time to HORIZON Klaarstaan voor toekomstige groei BINNENLAND Ecologischer reizen met Railease
Desiro, de trein van morgen
Bestemming beter
# 16 . September 2012
Nieuw op nmbs.tv
Achter de schermen van tractiewerkplaats Oostende De tractiewerkplaatsen van NMBS zijn voor de meeste treinreizigers onbekend terrein. Maar daarom niet minder interessant! Ontdek onze nieuwste film op nmbs.tv voor een unieke blik op het onderhoudswerk in de tractiewerkplaats van Oostende. www.nmbs.tv
Bestemming beter
Onze toekomstige mobiliteit voorbereiden
De toekomst begint nu: een boutade die vaak
lijkheid bieden om de eerstkomende jaren de
Diaboloverbinding met de luchthaven en de
open deuren intrapt. Voor NMBS is de
verwachte reizigersgroei op te vangen.
tunnel tussen Schuman en Josaphat geeft
uitspraak zonder meer van toepassing. Als we nieuwe treinen bestellen, vraagt het drie tot vier jaar vooraleer het eerste stel effectief wordt geleverd. Dan zijn er al een aantal jaren verlopen voor het studiewerk, het opstellen van de lastenboeken en de aanbestedingsprocedure. En dat is niet alles: treinen hebben een lange levensduur. Onze treinen blijven dertig tot veertig jaar in dienst, soms zelfs langer. De nieuwe Desiro-motorstellen waar het dossier in dit nummer aan gewijd is, moeten NMBS wapenen voor de komende decennia. We hebben er 305 van besteld, meteen het grootste order uit de geschiedenis van NMBS. Deze nieuwe generatie moet ons de moge-
NMBS werkt ook in andere opzichten aan de toekomst: we hebben de scenario’s voor de
eveneens nieuwe mogelijkheden en ademruimte aan het spoornet.
toekomstige groei bestudeerd (zie artikel
Willen we daarna nog meer treinen inzetten,
rubriek “horizon”) en houden daar terdege
dan moet de infrastructuurbeheerder een
rekening mee bij het uitwerken van de
oplossing vinden voor de flessenhals van de
toekomstige vervoersplannen. Een eerste
Brusselse Noord-Zuidverbinding. Ook de
grote vernieuwing van de dienstregeling zal
komende decennia zal Brussel immers het
het vervoersplan 2013 zijn, maar we werken
hart van het Belgische spoornet blijven.
ondertussen voort aan de plannen voor de komende decennia. De komende jaren zal de rol van de trein nog toenemen, in het woon-werkverkeer en vooral in het woon-schoolverkeer. Door de uitbouw van het Gewestelijk Express Net rond Brussel zal de capaciteit van het netwerk uitbreiden. De afwerking van andere projecten zoals de
Marc Descheemaecker Gedelegeerd bestuurder
04
> INHOUD
> Engagement 06 > BLIK Glenn Elet 10 > horizon Klaarstaan voor de toekomst 14 > samensporen Lezers op de foto
> Actie 16 > PRIKBORD 22 > dossier Desiro, de trein van morgen 28 > binnenland - buitenland
> Achtergrond 30 > EXPERTENWERK Tractieverdelers 32 > DE WERKDAG Stéphane Lorge 34 > TOEN BIJ NMBS 1981, de Breaks 35 > mijn trein Dirk Draulans
COLOFON En dank – Concept: NMBS / – Teksten: Jacqueline Capier, Bruno Van Calster, Vanessa Vandenbruwaene Foto’s: John Deroo, Denis Moinil, Reporters – Opmaak: Kathleen Van Vaerenbergh – Eindredactie: Bruno Van Calster Druk: Geers Offset – Met de medewerking van Glenn Elet, Geoffroy Dotreppe, Stéphane Lorge – Met dank aan Dirk Draulans Verantwoordelijke Uitgever: Michaël Vanloubbeeck, Hallepoortlaan 40, 1060 Brussel – Info:
[email protected]
06 > BLIK
de wereld met een knipoog Glenn Elet aanschouwt de wereld op eigengereide wijze, wetend dat hij hem niet kan veranderen. Zijn werk is nooit kwetsend of scherp, het is een vette, goedbedoelde knipoog. Zijn inspiratie haalt hij uit zijn onmiddellijke omgeving, de actualiteit of de wijde wereld. Voor Time to B grasduint Glenn door de artikels. Zijn cartoons zijn een humoristische echo van al het nieuws dat NMBS te bieden heeft.
Glenn Elet
Glenn Elet is geboren in 1957 en werkt als cartoonist en illustrator voor kranten en magazines. Zijn cartoons ondermijnen de maatschappij niet, ze roepen nooit op tot revolutie. De werkjes wringen zich vrolijk in het brein van de argeloze lezer en nodigen hem met zwierige zwans uit tot een glimlach. Een moot mantelzorg voor de moegestreden man in de straat, een prikkende plaagstoot naar een politicus zonder pudeur, de wasem van een wolkje weemoed... Glenn’s stift zift en schift. Hij biedt de lezer een lachertje met laagjes, een zinsbegoocheling die uitnodigt tot zelfreflectie. Meer màg dat niet zijn. www.glennelet.be
10 > HORIZON
klaarstaan voor toekomstige groei
In goed tien jaar tijd kan NMBS indrukwekkende groeicijfers voorleggen in het binnenlandse reizigersvervoer. Tussen 2000 en 2010 is het aantal reizigers met 54% toegenomen. Ook in 2011 zet deze trend zich voort en stijgt het aantal met 2,9% tot 221,3 miljoen. Volgens prognoses van het Federale Planbureau blijft het aantal treinreizigers met tenminste 1,5% groeien tijdens de komende decennia. Die groei opvangen en de kwaliteit van het aanbod opdrijven, vormen een dubbele uitdaging voor NMBS.
Indrukwekkende groeicijfers
begon in de jaren zestig van vorige eeuw en
afname met meer dan 50% van het aantal
In een historisch perspectief is de groei van
zijn effect had tot het begin van het nieuwe
personeelsleden, dat medio jaren zestig
NMBS indrukwekkend te noemen. De im-
millennium, is quasi volledig weggewerkt.
boven de 80.000 piekte.
mense terugval van het aantal reizigers, die
Deze groei is bovendien gekoppeld aan een
Verwachte groei volgens Federaal Planbureau (Langetermijnvooruitzichten voor transport in België: referentiescenario) 2011
2015
2019
2023
2027
2031
2035
27.500
miljoen reizigers-kilometer
25.500 23.500
aanpassing groeiprognose door specifieke beperkingen
21.500 19.500 17.500 15.500 13.500 11.500 9.500
oorspronkelijke prognose 4,3% reizigers-kilometer/jaar (2,9% reizigers) verzadiging NZ-verbinding prognose Planbureau 2,05% reizigers-kilometer/jaar (1,5% reizigers) aangepaste prognose Planbureau 4,3% reizigers-kilometer/jaar vanaf 2024 (2,9% reizigers)
In reizigers-kilometer uitgedrukt, bedraagt de reizigersgroei in de periode 2005 – 2008 gemiddeld 4,9%, in de crisisjaren 2009 – 2010 neemt dit af tot 1,6%. De groei (reizigers-km) over de periode 2000 – 2010 (*) bedraagt in totaal 35,7%, wat ook in Europees opzicht indrukwekkend is. In dezelfde periode gaan de buurlanden heel wat minder sterk vooruit (SNCF met 22%, NMBS gaat uit van een gematigd scenario waarbij het aantal reizigers groeit met 1,5% per jaar.
NS met 4,7% en DB met 4,3%). In aantal reizigers groeit NMBS over dezelfde periode met 43,8% (SNCF met 26,9%, NS met 4,6% en DB met 10,8%).
De toekomstige groei voorbereiden
heeft NMBS de groeivoet van de mobiliteit
(*) Europese vergelijking op basis van cijfers
Op basis van het referentiescenario van het
per spoor berekend. In reizigers-kilometer
UIC: aantal reizigers en reizigers-km betreffen
Planbureau (Working Paper 12 08: Langeter-
zal het spoorvervoer met 2,05% per jaar
het aantal binnenlandse en internationale
mijnvooruitzichten van transport in België:
groeien tot 2030, of een gecumuleerde groei
reizigers op nationaal territorium.
Referentiescenario en twee beleidsscenario’s)
met 39%. Het referentiescenario gaat uit
Evolutie aantal reizigers en personeelsleden sinds 1960 (mln. reizigers)
effectief
Aantal reizigers bij Europese spoorwegoperatoren (groei in % 2000 - 2010) bron UIC mln. reizigers
80.000
230
50%
70.000
200
40%
60.000
170
50.000
20%
140
10%
30.000
110
0%
1970
1980
1990
2000
2011
26,9%
30%
40.000
1960
43,8%
10,8%
NMBS
SNCF
DB
4,6%
NS
van een ongewijzigd beleid. Bij een beleid
Nieuw vervoersplan binnenlands
voor alle stations en stopplaatsen (indien
dat duurzaam vervoer extra stimuleert (sce-
reizigersvervoer
voldoende vraag). De treinen rijden om het
nario 2 in de Working Paper 12 08), kan de
NMBS Mobility ontwikkelt momenteel een
half uur of om het kwartier, wat de nood aan
groeivoet oplopen tot 4,3% per jaar!
nieuw vervoersplan dat eind 2013 wordt
extra piektreinen sterk vermindert. Momen-
Om die groei te realiseren, moeten twee
ingevoerd. De krachtlijnen van dat plan
teel rijdt 31% van de treinen in de basis-
voorwaarden vervuld zijn. In de eerste plaats
zijn een verhoogde robuustheid, betere aan-
dienstregeling niet volgens het klokvaste
dient er een oplossing te komen voor de ver-
sluitingen (ook met ander vervoer) en een
schema, zodat de risico’s op verstoringen
zadiging van de Brusselse Noord-Zuidverbin-
duidelijke, klokvaste dienstregeling. Dit plan
in de treindienst verhogen en de stiptheid
ding. Een belangrijk deel van het treinver-
zal op korte tot middellange termijn soelaas
onder druk komt te staan.
keer gaat door deze flessenhals en met de
bieden om de toenemende reizigersaantal-
Andere aspecten van het toekomstige ver-
bestaande infrastructuur is het onmogelijk
len op te vangen.
voersplan concentreren zich op twee polen:
om nog veel meer treinen in te leggen.
Voor de langere termijn heeft NMBS een
meer duidelijkheid en comfort voor de klant
strategische oriëntatiestudie uitgevoerd die
en een beter en vlotter beheer van het
In de tweede plaats moet NMBS over
de toekomstige mobiliteitsvraag in kaart
treinverkeer. Een strak exploitatieschema
voldoende investeringsmiddelen kunnen
brengt en de hoofdlijnen uitzet voor een
biedt de reiziger een duidelijker zicht op het
beschikken. Binnen de huidige context, waar
aanbod 2020 - 2030. De basisprincipes
aanbod, maar vereenvoudigt ook het beheer
de overheid belangrijke inspanningen doet
van het vervoersplan 2013 blijven gelden,
in real time voor NMBS en Infrabel. In het
om de uitgaven te beheersen, legt de rege-
maar krijgen een veel striktere invulling. Het
nieuwe vervoersplan zal de klant bovendien
ring budgettaire beperkingen op. Daarom
plan gaat uit van een minimale bediening
ruimere overstaptijden krijgen, aangepast
gaat NMBS uit van het referentiescenario,
van twee treinen per uur en per richting
aan de reële omstandigheden.
waarbij het aantal reizigers-kilometer met 2,05% aangroeit tot 2024 (1,5% reizigersgroei), daarna gaat NMBS uit van een groei met 4,3% (2,9% reizigersgroei). Met de instroom van de treinen die de jongste jaren besteld zijn, beschikt NMBS in principe over een voldoende groot zitplaatsenaanbod tot 2023 - 2024.
Het nieuwe vervoersplan van december 2013 mikt op een verhoogde stiptheid, betere aansluitingen en een duidelijkere dienstregeling.
Foto: Julie Feyaerts
Lezende reizigers op de foto Eind juni, vlak voor de start van de grote vakantie, konden treinreizi-
zetten én om de leeszomer in te luiden, sloegen Stichting Lezen en
gers in de stations van Gent-Sint-Pieters, Antwerpen-Centraal,
NMBS de handen in elkaar. Treinreizigers met een boek konden op de
Oostende en Brussel-Nationaal-Luchthaven op de foto met hun
foto tijdens vier glamoureuze fotoshoots en maakten kans om NMBS-
favoriete boek. Een fotograaf, professionele fotolampen, honderden
tickets of boekenpakketten te winnen. Het initiatief kon op heel wat
enthousiaste lezers en het overweldigende decor maakten van de
bijval rekenen: “Schitterende actie. Ook heel zomers! Dit nodigt zo
treinstations een verrassende fotostudio.
uit om een boekenwinkel of bibliotheek binnen te stappen”, vertelt A. Oyen uit Antwerpen. Alle foto’s zijn te bekijken op
De zomervakantie is traditioneel de periode waarin mensen de meeste
www.iedereenleestindetrein.be.
boeken lezen. Om die enthousiaste groep van lezers in het zonnetje te
Iedereen Leest is een project van Stichting Lezen i.s.m. NMBS.
15
Mobility Deal tijdens de Week van de Mobiliteit
> samensporen
staat voor “Smart Move”, in haar zoektocht naar originele nieuwtjes over duurzaam vervoer. Ook werkte de spoorwegmaatschappij mee aan de fotowedstrijd, georganiseerd naar aanleiding NMBS heeft ook dit jaar de schouders gezet
uit aan de treinreizigers. Bedrijven en scholen
van de autovrije zondag (zie www.weekvan-
onder de Week van de Mobiliteit. Zo was er een
die deelnamen aan de actie “Naar school/naar
demobiliteit.be), waarbij treinreischeques
speciaal biljet beschikbaar: met de Mobility
het werk zonder auto” konden rekenen op 200
gewonnen kunnen worden ter waarde van
Deal konden reizigers tegen een forfaitaire prijs
weekabonnementen voor de trein.
25 euro per stuk. Daarnaast werden op zondag
van 9,9 euro sporen in 2de klas tussen twee
16 september in de treinen tussen Antwerpen-
Belgische stations. In Brussel deelden trein-
In Vlaanderen ondersteunt NMBS de nieuwe
Centraal en Antwerpen-Berchem teksten en
begeleiders in het station Delta 200 ontbijten
mobiliteitswebsite Smove (www.s-move.be), wat
gedichten over mobiliteit voorgelezen.
Trein rijmt op zomerfestival Het is ondertus-
het extra aanbod van NMBS: ze vermijden de
voorzien. Ook een aantal “kleinere” evenemen-
sen een klassiek
verkeersdrukte en kunnen na een soms slo-
ten kunnen in aanmerking komen. Het gaat dan
gegeven: met de trein naar een zomerfestival.
pende meerdaagse veilig huiswaarts.
bijvoorbeeld om Laundry Day in Antwerpen of
Elk jaar doet NMBS heel wat inspanningen
Dit jaar heeft NMBS speciale treinen ingezet
Openfields in Charleroi. Openfields doet bijzon-
om de bezoekers vlot en veilig van en naar de
voor een aantal grote festivals zoals TW Classic,
dere inspanningen om zo ecologisch mogelijk
belangrijkste zomerfestivals te brengen. Heel
TW Boutique, Graspop, Pukkelpop en Franco-
te werk te gaan, zodat vervoer per trein een
wat jongeren voelen zich aangesproken door
folies. Voor Dour waren dan weer extra haltes
evidente keuze is.
Ecologische en efficiënte treinwasinstallatie Treinen wassen is geen eenvoudige zaak: het vergt veel water en moet het hele jaar door gebeuren. Om in alle seizoenen te kunnen werken is een overdekte treinwasinstallatie de oplossing. En om het waterverbruik binnen de perken te houden, is hergebruik de oplossing. Liefst met respect voor het milieu, uiteraard. De trainwash van Oostende bespaart tot 80% leidingwater.
HOE WERKT EEN TRAINWASH?
1
2
3
4
Sproeistand
Inzetstand zuur
Borstels
Spoelstand
1. Het treinstel wordt nat gemaakt in
2. De trein rijdt aan 5km/u
3. Borstels met een licht
4. Het treinstel wordt
de sproeistand. In de winter, bij
verder door de trainwash.
schurend effect (met
afgespoeld. Voor de
temperaturen onder de 5°C,
Aan de inzetstand zuur
siliciumcarbide korrels in
ramen wordt zachter
wordt hier water gebruikt van 60°C,
wordt het wasproduct
verwerkt) reinigen de
water gebruikt.
zodat het waswater niet aanvriest.
aangebracht.
kast.
17
De tractiewerkplaats van Oostende beschikt sinds 2005 over een overdekte
> PRIKBORD
trainwash. Het vervuilde waswater wordt opgevangen, gezuiverd en daarna opnieuw gebruikt om de treinen te reinigen. Op die manier wordt per rijtuig tot 80% leiding-
NIEUW TRAVEL CENTRE BRUSSEL-NOORD
water bespaard! Om een rijtuigkast te wassen, is er ongeveer 800 liter water nodig.
Eind april opende NMBS een nieuw Travel
vingsgeluid sterk vermindert, zodat klanten
Dankzij de waterzuivering is er slechts een
Centre in het station Brussel-Noord.
in alle rust tickets kunnen aankopen of
Het bevat 5 loketten voor binnenlands
informatie kunnen vragen. Het is de eerste
treinverkeer. Het gaat om een met glazen
fase van een grondige opfrisbeurt voor
wanden afgesloten ruimte die het omge-
Brussel-Noord.
effectief verbruik van 210 liter (ongeveer 1/3 daarvan is regenwater en 2/3 is leidingwater). De overige 590 liter is gerecupereerd, gezuiverd water.
5 trappenklimmer voor reizigers met beperkte mobiliteit Momenteel zijn 114 van de 209 Blaasstand
Belgische stations toegankelijk voor rolstoelgebruikers, mits assistentie. Om die toegankelijkheid nog te
5. In de blaasstand wordt het
verbeteren, kocht NMBS 23 trappen-
klimmers. Dat toestel zorgt ervoor
materieel al gedeeltelijk
drooggeblazen.
dat, bij defecte liften, bij werken in het station of in uitzonderlijke omstandigheden de reizigers met beperkte mobiliteit toch zonder problemen de trein kunnen nemen.
Diabolo: vlot van trein op vliegtuig In juni 2012 is de Diabolo-verbinding met de luchthaven in gebruik genomen. De ondergrondse verbinding tussen het station Brussel-Nationaal-Luchthaven en Mechelen maakt de nationale luchthaven rechtstreeks toegankelijk vanuit het noorden van het land. De opening van de treintunnel onder het tarmac is een eerste grote stap in een veel ruimer project dat op termijn van de luchthaven één van de best bereikbare luchthavens van Europa zal maken, zowel voor binnenlands als internationaal treinverkeer. Aanzienlijke tijdswinst vanuit het noorden Treinreizigers vanuit Mechelen en Antwerpen zullen maximaal voordeel hebben bij de Diabolo. Wie van Antwerpen naar de luchthaven spoorde, was 51 minuten
Dankzij de Diaboloverbinding winnen treinreizigers 20 tot 30 minuten tijd op hun traject naar de luchthaven.
onderweg omdat tot Brussel-Noord diende gereden en dan overgestapt. Dankzij de Diabolo wordt dat 34 minuten zonder overstap. Ook reizigers uit Neerpelt (104 minuten tegenover 121), Beveren (52 minuten in plaats van 87), Lier (nu 38 minuten, voordien 54) en Noorderkempen (68 minuten in plaats van 103) winnen heel wat tijd, al die-
nen deze reizigers wel nog over te stappen. Sinds 10 juni rijdt om het uur een trein tussen Antwerpen en de luchthaven, die verder richting Leuven en Landen rijdt. Mechelen krijgt daar nog een tweede trein per uur bovenop omdat de trein vanuit Gent zal verder rijden via de nieuwe lijn. Antwerpen zal in december een tweede trein krijgen.
Kalender grote infrastructuurwerken rond Brussel 6/2012
12/2015
12/2016
12/2017
12/2020
Diabolo-verbinding Noord van de luchthaven
Diabolo-verbinding op L26
Diabolo-verbinding op L25
Vierhoek Oost
Tunnel Schuman-Josaphat
4 sporen op L161 Ottignies – Brussel
Vierhoek West
4 sporen op L124 tussen Linkebeek en Nijvel
Bypass Mechelen
4 sporen op L50A St-Kat-Lombeek – Brussel
19
Antwerpen By-Pass Mechelen 12/2015 Mechelen
> PRIKBORD
6/2012 Diabolo 6/2012
12/2016
nd De
12/2015
Zaventem Leuven
verbinding met de oostelijke ringlijn rond Brussel (lijn 26), de realisatie van de tunnel Schuman – Josaphat en de uitbreiding naar 4 sporen van de spoorlijnen richting Gent, Charleroi en Namen.
de
on
m er
2 sporen l161/1 12/2016
Zaventem (Brussels Airport)
Jette Denderleeuw
Vierhoek West 12/2017
Vierhoek Oost 12/2017 Tunnel SchumanJosaphat 12/2015
BrusselNoord BrusselWest
Meiser
BrusselZuid Moensberg
4 sporen l161 12/2016 Halle
4 sporen l124 12/2020 Charleroi Nijvel
Doornik hsl 1 Bergen
Missing links Om de voordelen van de Diabolo maximaal te benutten, ontbreken nog twee belangrijke schakels: een verbinding in Mechelen met de bestaande lijn naar Antwerpen (lijn 25) voorbij het station van Mechelen-Nekkerspoel en een aansluiting op diezelfde
ve
Nieuwe infrastructuur Het indrukwekkendste onderdeel van de Diabolo is de tunnel onder de luchthaven, maar dat is slechts een deel van het project. Om aan te sluiten op de sporen richting Antwerpen heeft de infrastructuurbeheerder Infrabel ook een nieuwe spoorlijn aangelegd tussen Schaarbeek en Mechelen op de middenberm van de E19. Ook het stationsgebouw is volledig vernieuwd, met meer ruimte voor de loketten.
eu
-N
la nai uv en Lo am N
Brugge Gent 4 sporen l50A 12/2016
BrusselSchuman
lijn ter hoogte van Schaarbeek. Die zouden respectievelijk einde 2015 en einde 2016 in dienst komen. Ook andere projecten hebben een invloed op het treinverkeer naar de luchthaven: een
Diabolotoeslag Doordat de Diabolo-infrastructuur nu grotendeels afgewerkt is en het treinaanbod naar de luchthaven verbetert voor een belangrijk deel van de klanten, verhoogt de Diabolo-toeslag: 4,33 euro i.p.v. de huidige 2,16 euro. De toeslag kadert in een regeringsbeslissing met betrekking tot de financiering van de infrastructuur. NMBS stort deze integraal door aan Northern Diabolo nv, de PPS-constructie (privaat-publieke samenwerking) die instaat voor de bouw van de Diabolo-tunnel.
Het station Brussel-Nationaal-Luchthaven kreeg gloednieuwe, ruimere loketten.
Operationeel resultaat NMBS beter dan verwacht Het eerste semester van 2012 heeft NMBS haar bedrijfskasstroom (ebitda*) fors opgekrikt. Voor gedelegeerd bestuurder Marc Descheemaecker het bewijs dat het besparingsplan, gelanceerd in oktober 2011, werkt. (*) Inkomsten voor aftrek van interest, belastingen,
NMBS is erin geslaagd haar exploitatiekosten sterk te verminderen.
afschrijvingen en amortisatie of ‘Earnings Before Interest, Tax, Depreciation and Amortization’.
NMBS doet het blijkbaar heel wat beter dan
miljoen euro, waar we -47,6 miljoen gepland
nut. We tellen nu 87,9% treinen op tijd ten
voorzien?
hadden. Veel beter dan verwacht dus. NMBS
opzichte van 87% voor dezelfde periode vorig
Marc Descheemaecker: “Onze kasstroom voor
komt uit een diep dal. Onze kasstroom op
jaar. De stiptheid na neutralisatie bedraagt
het eerste semester van dit jaar bedraagt -8,5
jaarbasis was in 2009 gezakt tot -288 miljoen
nu 92,8% in 2012 ten opzichte van 91,7% in
euro, vooral vanwege de economische crisis
2011.”
en de sterke stijging van een aantal kosten, zoals de energiekost.”
veiligheid?
Evolutie ebitda 1ste semester (miljoen euro) 2011
2012
0 -8,5 -50
-47,6
(gebudgetteerd)
-65,9 -100
De kasstroom bedraagt -8,5 miljoen euro -150 het eerste semester van 2012, tegen tijdens 65,9 miljoen euro in 2011. Een meevaller in vergelijking met de begrote -47,6 miljoen euro.
En wat met de maatregelen voor een hogere
Heeft NMBS de kosten beter onder controle?
MD: “We hebben ons geëngageerd om het
MD: “Onze exploitatiekosten zijn gedaald in
automatische remsysteem TBL1+ versneld te
vergelijking met vorig jaar. De kosten voor
installeren op onze treinen. Eind juni 2012
tractie-energie dalen met 22% tot 25% voor
beschikte al 80% van het materieelpark over
het reizigersverkeer. Andere exploitatiekosten
TBL1+, of iets meer dan 800 voertuigen. In
verminderen met gemiddeld 4,5%.
2013 zullen alle locomotieven en motorstel-
Het besparingsplan dat we in 2011 hadden
len uitgerust zijn.”
uitgewerkt om tegen 2015 opnieuw een positief ebitda te bereiken, blijkt goed te werken.
Blijft het aantal reizigers groeien?
De semestriële resultaten bevestigen dat we
MD: “We vervoerden sinds begin dit jaar
vooruitgaan. Er was ook een niet-recurrente
meer dan 119 miljoen reizigers, een lichte
impact van 25 miljoen euro.”
stijging van 0,5% ten opzichte van diezelfde periode vorig jaar. Ook voor de komende jaren
Is er ook op andere vlakken vooruitgang?
verwachten we dat de steile groeicurve van
MD: “Ons actieplan stiptheid bewijst zijn
het jongste decennium wat afvlakt.”
21
Tweets #nmbs
> PRIKBORD
Airco en tot mijn grote verwondering nog vrije Bericht aan de @nmbs: ZET DIE AIRCO AF, mijn
plaatsen op de trein richting zee. Thank you @
eicellen hoeven nu nog niet ingevroren te wor-
NMBS! #NMBS
den. Sunday, July 29, 2012, 12:29:25 by Sabriniski
Sunday, August 19, 2012, 11:41:59 by Yurikuse
NMBS elke weekavond in primetime op Eén “Iedereen beroemd”, de opvolger van
Sympathiek van de #nmbs: gratis water en sui-
“Man bijt hond”, is eind augustus van start gegaan. Het programma opent met
Leve gratis #wifi in de treinen in #finlande
kerwafels in Knokke door problemen met trein
Ideetje voor de #nmbs?
naar Brugge.
“De pendelquiz”, een quiz in de trein. Een
Tuesday, July 31, 2012, 13:08:05 by Buryha
Monday, July 23, 2012, 17:25:40 by Bram_vdp
drie vragen proberen te beantwoorden.
In een half uur van Leuven naar Luik, dankzij de
@JanVdE bij #nmbs kan je ticket uploaden op
hogesnelheidslijn van de #NMBS. Toch een nut-
je eID, geen print nodig. Email als bevestiging.
tige investering, blijkbaar.
#handig
Monday, July 30, 2012, 10:54:57 by Coasterboy76
Monday, July 23, 2012, 13:24:59 by Olimaes
aantal willekeurige treinreizigers moet Beantwoorden ze de eerste vraag juist dan krijgen ze 50 euro, voor de tweede krijgen ze 100 euro en voor de derde 150 euro. Geven ze echter een fout antwoord, dan moeten ze in het volgende station de trein verlaten. NMBS wint hoe dan ook: ze komt immers elke avond in beeld.
Treinen naar de kust 2.200.000 In de zomermaanden vervoerde NMBS 2,2 miljoen reizigers naar de kust.
Aantal reizigers per dag op topdagen woensdag 25 en donderdag 26 juli.
Aantal extra treinen per week naar de kust in het zomerseizoen
45 kilometer file naar de kust op 25 juli, rampdag voor het wegverkeer met verscheidene ongevallen.
DESIRO, DE TREIN VAN MORGEN
23 > dossier
In 2008 plaatst NMBS een order om 305 motorstellen aan te kopen. Kostprijs 1.425 miljoen euro, meteen de grootste aankoop uit de geschiedenis van de spoorwegonderneming. De nieuwe treinen zijn broodnodig om de fors toenemende reizigersaantallen een comfortabele reis te garanderen. Ze zullen ook ingezet worden op het toekomstige Gewestelijk ExpresNet (GEN) rond Brussel. De moderne, lichte motorstellen krijgen de naam Desiro. Sinds enkele maanden rijden de eerste stellen op het spoornet. Welkom in de trein van morgen.
Klantgericht ontwerp Desiro’s kunnen massa’s mensen vervoeren. Mocht de huidige capaciteit niet volstaan, als de volgende jaren het aantal reizigers nog sterk zou groeien, dan bestaat de mogelijkheid gemakkelijk een extra rijtuig tussen te plaatsen. Alle bekabeling is reeds voorzien. Het massagegeven doet niets af aan het comfort. De klimaatregeling is standaard ingesteld op 22° C, maar kan door de treinbegeleider aangepast worden in functie van de buitentemperatuur. Elk rijtuig beschikt over 8 stopcontacten, zodat bijvoorbeeld een laptop met Om het in- en uitstappen gemakkelijk en snel te laten verlopen, zijn de rijtuigen uitgerust met brede zwenkschuifdeuren.
platte batterij toch kan gebruikt worden. Informatie aan reizigers verloopt via grote lcd-panelen en via het omroepsysteem. Een bijkomend systeem van infoschermen maakt het mogelijk extra informatie te verschaffen of NMBS-producten in de kijker te zetten.
Sprinten tussen stations De Desiro (officieel MS08) is gemaakt voor interregio- en omnibusdiensten. Dat betekent frequente stops en een doelgroep van
De 305 Desiro-stellen bieden samen 84.500 zitplaatsen
pendelaars die zo snel mogelijk in en uit moeten kunnen stappen. De trein heeft daarom de allures van een sprinter. Hij trekt veel sneller op dan andere treinen op het net, zodat ondanks de haltes een traject
Veiligheid troef
toch met een hoge gemiddelde snelheid kan gereden worden. Ander
De Desiro beschikt over een indrukwekkend arsenaal veiligheidsuit-
voordeel: de trein beschikt over een ruimere marge om vertragingen
rustingen. De treinen zijn zowel met het veiligheidssysteem TBL1+ als
in te halen, wat de stiptheid ten goede komt.
ETCS1 uitgerust, zodat het risico op het voorbijrijden van een rood
Om het in- en uitstappen gemakkelijk en snel te laten verlopen, zijn
sein minimaal is.
de rijtuigen uitgerust met brede zwenkschuifdeuren. De motorstellen
Onderaan de deuren is een optische sensor geplaatst die de deuren
bestaan uit drie rijtuigen en bieden 280 zitplaatsen. In nood kunnen
sluit als er gedurende 10 seconden geen beweging wordt gedetec-
nog eens 300 extra staande reizigers worden vervoerd. Tot vier
teerd. Bovendien beschikken de deuren over gevoelige boorden
motorstellen kunnen aan elkaar worden gekoppeld, goed voor 1.120
bekleed met vingerbeschermend rubber, die automatisch openen als
plaatsen.
ze een hindernis waarnemen. Van zodra de trein 5 km/u rijdt, sluiten
de deuren automatisch. Zowel binnen als buiten aan het motorstel zijn er noodopeningen die door NMBS-personeel kunnen bediend
Vlot toegankelijk voor personen
worden.
met een beperkte mobiliteit
Voorts zijn in de rijtuigen en in het toilet SOS-alarmknoppen
De Desiro heeft een lage instapdrempel en brede deuren en beschikt
geplaatst. Elk rijtuig beschikt over consoles die aangeven welke
ook over een laadbrug voor personen in een rolstoel. In de multifunc-
alarmknop werd ingedrukt, zodat de treinbegeleiders meteen de
tionele ruimte zijn twee plaatsen gereserveerd voor rolstoelen. Ook het
juiste richting kunnen uitgaan. De Desiro’s beschikken uiteraard over
toilet is toegankelijk voor personen met een beperkte mobiliteit. Een
een uitgebreide brandbeveiliging, met manuele brandmelders en rookdetectoren. Tussen de verschillende compartimenten bevinden
SOS-alarm onderaan moet mensen die per ongeluk vallen en niet zelfstandig kunnen rechtstaan, soelaas bieden.
zich brandwerende deuren die sluiten bij brandalarm (maar steeds geopend kunnen worden om eventuele evacuatie niet te hinderen). Om het algemene veiligheidsgevoel te verhogen en potentiële agressors af te schrikken, zijn de Desiro’s uitgerust met camerabewa-
stelling tot de huidige motorstellen zijn er namelijk veel minder
king. Ook het open concept verhoogt de sociale controle. In tegen-
tussenschotten. De Desiro heeft in dat opzicht meer weg van een metrostel.
Beter voor het leefmilieu De Desiro weegt een stuk minder dan vergelijkbare treinen bij NMBS (146,8 ton tegenover 156 ton voor een motorstel MS96) en heeft dus minder energie nodig dan een klassieke trein. Hij kan ook zelf een deel energie opwekken via de elektrische rem, die als generator werkt. Het globale energieverbruik daalt zo met 15%. Nog andere elementen maken van de Desiro een groenere trein: efficiënte isolatie, getinte ruiten en de automatisch sluitende deuren. (uitgebreider artikel, zie Time to B nr. 11)
Ergonomie voor de treinbestuurder De treinbestuurder heeft een grote verantwoordelijkheid. Ergonomie en comfort zijn daarom belangrijke aandachtspunten. De stuurposten Desiro’s hebben minder tussenschotten zodat een zeer ruimtelijke indruk ontstaat.
van de Desiro bieden op dat vlak het neusje van de zalm. De
stuurtafel met de diverse bedieningsinstrumenten en panelen is
Uitgebreid computergestuurd diagnosesysteem
rondom de bestuurder gebouwd, zodat hij een goed overzicht heeft.
Het diagnosesysteem van de MS08 herkent, registreert en meldt
Een bestuurdersdisplay geeft alle nuttige info over de toestand van de
storingen in het treinstel. Alle relevante functionele beperkingen van de systemen, zoals aandrijving, boordnet, koppeling, remmen, klimaatregeling en deuren worden aan de treinbestuurder gemeld. Het onderhoudspersoneel kan via computer specifieke storingsmeldingen met
trein. Heel wat zaken gebeuren, in tegenstelling tot oudere treinen, computergestuurd. De treinbestuurder kan zich zo nog beter concentreren op het rijden zelf. Bovendien beschikt de bestuurder over een zeer comfortabele zetel, klimaatregeling in de stuurpost en een
gedetailleerde informatie opvragen.
koelvak voor voeding en drank.
Technische gegevens Treintype
elektrisch drieledig motorstel
Netspanning
• 95 meerspanningsstellen 3 kV gelijkstroom / 25 kV wisselstroom • 210 enkelspanningsstellen 3 kV gelijkstroom
Max. snelheid
160 km/h
Lengte
79,9 meter
Inhoud waterreservoir toilet
400 liter
Max. vermogen
2.200 kW
1 Desiro = 27,5 auto’s *
Gewicht leeg
146,8 ton
1 Desiro = 112 auto’s *
Aantal zitplaatsen
280
(248 2 klas, 32 1
1 Desiro = 70 auto’s * de
ste
klas)
* vergelijking op basis van middenklasse auto
Waar rijden de Desiro’s?
Enkele stellen rijden als IR-trein tussen Antwerpen en Nijvel. Op termijn
Momenteel beschikt NMBS over 18 motorstellen. Ze rijden voornamelijk
zullen de Desiro’s over heel het land sporen. In totaal zullen 95 van de
als omnibustrein op de verbindingen Dinant – Libramont, Libramont –
305 stellen specifiek ingezet worden op het toekomstige Gewestelijk
Aarlen, Eigenbrakel – Aalst en Brussel – Leuven via de luchthaven.
Express Net rond Brussel.
Samenstelling 2
1
3
4
5
8
6
7
8
2 1
Stuurpost uiteinde 2
6
Klapzetels in de multifunctionele ruimte
2
1ste klas-afdeling
7
Plaats rolwagen reizigers
3
2 klas-afdeling
8
Brandwerende deur
4
Plaats PBM-laadhelling
9
Stuurpost uiteinde 1
5
Sanitaire ruimte - WC
de
9
28
> BINNENLAND
Meer ecologische professionele verplaatsingen met Railease
Een combinatie van firmawagen en trein, dat is het opzet waarmee NMBS in 2008 Railease op de markt bracht. Met deze handige oplossing kunnen werknemers steeds het geschiktste vervoermiddel van het moment uitkiezen. Wat is Railease? Railease richt zich op bedrijven met een wagenpark. Het bestaat uit een pakket dagreizen die werknemers kunnen gebruiken wanneer ze maar willen. Ze dienen enkel de juiste reisdatum in te vullen om een hele dag onbeperkt te reizen op het Belgische spoornet. Flexibiliteit en
Railease bespaart tot 1 ton CO2 per auto/per jaar 90 bedrijven gebruiken Railease 1 gecentraliseerde factuur per bestelling
gebruiksgemak staan hierbij centraal. Hoe werkt Railease? Elke werknemer die van Railease gebruik wil
kaart dient enkel de datum van de reisdag
• Ecologie:
maken, krijgt een persoonlijke moederkaart.
ingevuld te worden. Gedurende heel die dag kan
• gebruik van meer ecologisch vervoer
Daarnaast kan het bedrijf een aantal strippen-
de gebruiker vrij reizen op het binnenlandse
(trein, tram, bus);
kaarten kopen voor 20, 40 of 60 reisdagen. Die
spoornet, eventueel aangevuld met ander
• dalende CO2-uitstoot.
zijn niet op naam en kunnen dus uitgewisseld
openbaar vervoer (De Lijn, MIVB, TEC).
worden onder alle personeelsleden die in het bezit zijn van een moederkaart. Op de strippen-
Voordelen voor de werknemer? Voordelen voor het bedrijf?
• Gebruiksvriendelijk:
• Kostenbesparend:
• geen biljet vooraf aankopen;
• daling van het aantal gereden km, dus
• datum invullen volstaat.
minder kosten voor brandstof, leasing… ; • minder parkeerplaatsen nodig;
Evolutie aantal gebruikers
• recuperatie BTW (6%).
3.000
2.222
2.000 1.000
2.623
• Verhoogde productiviteit van werknemers: • de werknemer kan in de trein werken.
969
0 2009
• Mogelijkheid om te werken tijdens de rit
• steeds de best mogelijke reistijd;
1.515
2008
• Minder stress tijdens de verplaatsingen
2010
2011
Meer weten over Railease?
• Eenvoudige administratie:
Contacteer het Businesscenter van NMBS Mobility:
• eenvoudige bestelprocedure;
B-MO.072 s.13/8, Hallepoortlaan 40, 1060 Brussel
• één centrale factuur.
02/528.25.28,
[email protected]
29
Eurostar vervoert 2% meer passagiers
> BUITENLAND
Eurostar, de snelle treinverbinding tussen het
een toenemend aantal toeristen aan beide
Europese vasteland en het Verenigd Konink-
zijden van het Kanaal. Het jubileumfeest van
rijk, heeft in de eerste helft van dit jaar 4,8
Koningin Elizabeth II in juni trok bijvoorbeeld
miljoen passagiers vervoerd, 2 procent meer
veel toeristen naar Londen.
financiële crisis in de eurozone. Bedrijven
dan in dezelfde periode vorig jaar.
Vooral zakenlui doen minder beroep op de
voorzien kleinere reisbudgetten ten gevolge
De groei is volgens Eurostar te danken aan
hogesnelheidstrein, waarschijnlijk door de
van het onzekere economische klimaat.
Halfjaarresultaten thalys:
stijging omzet, lichte daling reizigers De omzet van Thalys is in vergelijking met de
reizigers krijgen nog meer voordelen via TheCard
89,5% van de treinen reed op tijd (internationale
eerste helft van 2011 gestegen met 3,2%. Zoals
PLATINIUM+. Voor vrijetijdsreizigers is een nieuw
normen, 15 minuten marge). Om haar doelstel-
meerdere spelers op de markt kent ook Thalys
promotietarief gelanceerd: dankzij het 1ste
ling van 90% van de treinen op tijd te bereiken
een lichte daling van het aantal reizigers (-0,5%)
minuten-tarief kost een rit Brussel-Parijs nog
tegen het einde van het jaar, zet Thalys in op een
voor het eerste semester van 2012. Deze daling
slechts 22 euro.
extra onderhoudsprogramma.
Thalys verbeterde de stiptheid met 4% is tekenend voor de globale economische
Half juli heeft Thalys de kaap gerond
vertraging. Op de drukke verbinding Brussel -
van 2 miljoen Wifi-gebruikers aan
Parijs gaat het aantal reizigers met 3,6%
boord. Sinds maart 2012 is
achteruit. De extra treinen naar Nederland
Wifi ook gratis voor
missen hun doel niet: op die verbinding stijgt
reizigers met een
het aantal reizigers met 13,8%.
Semi-Flex ticket in
Thalys blijft grote inspanningen doen om haar
Comfort 2.
aanbod nog aantrekkelijker te maken voor de
De stiptheid verbe-
diverse doelgroepen. Zakelijke en zeer frequente
terde met 4%:
De tractieverdelers werken met behulp van geavanceerde informaticatoepassingen
De tractieverdelers: centraal beheer van de treinen Om het treinverkeer in goede banen te leiden, is een dienstregeling nodig die bepaalt wanneer en waar een trein circuleert. Dat is een enorme opdracht. Maar het is slechts één aspect van het treinverkeer: vooraleer de treinen kunnen rijden, moeten ze rijklaar aan de start verschijnen. Dat is de taak van de ploeg “tractieverdelers” die vanuit Brussel het volledige materieelpark beheren.
Geoffroy Dotreppe, sinds 2005 tractiever-
eerste taak is ervoor zorgen dat de
piek hebben we immers behoefte aan
deler, legt uit: “Wij beheren alle locomo-
treinen uit het juiste aantal rijtuigen
langere treinen dan op landelijke lijn. Al
tieven, motorstellen en rijtuigen. Een
bestaan: op een drukke verbinding in de
die treinen moeten ’s avonds op de goede
plek staan zodat ze de volgende ochtend
tractiematerieel doorgeeft (dankzij GPS).
meteen van start kunnen. Wij ‘verdelen’
En ook de staat van het materieel,
dus al het rollend materieel over het
bijvoorbeeld afgelegde kilometers, wordt
volledige Belgische net en soms zelfs tot
bijgehouden.
31
> EXPERTENWERK
net over de grenzen.“ Dat is niet alles. De verdelers volgen ook
Ook de onderhoudsplanning speelt een rol bij het verdelen van het materiaal
de onderhoudsplanning op. Alle treinen moeten immers regelmatig, op basis van het aantal gereden kilometer of kalender-
Stressbestendig werken
dagen, in onderhoud. Geoffroy vervolgt:
De verdelers werken in een 3x8 regime.
proactief kunnen handelen. Als er
“En wij moeten er, samen met de eige-
Elke verdeler is verantwoordelijk voor
technische problemen zijn met een trein
naarswerkplaats, voor zorgen dat dit
één of meerdere treintypes en beschikt
moeten zij immers de oplossing vinden.
onderhoud op tijd kan plaatsvinden. Lukt
over een goede technische kennis van
Dat gaat van technische assistentie tot
dat niet dan wordt de trein uit circulatie
het rollend materieel en een goede
het voorzien van een vervangingstrein. In
gehaald. Wat natuurlijk een negatieve
kennis van het spoornet. Verdelers
de ochtend- of avondpiek is dat een
invloed heeft op de stiptheid en de
moeten ook stressbestendig zijn en
bijzondere uitdaging.
samenstelling van de treinen.“ Voor die taken maken de verdelers gebruik van Atlas (Advanced Train Location and Administration System), een complexe informaticatoepassing die continu de exacte locatie van al het
Geoffroy Dotreppe is sinds 2005 tractieverdeler: een uitdagende en boeiende job.
schilder Stéphane Lorge Stéphane studeert af aan het technisch instituut Henri-Maus van Namen in 1993, in de afdeling schilder- en plaatwerk. Hij werkt 11 jaar in verschillende garages (BMW, Mercedes, Renault en Ford) vooraleer als contractueel werknemer aan de slag te gaan in de centrale werkplaats van Salzinnes in 2006. Hij is statutair personeelslid sinds 2009.
07:20
Planning van de dag Bij aanvang wordt een opdracht ingescand, zodat de exacte tijd die aan een onderdeel besteed is, kan berekend worden.
DE WERKDAG VAN Stéphane lorge
10:15
Mengen en doseren De doseringen worden minutieus afgemeten om daarna de diverse componenten goed te mengen, volgens de normen weergegeven op de technische fiches.
10:40
Bescherming Vooraleer het schilderwerk te beginnen, doet Stéphane zijn beschermpak aan, met masker en handschoenen.
33
> de werkdag
07:05
Begin van de werkdag Stéphane en zijn collega’s krijgen een briefing over de programma’s, de planning en de doelstellingen die ze dienen te halen.
10:00
07:25
Keuze van de producten Stéphane gaat naar het magazijn om de verf te halen en kijkt na of de kleurcode de juiste is voor het onderdeel dat hij moet schilderen.
Schuren van een treindeur Om te schuren moet Stéphane een stofmasker en beschermhandschoenen dragen. Het schuren zelf dient uiterst secuur te gebeuren om een goed resultaat te krijgen.
10:45
Schilderwerk Na het afplakken van de delen die niet geschilderd dienen te worden, brengt Stéphane de verf aan met behulp van een spuitbus. Het spuiten gebeurt in een afgeschermde spuitcabine.
15:30
Einde werkdag Na reiniging en onderhoud van het schildersmateriaal zit de goedgevulde werkdag er op.
34
> Toen bij nmbs
1981 MS Break: breuk met het verleden Tot in de jaren 1980 hadden motorstellen van NMBS doorgaans hetzelfde uiterlijk, al kon de techniek verschillen. De komst van de tweeledige Break-motorstellen in 1981 vertegenwoordigde een breuk met het verleden. Ze leken in niets meer op de oude stellen. Ze beschikten bovendien over een volautomatische koppeling. Ze konden daarom niet worden gekoppeld aan oudere motorstellen, waar dat nog handmatig gebeurde. De Breaks waren ook de eerste treinen die een elektrodynamische rem hadden, die bij het remmen energie pro-
De oorspronkelijke tweeledige Breaks in Bordeaux-rood waren krachtige motorstellen, geschikt voor snelheden tot 160 km/u, die meer ruimte boden en beter rijcomfort dan de oudere motorstellen.
Break anno 1992, met derde tussenrijtuig.
duceert. NMBS nam in de eerste helft van de jaren tachtig in totaal 140 Break-treinstellen in gebruik. Producent was La Brugeoise et Nivelles. In april 1992 besliste de toenmalige NMBS-directie de motorstellen uit te rusten met een derde tussenrijtuig. Die oplossing had een dubbel voordeel: er kwam extra capaciteit om het groeiende aantal reizigers op te vangen en ze was bovendien goedkoper dan de aankoop van nieuwe treinen. Om hetzelfde aantal zitplaatsen te bieden zouden 62 dubbeldeksmotorstellen moeten besteld worden, wat zo’n 40% duurder zou uitvallen als de uitrusting van de Breaks met een derde rijtuig. Het extra rijtuig tweede klas gaf al aan waar NMBS met haar nieuwere treinen naar toe wilde. Het was uitgerust met individuele zetels in een opstelling 2+2, terwijl de versie 1981 nog over een 2+3 opstelling beschikte met zitbanken. Tijdens de vernieuwing kregen de Breaks ook een volledig nieuwe beschildering. Sinds 2009 ondergaan ze opnieuw een complete moderniseringsoperatie zodat ze weer helemaal bijdetijds zijn.
Break jaargang 2009, volledige vernieuwingsoperatie.
35
Wat als NMBS een dier was? De bladsnijdermier of parasolmier. Trekt eindeloos langs een dubbel spoor van het nest naar de eindbestemming (en weer terug) om blaadjes te gaan halen. Soms reizen kleine miertjes op de stukjes blad van de grotere mee. En omdat de miertjestrein nooit stopt, kan er nooit vertraging zijn. Alleen als een catastrofe, zoals een met lompe voeten passerende mens, het mierentreintje verstoort, is er een probleem.
> MIJN NMBS
Een stad? Je hebt van die Afrikaanse stadjes die echt op het kruispunt van wegen liggen, waar veel mensen langs de ene kant binnenkomen en langs de andere kant weer vertrekken, als in een station. Stadjes als Morogoro in Tanzania, Ruhengeri in Rwanda of Mambassa in Congo. Treinstadjes zonder trein.
Een film? Er zijn films, zoals enkele van de beroemde spaghettiwesterns van Sergio Leone, genre Once Upon a Time in the West, die geconcentreerd zijn rond het leven in de trein of langs het spoor. Héél NMBS! (Maar misschien daardoor wat te voor de hand liggend als keuze).
Een kleur? Bordeauxrood, de kleur waar ik in mijn kinderlijke fantasie treinen mee associeer, omwille van de zachte zetels van héél vroeger (maar misschien hadden die zetels wel een andere kleur, of komt de connectie tussen kleur en trein in mijn hoofd uit een film – die moeilijke associaties toch altijd).
Een beroemde persoon? Wel, laten we het grappig maken. Ik vind het altijd ergerlijk als mensen te laat komen, en aangezien de stiptheid van de treinen toch op zijn minst in de perceptie van veel reizigers een heikel punt blijft, is een van de toppers uit mijn lijstje van gepatenteerde telaatkomers: ex-politicus Luc Van den Brande.
Dirk Draulans Dirk Draulans is bekend als wetenschappelijk redacteur van Knack en tot de rang van BV opgeklommen door zijn deelname aan het TV1-programma De Laatste Show en ander televisiewerk. Zo deed hij in 2010 de reis van Darwin over met de Beagle voor Canvas. Deze doctor in de wetenschappen is daarnaast actief als schrijver van fictie en non-fictiewerken, waaronder een vijftigtal publicaties in wetenschappelijke vakbladen, romans en reisverhalen. Als ornitholoog nam hij deel aan tal van wetenschappelijke expedities, vooral naar Afrika, maar ook, bijvoorbeeld, naar het Canadese poolgebied.
