TOEKOMST EUROPESE SAMENWERKING
INLEIDING Sinds 2008 kent de gemeente Lingewaard een stedenband met de Mizil, een gemeente in de regio Prahova in Roemenië. Deze is eind 2012 geëvalueerd. Belangrijkste conclusie daarvan was dat heroriëntatie op de Europese/internationale doelstellingen en -beleid van de gemeente noodzakelijk was. Centraal staat daarbij de vraag “Wil de gemeente überhaupt Europees/Internationaal actief zijn, zo ja, wat zijn de doelstellingen en welk middel/welke vorm sluit daarbij het beste aan?” In deze notitie geven we daarvoor een aanzet door, op grond van de evaluatie, een aantal scenario’s te schetsen voor mogelijkheden voor eenn meer of minder actief Europees/Internationaal beleid in de toekomst. Deze notitie is daarom grotendeels gebaseerd op het rapport “Evaluatie Stedenband Gemeente Lingewaard – Gemeente Mizil Roemenië” van 27 november 2012. Dit rapport is hierbij gevoegd.
AANLEIDING Op 18 september 2008 heeft de gemeenteraad van Lingewaard besloten de internationale profilering van de gemeente als speerpunt op de agenda te zetten. Het aangaan van een stedenband werd gekozen als het middel om hier vorm aan te geven. In het raadsbesluit van 8 oktober 2009 besloot de gemeenteraad van Lingewaard tot het aangaan van de stedenband met de gemeente Mizil. Vanwege het toenmalig Europees beleid om de ontwikkelingen van nieuwe lidstaten te stimuleren (de zogenaamde Lissabon strategie) werd gekozen voor een stedenband met een gemeente in Roemenië. Waarom de keuze voor Mizil? - Bevolkingsomvang vergelijkbaar met die van Lingewaard; - Vergelijkbare structuur; Mizil bestaat ook uit meerdere kernen; - Sterke wil om samen te werken en te investeren in de wederzijdse relatie; - Vergelijkbare economische speerpunten - Bereidheid activiteiten te organiseren en te stimuleren tussen beide partnersteden - Biedt investeringsmogelijkheden voor Lingewaardse ondernemers (samenwerking aan ontwikkeling bedrijventerrein, kennisuitwisseling). De doelstellingen voor de stedenband zijn als volgt geformuleerd: Voor de burgers: Bevorderen Europees burgerschap en sociale cohesie; Persoonlijke ontwikkeling: kenmerk van een stedenband is dat er structureel activiteiten worden ontwikkeld door beide gemeenten. Stedenbanden geven inwoners de mogelijkheid om hun betrokkenheid bij internationale samenwerking op een persoonlijke manier vorm te geven. Voor de gemeentelijke organisatie: Versterken van het eigen gemeentelijk profiel; Versterken van de lokale economische ontwikkeling; Benutten van de ervaring van een andere Europese gemeente; Makkelijker toegang tot Europese subsidies: een stedenband biedt een ideale gelegenheid de mogelijkheden voor (gezamenlijke) projecten met ondersteuning van Europese fondsen te verkennen. Bij de start van de stedenband is een aantal onderwerpen geïdentificeerd waarop de gemeenten samen zullen werken en gezamenlijk projecten zullen ontwikkelen. Dit zijn de volgende onderwerpen: economische zaken, innovatie en duurzame energie, burgerparticipatie, cultuur, onderwijs en sport.
1
VERLOOP STEDENBAND TOT 2013 De beschrijving van het verloop van de stedenband is gebaseerd op de in het evaluatieverslag 2012 vermelde opsomming van activiteiten in de jaren 2011 en 2012. De activiteiten in 2009-2010 behoorden allemaal tot de opstartfase. Na 2010 waren de meeste activiteiten geïnitieerd en was bij de meeste deelprojecten de vervolgfase aangebroken.
1) Chronologisch overzicht van de belangrijkste activiteiten Eind april 2009 vond de eerste kennismaking tussen de burgemeesters plaats in Brussel. Deze kennismaking verliep zeer positief. De gemeentesecretaris van Mizil is daarop aangeschoven bij het bezoek aan Brussel van de Lingewaardse ondernemers op 13 mei 2010. Gesproken is daar met de burgemeester, wethouder economische zaken en ondernemers uit Lingewaard over de mogelijkheden die deze samenwerking kan bieden voor de economie. Deze economische inslag heeft ook de basis gevormd voor de samenwerking, welke uiteindelijk is vastgelegd in de intentieverklaring en het samenwerkingskader. Een kleine bestuurlijke delegatie van de gemeente Lingewaard heeft in juli 2009, op uitnodiging van de burgemeester van Mizil, een bezoek gebracht aan de potentiële partnergemeente Mizil. Gezamenlijk doel van dit bezoek was elkaar beter leren kennen en het verkennen van de mogelijkheden voor een eventuele samenwerking, op basis van een eerder opgesteld discussiestuk. De tijdens het bezoek gevoerde vruchtbare discussies hebben geresulteerd in een intentieverklaring, die aan het einde van het bezoek door beide burgemeesters is ondertekend. Deze intentieverklaring spreekt van beide partijen de wil uit om te investeren in een stedenband. Daarnaast bevat de intentieverklaring een aantal concrete punten waarop de gemeenten kunnen gaan samenwerken, zoals duurzame energie, economische zaken en burgerparticipatie. Op donderdag 8 oktober is de intentieverklaring in de raad goedgekeurd en kon officieel gestart worden met de invulling van de stedenband. Een bestuurlijke delegatie uit Mizil bracht in november een bezoek aan Lingewaard om nader kennis te maken met de gemeente en haar werkzaamheden. De partnersteden hebben tijdens dit bezoek een samenwerkingskader opgesteld. Dit kader is een uitwerking van de intentieverklaring en beschrijft concrete punten waarop Mizil en Lingewaard willen gaan samenwerken. Genoemd worden onder andere economische zaken, burgerparticipatie en uitbreiding van de stedenband met een derde gemeente. Na een succesvolle subsidieaanvraag binnen het EU-programma “ Europa voor de Burger” hebben Mizil en Lingewaard in mei een studiereis voor inwoners georganiseerd. Een groep van 24 mensen uit Lingewaard heeft van 28 mei tot en met 2 juni jl. een bezoek gebracht aan Mizil om projecten met inwoners op te zetten en de sfeer te proeven in deze Europese gemeente. Het programma bestond uit inhoudelijke sessies met onder andere college- en raadsleden, ambtenaren, vrijwilligers en jongeren. In deelsessies konden de deelnemers op hun veld van expertise kennis en ervaringen uitwisselen en op basis hiervan projecten opzetten. Voor de Nederlandse deelnemers was de reis een bijzondere ervaring. Mizil kent bijvoorbeeld compleet andere politiek-bestuurlijke verhoudingen. De gemeente zit in een proces om tot meer democratie te komen. De Lingewaardse delegatie heeft hiervoor middels de verschillende projecten handvaten gegeven. Zo gaan de inwoners samen bezig met het formeren van een jongerenraad in Mizil, en een sportraad die sport positioneert als gezonde en ontspannende bezigheid en gehandicapten hierbij betrekt In oktober 2011 zijn de twee betrokken burgemeesters in Brussel bij elkaar gekomen om de stand van zaken rondom de stedenband te bespreken. Met name de succesvolle start van het 2ha glastuinbouw terrein werd besproken. Dit betrof een commercieel traject, welke is ontstaan door de stedenband. Het initiatief hiervan lag echter bij de ondernemers, in dit geval Go4Agri vanuit Lingewaard en het bedrijf Agriand International vanuit Roemeense zijde. Dit initiatief was in 2010 geformaliseerd door middel van een Letter of Intention. Tijdens de bijeenkomst werd overeengekomen dat de gemeente Mizil € 25.000 zou bijdragen aan het business plan. Dit betrof een eerste aanbetaling van in totaal € 100.000 investeringskosten in het project. De € 25.000 zouden worden geïnvesteerd in het opstellen van het businessplan en het oprichten van een juridi2
sche entiteit. Helaas heeft het gesprek tussen de twee burgemeesters niet het gewenste effect gehad. Het bedrijf uit Mizil is de financiële verplichtingen conform de Letter of Intention niet nagekomen. Eind 2011/begin 2012 is er door de initiatiefnemers van de oprichting van de jeugdraad in Mizil het verzoek ingediend bij de gemeente Lingewaard om een stichting op te richten voor de stedenband Lingewaard-Mizil. Dit om de continuïteit van de stedenband te borgen en om de stedenband meer binnen de gemeenschap te verankeren in plaats van uitsluitend bij de gemeente. Dit voorstel is door toenmalig burgemeester van Lingewaard afgewezen. Na bovenstaande ontwikkelingen liggen de activiteiten van de stedenband grotendeels stil. Er is op 17 januari 2012 nog een bijeenkomst gehouden voor de Lingewaardse betrokken ondernemers. Dit om de voortgang en stand van zaken van projecten te bespreken. Deze impasse is te verklaren door een aantal factoren. Allereerst is de voormalig burgemeester in 2011 wegens ziekte enkele maanden afwezig geweest, bestuurlijk is de coördinatie van de stedenband niet overgedragen aan een ander lid van het college van B&W. Daarnaast heeft de coördinator van de stedenband haar baan opgezegd in april 2012 en is ook haar functie niet opgevolgd. Tot slot heeft de gemeente Mizil geen gevolg gegeven aan de gemaakte financiële afspraken omtrent het businessplan. De afgesproken bijdrage, een aanbetaling van € 25.000 is nooit betaald. Hierdoor zijn de activiteiten rondom het glastuinbouw terrein stil komen te liggen en bleef Go4Agri achter met de investeringen die zijn gedaan (€ 100.000).
2) Evaluatie 2012 Onderdeel van het besluit tot het aangaan van de stedenband met Mizil was om na drie jaar te evalueren. Hiervoor is in het najaar van 2012 opdracht gegeven aan het bureau Brussel van de Stadsregio ArnhemNijmegen. In het algemeen kan gesteld worden dat veel van de vooraf gestelde doelstellingen (grotendeels) zijn behaald. Deze doelstellingen waren echter vooral gericht op het initiëren en opstarten van projecten en de samenwerking. De belangrijkste feiten uit deze evaluatie waren: Successen stedenband: Er is een duidelijke focus gekozen voor de samenwerking en er zijn doelstellingen gesteld op specifieke onderwerpen (economie, burgerparticipatie, cultuur, duurzaamheid en sport) Er zijn uitwisselingen geweest welke hebben bijgedragen aan het bevorderen van Europees burgerschap en waaruit succesvolle samenwerkingsverbanden zijn ontstaan (voorbeeld Bemap) Het partnerschap is succesvol opgestart en projecten zijn in gang gezet Er is kennis gemaakt met elkaars cultuur en organisaties De gemeente Lingewaard is er uitstekend in geslaagd een netwerk binnen de gemeente op te bouwen bestaande uit partijen die allemaal actief bij te stedenband betrokken waren. (Bedrijven, scholen, wijkplatform) Dit had tevens een stimulerende werking voor de onderlinge contacten en samenwerking. Minpunten stedenband: Na opstartfase geen continuering (deel)projecten Doelstellingen binnenhalen Europese subsidies voor (deel)projecten stedenband niet behaald Geen derde partner gemeente gevonden Mizil is verschillende afspraken, met name financiële afspraken, niet nagekomen Personele inzet gemeente Lingewaard was niet geborgd binnen de gemeentelijke organisatie, maar persoonsgebonden. Gebrek aan continuering inzet personeel. Politieke sfeer binnen het vorige college B&W van de gemeente Lingewaard zorgde voor beperkte mogelijkheden van het voortzetten en verder ontwikkelen van de stedenband 3
Na de succesvolle opstartfase moet helaas geconcludeerd worden dat bij alle resultaten van de vooraf gestelde doelstellingen de aspecten, continuering, verdere ontwikkeling en langdurige samenwerking ontbreken. Enige uitzondering vormt de succesvolle samenwerking tussen Bemap en een bedrijf uit Roemenië. De stedenband was opgezet met het doel om langdurige samenwerking tot stand te brengen en verdere Europese subsidies aan te vragen voor de deelprojecten. De tendens was in de praktijk door de gemeente Lingewaard een actie werd opgezet en de follow up of financiële afwikkeling vanuit Mizil ontbrak. Dit in combinatie met de beperkte mogelijkheden door de politieke sfeer binnen het vorige college van B&W zorgden ervoor dat in alle gevallen de voortgang op de verschillende deelprojecten stagneerde. Dit is ook voor een deel aan Mizil te wijten. De gemeente Mizil heeft zich vaak een onbetrouwbare partner getoond. Vooraf gemaakte afspraken werden veelal niet nagekomen, met name de financiële afspraken. Hierdoor stagneerden projecten en ontstond er tevens een vertrouwensbreuk.
3) Conclusies Bij de gemeente Lingewaard kunnen de volgende aandachtspunten worden geconcludeerd: Continuïteit personele inzet. Na afwezigheid door ziekte van de voormalig burgemeester, zijn vertrek en dat van de coördinator is de coördinatie van de stedenband (zowel bestuurlijk als ambtelijk) niet opgevolgd en niet geborgd binnen de gemeentelijke organisatie. Dit in combinatie met de passieve en onbetrouwbare houding van Mizil heeft geresulteerd in het stilvallen van alle activiteiten sinds eind 2011/begin 2012. De organisatie van de stedenband lag uitsluitend bij de gemeentelijke organisatie en was niet geborgd binnen de gemeenschap. Om deze reden is die door enkele betrokken voorgesteld een stichting op te richten. Hierop is door de gemeente negatief gereageerd. Een stichting is een veelgebruikte vorm om een de continuïteit en organisatie van de stedenband te borgen. De politieke sfeer binnen het toenmalige college van B&W bemoeilijkte de uitvoering en doorontwikkeling van de stedenband aanzienlijk. Hierdoor werden ontwikkelingen stopgezet. Op basis van bovenstaande conclusies is de gemeente Lingewaard door de onderzoeker geadviseerd de stedenband met Mizil op de manier zoals deze tot op heden was georganiseerd niet voort te zetten. Belangrijkste redenen hiervoor waren het gebrek aan betrouwbaarheid van de partnergemeente Mizil (vooral op financieel vlak) enerzijds en gebrek aan borging van organisatie en continuïteit binnen de gemeente Lingewaard anderzijds. Bovenstaande conclusie neemt niet weg dat de voortvarende start van de stedenband lieten zien dat deze samenwerking over veel potentie beschikt. In 2009 en 2010 zijn veel projecten geïnitieerd welke een fundament moesten vormen voor de toekomst. Deze inspanningen zouden verloren gaan bij het stopzetten van de stedenband. De stedenband biedt kansen voor zowel de gemeentelijke organisatie als voor verschillende partijen binnen de gemeente. De ervaringen van de afgelopen drie jaar wezen echter uit dat de kansen alleen verzilverd konden worden door borging van continuïteit en personele inzet, ook binnen de gemeenschap in Lingewaard. Daarnaast zijn bestuurlijk draagvlak gecombineerd met een goede politieke sfeer van essentieel belang gebleken voor een succesvolle en langdurige internationale samenwerking.
4) Aanbevelingen 2012 Op grond van de evaluatie zijn in 2012 een aantal aanbevelingen gedaan. Omdat deze nog steeds actueel en relevant zijn geven we deze hier onverkort weer. 1. Heroriëntatie op Europese/internationale doelstellingen en -beleid gemeente Lingewaard. Wil de gemeente überhaupt Europees/Internationaal actief zijn, zo ja, wat zijn de doelstellingen en welk middel/welke vorm sluit daarbij het beste aan? 2. Indien Europese samenwerking wordt voortgezet, wordt aanbevolen eerst de mogelijkheden voor het opnieuw opstarten van de samenwerking met Mizil te inventariseren. Daarbij wordt geadviseerd dit zo4
3.
4.
5.
6.
wel ambtelijk als bestuurlijk sterk binnen de gemeentelijke organisatie te verankeren. Indien bedrijven, scholen en andere partijen uit de gemeenschap weer worden betrokken bij de Europese samenwerking, wordt geadviseerd dit tevens binnen de gemeenschap te borgen bijvoorbeeld door middel van bijvoorbeeld een stichting. Dit borgt continuïteit, zowel intern als extern. Daarnaast wordt geadviseerd bij het ‘nieuw leven inblazen’ van de stedenband met Mizil de afspraken juridisch beter vast te leggen om risico’s in te perken en te proberen alsnog een derde partner bij de samenwerking te betrekken. Geadviseerd wordt in dit proces samenwerking te zoeken met ervaren partijen op het gebied van Europese samenwerking (bijvoorbeeld binnen de Stadsregio Arnhem Nijmegen of hulp inroepen van juridische specialisten in internationale samenwerking). Indien opnieuw gekozen wordt voor een stedenband, maar met een nieuwe partnergemeente is het een optie om een partner minder ver van Nederland (bijvoorbeeld Duitsland) te kiezen. Het Europese beeld is veranderd. Ten tijde van de start samenwerking Mizil-Lingewaard, was Roemenië een nieuwe lidstaat, samenwerking met deze nieuwe lidstaten in Oost Europa werd door de Europese Unie extra gestimuleerd, dit is niet meer het geval. Een partner op kleinere afstand heeft minder cultuurverschillen wat de kans op een betrouwbare partner kan vergroten, maar het heeft ook praktische en financiële voordelen. Kleinere reisafstanden, uitwisselingen makkelijker te realiseren en aanzienlijk minder kosten. Indien het college besluit geen nieuwe stedenband aan te gaan maar wel op een andere manier Europese activiteiten te ontplooien is Europese samenwerking op projectbasis een goede optie. Mede als gevolg van Europese subsidiemogelijkheden ontstaan steeds meer andere vormen van Europese samenwerking tussen lokale overheden, bedrijven en/of kennisinstellingen In plaats van een langdurige officiële band aan te gaan, kiest men voor een tijdelijke projectmatige samenwerking op een specifiek thema. Bij dergelijke projecten spelen burgerinitiatieven een minder grote rol. Hierbij wordt gericht gekeken naar de internationale ambities van en binnen de gemeente? Wat zijn de ambities, welke projecten zijn er, wie zijn de betrokkenen? Vervolgens kan gekeken worden welke Europese subsidieprogramma’s hierbij passen. Voor veel Europese subsidieprogramma’s is werken met meerdere Europese partners een vereiste. Hiervoor worden voor de duur van het project partnerschappen aangegaan en subsidies gezamenlijk aangevraagd. Voor deze optie is het raadzaam externe expertise te raadplegen (VNG Europa, Europa Decentraal ,Bureau Brussel stadsregio, provincie Gelderland of andere externe consultancy bureaus) en de betrokken ambtenaren zich meer te laten verdiepen in Europese kansen en mogelijkheden. Tot slot wordt aanbevolen de uitkomsten van deze evaluatie en de daaruit voortkomende besluitvorming te delen met de personen die hun medewerking hebben verleend aan deze evaluatie. Deze betrokkenen hebben expliciet aangegeven betrokken te willen blijven bij nieuwe ontwikkelingen rondom deze stedenband of nieuwe Europese activiteiten van de gemeente Lingewaard.
Vanwege het vertrek van de voormalig burgemeester en de toenmalige onduidelijkheid over de taakverdeling binnen college en organisatie ten aanzien van de verantwoordelijkheid voor internationale betrekkingen en de stedenband is het evaluatierapport eind 2012 niet formeel vastgesteld. Dat is tevens de reden dat er tot op heden geen vervolg is gegeven aan de conclusies en aanbevelingen uit het rapport
ONTWIKKELINGEN Vanwege het eerder geconstateerde gebrek aan organisatorische en bestuurlijke continuïteit zijn op het gebied van de stedenband in 2013 en 2014 weinig tot geen activiteiten ontplooid, zeker als het gaat om de contacten met Mizil. We kunnen dan ook spreken van een verder afnemende interesse en betrokkenheid. Anderzijds heeft zich wel een andere ontwikkelingen voorgedaan. Zo is door leerlingen van het OBC is in 2013 een uitwisseling tot stand gebracht met medescholieren uit de Duitse gemeente Hamminkeln. Deze e stond in het teken van herdenking van en stilstaan bij de gevolgen van de 2 Wereldoorlog. Meer in het bij5
zonder voor de impact die deze gehad heeft voor de gewone bevolking van beide gemeenten, toen en nu. Dit initiatief heeft in 2014 een vervolg gekregen. Bij deze uitwisseling was de gemeente Lingewaard zijdelings betrokken. Van beide kanten is deze uitwisseling als zeer positief beoordeeld en hebben de betrokkenen aangegeven dat dit op één of andere manier voor herhaling vatbaar is. Daarnaast heeft bijvoorbeeld in 2014 ook een uitwisseling plaats gevonden tussen de Stichting Huissens Carnavalsgezelschap “De Kraonige Zwaone” en een vergelijkbare carnavalsorganisatie uit de regio Schwarzwals in Duitsland. Ook hier was weer sprake van particulier initiatief dat als succesvol bestempeld kan worden. Begin 2014 is met een aantal personen die bij het verloop van de stedenband met Mizil betrokken zijn geweest, op grond van de evaluatie, nog een keer gesproken over de wenselijkheid van het in stand houden van deze stedenband. Unaniem is toen geadviseerd de stedenband te beëindigen.
TOEKOMST De conclusies uit de evaluatie in 2012 en de ontwikkelingen in de jaren daarna zijn voldoende aanleiding om ons te bezinnen op het fenomeen Europese samenwerking. Het al dan niet voort zetten van de stedenband met Mizil speelt daarbij een belangrijke rol. Van doorslaggevend belang daarbij is het de mate van draagvlak en de enthousiasme voor een stedenband bij zowel het bestuur (college en raad) als de ambtelijke organisatie. Deze bepalen met de vorm en inhoud van samenwerking in de toekomst. Daarnaast kunnen we ook onderscheid maken in de manier waarop de gemeenten van een stedenband bij elkaar betrokken zijn. In het ene geval is er sprake van een gelijkwaardige positie en uitwisseling (uitwisseling) tussen de gemeenten terwijl in het andere geval gemeenten niet gelijkwaardig zijn en de ene gemeente de andere min of meer ondersteunt (adoptie). Tenslotte is ook van belang welke onderwerpen in de stedenband centraal staan. Bijvoorbeeld economische ontwikkeling of sociaal culturele uitwisseling. Vervolgens zijn er verschillende mogelijkheden of scenario’s voor toekomstige samenwerking. We schetsen hieronder de scenario’s op hoofdlijnen. 1. Beëindigen van de stedenband met Mizil. Hiervoor is weinig bestuurlijke en ambtelijke inzet nodig. Nagegaan moet worden of er nog sprake is van contractuele of andere verplichtingen en er zal een formeel bericht naar de gemeente Mizil moeten worden verzonden. Bij niet beëindigen van de stedenband met Mizil treedt scenario 3 in werking. 2. Wanneer wordt besloten de stedenband met Mizil te beëindigen blijft de vraag of opnieuw een stedenband moet worden aangegaan (zie scenario 4). Wanneer besloten wordt om geen formele stedenband meer aan te gaan blijft wel de optie open om Europese samenwerking op projectbasis te organiseren. Een dergelijke opzet vraagt wel om een intensieve gemeentelijke betrokkenheid vanuit bestuur en organisatie. In principe lenen zich alle onderwerpen voor deze vorm. 3. Voortzetting van c.q. nieuw leven blazen in de huidige stedenband met Mizil. Uitgaande van een niet gelijkwaardige positie betekent dat een grotere investering van de gemeente Lingewaard in de vorm van een adoptie relatie. De onderwerpen waarop dit betrekking heeft zullen meer liggen op het gebied van economische, organisatorische en bestuurlijke ondersteuning. 4. Aangaan van een stedenband met Hamminkeln of vergelijkbare stad in omtrek van ca. 100 km, vooral op sociaal cultureel terrein. Ook hierbij kunnen de varianten onder 2.1 en 2.2 toepast worden. 5. Eén of andere combinatie van de scenario’s 2, 3 en/of 4.. Naast deze scenario’s zijn er nog twee varianten die binnen met namen scenario 3. en 4. toegepast kunnen worden, namelijk: a. Uitvoering door de gemeente zelf. Dit doet een groot beroep op het bestuurlijk en organisatorisch draagvlak. Verankering bij bestuur en organisatie is met het oog op de continuïteit daarbij van groot belang.
6
b.
Uitvoering op basis van particulier initiatief. Hiermee wordt meer een beroep gedaan op het maatschappelijk middenveld (verenigingen, ondernemers). De gemeente treedt meer op als regisseur en subsidieverstrekker. De verschillende scenario’s en varianten zijn hieronder samengevat. Scenario
Vorm
Betrokkenheid gemeente
Onderwerpen
1
Beëindiging
Eigen uitvoering
Extensief
n.v.t.
2
Project
Eigen uitvoering
Intensief
3.a
Adoptie
Eigen uitvoering
Intensief
Bestuur, organisatie
3.b
Idem
Ondersteunend
Extensief
Idem + economie, ruimte
4.a
Uitwisseling
Eigen uitvoering
Intensief
Representatie, sociaal cultureel
4.b
Idem
Ondersteunend
Extensief
Sociaal cultureel
VERVOLG Deze rapportage over het verloop van de Euroepese samenwerking is voldoende aanleiding om het beleid op dit gebied te herijken, waarbij een keuze voor één van de bovenstaande scenario’s gemaakt kan worden. Hiervoor zal in november 2014 een voorstel aan de gemeenteraad gedaan worden.
7
