Toepassing lessen uit internationaal onderzoek op sociale wijkteams Van sociale wijkteams naar Community Support Teams?
Congres Toegang en Teams 7 april 2015
Henk Bakker (Ecorys), Michel de Baan (projectleider CST), Frits Bovenberg (innovator & trainer)
Spoorboekje • • • •
Waarom en waartoe deze workshop Lessen uit relevant internationaal onderzoek Onderzoeken CST in de NL context? Nadere toelichting inhoud en potentie Community Support Systems voor gemeenten bij doorontwikkeling sociale wijkteams • Randvoorwaarden • Discussie NB Graag interactie en dialoog!
Waarom en waartoe deze workshop • • • •
Start sociale wijkteams in meeste gemeenten Embryonaal stadium. Logischerwijze Grote verscheidenheid en wiel uitvinden Vraagstukken oa: hoe realiseren efficiency; toegang; visie op bemensing en werkwijze; relatie 2e lijn; invullen eigen kracht 0e lijn / participatiesamenleving • Sneller kwaliteit en resultaten door toepassing bestaande kennis en voorbeelden over wat werkt
Voor sociale wijkteams interessant Evidence based voorbeelden en interventies om op maat toe te passen: • Integrale dienstverlening • Assertive Community Treatment (ACT). • RACT – Resource Group ACT
Integrale dienstverlening 1/4 Lessen uit internationaal onderzoek. Gedachte achter integrale dienstverlening: • Tevredenheid door samenhangende ipv versplinterde aanpak • Effectiviteit door samenhang: beste (maatschappelijke) resultaat door integrale aanpak diverse oorzaken probleem • Efficiency in uitvoering door synergievoordelen en tegengaan onnodige doublures • Kortom: integrale dienstverlening gaat over een klantgerichte, effectieve en doelmatige inrichting van de publieke uitvoering
Integrale dienstverlening 2/4 Samenwerking is niet eenvoudig: • 50% van de samenwerkingsverbanden in het bedrijfsleven mislukt. • 85% fusies mislukt. 15% wordt zelfs een ramp. • Kost tijd: onderzoek in de VS wijst uit dat voor het volgroeien van succesvolle geïntegreerde dienstverlening, rekening gehouden moet worden met een termijn van 10 jaar… Geduld en vasthoudendheid en langdurig investeren geboden
Integrale dienstverlening 3/4 Organisatiecultuur hardnekkige factor, moeilijk te veranderen is. Kan (5 à 10) jaren duren. Veranderkundige inzichten toepassen.
Integrale dienstverlening 4/4 Lessen uit internationaal onderzoek (vaak niet toepassen leidt tot hoge mislukkingspercentage):
• Duidelijke focus op een gedeelde missie, visie en strategie. Doel en middel niet verwarren. Gaat om de resultaten, niet om de processen • PDCA helder. Ook aansluiten bij de beleidscyclus van de partners • “Zachte factoren” zijn hard, zoals respect, investeren in elkaar, ruimte • Ruimte voor professionals / eigenaarschap en vakmanschap • Er is niet één ideaalmodel voor integrale dienstverlening. Kan per context en doelgroep verschillen • Aandacht voor competenties, training en ontwikkeling medewerkers • Leiderschap: continuïteit • Systeemvoorwaarden. Oa keuze prestatie-indicatoren; transparantie verrekening en toebedeling kosten en opbrengsten; keuze juiste schaal; ICT-systemen en managementinformatiesystemen afgestemd
Assertive Community Treatment Komt uit GGZ, maar betreft bredere organisatieprincipes. Bijv. ook DNK R’dam. Wereldwijd meest onderzocht en succesvol gebleken. Werkzame bestanddelen: • • • • • • • • • •
Individueel casemanagement vanuit een multidisciplinair team Shared caseload indien nodig: alle teamleden worden bij de cliënt betrokken Assertive outreach: actief afgaan op cliënten op de plek waar ze verblijven Multidisciplinair werken Continuïteit zorg: ACT-teams binden cliënten aan zich en voorkomen uitval. 24/7 Ervaringswerkers Wijkgerichtheid ten behoeve van het maatschappelijk steunsysteem Structuur voor richtlijnconforme implementatie evidence based methoden Schakelen tussen individuele extensieve begeleiding en intensieve teamzorg Goede inbedding in de regionale maatschappelijke keten
Sinds 2002 ook in NL FACT teams
Resource Group ACT 1/3 • Gebaseerd op het werk van Falloon (1999) • Onderzoek oa in Zweden: Norden (2012) • Toevoegen Resource group: cliënt krijgt de regie over zijn eigen ondersteunende ’groep’ • Client beslist – gefaciliteerd - wie deelneemt • Zowel professionals als niet-professionals • Flexibele samenstelling
Resource Group ACT 2/3 • Methodisch. PDCA. Gemiddeld 1 keer per 3 maanden (soms kerngroep vaker) • Cliënt bepaalt de plek • Maximaal 1 uur • Voorzitter presenteert concept plan • Plan wordt verder aangevuld tijdens bijeenkomst • Cliënt bepaalt wie kopie krijgt van plan • Hersteldoelen cliënt zijn uitgangspunt bijeenkomst, discussies op ander moment
Resource Group ACT 3/3 Eerste onderzoek (Norden), in Zweedse context! 80 patiënten gevolgd tijdens implementatie: • 2 cliënten zijn achteruit gegaan • bij 12 cliënten bleef het beeld gelijk • bij 45 (56%) werd enige vooruitgang geobserveerd • bij 21 cliënten (26%) grote vooruitgang Ergo: zeer veelbelovende eigen kracht methode
Interessant voor sociale wijkteams? • Ecorys en Erasmus (prof. Mulder) zijn geïnteresseerd in onderzoek naar toepassing lessons learned integrale dienstverlening, ACT en RACT in NL context • Potentie: sneller naar een maximaal structureel rendement van sociale wijkteams • Potentie ook: bij niet zelfredzame burgers concrete invulling Participatiesamenleving en Eigen Kracht • Pilots met goed onderzoeksplan en uitwisseling ervaringen / lerende organisatie? • Items workshop nemen we mee in onderzoeksplan Sound analysis, Inspiring ideas
Community Support Teams De ‘nieuwe standaard’ voor sociale (wijk)teams? Michel de Baan Frits Bovenberg www.stichting-plus.nl |
[email protected]
Waarom Community Support Teams (CST)?
Vragen vooraf •
Hoe kan het aanbod van de sociale (wijk)teams beter en uniform beschreven worden?
•
Waarom moeten we model getrouw werken?
•
Hoe kunnen we model getrouw werken?
•
Wat is er voor nodig om teams meer ‘outreachend’ te laten werken?
•
Sociale (wijk)teams zijn vaak hybride organisatievormen. Het is daardoor niet altijd duidelijk of teamleiders en teamleden binnen dezelfde organisatorische regels functioneren. Hoe kunnen we hier verandering in aanbrengen?
•
Hoe kunnen we participanten meer eigen regie geven?
•
Hoe kunnen we familieleden, naasten en vrienden beter betrekken?
•
Hoe kunnen we aantonen dat de teams bijdragen aan minder kosten?
•
Is het beter om sociale (wijk)teams alleen in te zetten voor inwoners met complexe problemen?
•
Hoe gaan we om met privacygevoelige informatie?
Is Community Support Team nieuw?
Community Support Team de oplossing? • Wij denken dat we hier een oplossing voor hebben gevonden. • Het idee is om een methodiek voor goed beschreven sociale (wijk)teams te ontwikkelen. • Samen met de doelgroep, hun familie, naasten en professionals. • Zie hier een eerste schets van het project voor vernieuwende en innovatieve sociale (wijk)teams.
Voor wie? •
Inwoners met complexe sociale of psychosociale problemen en hun familie of naasten;
•
Die niet de weg weten te, of kunnen vinden naar een regulier loket binnen een gemeente;
•
De problemen bij deze inwoners zijn gaan stapelen;
•
En zij kunnen alleen opgelost worden door de inzet van een ‘outreachend’ multidisciplinair team;
Welke problemen? •
Inwoners die de regie over hun eigen leven al dan niet tijdelijk dreigen te verliezen;
•
Dit kan veroorzaakt worden door diverse omstandigheden;
•
Denk aan: problemen op het werk, of het wegvallen van werk, problemen met een studie, relatieproblemen, of het wegvallen van een relatie, financiële en/of juridische problemen, problemen met de opvoeding van kinderen, psychische problemen, verslaving, somatische problemen, eenzaamheid etc. En vaak een combinatie van problemen; multi-problem;
•
De draaglast is te zwaar, en de draagkracht is (tijdelijk) te gering.
Wat willen we bereiken? • Eigen regie stimuleren;
• De doelgroep, hun familie en naasten hier nauw bij betrekken en deze ook (een deel van de) oplossing te laten worden/ zijn; • Studie, werk, gezond eten, sporten en gezond leven in de breedste zin van het woord, stimuleren; • De leefbaarheid van de wijk waarin de teams opereren verbeteren; • Doorstroming naar tweedelijns zorg of hulp proberen te voorkomen; • Schuldsanering en huisuitzettingen in aantallen verminderen en voorkomen
Wat bieden wij? • CST is een goed beschreven methodiek die binnen het sociaal domein (blijvende)ondersteuning op maat biedt aan burgers met weinig draagkracht. • CST biedt antwoorden op complexe hulpvragen, is snel inzetbaar, werkt zonder wachttijden en wordt in de regel aan huis geboden.
Wat is er anders aan CST? •
Het CST-Project; gaat uit van eigen kracht en stimuleert inwoners met complexe problemen om weer de regie in eigen hand te nemen;
•
Zelf keuzes te maken. Zelf beslissingen te nemen. Korte termijndoelen te stellen. Samen met een door hem/of haar persoonlijk samengestelde informele- en/of formele steungroep;
•
De ‘wending’ in het leven van de inwoner wordt thuis en/of in de eigen (tijdelijke) leefomgeving gemaakt;
•
De doelen worden iedere drie maanden samen met het informele- en formele steunsysteem geëvalueerd en/of bijgesteld en afgesloten.
En de professional dan? • Professionele hulpverleners werken mee aan het nomineren van een steungroep. Professionals denken en doen mee, als onderdeel, van de door de inwoner samengestelde steungroep. • Op die manier slaan we een brug tussen informele en formele steunsystemen. • Het informele steunsysteem is de constante factor binnen het herstelproces. • Het formele steunsysteem faciliteert en denkt en doet mee. De regie ligt bij de inwoner en zijn of haar steunsysteem.
Wie doen er mee? • Het idee is om minimaal tien van de huidige ‘sociale (wijk)teams’ verspreid over tien gemeenten in Nederland te laten participeren en trainen in nieuwe methodieken binnen het CSTproject. • Minimaal vijf teams hebben een stedelijk verzorgingsgebied (G4 is niet noodzakelijk). • Minimaal vijf teams hebben een landelijk verzorgingsgebied.
Best- & evidence based practices? • In de aanloop naar een landelijk onderzoek gaat een werkgroep alle best- en evidence based practices voor sociale (wijk)teams verzamelen en documenteren. • Daarnaast zullen elementen uit andere bij de projectleden bekende methodieken bestudeerd worden en gekeken of deze gecombineerd kunnen worden. • Denk hierbij aan, de invoering van; multi-disciplinair werken, generalistisch werken, wijknetwerk participatie, verwijzen naar welzijn en gezondheidszorg (1e en 2e lijn),een dagelijkse teambriefing, gedeelde caseload, een digibord voor het behouden van het overzicht op de caseload, het opzetten van een ‘resource group’, het stimuleren van eigen regie etc.
Hoe is een CST opgebouwd? •
Een CST is een goede afspiegeling van de doelgroep die wordt bediend.
•
Bij voorkeur is een team opgebouwd uit: een mix van ervaringsdeskundigen, familieervaringsdeskundigen en professionals.
•
Alle leefgebieden zijn bij voorkeur vertegenwoordigd. Bij voorkeur is er een goede balans tussen jonge en ervaren medewerkers.
•
Ook zijn er zowel mannen als vrouwen beschikbaar.
•
In wijken met een hoog percentage ‘Nieuwe Nederlanders’, zijn deze ook ruim vertegenwoordigd binnen het team.
Kengetallen? • Ieder team bestaat uit minimaal 10 fte; • En opereert binnen een verzorgingsgebied van maximaal 20.000 inwoners, met duidelijk vastgestelde postcode gebieden en buitengrenzen; • De caseload van het totale team is in de regel niet groter dan 200 personen; • De caseload per medewerker is niet groter dan 20 personen, de hulpverlener-cliënt ratio is 1:20
In- door- en uitstroom? • De instroom geschiedt in de regel via de huisarts, politie, medewerkers van de GGD, en/of het steunpunt in de wijk voor enkelvoudige vragen en andere “gekwalificeerde” verwijzers.
• De participanten nemen deel aan het programma voor een van te voren vast gestelde periode. • De zorg is daarmee eindig.
Hoe werkt CST in de praktijk? •
Iedere participant wordt thuis of in de eigen leefomgeving bezocht.
•
Problemen worden vanuit deze context geïnventariseerd en aangepakt. Liefst in het bijzijn van mantelzorgers en/ of steunsysteem.
•
De medewerkers van het team stimuleren de deelnemers om weer (meer)eigen regie te nemen.
•
Een casemanager begeleidt hierbij.
•
Daarnaast wordt gestimuleerd om het natuurlijk steunsysteem te herstellen.
•
En een persoonlijke steungroep (resource group) op te richten.
•
De leden van de steungroep, zowel informele leden, als professionele leden worden door de participant zelf genomineerd.
•
Vragen van tegenprestatie en/ of wederkerigheid; wat kun je (terug) doen; bijvoorbeeld in wijk of buurt.
P-D-C-A? •
Iedere participant leert van de casemanager de principes van de PDCAcyclus.
•
De cyclus beslaat steeds een periode van drie maanden.
•
Iedere kwartaal worden maximaal twee doelen gesteld en geëvalueerd.
•
Bij voorkeur aan huis of in de eigen leefomgeving.
•
De leden van de steungroep bieden hulp en ondersteuning bij het behalen van gestelde korte termijn doelen.
Wat doen we niet? • Een CS-team draagt geen zorg voor (enkelvoudige) problemen, die ook door een lichtere vorm van zorg kan worden opgelost. • De medewerkers nemen de begeleiding, wanneer noodzakelijk; tijdelijk, maar nooit ‘permanent’ over. Maar altijd met medewerking en inzet van cliënt en/ of steunsysteem.
• Eigen regie; zelfredzaamheid/ zelfoplossend vermogen, staan hoog in het vaandel en worden gestimuleerd en op geïntervenieerd.
En als iemand in een crisis raakt? •
Wat is een crisis? Onderkennen van noodsituaties en Uitsluiten van somatische en psychiatrische crisis. Ook crisissen worden in de regel aan huis opgelost.
•
Een crisis is een signaal om een verandering teweeg te brengen. En worden ook zo geduid.
•
Participanten worden gestimuleerd om ook in crisissituaties zelf keuzes te maken, in goed overleg met de eigen steungroep, en richting en oplossing te kiezen.
•
Als het echt moet, grijpen we samen, en in goed overleg in.
Waarom trainen? •
De tien teams worden getraind en bijgeschoold tijdens een training van totaal 15 maanden met een 2 daagse als begin en vervolg dagen over de periode van 15 maanden.
•
Zij krijgen inzicht in de nieuwe methodieken, creëren een eenduidige visie, beschrijven hun lokale missie.
•
Gaan in op rollen/posities; bijvoorbeeld die van de (meewerkend)teamleider, hybride teamvorm, multidisciplinair werken en generalistische werken.
•
En oefenen met nieuwe technieken, vaardigheden en competenties.
•
De training vindt landelijk plaats, centraal in Nederland of in regioverband.
•
En heeft tot doel om een goede afstemming te krijgen en een eenduidige methodiek voor CSTeams te testen, ontwikkelen en borgen.
En de teamleiders? •
Ook voor de teamleiders wordt een specifieke training ontwikkeld.
•
De team- of projectleiders zijn de achilleshiel van het project.
•
Zij krijgen de aandacht die nodig is om de teams te laten accelereren.
•
Zij verbinden de deelnemende teams en vormen samen een landelijk netwerk.
•
Zij zien ook toe op een eenduidige uitvoering van de nieuwe methodiek en stellen bij, daar waar nodig.
Een CST-monitor? •
De (bundeling van) best practices wordt omgezet in een vragenlijst, met plus minus vijfentwintig vijf punts vragen, en vijf open vragen.
•
Deze modelgetrouwheidschaal wordt gebruikt tijdens het onderzoek.
•
En heeft tot doel; de modeltrouw van de nieuwe CS-teams te kunnen meten.
•
In een later stadium kan de monitor ook gebruikt worden om nieuwe teams te auditen.
•
En gaan we samen met de input van ontwikkelingen en doelgroep, familie en professionals een keurmerk ontwikkelen voor CSTeams
CST Onderzoek? •
Het project wordt ondersteund door een landelijk onderzoek.
•
Samen gaan we onderzoeken of de monitor werkt.
•
Ieder team krijgt een proef-audit aan de hand van de CST-monitor.
•
Participanten van de CSTeams worden geïnterviewd en hun vooruitgang wordt vergeleken met de vooruitgang die reguliere sociale (wijk)teams boeken.
•
Hiervoor maken onafhankelijke onderzoekers gebruik van een gestandaardiseerde vragenlijst.
Wie zijn de auditors? De auditors zijn een mix van: • (semi-) professionals en vertegenwoordigers. Inwoners uit de doelgroep; de ervaringsdeskundigen, die goed hersteld zijn; • hun naasten of familieleden, de familie-ervaringsdeskundigen/ mantelzorgers; • ervaren en bevlogen professionals; Samen borgen zij de kwaliteit van de CSS-teams en krijgen daarvoor een vergoeding
Doen jullie mee? • Gaan jullie ook helpen om van CST een groot succes te maken?
• Meld je aan bij Michel de Baan, projectleider CST • Neem de flyer mee voor meer informatie en contactgegevens
