esthoeke Titel Versie Datum ... (handtekening) ... (naam)

1

Collec ctief Beh heerplan van de A Agrarisc che Natuu urverenig ging

“De Súdwe S esthoek ke”

Titel

: Collectief C B Beheerplan ANV A “De Sú údwesthoekke”

Versie : SNL aanvrraag voor 2012 2 Datum : 20 oktobe er 2011 Gebied : A.N.V. De Súdwesth dscoördinator hoeke : Fouke de Vries Contacctpersoon Consulent Boeren nNatuur: Sybe S van d der Schaar

Goedge ekeurd doo or Gedepu uteerde Sttaten d.d. ............................... van Fryslân, ...................................... bij beslu uit van ... kenmerrk: ... ......................................

© BoerenNatuur

(handtek kening) (naam)

2

1 Inleiding In 2009 hebben gedeputeerde staten van Fryslân de Agrarische Natuur Vereniging “De Súdwesthoeke” gevestigd in Bakhuizen, benoemd als gebiedscoördinator collectief agrarisch natuurbeheer in het kader van het Provinciale Subsidiestelsel Natuur en Landschap. ANV De Súdwesthoeke coördineert het collectieve weidevogelbeheer en heeft voor dit doel voorliggend Collectief Beheerplan opgesteld voor een planmatige en doelmatige aanpak van het weidevogelbeheer voor het komende jaar 2012. In het Kwaliteitshandboek Gebiedscoördinatie van A.N.V. De Súdwesthoeke zijn de interne processen, taken en verantwoordelijkheden uitgeschreven. Zo is onder andere omschreven welke partijen in het gebiedsproces betrokken zijn, hoe deze samenwerken en hoe vorm wordt gegeven aan onderlinge overleggen. Agrarische Natuur Vereniging De Súdwesthoeke verklaart hierbij dat zij bij het opstellen van het Collectieve Beheerplan heeft gehandeld conform de vastgelegde processen in het Kwaliteitshandboek en dat zij met behulp van dit handboek een certificaat collectief agrarisch natuurbeheer heeft aangevraagd. Het werkgebied van de A.N.V. De Súdwesthoeke omvat een oppervlakte van 12.000 hectare Hierin bevinden zich 11 weidevogelmozaïeken. Namelijk: indeling van de mozaïeken in het A.N.V gebied 2012 1 Warns 2 De Noardermar 3 Vier Boeren 4 De Flait 5 De Samenvoeging 6 De Haanmeer 7 It Heidenskip 8 Nijhuizum/Parrega en Hieslum 9 Dedgum 10 Abbega 11 Idzegea De Mozaïeken zijn allen groter dan 100 hectare waarbinnen minimaal 50 broedparen per 100 hectare aanwezig zijn. Echter mozaïek nr.4 De Flait is kleiner. Verderop in dit collectief beheerplan staat hier uitleg over. Skriezekrite Idzega is een mozaïek van 1.600 hectare.

© BoerenNatuur

3

© BoerenNatuur

4

Aanpak van het collectieve beheerplan voor het seizoen 2012. De start vond plaats middels een bijeenkomst op 19 juli 2011. Deze bijeenkomst werd georganiseerd door Boerennatuur in samenwerking met de Provincie Fryslân. Belangrijke inzet was om een kwaliteitsslag te gaan maken voor het volgend weidevogelseizoen. Extra budget voor meer beheerpakketten zat er niet in. Wijzigingen van maïs naar gras en omgekeerd werden tot de mogelijkheden gerekend. De opdracht voor de A.N.V De Súdwesthoeke,met zijn 140 weidevogelbeheerders en in totaal 11 mozaïeken was het duidelijk. Eind juli is een mail verzonden naar 13 mozaïek regisseurs binnen het werkgebied van de A.N.V, om alle stippenkaarten te verzamelen en in te leveren bij de gebiedscoördinator. De vakantie periode werd besteed voor het verwerken van de kaarten en in een later stadium zijn alle stippen van de 4 hoofdsoorten,namelijk de Grutto/Kievit/Tureluur en de Scholekster verwerkt in het mooie programma van “Arc Vieuw”. Dit werd mogelijk gemaakt door deskundige begeleiding van Boerennatuur. Deze digitale kaarten die ook in het Collectief Beheerplan zijn op genomen, laten zien waar het beheer op perceelsniveau aanwezig is van het jaar 2011 en op welke percelen de weidevogels nestelen. De kritische soorten zoals de veldleeuwerik en de graspieper zijn niet in de tellingen op genomen. De reden hiervoor is dat dit heel moeilijk door boer en nazorgers is om deze nesten te vinden. De nest tellingen op SNL percelen zijn verwerkt in bovenstaand programma. Wel worden op de naast gelegen percelen de tellingen bij gehouden door de plaatselijke vogelwachten. De volgende stap die gezet werd was op 24 augustus 2011 om alle weidevogelbeheerders en mozaïekregisseurs middels een nieuwsbrief op de hoogte te brengen van de mogelijkheden en het organiseren van de nieuwe SNL aanvraag. Als A.N.V bestuur vinden wij het belangrijk om iedere partij te stimuleren en enthousiast te maken om het maximale te bereiken binnen de normale bedrijfsvoering. Evalueren is en hoort bij de aanpak. Met zijn allen op mozaïekniveau terug kijken en tevens een plan maken voor een volgend jaar. Zo zijn er 10 keukentafel gesprekken geweest. Skrieze krite idzegea heeft in de maand september zelfs een zitdag georganiseerd om met individuele deelnemers het gewenste beheer en het meest haalbare te bespreken. De evaluatie bijeenkomsten waren beheerders / Mozaïekregisseur / soms jager en twee bestuursleden van de A.N.V. aanwezig. Van elke bijeenkomst is een verslag gemaakt. Dit verslag is op genomen in het Collectieve Beheer Plan 2012.De volgende onderwerpen kwamen aan de orde. Ligging van de beheerspakketten en weidevogelnesten ( doormiddel van de grote mozaïekkaarten) / betalingen oude PSAN en SNL / Predatie / Waterpeil / Verruiging / Wijzigingen in beheer / ervaringen van de gebiedsregisseur / enz. Een van de lastige predatoren is de vos. Dit bleek wederom bij al onze keukentafelgesprekken. Dit was ook vorig jaar het gesprek van diverse bijeenkomsten waaronder de weidevogelavond en het jagersoverleg. De A.N.V De Súdwesthoeke heeft daarom vorig jaar besloten om, middels een bijeenkomst met alle jagers, tien kunstvossen vangpijpen mee te gaan financieren. Van de tien zijn er inmiddels acht geplaatst. De jagers zijn een belangrijke partij binnen het weidevogelbeheer. Ook deze partij voelt de verantwoordelijkheid hierin. Opmerkingen tijdens de evaluatie waren dat er gebieden bij zijn die op dit moment vos vrij zijn. Naar de toekomst toe is dit positief om te horen. De reiger kolonie in Dedgum is ook een lastige. Juist omdat bij dhr.Bensdrop veel grutto’s broeden en kuikens krijgen. Tijdens het evaluatiegesprek vertelde de jager dat in de winter van 1979 op advies voor overleving eendagskuikens kregen bij gevoerd. In het voorjaar zagen de reigers geen verschil in de eendagskuikens met de wollige grutto kuikens. Idee kwam om de reigers,tijdens het weidevogelbroedseizoen bij te gaan voeren met vis of visafval. Dit is een actie, die zal worden na gevraagd bij een predator deskundige zoals Bob Jongepoering. © BoerenNatuur

5 Bij verruiging van hoog op groeiend riet en lang gras kwam vaak naar voren dat aan beide kanten van het enkelvoudig spoor van Stavoren naar Sneek een veelal voorkomend verschijnsel is. Ouderen wisten nog te vertellen dat vroeger dit werd gemaaid en de rest verbrand werd. Tegenwoordig laat men dit aan de natuur over. Wel zijn dit de looppaden en holen van predatoren. Met name de Vos. Bij de twee voorgaande SNL jaren waren de Terrein Beherende Organisaties bij een aantal bijeenkomsten aanwezig. Voor het komende jaar proberen wij nog een bijeenkomst te regelen om ook deze organisaties mee te laten denken en te laten informeren over de juiste weidevogelaanpak. Binnen ons werkgebied is dit voornamelijk Staatsbosbeheer en it Fryske Gea. De tellingen van Staatsbosbeheer zijn inmiddels binnen.Ook is het beheer op perceels niveau op kaart gebracht. Van het Fryske Gea zijn de telgegevens bekend van de Sudermar polder bij Stavoren en het gebied van de Bombrekken. Beheer op perceels niveau ontbreken nog.

Lastminute: Binnen de mozaïeken in het werkgebied van de A.N.V wordt op advies van de dertien aanwezige mozaïekregisseurs en in overleg met de beheerder gebruik gemaakt van de lastminute beheer pakketten. Het bedrag dat in het voorjaar van 2011 hiervoor is in gezet bedraagde 21.480,85 Euro. Met name het gebied skriezekrite Idzegea kon dit op een nuttige manier besteden.

Extra beheer: Tijdens de keukentafel evaluatiegesprekken kwam naar voren dat meer beheer hier en daar gewenst was. Ook Skriezekrite Idzegea heeft aangegeven dat vooral die percelen die de laatste jaren in aanmerking kwamen voor de lastminute, te verzwaren met één week of langer het gras laten staan. Tevens waren er nog percelen en gebieden die een goed beheer verdienen middels een financiële SNL bijdrage.

Plasdras: In het afgelopen jaar is 3 hectare plasdras voor inrichting gesubsidieerd. 1 hectare voor mts. S.Bouma-R.Abma is nog in aanvraag en wacht nog op goedkeuring. Gerealiseerd is de plasdras in Abbega bij familie A.Koopmans. De andere 2 plasdrassen bij Peter Brandsma in het mozaïek in Nijhuizum/Parrega en Hieslum ,kan zodra de mogelijkheden er zijn, worden uitgevoerd. Verder zijn er plasdrassen in het gebied rond Idzegea / Warns / It Heidenskip. Wij krijgen de indruk dat weidevogel beheerders steeds eerder belangstelling hebben dan bij de start van de SNL. In 2009.

Veldinventarisatie: Het uitvoeren van de veldinventarisatie wordt verzorgt door het bijhouden van de stippenkaart. Deze kaarten werden kosteloos bij de deelnemers bezorgt. Deze kaarten zijn in het voorjaar te vinden op een gemakkelijke en toegankelijke plek en wordt bij gehouden door mozaïekregisseurs / Nazorgers en de deelnemers zelf. In Skriezekrite Idzegea wordt, er zolang dit financieel haalbaar is, op broed en alarmtelling gemonitoord.

Wijzigingen in beheer: Bij 24 deelnemers ( exclusief Idzegea ) zijn wijzigingen mee genomen in het Collectief Beheer Plan. Op kaart en in de tabellen zijn de gegevens verwerkt en inzichtelijk gemaakt. Inmiddels staan de gegevens in de PNL Applicatie. De wijzigingen waren meestal van gras naar mais en omgekeerd. Verder waren de wijzigingen een kwaliteitsverbetering. Dit punt is kritisch met de deelnemers besproken. Bij de twee voorbij gaande SNL aanvraag rondes is © BoerenNatuur

6 met beheerders en mozaïekregisseurs nauwkeurig de weidevogelpakketten afgesloten op die percelen met de meeste weidevogelnesten. In de toekomst gaan wij dit nauwlettend volgen of dit dan nog steeds klopt. De wijzigingen resulteerde, dat er voor het beheer jaar 2012 voor 6.523,22 Euro meer aan beheergeld nodig is. Hierin is opgenomen 3,37 hectare aflopende PSAN met rustdatum van 1 april en maaidatum van 15 juni verlengd. De kosten hiervan zijn 2.036,83 Euro. Verder is nog in Skrieze krite op 0,8 hectare plasdrasbeheer aangevraagd met een waarde van 1.584,80 Euro. In de bij gevoegde tabel “lijst met wijzigingen” staat meer informatie.

Kade verbeteringswerken: Binnen het werkgebied van de A.N.V De Súdwesthoeke is It Wetterskip Fryslân actief met plannen maken en uitvoering van kades te verhogen en te verbeteren. Dit zijn kades in Skriezekrite Idzegea en It Heidenskip. It Wetterskip heeft in It Heidenskip plannen om landbouwgrond te onttrekken en op nieuw in te richten. Voor een deel wordt grond gebruikt voor de verhoging van de polderdijken. Ook zullen er doelstellingen van Nature 2000 / waterberging en kaderrichtlijn water verwezenlijkt worden. Hier en daar worden de polderdijken twintig meter landinwaarts opnieuw aangelegd. De A.N.V maar ook de werkgroep skriezekrite Idzegea heeft overleg met it Wetterskip. De wens is om zoveel mogelijk nieuwe onderdelen van goed weidevogelbeheer mee te nemen in de werkzaamheden. Dit zijn o.a inlaten voor flexibel peilverhoging van sloten en voor aanvoer van water voor plasdras. De wens is ook om een plasdras inrichting voor weidevogels mee te nemen in de werkzaamheden. Zorgelijk is het onderhoud van de natuurvriendelijke oevers na voltooiing van alle werkzaamheden.

Applicatie Beheer Op Maat. In het eerste SNL jaar bij het opstellen van diverse mozaïeken is de ter ondersteuning gebruik gemaakt van de applicatie Beheer Op Maat. Na de introductie van 13 mozaïekregisseurs in het werkgebied van de A.N.V , en de goede kontakten met de plaatselijke vogelwachten is er zo langzamerhand voldoende kennis in huis om weidevogelmozaïeken te realiseren met voldoende perspectief om een goede weidevogelpopulatie te waarborgen. Skriezekrite Idzegea neemt voor de SNLaanvraag 2012 wederom gebruik van de applicatie.

Kwaliteitsslag. De kwaliteitsslag in het weidevogelbeheer is gemaakt door het enthousiast maken en houden van boeren/nazorgers/mozaïekregisseurs/jagers- kortom alle partijen en personen die meedenken en werken voor het behoud van onze weidevogels. A.N.V doet dat met het uitgeven van nieuwsbrieven/excursies/weidevogelavond en bijeenkomsten organiseren met o.a vogelwachten en jagers en Terrein Beherende Organisaties. Dit najaar waren de evaluatie avonden zeer doeltreffend. Het onderwerp om beheer te laten stoppen en dit budget te gebruiken op percelen waar nu toevallig meer vogels aanwezig zijn,is op alle avonden met de deelnemers uitvoerig besproken. Dit viel niet altijd in goede aarde. Na een goede uitleg werd dit wat meer duidelijk en beter begrepen. Hier en daar in het gebied in dit gerealiseerd. Voor volgend jaar, met opnieuw uitleg in een nieuwsbrief, zal dit onderwerp ruime aandacht krijgen.

Mozaïek 1 Warns 2.1 Ligging Mozaïek 1 betreft gebied Warns gelegen in de gemeente Súdwest Fryslân. © BoerenNatuur

7

Jaarv verslag g 2011 Geb bied Warns W

Mozaïeek regisseeur: Jan Allbada © BoerenNatuur

8

Inhoud

Gebied- en Situatiebeschrijving .................................................................. 10 Resultaten deelgebieden ................................................................................ 11 Gebied 1 .......................................................................................................... 12 Gebied 2 .......................................................................................................... 13 Gebied 3 .......................................................................................................... 14 Gebied 4 .......................................................................................................... 15 Gebied 5 .......................................................................................................... 16 Gebied 6 .......................................................................................................... 17 Totaal 2011 ........................................................................................................ 18 Openheid en Rust ............................................................................................ 19 Predatoren ......................................................................................................... 20 Totaal Overzicht 2011 ..................................................................................... 21 Overzicht broedparen (stippenkaart) ........................................................ 22 Overzicht (grafiek vorm) ............................................................................. 23

© BoerenNatuur

9

SUDERMAR Bro oedparen 20 011 Kievvit Grutto olekster Sho Tureeluur Graspieper V Leeeuwerik Gelee kwikst. Berggeend Kuiffeend

2 9 3 6 8 4 2 1 1

Weidevvogelgrasland met rustpeeriode van 1 april tot 1 ju uni Weidevvogelgrasland met rustpeeriode van 1 april tot 8 ju uni Weidevvogelgrasland met rustpeeriode van 1 april tot 15 juni Plas‐dras: de inundatieperiode loopt van 15 5 februari tott 15 juni Plas‐dras: de inundatieperiode loopt van 15 5 februari tott 15 april Legselb beheer op bo ouwland Landbo ouwgrond me et legselbeh eer op graslaand 50 broed dparen Extensiief beweid w weidevogelgrrasland Kruiden nrijk weidevo ogelgraslandd Sûderm mar (Fryske G Gea) Botanissch beheer (PSAN) Weidevvogelbeheer (PSAN)

© BoerenNatuur

10

Gebied d- en Situ uatiebesc chrijving Dit geb bied ligt in i de zuid dwesthoek k van de provincie e Friesland d. Het ken nmerkt

Deelnnemende Boeren zich in n een gebiied dat is te onderrscheiden in versch hillende deeelgebied den. Dit komt d doordat err hier en daar d een n natuurlijk ke begrenz zing zit. H Het gebied d is een 245 Haa groot en n is voora al op zand dgrond. De D opperv vlakte is u uit te spliitsen in 222 Haa grasland d en 23 Ha a maïslan nd. In het gebied g do oen dit jaaar 12 boereen mee die elk k afzonderrlijk tussen n de 2 en 40 Ha meeedoen.

© BoerenNatuur

11

Resulttaten dee elgebiede en

5 6

4 3

2 1 Deelgeebieden Waarns

Het brruine gedeeelte in heet in beheeer cluster 5 is op ditt momentt nog funcctioneel voor k kuikenopv vang. Ligtt wel tegeen wat beebouwing maar is v voldoendee groot om de rust te waaarborgen n. In de volgendee hoofdstu ukken zulllen de vo olgende zes z deelgeebieden worden w uitgeliicht. De vo olgende punten p zulllen worden behand deld:     

D Deelnemeende boeren B Beheersty ypen R Resultaten n P Predatie A Aandachttspunten

© BoerenNatuur

12

Gebied 1 Deelnemende boeren H. de Jong, J. Jongstra, L. Folkertsma Beheerstypen Het gebied is 42.4 Ha groot en is verdeeld in Landbouwgrond met legsel beheer (30.7 Ha), Weidevogelgrasland met rustperiode tot 1 juni (3 Ha) en 8 juni (8.7 Ha). Resultaten Ten opzichte van de afgelopen jaren zijn de aantallen vogels stabiel gebleven. Maar qua dichtheid nog ondermaats. Wat opviel dat op het perceel van dhr. Folkertsma meer vogels zaten dan vorig jaar. Op het land lag ruige mest, maar doordat één van de greppels dicht zat was er ook genoeg vochtig land. Dit heeft waarschijnlijk betekend dat er Grutto’s en Kieviten kwamen, waardoor je ook Tureluurs aantrekt. Ook zit er tegen dit gebied een stuk maïsland aan waar kieviten en scholeksters zaten. Ook aan de buitenkant van de zeedijk zaten broedparen grutto’s en tureluurs. De broedparen in het deelgebied hebben wel resultaat gehad wat betreft het uitkomen van de eieren.

Grutto

Scholekster

Tureluur

Graspieper

Gele kwikstaart

Legselbeheer > 1 Juni > 8 Juni Totaal

Kievit

Broedparen

3 3

6 4 10

2 2

1 3 4

1 1 2

1 1 2

Predatie Qua uitkomst was het dus OK, maar er zijn weing kuikens vliegvlug geworden. Deze zijn grotendeels opgehaald door het kiekendief stelletje. Aandachtspunten Kijken of we hier en daar een greppel misschien onderwater kunnen laten staan. De vogels zaten wel het meest op de juni percelen dus dat is prima.

© BoerenNatuur

13

Gebied d2 Deelneemende boeren B. D Dijkstra Beheerrstypen Het geebied is 8.88 Ha groo ot en is verrdeeld in Landbouw wgrond m met legsel beheer (7.9 Haa), Plas drras met ru ustperiodee tot 15 jun ni (0.9 Ha)). Resultaten De vog gels wareen laat hieer. Tijdenss de eerstte ronden n waren err geen vo ogels te bekenn nen. Pas in i juni weerden hie r de eerstte vogels (met jong gen) gespot. Het aantal vogels was w iets minder m ditt jaar. Geeen kievite en in dit g gebied om mdat er aanligg gend een stuk maïïsland lag g waar ze allemaal zaten. Oook is dit jaar de plasdras in gebrruik genom men. Nog g niet naarr volle tev vredenheid d want heet bleek dat heet water uit de ondergelop o pen stukken weerr terug v verdween in de aangreenzende sloot.

Grutto

Scholekster

Tureluur

Leg gselbeheerr Pla asdras Tottaal

Kievit

Bro oedparen

-

2 2

1 1

1 1

Predattie Niet beekend. Aaanwezige kraaien, m maar beheeersbaar. Aandaachtspunteen De plaasdras wordt iets verdiept,, om te voorko omen dat deze weeer leeg loo opt. Ook wordeen de rietkragen in i februaari weer kort g gemaaid, om een open o plassdras te krijgen n.

Roek

© BoerenNatuur

14

Gebied 3 Deelnemende boeren B. Dijkstra, J. Jongstra, H. Folkertsma, Y. Valk Beheerstypen Het gebied is 87.1 Ha groot en is verdeeld in Landbouwgrond met legsel beheer (70.2 Ha gras, 10 Ha maïs), Weidevogelgrasland met rustperiode tot 8 juni (4 Ha) en 15 juni (2.9 Ha). Resultaten Hier wisselende resultaten. Op de maïspercelen van dhr. Valk zaten, ondanks een raap verbod t.o.v. vorig jaar bijna geen kieviten. Eind maart, begin april zaten “wilsterflappers” tegen het perceel aan. Wat voor vele kieviten een reden was om verder te zoeken. Daar in tegen zijn de aantallen gruttoparen meer dan verdubbeld. Omdat deze niet allemaal op de juni percelen zaten zijn hier last minute pakketen gebruikt. Zie bijlage A. Door deze actie zijn bijna door alle gruttoparen weer jongen vliegvlug geworden.

Veldleeuwerik

9

6 3 21

Gele Kwikstaart

12

Tureluur

3 5 1

Scholekster

Grutto

Legselbeheer gras Legselbeheer maïs > 8 Juni > 15 Juni Totaal

Kievit

Broedparen

7

1

1

1

1

3 5 2 10

9

2

Predatie Wel een burcht van een vos aanwezig maar was niet bewoond. Ook aanwezige kraaien, maar beheersbaar. Aandachtspunten Weer proberen kuikenstroken te realiseren. Kijken of we hier en daar een greppel misschien onderwater kunnen laten staan.

© BoerenNatuur

15

Gebied 4 Deelnemende boeren B & K. de Vries, H. Folkertsma, S. de Boer Beheerstypen Het gebied is 56 Ha groot en is verdeeld in Landbouwgrond met legsel beheer (27,9 Ha gras, 9,6 Ha maïs), Weidevogelgrasland met rustperiode tot 1 juni (5 Ha), 8 juni (8,6 Ha) en 15 juni (3.9 Ha), Plas dras met rustperiode tot 15 juni (1 Ha). Resultaten Eind maart zijn hier al de eerste resultaten geboekt. Op en om het perceel waar de “greppel” plasdras was kwamen zeven broedparen kievit. Het resultaat was niet goed. Ondanks een raap verbod, was anderhalve week later alles weg. Oorzaak ….. onbekend. Wel heeft dit zich later enigszins hersteld maar niet zoals de eerste week. De Grutto’s en Tureluurs zijn hier stabiel gebleven t.o.v. vorig jaar. Er zijn wel meerdere jonge vogels vliegvlug geworden. Dit ook mede door gebruik te maken van last minute pakket. Bijlage B.

Grutto

Scholekster

Tureluur

Graspieper

Gele kwikstaart

Legselbeheer gras Legselbeheer maïs > 1 Juni > 8 Juni > 15 Juni Plasdras 15 April Plasdras 15 Juni Totaal

Kievit

Broedparen

2 4 2 4 2 14

1 3 3 7

2 4 6

1 2 3

1 1

1 1 2

Predatie Kraaiachtigen beheersbaar. Wel aanwezige vossenholen maar niet bewoond. Aandachtspunten De plasdras (Folkerstma) moet hier worden aangepakt. Op dit moment zijn de bomen omgezaagd maar nog niet verwijderd. Het is nog steeds een plek voor predatoren dan voor weidevogels. De “greppel” plasdras moet dit jaar eerder en beter onder water, hij voldeed niet aan de instapeisen.

© BoerenNatuur

16 Gebied 5

Deelnemende boeren A. de Wit, F. Bayema Beheerstypen Het gebied is 44,6 Ha groot en is verdeeld in Landbouwgrond met legsel beheer (21.8 Ha gras, 4 Ha maïs), Weidevogelgrasland met rustperiode tot 15 juni (6.8 Ha), Kruidenrijk weidevogelgrasland (6 Ha) Resultaten Van alle aanwezige legsels, tegen de warnser vaart, is niks uitgekomen. Ondanks het laten staan van kuikenstroken, Bijlage C, is alles binnen een paar dagen verloren gegaan. Waarschijnlijk door een vos gepredeerd. Op de kruidenrijke en grasland met rustperiode percelen vielen de vogels flink mee dit ten opzichte van voorgaand jaar. Alle aanwezige broedparen hebben jonge vogels vliegvlug gekregen.

Grutto

Scholekster

Tureluur

Legselbeheer gras Legselbeheer maïs > 15 Juni Kruidenrijk Totaal

Kievit

Broedparen

7 3 10

4 3 7

1 2 3

1 3 4

Predatie De vos heeft waarschijnlijk aanwezige kuikens/eieren van de kievit en alle aanwezige nesten gepredeerd. Ook schat ik “wilde” katten in dit gebied niet uit. Een vossen vangpijp is geplaatst door de steeds intensievere jager. Inmiddels is er eentje in gevangen. Aandachtspunten Ander aanpak om het zoeken/lokaliseren van nesten in het gebied nabij warnser vaart. Dit om te voorkomen dat men “te”vaak het land in komt en sporen achter laat.

© BoerenNatuur

17

Gebied d6 Deelneemende boeren J. V Venema Beheerrstypen Het geebied is 7,2 7 Ha gro oot en is W Weidevog gelgraslan nd met ru ustperiodee tot 15 juni Resultaten De eerrste rond de van dee grutto’ss is mislu ukt. De late l gruttto’s hebbeen wel resultaaat gehad qua uitko omst. Maaar of alle broedparen jonge v vogels vliiegvlug hebben n gekregeen is de vraag…. Doordat het een weidevog gelgraslan nd met rustperiode is, alleen a BMP P en alarm mtellingen n gedaan.

Grutto

Scholekster

Tureluur

> 15 Juni J Totaa al

Kievit

Broe edparen

1 1

5 5

-

1 1

Predattie Ja, geeen directe dader te benoemeen. In de Sûdermarr (Fryske Gea) heeeft men hier oo ok last van n. Aandaachtspunteen Geen.

Plas dras gebied (G.. de Vries)

© BoerenNatuur

18

Totaall 2011

T Totaal

1

2 1

2

1

22 27.5 23.44 37 52 22 22 1 3

Kieevit (G. dee Vries)

© BoerenNatuur

5

2 1 3 5 1 1

1

1

Dichtheid per 100Ha

5

2

4 4

BROEDPAREN

3 4 7 1

2 5 3 4

1

Totaal

2

Gele Kwikstaart

3 6 2 2 2

Graspieper

4 4 4 9 12

Veldleeuwerik

7 7 2 1 3

Tureluur

Scholekster

4 9.6 4.6 5.2 -

Grutto

27.8 22.7 19.0 27.6 20.3 7 1.7 1 33.6 14.7 38.8 7.1 7 7.2 7

Kievit

A A. de Wit B. en K. de Vries Y. Valk J. Folkertsm ma J. Jongstra S.. de Boer L. Folkertsm ma H de Jong F.. Bayema B. Dijkstra G G. de Vriess J. Venema

Bouwland

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Aanttal gevond den nesten n

Grasland G l d

Ha

15 17 8 16 24 2 6 11 9 18 9 7

15 17 8 16 24 2 6 11 10 18 9 7

47.2 52.6 33.9 58 118.2 28.6 352.9 32.7 68 40.9 126.8 97.2

5 1142 143

57

19

Openh heid en Rust R

1) 2) 3) 4) 5)

B Behuizing g en bomeen. E Een uitkijkpost in een e vorm van één boom. b P Plas-dras die eruitz ziet als een n bos in moeras. m W Weg met fietspad waaraan w b bomen sta aan. R Rietkrageen die iedeer jaar ond derhoudn nodig hebb ben, ruig e n veel rieet.

© BoerenNatuur

20

Predattoren

1) 2) 3) 4)

V Vossenho ol niet bew woond. M Mogelijkee plaats waar w vossen n hebben gezeten. M Mogelijkee plekken waar kraaaiachtigen n kunnen broeden. M Mogelijkee plekken waar rooffvogels ku unnen bro oeden.

© BoerenNatuur

21

Totaa al Overzic cht 2011 Weidevogelgra asland meet rustperiiode van 1 april tot 1 juni Weidevogelgra asland meet rustperiiode van 1 april tot 8 juni Weidevogelgra asland meet rustperiiode van 1 april tot 15 juni Plas-d dras: de in nundatiep periode loo opt van 15 5 februarii tot 15 jun ni Plas-d dras: de in nundatiep periode loo opt van 15 5 februarii tot 15 aprril Legseelbeheer op o bouwlaand Landb bouwgron nd met leg gselbeheer op graslland 50 brroedparen n Exten nsief beweeid weidev vogelgrasland Kruid denrijk weeidevogelg grasland

© BoerenNatuur

22 Overzic cht broedparen (stipp penkaart)

Kleeurcoderring/Afko ortingen *Kiievit *Grrutto *Sccholekster *Tu ureluur *gk ks :Gele kwikstaarrt *vl :Veldlleeuwerik k *gp p :Grasp pieper

© BoerenNatuur

23 Overzicht (grafiek vorm)

Deelgebied Warns 70 63

60

57

Broedparen per 100Ha

56

52

50

50

44

42.9

40

Totaal 32

30

Instapeis

20 10 0 2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

Deelgebied Warns

Broedparen per 100Ha

25 21.2

20

15

18.7 17 16

15.1

14.7

Kievit Grutto Scholekster

10

9.9

9.4 8.6

10 8.5

5

9

Andere

6.1 4

4.4

3

2.5

4

3.7

0 2008

© BoerenNatuur

2009

2010

Tureluur

2011

24

2.3 Oveerige gebieddskenmerken n Rayon 1 ((incl. deelgeebied 1 en 2 ) eid en rust Openhe o V Voor verbettering vatba aar

Soort op pgaande begroeiing/versttoring Laanbep planting Begroeiing en opslag g Rietkrag gen

Loca atie Lang gs Johan Fris so kanaal en IJselmeerku ust Lang gs Johan Fris so kanaal

g Waterhuishouding Voor verbettering vatba aar o V

Laag wa aterpeil Steile slo ootkanten Plas-dra as

Loca atie Is wis sselend in SNL gebied Op agrarische a gro ond 2 gerrealiseerd en n nr.3 in de pplanning

ebruik Landge Goed o G Aspecten landgebruiik Hoog pe ercentage ma aïsland Lage bemesting variatie iin maaidata Recreatiie Natuurge ebied © BoerenNatuur

Locatie Bepe erkt op agrarische grond Natuurterrein Hele plangebied Overr het hele SN NL gebied IJselmeerkust + op de rand S SNL gebied

25

Predatiedruk o Voor verbetering vatbaar Relevante predatoren Vos Reiger Ooievaar Kiekendief Kraaien

Locatie/bron Langs Johan Friso Kanaal

Reservaat gebied de Mokkebank In het SNL gebied

Ruimtelijke Ordening o Geen knelpunten binnen planperiode (2011-2016) Ruimtelijke ontwikkelingsplannen Verbreding vaarweg Aanleg wandel- en fietspaden

Locatie

3 Streefbeeld De weidevogelkring stelt zich ten doel om de weidevogelstand gedurende de planperiode o te stabiliseren op het niveau van 2009 Onderstaande tabel geeft de concrete ambitie voor de belangrijkste doelsoorten.

2.2 Weidevogelstand Onderstaande tabel, in combinatie met kaartbijlage (2010) geeft een beeld van de weidevogelstand in het plangebied (uitgedrukt in aantallen broedparen/gevonden nesten).

Mozaïek 1 Doelsoort

Aantal 2009 (referentie) Kievit 61 Grutto 56 Scholekster 26 Tureluur 22

Warns inclusief Venema Fryske Gea Aantal 210 36 23 21 15

Aantal 2011 37 52 22 22

Fryske Gea sudermar 2 9 3 6

Totaal in 2011 39 61 25 28

Aantal 2011 (ambitie) 62 56 34 34

Aantal 2016 (ambitie) 64 58 35 34

4 Maatregelen Voorgenomen beheermaatregelen Ten opzichte van vorig jaar zijn de tabellen van het mozaïek Warns veranderd. De tabellen van warns en dhr.Venema zijn samen gevoegd tot één tabel.”Mozaïek Warns” Dit geeft een duidelijker beeld voor de financiële tabel als de onderbouwing van het aanwezige kuikenland.

© BoerenNatuur

26 Mozaïek 1 Warns + Venema Beheerseizoen Ambitie aantal grutto’s Ambitie kuikenland waarvan kruidenrijk (ha) Beheerpakket

Weegfactor

A01.01.01a 1,2 A01.01.01b 1,4 A01.01.01c 1,5 A01.01.01d 1,5 A01.01.01e 1,5 A01.01.01f 1,5 A01.01.01g 1,5 A01.01.02a 0,7 A01.01.02b 0,8 A01.01.03a 0,2 A01.01.03b 0,8 A01.01.03c 0,8 A01.01.03d 0,8 A01.01.04a2 A01.01.04a3 A01.01.04a4 A01.01.04b A01.01.05 1,5 A01.01.06 1,5 A02.01.01 1,5 A02.01.02 1,5 A02.01.03a 1,5 A02.01.03b 1,5 Natuurterrein 1,5 Totaal Gepland gewogen kuikenland waarvan kruidenrijk (ha)

© BoerenNatuur

Opp. in 2011 (ha) 8,12 16,92 18,19

2012 2016 38 39 54,6 53,2 15,6 15,2 Opp. in Gewogen Opp. in Gewogen beheer in 2012 beheer in 2015 2015 (ha) 2012 (ha) 8,12 9,74 10 12,00 16,92 23,69 20 28,00 26,02 39,03 20 30,00

1

0,20

1

0,20

3,52

3,52

2,82

3,52

2,82

182,78

187,28

27,27 6,92 11,6

22,77 6,92 11,6

10,38 17,40

8 12

12,00 18,00

1,52

1,52

2,28

2

3,00

276,84

285,67

76,52 105,54 12,66

106,02 15,00

27

Beheerkosten mozaïek 1 Warns inclusief Venema. Beheerpakket

Opp. in 2011 (ha)

Tarief 2011 (€ / ha)

A01.01.01a 8,12 € 275 A01.01.01b 16,92 € 400 A01.01.01c 26,02 € 532 A01.01.01d € 599 A01.01.01e € 1.028 A01.01.01f € 1.190 A01.01.01g € 1.376 A01.01.02a € 230 A01.01.02b € 230 A01.01.03a 1,00 € 759 A01.01.03b € 1.211 A01.01.03c 3,52 € 1.981 A01.01.03d € 1.981 A01.01.04a2 182,82 € 88 A01.01.04a3 € 108 A01.01.04a4 € 130 A01.01.04b 27,27 € 52 A01.01.05 6,92 € 1.028 A01.01.06 11,60 € 495 A02.01.01 € 1.020 A02.01.02 € 1.165 A02.01.03a 1,52 € 1.020 A02.01.03b € 1.350 T1 (Ruige mest) 57,98 € 138,72 T3 (Kuikenstroke 7,56 € 350,39 Totaal

© BoerenNatuur

Totale beheer- Opp. in vergoeding 2012 2011 (€) (ha) € 2.233,00 € 6.768,00 € 13.842,64

€ 759,00 € 6.973,12 € 16.088,16

€ 1.418,04 € 7.113,76 € 5.742,00

€ 1.550,40 € 8.042,99 € 2.649,65 € 73.180,75

8,12 16,92 26,02

Tarief 2012 (€ / ha)

€ 275 € 400 € 532 € 599 € 1.028 € 1.190 € 1.376 € 230 € 230 1,00 € 759 € 1.211 3,52 € 1.981 € 1.981 187,28 € 88 € 108 € 130 22,77 € 52 6,92 € 1.028 11,60 € 495 € 1.020 € 1.165 1,52 € 1.020 € 1.350 57,98 € 138,72 7,56 € 350,39

Totale beheervergoeding 2012 (€) € 2.233,00 € 6.768,00 € 13.842,64

€ 759,00 € 6.973,12 € 16.480,64

€ 1.184,04 € 7.113,76 € 5.742,00

€ 1.550,40 € 8.042,99 € 2.649,65 € 73.339,23

28

Gebiedsomschrijving van mozaïek 2 de Noardermar Drie deelnemers van dit gebied waren aanwezig op de informatieavond waar uitleg is gegeven over SNL en de voorwaarden van de pakketten. Hier waren ook meerdere partijen bij aanwezig zoals de vogelwacht en mozaïekregisseur die tevens jager is in de omgeving van Koudum. In een aparte bijeenkomst met de drie deelnemers is gezocht naar passende weidevogelbeheerpakketen voor dit van oudsher goede weidevogelgebied. Het gebied in totaal 120 hectare groot, inclusief 2,5 ha kruidenrijk en 2,9 hectare 22 juni land met beheer dat vorig jaar is afgesloten. 15 hectare is meegenomen waar veel weidevogels voorkomen. Deze eigenaar heeft laten weten om niet mee te doen in de aanvraag voor pakket vergoedingen. Totaal zijn er 60 broedparen waarvan 20 grutto’s. Dit deelgebied ligt in het uiterste ZuidWesten van Rayon 2 onder de rook van Stavoren. De IJselmeerkust is de grens en het gebied wordt door kruist met een enkelvoudig treinspoor. Wel is er voor gezorgd dat aan weerskanten van de spoorlijn voldoende kuikenland aanwezig is. Ook door middel van stalvoermozaïek. Het enkelvoudig treinspoor,dat door het hele A.N.V. gebied loopt, geeft een schuilplaats voor veel predatoren met name de vos. Regelmatig worden hier vossen gesignaleerd. Conclusie is dat er geïnvesteerd moet worden in vossen vangpijpen. De openheid is goed te noemen maar wel staan er veel bomen langs de weg van Stavoren naar Warns. De Noardermar is van oudsher bij uitstek een weidevogel gebied. Door een goede weidevogel aanpak met ondersteuning van mozaïekregisseur en de inzet van boeren is hier veel mogelijk.

Weidevogelavond Noardermar 30 september 2011 Aanwezig : deelnemers:fam van der Wal , B Drayer, P Visser, J Visser mozaikregisseur: J Melchers ANV : Fouke de Vries, Anton de Wit Het gebied is in de polder de Noardermar aan beide zijden van de spoorlijn Stavoren – Sneek. Er is nu ca 120 hectaren in het weidevogelbeheer. Het is van oudsher een weidevogelrijk gebied. De laatste jaren is er echter de predatie toegenomen . De vos is veelvuldig aanwezig . Er is een vossenvangpijp in het gebied gewenst. De nazorgers komen in het voorjaar zo min mogelijk in het land. Ze houden vanaf de omliggende ijsselmeerdijk de vogels in de gaten. Het beheer ligt over het algemeen op de goede plek. Midden in het gebied ligt er 16 ha kruidenrijk weidevogelgrasland, zodat er voldoende kuikenland in de buurt van de nesten van de grutto aanwezig is. Aan de noordkant van het gebied ligt het Johan Friso kanaal . Hieraan grenst een perceel van P Visser, waar 4 grutto’s gebroed hebben. Er is 3,5 ha later dan het beheer vereiste gemaaid, om de kuikens vliegensvlug te laten worden. Hiervoor is geen last minute beheer aangevraagd. Op het dijkje van het kanaal staat een afrastering. Dit is de grens met grond van de provincie Friesland. Op het dijkje groeit veel ruigte, zoals riet en bramenstruiken. Het is wenselijk , dat de provincie Friesland deze strook van ongeveer 3 meter onderhoud door middel van maaien. Dit wordt nu namelijk niet gedaan. Langs de spoorlijn staan veel bomen en groeit er ruigte. Om predatie tegen te gaan is het wenselijk om via prorail te proberen deze ruigte en bomen weg te halen. De vos gedijt hier natuurlijk heel goed. Er is hier ook een kraaien en kauwen kolonie aanwezig. Advies is om net voor broedseizoen in het voorjaar deze kraaien te bejagen. © BoerenNatuur

29 Komend jaar is er een dijkverhoging gepland van de Nooderdijksvaart. Dit kan positief uitwerken op de weidevogelstand, wanneer de bomen en het riet op bestaande dijk wordt verwijderd. Bij een nieuwe dijk kan er tot het water worden gemaaid en zo voorkom je de ruigtegroei. Aan de Noorderdijksvaart is een perceel kruidenrijk weidevogelgrasland. Mogelijk dat hier een plas‐dras gecreëerd kan worden. Er ligt een lage hoek in dit perceel. Door middel van een eenvoudige inlaat kan er water worden ingelaten. Dit moet nog wel worden afgestemd met eigenaar van de grond en het waterschap . Het zou dan gezamenlijk met de dijkverhoging gerealiseerd moeten worden. Deelnemers realiseren zich dat er nu geen budget is voor uitbreiding van beheer zoals de plas‐dras. Echter omdat het hier wenselijk is en er de mogelijkheden voor liggen, zal dit worden onderzocht . 2.2. Weidevogelstand Onderstaande tabel, in combinatie met kaartbijlage, geeft een beeld van de weidevogelstand in het plangebied (uitgedrukt in aantallen broedparen/gevonden nesten) Onderstaande tabel geeft de concrete ambitie voor de belangrijkste doelsoorten. Mozaïek 2 de Noardermar 142 hectare Doelsoort Aantal 2009 Totaal 2010 Aantal 2011 Aantal 2011 (referentie) (ambitie) Kievit 27 19 18 27 Grutto 26 19 20 26 Scholekster 8 5 9 8 Tureluur 6 6 8 6

© BoerenNatuur

Aantal 2016 (ambitie) 30 29 10 6

30

Mozaïïek 2 De Noarderrmar. De amb bitie van de aantallen grutto’s g (29)) in het jaar 2015 zijn na twee mattige jaren no og ver weg. Nu u zijn dat err 20. De telling op de k ruiderijke percelen liet te wensen over. Naar alle gedachtten zijn hierr meer aanw wezig dan d dat op de ka aart staat aa angegeven.. Bij P.Visse er,tegen de vaarrt, zitten gee en weidevog gels meer. Dit budget is omgezet naar 0,77 hhectare 1 ju uni als maaidattum. Dit perrceel ligt ev ven verdero p waar vier grutto’s nestelden. Dooor het vrijw willig laten sta aan van divverse kuiken nstroken wa as er voldoe ende opvang voor gruttto kuikens. De weg van Molkw werum naar Stavoren sstaan hoge bomen. b Dit is een versstoringsbron n in dit van oud dsher weide evogelgebie ed. In het evaluatieversslag van hie erboven sta aat meer infformatie.

2.3. Ove erige gebie edskenmerrken Openhe eid en rust o V Voor verbettering vatba aar Soort op pgaande begroeiing/versttoring Laanbep planting Begroeiing en opslag g Rietkrag gen

Loca atie Weg naar Stavoren Lang gs treinspoor en IJselmeeerkust Lang gs Noarderdy yksfeart

g Waterhuishouding Voor verbettering vatba aar o V Ontoereikende aspecten waterhu uishouding Laag wa aterpeil Steile slo ootkanten © BoerenNatuur

Loca atie Hier en daar op agrarische a grrond Hier en daar op agrarische a grrond

31 plas-dras

Plannen zijn er en er is een plekje gevonden

Landgebruik o Goed o Voor verbetering vatbaar Aspecten landgebruik percentage maïsland Lage bemesting variatie in maaidata Recreatie Natuurgebied

Locatie Hier en daar op agrarische grond Op percelen met late en kruidenrijke percelen Op agr.grond door stalvoeren IJselmeerkust

Predatiedruk o Voor verbetering vatbaar Relevante predatoren Vos Reiger Ooievaar kraaien

Locatie/bron Langs treinspoor en IJselmeerdijk

Lans weg naar Stavoren

Ruimtelijke Ordening o Geen knelpunten binnen planperiode (2011-2016) Ruimtelijke ontwikkelingsplannen Verbreding vaarweg Aanleg wandel- en fietspaden Baggerdepot

Locatie

Linkerkant weg naar Stavoren

3. Streefbeeld De weidevogelkring stelt zich ten doel om de weidevogelstand gedurende de planperiode o een groei van gruttopopulatie van 2% in 2016, ten opzichte van 2009. Voorgenomen beheermaatregelen

© BoerenNatuur

32 Mozaïek 2 Noardermar Beheerseizoen Ambitie aantal grutto’s Ambitie kuikenland waarvan kruidenrijk (ha) Beheerpakket

Weegfactor


© BoerenNatuur

Opp. in 2011 (ha) 4,39

2012 20 28 8 Gewogen Opp. in beheer in 2012 2012 (ha) 5,16 6,19

1,96 5,82

1,96 5,82

98,25

95,63

5 19,39

5 19,39

134,81

132,96

2,94 8,73

Opp. in 2015 (ha) 5 2 6

2016 29 40,6 11,6 Gewogen beheer in 2015 6,00 3,00 9,00

100

29,09

5 20

30,00

138 46,95 29,09

48,00 30,00

33 Beheerkosten Mozaïek 2 Noardermar Beheerpakket

A01.01.01a A01.01.01b A01.01.01c A01.01.01d A01.01.01e A01.01.01f A01.01.01g A01.01.02a A01.01.02b A01.01.03a A01.01.03b A01.01.03c A01.01.03d A01.01.04a2 A01.01.04a3 A01.01.04a4 A01.01.04b A01.01.05 A01.01.06 A02.01.01 A02.01.02 A02.01.03a A02.01.03b T1 (Ruige mest) T3 (Kuikenstroken) Totaal

Opp. in 2011 (ha) 4,39 1,96 5,82

98,25

5 19,39

32,33 3,23

Tarief 2011 (€ / ha) € 275 € 400 € 532 € 599 € 1.028 € 1.190 € 1.376 € 230 € 230 € 759 € 1.211 € 1.981 € 1.981 € 88 € 108 € 130 € 52 € 1.028 € 495 € 1.020 € 1.165 € 1.020 € 1.350 € 138,72 € 350,39

Totale beheervergoeding 2011 (€) € 1.207,25

Opp. in 2012 (ha) 5,16

€ 1.042,72 € 3.486,18

1,96 5,82

€ 8.646,00

95,63

€ 260,00 € 19.932,92

5 19,39

€ 4.484,82 € 1.131,76 € 40.191,65

32,33 3,23

Tarief 2012 (€ / ha) € 275 € 400 € 532 € 599 € 1.028 € 1.190 € 1.376 € 230 € 230 € 759 € 1.211 € 1.981 € 1.981 € 88 € 108 € 130 € 52 € 1.028 € 495 € 1.020 € 1.165 € 1.020 € 1.350 € 138,72 € 350,39


€ 8.415,44

€ 260,00 € 19.932,92

€ 4.484,82 € 1.131,76 € 40.172,84

Mozaïek 3 ( vier boeren) Gebiedsbeschrijving In dit gebied van in totaal 131 hectare, inclusief 25 hectare van Staatsbosbeheer,doen vier boeren mee aan weidevogelbeheer (Semplonius/ de Koe / de Koe en Lanting). Op 10 hectare ligt geen beheer. De aantallen broedparen op de percelen van Staatsbosbeheer, worden ieder jaar geteld en wordt daarmee verondersteld dat dit gebied een weidevogeldoelstelling heeft. Deelgebied 5 in Rayon 2 ligt naast het weidevogelgebied “de Haanmeer”in het N.W.de IJselmeerkust en ten Westen van het gebied ligt Molkwerum. De deelnemers zijn van kennis voorzien op de informatie avond in Koudum. Hier is uitleg gegeven hoe SNL in zijn werk gaat. Tevens is uitleg gegeven over de voorwaarden van de weidevogelpakketten. Op een later georganiseerd tijdstip is gepuzzeld om het beheer zoveel mogelijk op de juiste plaats te realiseren. Door dat het hier gaat om vier intensieve melkveebedrijven met in totaal 28 hectare maïsland, komen bij 3 van de 4 boeren geen grutto’s voor. Het enkelvoudig treinspoor van Stavoren naar Sneek loopt door dit gebied. Ook hier worden regelmatig vossen gesignaleerd. Om te gaan werken met vossen vangbuizen is daarom een must. Staatsbos beheer ligt met een smalle strook tussen het treinspoor en de IJselmeerkust. Even verderop is het bedrijf © BoerenNatuur

34 van Semplonius die 24 broedparen van de vier hoofdsoorten telt,waarvan 5 grutto’s en 5 tureluurs. Hier is voldoende gras met de juiste lengte voor kuikenopvang. Nadeel is dat er veel last is van overzomerende ganzen. De slaapplaats en broedplaats is op een eilandje voor de kust. Bij de drie andere boeren komen geen grutto’s voor maar wel veel kieviten. In dit gebied zijn jagers en vogelwachters actief bezig om te doen wat goed is voor de instandhouding van weidevogels. Ook is er een mozaïekregisseur voor dit gebied. Ondanks de beperkte openheid van het gebied zijn er toch voldoende weidevogels op het boerenland. Staatsbos levert hier weinig broedparen. Heeft overigens wel weidevogeldoelstelling. Slechts 1 Grutto.3 kieviten en 1 scholekster. In het hele gebied zijn er 62 broedparen.44 kieviten / 4 grutto’s / 5 tureluurs en 7 scholeksters. Door stalvoeren ontstaat er nog de aanvullende oppervlakte weiland met voldoende graslengte voor aanvullend kuikenopvang. Met de mozaïekregisseur zal bekeken worden waar nodig kuikenstroken door middel van lastminute beheer moeten komen.

Verslag 4 boeren + de Flait 16‐9‐2011 Bij F Semplonius te molkwerum Aanwezig: L van der Zee – deelnemer F de Koe – deelnemer H Lanting – deelnemer F Semplonius – deelnemer B de Jong ‐ Mozaïekregisseur F de Vries – ANV A de Wit – ANV Afwezig: H Wijbrands‐ deelnemer MTS de Koe – deelnemer Mozaïek 3 “4 boeren” hebben veel kieviten en slechts enkele grutto’s . De 40 kievitnesten bevinden zich veelal op de vele hectares bouwland. De grutto’s zitten op het land van F Semplonius. Hier is ook zwaar beheer. Het land van F Semplonius grenst aan dat van Staatbosbeheer. Er is een afrastering langs de Dijkvaart weggehaald, zodat nu ook de ruigte hierlangs weggemaaid kon worden. Door dit gebied loopt de enkele spoorlijn van Stavoren naar Sneek. Er is veel ruigte en bomen langs de spoorlijn. Hier huizen veel vossen . Er is wel vossenbestrijding aanwezig, maar er moet geprobeerd worden om aandacht te geven van de ruigte en bomen bij Prorail. De vele bomen zorgen ook voor kraaien en kouwen 2.2. Weidevogelstand Onderstaande tabel geeft de concrete ambitie voor de belangrijkste doelsoorten. Mozaïek 3 Aantal 2009 Aantal 2010 (referentie) Kievit 33 33 Grutto 4 6 Scholekster 6 9 Tureluur 4 4 Doelsoort

© BoerenNatuur

vier boeren 25 ha staatsbos totaal 131 ha. Aantal 2011 Aantal 2011 Aantal 2016 (ambitie) (ambitie) 40 33 34 6 4 5 8 6 7 6 4 4

35

Mozaïïek 3 Vie er boeren n. De amb bitie met 5 grutto’s g is met m 6 in het jjaar 2011 al gerealisee erd. Wel is e er met de 1,8 1 hectare te weinig kkruidenrijkg grasland voo or kuikens. Ligt overig gens wel op de g goede plekk. Door sta alvoeren en n het op eiigen initiatie ef bij Sempplonius is er meer kuikenla and dan op de kaart staat aangeg geven. De Ran nden die niet op bove en staand kaartje sta aan maar wel w op de bbij gevoegd de grote kaarten, bied voldo oende opvang voor de aanwezige e grutto kuikens. Veel bo ouwland in dit d gebied. Het H bollenla and is nu we eer ingezaaid met grasszaad. Eigenlijkk is dit een gebied voo or de kievite en. Ambitie 34 3 nu 40 in 2011. Er is ge een plasdra as aanwezig. Waarsch hijnlijk geefft de IJselm meerkust uittkomst. Zo ook het gebied vvan Staatsb bosbeheer met m zijn 25 hectare. erige gebie edskenmerrken van de eelgebied 5 2.3. Ove eid en rust Openhe o V Voor verbettering vatba aar Soort op pgaande begroeiing/versttoring Laanbep planting Begroeiing en opslag g Rietkrag gen

Loca atie Lang gs de weg van Koudum nnaar Molkwerrum veel Lang gs spoolijn en n Natuurgebiied Lang gs het kanaall naar Molkw werum en Hin ndeloopen

g Waterhuishouding o G Goed o V Voor verbettering vatba aar Ontoereikende aspecten waterhu uishouding Laag wa aterpeil © BoerenNatuur

Loca atie Op Agrarische A grrond

36 Steile slootkanten plas-dras

Op agrarische percelen Nog geen ideaal plekje gevonden

Landgebruik o Goed Aspecten landgebruik maïsland Lage bemesting variatie in maaidata Recreatie Natuurgebied

Locatie Op Agrarische percelen Op maïspercelen veel kieviten Door middel van stalvoeren en juni land Tegen Molkwerum en de IJselmeerkust Staatsbosbeheer

Predatiedruk o Voor verbetering vatbaar Relevante predatoren Vos Reiger Ooievaar

Locatie/bron Langs spoorlijn en natuurgebied Beperkt geen


© BoerenNatuur

Locatie Kade verbetering

37

4. Maatregelen Voorgenomen beheer Mozaïek 3 Vier Boeren Beheerseizoen Ambitie aantal grutto’s Ambitie kuikenland waarvan kruidenrijk (ha) Beheerpakket

Weegfactor


© BoerenNatuur

Opp. in 2011 (ha)

2012 5 7 2 Opp. in Gewogen 2012 beheer in 2012 (ha)

55,97

75,64

37,61 1,8

17,94 1,8

95,38

95,38

Opp. in 2015 (ha)

2016 6 8,4 2,4 Gewogen beheer in 2015

56

38 1,8

2,70

2,70

95,8 2,70 2,70

2,70 2,70

38

Beheerkosten Mozaïek 3 Vier Boeren Beheerpakket


Opp. in 2011 (ha)

55,97

37,61 1,8

1,80 0,18

Tarief 2011 (€ / ha) € 275 € 400 € 532 € 599 € 1.028 € 1.190 € 1.376 € 230 € 230 € 759 € 1.211 € 1.981 € 1.981 € 88 € 108 € 130 € 52 € 1.028 € 495 € 1.020 € 1.165 € 1.020 € 1.350 € 138,72 € 350,39

Totale beheervergoeding 2011 (€)

Opp. in 2012 (ha)

€ 4.925,36

75,64

€ 1.955,72 € 1.850,40

17,94 1,8

€ 249,70 € 63,07 € 9.044,25

1,80 0,18

Tarief 2012 (€ / ha) € 275 € 400 € 532 € 599 € 1.028 € 1.190 € 1.376 € 230 € 230 € 759 € 1.211 € 1.981 € 1.981 € 88 € 108 € 130 € 52 € 1.028 € 495 € 1.020 € 1.165 € 1.020 € 1.350 € 138,72 € 350,39

Totale beheervergoeding 2012 (€)

€ 6.656,32

€ 932,88 € 1.850,40

€ 249,70 € 63,07 € 9.752,37

Mozaïek 4 “de Flait” omvat ca 70 ha . Dit gebied ligt ten noorden van het water De Geeuw en de Morra. Van oudsher is dit een zeer weidevogelrijk gebied. Vanuit de vogelwacht is aangegeven , dat dit zeer geschikt is voor agrarische natuurbeheer. Een beeldbepalend kenmerk is de openheid. Er staan slechts enkele boerderijen in deze uitgestrekte polder. Het mozaïek wordt vorm gegeven door verschillende vegetatie. Er is 1 juni maailand, legselbeheer en bouwland. Verder wordt er mozaïek gecreëerd door middel van het weiden van melkkoeien . Er waren in 2011 4 gruttonesten. Deze grutto’s hadden de nesten op het 1 juni land van H Wijbrands. Dit perceel is zeer kruidenrijk, door extensieve bewerking en een hoge grondwaterstand. In het plan is dus 1 juni maaidatum opgenomen, maar wegens bovengenoemd beheer kan dit aangemerkt worden als kruidenrijk kuikenland. Het land is door de jaren heen niet veranderd. Dit is dan ook een geschikt perceel voor de grutto. Dit perceel wordt ruim na 1 juni pas gemaaid. Dit kuikenland ligt op bereikbare afstand van de gruttokuikens. In 2010 is de kade grenzend aan de Morra opgehoogd. Er zijn toen ook bomen en afrastering van de kade weggehaald . Hierdoor is er nu minder verruiging op de kade. Het gedeelte van de kade was deze zomer nog wel te nat om te maaien. In het verleden was dit gebied zeer rijk aan weidevogels. Volgens mozaikregisseur B de Jong speelt de vos een grote rol hierin. Ook kraaien en kauwen zijn veelvuldig aanwezig. Er is © BoerenNatuur

39 weinig ccontact mett jagers. Deze actie zal worden on ndernomen.. Het zou weenselijk zijn n om in dit gebied een vosssenvangpijp p neer te zeetten . Ondersttaande tabe el geeft de concrete c am mbitie voor de d belangrijjkste doelsooorten.

Mozaïïek 4 Doelsoo ort

De Flait 75 hecctare

Aanttal 2009 Aantal A 2010 0 (refe erentie) Kievit 1 19 16 Grutto 1 15 4 Scholekkster 2 12 Tureluur 3 2

Aantal 2011 2 8 7 4 1

Aanttal 2011 (amb bitie) 17 1 10 1 8 2

A Aantal 2016 6 ((ambitie) 19 14 3 2

Mozaïïek 4 De Flait F is ongeeveer 70 hecctare groot. Bij de sttart van het SNL S lagen deeze percelen tegen een PS SAN collectiief. Enkele ddeelnemers haakten h af en n daardoor bllijft dit voorlopig een kleiin weidevogeelmozaïek. Vorig jaaar is door het bestuur no og aangedroongen bij de omliggende boeren om ook mee te doen aan Agrariscch Natuur Beeheer. Echterr zonder resuultaat. Wel is dit gebied aan één geslloten. In de komende jaren gaaan wij als gebiedscoörd g dinator probberen om alss nog de om m liggende bboeren entho ousiast te maken vvoor weidevoogelbeheer. In I de omtrekk is geen plasdras aanwezig.In het evvaluatie verslag,op de pagina hhiervoor, staaat meer inform matie.

© BoerenNatuur

40 Mozaïek 4 De Flait Beheerseizoen Ambitie aantal grutto’s Ambitie kuikenland waarvan kruidenrijk (ha) Beheerpakket

Weegfactor


© BoerenNatuur

Opp. in 2010 (ha) 13,28 3,52

2012 10 14 4 Opp. in Gewogen 2012 beheer in 2012 (ha) 13,28 15,94 3,52 4,93

Opp. in 2015 (ha) 14 4

48,54

49,52

120

5

4,02

10

70,34

70,34

2016 6 8,4 2,4 Gewogen beheer in 2015 16,80 5,60

148 20,86

22,40

41 2.2. Weidevogelstand Onderstaande tabel, in combinatie met kaartbijlage, geeft een beeld van de weidevogelstand in het plangebied (uitgedrukt in aantallen broedparen/gevonden nesten).

Mozaïek 4 De Flait Voorgenomen beheer maatregels. Beheerpakket


© BoerenNatuur

Opp. in 2011 (ha) 13,28 3,52

48,54

5

16,80 1,68

Tarief 2011 (€ / ha) € 275 € 400 € 532 € 599 € 1.028 € 1.190 € 1.376 € 230 € 230 € 759 € 1.211 € 1.981 € 1.981 € 88 € 108 € 130 € 52 € 1.028 € 495 € 1.020 € 1.165 € 1.020 € 1.350 € 138,72 € 350,39

Totale beheervergoeding 2011 (€) € 3.652,00 € 1.408,00

Opp. in 2012 (ha) 13,28 3,52

€ 4.271,52

49,52

€ 260,00

4,02

€ 2.330,50 € 588,66 € 12.510,67

16,80 1,68

Tarief 2012 (€ / ha) € 275 € 400 € 532 € 599 € 1.028 € 1.190 € 1.376 € 230 € 230 € 759 € 1.211 € 1.981 € 1.981 € 88 € 108 € 130 € 52 € 1.028 € 495 € 1.020 € 1.165 € 1.020 € 1.350 € 138,72 € 350,39


€ 4.357,76

€ 209,04

€ 2.330,50 € 588,66 € 12.545,95

42

Mozaïek 5 De Samenvoeging Excursie en evaluatie weidevogel resultaten in de polder de Samenvoeging. Dit vond plaats bij A. Flapper op woensdagavond 1 september 2010. Aanwezig waren: Deelnemers uit het gebied / A.N.V de Súdwesthoeke / Mozaïekregisseur / vogelwachter / nazorgers en een jager. Afwezig met kennisgeving: Staatsbosbeheer. De polder de Samenvoeging ligt ten Oosten van Koudum en is begrenst met de Sudergoawei het kanaal de Koudumer Far en de Fluessen. Het gebied is in totaal 221 hectare groot waarvan 106 hectare eigendom is van Staatsbosbeheer. De excursie begon met kofje en daarna op de kar het veld in. Halverwege heeft de mozaïekregisseur, Jo Hoekstra, uitleg gegeven over het gebied. Eigenlijk kun je dit bijzondere, van nature, weidevogelgebied in 3 delen opsplitsen. In het westen het meest intensief gebruikt grasland, in het midden de hoge zand percelen en in het oostelijke deel de extensief gebruikte grasland percelen. De weidevogels zijn over het gebied verdeeld in: De aantallen weidevogels op percelen van staatsbosbeheer zijn niet in onderstaande tabel meegenomen. Soort Grutto Tureluur Scholekster Kievit

aantallen 6 3 20 27

Intensief grasland 0 1 16 17

Midden en extensief 6 2 4 10

Opmerkelijk is dat in de extensief beheerde percelen, met hoog waterpeil en veel percelen met greppels, weinig vogels waren. Over de gehele polder komen de weidevogels van Staatsbosbeheer hier nog bij. Een gegeven is dat over de hele polder de vogelstand de laatste 10 jaar achteruit is gegaan. Verreweg de meeste percelen zijn geteeld met gras, hier en daar wordt maïs verbouwd. In het oostelijke deel van de polder ligt 20 hectare met pakket bonte hooiland en maaidatum 15 juni. Dit wordt in het voorjaar voorzien met ruige stalmest. Midden in de polder zijn 2 percelen van totaal 8.5 hectare met maaidatum 15 juni. Even verderop is nog eens 20 hectare met het kruidenrijk weidevogelgrasland pakket. De landerijen van Staatsbosbeheer worden verpacht en daar zijn ook veel percelen met maaidatum 15 juni. Al met al is dit een prachtig weidvogel mozaïek en een prima broed en kuiken opvang gebied voor onze geliefde weidevogels. Waarom dan toch die achteruitgang? Lees voor meer informatie ook het verhaal in de mail van Jos Hooimeijer. Deze mail is voor de evaluatieavond via de mail verstuurd naar Age. Misschien hier en daar een sloot met laag water en met een te steile talud. Wel is zeker dat er drie paar vossen aanwezig zijn (Afgelopen winter zijn veel sporen in de sneeuw geconstateerd). Sinds zo’n 15 jaar lopen hier al vossen. De otterburcht is inmiddels ingenomen door vossen. Tevens is er veel verruiging van boompjes en riet aan de oevers van de Fluezen. Positief is dat afgelopen winter Staatsbosbeheer percelen heeft geklepeld. © BoerenNatuur

43 Op het eilandje in de Fluezen groeien veel bomen met nesten van de Buizerd. Ook zijn over het hele gebied teveel zwarte kraaien en kauwen aanwezig. Te veel over-zomerende ganzen. 450 in aantal Eventuele oplossingen. Opstellen beheerplan van de polder de Samenvoeging. Bij de discussie kwamen de volgende onderwerpen naar voren. - opruimen otterburcht - percelen en kades met riet en laag opgroeiende bomen bij regelmaat maaien en snoeien. - flexibel waterpeil - plasdras - plaatsen kunstbouw voor vossen Actie van: De A.N.V., - S.H. Haytema, - Mozaïekregisseur J. Hoekstra en afgevaardigde van Staatsbosbeheer. Bijlage: Mail Jos Hooimeijer, d.d. 30-08-2010 Hoi Age, Ik ben niet fit, koortsig en bijna geen stem. Moet helaas vanavond dus afhaken. Jammer want ik zou graag met jullie meedenken over het gebied. Wij zijn dit jaar regelmatig in de Samenvoeging geweest maar hebben geen nesten gevolgd (vanwege predatie in voorgaande jaren). Ook dit jaar lijkt er weinig tot niets terecht te zijn gekomen van de weidevogels. In mei nog 2 paartjes Grutto gezien met jongen achter T Folkertsma maar die hebben het volgens mij niet gered want ze waren verdwenen voordat ze konden vliegen. Het was ongelooflijk stil eind mei! Predatie wordt door veel betrokkenen als een hoofdoorzaak genoemd. Er is veel ruigte in het gebied en dat geeft dekking aan allerlei predatoren en ik sluit niet uit dat dit een belangrijke verklaring is waarom het gebied totaal niet uit de verf komt als weidevogelgebied; het gebied ligt ingeklemd tussen water en snelweg en predatoren zullen daarom in dit gebied hun kostje bij elkaar proberen te scharrelen. Met het beheer lijkt niet zoveel mis te zijn. Sommige percelen zijn te intensief voor een goed weidevogelgebied (mn tegen de Kuilart) maar door de nabijheid van extensieve stukken zou dat geen onoverkomelijk probleem moeten zijn. Veel percelen en met name de stukken van SBB binnen de kade liggen er op het oog geschikt bij (hoog peil, kwelwater (goed pH), kruidenrijk, beweiding). Op sommige particuliere stukken is het waterpeil echter zo laag (Wielinga) dat ik me afvraag of je daar ooit vogels op zult krijgen (en of ze daar ooit gezeten hebben). De kleinschalige plasdrasprojectjes waar dit jaar mee begonnen is zou je flink op moeten schalen; nu stonden ze snel droog. Een greppel plasdras over het hele perceel zou meer effect moeten hebben maar is door het verschil in hoogte moeilijk te realiseren op die stukken. Wellicht dat dit wel kan op andere laaggelegen percelen. Het is echter de vraag hoeveel behoefte daaraan is als je de stukken buiten de kade zou kunnen opwaarderen. Die zijn van nature al plasdras maar het boezemland is behoorlijk verruigd. Daardoor voelen de vogels zich daar niet echt veilig en maken ze er maar mondjesmaat gebruik van. Ik kan me voorstellen dat SBB niet zonder meer alle ruigtes en rietkragen wil verwijderen omdat zij een ander doel voor ogen hebben dan alleen de weidevogels in het gebied. Maar het zou wellicht te proberen zijn om een deel van het gebied aan te pakken. Dat SBB een prima weidevogelbeheerder is bewijzen ze wel in de Heanmar! Daar is de verruiging en verlies van openheid ook met succes aangepakt. Kortom, als je met de Samenvoeging iets wilt dan zou je volgens mij moeten denken aan: 1. Concentreren van inzet op de meest kansrijke percelen; dat zijn m.i. de lage percelen direct achter de kade. Denk dan aan hoge peilen, kruidenrijk grasland, extensieve beweiding. Op veel plaatsen wordt hieraan al voldaan. 2. Op (een deel) van het boezemland de ruigte verwijderen en door maaien/ beweiden kort houden; hierdoor maak je het predatoren moeilijk en door het ruime zicht voelen vogels zich veiliger. 3. Bejaging ondersteunend aan het weidevogelbeheer. Kunstburcht otters verwijderen of juist laten zitten als mogelijkheid om vossen effectief te kunnen bejagen? Maar daarvoor moet je alle neuzen wel de zelfde kant op krijgen, want weidevogelbeheer is een keuze, aan halfslachtige maatregelen heb je niets! Veel succes vanavond en ik hoor nog wel hoe het afgelopen is. Groeten, Jos

© BoerenNatuur

44

Koudum, 1 september 2011 2e bijeenkomst mozaïek “De Samenvoeging” bij Age Flapper Aanwezig: Jo Hoekstra, Anton Stokman, Fouke de Vries, Jos Hooimeijer, Acronius Cramer, Sietse Hendriks, Jacob Merkus, Piet Zonderland, Auke Leenstra, Douwe vander Velde, Age Flapper, Sietse Henk Haytema, Walter de Koe Afgemeld: Piet Venema, Tjitte Folkertsma Jo opent 20.15 de vergadering Jammer dat SBB er niet bij aanwezig is Fouke doet een woordje       

Aantal nesten in gehele anv swh zijn 980 stuks (dit is exclusief skrizekrite idzega en hoofdzakelijk alleen op gronden waar beheer SNL op ligt) Fouke heeft alles digitaal ingevoerd, wat er goed, netjes en duidelijk uitziet Predatie wordt wat over verteld Waterpeil ook Verruigingen Nazorgers SNL nieuwe aanvraag, komende winter

Tjitte heeft een mooie overzicht van Douwe gekregen met het aantal weidevogels erop. Dit werd tot nu toe niet mee geteld omdat het niet SNL-beheer land is. Douwe heeft ook van het SBB land, waar geen SNL-beheer op ligt, een overzicht. Dit werd ook niet meegenomen in de totaal telling. Besloten wordt om alle nesten op al het land in de Samenvoeging mee te tellen De otterburcht, waar de vossen zich waarschijnlijk, schuil houden is niet weg gehaald. De kranen van het loonbedrijf zijn er gestrand. Volgens DvdV hadden ze een ander route moeten nemen. Anton en Sietse Henk hebben afgelopen voorjaar een pomp ingezet om een soort plasdras te kreëren in een greppel. Volgens Jacob was dat succesvol zolang er water in stond Age heeft veel werk gehad om, in het droge voorjaar, het waterpeil wat hoger te krijgen. Hierbij was veel overleg met oa waterschap want het water moet helemaal uit de fluessen komen Tjitte heeft het waterpeil wel goed hoog gekregen wat als zeer positief werd ervaren Er wordt uitleg gegeven over het aantal broedparen Open landschap: We gaan met z’n allen een zaag- kapdag houden eind februari om het landschap “schoon”te krijgen voor de weidevogels Er moet eigenlijk een plasdras bijkomen binnen de tochtsloot. Volgens Sietse Henk kan het vrij makkelijk realiseert worden om op natuurlijke wijze iets te kreëren op het land van hem en Anton. Er is in juni een vossenpijp geplaatst, vangst tot nu tot 1 muskusrat. De pijp mag in SBB land geplaatst worden van 1-8 tot 15-3, er is een vergunning. Er wordt geopperd om dan een 2e pijp aan te gaan schaffen. Hier wordt nog even mee gewacht. Met lichtbak jagen mag nog steeds niet. Februari is de goede tijd om op vossen te jagen Afgelopen voorjaar 1 drijfjacht gehad, geen resultaat. Jo mag in het gebied jagen van Bayema. Tot nu toe 20 kraaien/kouwen geschoten. Sietse zal zijn jager ook vragen. Er wordt gevraagd of Jo nog wat vaker wil komen te jagen omdat er weer meer komen. © BoerenNatuur

45 Verruiging van land SBB aanpakken om het toegankelijker te krijgen voor de weidevogels. Sloten van SBB baggeren. Acronius meldt nog dat zijn kruidenrijke strook niet goed op papier staat. Aandacht voor Fouke en Age Om circa 22.30 wordt de vergadering gesloten en wordt er nog gezellig, onder het genot van een hapje en drankje, nagesproken. 2.2. Weidevogelstand Onderstaande tabel, in combinatie met kaart, geeft een beeld van de weidevogelstand in het plangebied (uitgedrukt in aantallen gevonden nesten. De weidevogelkring stelt zich ten doel om de weidevogelstand gedurende de planperiode o te stabiliseren op het niveau van 2009 o een groei van gruttopopulatie van 4% in 2016, ten opzichte van 2009. Onderstaande tabellen geven de concrete ambitie voor de belangrijkste doelsoorten.

Mozaïek 5 221 hectare incl.staatsbosbeheer. 120 ha. Doelsoort

Aantal Aantal 2009 2010 (referentie) Kievit 43 28 Grutto 18 6 Scholekster 26 18 Tureluur 9 2

© BoerenNatuur

Aantal 2011 33 11 16 5

Staatsbos Totaal Aantal Aantal 2011 2011 2011 2016 (ambitie) (ambitie) 16 48 43 48 12 23 18 22 6 22 26 26 6 11 9 11

46

2.3. Ove erige gebie edskenmerrken eid en rust Openhe o V Voor verbettering vatba aar Soort op pgaande begroeiing/versttoring Laanbep planting Begroeiing en opslag g Rietkrag gen

Loca atie Bove enweg Eilan ndje in het me eer en natuuurgebied natuu urgebied

g Waterhuishouding o V Voor verbettering vatba aar Ontoereikende aspecten waterhu uishouding Laag wa aterpeil Steile slo ootkanten Weinig p plas-dras

Loca atie Agrarische grond d niet zoveell wel wat Agrarische grond d hier en daaar wat niet sttorend Kan mogelijk worrden gerealisseerd op natu uurgrond

ebruik (facu ultatief) Landge o G Goed Aspecten landgebruiik percenta age maïsland d © BoerenNatuur

Locatie In de e polder

47 Lage bemesting Veel variatie in maaidata Recreatie Natuurgebied

Op natuurgrond en kruidenrijke percelen Door kruidenrijke en late maaipercelen natuurgrond Kuilart

+

Op kaartbijlage X (facultatief) is het landgebruik met onderscheid tussen grasland en akkerbouwgewassen, inclusief maïsland aangegeven. Predatiedruk o Voor verbetering vatbaar Relevante predatoren Vos Reiger Ooievaar Buizerd Ganzen

Locatie/bron Natuurgrond en oude otterburcht Wel tot beperkt aanwezig Geen In de polder en net daar buiten ( eilandje Over zomeraars en late vertrek in voorjaar.


© BoerenNatuur

Locatie Niet van toepassing Niet van toepassing

48

4. Maatregelen 4.1 Mozaïekbeheer Rekening houdende met het gewenste streefbeeld uit voorgaand hoofdstuk en de aanvullende voorwaarden uit het Natuurbeheerplan Fryslan, is per deelgebied een mozaïek van beheermaatregelen gevormd. De samenstelling van dit mozaïek is in onderstaand overzicht in oppervlaktes beheerpakketten per jaar weergegeven. Dit overzicht is inclusief: - reeds afgesloten agrarische beheerpakketten ( SNL), - de voor weidevogels waardevolle botanische pakketten, - de voor weidevogels waardevolle natuurbeheerpakketten (particulier natuurbeheer of terreinbeherende organisatie). Voorgenomen beheermaatregelen Mozaïek 5 De Samenvoeging Beheerseizoen Ambitie aantal grutto’s Ambitie kuikenland waarvan kruidenrijk (ha) Beheerpakket

Weegfactor


© BoerenNatuur

Opp. in 2011 (ha) 3,25

2012 18 25,2 7,2 Gewogen Opp. in beheer in 2012 2012 (ha) 3,25 3,90

4,71 2,56

4,71 2,56

28,62

28,62

15,81 51,32

15,81 51,32

74 180,27

74 180,27

7,07 3,84

Opp. in 2015 (ha) 4 5 3


30

76,98

111,00 202,79 187,98

16 55

74 187

82,50

111,00 210,30 193,50

49 Beheerkosten Mozaïek 5 De Samenvoeging Beheerpakket

A01.01.01a A01.01.01b A01.01.01c A01.01.01d A01.01.01e A01.01.01f A01.01.01g A01.01.02a A01.01.02b A01.01.03a A01.01.03b A01.01.03c A01.01.03d A01.01.04a2 A01.01.04a3 A01.01.04a4 A01.01.04b A01.01.05 A01.01.06 A02.01.01 A02.01.02 A02.01.03a A02.01.03b T1 (Ruige mest)

© BoerenNatuur

Opp. in 2011 (ha) 3,25 4,71 2,56

28,62

15,81 51,32

61,84

Tarief 2011 (€ / ha) € 275 € 400 € 532 € 599 € 1.028 € 1.190 € 1.376 € 230 € 230 € 759 € 1.211 € 1.981 € 1.981 € 88 € 108 € 130 € 52 € 1.028 € 495 € 1.020 € 1.165 € 1.020 € 1.350 € 138,72

Totale beheervergoeding 2011 (€) € 893,75

Opp. in 2011 (ha) 3,25

€ 2.505,72 € 1.533,44

4,71 2,56

€ 2.518,56

28,62

€ 822,12 € 52.756,96

15,81 51,32

€ 8.578,44

61,84

Tarief 2011 (€ / ha) € 275 € 400 € 532 € 599 € 1.028 € 1.190 € 1.376 € 230 € 230 € 759 € 1.211 € 1.981 € 1.981 € 88 € 108 € 130 € 52 € 1.028 € 495 € 1.020 € 1.165 € 1.020 € 1.350 € 138,72

Totale beheervergoeding 2011 (€) € 893,75 € 2.505,72 € 1.533,44

€ 2.518,56

€ 822,12 € 52.756,96

€ 8.578,44

50

Mozaïek 6 Haanmeer 2.1 Gebiedsbeschrijving Het deelgebied de Haanmeer is gekozen op grond van haar strategische ligging rondom het Reservaatsgebied de Haanmar onder de hoede van SBB. In het gebied was al een collectief Onder de PSAN en er waren voldoende vogels aanwezig bij aanvang van de SNL regeling. Het gebied is gelegen tussen de weg naar Hindeloopen in het noorden, de provinciale weg naar Koudum in het oosten, de weg naar Molkwerum in het zuiden en de vaart naar Hindeloopen aan de west kant. Er is een duidelijke wisselwerking met het reservaatsgebied van SBB. Vooral de laatste 7 jaren groeit hier de weidevogelpopulatie sterk na een periode van sterke teruggang in de jaren daarvoor. Door toedoen van het agrarisch beheer in het SBB gebied door de omliggende boeren kan beweiding met jong en droog vee en toepassing van stro rijke mest efficiënt en dus duurzaam worden toegepast. Voor beherende boeren die op afstand gelegen zijn is dat een stuk duurder en lastiger uit te voeren zeker op langere termijn. Het gebied omvat 449 ha waarvan 112 ha SBB land. Verruiging en predatie zijn knelpunten in het gebied. Het land rondom het reservaatsgebied wordt efficient gebruikt voor voederwinning en recycling van mineralen. (afkomstig van voor mensen onverteerbaar voedsel). Kruidenrijk land past daar door het beheer van de SBB gronden technisch gezien niet goed als extra meer in. Weidevogel mozaïekregisseur Andries Wester is geboren en met weidevogels getogen in dit gebied.

Verslag bijeenkomst weidevogel mozaiek “Haanmeer” op 19 september 2011. Plaats: kantine fam. Stokman. Aanwezig: Andries Wester (coordinator), Jolling en Theo Wester, Piet Zonderland, Wiebe Nauta, Jeroen v/d Middelaar, Anton Stokman. Evalutatie seizoen 2011: Andries Wester geeft aan dat de percelen vlak onder Hindeloopen van de fam. Folkertsma een groot succes waren. Het is nieuw ingezaaid land met kruidenrijk er vlak bij. Er is 1 ha last minute uitgesteld maaien bij toegepast. Daaronder geeft het groene perceel (late maaidatum) van Wester veel Grutto te zien. Het perceel is vrijwillig later gemaaid omdat de loonwerker veel jonge grutto’s aantrof bij aanvang van het maaien en wist dat er aan weidevogel beheer werd gedaan. De instelling van betrokken mensen blijkt hier van doorslaggevend belang. Bij Jolling de Boer zijn van 2 gruttoparen op het kruidenrijke land de jongen groot geworden volgens Andries. Bij Jeroen v/d Middelaar bleken dit jaar veel minder vogels op het bouwland. Een te droog voorjaar lijkt de reden, ook in de rest van het gebied zoal bij Lycklama en Vaartjes. Er zijn dit jaar voor het © BoerenNatuur

51 eerst kwartels in de rogge aangetroffen (v/d Middelaar). De mais onder folie bleek twee nesten op te leveren, vorig jaar 7. Het grasland perceel daaronder liet een gelijke afname tezien. De droogte lijkt hier de voornaamste reden. Bij Atze Bos is water op het land gepompt. Dit trok vele vogels aan maar het aantal gevonden nesten in die buurt nam niet toe. Een plas dras aanleggen lijkt wel nuttig in dit gebied maar is niet gemakkelijk vanwege de lage huidige waterstand. Bij zonderland is de mais in stroken door het grasland gezaaid in 2011. Er bleken tot laat in het seizoen nog kieviten te broeden. De stippenkaarten geven minder nesten aan in vergelijking met 2010. Bij maaien bleek echter dat er 6 paar grutto’s met jongen aanwezig waren (geen stippen in het betreffend perceel!) Deze trokken blijkbaar vanuit omringend land naar dit perceel. Om die reden is er op 1 ha een last minute uitgesteld maaien pakket aangevraagd. Op dit perceel zijn geen stippen gezet/gevonden. Daardoor lijkt het niet bij te dragen aan het beheer. Doordat het toch als nestbescheming is ingekleurd was het last minute pakket uitgesteld maaien pakket beschikbaar. Bij Nauta zijn enkel grutto nesten te laat gemarkeerd. De ingeschatte ligging is niet gemaaid. De volgende dag bleken de wel gevonden nesten te zijn gepredeerd. Het kruidenrijke land bij Stokman trekt. Mede door ligging tegen de reservaatsgronden. Langs het gehele reservaat is op grond van Stokman en Nauta een 10 m kruidenrijke rand geplaats. Daarnaast een blok met nestbescherming. Bij Sikke Venema zaten dit jaar meer vogels dan in 2010. Een zelfde gunstig beeld trad op in het hele reservaatsgebied. Dit droge voorjaar lijkt de oorzaak van een trek naar de natte reservaatgebieden. Predatie Enkele vossen zijn in de winter gevangen. Toch bleek in het SBB reservaat een vos met jongen aan de oostkant te zitten bij de plas die daar is aangelegd. Veel broedsels zijn daar gepredeerd, de jonge vogels trokken naar de westkant van het reservaatgebied weg. Er is flink gejaagd op de kauwen die in 2010 in grote getale aanwezig waren. Door nazorger Hans van Kuik is een hert gefotografeerd dat achter een Vos aan joeg in het SBB reservaat…! Bij Stokman is op de grens met het SBB reservaat in het voorjaar van 2011 een vossenvangpijp geplaatst. Gefinancierd door jager, boer en ANV.

© BoerenNatuur

52 Verruiging De bomen bij het SBB land aan de oostkant en die bij de provinciale weg zijn uitgangspunten voor predatoren. Andries Wester vraag SBB of deze komende winter gesnoeid mogen worden. Anton Stokman vraag de gemeente om toestemming. Afgesproken wordt dat Andries Wester de 1 of2e zaterdag van februari 2012 ieder bijeenroept voor een snoeidag. Langs de spoorlijn is nu gesnoeid door prorail, geeft goed resultaat. De pitrus is deze winter niet gemaaid in het SBB land door te natte omstandigheden. Nieuwe SNL ronde Bij Theo Wester is een perceel geschikt voor een latere maaidatum. (nu nestbescherming) Er is geen budget voor extra pakketten, dit perceel wordt op de wenslijst geplaatst voor extra beheer. Het alternatief om elders een grotere oppervlakte nestbescherming af te halen is voor Wester broekzak vestzak en ontneemt de mogelijkheid om daar later een last minute pakket af te sluiten. Ervaring Mozaiek regisseur Voor de 2e snede waren weinig nazorgers beschikbaar. Dit jaar wel veel vogels door meer regen in die tijd. Verder het advies om na de 1e snede snel te injecteren met mest zodat daarna zo veel mogelijk tijd is voor een succesvol legsel. Verder neemt hij contact op met jos hooimeijer om te vragen in de winter te controleren op mogelijke vossen in het gebied. Het last minute beheer is in 2011 een goed instrument geweest om doelmatig geld in te zetten. De stippenkaart geeft alleen gevonden nesten op beheerd land aan. Dit geeft geen goed beeld omdat bijvoorbeeld verplaatsingen naar omliggend (reservaats) land niet zichtbaar is. Ook is op percelen zonder stippen WEL lastminute beheer nodig gebleken door grote aantallen jonge grutto’s (zonderland) Conclusies ‐De geformaliseerde kaarten en procedures kunnen niet de natuur weergeven nog de instelling van alle betrokken mensen bij het weidevogel beheer in het gebied.

-jammer dat er deze avond een aantal betrokken boeren niet aanwezig waren zonder daarvan tevoren melding te maken. Dit verslag gaat rond naar ieder. Is het een optie om beheerpakketten weg te halen bij niet aanwezigen was een vraag die opkwam. 2.2. Weidevogelstand Onderstaande tabel, in combinatie met kaartbijlage X (recente stippenkaart), geeft een beeld van de weidevogelstand in het plangebied (uitgedrukt in aantallen broedparen/gevonden nesten).

© BoerenNatuur

53

Mozaïïek 6 De Haanmee er 449 h a waarva an 112 ha a. Staatsb bos-behe eer Doelsoo ort

Aanttal 2009 9

Kievit Grutto Scholekkster Tureluur

67 7 43 3 37 7 5

Aanttal 2010 0 45 21 21 4

Aan ntal 201 1 72 46 6 21 1 3

Staatsbos To otaal 2011 20 011 77 7 77 7 6 13 3

14 49 12 23 27 2 16 1

Aanttal 20111 (ambbitie) 770 443 330 5

Aa antal 2016 (am mbitie) 77 48 31 8

Mozaïïek 7 De Haanme eer is een aaan een gessloten gebieed van 449 hectare grooot. Verdeelld in 112 he ectare Staa atsbosbehee er en 337 hectare h SNL. Een opeengebied met m volop rust voo or de aanwe ezige weide evogels me et name de grutto. Het gebied vann Staatsbos s ligt,met zijn 77 paar grutto’s in de ke ern van dit g gebied. In het h perceels skaartje vann dit gebied d staat is in kleure en aan geg geven welk beheer hie er toe gepas st wordt. De e omliggendde percelen n dienen dan ookk als bufferzone voor de overlevving van de e kuikens. Hier zijn zzes deelnem mers die naast d de weidevogelpakkettten op ka aart nog zorgen z voo or 11,89 hhectare botanische weidera anden. Predatie e: De vos is een moe eilijk te bes strijden dierr als predattor voor de weidevogeels . Ook om mdat het bejagen n met de lichtbak verboden is.W Wel is in dit d gebied inmiddels eeen vossevangpijp geplaatsst. Waterpe eil: Het watterpeil is op p de meeste SNL perrcelen laag. midden in n dit mozaïïek is het waterpeil w hoog.

© BoerenNatuur

54

Staatsbosbeheer Regio Noord. Haanmeer beheersvoorstel 2006 - 2009 rood geel roze orange paars li groen li blauw do groen do blauw -

voorweiden, na 1/6 maaien;daarna weiden;bemesten rundermest max. 25 ton. tot 10 mei weiden, na 23/6 maaien en naweiden; geen bemesting. tot 10 mei weiden, na 23/6 maaien en naweiden; bemesting rundermest met max.15 ton. maaien na 1/6; daarna weiden; bemesten rundermest max. 25 ton. maaien na 8/6;daarna weiden; bemesten max. 15 ton maaien na 15/6; daarna weiden;bemesten rundermest met max. 25 ton. maaien na 23/6; daarna weiden; geen bemesting. maaien na 23/6; daarna weiden;bemesten rundermest met max. 25 ton. 2 x maaien op 1/7 en voor 15 okt.; geen bemesting.

poel

eventueel experimenteren met NPK 15/15/15. naweiden altijd tot 1 november. na het maaien altijd kort erna gewas afvoeren. altijd russen/gewas (bos)maaien in sept/okt. (dan gekneusd maaisel laten liggen). altijd voorkeur voor strorijke rundermest 20 ton. liefts uitrijden in winter. rundermest niet injecteren. beweide percelen jaarlijks greppelen.

2.3. Overige gebiedskenmerken Openheid en rust De openheid in het gebied wordt beïnvloed door de spoorlijn van Koudum naar Hindeloopen. Riet en bosjes verstoren zicht en vormen een goede schuilplaats voor predatoren. Het riet langs de rand van de morra is een andere beperking. Soort opgaande begroeiing/verstoring Laanbeplanting Begroeiing en opslag Rietkragen

Locatie Langs spoorlijn Lans spoarleane van koudum naar molkwerum Langs morra en spoorlijn

Waterhuishouding De waterhuishouding is voornamelijk gericht op agrarisch gebruik. Ontoereikende aspecten waterhuishouding Laag waterpeil © BoerenNatuur

Locatie Beperkt aanwezig in gebied

55 Steile slootkanten Weinig plas-dras

Komen in hele gebied veel voor Hele plangebied

Predatiedruk o Voor verbetering vatbaar Relevante predatoren Vos Reiger Kauwen in heel grote groepen Dit jaar een groot probleem!

Locatie/bron Langs rietkraag morra? Matig aanwezig Locatie’s Koudum, spoarleane, Atze Bos,Jeroen van Middelaar

Ruimtelijke Ordening o Geen knelpunten binnen planperiode (2011-2016)

4. Maatregelen 4.1 Mozaïekbeheer

Voorgenomen beheermaatregelen Mozaïek 6 Haanmeer Beheerseizoen Ambitie aantal grutto’s Ambitie kuikenland waarvan kruidenrijk (ha) Beheerpakket

Weegfactor

A01.01.01a 1,2 A01.01.01b 1,4 A01.01.01c 1,5 A01.01.01d 1,5 A01.01.01e 1,5 A01.01.01f 1,5 A01.01.01g 1,5 A01.01.02a 0,7 A01.01.02b 0,8 A01.01.03a 0,2 A01.01.03b 0,8 A01.01.03c 0,8 A01.01.03d 0,8 A01.01.04a2 A01.01.04a3 A01.01.04a4 A01.01.04b A01.01.05 1,5 A01.01.06 1,5 A02.01.01 1,5 A02.01.02 1,5 A02.01.03a 1,5 A02.01.03b 1,5 Natuurterrein 1,5 Totaal Gepland gewogen kuikenland waarvan © BoerenNatuur kruidenrijk (ha)

Opp. in 2011 (ha) 9,36


Opp. in 2015 (ha) 10

2016 125 175 50 Gewogen beheer in 2015 12,00

10,98 3,69

14,35 3,69

21,53 5,54

11 4

16,50 6,00

4,39 5,34

4,39 5,34

3,07 4,27

5 6

3,50 4,80

0,58

0,58

0,46

0,58

0,46

259,18

253,31

27,84 10,48

32,46 10,48

15,72

11

16,50

9,5

9,5

14,25

9,5

14,25

112 453,34

112 455,46

168,00

112 169,08

168,00

244,07 197,97

242,01 198,75

56 Tabel beheerkosten Mozaïek 6 De Haanmeer Beheerpakket


© BoerenNatuur

Opp. in 2011 (ha) 9,36 10,98 3,69

4,39 5,34

0,58 259,18

27,84 10,48

9,5 47,61 5,77

Tarief 2011 (€ / ha) € 275 € 400 € 532 € 599 € 1.028 € 1.190 € 1.376 € 230 € 230 € 759 € 1.211 € 1.981 € 1.981 € 88 € 108 € 130 € 52 € 1.028 € 495 € 1.020 € 1.165 € 1.020 € 1.350 € 138,72 € 350,39


Opp. in 2012 (ha) 9,36

€ 5.841,36 € 2.210,31

14,35 3,69

€ 1.009,70 € 1.228,20

4,39 5,34

€ 1.148,98

0,58

€ 22.807,84

253,31

€ 1.447,68 € 10.773,44

32,46 10,48

€ 9.690,00

9,5

€ 6.604,46 € 2.021,75 € 67.357,72

47,61 5,77

Tarief 2012 (€ / ha) € 275 € 400 € 532 € 599 € 1.028 € 1.190 € 1.376 € 230 € 230 € 759 € 1.211 € 1.981 € 1.981 € 88 € 108 € 130 € 52 € 1.028 € 495 € 1.020 € 1.165 € 1.020 € 1.350 € 138,72 € 350,39


€ 1.009,70 € 1.228,20

€ 1.148,98 € 22.291,28

€ 1.687,92 € 10.773,44

€ 9.690,00 € 6.604,46 € 2.021,40 € 68.873,89

57

5. Veldinventarisaties Via 2 verschillende methodieken wordt de weidevogelpopulatie gemonitord. Tijdens de uitvoering van de reguliere nestbeschermingshandelingen (veelal door de vogelwacht) worden de gegevens van de gevonden nesten genoteerd en op stippenkaarten verwerkt. De genoteerde aantallen kunnen aanleiding geven om gedurende het beheerseizoen aanvullende maatregelen te treffen of de aanpak te wijzigen. Coördinator Andries Wester heeft dit in het seizoen 2010 op voortreffelijke wijze opgepakt. Daarbij is het initiële budget van 5000 Euro voor het gehele gebied van ANV De súdwesthoeke ruim overschreden omdat het werkgebied erg groot is. Gelukkig heeft provincie Fryslan aangegeven toch alle gemaakte financieel afspraken over het uitgestelde maaien te dekken.

Mozaïek 7 it Heidenskip 2.1. Ligging Rayon 3 betreft gebied it Heidenskip, gelegen in de gemeente Sud-West. Uitbreiding met diverse percelen middels mozaïeken en/of tegen bestaand SNL-beheer. Oppervlakte agrarische grond Oppervlakte natuurgebied TBO Oppervlakte SNL 2010 Uitbreiding SNL 2011 Oppervlakte totaal

1976 ha 24 ha 475 ha 25 ha 2500 ha

Natuurlijke begrenzing: zie kaart. Gebiedsbeschrijving Mozaïek in Rayon 3 tussen Alddyk en de langeleane Dit deelgebied ligt ten westen van Workum tussen de Alddyk en de Langeleane. Het is een klein gebied 50 ha groot waarvan 25 hectare geen beheer is gerealiseerd maar wel vogels aanwezig zijn. Het ligt tegen deelgebied It heidenskip aan. Het gebied is tot stand gekomen door boeren vogelwachters mozaïekregisseurs jagers en nazorgers. Er grenst geen TBO land aan dit gebied. Net als bij alle andere gebieden hebben we ook hier huis kamer bijeenkomst gehouden de opkomst was goed. Vijf van de in totaal 7 deelnemers doen in dit gebied mee. Een deelnemer sluit bij deelgebied it heidenskip aan dit is Wesselius met zo’n 3 ha extensief beweid weidevogel grasland. Het mozaïek zal bestaan uit : 15 juni land, extensief beweid weidevogelgrasland, kruidenrijk en beweiding met schapen en Stalvoerstroken dit om variatie in graslengtes te krijgen. Bedreigingen/kansen Vossen, roofvogels, zwarte kraaien, ka’s, reigers en wilde katten zijn bedreigingen voor de weidevogel. Samen met de jagers van dit gebied proberen we predatie zoveel mogelijk te voorkomen. Vangpijpen, lichtbakken zijn enkele voorbeelden om predatoren te bestrijden. Op de kaartbijlage is de begrenzing van het gebied nader aangeduid.

Mozaïek 7 It Heidenskip Betreft: evaluatie weidevogelseizoen 2011 Aanwezig: IJ.Engelsma,J.J van der Wal,L.Folkertsma, G.Fekken,M.Groenhof, P.Sjaarda,E.C.Bouma, A.Kramer, Jorn Hettinga, Jan Hettinga, Oenema, W.Huitema, G.Visser, Bouma, © BoerenNatuur

58 Afwezig met kennisgeving: M.Kramer,G.Kuipers en Joh. Plantinga Mozaikregiseurs Aanwezig: Ydema, Haanstra Afwezig: Hoekstra Op deze avond is het weidevogel seizoen 2011 besproken met de deelnemende boeren en de mozaïek regisseurs. Het aantal weidevogels is gelijk gebleven ondanks het droge weer van afgelopen voorjaar. Hier en daar is water op het land gepompt ( Staatsbosbeheer en bij Kramer ) om zo voor drassig land te zorgen. Het plasdras bij Melius Kramer zorgde voor veel weidevogels. Er zijn op enkele plekken in het gebied uitgestelde maaidatum land verlengd bij Bokma , Melius Kramer en Jorn Hettinga dit omdat er veel kuikens foerageerden. In bepaalde Polders is men van plan de waterpijlen te verhogen bij erg droog weer. Het waterschap zet enkele hectares land onderwater voor extra waterberging en plasdras voor vele weidevogels. De A.N.V De Súdwesthoek en de omringende boeren hebben grote zorgen over de veruiging die na verloop van tijd op zal treden. De predatie is enorm, reiger, vossen, kraaien, wezels, hermelijnen en verschillende soorten roofvogels zorgen voor veel overlast. In het gebied zijn 4 vossenvangpijpen geplaatst. De veruiging bij overheidswegen, het trein spoor en om de wateren van het wetterskip is enorm. Het riet en de bosjes worden niet of slecht onderhouden een punt van aandacht. Enkele deelnemers zijn zelf aan de slag gegaan om boompjes bosje te rooien ( Jolle Jelle van der wal ). Misschien is dit in de toekomst collectief te organiseren. Inmiddels is er ook een weidevogelclub op gericht. Een Aktie punt van deze club is het plaatsen van een uitkijktoren en info borden. Dit om de burger te laten zien en beleven wat de weidevogel betekend voor dit gebied. Aktie voor volgend seizoen: Hogere waterpijl Waterschap land onderwater Verbeter punten:

Veruiging tegen gaan Bomen en bosjes rooien

Bijeenkomst van de greidefugelklub It Heidenskip 19-07-2011 Aanwezigen: Sjoerd Bakker (Staatsbosbeheer), Joris de Winter en Johan Zijlstra (Wetterskip) Fouke de Vries, Isbrand Galama, Sjoerd Ydema , Maarten Groenhof en Jorden Hettinga. *Doel greidefugelklub : Meer weidevogels in it Heidenskip door de leefomstandigheden van de vogels en kuikens te verbeteren. Doel deze vergadering: Problemen en doelen bespreken en oplossen die kunnen ontstaan bij het opnieuw inrichten van de Skar en omgeving. *Afgelopen voorjaar niet een slecht jaar voor de weidevogels o.a. 70 tot 100 nesten van grutto’s, veel kuikens in bepaalde gebieden, andere hoeken van it heidenskip minder succesvol. Wetterskip wil weten waar de weidevogels zich consenteren. Veel roofvogels in de rietkragen langs de Fluessen *Toelichting van Joris de winter op het project langs de Fleussen. Alle bomen die in het project zitten worden gerooid door Wetterskip tijdens de werkzaamheden van het oeverproject, Staatsbosbeheer zal ook bomen rooien op eigendomsplaatsen waar de werkzaamheden niet plaats vinden, denk aan linkerkant van de © BoerenNatuur

59 Skar tegen de Fleussen aan, rest van de bomen kunnen gerooid worden door de boer(eigenaar)zelf -Land beheerd door Hettinga: Uitlaat gaat eruit, 1 maart inlaat dicht, s’winters verstelbaar naar behoefte voor weidevogels, na 1 maart water verdampen en uitzakken. 15 juni maaien en weiden. -Land eigendom Terluin: Boezem tot tegen de kade -Land achter Terluin punt in de Fleussen eigendom van Wetterskip: Boezem berging, 2 verhogingen in het water (eiland).Isbrand: eigenlijk geschikt worden voor Kemphanen. Deze vogels hebben kort gras nodig, geen verruiging optreden. Beheer door de eigenaar in de toekomst misschien Staatsbos. Mogelijk eilanden van zand of schelpen maken. Geld ook voor eilanden in de Skar. -Land vorige eigenaar Kampen, nu Wetterskip in de Skar: Bedoeld voor boezemuitbreiding, Kade wordt landinwaarts verplaatst, 3 eilanden aangelegd en een diepere geul, waterstand 1 meter hoog, bagger van kanaal wordt gebruikt, eilanden niet van bagger maken (komen bomen op) maar van klei. Doel van dit project: Een beter waterkwaliteit realiseren in Fryslan door hier meer waterplanten/dieren te krijgen en te houden. -Land bij de Fluessen in de Skar eigendom van Staatsbosbeheer : wordt beheerd door Staatsbosbeheer verruiging tegen gaan, geschikter maken voor weidevogels. De rest van het land in de Skar dat van Kampen was: zal worden beheerd door Groenhof, Tjaarda en Terluin. Dit land moet geschikt worden gemaakt voor weidevogels, uitstekend gelegen na het realiseren van het project van it wetterskip. Dit land plasdras of greppelplasdras maken. Voor mts F.en J.F.de Vries liggen er mogelijkheden. Doel is om sloot te dempen naast kade en binnen in de polder twee sloten te verbreden en schuine taluds aan te leggen. Dit kan gecombineerd worden met het kade/oeverproject. Ook zal er door middel van waterpeil schuiven in het voorjaar het waterpeil worden verhoogd. Zijlstra: als boeren plasdras willen, dit melden bij wetterskip voor een vergunning om van maart tot mits juni hoger waterpeil te hebben, Wetterskip regelt schuiven en inlaten. Ook melden bij de provincie daar is extra geld te krijgen boven op de SNL . Sloot naar Aent Lieuwespoel: Kade wordt 15 meter naar binnen verplaatst. Talud van 70 cm naar 0 cm. Land van Lolke en Arjen Kampen: deel bomen worden gerooid, deel niet, niet toegestaan door de eigenaar. Werk voor de bouwvak aanbesteed, oktober begint het werk. Fouke de Vries: Iets realiseren voor de natuurliefhebber/toerist in de Skar, denk aan uitkijktoren of kijkhut. Op de hoek van het boezemproject van It Wetterskip achter de boerderij van Kampen. Opmerking van Sjoerd Ydema: Plasdras werkt!, veel meer weidevogels op dit land. We moeten ons hard maken dat dit wordt gerealiseerd in de Skar. De greidefugelklub It Heidenskip wenst dat er tijdens het realiseren van dit kade project langs de Fleussen ook rekening wordt gehouden met de weidevogels.De zorg blijft dat na realiseren van de kades verruiging optreed.

2.2. Weidevogelstand

De weidevogelkring stelt zich ten doel om de weidevogelstand gedurende de planperiode tot 2016 ten opzichte van 2009, met 1% te laten toenemen. © BoerenNatuur

60 Ondersttaande tabe el geeft de concrete c am mbitie voor de d belangrijjkste doelsooorten.

Moza aïek 7 it Heidensk ip 499 hectare in n SNL + 25 hecta are van Staattsbosbeheer verdeelld in twee e gebieden n. Zwarte wouden en e lytse wiske Soort Aanta al Aanta al in Aanttal in 25ha.staats- Totaal Ambitie 2016 2011 excl. Sta 2009 9 2010 1 bos in 2011 in 2011 aatsbosSNL beheer Kievit 10 04 97 99 19 118 105 Grutto 56 6 41 61 22 83 80 scholekkster 62 2 39 42 0 42 61 Tureluur 14 4 6 13 8 19 12

Mozaïïek 7 It Heidens H kip

Is een n groot geb bied met een 500 heectare SNL plus 25 hectare van Staatssbosbeheerr. Aanwezig g waren 61 grutto’s op p SNL en 222 paar op percelen p van Sta aatsbos. To otaal grutto o paren me eer dan de e ambitie.Naast het kkuikenland is er bij Planting ga en Kuipe ers is nog 12 2 hectare m met een individuele PSA AN aanwezzig. In de F Feanpolder ( zie Kaarrt)is nog ) 0 0,51 hectarre botanisc che randen.. Ook daarr ligt het kuikenla and op berreikbare afs stand. Hier in samenw werking mett het Wetteerskip zal een e sloot worden gedempt en op een n andere p plek zullen er steile taluds t aan gepast worden tot weidevo ogelvriende elijke taluds. Op deze rranden kom mt een kruid denrijk weiddevogel pak kket met een opp pervlakte van v een hallve hectare e. De inzet in dit geb bied is dat in overleg met het Wettersskip te kome en tot een fllexibel wate erpeil. Aanwezzig zijn twe ee plasdrassen. Eentje e bij Krame er aan de Ursuladyk en de ander in de Feanpo older op een n perceel va an Staatsbo osbeheer. Hier H blijft hett water in heet voorjaar erg lang staan. Iss een van nature n plasd dras. Dit mozzaïek ligt niet n aaneen ngesloten. Op de tussen liggend de percele n worden door de plaatsellijke vogelw wacht de aa anwezige w weidevogels s geregistre eerd. Zodra er budget vrijkomt kan er m meer behee er worden in ngevuld. Ditt op advies van de moz zaïekregisseeur. © BoerenNatuur

61 Bij de beëindiging van de PSAN zijn er enkele deelnemers mee gestopt. Het verschuiven van beheer naar een andere perceel was nog niet mogelijk bij diverse deelnemers. Voor volgend jaar op basis van de nestregistratie zullen hier keuzes in worden gemaakt. 2.3. Overige gebiedskenmerken Openheid en rust o Voor verbetering vatbaar Soort opgaande begroeiing/verstoring Laanbeplanting Begroeiing en opslag Rietkragen

Locatie Langs treinspoor Langs IJselmeerkust Tointje en Fluesen en puollen zoals Aanlieuwesmeer /Ursulapoel en de Hofmeer. Tevens de Heidenskipsterfeart

Waterhuishouding o Voor verbetering vatbaar Ontoereikende aspecten waterhuishouding Laag waterpeil Steile slootkanten plas-dras

Locatie Op agrarische grond Hier en daar Bij M.Kramer en bij gebr.Bokma. Ook is er een natuurlijke plasdras op een perceel van staatsbos.

Landgebruik (facultatief) o Voor verbetering vatbaar Aspecten landgebruik Hoog percentage maïsland Lage bemesting Weinig variatie in maaidata Recreatie Natuurgebied

Locatie Nee Nee Veel variatie door stalvoeren en beweiding Nee Nee

Op kaartbijlage is het landgebruik met onderscheid tussen grasland en akkerbouwgewassen, inclusief maïsland aangegeven. Predatiedruk o Voor verbetering vatbaar Relevante predatoren Vos Reiger Ooievaar Buizerd

Locatie/bron IJselmeerkust en de rietkragen langs de oever Kolonie in de Oosthoek. Bij L.Kampen nee Wel aanwezig

Ruimtelijke Ordening Geen knelpunten binnen planperiode (2011-2016) Ruimtelijke ontwikkelingsplannen Verbreding vaarweg Aanleg wandel- en fietspaden Kavel verbeteringswerken © BoerenNatuur

Locatie nee nee Langs de Fluesen en diverse kades

62

4. Maatregelen 4.1 Mozaïekbeheer

Tabel beheerkosten mozaïek 7 It Heidenskip Beheerpakket


© BoerenNatuur

Opp. in 2011 (ha) 24,5 11,46

1 455,89

34,71 17,44 6,75

1,01 53,90 6,27

Tarief 2011 (€ / ha) € 275 € 400 € 532 € 599 € 1.028 € 1.190 € 1.376 € 230 € 230 € 759 € 1.211 € 1.981 € 1.981 € 88 € 108 € 130 € 52 € 1.028 € 495 € 1.020 € 1.165 € 1.020 € 1.350 € 138,72 € 350,39


Opp. in 2012 (ha) 24,5

€ 6.096,72

11,46

€ 1.981,00

1

€ 40.118,32

443,66

€ 1.804,92 € 17.928,32 € 3.341,25

46,95 17,94 6,75

€ 1.030,20

1,01

€ 7.477,01 € 2.196,95 € 88.712,18

53,90 6,27

Tarief 2012 (€ / ha) € 275 € 400 € 532 € 599 € 1.028 € 1.190 € 1.376 € 230 € 230 € 759 € 1.211 € 1.981 € 1.981 € 88 € 108 € 130 € 52 € 1.028 € 495 € 1.020 € 1.165 € 1.020 € 1.350 € 138,72 € 350,39


€ 1.981,00 € 39.042,08

€ 2.441,40 € 18.442,32 € 3.341,25

€ 1.030,20 € 7.477,01 € 2.195,54 € 88.785,02

63

Mozaïek 7 It Heidenskip Beheerseizoen Ambitie aantal grutto’s Ambitie kuikenland waarvan kruidenrijk (ha) Beheerpakket

Weegfactor


© BoerenNatuur

Opp. in 2011 (ha) 24,5

2012 80 112 32 Gewogen Opp. in beheer in 2011 2012 (ha) 24,5 29,40

Opp. in 2015 (ha) 25

2016 80 112 32 Gewogen beheer in 2015 30,00

11,46

11,46

17,19

11

16,50

1

1

0,80

3

2,40

455,89

443,66

34,71 17,44 6,75

46,95 17,94 6,75

26,91 10,13

20 5,65

30,00 8,48

1,01

1,01

1,52

0,51

0,77

25 577,76

25 578,27

37,50

25 90,16

37,50

123,44 65,93

125,64 68,27

64

Mozaïek 8 Nijhuizum / Parrega / Hieslum. 3.3 Ligging Oppervlakte agrarische grond Oppervlakte natuurgebied TBO Oppervlakte SNL 2010 Uitbreiding SNL 2011 Oppervlakte totaal

1749 ha 41 ha 30 ha 580 ha 2400 ha

Gebiedsbeschrijving. Dit deelgebied ligt ten noordoosten van Workum en loopt via Hieslum richting Blauwhuis en ligt tegen het deelgebied Dedgum aan. De dorpen Hieslum en Parrega zijn uit het deelgebied gehouden. Het gebied is gedeeltelijk omgeven door water en er loopt een enkel trein spoor door heen. Deze trein vormt geen belemmering voor dit weidevogelgebied. Het deelgebied is 6 jaar geleden ontstaan op een info avond. Alle leden die afgelopen 6 jaar mee deden doen nu weer mee. Om de deelnemers enthousiast te maken is er weer een bijeenkomst georganiseerd. Waar duidelijk werd uitgelegd wat de voorwaarden zijn voor deelname aan de nieuwe SNL regeling. Naast de deelnemende boeren zijn ook de nazorgers/ Jagers/ mozaïekregisseur en TBO s bij dit plan betrokken. Ook zij zijn van wezenlijk belang in het te slagen van dit mozaïekplan. Doormiddel van nestregistratie van de afgelopen 6 jaar is precies in kaart gezet waar de nesten zich bevinden. Hier is het beheer op gebaseerd. Zo is geprobeerd zoveel mogelijk kuikenland bij de nesten in de buurt te krijgen om zo de kuiken overleving te verhogen. Door beweiding van vee en stalvoeren proberen we variatie in graslengte’s te krijgen voor de kuikens. Ook zullen er 3 plasdrassen van elk een hectare groot worden aangelegd. Dit om de vogelstand te stabiliseren en als ambitie te verhogen. Bedreigingen/ kansen Bedreiging in dit gebied zijn predatoren zoals, roofvogels, vossen en reigers. Doormiddel van vossenjachten en vangbuizen proberen we de populatie van vossen te stoppen. Ook zullen boompjes/ bossen in overleg worden gerooid. Het deelgebied is 410 hectare groot hiervan is 41 ha TBO land en op 17 ha is geen beheer ingetekend.

Mozaïek 8 Nijhuizum/Hieslum/Parraga Af wezig: Sander Bouma, Arie Gaastra, De Boer, Jansen, Folkertsma Mozaikregiseurs: Luut de Jong, Castelein A.N.V De Súdwesthoek: Fouke de Vries en Iwan Galama Het betreft de Evuluatieavond van deelgebied Nijhuizum/Hieslum/Parraga Bijna alle deelnemende boeren en mozaïekregisseurs waren op deze avond aanwezig. Het aantal nesten dit jaar lag op 170 stuks dit is zonder It fryskegea. Vooral mais land en het gemaakte plasdras bij Bouma scoorde goed. Om de kuiken overleving te vergroten zijn er op meerdere plekken in dit gebied percelen maailand verlengd door de lastminute pakketten met 14 of zelfs met 21 dagen. Op het Fryskegea land zaten veel kuikens dit jaar mede door een hoger water pijl en uitgesteld maaien. Wel werd er geconstateerd dat de kuikens van uit het © BoerenNatuur

65 Fryskegea land weg trokken naar de naast gelegen weilanden. Deze weilanden zijn mede door lastminute beheer later gemaaid. Helaas door mis communicatie met de provincie Fryslan zijn er drie plasdrassen niet gerealiseerd, ook voor het komende seizoen zullen deze plasdrassen naar alle waarschijnlijkheid niet worden aangelegd. Het uitvoering bedrag is nog steeds niet toegezegd door provincie Fryslan.( Inmiddels wel bij P.Brandsma) In het gebied van Hieslum Parraga zijn te weinig nazorgers melde de mozaïekregisseur. Ook in dit gebied is de predatie hoog Reigers, Hermelijnen, Wezels, Vossen, Zilvermeeuwen en verschillende soorten roofvogels zorgen voor veel overlast. Ook de kolonie reigers bij Bakker zorgen voor overlast. Er is een vossenvangpijp geplaats bij Nijhuizum. Mede door de stimulering van uit de ANV. De verruiging vooral naast de spoorweg is groot, hekkelspecie wordt niet opgeruimd en de verwilderde bosjes niet gerooid. Ook langs het fietspad het brekkenpead en langs de waterkant/spoorbaan wordt het riet slecht of niet gemaaid. Het fryskegea is van plan volgend seizoen de waterpijlen te verhogen met 20 a 35 cm Misschien komt dit de weidevogel ten goede alleen het beheren wordt moeilijk wat veruiging betekent. Dit kan ook nadelig uitpakken omdat het vaak te nat is voor het uitrijden van de ruigestalmest. Het bodemleven gaat dan vervolgens achteruit. Aktie komend seizoen Verhoging waterpijl Fryskegea

Verbeter punten

Meer nazorgers Samen bomen struiken rooien

2.2. Weidevogelstand De weidevogelkring stelt zich ten doel om de weidevogelstand gedurende de planperiode o een groei van gruttopopulatie van 2% invoeren in 2016, ten opzichte van 2009. Onderstaande tabel geeft de concrete ambitie voor de belangrijkste doelsoorten. Mozaïek 8 Nijhuizum/Parrega en Hieslum Doelsoort

Aantal 2009 (referentie)

Kievit 90 Grutto 70 Scholekster 26 Tureluur 6

© BoerenNatuur

Aantal 2010

Aantal 2011

91 86 34 20

47 74 25 14

Aantal Fryske gea 2011 8 16 2 4

Totaal in 2011

Aantal 2011 (ambitie)

Aantal 2016 (ambitie)

56 90 27 34

92 71 26 7

92 72 26 8

66

Kwalittatieve on nderbouw wing: Mozaïekk 8 Nijhuizum m/Parrega en n Hieslum meet 74 grutto paren p in 2011. Wel mindder dan in 2010 maar twee hogger dan de am mbitie. De am mbitie met dee landerijen van it Fryskee Gea ligt opp 92. Wel is er e dan een tekoort aan kruideenrijkgraslan nd. Voor een deel wordt dit d opgevang gen door botaanische randeen bij o.a B.Jansenn / P.Brandsm ma . Met in totaal t 11,93 hhectare botan nische randen n bij acht deeelnemers. Waterpeeil blijft een punt p van aan ndacht en hierr zal in de to oekomst aan gewerkt worrden. 2.3. Ove erige gebie edskenmerrken mozaïïek 8 eid en rust Openhe o V Voor verbettering vatba aar Soort op pgaande begroeiing/versttoring Laanbep planting Begroeiing en opslag g Rietkrag gen

Loca atie Niet aanwezig a Hier en daar een boompje Tege en de brekken aan en de trekweg Ook is er een riettkraag aangeelegd door Fryske Gea

g Waterhuishouding o V Voor verbettering vatba aar Ontoereikende aspecten waterhu uishouding Laag wa aterpeil Steile slo ootkanten plas-drass

Loca atie Op agrarische a gro ond Op agrarische a gro ond 3 pla asdrassen in aanvraag.

Op kaa artbijlage X zijn de kne elpunten te n aanzien van openheid, rust enn waterhuis shouding geograffisch aangegeven. ebruik Landge © BoerenNatuur

67 o

Voor verbetering vatbaar

Aspecten landgebruik maïsland Lage bemesting variatie in maaidata Recreatie Natuurgebied

Locatie Op enkele agrarische percelen Op tbo land. Kruidenrijk/botanisch/maaidatumpercelen /beweiding en doormiddel van stalvoeren Drie boerencampings Fryske Gea

Op kaartbijlage is het landgebruik met onderscheid tussen grasland en akkerbouwgewassen, inclusief maïsland aangegeven. Predatiedruk o Voor verbetering vatbaar Relevante predatoren Vos Reiger Ooievaar kraaien

Locatie/bron Langs treinspoor en tegen de Brekken Kolonie in Dedgum ( bensdorp) In het gebied

Op kaartbijlage is aangegeven de verspreiding van voor weidevogels relevante predatoren. Ruimtelijke Ordening o Geen knelpunten binnen planperiode (2011-2016) Ruimtelijke ontwikkelingsplannen Verbreding vaarweg Aanleg wandel- en fietspaden

© BoerenNatuur

Locatie n.v.t. n.v.t

68

Voorgenomen beheer Mozaïek 8 Parrega / Nijhuizum en Hieslum Beheerseizoen Ambitie aantal grutto’s Ambitie kuikenland waarvan kruidenrijk (ha) Beheerpakket Weeg- Opp. in factor 2011 (ha) A01.01.01a 1,2 20 A01.01.01b 1,4 A01.01.01c 1,5 4,89 A01.01.01d 1,5 A01.01.01e 1,5 A01.01.01f 1,5 A01.01.01g 1,5 A01.01.02a 0,7 A01.01.02b 0,8 A01.01.03a 0,2 A01.01.03b 0,8 A01.01.03c 0,8 4 A01.01.03d 0,8 A01.01.04a2 328,16 A01.01.04a3 A01.01.04a4 A01.01.04b 23,71 A01.01.05 1,5 14,96 A01.01.06 1,5 A02.01.01 1,5 A02.01.02 1,5 A02.01.03a 1,5 9,86 A02.01.03b 1,5 Natuurterrein 1,5 41 Totaal 446,58 Gepland gewogen kuikenland waarvan kruidenrijk (ha)

© BoerenNatuur

2012 92 128,8 36,8 Gewogen Opp. in beheer in 2012 2012 (ha) 20 24,00


4,89

7,34

5

7,50

4

3,20

4

3,20

323,16

330

28,71 14,96

22,44

24 15

22,50

9,86

14,79

9,86

14,79

41 446,58

61,50

41 448,86

61,50

133,27 98,73

133,49 98,79

69 Tabel beheerkosten Mozaïek 8 Parrega / Nijhuizum en Hieslum Beheerpakket

A01.01.01a A01.01.01b A01.01.01c A01.01.01d A01.01.01e A01.01.01f A01.01.01g A01.01.02a A01.01.02b A01.01.03a A01.01.03b A01.01.03c A01.01.03d A01.01.04a2 A01.01.04a3 A01.01.04a4 A01.01.04b A01.01.05 A01.01.06 A02.01.01 A02.01.02 A02.01.03a A02.01.03b T1 (Ruige mest) T3 (Kuikenstroken Totaal

© BoerenNatuur


Opp. in 2011 (ha) 20

€ 2.841,09

4,89

€ 2.126,00

4 328,16

€ 5.296,90

23,71 14,96

9,86 € 1.958,51 € 579,46 € 14.147,46

39,85 5,37

Tarief 2011 (€ / ha) € 275 € 400 € 532 € 599 € 1.028 € 1.190 € 1.376 € 230 € 230 € 759 € 1.211 € 1.981 € 1.981 € 88 € 108 € 130 € 52 € 1.028 € 495 € 1.020 € 1.165 € 1.020 € 1.350 € 138,72 € 350,39


Opp. in 2011 (ha) 20

€ 2.601,48

4,89

€ 7.924,00

4

€ 28.878,08

323,16

€ 1.232,92 € 15.378,88

28,71 14,96

€ 10.057,20

9,86

€ 5.527,99 € 1.881,94 € 78.982,50

39,85 5,37

Tarief 2011 (€ / ha) € 275 € 400 € 532 € 599 € 1.028 € 1.190 € 1.376 € 230 € 230 € 759 € 1.211 € 1.981 € 1.981 € 88 € 108 € 130 € 52 € 1.028 € 495 € 1.020 € 1.165 € 1.020 € 1.350 € 138,72 € 350,39


€ 7.924,00 € 28.438,08

€ 1.492,92 € 15.378,88

€ 10.057,20 € 5.527,99 € 1.881,94 € 78.802,50

70 Het Mozaïek 9 Dedgum is geselecteerd omdat hier reeds een collectief van de PSAN regeling actief was. Uit de PSAN monitoring (2005-2010) bleek dat er voldoende vogels aanwezig waren voor een voortzetting in de SNL regeling. Tijdens een huiskamerbijeenkomst waarbij zeven melkveehouders een jager en een vogelwachter aanwezig waren is door het bestuur van ANV Súdwesthoeke (tevens gebiedscoördinator) uitgelegd wat de mogelijkheden en voorwaarden zijn voor een voortzetting in de SNL regeling. Hierbij zijn het aantal broedparen van de vier kernsoorten in 2008 als uitgangspunt genomen voor de inschrijving van weidevogelpakketten. Van iedere deelnemer werd verwacht een bijdrage in het zwaar beheer te leveren. Dit beheer is zoveel mogelijk afgestemd op de locatie van de broedparen. De huiskamerbijeenkomst is positief verlopen. Wel waren hier en daar kritische opmerking over inpassen van het zwaar beheer. Verder bleek een in het gebied liggende blauwe reigerkolonie sterk van invloed te zijn op de kuikenoverlevering, wat veel zorgen opriep. Het deelgebied Dedgum betreft 193,95 ha waarvan 2,59 ha bonte weiderand, 36,08 ha uitgesteld maaien tot 1 juni, 125,78 ha in het legselbeheer grasland, 29,5 ha in het legselbeheer op maïs en op 35,08 wordt toeslag ruige stalmest aangevraagd. Er doen negen melkveehouders mee waarvan 2 biologisch. Ook bij deze veehouders zijn veel grutto’s aanwezig. In het voorjaar doen zij aan voorweiden en zorgen daarom voor meer kuikenland dan in onderstaande berekening vermeld staat. Het aantal nesten in 2008 waren in totaal van de 4 hoofdsoorten 103 waarvan 44 van de grutto. Het deelgebied Dedgum is gelegen in de gemeente Wunseradiel. het gebied ligt noordoostelijk van het dorp Dedgum en het buurtschap Arkum ligt centraal in het gebied. Het is een kleiweide gebied. Hier en daar wordt echter ook maïs geteeld. Het gebied wordt begrensd door de Krabbedyk (zuidelijk en oostelijk) de Hemdyk (noordelijk) en aan de westzijde door de Workumer Trekvaart. In het gebied heerst een betrekkelijke rust. De op de huiskamerdiscussie werd door de jager aangegeven dat de Reigerkolonie van Dedgum en aanwezige vossen voor de meeste predatie zorgen. Deze vossen komen voornamelijk van het hogerop liggend enkelvoudig treinspoor. Aan weerskanten van de rails is veel verruiging aanwezig. In het gebied is geen TBO actief. In het verleden werd er zo nu en dan in kleine bezetting overleg gevoerd. In de toekomst zal regelmatig overleg met gebiedspartijen plaats vinden door te beleggen bijeenkomsten of huiskamergesprekken. Momenteel zijn drie partijen actief in het deelgebied. Dit zijn de melkveehouders, jagers en vogelwachten. Dit zijn ook de partijen die in de toekomst nauw contact zullen houden. Er is nog geen mozaïekregisseur aangedragen vanuit het deelgebied.

Verslag deelgebied Dedgum 14 september 2011 Aanwezig - Deelnemers Ettema, Bakker, Postma en Galema - Mozaiekregiesseur Edou Schotanus - WBE Rintje Bakker - ANV Fouke de Vries en Jelle Zeilstra Afwezig - Deelnemers Rijpma, Bensdorp, Bakker en Attema

© BoerenNatuur

71

Opening en welkom Iedereen wordt van harte welkom geheten. Fouke de Vries geeft een uitleg over de uitbreiding van gebied van de ANV, de bezuinigingen waarmee we te maken krijgen en wat de ANV zoal doet zoals de excursie bij Klaas Oevering voor mozaiekregisseurs en de excursie voor het bestuur bij Hessel Agema.

Terugblik 2011 Met de kaart van 2011 wordt teruggeblikt op het broedseizoen in Dedgum en worden de verschillende pakketten onder de loep genomen. Het blijkt de weidevogels met name te vinden zijn bij Postma en Bensdorp. Afgelopen seizoen zijn er 92 nesten geteld waarvan 44 van de grutto. Dit is gelijk aan 2008. De mozaiekreggisseur heeft één maal gebruik gemaakt van het last-minute beheer. Verder waren de contacten met de deelnemers en jager goed.

Vooruitblik 2012 Voor het komende seizoen is uitbreiding en opschalen van de pakketten moeilijk door dat er geen budget bij komt. Roulatie van maïs en gras is wel mogelijk. Bij Galema is er de wens het beheer meer richting de Hemdyk op te schuiven ivm vogels. Dit moet middels stippen worden aangetoond.

Collectief beheerplan Bij het doornemen met de deelnemers van het collectief beheerplan komen de volgende punten voorbij.

Water Belangrijk bij een goede weidevogelstand is het waterpeil en plas/dras. Ook hier is de overheid spelbreker omdat er geen beheerssubsidie mogelijk is. Een tijdelijke verhoging van het waterpeil op bepaalde locaties, wordt als moeilijk te realiseren bestempeld. Er zijn in Dedgum op dit gebied geen wensen.

Bemesting Er is toeslag ruige mest beschikbaar

Verruiging Er is in dit deelgebied weinig last van verruiging. Het riet op de Hemdijk en de Krabbedijk wordt 1 maal per jaar gemaaid. Ook de boomopslag op de Hemdijk wordt redelijk aangepakt.

Predatie In dit gebied zijn met name de buizerd en vos, maar vooral de reigers (reigerskolonie bij Bensdorp) die voor predatie zorgen. Na de strenge winter van 2010-2011 zijn er nog zes broedparen over van de reiger. De reigers en ander predatoren zijn o.a. toegenomen door de ruilverkaveling, waardoor het waterpeil is gezakt en er meer muizen zijn. Verder werd er gemeld door de jager dat de reigers geheel onnatuurlijk in de strenge winter van 1979 met eendagskuikens zijn bijgevoerd. Hierdoor hebben ze geleerd hoe een kuiken smaakt. De vraag is, is het een optie reigers in het broedseizoen bij te voeren, zodat ze niet kuikens gaan vangen. Bijvoorbeeld met vis of visafval.Deze vraag wordt meegenomen door de ANV-ers. Voor de bestrijding van de vos heeft de ANV € 200 beschikbaar voor een vangpijp. De vossen komen vanaf het spoor.

Ervaringen met SNL De late betaling van de beheervergoedingen van 2010 wekt irritatie op, maar is dan eindelijk in mei (deels) uitbetaald. Er zijn in dit deelgebied geen SAN contracten meer. Bij Iemswâlde zitten nog weidevogels (Theo Haagsma).

Sluiting

3. Streefbeeld De weidevogelkring stelt zich ten doel om de weidevogelstand gedurende de planperio o een groei van gruttopopulatie van 4 % invoeren in 2016, ten opzichte van 2009. Onderstaande tabel geeft de concrete ambitie voor de belangrijkste doelsoorten. Mozaïek 9 Dedgum 195 hectare © BoerenNatuur

72 Doelsoo ort

Aanttal 2009 (refe erentie) Kievit 44 Grutto 40 Scholekkster 13 Tureluur 6

Aantal A 2010 0

Aantal 2011 2

20 2 28 2 13 1 6

26 44 14 5

Aanttal 2011 (amb bitie) 45 41 13 7

A Aantal 2016 6 ((ambitie) 446 442 113 7

Mozaïïek 9 Ded dgum teldde dit jaar 4 4 grutto’s 2 meer dan de ambitie vvoor 2016. Naast h het beheer zijn z er nog diverse d bota anische randen die berreikbaar zijnn voor de grruttokuikenss.(b.v bedrijff S.Postma)). Twee bed drijven zijn biologisch b en e door bew weiding word dt er gezorgd d voor extra a kuikenland d. In het voo orjaar van 2011 2 zijn las stminite pakkketten inge ezet voor exttra kuikenla and. Vergelijkbaar als d de kruidenriijke pakketten. Plasdraas is nog nie et haalbaa ar maar blijfft een aanda achtspunt. S Schuiven met m beheerp pakketten is besproken maar wed nog g niet begre epen. Voor volgend jaa ar is dit wen nselijk. Perc celen met vaarieerde maaidattum van 8 en e 15 juni zal dan tot d e mogelijkh heden moeten behorenn.Wel zijn er mais percelen verruild met m gras en omgekeerd d.

erige gebie edskenmerrken 2.3. Ove eid en rust Openhe o V Voor verbettering vatba aar Soort op pgaande begroeiing/versttoring Laanbep planting Begroeiing en opslag g Rietkrag gen © BoerenNatuur

Loca atie Lang gs trekvaart Lang gs trekvaart en e opfeart

73

Waterhuishouding o Voor verbetering vatbaar Ontoereikende aspecten waterhuishouding Laag waterpeil Steile slootkanten plas-dras

Locatie Op agr.percelen Hier en daar in het gebied Nog geen ideaal plekje gevonden

Landgebruik o Voor verbetering vatbaar Aspecten landgebruik maïsland Lage bemesting variatie in maaidata Recreatie Natuurgebied

Locatie Bij enkele deelnemers op beperkte schaal Bij biologische deelnemers In het hele gebied I

Predatiedruk o Voor verbetering vatbaar Relevante predatoren Vos Reiger Ooievaar Kraaien

Locatie/bron In het hele gebied Kolonie bij Bensdorp In het hele gebied


© BoerenNatuur

Locatie

74

Voorgenomen beheermaatregelen Mozaïek 9 Dedgum Beheerseizoen Ambitie aantal grutto’s Ambitie kuikenland waarvan kruidenrijk (ha) Beheerpakket

Weegfactor


© BoerenNatuur

Opp. in 2011 (ha) 34,28


125,78

132,28

29,5

24,9

Opp. in 2015 (ha) 28 2 5

5

2,59

2,59

192,15

192,25


7,50

3,89

40 42,86 3,89

51,40 7,50

75 Tabel beheerkosten Mozaïek 9 Dedgum Beheerpakket


© BoerenNatuur

Opp. in 2011 (ha) 34,38

125,78

29,5

2,59 34,38 3,70

Tarief 2011 (€ / ha) € 275 € 400 € 532 € 599 € 1.028 € 1.190 € 1.376 € 230 € 230 € 759 € 1.211 € 1.981 € 1.981 € 88 € 108 € 130 € 52 € 1.028 € 495 € 1.020 € 1.165 € 1.020 € 1.350 € 138,72 € 350,39


Opp. in 2012 (ha) 32,48

€ 11.068,64

132,28

€ 1.534,00

24,9

€ 2.641,80

2,59

€ 4.769,19 € 1.295,39 € 30.763,53

32,48 3,51

Tarief 2012 (€ / ha) € 275 € 400 € 532 € 599 € 1.028 € 1.190 € 1.376 € 230 € 230 € 759 € 1.211 € 1.981 € 1.981 € 88 € 108 € 130 € 52 € 1.028 € 495 € 1.020 € 1.165 € 1.020 € 1.350 € 138,72 € 350,39

Wijziging vergoeding in 2012 (€) € 9.454,50

€ 11.640,64

€ 1.242,80

€ 2.641,80 € 4.505,62 € 1.295,39 € 30.780,75

76

Rayon 6 Mozaïek 10 Abbega 2.4 Ligging Rayon 6 betreft gebied Abbega en omstreken, gelegen in de gemeente Wymbritseradeel. Er zijn twee deelgebieden gerealiseerd met elk 2 mozaïeken. Net over de grens van het werkgebied van de A.N.V de Súdwesthoeke is ook nog een deelgebied gerealiseerd van ongeveer 224 hectare groot met 116 broedparen van de 4 hoofdsoorten. Binnen dit gebied zijn twee weidevogelmozaïeken aangebracht één van Jelte Terpstra en naastligger Kleinswornink en een 2e bedrijf bij Oosthem ook van Mts A.J. Kleinswormink. Het inbrengen in portaal SNL zal in overleg met BoerenNatuur verzorgd worden. De indeling is als volgt en met de weidevogel aantallen van 2009 van de vogelwacht IJlst – Oosthem. Er ligt royaal 1-junibeheer. Beide heren hebben de intentie uitgesproken om samen met de mozaïek regisseur of vogelwachten met last-minute beheer tezorgen voor voldoende kuikenland. Met deze inzet komt er ook meer kuikenland na 1 juni. Ook stalvoeren door de Kleinswormink komt nog extra kuikenland beschikbaar door hergroei. Gebiedsbeschrijving In 2004 is het collectief Abbegea van start gegaan. Dit was een initiatief van 8 melkveehouders in de omgeving van Abbega. Op een gebied van meer dan 200 ha lagen weidevogelpakketten, ook waren er al enkele melkveehouders met individuele SAN-pakketten. Na 6 jaren redelijk succesvol te hebben gedraaid hebben zij zich aangesloten bij de ANV De Súdwesthoeke. In 2009 heeft de ANV al voor enkele leden uit Abbega individuele SNL aangevraagd. Op 15 september dit jaar heeft ANV Sudwesthoeke een huiskamerbijeenkomst in het gebied georganiseerd om voorlichting te geven over de nieuwe SNL-regeling. Hierbij was ook de plaatselijke Vogelwacht IJlst/Oosthem vertegenwoordigd.(dhr. Van der Hem) Onder de boeren was de interesse om opnieuw in te schrijven maar matig. 4 boeren uit het “oude collectief”hebben aangegeven te willen stoppen met beheer uit angst voor frequente AID-controles. Omliggende “nieuwe” melkveehouders zijn ook benaderd, maar haakten af nadat ze in de gaten kregen dat ze naar evenredigheid zwaar beheer moesten afsluiten, omdat het slecht in hun intensieve bedrijfsvoering in te passen was. De melkveehouders met de meeste weidevogels gaven aan wel gemotiveerd te zijn om door te gaan en deze hebben ingeschreven voor SNL 2011. Het gaat meestal om extensieve bedrijven met hier en daar nog percelen met oude structuren met vochtige gedeelten. Het is ook echt opvallend in dit gebied dat er moderne diepontwaterde grote hoekige percelen afgewisseld worden met kleine, ouderwetse greppelpercelen. Ook is het van oudsher een echt open kleiweidegebied, dus redelijk geschikt voor weidevogels. Bedreigingen zijn er vooral door de nieuwe grootschalige bijna industriële landbouw, waar bv de eerste snee gras in 1 keer gemaaid en gekuild wordt. Deze bedrijven doen niet mee maar daar zijn bijna ook geen weidevogels meer, uitzonderingen daargelaten. De kansrijke percelen(hoog water, greppels) liggen vooral bij de deelnemende boeren, die met zorg met deze percelen om moeten gaan, omdat daar de weidevogels nog wel zijn en deze zijn hard nodig om de weidevogelstand in dit gebied op peil te houden. Aanleg van een paar plas-dras gebieden zou in dit verband welkom zijn. Binnen dit gebied beheert SBB 75 ha natuurterrein, op 40 ha hiervan is in 2009 een moerasstrook aangelegd. In 2010 een grote trekpleister voor alle soorten vogels. © BoerenNatuur

77 Helaas is dit gebied te nat geworden om goed te kunnen onderhouden dus de ANV vreest voor verruiging en dat is niet in het belang van de weidevogel. SBB en provincie Fryslan zijn hier ook op aangesproken , maar men verschuilt zich achter de beleidskeuzes van de toenmalige ruilverkaveling Wymbritseradeel. Het gebied ten noorden van de Hisse – en Piekemeer wordt (35 van de 50 ha) ook beheerd door SBB en dat is een geschikt weidevogelgebied met hoge waterstand. Wel is het van belang dat het niet te extensief wordt beheerd(bodemleven) en dat er ook in dit gebied mozaïekbeheer wordt toegepast (dus niet alles 15 juni maaien). Hiervoor zal de ANV dit najaar contact opnemen met de plaatselijke rayonmedewerker van SBB. Tussen de Bolswardervaart en de Pikedyk ligt een relatienota(beheers)gebied wat op zich door hoog waterpeil en greppelpercelen zeer geschikt zou moeten voor veel weidevogels. Echter door verruiging van de oevers en boezemlanden van de Easthimmer mar is er een broeinest van grondpredatoren ontstaan die dit gebied elk jaar weer leeghalen. Hier zou gerooid en gemaaid moeten gaan worden om het beheersgebied weer functioneel voor weidevogels te maken. Andere belangrijke broed en schuilplaatsen voor predatoren zijn : - oevers van de Bolswardervaart - bermen spoorlijn Sneek – Stavoren - rondom Hisse – en Piekemar - solitaire bomen midden in de polders ANV Sudwesthoeke heeft in dit gebied in 2010 een potentiële mozaïekregisseur gevonden in de persoon van dhr Bijsterbosch. Hij is jager en nazorger rondom Abbega, dus verstand van het veld. Helaas is door ziekte van zijn echtgenote dit voorjaar de cursus mozaïekregisseur niet door hem gevolgd, maar de ANV zal hem benaderen dit alsnog te doen. Alles samenvattend : het gebied rond Abbega heeft nog wel perspectief maar het draagvlak onder de boeren is, prima, maar zou nog wat mogen groeien en verdere verruiging moet worden tegengegaan.

Verslag Abbegea 13-9 –2011 bij N v d Werf Aanwezig: N.Bijsterbosch – mozaiekregisseur R.Reyenga-deelnemer A.Koopmans-deelnemer N. v/d Werf-deelnemer A.Klein-Swormink-deelnemer J.Terpstra-deelnemer Fouke de Vries-ANV Klaas Oevering-ANV Afwezig: R.Abma- deelnemer Het seizoen 2011 wordt als eerste besproken, resultaten waren wisselend. Door de extreme droogte hebben bij Terpstra een aantal grutto’s het broeden halverwege gestaakt. Plas dras had kunnen helpen, ware het niet dat door slechte communicatie met provincie Fryslan het plas-dras bij Koopmans pas in juni is aangelegd en wordt dus pas in 2012 functioneel. Wel heeft de beheerder van dit bedrijf op enkele percelen de greppels vol met water laten doen lopen. Dit wel op het juiste moment. De weidevogels hebben hier ruimschoots gebruik van gemaakt. Erg alert en ontzettend fucntioneel. © BoerenNatuur

78 Ook was er last van predatoren. Grutto’s met afgebeten kop gevonden bij Abma en Klein-Swormink, denken aan wezelingen of hermelijnen of misschien toch de vos? In ieder geval zou het verstandig zijn om een (kunst) vossenbouw te plaatsen in dit gebied omdat deze nu nog niet aanwezig is. Verder veel last van kolonies kauwen en roeken (kolonie Nijland)bij het beschermen van de legsels op maisland. De rietkragen rondom het Oosthemmermeer worden door de deelnemers als ideale schuilplaats voor predatoren meerdere malen genoemd. Klein –Swormink twijfelt of zijn bedrijf in Abbega wel in het SNL beheer zit, inmiddels is duidelijk dat dit wel het geval is. Op het bedrijf in Oosthem zal nog een gedeelte in kruidenrijk beheer afgesloten worden , dit is een eis van de provincie om door te kunnen gaan met SNL. Er zijn nog een aantal vogelrijke SAN –percelen in dit gebied van dhr Evert Zijlstra, Terpstra zal kontakt met hem opnemen wanneer deze aflopen en ook nog enkele percelen richting Fiifhus? Tot slot nog een tip van Terpstra om bij het sleepslang bemesten van het maisland de legsels in te graven waardoor de slang de broedsels niet kapot kan slepen. Na het sleepslangen de broedsels weer terug leggen.

© BoerenNatuur

79 2.2.

W Weidevoge elstand

De weid devogelkring g stelt zich ten doel om m de weidev vogelstand gedurende de planperriode 3. een groei van gruttopopula g atie van 2 % invoeren in 2016, ten n opzichte vvan 2009.

Mozaïe ek 10 Abbega totaal 210 ha. e en 35 ha. Fryske F gea Doelsoo ort

Aanttal 2009 (refe erentie) Kievit 83 Grutto 75 Scholekkster 21 Tureluur 21

Aantal A 2010 0

Aantal 2011 2

26 2 44 4 15 1 15 1

49 48 11 19

Aanttal 2011 (amb bitie) 85 75 20 23

A Aantal 2016 6 ((ambitie) 887 779 220 224

atieve onde erbouwing.. Kwalita 48 gruttto’s in dit mo ozaïek allee en op SNL percelen. Eigenlijk E verdeeld in driee enclave’s s. Namelijk R.abma met een perceel kkruidenrijk grasland en tegen de percelen van Staatsb bosbeheer. Ook heeft R.Abma no og een bota anische ran nd. Waterpeeil is van hoog met begrepp pelde perce elen.2e enclave is bovven in bij J.Terpstra J en e Kleinswoornink.Eigen nlijk zou hier nog g wat kruide enrijk grasla and bij moe eten. Op ditt moment is s dit het meeest haalbare. Door beweidiing komt er in de praktijk meer kuiikenland bij. pakket. Tev 3e encla ave is bij A.Koopmans veel grutto’’s ook op pe erceel met individueel i vens zijn op diverse percele en met in to otaal vier h ectare bota anische randen. De krruidenrijke percelen p zijn wel voor de ku uikens in een latere fasse bereikbaa ar en daarm mee nuttig. V Volgend jaa ar is hier één hecctare plasdrras in gebru uik.(staat op p kaart) In het m midden van n dit mozaïïek zijn min nder grutto’s. Hier zijn n ook perccelen met een e lage watersta and. Achterr in tegen de Bolsward dervaart is het h waterpe eil hoog mett percelen met een © BoerenNatuur

80 maaidatum. Links in dit mozaïek ligt het bedrijf van Kleinswornink met weinig vogels. Een kruidenrijke hoek is realiseerbaar mits er budget voor is. Om met beheer te schuiven was nu nog niet haalbaar maar naar aanleiding van de resultaten van een volgend seizoen is dit een vereiste. Niet aaneengesloten mozaïek. Wel worden op de tussenliggende percelen de nesten gemonitoord door de vogelwacht. Echter de oude PSAN deelnemers zagen af van verdere deelname door de diverse controles en de papieren rompslomp. Om de predatie met name de vos te bestrijden zal een vossenvangpijp worden geplaatst.

2.3. Overige gebiedskenmerken in het mozaïek 10 Openheid en rust o Voor verbetering vatbaar Soort opgaande begroeiing/verstoring

Locatie

Begroeiing en opslag Rietkragen

Easthimmer mar, spoorberm, Hisse en Pieke mar idem

Waterhuishouding o Voor verbetering vatbaar Ontoereikende aspecten waterhuishouding Laag waterpeil Steile slootkanten Weinig plas-dras

Locatie In hele gebied In hele gebied In hele gebied, uitz omgeving Hisse-Piekemar en fam Koopmans

Landgebruik (facultatief) o Voor verbetering vatbaar Aspecten landgebruik maïsland Lage bemesting Weinig variatie in maaidata Recreatie Natuurgebied

Locatie Alleen op bedrijf J.Terpstra SBB gebied SBB gebied

Op kaartbijlage is het landgebruik met onderscheid akkerbouwgewassen, inclusief maïsland aangegeven.

tussen

Predatiedruk o Voor verbetering vatbaar Relevante predatoren Vos Reiger Buizerd Zwarte kraai Bruine Kiekendief

Locatie/bron Gebied Hisse en Piekemar Verspreid over gebied Verspreid over gebied Verspreid over gebied Verspreid over gebied

Ruimtelijke Ordening o Geen knelpunten binnen planperiode (2011-2016) © BoerenNatuur

grasland

en

81

4.1 Mozaïekbeheer

Voorgenomen beheermaatregelen Mozaïek 10 Abbega Beheerseizoen Ambitie aantal grutto’s Ambitie kuikenland waarvan kruidenrijk (ha) Beheerpakket

Weegfactor


© BoerenNatuur

Opp. in 2011 (ha) 28,75



11,34

10,2

15,30

12

18,00

1

1

0,80

1

0,80

176,49

163,81

15,77 3,13

13,37 5,33

8,00

14 4

6,00

3,2 4,94

3,2 4,94

4,80 7,41

4 5

6,00 7,50

54,61 299,23

54,61 284,71

81,92

35 250

52,50

165

152,72 102,12

102,80 72,00

82 Tabel beheerkosten Mozaïek10 Abbega Beheerpak ket

Opp. in 2011 (ha)

A01.01.01a 28,75 A01.01.01b A01.01.01c 11,34 A01.01.01d A01.01.01e A01.01.01f A01.01.01g A01.01.02a A01.01.02b A01.01.03a A01.01.03b A01.01.03c 1 A01.01.03d A01.01.04a2 176,49 A01.01.04a3 A01.01.04a4 A01.01.04b 15,77 A01.01.05 3,13 A01.01.06 A02.01.01 A02.01.02 3,2 A02.01.03a 4,94 A02.01.03b T1 (Ruige m 43,22 5,24 T3 (Kuikens Totaal

Tarief 2011 Totale beheer- Opp. in Tarief 2011 Totale beheer(€ / ha) vergoeding 2012 (ha) (€ / ha) vergoeding 2011 (€) 2011 (€) € 275 € 400 € 532 € 599 € 1.028 € 1.190 € 1.376 € 230 € 230 € 759 € 1.211 € 1.981 € 1.981 € 88 € 108 € 130 € 52 € 1.028 € 495 € 1.020 € 1.165 € 1.020 € 1.350 € 138,72 € 350,39

€ 7.906,25

27,55

€ 6.032,88

10,28

€ 1.981,00

1

€ 15.531,12

163,81

€ 820,04 € 3.217,64

13,37 5,33

€ 3.728,00 € 5.038,80

3,2 4,94

€ 5.995,48 € 1.834,64 € 52.085,85

43,22 5,24

€ 275 € 400 € 532 € 599 € 1.028 € 1.190 € 1.376 € 230 € 230 € 759 € 1.211 € 1.981 € 1.981 € 88 € 108 € 130 € 52 € 1.028 € 495 € 1.020 € 1.165 € 1.020 € 1.350 € 138,72 € 350,39

€ 7.576,25 € 5.468,96

€ 1.981,00 € 14.415,28

€ 695,24 € 5.479,24

€ 3.728,00 € 5.038,80 € 5.995,48 € 1.836,04 € 52.214,29

4.2 Kwantitatieve en kwalitatieve onderbouwing van het mozaïekbeheer Van alle 11 mozaïeken in het werkgebied van de A.N.V De Súdwesthoeke. In deze paragraaf dient zowel de kwantiteit als de kwaliteit van de tot stand gekomen mozaïeken te worden onderbouwd. Wanneer aan enkele voorwaarden, zoals beschreven in het Natuurbeheerplan van de provincie, in het mozaïek niet overal wordt voldaan, hoeft dat niet direct een probleem te zijn. Benoem deze afwijking en onderbouw dit hier. Beschrijf hier de volgende aspecten: - is bij het opstellen van het mozaïek gebruik gemaakt van de applicatie Beheer-opMaat en zo niet, waarom niet, antwoord: In het eerste SNL jaar is gebruik gemaakt van de applicatie Beheer-op Maat Voor 2011 en 2012 waren er voldoende en duidelijke gegevens van de vogelwacht en mozaïekregisseur aanwezig voor een voldoende inzicht om het kuikenland daar te plaatsen waar het nodig is. Skriezekrite Idzegea maakt hier ieder jaar gebruik van,mits de financiële middelen dit toestaat. - correspondeert de oppervlakte van het geplande kuikenland met de geambieerde oppervlakte van het kuikenland en zo niet, waardoor wordt dit veroorzaakt en hoe wordt deze tekortkoming opgevangen, antwoord: Bijna ieder mozaïek correspondeert de oppervlakte van het geplande kuikenland de ambitie. Waar dit niet mogelijk was is toegezegd dat door de boer om met lastminute beheer voor het aangevulde kuikenoppervlakte langgras zorg te dragen. © BoerenNatuur

83 -

correspondeert de oppervlakte van het geplande kruidenrijke kuikenland met de geambieerde oppervlakte van het kruidenrijke kuikenland en zo niet, waardoor wordt dit veroorzaakt en hoe wordt deze tekortkoming opgevangen, antwoord:In enkele gevallen niet. Ook op aandringen van de gebiedscoördinator was dit nog niet mogelijk. - is er in het mozaïek rekening gehouden met verstoringsbronnen en zo ja, hoe, antwoord: Binnen een mozaïek is hier rekening gehouden. Bijvoorbeeld spoorlijn of een brede vaarweg of een provinciale weg.Ook dorpskernen zijn buiten het mozaïek gelaten. Bijvoorbeeld Dedgum en Arkum. - ligt het zwaar beheer op de percelen waar de weidevogels broeden of ligt het beheer op andere bereikbare percelen en zo ja, waarom, antwoord: Ja.bij elke gerealiseerd mozaïek is rekening gehouden met de ligging van zwaarbeheer ten opzichte van de grutto nesten (enclave’s)in ieder geval binnen 250 meter van uit de te verwachten grutto nesten. - ligt het beheer binnen de mozaïeken volledig aaneengesloten en zo niet, hoe is deze situatie opgelost? Antwoord; de mozaïeken liggen aan een gesloten. ( zie grote kaart) soms wel kleiner maar dan ligt deze binnen een deelgebied van minimaal 100 hectare.

Mozaïek 11 Skriezekrite Idzegea 3.1.

Ligging

Rayon 4 betreft gebied Idzegea en omstreken, gelegen in de voormalige gemeente Wymbritserdeel. Oppervlakte agrarische grond Oppervlakte natuurgebied TBO Oppervlakte botanisch beheer 2011 Oppervlakte SAN 2011 Oppervlakte SNL 2011 Uitbreiding SNL 2012 Oppervlakte totaal

40 ha 180 ha 11 ha 17 ha 1254 ha 1,27 ha 1503 ha

Natuurlijke begrenzing: zie kaart 1. 2.2. Weidevogelstand Onderstaande tabel, in combinatie met kaart, geeft een beeld van de weidevogelstand in het plangebied (uitgedrukt in aantal gevonden nesten. Deelgebied Skriezekrite Idzegea. Getelde broedparen Soort Aantal totaal 2011 Kievit 197 Grutto 359 Scholekster 135 Tureluur 142

Kaart 1. beheer 2011 op kaart.

© BoerenNatuur

Aantal per 100 ha 2011 12 22 8 9

84

Algeme een Skriezekrite Idzege ea is een grruttokring in n het zuidwe est Friese merengebied m d; een open n, weids gebied met in het voorjaar v pla aatselijk hog ge aantallen n broedende e weidevogeels. Het wo ordt tot de kanssrijke gebied den gerekend als het g gaat om beh houd van de e grutto als broedvoge el voor Nederla and. Het werrkgebied va an Skriezekrrite Idzegea a ligt dan oo ok in zijn geheel binnenn het weidevo ogelkerngeb bied volgens de kaart b begrenzing weidevoge elkerngebiedd van de Prrovinsje Fryslân. dsbeschrijv ving Gebied Skriezekrite Idzege ea ligt in een gebied da at bestaat uit u een groott aantal me ren en poellen met omringe end boezem mland en po olders. Het i s van oorsp prong een la aaggelegenn veengebie ed wat door ovverstrominge en is bedek kt met een ccirca 30-40 cm. dikke kleilaag. k Opeenheid, weidsheid en de ve ele meren omzoomd o door, d soms fforse, rietkrragen moete en als gebieedskenmerk kend benoem md worden. Het tota ale werkgeb bied van Skrriezekrite Id dzegea beslaat circa 16 675 ha. In hhet noorden n vormt de spoo orlijn Sneekk-Stavoren de d begrenziing. Verder wordt de be egrenzing inn grote matte gevormd door de vele v meren en poelen i n het gebied. Deze me eren, poelenn, tussenliggende verbindingsvaarten n en wegen verdelen S Skriezekrite Idzegea in polders, vaariërend in grootte g van circca 50-300 ha. Er zijn on ngeveer 43 boeren acttief in het ge ebied, de beedrijfsgroottte varieertt van 5 tot 100 ha. Op bijna b alle be edrijven is melkveehou m uderij de bellangrijkste tak; t de grond iss dan ook vnl. in gebruik als grasla and, met hie er en daar een e maïspeerceel. Recrreatie, in de vorm m van waterrsportcampings, is op e een aantal bedrijven b ee en niet onbeelangrijke tw weede tak. De hoog gteligging van v het gebiied varieert van 80 cm tot rond de e 2 meter beeneden NAP P op plaatsen n waarin he et verleden poelen droo oggelegd zijn. In het ov vergrote deeel van het gebied g staat he et grondwatterpeil ca 50 0 tot 80 cm onder maaiveld. Het slootwaterpeeil varieert van v 20 tot 150 cm benede en maaiveld. © BoerenNatuur

85 Delen van it Joo/de Geeuw, Grutte Polder, de Pine en de Van Ommenpolder vallen onder Agrarisch Natuurbeheergebied. In Skriezekrite Idzegea liggen twee reservaatsgebieden, de Pine en de Langehoek, beide beheerd door SBB. Skriezekrite Idzegea ligt in Nationaal Landschap Zuidwest Fryslân, waarin 2009 een landschapsvisie voor is opgesteld. Een groot deel van het gebied is aangewezen als ganzenfoerageergebied en de aangrenzende meren zijn aangewezen als Natura 2000 gebied Aldegeaster Brekken. De status ganzenfoerageergebied en Natura 2000 geven praktische beperkingen op het gebied van predatiebeheer en inrichting. Inrichting In Skriezekrite Idzegea zijn een 6-tal plasdrasgebieden aangelegd om vestiging van weidevogels in het vroege voorjaar te beïnvloeden. Verder is bij de herinrichting in het kader van Ruilverkaveling Wymbritseradiel ruim aandacht besteed aan plasdrassituaties en slootwaterpeil in reservaatsgebieden de Pine en Langehoek. Op dit moment wordt overlegd hoe de voor weidevogels noodzakelijke openheid van het gebied gewaarborgd kan worden. Verruiging, verrommeling en verdichting van het buitengebied zijn ook zaken die bij predatiebeheer een grote rol spelen. De maatregelen dat aangaande worden dan ook in het Predatiebeheerplan Skriezekrite Idzegea benoemd. Het Predatiebeheerplan Skriezekrite Idzegea is in te zien op www.skriezekriteidzegea.nl. Samenwerking. Skriezekrite Idzegea, opgestart in 2005, is één van de weidevogelprojecten van ANV de Súdwesthoeke, een vereniging van boeren die zijn oorsprong vindt in het ganzen gedogen. Betrokken organisaties in het gebied: Boeren/deelnemers: Boeren worden in de projectgroep vertegenwoordigd door drie leden, waaronder de voorzitter. Van de 42 boeren binnen Skriezekrite Idzegea, zijn 41 actief als deelnemer. Vrijwilligers: De uit circa 50 personen bestaande vrijwilligersgroep wordt gevormd door leden van de drie in het gebied actieve plaatselijke BFVW-vogelwachten, Fûgelwacht Heech, Fûgelwacht Aldegea(W) en Fûgelwacht de Gaastmar. De fûgelwachten hebben twee vertegenwoordigers in de projectgroep, die ook de taak van mozaïekregisseur invullen. Terreinbeheerders: De terreinbeherende organisaties Staatsbosbeheer(ca.170 ha.) en It Fryske Gea (ca.10 ha.) hebben gezamenlijk één afgevaardigde in de projectgroep. Wildbeheerders: Het grootste deel van de plaatselijke jagers (circa 12) is verenigd in WBE de Marren. Zij hebben één vertegenwoordiger in de projectgroep. Andere organisaties: Waar en wanneer nodig wordt overleg gepleegd met zijdelings bij Skriezekrite Idzegea betrokken organisaties. Hierbij moet gedacht worden aan Provinsje Fryslân, gemeente Wymbritseradiel, Wetterskip Fryslân, LTO Wymbritseradiel en recreatieschap de Marrekrite. De projectgroep komt ca.6 keer per jaar bijeen voor overleg. Verder wordt regelmatig over diverse onderwerpen in kleinere setting met de direct betrokkenen overlegd. Hierbij valt te denken aan overleg met SBB over uitwisseling van beheer tussen gebieden van SBB en reguliere landbouwgrond, overleg met jagers over predatiebeheer, overleg met vogelwachten over inzet vrijwilligers. Mozaïekregisseurs vervullen met hun gebiedskennis een belangrijke rol in het overleg met de betrokken organisaties. Gebiedsplan en predatiebeheerplan. Voorjaar 2010 was de presentatie van het Gebiedsplan Skriezekrite Idzegea . In dit gebiedsplan wil Skriezekrite Idzegea haar doelen en ambities verwoorden en wordt omschreven hoe zij deze wil bereiken. Om de betrokkenheid van deelnemende organisaties te waarborgen wordt de uitvoering van maatregelen in dit plan bevestigd door ondertekening van een intentieverklaring. De verwachting en hoop is dat een gebiedsgerichte, gezamenlijke aanpak van weidevogelbeheer de dalende trend in de ontwikkeling van de aantallen broedparen van de verschillende weidevogelsoorten zal keren. © BoerenNatuur

86 Daarnaast wordt het Predatiebeheerplan Skriezekrite Idzegea gepresenteerd. Dit plan is opgesteld in overleg tussen de 4 direct betrokken partijen en heeft als doel een efficiënte en verantwoorde strategie uit te werken voor regulatie van predatoren van weidevogels in het broedseizoen. Terreinen SBB. SBB heeft twee natuurgebieden in het werkgebied van Skriezekrite Idzegea; de weidvogelreservaten de Pine(ca. 120 ha) en de Langehoek(ca 50 ha. Het grootste deel van de Pine wordt verpacht aan een pachter die daar een volledig ecologisch melkveebedrijf op runt. Het beheer is deels vastgelegd, verder heeft SBB met de pachter de afspraak gemaakt dat het beheer wordt afgestemd op aanwezigheid van weidevogels. In de praktijk betekent dit dat de aanwezigheid van broedende weidevogels of weidevogels met jongen bepaald of een perceel beweid of gemaaid kan worden en dat, als dit niet wenselijk is, uitgeweken wordt naar een ander perceel. Naast genoemde pachter zijn nog twee kleinere pachters(ca 10 ha elk) actief. De Pine(125 ha.) vormt een mozaïek met de ten oosten gelegen van Ommen Polder(45 ha.). De Langehoek maakt deel uit van de Grutte Polder(ca 300 ha.) en wordt verpacht aan 6 omliggende boeren. In de Langehoek staat het beheer vast. Het deel waar veel broedende weidevogels voorkomen wordt laat gemaaid, het deel waar minder weidevogels voorkomen wordt voorbeweid om in een latere fase als kruidenrijk kuikenland te kunnen dienen. Op deze wijze vervult de Langehoek een belangrijke rol als vervangend kuikenland voor gruttogezinnen uit omliggend boerenland. Met zowel de kleine pachters in de Pine als de pachters van de Langehoek zijn afspraken gemaakt over uitruil van beheer tussen reservaatgebied en regulier boerenland om beheer beter af te stemmen op aanwezigheid van weidevogels De samenwerking tussen SBB, pachters en mozaïekregisseurs is dit aangaande goed. Organisatie, uitvoering en controle van het beheer. Het beheer komt tot stand-in overleg tussen deelnemer en mozaïekregisseurs. Hierbij speelt de Alterra internetapplicatie Beheer op maat een belangrijke rol, helaas kon dit programma in 2011 niet gebruikt worden omdat provinciaal hier geen budget voor vrijkwam. Verder worden ervaringen uit voorgaande jaren meegenomen om het zwaar beheer op de goede plek te krijgen. De deelnemer bepaalt uiteindelijk hoever hij wil en kan gaan met het afsluiten van beheersovereenkomsten. De deelnemer voert het afgesproken beheer uit, de vrijwilligers van de 3 lokale vogelwachten markeren de nesten en overleggen met de boer over aanstaande werkzaamheden. Zij tekenen de nesten in op de stippenkaart bij de boer in de schuur. Waar nodig worden aanvullende maatregelen getroffen zoals het plaatsen van zakken op stokken om kuikens uit het te maaien perceel te verjagen Bij knelpunten wordt de mozaïekregisseurs ingeseind. De mozaïekregisseurs beweegt zich veel in het gebied, houdt contact met deelnemers en nazorgers, probeert knelpunten voor te zijn en houdt toezicht op nakomen van afgesproken beheer. Het hele gebied wordt totnogtoe jaarlijks volgens de BMP methode geïnventariseerd op alle voorkomende soorten weidevogels. Ook territoria van predatoren worden geïnventariseerd. Er bestaan plannen om hiervoor een uniforme, geaccepteerde werkwijze te ontwikkelen. Deze werkwijze zou over een groter gebied uitgerold kunnen worden, zodat cijfers met elkaar te vergelijken zijn en er grotere waarde aan toegekend kan worden. Proces Tot 2004 werden in het gebied mondjesmaat beheersovereenkomsten via SAN afgesloten. In 2004 zijn de SAN-weidevogelcollectieven Noardermar en Idzegea opgestart. Die zijn in 2005, toen de mogelijkheid zich voordeed om gebiedsdekkend mee te doen als pilotgebied in landelijke weidevogelprojecten, opgegaan in het toen opgestarte project Skriezekrite Idzegea. Skriezekrite Idzegea heeft in de periode 2005-2009 meegedraaid in de pilots AIW(Afstemmen Instrumenten Weidevogelbeheer 2005 LBN), Verbeteren Mozaïekbeheer(2006, LBN) en NWR(Nederland WeidevogelRijk, 2007-2009, NPN). Bij © BoerenNatuur

87 opstart in 2005 is gekozen gebiedsdekkend mee te doen in de pilots, ook deelgebieden met lagere weidevogelaantallen. Het doel is deze lijn in SNL door te zetten. Gedurende het seizoen worden verschillende bijeenkomsten georganiseerd. Hiervoor worden de betrokkenen afhankelijk van het onderwerp/doel van de avond uitgenodigd. Voor de evaluatieavond krijgen alle betrokkenen een uitnodiging, deelnemers worden uitgenodigd op voor hen specifieke informatieavonden, vrijwilligers en jagers worden bijgepraat op door de 3 fûgelwachten georganiseerde avonden. Verder wordt, weer afhankelijk van de doelgroep, een aantal keren per jaar een nieuwsbrief rondgestuurd. De jaarrapportage komt beschikbaar via www.skriezekriteidzegea.nl. Hoewel het ideale weidevogelplan nog niet is bereikt, is het positief dat deelnemers aanmerkelijk meer beheer af te sluiten dan in de beginfase van het project Skriezekrite Idzegea. Weidevogelbeheer en kennis van weidevogels en hun specifieke biotoopwensen vindt na een aantal jaren pionieren een plekje bij de deelnemers tussen de oren. De in de beginjaren gereserveerde houding t.o.v. de mozaïekregisseurs heeft in de loop van een aantal jaren plaats gemaakt op een relatie gebaseerd op een bepaald vertrouwen. Goede resultaten kunnen dit proces en de motivatie enorm beïnvloeden. Ook bij enigste niet deelnemer wordt actief aan weidevogelbescherming gedaan en BMP-geïnventariseerd Het is aan de projectgroep om dit proces de komende jaren verder te stimuleren en uit te bouwen tot succesvol weidevogelbeheer. Hierbij nog wel de opmerking dat dit proces tijd vraagt; “Jo kinne net yn ien kear fan de flier op de souder stappe”

© BoerenNatuur

88 Beschrijving mozaïek, kuikenland en motivatie kuikenland Kaart 2. Stippenkaart grutto, kievit, scholekster, tureluur, kluut, kleine plevier en watersnip 2010

Op bovenstaande stippenkaart van 2010 zijn de broedparen van grutto, kievit, scholekster, tureluur, kluut en watersnip ingetekend. Waarbij opgemerkt dat in 2010 ook één kemphaan door BMP als broedpaar genoteerd kon worden in SBB terrein de Langehoek te Gaastmeer. De aantallen zijn tot stand gekomen dmv. BMP-inventarisaties. Waar van toepassing zijn de BMP-territoria gekoppeld aan een nestvondst. Dit geeft inzicht op welke percelen de meeste nesten door de vrijwilliger gevonden worden en waar volgend jaar meer inzet gewenst is De stippenkaart van 2011 is gedigitaliseerd in Sovon en d.m.v. automatisch clusteren zijn de broedparen door dit systeem bepaald. Via BoerenNatuur is dit binnen veertien dagen toonbaar aan de hand van SNL beheer 2011 en ook de laag 2012 zal dan beschikbaar zijn. De grutto laat in 2011 een vooruitgang van 14% zien, in 2010 werden 314 broedparen geteld, in 2009, 320. Het aantal broedparen van scholekster en tureluur zijn ook licht gestegen in 2011. De kievit is opnieuw licht gedaald dit beeld is echter de laatste 6 jaar al gaande en lijkt nog niet tot stilstand te komen.

© BoerenNatuur

89 Kaart 3 3. Mozaïeke en Skriezek krite Idzege ea.

De situa atie voor 20 010 is hieron nder nogma aals omschreven om aan te gevenn dat wij bewust zijn van n het feit datt er in contracten niet vvoldoende kruidenrijk k weidevogelg w grasland is afgeslotten. Tijdenss onze BMP P tellingen w wordt ook de e grasland situatie s en kkruidenrijk meegen nomen hieru uit blijkt dat op veel pla aatsen wel degelijk d vold doende kru idenrijk grasland aanwezzig is. De we erkelijke situ uatie in 201 11 kon helaa as door niet invoeren vvan onze ge egevens in BOM niet digitaa al zichtbaar gemaakt w worden maar over het geheel g zal ddit weinig ve erschil uitmake en met voorrgaande jare en. De opze et voor 2012 2 is binnen een week bbeschikbaar !! In de mozaïeken 3, 4 en 6 ligt het aantal hectares ku uikenland onder de norrm. In moza aïek 3 ligt ook de oppervla akte kruiden nrijk kuiken land onder de norm. Skriezekrite S Idzegea he eeft in deze mo ozaïeken geen kans gezien te volldoen aan de d norm. Veel deelnem mers menen n dat zij vanweg ge argumenten van bed drijfskundige e aard niet meer kuike enland kunnnen leveren dan zij e jaren in het overleg met nu doen n. Overigens zijn t.o.v. voorgaande m verschi llende deelnemers grote sttappen gem maakt wat be etreft de te leveren opp pervlakte ku uikenland. M Meerdere deelnem mers die voo orgaande ja aren geen kkuikenland leverden, l le everen nu eeen substantiële bijdrage e in kuikenla and. Skrieze ekrite Idzeg gea vraagt van v ieder de eelnemer m minimaal 5% % zwaar beheer, alle deelne emers ginge en akkoord,, de meeste en leveren aanmerkelijk a k meer dan 5%. Ook hie er is de invlo oed van hett proces me erkbaar. Mozaïek 8 voldoet niet aan de e oppervlakttenorm van n 100 ha. De D projectgrooep Skrieze ekrite Idzegea a ziet wel pe erspectief voor grutto’ss betreft voo or dit gebied d. De polde r ligt er nog g net zo bij als 5 50 jaar terug g. Er wordt niet n extreem m intensief geboerd, g de e percelen zzijn niet geëgalisseerd en ing gezaaid me et snelgroeie ende grassen en het slootwaterpe s eil ligt nog op o 30-50 cm bene eden maaivveld. Kortom m, een pote entieel goede weidevog gelbiotoop m met in 2009 van grutto, kkievit, schollekster en tu ureluur resp p. 6, 20, 7 en e 5 broedparen. Omgeerekend voo or “de grotte vier” 56 broedparen b per 100 ha a. Voor proje ectgroep Sk kriezekrite Iddzegea red den om de Ynte emapolder mee m te nemen in het grrote geheel. Waarbijj nog opgem merkt dat mozaïek 8 in 2011 is uitg gebreid met één deelnnemer welke e ook twee pe ercelen 1 jun ni levert wa aarbij deze n na afloop alls succesvo ol bestempeeld kunnen worden. w © BoerenNatuur

90 Tabel 1. Kuikenland/ kruidenrijk kuikenland per mozaïek 2010 in SNL. Skriezekrite Idzegea Mozaïeken

kuikenland excl. broed kruidenrijk in paren hectares

kuikenland totaal in hectares

hectares/ hectares/ broedpaar broedpaar werkelijk gewogen

gewogen

te realiseren

werkelijk

gewogen

te realiseren

werkelijk

gewogen

kuikenland

kruidenrijk

kuikenland

kruidenrijk

werkelijk

26

26

17,4

23,1

10,4

11,4

17,0

36,4

28,7

40,1

0,7

0,4

0,9

0,7

Sânfurd

27

27

19,1

24,2

10,8

9,4

14,1

37,8

28,5

38,3

0,7

0,3

0,9

0,5

Tsjerkemar/de Rige 46

46

21,0

25,8

18,4

5,43

8,2

64,4

26,4

34,0

0,5

0,1

0,6

0,2

It Joo/de Geeuw

54

54

8,1

9,8

21,6

26,1

39,2

75,6

34,3

49,0

0,2

0,5

0,2

0,7

De Pine/v. Ommen

65

65

31,0

36,8

26

67,5

101,2 91

98,5

138,0 0,5

1,0

0,6

1,6

Brattepolder

33

33

3,0

3,6

13,2

11,2

16,8

46,2

14,2

20,4

0,1

0,3

0,1

0,5

Grutte Polder

62

62

53,1

62,2

24,8

45,9

63,0

86,8

99,0

125,2 0,9

0,7

1,0

1,0

Yntemapolder

3

3

0,0

0,0

1,2

2,17

17,0

4,2

2,2

3,3

0,0

0,7

0,0

1,1

316

316

152,7

185,5 126.4 179,1 262,7 442,4

331,8 448,3 0,5

0,6

0,6

0,8

Totalen/gemiddelden

te realiseren

grutto 2009

Kaappolder

deelgebieden >100 hectare zonder barrières.

1 2 3 4 5 6 7 8

kuikenland kruidenrijk in hectares

1,1

1,4

De ervaring in Skriezekrite Idzegea is dat grutto’s bij hun territoriumkeuze steeds meer clusteren, bij voorkeur op plaatsen waar vroeg in het voorjaar veel voedsel te halen is. Vaak is dit op intensief gebruikte percelen. Deelnemers zijn vaak niet bereid om op deze, voor de grasproductie belangrijke percelen, te voorzien in 1,4 ha kuikenland. Dezelfde situatie doet zich voor als grutto’s territoria bezetten op intensief gebruikte, goed bemeste percelen waar voorgaande jaren geen of weinig grutto’s voorkwamen. Tabel 2. Kruidenrijk kuikenland/kruidenrijk kuikenland per beheervorm in 2009. Skriezekrite Idzegea

SNL

SBB Pine + Langehoek

ind. SAN

gewogen

n.v.t. n.v.t.

kruidenrijk

gewogen

n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t.

niet kruidenrijk

gewogen

n.v.t. n.v.t.

kruidenrijk

kruidenrijk

n.v.t. n.v.t.

niet kruidenrijk

niet kruidenrijk

0,0 0,0

gewogen

gewogen

kruidenrijk

niet kruidenrijk

beheervorm legselbeh. gras 1063,1 55,0 legselbeh. maïs 23,4 0,0

Totalen

n.v.t. n.v.t.

wvgl 1/6 wvgl 8/6 wvgl 15/6 wvgl 22/6 wvgl 1/7 voorweiden 1/5 plasdras 15/6 kruidenrijk wvgl. extensief wvgl. bot. weiderand bot. hooil.rand

68,1 17,6 0,8 0,0 0,0 4,7 1,5

32,77 12,91 0,00 0,00 0,00 0,00 2,56

130,8 44,0 1,3 0,0 0,0 3,3 5,0

0,0 0,5 9,0 0,0 0,0 0,0 0,0

4,2 3,4 7,6 0,0 0,0 0,0 0,0

6,4 5,9 24,9 0,0 0,0 0,0 0,0

2,1 8,4 4,1 6,5 0,0 3,3 17,5

14,3 28,5 10,7 0,0 8,8 11,7 7,3

23,9 54,5 22,1 9,8 13,1 14,0 24,9

70,2 26,5 13,8 6,5 0,0 8,0 19,0

84,2 37,1 20,8 9,8 0,0 5,6 15,2

51,3 44,8 18,3 0,0 8,8 11,7 9,8

76,9 67,2 27,5 0,0 13,1 11,7 14,7

0,0 3,6 0,0 0,0

8,41 0,00 10,02 0,00

12,6 5,3 15,0 0,0

0,0 0,0 0,0 0,0

0,0 0,0 5,6 0,6

0,0 0,0 8,3 0,9

0,0 5,0 0,0 0,0

6,5 0,0 1,1 2,2

9,7 7,5 1,7 3,4

0,0 8,6 0,0 0,0

0,0 12,9 0,0 0,0

14,9 0,0 16,7 2,9

22,3 0,0 25,0 4,3

Totalen

96,2

66,7

217,4 9,5

21,5

46,4

47,0

90,9

184,6

152,7 185,5 179,1 262,8 331,8 448,3

Nb. Kruidenrijkdom in tabel 1 en 2 op basis van NWR inventarisatie kruidenrijkdom op 26/4/2009. © BoerenNatuur

91 Skriezekrite Idzegea wil proberen in het gewenste oppervlakte kuikenland voorzien door het afsluiten van lastminute contracten; zowel opwaarderen van uitgesteld maaien als kuikenstroken, de laatste bij voorkeur niet maaien voor 1/6 i.p.v. 2 weken later dan de rest van het perceel. Daarnaast werkt Skriezekrite Idzegea met een hergroeipakket(maaien 1e snede voor 10/5 en vervolgens 5 weken rust). Dit pakket wordt gefinancierd uit afroming van legselbeheer, hiervoor is een bedrag van ca €35000 beschikbaar. Ook wordt gedacht aan een meer flexibel pakket voorweiden om zo meer op de actuele situatie in het veld in te kunnen spelen. Deelnemers hebben de intentie uitgesproken dat zij, indien nodig, in overleg met de mozaïekregisseurs openstaan voor aanvullende maatregelen. Voor het pakket kruidenrijk weidevogelgrasland was in Skriezekrite Idzegea weinig interesse. Voor deelnemers is de verschraling te ingrijpend. Skriezekrite Idzegea meent toch in de behoefte aan kruidenrijk kuikenland te kunnen voorzien. Tabel 2 laat zien dat meer dan de helft (54%) van het kuikenland kruidenrijk is. Uitgaande van het gewogen kuikenland is dit bijna 60%. Tabel 3a laat zien in 2009 dat er vooral eind mei begin juni, naast kuikenland uit beheersovereenkomsten, ook kuikenland beschikbaar is in de vorm van hergroeiend gras. Skriezekrite Idzegea wil hiervan, zoals boven omschreven, gebruik maken door met deelnemers tegen vergoeding afspraken te maken over de maaidatum van de hergroei, het zgn. hergroeipakket. Tabel 3a. Graslandgebruikssituatie per telronde in 2009 beweid geweest

stalvoedering gras deels < 15 cm.

maïsland

plasdras perceel

zwarte grond

totaal

60,5 31,6

1,8 16,1

2,9 2,9

55,3 39,2

1514,3 1518,8

5

5-6

20,3

78,2

279,4 66,4

136,8 63,9

18,4

2,9

25,0

1514,3

54,8

extensief beweid

57,2 84,2

intensief beweid

500,5 114,5 91,3 108,8 27,5 482,9 109,8 404,3 105,3 22,1

hergroeiend gras >15 cm.

niet gemaaid gras >15 cm.

454,1 13,1 186,9 24,4

gemaaid met vluchtstroken

niet gemaaid gras < 15 cm. 26,8 9,3

gemaaid gras <15 cm.

datum 2009 9-5 21-5

niet gemaaid gras platgeslagen

telronde 3 4

616,8 122,7 28,7

Tabel 3b laat in 2010 zien dat het voorjaar er heel anders uitzag dan in 2009. Zoals af te lezen valt is er eind mei en begin juni in verhouding nog veel niet gemaaid gras maar ook is er al weer hergroei begin juni Per saldo 678 ha lang gras begin juni tegen 750 ha in 2009. Vooral het aanbod van lang gras wat nog niet gemaaid was heeft waarschijnlijk een positief effect gehad op het BTS getal van 2010, nl. 64 %. Zie hiervoor ook de tabel 3c. Tabel 3b. Graslandgebruikssituatie per telronde in 2010 telronde

datum 2009

niet gemaaid gras < 15 cm.

niet gemaaid gras >15 cm.

niet gemaaid gras platgeslagen

gemaaid gras <15 cm.

gemaaid met vluchtstroken

hergroeiend gras >15 cm.

intensief beweid

extensief beweid

beweid geweest

stalvoedering gras deels < 15 cm.

maïsland

plasdras perceel

zwarte grond

totaal

3 4

8-5 22-5

457 71

803 685

0 31

18 406

0 22

0 54

101 111

37 24

92 105

32 24

2 23

11 11

46 24

1598 1590

5

5-6

20

230

33

575

8

415

115

23

83

36

23

11

21

1590

© BoerenNatuur

92 Tabel 3c Gruttogezinnen in verschillende graslandtypen 2010 Aantal getelde gruttogezinnen in de verschillende graslandtypen

alarm ronde 3

alarm ronde 4

alarm ronde 5

alarm ronde 6

niet gemaaid gras < 15 cm niet gemaaid gras > 15 cm niet gemaaid gras platgeslagen gemaaid gras < 15 cm gemaaid met vluchtstroken hergroeiend gras > 15 cm intensief beweid extensief beweid beweid geweest stalvoedering kortste gras < 15 cm

19 9 0 0 0 0 1 0 0 0

14 146 0 1 7 4 3 0 6 1

3 178 2 1 5 14 5 2 5 1

2 121 1 19 2 35 6 0 6 4

Totaal gruttogezinnen in 2010

29

182

216

196

Kuikenlandbehoefte en spreiding in de tijd Het streven naar een zo groot mogelijk percentage territoria met ten minste 1,4 ha kuikenland biedt de beste garantie op een hoog broedsucces. Echter, de kuikenlandbehoefte is door het seizoen niet constant, maar hangt samen met het aantal op enig moment aanwezige gezinnen. Dit wordt mede beïnvloed door nestsucces, spreiding in uitkomst van nesten en de overleving van gruttogezinnen. Hierdoor zal de behoefte aan kuikenland i.e. variëren en in de loop van het seizoen afnemen. Ook neemt de geschiktheid voor gruttogezinnen van de percelen met uitgestelde maaidatum in de loop van de tijd af doordat de vegetatie te lang en te dicht wordt en plat gaat liggen, een argument om, naast het stimuleren van kruidenrijk weidevogelgrasland, te werken met een hergroeipakket en een flexibeler pakket voorweiden. In de loop van het seizoen neemt de bereikbaarheid van de, t.o.v. gruttoterritoria, iets minder gunstig gelegen kuikenlandpercelen toe door de toename van de mobiliteit van jonge grutto’s gedurende de opgroeifase. De graslandsituatie van 2011 is wel genoteerd maar kon niet ingevoerd worden in BOM. Naast de tellingen geeft dit een compleet beeld over de werkelijke situatie, wellicht in 2012 een vervolg en kunnen we dan wel laten zien wat er geboden is.

© BoerenNatuur

93 Predatie Tabel 4 laat de door nazorgers verzamelde gegevens betreffend oorzaken van nestverlies voor grutto, kievit, scholekster en tureluur in de periode 2008- 2011 zien. De nestpredatiecijfers laten in de periode 2008-2010 een gestage toename zien. Afgelopen jaar, 2011 zit weer op het niveau van 2008. Zou we dan eindelijk een teruggang van de predatie meemaken ? Zou in ieder geval de inspanningen van de laatste jaren ten goede komen. Bij nestpredatie worden vaak zwarte kraai, meeuwachtigen, hermelijn en plaatselijk de vos als predator genoemd. De nestverliezen met onbekende oorzaak kunnen volgens ons ook grotendeels worden toegerekend aan predatie. De invloed van landbouwwerkzaamheden op predatie(predatie na/door maaien) kan nog beter onderzocht worden. Op basis van bekende uitkomstdata en de resultaten van BMP- en alarmtellingen is het BTS van de grutto in Skriezekrite Idzegea in 2011 berekend op 58%. Vorig jaar (2010) konden we gelukkig een nog beter BTS aantonen nl. 64 %. Deze methode is overigens niet uit de lucht gegrepen maar aan de hand van weidevogel deskundige Aad van Paassen, Landschapsbeheer Nederland gevestigd te Utrecht. In het kort komt wordt deze bepaald aan de hand van de vroegst bekend zijnde uitkomstdatum per polder plus 24 dagen. De betreffende weken zijn namelijk ook op alarm geteld en hierdoor kan het BTS per polder vrij nauwkeurig bepaald worden. Dit geeft op het eind een gemiddelde voor Idzegea. Buizerd, bruine kiekendief en blauwe reiger worden steevast door boeren en weidevogelbeschermers genoemd als geduchte kuikenpredatoren. Van vossen is gelukkig in 2011 weinig schade ondervonden maar we hoeven maar naar 2009 te kijken want toen was in It Joo/de Geeuw eind mei een paar nachten een vos actief. Daarna was het stil in de polder. Skriezekrite Idzegea hoopt op basis van aanbevelingen in het Predatiebeheerplan Skriezekrite Idzegea en daaruit volgende afspraken over een plan van aanpak met plaatselijke jagers de predatie binnen de perken te houden. Het betreft hier dan vooral de soorten predatoren die bejaagd mogen worden. Wat betreft de soorten die niet bejaagt mogen worden zal door overheden beleid moeten worden ontwikkeld om op een nette manier predatie en predatoren te reguleren. Ook de gebiedsinrichting speelt een rol in aanwezigheid van predatoren en zal waar mogelijk aangepakt worden. Hierbij valt te denken aan het maaien van rietkragen, het verwijderen van potentiële nestbomen en het opruimen van takkenbossen en houtstapels. In dat kader hebben wij afgelopen jaar meegedraaid in een pilot om tot meer openheid van het gebied te komen. Doelstelling van dit project was om tot een eenduidige beleidslijn te komen over nut en noodzaak van predatiebeheer in Fryslân. Hierbij is eerst in kaart gebracht waar zich bomen (kaart 4a) en riet (kaart 4b) in het gebied voorkomen en vervolgens is dit deels aangepakt, zie hiervoor kaart 4c. Een vervolg zal komend najaar en begin volgend jaar plaatsvinden. Hierbij vermeldt dat alleen de niet Natura 2000 gebieden in kaart gebracht. Voor het volledige verslag verwijzen wij u graag naar het rapport van A&W nr.1548 “Predatieproblematiek weidevogels Fryslân”. De al genoemde status van ganzenfoerageer- en Natura 2000 gebied kunnen naast de broodnodige financiële middelen een belemmering zijn in plannen tot meer openheid.

© BoerenNatuur

94

Kaart 4a Te kappen bomen,struweel en opslag in pilotgebied Idzegea 2011/2012.

© BoerenNatuur

95

Kaart 4b Riet en rietruigte in pilotgebied Idzegea 2011/2012.

© BoerenNatuur

96

Kaart 4c Verwijderde bomen en struweel in pilotgebied Idzegea voorjaar 2011.

© BoerenNatuur

97 Tabel 4. Oorzaken nestverlies in de periode 2008-2011. Gegevens volgens opgave nazorgers. verliesoorzaken predatie

agrarische werkzaamhede n.

verlaten

onbekende oorzaak 17 14 4 7 42 5,31

59 57 7 17

7 8 3 0

9 8 4 2

17 16 4 12

140 17,99

18 2,31

23 2,95

49 6,30

26 36 18 9

1 3 3 1

8 5 4 3

15 29 19 7

89 15,14

8 1,36

20 3,40

70 11,90

23

1

11

19

26

4

5

33

61.82

11

3

7

21

10

86.30

4

0

1

5

498

174

74,11

74.11

25.89

419 219 99 120 857

317 291 73 110 791

317 291 73 110 791

234 225 41 91 591 74,72

83 66 32 19 200 25,28

320 211 120 124

292 303 94 89

292 303 94 89

200 214 76 58

92 89 18 31

775

778

778

548 70,44

230 29,56

314 201 129 128

276 275 123 101

276 275 123 101

226 202 79 81

50 73 44 20

772

775

775

588 75,87

187 24,13

grutto

359

234

234

180

54

76.92

kievit

197

255

255

187

68

73.33

scholekster

135

110

110

68

42

142

73

73

63

vogelsoort

niet uit

15 0 1 1 17 2,15

uit

2 10 1 2 15 1,90

uitkomst resultaat bekent

49 41 26 9 125 15,80

gevonden nesten

73,82 77,32 56,16 82,73 74,72

Getelde broedparen

uit (%)

nesten

Skriezekrite Idzegea

2008 grutto kievit scholekster tureluur totaal % van bekend resultaat 2009 grutto kievit scholekster tureluur totaal % van bekend resultaat 2010 grutto kievit scholekster tureluur totaal % van bekend resultaat 2011

tureluur totaal % van bekend resultaat

833

672

672

68,49 70,62 80,85 65,16 70,44

81,88 73,45 64,23 80,20 75,87

64

8

24

78

9,52

1,19

3,57

11,61

Ruimtelijke ordening, uitbreiding bedrijventerrein Oudega en camping te Oudega. Momenteel ligt van 21 oktober t/m 1 december ter inzage de uitbreiding van het bestaande bedrijventerrein Oudega-ZWF in oostelijke richting, zie kaart 5. Skriezekrite Idzegea heeft hier nader informatie over ingewonnen bij betreffende ontwikkelaar. Aangezien het nieuwe plan grenst aan één van onze betere gebieden namelijk It Joo. We hebben in iedergeval toe gezegd gekregen dat er geen hoge begroeiing langs de uitbreiding komt om zo eventuele nieuwe nestgelegenheid te voorkomen. De verloren gegaan weidegrond zal in vorm van geldelijk bedrag gecompenseerd worden. Dit nu willen wij weer inzetten om b.v. hoger waterpeilen te bekostigen. Verder speelt een mogelijke camping in polder de Rige ten noorden oosten van Oudega ook mogelijk nog een rol van betekenis voor de daar aanwezige populatie weidevogels. Betreffende particulier heeft het plan opgevat om een camping met 25 kampeerplaatsen te beginnen. Ook dit heeft onze aandacht. De projectgroep is overigens van mening dat wij niet in de positie zijn om deze plannen d.m.v. bezwaren te keren. Wel in overleg gaan om zo een zo minimaal mogelijke overlast te voorkomen.

© BoerenNatuur

99 Kaart 5, uitbreiding bedrijventerrein Oudega

© BoerenNatuur

101 Voorgenomen beheermaatregelen. In onderstaande tabel is te lezen wat er tot op heden gerealiseerd is aan beheer. Helaas is moeilijk in te schatten wat er aan beheersgeld beschikbaar is om onze doelstelling in 2015 vorm te geven, namelijk 400 broedparen grutto’s. Gezien het resultaat van afgelopen jaar 359 broedparen zou dit mogelijk moeten zijn. Echter de geldelijke middelen om meer beheer te leveren zijn dus een (te) grote onzekere factor. gebied 11 skriezekrite Idzegea Beheerseizoen Ambitie aantal grutto’s Ambitie kuikenland waarvan kruidenrijk (ha) Beheerpakket

W eegfactor


Opp. in 2010 (ha) 68,1 17,6 0,8

2011 330 462 132 Gewogen Opp. in beheer in 2011 2011 (ha) 84,51 101,41 17,6 24,64 0,8 1,20 2,04 3,06

4,7

4,7

3,29

3,6

3,6

2,88

1063,1

1105,26

23,4 8,41 3,6

23,4 8,41 3,6

12,62 5,40

10,02

10,61

15,92

180 1383,33

180 1444,53

270,00

Opp. in 2015 (ha)

440,41 298,53

Jaaroverzicht 2011: Op donderdag 13 januari 2011 hebben wij onze jaarlijkse informatie en evaluatieavond gehouden waarbij wij zowel boeren als fûgelwachters, jagers, natuurbeheerders en anders betrokken uitgenodigd hebben zoals wetterskip en plattelânsprojekten Z.W.Fryslân, etc. Met als gastspreker bioloog en professor Theunis Piersma, 75 personen aanwezig! Ook is in januari de al eerder genoemde predatie pilot opgestart, hieraan zijn vele vergader uren gewijd met na de 1e fase eind maart een redelijk resultaat zie ook kaart 3c.

© BoerenNatuur

2015 400 560 160 Gewogen beheer in 2015

102 Op 3 februari is de weidevogelkennisdag in Eernewoude door onze projectgroep bezocht. De jaarlijkse weidevogelavond van ANV de Sudwesthoeke is ook bezocht en wel op 23 februari te Workum. Een dag later een politiek debat in kader van de verkiezingen van 2 maart. Georganiseerd door de Skriezekrite Idzegea geleid door dorpsgenoot Eelke Lok waarbij aanwezig het CDA, PvdA, FNP en de VVD, bezocht door ruim 120 personen. Er is in februari veel tijd gestoken om een tijdelijke verhoging van het waterpeil te realiseren bij deelnemer Tj.v.d.Meer in de Kaappolder bij Gaastmeer. Na eerst een vrij positief oordeel van het Wetterskip werd het plan alsnog afgekeurd en is het plan in de prullenbak verdwenen. Water is één van de belangrijke speerpunten in weidevogelland wat dus eigenlijk ontmoedigd wordt door regelgeving. Tijdelijke verhogingen van waterpeil in sloten moet toch makkelijk en soepel toegepast kunnen worden. Ook het wetterskip moet dit inzien. Als verlengstuk van de predatiepilot was er op 8 maart een workshop Predatieproblematiek in Wirdum. Hier kwam o.a. onze pilot aan de orde maar ook de laatste ontwikkeling werden hier medegedeeld. Ook in het kader van de predatie pilot heeft Idzegea ook een ontheffing gekregen voor het gebruik van 6 kraaienvangkooien gedurende de periode maart tot juni in 2011 en 2012. Op 13 april was er in Gaastmeer de aftrap van opnieuw een pilot namelijk de MAS-telling. (meetpunt agrarische soorten) op een 30 tal locaties in het gehele gebied. Deze pilot werd vanuit de provincie aangestuurd waarbij verder aanwezig waren Sovon, BFVW en BoerenNatuur. Deze methode moet kostenbesparend werken op de veel tijd rovende methode als BMP. Landelijk lopen nog een aantal van deze pilots. Eind oktober komt er een rapport uit met alle bevindingen in vergelijk met nazorg en BMP. Een tiental excursies zijn in de maand mei door zo’n 250 personen bezocht. Waarbij o.a. de FNP fractie van de Staten en onze gemeente aanwezig waren. Mei / juni werd het Last-minute budget voor Idzegea weer op vele plaatsen ingezet. Totaal werd voor € 12.922,14 aan extra beheer afgesloten. Opgebouwd als volgt; kuikenveld 9,89 ha, van 1 naar 8 juni 3,25 ha, van 1 naar 15 juni 30,86 ha, van 1 naar 22 juni 1,5 ha en van 8 naar 15 juni 4,79 ha. Informatie middag SNL 2012 is bezocht op 19 juli door Klaas Oevering namens Idzegea. De komende jaren worden in ons gebied enkele oever-en kadeprojecten door het Wetterskip uitgevoerd hier is o.a. overleg over geweest met het Wetterskip op 11 januari en 7 oktober. Gedurende het seizoen is ook het plan wat op kaart gezet is door het Wetterskip besproken met diverse betrokken partijen.Wat ons ook zorgen baart zijn de plannen van Wetterskip Fryslân in Oever en Kadenproject Gaastmeer e.o. De plannen van Wetterskip Fryslân hebben een hoog rietmoerasgehalte. Wetterskip Fryslân streeft ernaar om de boezem te vergroten. Dit moet deels gerealiseerd worden door bûtlân niet af te laten wateren op de naastliggende polder maar voor de boezem te zetten. Dit zal als gevolg hebben dat bûtlân deels niet meer berijdbaar en bewerkbaar zal zijn met als gevolg verruiging en boomopslag. Het doet de financiële impuls die de Provinsje Fryslân in de pilot Predatieproblematiek weidevogelgebieden in Fryslân in de openheid van gebied in Skriezekrite Idzegea geïnvesteerd heeft geweld aan. Het is ook hier weer een aanslag op de motivatie van betrokken vrijwilligers die tegen minimale vergoeding vele uren arbeid in de pilot hebben gestoken. Bovenstaande pleit weer voor het door ons gewenste integrale gebiedsoverleg om te komen tot een aanpak waar het gebied mee uit de voeten kan. Een actie die voorjaar 2010 al in gang is gezet met varende gebiedsverkenning en overleg tussen ambtenaren van verschillende beleidsterreinen binnen de afdeling landelijk gebied van de Provinsje Fryslân, ter plaatse, maar waar wij totnutoe geen enkel resultaat van hebben gezien.

© BoerenNatuur

103 Skriezekrite Idzegea, deelnemers en vrijwilligers, gaan voor weidevogels en niet voor het porseleinhoen van Natura 2000 en grauwe ganzen in de rietmoerassen van Wetterskip Fryslân. Volgende stap is een o.a. een gesprek met het Fryske Gea. Gedurende het jaar zijn een drietal nieuwsbrieven uitgebracht namelijk in januari, april en september. In de nieuwsbrief is o.a. gewezen op het aan de lijn houden van honden en binnenhouden van katten tijdens het broedseizoen. Een aantal zaken welke aan de orde kwamen tijdens onze bestuursvergaderingen; - pomp op wind-en zonne-energie voor nieuwe plasdras gebiedjes, - gevaren of kansen mogelijk voercentrum bij Nijland of Bolward, - tussenstand greidefûgels 2011, tellingen. - financiën, lopende zaken zoals gelden BMP, alarmtellingen en afroming legselbeheer. Vooral de financiën die verkregen moeten worden van de provincie zijn tijd rovende zaken voor onze penningmeester, te late betalingen en ook de slechte bereikbaarheid van provinciale medewerkers. Dit moet toch beter kunnen !!?? - samenwerking fûgelwachten en jagers. - uitbreiding grutto onderzoek door Theunis Piersma - boek “weidevogels” van Astrid Kant” voor onze deelnemers, fûgelwachters en jagers. SNL 2012 ; Op 16 september hebben wij een inteken cq wijzigingsdag georganiseerd. Al onze 41 deelnemers hebben een uitnodiging gehad welke goed bezocht werd. Om de kwaliteit van het zwaar beheer te verbeteren konden we hier en daar wat schuiven en uitbreiden van 1 naar 8 juni en zelfs15 juni. Daarnaast kunnen we een perceel kruidenrijk weidevogelgrasland afsluiten en ook nog een drietal plasdras gebieden. Echter vanuit onze adviseurs van BoerenNatuur is ons al kenbaar gemaakt dat het budget voor 2012 bevroren wordt op het niveau van 2011. Dit nu geeft ons weinig speelruimte om het toch gevraagde zwaar beheer te leveren. Het totaal beschikbaar budget voor Idzegea is naar reactie op vragen van onze kant duidelijk gemaakt door Helene de Jong op 5 oktober 2011. Dit budget bestaat uit afgesloten beheer + last minute + toeslag ruige mest. Om toch nog een bedrag aan last minute te behouden zijn wij genoodzaakt hier en daar te schrappen en wat “lichter” beheer af te sluiten. Hierdoor vervalt 15 juni, kruidenrijk en plasdras. Overblijft een uitbreiding van 1 naar 8 juni totaal 20,45 hectare. Verminderen voorweiden met rust van 1 mei tot 15 juni met 1,28 ha. Verhoging legselbeheer op grasland met 3,35 ha en verlagen op bouwland met 2,30 ha. Per saldo een verhoging van € 3861,32 beheersgeld,Dit in inclusief 2 plasdrasgebieden van totaal 0,8 hectare met een bedrag van € 1584,80. In totaal echter maar 2,07 ha meer beheer t.o.v. 2011. Nu we toch steeds meer beheer kunnen afsluiten is het erg jammer dat dit niet volledig ingevuld kan worden. Het vreemde hierbij is ook nog dat er wel inrichtingskosten voor plasdras beschikbaar zijn bij de provincie maar eigenlijk dus geen beheersgeld. Een kromme situatie bij potentieel nieuwe plas-drassen ondanks de bijdrage die een deelnemer van Vogelbescherming en skriezekrite kan krijgen voor de inrichting. Financiering van plas dras is noodzakelijk om ook onze ambities waar te kunnen maken. Het is van de zotte dat in een gebied als Idzegea dit niet mogelijk is. Doelstellingen zullen hierdoor bijgesteld moeten worden en het gaat ten koste van motivatie van deelnemers en vrijwilligers. Een kwalijke zaak!

© BoerenNatuur

104

Het blijft natuurlijk jammer dat wij ons budget voor last minute moeten aanspreken om toch te voldoen aan extra zwaar beheer voor onze weidevogels. De flexibiliteit wordt hierdoor verder beperkt. Als aanvulling voor SNL 2012 willen wij erop wijzen dat de opstelling van het ministerie van EL&I ten aanzien van bezuinigen op het ILG en de daaruit voortvloeiende uitgangspunten in het openstellingsbesluit SNL 2012, vastgesteld door de verantwoordelijke gedeputeerden, het bovengenoemde proces frustreert. Het door de Provinsje Fryslân gepropageerde optimaliseren en uitbreiden van mozaïeken wordt hiermee een halt toegeroepen. Hopende op een positief advies met de hartelijke groeten van projectgroep Skriezekrite Idzegea ; Klaas Oevering en Jelle Zeilstra namens de ANV de Sudwesthoeke, Sjoerd Bakker namens de TBO’s, Bendiks Okma namens de WBE Evert Terpstra en Sytse Terpstra namens de fûgelwachten en tevens mozaïekregisseurs.

Tabel beheerkosten deelgebied Skriezekrite Idzegea zie volgende bladzijde.

© BoerenNatuur

Collectief Beheerplan

Gebiedscoördinator ANV Sudwesthoeke

09 ANV De Súdwesthoeke

H Skriezekrite Idzegea Opp. (ha) Wijziging in Wijziging in Totale kos 2010 opp 2011 opp 2012 plan 201 tov 2010 tov 2011

Beheerpakket

A01.01.01

Weidevogelgrasland met rustperiode

A01.01.01a A01.01.01b A01.01.01c A01.01.01d A01.01.01e A01.01.02 A01.01.02a A01.01.03 A01.01.03c A01.01.04 A01.01.04a2 A01.01.04b A01.01.05 A01.01.06 A02.01 A02.01.03a

van 1 april tot 1 juni van 1 april tot 8 juni van 1 april tot 15 juni van 1 april tot 22 juni van 1 april tot 1 juli Weidevogelgrasland met voorweiden van 1 mei tot 15 juni Plas-dras met inundatieperiode van 15 februari tot 15 juni Landbouwgrond met legselbeheer op grasland 50 broedparen Legselbeheer op bouwland Kruidenrijk weidevogelgrasland Extensief beweid weidevogelgrasland Botanisch waardevol grasland Botanische weiderand Last minute beheer Ruige mest rijland

T1 T3 Totalen

68,10 17,60 0,80

2,23 2,08 4,70

20,23- € 20.361 20,45 € 7.673 € 464 € € 1,28-

1,50

1.175

€

3.184

42,16

3,35 € 2,30- € € €

93.552 1.216 9.478 1.954

10,02

0,59

€

11.232

1.191,21 1.086,50 104,71 10,02 HA 1.191,21

20,72

€

2,13

€

62,88 42,16 2,13 22,85 0,59 20,72 HA 85,73

1,06 1,06HA 1,27

Meer beheer Minder beheer

© BoerenNatuur

€

1.063,10 23,40 8,41 3,60

Kuikenstroken Weidevogels incl legselbeheer alleen legselbeheer Last minute beheer/kuikenstroken Sub totaal Botanisch beheer Ruige mest rijland Totaal incl legselbeheer

16,41

1

€ 139.062 € 94.769 € € 44.292 € 11.232 € € 139.062



4.3 Inrichtingsmaatregelen en overige activiteiten De hieronder vermelde maatregelen komen voort uit de bij de gebiedskenmerken beschreven knelpunten. Zie paragraaf 2.3. Maatregel/ activiteit Verwijderen Laanbeplanting Maaien rietkraag (jaarlijks) Verhoging slootpeil Aanleg plas-dras

Voorbereiding Wie VW en gemeente

Wanneer 1e helft 2011

Uitvoering Wie Gemeente

Wanneer Winter 2011/2012

TBO

Najaar 2010

TBO

Jaarlijks

ANV + WS

Najaar 2010

ANV +TBO + WS

Jaarlijks in voorjaar 2011

Aanleg opslag vaste mest/ compost Opstellen Plan van Aanpak Predatorenbeheer

ANV +TBO

Najaar 2010 + 2011 Najaar 2010 + 2011

WS + ANV + agrariërs ANV + Agrariërs + WS ANV + TBO

WBE + VW + TBO

2011 – 2012

© BoerenNatuur

WBE

2011

2011

2



5. Veldinventarisaties Via 2 verschillende methodieken wordt de weidevogelpopulatie gemonitoord. Tijdens de uitvoering van de reguliere nestbeschermingshandelingen (veelal door de vogelwacht) worden de gegevens van de gevonden nesten genoteerd en op stippenkaarten verwerkt. De genoteerde aantallen kunnen aanleiding geven om gedurende het beheerseizoen aanvullende maatregelen te treffen of de aanpak te wijzigen. De uitvoering van veldinventarisaties geschied via een landelijk voorgeschreven methode, namelijk broedparen monitoring mits hier de nodige financiële middelen aanwezig zijn, en zal worden uitgevoerd in overleg met Boeren Natuur. Met behulp van de gegevens uit deze veldinventarisaties zal in de komende jaren dit collectieve beheerplan verder worden onderbouwd. Tevens kunnen de gegevens aanleiding geven om het collectieve beheerplan bij te stellen.

6. Kosten en financiering 6.1 Beheerkosten Onderstaande tabel geeft de totale beheerkosten weer van alle SNL-aanvragen in het weidevogel beheerseizoen van 2012. In de berekening van de beheerkosten zijn de kosten van de natuurbeheerpakketten (particulier natuurbeheer of terreinbeherende organisatie) niet meegenomen. De kosten in onderstaande tabel zullen volgens dit collectieve beheer plan stijgen met € 6.523,22. Voor het jaar 2012.

Beheerpakket A01.01.01a A01.01.01b A01.01.01c A01.01.01d A01.01.01e A01.01.01f A01.01.01g A01.01.02a A01.01.02b A01.01.03a A01.01.03b A01.01.03c A01.01.03d A01.01.04a1 A01.01.04a2 A01.01.04a3 A01.01.04a4 A01.01.04b A01.01.05 A01.01.06 A02.01.01 A02.01.02 A02.01.03 Ruige mest Kuikenstroken Totaal

© BoerenNatuur

Opp. (ha) Beheer2012 vergoeding* 279,87 € 275,00 88,53 € 400,00 64,01 € 532,00 11,01 € 599,00 € 1.028,00 € 1.190,00 € 1.376,00 9,07 € 230,00 5,34 € 230,00 1 € 759,00 € 1.211,00 15,68 € 1.981,00 3,18 € 1.981,00 € 69,00 2898,82 € 88,00 € 108,00 € 130,00 245,09 € 52,00 152,75 € 1.028,00 34,71 € 495,00 € 11.020,00 5,47 € 1.165,00 43,14 € 1.350,00 521,33 € 137,72 € 301,83

Kosten 2012

Kosten 2011-2016

€ 76.964,25 € 35.412,00 € 34.053,32 € 6.594,99

€ 461.785,50 € 212.472,00 € 204.319,92 € 39.569,94

€ 2.086,10 € 1.228,20 € 759,00

€ 12.516,60 € 7.369,20 € 4.554,00

€ 31.062,08 € 6.299,58

€ 186.372,48 € 37.797,48

€ 255.096,16

€ 1.530.576,96

€ 12.744,68 € 157.027,00 € 17.181,45

€ 76.468,08 € 942.162,00 € 103.088,70

€ 6.372,55 € 58.239,00 € 71.797,57

€ 38.235,30 € 349.434,00 € 430.785,41

€ 772.917,93

€ 4.637.507,57

3


© BoerenNatuur


4



6.2 Inrichtingskosten en kosten overige activiteiten (euro’s) Maatregel

Kosten 2011

Kosten 2012

Kosten 2013

Kosten 2014

Kosten 2015

Verwijderen Laanbeplanting Maaien rietkraag (jaarlijks) Verhoging slootpeil vervlakking taluds Aanleg plas-dras Aanlegopslag vaste mest/ compost

1000

500

3000

3000

3000

3000

3000

5000

5000

5000

5000

10000 3000

10000 3000

10000 3000

PvA Predatorenbeheer

13000

5000

5000

Totaal

17500

Kosten 2016

Totaal

Financierder

1500

Gemeente

3000

18000

TBO

5000

5000

30.000

WS + Prov

10000 3000

10000

10000

60000 12000

Prov TBO + Prov

5000

5000

5000

8000

Prov

Voor het last-minute beheer voor 2012,dat beoordeeld wordt door 13 mozaïek regisseurs in het werkgebied van de A.N.V de Súdwesthoeke, vragen wij de Provincie Fryslân om hier een bedrag van 22.000 Euro te gaan reserveren. Overzicht bijlagen Bijlage : Begrenzing deelgebied. Staat op kaart Bijlage : Stippenkaart broedparen. Staat op mozaïekkaart. Bijlage : Openheid, rust en waterhuishouding op kaart. Wel in de informatie Bijlage : Landgebruik staat niet op kaart. Wel in de informatie. Bijlage : Predatoren op kaart voor Idzega Bijlage : Mozaïekbeheer op kaart van het jaar 2011 met de wijzigingen voor 2012 op perceelsniveau en per mozaïek.

© BoerenNatuur

5

esthoeke Titel Versie Datum ... (handtekening) ... (naam)

Recommend Documents