PROEFTUIN VOOR HET EUROPESE ENERGIESYSTEEM VAN DE TOEKOMST

NOORD-NEDERLAND:

PROEFTUIN VOOR HET EUROPESE ENERGIESYSTEEM VAN DE TOEKOMST

PROEFTUIN ENERGIETRANSITIE

REGIONALE PARTNER IN DE EUROPESE ENERGIE UNIE

Noord-Nederland is een grensoverschrijdende proeftuin voor integratie van duurzame energie in onze energievoorziening. De energiesector in Noord-Nederland bevindt zich in het centrum van het West-Europese gas- en elektriciteitsnet. Hier werken we dagelijks aan het versnellen van de grootste uitdaging van het huidige energiesysteem: complete systeem­integratie.

NOORD-NEDERLAND: De provincies Drenthe, Fryslân, Groningen en Noord-Holland vormen samen de Energy Valley-regio. In de afgelopen jaren is de energiesector hier enorm gegroeid. Het aandeel hernieuwbare energie was 8,4% in 2013 en het aandeel banen in de duurzame-energiesector neemt elk jaar toe. In 2014 is de werkgelegenheid in de duurzame-energiesector in Noord-

Nederland gegroeid met 3,8%, landelijk was dit 3,3%. De regio is een goed voorbeeld van ‘Groene groei’ waarbij duurzaamheid en economie hand in hand gaan. In 2020 zal het aandeel hernieuw­ bare energie in Noord-Nederland toenemen tot ten minste 21%. De Europese Energy Unie wil een veilige, zekere en klimaatvriendelijke energie­

voorziening voor burgers en bedrijven. De transitie vraagt een nieuwe energieinfrastructuur; hier wordt in NoordNederland hard aan gewerkt. Aangezien zon en wind onvoorspelbaar zijn, zijn er fluctuaties in aanbod en prijs. Als Europa erin slaagt een stabiel en betaalbaar duurzaam energiesysteem te creëren, is dit een belangrijke stap richting een competitieve koolstofarme economie.

In 2020 zal het aandeel hernieuwbare energie in Noord-Nederland t­ oenemen tot ten minste 21%.

Gasveld

Smart grid

Kennisinstelling

Gasopslag

Zonne-energie

Schepen op LNG

Elektriciteitscentrale

Multi fuel

Energiecoöperaties

Biomassacentrale

Windturbines

Hoofdgasnet

Groengasproductie

Energie uit water

Hoofdelektriciteitsnet Geplande Elektriciteitsinfra

PROEFTUIN e II

ipe

ipe

opip Eur

rp

rop

No

Eu

Ned

bra

Co

Nor x2

BB

L

Gezien de urgentie voor energietransitie en de kansen die dit biedt voor de regio, heeft Noord-Nederland een sterke ambitie geformuleerd. In 2020 zal het aandeel hernieuwbare energie hier zijn toegenomen met ten minste 21%. Als we offshore wind vanaf de NoordNederlandse kust meerekenen, zullen de percentages op meer dan 30% uitkomen. Duurzame energieinnovaties zijn alleen effectief als ze een integraal onderdeel uitmaken van een modern en slim energiesysteem. Daarom is het energiesysteem van de toekomst een centrale focus in Noord-Nederland. Noord-Nederland is een regionale partner in de Energie Unie.

HET ENERGIESYSTEEM VAN DE TOEKOMST Het traditionele energiesysteem, waarbij fossiele energie wordt gedistribueerd via grote centrales richting eindgebruiker, wordt vervangen door een netwerk waarbij bedrijven en consumenten hun eigen duurzame energie opwekken: naast zon, wind en geothermische energie, maakt dit nieuwe systeem gebruik van water, afval en biomassa. Om energielevering bij een fluctuerend energieaanbod te kunnen garanderen, bijvoorbeeld bij een piekvraag, wordt het overschot aan energie opgeslagen of omgezet in gas of warmte.

Lokale netinfrastructuur en hoog­ spannings­netten geven leverings­ zekerheid over grote afstanden. Het energiesysteem 2.0 biedt nieuwe technologieën voor opwekking, productie, transport, distributie, opslag, levering en financiering. De ontwikkelingen in Noord-Nederland gaan op dit moment erg snel. Door te participeren in projecten en grootschalige pilots te initiëren, is er in Noord-Nederland een proeftuin voor energiesysteemintegratie gecreëerd.

REGIONALE AANPAK De implementatie van onze regionale energiestrategie is in handen van de samenwerkende partijen in de quadrupel helix: onderwijs, bedrijfsleven, burger­ initiatieven en overheden. De partijen werken samen op verschillende platforms om kennis te delen, voorwaarden te verbeteren en projectontwikkeling te versnellen. Onze strategie gaat verder dan de regio. We werken nauw samen met nationale en internationale partners. Noord-Nederland draagt intensief bij aan de nationale doel­stellingen op het gebied van duurzame energie en aan de Europese Energie Unie. Noord-Nederland wil de proeftuin zijn voor de energietransitie. Dit kunnen we niet alleen en doen we samen met onze lokale, nationale en internationale partners. Om meters te maken zijn we afhankelijk van rijksinstrumenten, investeringsbereidheid en draagvlak in de samenleving. Provincies kunnen bijvoorbeeld zonne-energie ruimtelijk mogelijk maken, maar dan moet het Rijk zorgen voor een goede saldering.

ENERGIEBESPARING EN DECENTRALE ENERGIEPRODUCTIE

ENERGIE SYSTEEM 2.0

GAS IN TRANSITIE

OFFSHORE ENERGIE

• Energiebesparing bij bedrijven, woningen en utiliteitsgebouwen • Decentrale productie • (Rest) warmte

• Energieopslag • Smart grids • Lokale energiegemeenschappen • Grensoverschrijdende energieprojecten (SEREH, Power to Flex)

• Power-to-gas • Groen gas • Biobased Energy • (Bio-)LNG-productie • LNG in transport

• Offshore wind • Blue energy • Getijdenenergie • North sea grid

RANDVOORWAARDEN: MAATSCHAPPELIJK DRAAGVLAK, CLEAN TECH EN MKB, HUMAN CAPITAL, KENNIS, INNOVATIE, PROEFTUINEN.

Duurzame energie: Naast zon/PV, wind en geothermische energie, wordt er energie uit water, afval en biomassa gewonnen.

K  ENMERKEN VAN DE ENERGIEREGIO NOORD-NEDERLAND • G  unstige ligging: grenzend aan de Noordzee, het ‘Power house’ van Europa. • L  igging van Noord-Nederland in het hart van de ‘(Groen) Gas Rotonde’ en een centrale hub in het Noordwest-Europese elektriciteits- en gasnetwerk. • S  nel groeiend aantal energiecoöperaties en burgerinitiatieven voor decentrale energieopwekking. • D  irecte verbindingen en sterke samenwerking met Noordwest-Duitsland. • Intensieve samenwerking met industrie, onderwijs en overheden in andere Noordzeelanden. • G  rote havens: Eemshaven, Delfzijl en Harlingen. • G  especialiseerde onderwijsprogramma’s voor energie (wetenschappelijk en toegepast): Energy Academy Europe en het Energy College. • S  terke samenwerking in de quadrupel helix (bedrijfsleven, onderwijs, overheid en de maatschappij). • G  oed ontwikkelde clusters op het vlak van landbouw, de chemische industrie, circulaire economie, watertechnologie en data hub met veel mogelijkheden voor cross overs. • G  oed klimaat voor startups, ondernemerschap en het midden- en kleinbedrijf. • H  erstel- en economisch versterkingsprogramma in het aardbevingsgebied. • D  e Noordelijke Innovatieagenda met een gezamenlijke noordelijke koers voor benutten van onderzoek, realiseren van innovaties en stimuleren van ondernemerschap. • D  e Noordelijke Innovation Board om het groeitempo van de noordelijke economie te versnellen. • P  rovinciale energieprogramma’s en energiefondsen. • P  roeftuin: ruimte voor demonstratieprojecten.

Noord-Nederland is een grensoverschrijdende proeftuin voor het energiesysteem van de toekomst.

“De samenwerking tussen Noord-Nederland en Nedersaksen op het gebied van energie is toonaangevend en vormt een cruciale stap naar een interne Europese energiemarkt.” MAROŠ ŠEFCOVIC Vice-president Europese Energie Unie

Voor meer informatie: Provincie Groningen: [email protected] Provincie Fryslân: [email protected]

Provincie Drenthe: [email protected] SNN: [email protected]