Titel: Website Fryske Literatuer. Aanvrager: Tresoar. Datum: 25 april Auteur(s): F.P. Bosmans. Versie: 1.0

Titel:

Website Fryske Literatuer

Aanvrager:

Tresoar

Datum:

25 april 2008

Auteur(s):

F.P. Bosmans

Versie:

1.0

Tresoar Projectplan Fryske Literatuer

pagina 1 van 15

Gebruikersscenario’s Scenario 1 Mevrouw A. heeft de opdracht om voor de leesgroep waar ze lid van is informatie te verzamelen over het boek Oxzana van Marga Claus. Via Google komt ze op de Website Fryske Literatuer terecht. Ze vindt daar een bio- en een bibliografie van de schrijfster, recensies van het boek, een interview met de schrijfster en een aantal korte leesverslagen van andere lezers van hetzelfde boek. Ook is er een pagina waar de schrijfster iets over zich zelf vertelt en waar ze via een formulier contact met haar kan opnemen. Er volgen een aantal mailtjes over en weer, er wordt een afspraak gemaakt en een paar dagen later zit mevrouw A. met een notitieblok op uitnodiging van Marga Claus op de bank bij haar thuis om een aantal vragen te laten beantwoorden. Haar inleiding voor de leesgroep op het werk van Marga Claus wordt een groot succes. Ze heeft voor de groep een verslag van het boek en van haar gesprek met de schrijfster gemaakt en plaatst dat na de presentatie ook op de Website Fryske Literatuer. Scenario 2 Meneer B. is een aantal jaren geleden in Friesland komen wonen. Hij woont in de Waling Dykstrastraat en wordt nieuwsgierig waar deze straat zijn naam aan ontleend heeft. Op de Website Fryske Literatuer vindt hij een bio- en bibliografie van Waling Dijkstra, die in de tweede helft van de 19de eeuw een belangrijke rol blijkt te hebben gespeeld in de Friese literatuur. Op de website worden ook een aantal plaatsen genoemd die een straatnaam naar de schrijver hebben vernoemd. Zijn eigen straat staat er niet bij, maar omdat de informatie in de vorm van een wiki wordt aangeboden kan meneer B. dit eenvoudig zelf toevoegen. Hij kijkt nog even verder op de site en vindt een filmpje waarin een tweetal auteurs het Winterjounenocht naspelen, voordrachten voor twee heren waarmee Waling Dijkstra en anderen het volk 150 jaar geleden mee vermaakten. Meneer B. vindt dat in zijn boekenkast een boek van Waling Dijkstra niet zou mogen ontbreken en hij vindt op de site de mogelijkheid om via ‘printing on demand’ een eigen herdruk te maken van De Sulveren Rinkelbel uit 1856. Scenario 3 Jannie C. moet voor school een leesverslag schrijven over De leafdes fan Janne van Riek Landman. Ze gaat op zoek op internet en komt op de Website Fryske Literatuer terecht. Hier vindt ze al een aantal korte leesverslagen, recensies, bio- en bibliografische gegevens, foto’s en filmpjes. Met het nodige knip- en plakwerk, aangevuld met haar eigen leeservaringen, maakt ze haar leesverslag. Dit levert ze op school in. Haar leraar is uiteraard op de hoogte van de website en zal het werk van Jannie vergelijken met de daarop gepubliceerde leesverslagen. Als zij het goed gedaan heeft kan hij haar stimuleren het vervolgens ook op de website te plaatsen. Scenario 4 Jelle D. doet voor zijn studie Frysk een onderzoek naar het werk van de Friese schrijver Anne Wadman. Uiteraard raadpleegt hij daarvoor ook de Website Fryske Literatuer. Het valt hem op dat in de daar aanwezige informatie over de schrijver bepaalde aspecten minder belicht worden. Hij vult de wiki over de schrijver voor wat deze manco’s betreft aan. Wytske E., die in het verleden ook onderzoek naar het werk van Wadman gedaan heeft, is het niet helemaal eens met de stellingname van Jelle D. Zij wijzigt de tekst van Jelle. Jelle D. krijgt daarvan automatisch een seintje in de vorm van een email. Er ontstaat een korte discussie tussen Jelle en Wytske, wat resulteert in een verbeterde tekst waar zij zich allebei in kunnen vinden.


pagina 2 van 15

1. Projectoverzicht Achtergrond Eén van de taken die Tresoar vanuit provincie Fryslân, één van de financiers van Tresoar, heeft gekregen is bevordering van het Fries-literaire klimaat. Ook heeft Tresoar de depot- en bewaarfunctie voor Frisiaca, waaronder de Friese literaire productie. In de bibliotheekcollectie bevinden zich ruim 206.000 titels met taalcode ‘Fries’, waarvan ca. 15.000 literaire werken. Tot op heden voert Tresoar deze taak onder andere uit door op de website bio- en bibliografieën aan te bieden van ruim 200 Friese schrijvers. Daarnaast wordt beeld- , film- en geluidsmateriaal verzameld met betrekking tot Friese schrijvers; dit materiaal wordt op verschillende manieren eveneens via de website aangeboden. Naast deze digitale dienstverlening organiseert Tresoar ook nog een keur aan activiteiten rond literatuurbevordering. In het nieuwe Meerjaren Beleidsplan 2009-2012 heeft Tresoar aangegeven zich meer te willen richten op communities en digitale interactie met deze communities na te streven. In het Informatieplan van Tresoar (http://images.tresoar.nl/download/informatieplan tresoar maart2007.pdf) is op grond van voorgaande overwegingen één van de geïdentificeerde projecten het onderhavige project met als werktitel “Website Fryske Literatuer” (er zal nog een ‘pakkender’ titel gekozen worden). Rond het in ons bezit zijnde materiaal op het gebied van de Friese literatuur (met inbegrip van de boekencollectie) willen we ons richten op de groep van geïnteresseerden in de Friese literatuur, lezers, onderzoekers, studenten en scholieren door middel van een interactieve website. Behalve Tresoar zijn er meer partijen in Fryslân die zich bezighouden met Friese literatuur: de openbare bibliotheken, de uitgevers, Afuk, de Stichting het Fryske Boek, de Skriuwersboun (de organisatie van Friese schrijvers), de Fryske Akademy. Met de meeste van deze partijen bestaan reeds vormen van samenwerking die we rond deze community verder willen uitbouwen. Projectdoel Doel van dit project is het bieden van een platform aan de community van geïnteresseerden in de Friese literatuur in de vorm van een te ontwikkelen interactieve website. Naast een geïntegreerde en gethematiseerde toegang tot reeds bij Tresoar aanwezige informatie (teksten, afbeeldingen, AVmateriaal, catalogus) zullen ook bezoekers hun inbreng kunnen hebben d.m.v. meningen, verslagen of creatieve bijdragen. Uitdrukkelijk zullen ook reeds actieve publicisten benaderd worden voor een (interactieve) bijdrage aan de site. De website zal de volgende onderdelen gaan bevatten: 1. Geïntegreerde toegang tot reeds op de website van Tresoar aanwezig digitaal materiaal: Literaire foto’s en andere afbeeldingen Op de website van Tresoar worden ruim 11.000 gescande foto’s en andere afbeeldingen met betrekking tot de Friese literatuur aangeboden. Dit bestand wordt nog voortdurend verder aangevuld en geactualiseerd. (zie dokumintaasje.tresoar.nl of zoek.tresoar.nl) Omslagen van nieuwe aanwinsten worden standaard gescand en gekoppeld aan de OPC (katalogus.tresoar.nl), overige omslagen komen op termijn ook beschikbaar. Bio- en bibliografieën De website van Tresoar bevat op dit moment ruim 200 bio- en bibliografieën van Friese schrijvers. Dit aantal wordt nog steeds uitgebreid, terwijl de bestaande bio- en bibliografische gegevens voortdurend worden aangevuld (zie www.tresoar.nl -> Friese schrijvers).


pagina 3 van 15

AV-materiaal Binnen de website is ruimte voor het aanbieden van AV-materiaal. Op dit moment beschikt Tresoar over een groeiend bestand aan AV-materiaal (beeld en geluid), dat door middel van koppelingen in de catalogus toegankelijk gemaakt wordt. Daarnaast worden via de website www2.tresoar.nl/gedichten ruim 3600 geluidsopnamen van gedichten aangeboden, waarvan een groot deel afkomstig is uit het door Tresoar beheerde archief van Operaesje Fers, de ‘dichterstelefoon’ uit de jaren 1968-1989. Sinds kort worden ook video-opnamen van gesproken gedichten op deze site geplaatst. Titelbeschrijvingen De catalogus (zie katalogus.tresoar.nl) bevat de titelbeschrijvingen van ca. 15.000 literaire werken. Digitale Leeuwarder Courant De geïntegreerde zoekingang zal ook tegelijkertijd het digitaal archief van de Leeuwarder Courant doorzoeken en de hits tonen. Er loopt op dit moment een onderzoek naar de koppeling tussen digitale LC en Adlib; het resultaat daarvan zal ook in dit project toegepast worden. De voorkeur gaat uit naar een OAI of SRU koppeling. 2. Bio/bibliografisch Woordenboek In de site komt een onderdeel met bio/bibliografische informatie over schrijvers met de reeds bestaande teksten als startpunt. Dit onderdeel krijgt de vorm van een wiki, waarbij ook het publiek informatie kan toevoegen en wijzigen. Van een instelling als Tresoar wordt kwalitatief hoogwaardige informatie verwacht. Met het oog hierop wordt er in de website, en met name bij dit onderdeel, duidelijk onderscheid gemaakt tussen ‘geautoriseerde’ informatie (geproduceerd door of onder verantwoordelijkheid van Tresoar) en informatie afkomstig van het publiek. Onderzocht zal worden wat hiervoor een goed model is, een mogelijkheid is om het onderscheid middels verschil in opmaak zichtbaar te maken. Bijdragen van het publiek zullen ook gemodereerd worden (een activiteit die ook na afloop van het project zal moeten worden voortgezet). Publieksbijdragen kunnen leiden tot aanpassing van geautoriseerde informatie en alleen dan duurzaam worden bewaard. 3. Boekbesprekingen Het publiek wordt gevraagd actief boekbesprekingen aan de site toe te voegen. Dat kan in diverse vormen, zoals: Een uitgebreide recensie van een werk Een leesverslag Een uittreksel Een korte reactie Een waardering in de vorm van een ‘sterrensysteem’. 4. Weblogs Een groeiend aantal schrijvers manifesteert zich op het internet in de vorm van een eigen website of met een eigen weblog. Uiteraard is het mogelijk om vanuit de informatie over de schrijver binnen deze website te linken naar een dergelijke eigen pagina, maar schrijvers met name zij die niet een eigen website hebben - zullen ook uitgenodigd worden om binnen de Website Fryske Literatuer een eigen pagina te vullen, hetzij in de vorm van een weblog, hetzij in de vorm van een meer statische informatiepagina over hun eigen werk. 5. Tekstmateriaal De site wil een platform zijn om zowel nieuwe als ook oudere literatuur aan te bieden. Te denken valt aan het aanbieden in de vorm van te downloaden of te printen (bv. met behulp van ‘printing on demand’) PDF-bestanden van uitverkochte boeken en gedichtenbundels. Dat geldt zowel voor 19de en vroeg 20ste eeuwse uitgaven die inmiddels vrij van rechten zijn, als voor bijvoorbeeld alle werken van Anne Wadman en andere schrijvers uit de 60er en 70er jaren, voor zover ze niet meer in de handel zijn. In dit laatste geval zal er overleg gevoerd moeten worden met de (nabestaanden van de) schrijvers en met de uitgevers.


pagina 4 van 15

Het streven is om in het kader van dit project ca. 150 beeldbepalende na-oorlogse Friese literaire werken te digitaliseren en beschikbaar te stellen. Langs andere wegen (Metamorfoze) wordt onderzocht of met name het oudere deel kan worden gedigitaliseerd. Naast het op de website publiceren van deze integrale scans van literaire werken worden van nog in de boekhandel verkrijgbare uitgaven in overleg met de auteurs en de uitgevers fragmenten op de website getoond worden. Behalve het digitaal aanbieden van reeds gepubliceerde boeken zal er ook een mogelijkheid gecreëerd worden om bijvoorbeeld een eigen bloemlezing samen te stellen van favoriete gedichten en/of verhalen, die daarna via ‘printing on demand’ als een eigen bundel gedrukt kan worden. In samenwerking met de (digitale) literaire tijdschriften kunnen er ook nieuwe teksten en gedichten aangeboden worden. Onderzocht zal worden in hoeverre er in samenwerking met de Tekstwinkel in Bolsward gelegenheidsgedichten en –teksten (voor b.v. geboorte, huwelijk, overlijden, jubileum, enz.) aangeboden kunnen worden. 6. AV-materiaal Naast het bestaande AV-materiaal zijn er nieuwe mogelijkheden die in het kader van deze site ontwikkeld worden: Het aanbieden van (fragmenten uit) de schrijversportretten die Omrop Fryslân Televyzje heeft uitgezonden in de jaren ’90. Het samenstellen van ‘Audiobundels’ van dichters Het samenstellen van te downloaden ‘Audioboeken’. 7. ‘Lietteksten’ en andere literaire cursussen Jurjen van der Meer, die voor Tresoar een cursus “Lietteksten skriuwe” heeft verzorgd, heeft kortgeleden gevraagd of de door zijn cursisten geproduceerde liedteksten ook via de website van Tresoar beschikbaar gesteld kunnen worden, zodat muzikanten daar gebruik van kunnen maken. Dit kan binnen dit project plaatsvinden. Naast deze cursus zijn er meer schrijverscursussen binnen Tresoar, o.a. voor het schrijven van proza, poëzie en korte verhalen. Ook resultaten van deze cursussen kunnen in de toekomst mogelijk een plaats krijgen binnen de site. De voertaal op de website zal een mix van Fries en Nederlands zijn. Bijdragen vanuit Tresoar zijn tweetalig; in publieksbijdragen wordt geen onderscheid gemaakt en er kan dan ook Fries en Nederlands door elkaar gehanteerd worden. Een beperkte hoeveelheid informatie zal ook in het Engels worden aangeboden (publieksreacties in het Engels zijn natuurlijk evenzeer welkom). Gestreefd zal worden om ook in het Engels vertaalde teksten (gedichten) op te nemen. Hierbij kan het publiek ook een rol spelen. Doelgroepen De potentiële doelgroep bestaat in eerste instantie uit ruim een half miljoen Fries sprekenden; de belangstelling voor de Friese literatuur onder deze groep is levendig. De specifieke doelgroepen zijn: - geïnteresseerden in Friese literatuur, individueel en leesclubs - scholieren / onderwijs (bovenbouw voortgezet onderwijs) - studenten / hoger onderwijs - schrijvers, amateurs en professionals De doelgroepen worden deels langs reeds bestaande kanalen bereikt; nieuwe doelgroepen zullen onder andere via uitgevers en de openbare bibliotheken bereikt worden. Uiteindelijk zal de website moeten uitgroeien tot de plek met informatie over Friese literatuur en schrijvers.


pagina 5 van 15

Aanpak Onder het kopje ‘Achtergrond’ is al aangegeven dat dit project één van de in het informatieplan geïdentificeerde projecten is (project I6), en voortvloeit uit zowel de keuzes die Tresoar gemaakt heeft ten aanzien van publieksbereik in het Meerjaren Beleidsplan 2009-2012 als uit de opdracht vanuit de provinciale politiek aan Tresoar. Globaal gezien valt het project in drie delen uiteen: - bouw website - digitaliseren van een ‘standaardbibliotheek’ van ca. 150 na-oorlogse literaire werken - op uniforme wijze toegankelijk maken van reeds aanwezig digitale objecten en beschrijvingen. Het project wordt aangemeld bij de projectenbank van DEN; de digitale productie wordt aan het Geheugen van Nederland en de DBNL aangeboden (DEN D.01). Bouw website De website wordt gebaseerd op MySQL, PHP, XHTML, XSLT en CSS (DEN C.04.01.0.1.02, C.06.01.02.02, C.02.01.01.09, C.06.01.01.03, C.06.01.01.01). Waar mogelijk wordt gebruik gemaakt van Open Source basiselementen (wiki, blog, forum). Zoveel mogelijk zal worden voldaan aan de richtlijnen van ‘drempels weg’. Voor dit onderdeel zal ook gekeken worden naar methoden, technieken en ervaringen opgedaan bij andere, vergelijkbare initiatieven als literatuurplein.nl, muziekweb.nl en de Catalaanse variant: www.uoc.es/lletra . Digitalisering De literaire collectie is in de catalogus (NCC) beschreven (DEN C.03.01.03.02 ); de selectie van de te digitaliseren werken vindt plaats op basis van nog nader te formuleren criteria, zoals belang voor de literaire canon, toegankelijkheid en spreiding in de tijd (DEN C.01.01). Het betreft geen materiaal dat op grond van de fysieke toestand speciale eisen aan de digitalisering stelt. Per boek wordt een doorzoekbaar PDF/A bestand geproduceerd in 2 kwaliteiten (bewaar en web) en een XML-bestand dat de ge-OCR-de tekst bevat (DEN C.02.01.01.04 en C.02.01.01.10 ). De XMLstructuur wordt afgestemd met de DBNL. Toegankelijk maken Bestaand materiaal, gedigitaliseerd conform DEN-criteria (zie Informatieplan Tresoar), betreft: - literaire foto’s - audiobestanden (gedichten, interviews, boekbesprekingen) - videobestanden (voorgelezen teksten, interviews) - transcripties gesproken boekbesprekingen - titelbeschrijvingen Er wordt één interface naar deze verschillende bronnen gerealiseerd, zowel voor zoeken, als voor gebruik op verschillende webpagina’s, door middel van een OAI / SRU-server (DEN C.05.02.01.01 en C.05.01.01.02) en Dublin Core (DEN C.03.01.02.01). Er zal nog een mapping naar Dublin Core moeten worden gemaakt. De OAI/SRU interface is in eerste instantie voor Tresoar zelf van belang; op deze wijze wordt het mogelijk content op verschillende plaatsen in een website te integreren. Daarnaast kunnen externe partijen langs deze weg toegang tot content van Tresoar krijgen; als eerste komt hiervoor in aanmerking Biblionet Fryslân, waarmee nu reeds een koppeling bestaat . Onderzocht wordt of ContentDM (Tresoar heeft reeds een licentie) hiervoor geschikt is, of dat er aparte programmatuur voor ontwikkeld moet worden (waar mogelijk gebaseerd op Open Source). Al de hier genoemde collecties worden nog steeds aangevuld als onderdeel van de reguliere werkzaamheden van Tresoar. Gedurende de looptijd van het project zal er een extra inspanning, met name gericht op het publiek, worden verricht voor het verwerven van aanvullend literair materiaal. Digitalisering van dit materiaal vindt binnen Tresoar plaats, ook als onderdeel van de reguliere werkzaamheden en conform de afgesproken standaarden.


pagina 6 van 15

Projectresultaten Het projectresultaat is een interactieve website die informatie over Friese schrijvers en literatuur bevat, verrijkt met AV-materiaal en teksten, waarop het publiek kan discussiëren, meningen geven, boekbesprekingen plaatsen en de geplaatste informatie kan verrijken. Hoewel de nadruk waarschijnlijk automatisch meer op de laatste 20 jaar zal vallen, is uitdrukkelijk de gehele periode vanaf Gysbert Japix onderwerp van de site. Voor de doelgroepen onderwijs en openbare bibliotheken levert de website een hulpmiddel om hun eigen doelen beter te kunnen realiseren. Bouw en onderhoud website levert ervaringen op die archieven, bibliotheken en instellingen op het gebied van minderheidstalen en regionale talen kunnen gebruiken om zelf op vergelijkbare wijze hun publiek te benaderen. Alle kennis en producten (voor zover auteursrechtelijk toegestaan) zijn vrij voor derden beschikbaar. Belanghebbendenanalyse Belanghebbende Voortgezet onderwijs Hoger onderwijs

Openbare bibliotheken

Fryske Akademy DBNL Provinciale overheid

Overige instellingen voor minderheidstalen/ regionale talen Uitgevers, Afûk, Fryske Boek, ...

Tresoar


Belang - ondersteuning bij het onderwijs in het Fries - ondersteuning bij het onderwijs - bronnen tbv lesmateriaal - object van historisch en taalkundig onderzoek - ondersteuning bij het bereiken van gebruikersgroepen (leesclubs) - ondersteuning bij thematische publiciteit - historisch en taalkundig onderzoek - materiaal voor de databank Fries - uitbreiding DBNL met Friestalige teksten - belangrijk middel bij de stimulering van de interesse in en het gebruik van het Fries - voorbeeld opzet voor een vergelijkbaar platform voor de stimulering van de aandacht voor de in de eigen taal - stimuleren interesse in het Friese boek - leveren van materiaal t.b.v. PR en cursussen - basis voor website Friese literatuur geschiedenis (digitale versie van Zolang de wind van de wolken waait) - basis voor educatieve producten op terrein Friese literatuur geschiedenis - koppeling met / integratie van de Friese toneelcatalogus (frysketoanielkatalogus.tresoar.nl/) - uitbreiding van de site met onderdelen over kinderboeken, poesie-albums en heilingen prenten - uitbreiding met materiaal dat ook gebruikt kan worden in de BFTL, analoog aan de BNTL - startpunt voor een interactief uitwisselingsplatform met andere minderheidstalen in Europa, waarbij Engels als intermediaire taal zou kunnen worden gehanteerd.

Importantie (laag/medium/hoog) hoog medium

hoog

laag medium hoog

hoog

hoog

hoog

pagina 7 van 15

Risicoanalyse Risico

Kans

Omvang

Oplossing

Auteursrecht

laag

beperkt

contacten met uitgevers en een beroep doen op het ‘tweede leven’ dat een dergelijk werk krijgt

Modereren publieksinvoer Het zal nodig zijn de publieksinvoer naar tekst en inhoud te modereren. Afhankelijk van de kwaliteit (en omvang) van deze invoer kan het modereren een zware belasting voor de instelling opleveren.

hoog

ernstig

Over het vraagstuk van hoe er gemodereerd zou moeten worden, moeten van te voren een aantal afspraken gemaakt worden. Voor wat betreft de tekst moeten er afspraken gemaakt worden of er wel of niet spelling en interpunctie gecorrigeerd wordt en in welke mate. Het modereren van de inhoud ligt gevoelig. Een mogelijkheid zou kunnen zijn dat ingestuurde berichten pas na een ‘bedenktijd’ van 24 uur op de website worden gepubliceerd. De inzender kan dan zelf eventueel nog tekst wijzigen, de moderator krijgt inmiddels de ingezonden tekst in zijn mailbox en kan eventueel ingrijpen.

Taal

medium

beheersbaar

medium

beperkt

Tresoar is nu al voor een aantal van deze organisaties leverancier van informatie; in de aanloop van dit project is al overleg geweest.

laag

groot

Door allerlei (niet-digitale) activiteiten kunnen gebruikersgroepen alsnog overgehaald worden te participeren. Denk hierbij aan leerlingen, cursisten en leesclubs.

laag

groot

De realisatie van deze koppeling is niet alleen voor dit project van belang, maar ook voor een scala aan andere projecten/toepassingen.

Voor te digitaliseren werken wordt geen toestemming voor publicatie verkregen.

De website zal grotendeels Friestalig zijn. Reacties van lezers zullen dat vaak ook zijn, maar naar verwachting zal er ook veel in het Nederlands gereageerd worden, de voertaal zal dus gemengd zijn. Bijdragen van Tresoar zullen in het algemeen tweetalig zijn. Overwogen moet nog worden of ook Engels als voertaal gehanteerd zal worden. Risico’s zijn gelegen in het onderhoud van een meertalige site en in een mogelijk minder publieksvriendelijke site bij een gemengd gebruik van verschillende talen. Samenwerking Om het centrale punt voor Fries literatuur te worden, is samenwerking met andere organisaties noordzakelijk. Een risico is dat deze samenwerking onvoldoende van de grond komt. Participatie Bij onvoldoende gebruikersparticipatie (ook van de schrijvers) komt de centrale rol van de site niet van de grond. Integratie digitale LC De koppeling van de digitale LC in de integrale zoekingang moet nog gerealiseerd worden. Het niet realiseerbaar zijn van een dergelijke koppeling betekent een verarming van het integrale zoekresultaat.


Ook bij de beherende stichting SDALC staat dit punt hoog op de agenda.

pagina 8 van 15

Technische ontwikkeling Voor Tresoar is het toepassen van Dublin Core in combinatie met OAI / SRU nieuw (DEN C.05). Een open vraag hierbij is nog of hiervoor kan worden aangesloten bij de in ContentDM beschikbare functionaliteit, of dat –mede met het oog op ontsluiting van de overige collecties, die buiten de scope van dit project vallen- er van andere producten of maatwerk gebruik gemaakt moet worden. Ook het in een publiekswebsite inbouwen van het bevragen van een OAI/SRU-server is een voor Tresoar nieuwe techniek (DEN C.06). Onder het kopje ‘Aanpak’ zijn de overige te hanteren standaarden en technieken reeds aangegeven. Verder wordt voor wat betreft de DEN-criteria C.02, C.03 en C.09 verwezen naar het informatieplan van Tresoar. Tresoar heeft reeds op beperkte onderdelen ervaring met publieksinteractie op de website. Nieuw is de schaal waarop dit binnen de voorgestelde site moet plaatsvinden. Intellecteel eigendom Al het op de site gepubliceerde materiaal zal voor zover van toepassing voorzien zijn van een Creative Commons licentie (DEN C.07.01.02.02). Voor veel materiaal afkomstig uit de collectie van Tresoar zijn al afspraken gemaakt met rechthebbenden over het gebruik ervan, in veel gevallen zijn de rechten beperkt tot publicatie op het web door Tresoar. Materiaal dat door bezoekers op de site gepubliceerd wordt valt in ieder geval onder een nader aan te geven CC licentie. Voor de te scannen boeken (werk van na de Tweede Wereldoorlog) zullen met uitgever en/of auteur afspraken gemaakt worden. Onze ervaring is dat in het algemeen er geen bezwaar tegen publicatie op het web bestaat; in veel gevallen betekent het ook een ‘tweede leven’ voor het werk, aangezien de markt vaak te klein is voor een heruitgave. Projectmanagement Organisatie

Rol

Taken

Tresoar opdrachtgever projectleider projectmedewerker collectievormer Fries redacteur / moderator

tekstschrijver acquisitie en registratie bouw + beheer website medewerker ICT Externe partijen Impres OCLC Gridline VPNS


monitoring project algehele projectleiding directe aansturing specifieke ICT- en web- activiteiten algemene ondersteuning administratie correspondentie opstellen titellijst contacten met rechthebbenden contact met DBNL opstellen titellijst contacten met rechthebbenden uniformeren auteursnamen schrijven en redigeren van webteksten modereren publieksbijdragen verwerven bijdragen derden contacten met docenten en cursisten schrijven webteksten uniformeren auteursnamen actief materiaal verwerven onder publiek website registratie aanwinsten onderzoek naar te gebruiken technieken/ software begeleiding bouw en beheer website conversie bestanden algemene ICT ondersteuning bouw website aanpassing OPC / SRU module LBS OAI / SRU interface digitalisering

pagina 9 van 15

Planning Met het project zal worden gestart op 1 september 2008. De verwachte totale doorlooptijd van het project is 2 jaar. Werkpakketten Werkpakket 1. Digitaliseren standaardbibliotheek

1.1 1.2 1.3

1.4 2. Integrale toegang d.m.v. OAI

2.1 2.2

2.3

2.4

3. Interactieve website

3.1

3.2

Omschrijving

Start

Einde

(Tussen)resultaten

Ca. 150 na-oorlogse werken worden gedigitaliseerd en als PDF aan het publiek beschikbaar gesteld. opstellen titellijst

1-9-2008

1-3-2010

1-9-2008

1-5-2009

digitaliseren geselecteerde titels koppelen digitale versie aan catalogus

1-4-2009

1-7-2009

1-12-2009

1-3-2010

verwerven toestemming rechthebbenden voor publicatie digitale teksten Er wordt een integrale toegang tot de verschillende genoemde collecties gecreëerd d.m.v. Dublin Core en OAI / SRU. per collectie de Dublin Core mapping formuleren auteursnamen uniformeren over de verschillende collecties heen, op basis van GGC persoonsnamen thesaurus formulering eisen waaraan de OAI/SRU-interface moet voldoen en onderzoek naar de bruikbaarheid van ContentDM voor dit doel afhankelijk van uitkomst van 2.3 aanpassing en conversie naar ContentDM inclusief koppeling naar de catalogus of andere (maatwerk) oplossing Een interactieve website met de eerder geformuleerde functionaliteit algemene structuur website inclusief onderdeel bio/bibliografisch woordenboek (wiki-achtige opzet)

1-11-2008

1-6-2009

1-9-2008

1-9-2009

Een operationele OAI SRU-server die op basis van Dublin Core elementen bevraagbaar is.

1-9-2008

1-12-2008

1-9-2008

1-9-2009

mappingslijsten per collectie opgeschoonde, geüniformeerde bestanden

1-9-2008

1-12-2008

1-1-2009

1-9-2009

1-9-2008

1-9-2010

Volledig operationele website

1-9-2008

1-9-2009

- ontwerp website Fryske Literatuer - onderdeel bibl. woordenboek geïmplementeerd incl. integratie via OAI/SRU van digitaal materiaal

onderdeel boekbesprekingen

1-10-2009

1-5-2010


- titellijst - doorzoekbare digitale versies - digitale versies gekoppeld aan catalogus

alle geselecteerde titelbeschrijvingen in de catalogus bevatten een verwijzing naar het digitale object (de verwijzing naar het digitale object is afhankelijk van de gekozen oplossing voor de OAI/SRU server)

functioneel model integrale toegang keuze voor gebruik ContentDM of andere oplossing werkende OAI/SRU interface

pagina 10 van 15

3.3

onderdeel weblogs

1-1-2009

1-10-2009

3.4

onderdeel tekstmateriaal

1-9-2009

1-6-2010

3.5

onderdeel AV-materiaal

1-12-2009

1-9-2010

3.6

onderdeel literaire cursussen

1-12-2008

1-6-2009

- beschikbaar stellen van digitale teksten en het doorzoekbaar zijn van het totale bestand aan teksten - printing on demand faciliteit

Evaluatieplan Tijdens de ontwikkeling van de website wordt er in ieder geval een klankbordgroep gevormd met vertegenwoordigers van Afûk, Fryske Boek, Skriuwers Boun en Bibliotheek Service Fryslân. Gepoogd zal worden om een tweede klankbordgroep met publieksvertegenwoordigers samen te stellen, zoals - leesclubs - docenten Fries / literatuur - medewerkers openbare bibliotheek - onderzoekers Fries. Het project wordt aangemeld bij de projectenbank van DEN (DEN D.01.01), en er vinden zowel tussenevaluaties (DEN D.01.02) als eindevaluaties per werkpakket plaats, als een eindevaluatie over het gehele project (DEN D.01.03). Algemene criteria bij de tussenevaluaties per werkpakket: - verloopt de ontwikkeling volgens plan en binnen de begrote kosten? - is de personele inzet voldoende? - is het benodigde commitment van externe partijen verkregen? - ligt de aanlevering van inhoudelijk materiaal (ook in technische zin) op schema? - levert het verwerven van toestemming voor het publiceren van digitale teksten geen problemen op? - zijn de verwachtingen over het op te leveren deelproduct reëel? Algemene criteria bij de eindevaluaties: - voldoet het eindproduct aan de verwachtingen en kwaliteitseisen? - is het beheer gewaarborgd door o.a. voldoende adequate documentatie? - zijn de afspraken rond het modereren van de publieksbijdragen toereikend? - is de personele inzet voor modereren, redactie en onderhoud voldoende? - is het project uitgevoerd binnen de begroting? - aan welke punten moet bij toekomstige projecten extra aandacht worden besteed? - welke punten zijn voor toekomstige projecten het overnemen waard?


pagina 11 van 15

Specifieke evaluatiepunten per werkpakket: 1.1 1.2 1.3 1.4 2.1 2.2 2.3 2.4 3.1

3.2 3.3

Zijn er over voldoende titels met voldoende spreiding auteursrechtelijke afspraken te maken? Is kwaliteit en format van de digitalisering als afgesproken? Is de digitalisering volledig? Zijn alle rechthebbenden te achterhalen? Geven voldoende rechthebbenden toestemming? Is duidelijk hoe om te gaan met pseudoniemen, aliassen en spellingsvarianten? Welke technische drempels komen we tegen? Hoe onderhoudbaar resp. uitbreidbaar met nieuwe bronnen is de gekozen oplossing? Heeft gebruikmaken van een standaardpakket de voorkeur of maatwerk? Is de interface laagdrempelig, intuïtief en in overeenstemming met Drempels weg? Is het onderscheid tussen geautoriseerde en publiekstekst duidelijk en hanteerbaar? Is het modereren uitvoerbaar, ook in doorlooptijd, en niet belemmerend voor het leveren van een bijdrage door het publiek? Komen er voldoende besprekingen, ook uit verschillende bronnen (publiek, pers, radio)? Zijn er auteurs die willen meewerken? Is er voldoende ‘reuring’?

3.4 3.5 3.6


pagina 12 van 15

2. Criteria van de regeling Vernieuwing Het resultaat van het project is een interactieve website over Friese literatuur en schrijvers die zich kan ontwikkelen tot het centrale informatiepunt op dit gebied, zowel voor hedendaagse als oudere literatuur. Door samenwerking met uitgevers en andere organisaties die zich bezighouden met de stimulering van de Friese taal en letterkunde kan een heel scala aan informatie worden geboden. De digitale dienstverlening van Tresoar op het gebied van de Friese literatuur wordt sterk verbeterd door de integrale toegang tot het materiaal en door het aanbieden van gedigitaliseerde literaire teksten. Het publiek kan al het materiaal becommentariëren, bijdrage leveren en materiaal van de site in een eigen context hergebruiken. Voor Tresoar is het opzetten van een OAI / SRU-service, waarmee anderen -maar ook Tresoar zelfde mogelijkheid krijgen om materiaal te hergebruiken in een andere context, een vernieuwing. Tresoar heeft het samenwerken met ‘communities’, groepen –vaak niet of nauwelijks georganiseerdemensen met een gedeelde interesse of passie, in de komende beleidsperiode hoog op de agenda staan. Deze website is een voorbeeldproject voor de interactie met een dergelijke community. Samengevat is de vernieuwing gelegen in: - integrale toegang tot een diversiteit aan materiaal - samenwerking en informatie-uitwisseling met andere partijen - publieksparticipatie in de vorm van meningen, informatie, eigen pennenvruchten etc. - het opzetten van een OAI / SRU-service. Digitale toegankelijkheid Door de integrale toegang tot een grote diversiteit aan materiaal met betrekking tot de Friese literatuur en schrijvers neemt de toegankelijkheid ervan toe. Op ieder moment is met één oogopslag te zien hoeveel en wat voor soort materiaal er bij een bepaald onderwerp aanwezig is. Vormgeving en gebruikersinterface zullen er toe leiden dat veel informatie met één ‘muisklik’ is te bereiken, waardoor de toegankelijkheid ook voor nieuwe doelgroepen toeneemt. Door samenwerking met andere partijen als de Openbare Bibliotheken, leesclubs en cursisten (Afûk) worden nieuwe doelgroepen bereikt. Ook voor bezoekers van buiten Friesland zijn er voldoende aanknopingspunten om zich te verdiepen in het onderwerp; de voertaal op de website zal dan ook niet alleen Fries zijn, maar ook Nederlands en deels Engels. Tenslotte komen door het digitaliseren van literaire teksten, deze teksten binnen het bereik van een groter publiek, zeker waar het niet meer in de handel zijnde titels betreft. In eerste instantie bestaat de doelgroep uit ruim een half miljoen Fries sprekenden, maar door ook vertalingen in het Nederlands en Engels aan te bieden wordt het bereik veel groter en wordt de toegankelijkheid van de Friese literatuur vergroot. Aangezien de zorg voor het Friese literaire erfgoed en de literatuurbevordering een kerntaak van Tresoar is, is het in stand houden en borgen van de projectresultaten verzekerd. Dit komt op een aantal manieren tot uiting: -

publieksbijdragen kunnen leiden tot aanpassingen van formele bijschrijvingen en teksten publiek kan materiaal aandragen waarmee de collectie van Tresoar wordt verrijkt. Doordat het materiaal vervolgens deel uitmaakt van de collectie van Tresoar is de duurzaamheid gewaarborgd. in de personeelsformatie is voorzien in capaciteit t.b.v. het onderhouden van de inhoud van de website en het modereren van de publieksbijdragen; met de website kan een essentieel onderdeel van de opdracht van Tresoar worden uitgevoerd; de continuïteit van de website is daarmee voor de toekomst gewaarborgd.


pagina 13 van 15

Kennisoverdracht Partij

Overdraagbare kennis

archieven en bibliotheken

geïntegreerd aanbieden van een thematisch of onderwerpsgewijs geordende collectie bestaande uit sterk verschillende materiaalsoorten en beschrijvingen bouwen en onderhouden van een interactieve website, gericht op een specifieke groep geïnteresseerden toepassen van de Creative Commons licentie voor een variëteit aan bestaand en nieuw geproduceerd materiaal een model hoe op een interactieve website een duidelijk zichtbaar onderscheid kan worden gemaakt tussen geautoriseerde content en bijdragen van publiek en een model voor het op hanteerbare wijze modereren van publieksbijdragen het gehanteerde model is vrijwel volledig overdraagbaar naar andere instellingen met een vergelijkbaar taak als Tresoar op het gebied van literatuur- en taalbevordering

bibliotheken erfgoedsector erfgoedsector

andere ‘taalzorg’ instellingen

De kennis en ervaringen opgedaan in het project en de producten, voor zover auteursrechtelijk mogelijk, komen vrij ter beschikking aan andere instellingen. Waar van toepassing zal de in het project opgedane kennis door publicaties in de vorm van een artikel of voordracht verspreid worden. Via twee kanalen zal de bibliotheekwereld op de hoogte gesteld worden van de in het project opgedane kennis: - inbreng in het Fries Provinciaal Bibliotheek netwerk, waar Tresoar van deel uitmaakt; - inbreng in de WSF (Tresoar is een WSF-bibliotheek) en met name in de ontwikkeling van ‘etalages’. De integrale toegang tot meerdere collecties door middel van OAI en SRU is kennis die direct bruikbaar is in het project Fries erfgoedplein, waarbij een groot aantal erfgoedinstellingen in Fryslân zijn betrokken, waaronder Tresoar. Ten slotte zal er kennisuitwisseling plaatsvinden met andere instellingen met een taak op het gebied van de Fries literatuur, zoals de Afûk en het Fryske Boek.


pagina 14 van 15

3. Basisdigitalisering Doel van het digitaliseringsproject Het doel van het digitaliseringsproject is het digitaliseren van een representatieve selectie van ca 150 titels uit de collectie na-oorlogse Friese literaire werken; deze teksten komen voor het publiek beschikbaar op de website Fryske Literatuer en worden ook aangeboden aan de DBNL. Beschrijving van de te digitaliseren collectie In de bibliotheekcollectie van Tresoar bevinden zich circa 15.000 Friestalige literaire titels, waarvan ca. 10.000 uit de periode na de tweede wereldoorlog tot heden. Deze collectie wordt voortdurend aangevuld met nieuwe titels (Tresoar heeft de depotfunctie voor Friese literaire werken). Ten behoeve van dit project wordt een nog te maken selectie van ca. 150 titels gedigitaliseerd. De selectie zal gekenmerkt worden door: - spreiding in tijd - spreiding in thema - spreiding in vorm - spreiding in auteur, zodat er een representatief beeld ontstaat van de na-oorlogse Friese literatuur. Afspraken over de wijze van digitaliseren Zie ook informatieplan Tresoar, Hoofdstuk 6.1 De boeken worden gescand in 300 dpi grijswaarden; beelden worden opgeslagen als TIFF. Hieruit worden twee kwaliteiten PDF/A bestanden geproduceerd met een onderliggend XML-bestand dat de ge-OCR-de bevat (DEN C.02.01.01.04 en C.02.01.01.10). Hoge kwaliteit PDF/A voor archivering en ev. Printing on Demand faciliteit, lagere kwaliteit PDF/A t.b.v. webpublicatie. Aangezien het modern drukwerk betreft is digitaliseren in grijswaarden afdoende, waar nodig en functioneel (omslagen etc.) wordt wel in kleur (24-bits/pixel) gescand. Het XML-formaat zal worden afgestemd met de DBNL. Regelingen met betrekking tot restricties en auteursrechten Op alle te digitaliseren titels rust nog auteursrecht. Voordat tot digitalisering wordt overgegaan wordt met de rechthebbenden (auteur, erfgenamen, uitgever) contact gezocht en toestemming voor publicatie gevraagd. De selectie van ca. 150 werken zal dus worden afgestemd op de verkregen rechten. Materiaalanalyse en mate van ontsluiting Het betreft na-oorlogs drukwerk, waar geen bijzondere behandeling voor nodig is. De gehele bibliotheekcollectie is op titelniveau beschreven in de GGC; de gedigitaliseerde teksten zullen (als PDF/A) rechtstreeks aan de titelbeschrijving worden gekoppeld en tenminste langs die weg toegankelijk zijn. De teksten zijn afzonderlijk en als totaal doorzoekbaar. De gedigitaliseerde teksten worden aangeboden aan de DBNL en aan het geheugen van Nederland. (DEN C.01). Eventuele samenwerkingsverbanden en gemaakte afspraken met partners Niet van toepassing. Betrokkenen bij de basisdigitalisering Extern bedrijf; de digitalisering vindt bij Tresoar plaats.


pagina 15 van 15

Titel: Website Fryske Literatuer. Aanvrager: Tresoar. Datum: 25 april Auteur(s): F.P. Bosmans. Versie: 1.0

Recommend Documents