Kwalitatief onderzoek en interventies van sociale wijkteams
Workshop conferentie Kwalitatief evalueren in het sociale domein Ard Sprinkhuizen, associate lector Maatschappelijk Werk Hogeschool Inholland Carla Kolner, projectleider, onderzoeker Kenniscentrum Wmo en Wonen
Noord Holland, DSP-groep
Programma
•
Sociale teams: opschudding in het sociaal domein
•
Kwalitatief onderzoek en sociale teams
•
In gesprek: De knelpunten en de oplossingsrichtingen
Hogeschool INHolland / Movisie
Opschudding in het sociaal domein
Hogeschool INHolland
I: Een compacte karakteristiek 13 Wmo Werkplaatsen: – Aantal ondersteunde en gevolgde wijkteams: 195 – Aantal gemeenten: 100 – Sterk netwerkgericht
Karakteristieken sociale teams: • Trede van ondersteuning (01-2de –lijns): – 0-1e lijn: 74% (145 swts) – 1-2e lijn: 26% (51 swts)
• Aandachtsgebied: – – – –
Civil society/participatie: 177 Alle bewoners: 134 Jeugd: 57 Multiproblem: 132
• Financiering: – Bezuiniging: 46% (89) – Neutraal: 36% (71) – Extra: 18 % (35)
• Status – Pilot: 48% (94) – Regulier: 52% (101)
I: Een compacte karakteristiek 2 Samenstelling sociale teams Maatschappelijke organisaties: • Maatsch. Werk: 100% (195) • OW/SCW: 77% (150) • MEE: 75% (147) • LVB/VG: 7% (14) • Wijkverpl: 63% (122) • Thuisbegeleiding: 5% (10) • GGZ: 66% (128) • Maatschappelijke opvang: 3% (10) • Verslavingszorg: 6% (13) • Schuldhulp: 5% (10) • Jeugdzorg: 41% (80) • Jongerenwerk: 52% (101)
Gemeente: • DWI: 45% (87) • Wmo-loket: 80% (156) Civil society: • Vrijwilligersorganisaties: 18% (35) • Ervaringsdeskundigen: 9% (17)
Hogescholen: • Studenten: 9% (18)
Uit het doolhof
Leren van de praktijk: •
Kenniskringen (participatief)
•
Bijeenkomsten
•
Interviews mbv checklists
•
E-book (‘rechte tellingen’)
• Observaties en reflecties
Inhoud E-book
De zoektocht in Noord Holland
• Stand van zaken: 2 vaste teams, 3 netwerken, 3 x geen sociale teams (model casusregie rond Wmo loket),1 nog onbeslist • Voor wie: 5 x alle burgers, 3 x kwetsbare burgers • Meervoudige opdracht : buurtkracht, eigen kracht, signalering en preventie, zorg, MPG, doelgroepen met psychiatrische en LVB problematiek…
• Grootte: van 3 tot 15 partners • Met: opbouwwerk, wijkverpleegkundige, AMW, MEE, gemeente, JGZ, GGZ……>> schuift op richting 1e en 2de lijn • Bijna geen vrijwilligers of burgers direct aan de teams aangehaakt.
Indicatieve karakteristiek kenniskring sociale teams NH Eigen score op basis van negen gemeenten: 1
2 XXX X X
3 XXX
4 XX
5
XXXX
XXX
Loslaten/organi saties 2de lijn
XXX XX XXX
Specifieke doelgroep Specialistisch
Wie bepaalt inrichting
Gemeente
Rol gemeente in uitvoering
Sterk sturen 0de lijn
X
Alle burgers Generalisti sch Sterk
X
XX
XXXX XX X
XX
X
XXX
XX X
XXX XX
X
Mate van integratie met CJG/jeugdnetwerken
Sterk
XX
XXX
XXX
X
Zwak
Verbinding met basiszorg
Sterk
XXX
X
Zwak
Mate regie van de cliënt/burger
Beperkt
XXX XX X
XXXX
XXX X
SWT centrale toegang voor Wmo
Sterk
X
XXX
XX
Handelingsbevoegdheid professionals
Sterk
XXX XX
XXXX
Positionering Doelgroepen Type professional in team Mate van verbinding met 0de lijn/participatie
XXX
X
Organisaties
Zwak
Volledig
XX
Zwak
Zwak
Observaties en reflecties
Monitorinitiatieven Gemeente
Monitoringkarakteristiek
Beverwijk
Effectmeting in ontwikkeling. Verschuiving in ZRM, klant en medewerkerstevredenheid
Haarlem
Ontwikkeling monitor-instrument. Voorlopig: verhalen
Heemskerk
Ontwikkeling proces- en effectevaluatie. Cliënttevredenheidsonderzoek
Heerhugowaard
Verschillend per gebied. O.a. MKBA
Hilversum
Ontwikkeling proces- en effectevaluatie
Langedijk
--
Purmerend
Effectmeting lange termijn
Velsen
???
Zaanstad
MKBA, procesevaluatie, effect- en resultaatmeting, cliënttevredenheidsonderzoek
Evaluatie van sociale teams is complex… #1 •
Lokaal maatwerk op basis van politieke constellatie, historie, verhoudingen maatschapplijke organisaties-gemeente, bestaande
modellen, geografische constellatie. Geen confectie. •
Veel verschillende modellen: best persons, compacte teams,
uitgebreide teams (meer dan 10 professionals), casus-overleggen, netwerken.
•
Doelstellingen zeer verschillend. Positionering teams of netwerken in de 1e of in de 2e lijn. Opmerkelijk: veel teams volgens gemeenten
in de 0-1e lijn, maar in de praktijk blijken veel teams in de 1e-2e lijn te functioneren.
# 2: Werken met st’s is vooral trial and error • Het beleid kent een hoog uitprobeer-gehalte en kent een grote toevalscomponent.
• Tegelijkertijd is er sprake van spierballenbeleid en ‘daadkracht’ (uitrol sociale teams over de hele gemeente; niet op basis van
evaluaties, maar over één nacht ijs). • De factoren tijd en bezuinigingsdruk leiden tot sturen op quick wins
en window dressing. • Rekensommen (mkba’s) op basis van extrapolaties van
economische modellen. Maar ook dan gaan de kosten vaak voor de baat uit.
• Organisaties en professionals gaan mee in de carrousel, signaleren nauwelijks en spreken niet tegen
Kwalitatief onderzoek en sociale teams
Verschillende methoden en niveaus
•
•
•
Systeem/resultaatverantwoording, bijvoorbeeld: •
MKBA’s (LPBL)
•
Effectenarena
•
ZRM
•
Cliënttevredenheidsonderzoeken
Professional/cliënt/leefwereld, bijvoorbeeld: •
Effectencalculator
•
Effectenster
Opvallend: meestal op basis van ‘referentie-aanpakken’ of zelfscores
Bijvoorbeeld: de Effectencalculator
• Drie basisvragen: • Wat gebeurt er in het leven van de bewoner/cliënt? • Welke ondersteuning is hierbij nodig? • Wat is het prijskaartje? • En wat als er geen interventie wordt gepleegd? • Analyse op basis casuïstiek • Gericht op leren op teamniveau • Op basis van ‘maatschappelijke prijslijst’
Hogeschool INHolland
Methodische kwesties •
Doelen vaak niet scherp of juist té scherp geformuleerd
•
Te hoog gespannen (causale) verwachtingen
•
Meetproblemen in een hoog-complexe en snel veranderende context
•
Verschillende vormen van informatie op verschillende niveaus relevant:
•
(Wetenschappelijke kennis)
•
Beleidskennis voor gemeenten (geaggregeerde informatie over
teruglopen beroep op tweedelijnsjeugdzorg) •
Sturingsinformatie voor managers (caseload)
•
Reflectie-materiaal voor kwaliteitsverbetering van het primair proces (feedback collega’s of cliënt, checklists leefgebieden)
•
Buitenperspectief (onderzoekers) dominant ten opzichte van binnenperspectief (de professional als onderzoeker, vgl. de scientist-
practitioner, maar dan in een ‘light-versie’)
Afrekenen…
•
Knelpunten: •
Traditionele resultaatverantwoordingsmodellen werken niet (meer). Bijvoorbeeld: afrekenen op caseload of aantal trajecten
•
Nieuwe instrumenten worden geperverteerd (ZRM verwordt tot afvinklijst ipv ondersteunend bij het primaire proces).
•
MKBA’s worden gekaapt en gebruikt als windowdressing. Onderzoek wordt ondergeschikt gemaakt aan beleid: factfree policy.
•
Sturen op ‘vertrouwen’ (ruimte voor de professional) is er slechts mondjesmaat Hogeschool INHolland
…Of leren?
• Evaluatie-modellen moeten meervoudig van karakter zijn • Rekening houden met verschillende niveaus (gemeente, management-informatie, professionals en cliënten/bewoners) • In de huidige complexe en snel veranderende realiteit vooral inzetten op instrumenten die het leren ondersteunen.
• Rekenschap en verantwoording afleggen moet allereerst het primaire proces en het ‘goede werk’ ondersteunen
• Leer professionals weer ‘verhalen vertellen’, maar maak ze óók kostenbewust
Hogeschool INHolland / Movisie
Knelpunten en oplossingsrichtingen…?
Hogeschool INHolland
•
Wat zijn de belangrijkste knelpunten bij het evalueren van sociale teams?
•
Wat zijn de meest kansrijke oplossingsrichtingen?
Hogeschool INHolland / Movisie
Ard Sprinkhuizen:
[email protected] Carla Kolner:
[email protected] www.wmowonen-nh.nl www.wmowerkplaatsen.nl
