REBOUND/TIME-OUT
PILOT VOOR SAMENWERKING TUSSEN ONDERWIJS EN JEUGDZORG IN DE REGIO HELMOND
Schooljaar 2005/2006
BJ Brabant Jan Berkers Augustus 2005
In opdracht van de Provincie Noord-Brabant en het Samenwerkingsverband VO/VSO voor Helmond e.o.
INHOUDSOPGAVE: 1.
INLEIDING................................................................................................................ 2
2.
DOELGROEP EN UITGANGSPUNTEN........................................................................... 2 2.1 2.2
DOELGROEP ............................................................................................................ 2 UITGANGSPUNTEN:.................................................................................................... 2
3.
TWEE PILOTS BINNEN DE PROVINCIE BRABANT ...................................................... 3
4.
HUIDIGE SAMENWERKING ONDERWIJS/JEUGDZORG IN DE REGIO HELMOND ......... 3 4.1
5.
LANGDURIGE SAMENWERKING: ...................................................................................... 3
REBOUND/TIME-OUT ................................................................................................ 3 5.1 5.2
REBOUND............................................................................................................... 3 TIME-OUT .............................................................................................................. 4
6.
SAMENVATTING ........................................................................................................ 4
7.
RELATIE ONDERWIJS/JEUGDZORG; VISIE EN UITGANGSPUNTEN ............................ 4 7.1 7.2 7.3 7.4 7.5 7.6
ONDERWIJS EN JEUGDZORG; NATUURLIJKE PARTNERS. ........................................................... ONDERWIJS EN HAAR MAATSCHAPPELIJKE TAAK .................................................................... TAKEN EN VERANTWOORDELIJKHEDEN IN DE KETEN VAN ZORG ................................................... TAKEN EN VERANTWOORDELIJKHEDEN VAN DE JEUGDZORG ....................................................... ONDERWIJS EN JEUGDZORG; NATUURLIJK(E) PARTNERS .......................................................... UITGANGSPUNTEN BIJ DE SAMENWERKING TUSSEN ONDERWIJS EN JEUGDZORG ................................
4 5 5 6 6 7
8. ONDERWIJS/JEUGDZORG; HUIDIGE ONTWIKKELINGEN BINNEN DE REGIO HELMOND ......................................................................................................................... 8 8.1 HUIDIGE SAMENWERKING BINNEN DE REGIO: ...................................................................... 8.2 BELANGRIJKSTE RESULTATEN VAN DE RECENTE SAMENWERKING ONDERWIJS/ JEUGDZORG IN DE REGIO HELMOND.......................................................................................................................... 8.3 DE COMBITRAJECTEN .................................................................................................. 8.4 GEÏNDICEERDE ZORG IN HET VMBO ................................................................................ 9.
8 8 9 9
REBOUND ALS PREVENTIE VOOR TIME-OUT: ............................................................ 9 9.1 9.2 9.3 9.4 9.5 9.6 10.
UITGANGSPUNTEN ..................................................................................................... 9 AFSTEMMING TUSSEN REBOUND EN TIME-OUT .....................................................................10 VERSTERKING VAN DE ZORGSTRUCTUUR ...........................................................................10 UITVOERING VAN BUITENSCHOOLSE TIME-OUT ....................................................................10 PLAATSING IN DE BUITENSCHOOLSE TIME-OUT ...................................................................10 METHODIEK BUITENSCHOOLSE TIME-OUT .........................................................................11 FUNCTIES VAN DE DIVERSE PROJECTONDERDELEN, GEKOPPELD AAN DE BESCHIKBARE MIDDELEN VOOR HET SCHOOLJAAR 2005/2006 .....................................................................................................11 10.1 BESCHIKBARE MIDDELEN VOOR HET SCHOOLJAAR 2005/2006.................................................11 10.2 ZORG OP DE VMBO SCHOLEN ......................................................................................11 10.3 TIME-OUT; DE BUITENSCHOOLSE OPVANG .........................................................................12 11. 11.1 11.2 12. 12.1 12.2 12.3 12.4 13.
VERANTWOORDING VAN DE INGEZETTE MIDDELEN............................................ 12 UITVOERING VAN DE PILOT ......................................................................................12 INHOUDELIJKE EN FINANCIËLE VERANTWOORDING ................................................................12 DOELSTELLINGEN/ RESULTATEN ........................................................................ 13 DOELSTELLINGEN EN RESULTATEN VAN DE PILOT ..................................................................13 PRODUCTIE EN KOSTEN M.B.T. DE INZET OP DE VMBO SCHOLEN...............................................13 PRODUCTIE EN KOSTEN M.B.T. BUITENSCHOOLSE TIME-OUT.....................................................14 OVERDRAAGBAARHEID ...............................................................................................14 STROOMSCHEMA ................................................................................................. 15
1
1.
Inleiding
De samenwerkingsbehoefte tussen onderwijs en jeugdzorg, wordt zowel bij scholen als bij jeugdzorginstellingen in toenemende mate gevoeld. In de regio Helmond is de afgelopen jaren al het nodige ontwikkeld in de samenwerking tussen het voorgezet onderwijs (samenwerkingsverband VO/VSO voor Helmond e.o.) en de jeugdzorg. Ook de Provincie Noord-Brabant geeft in haar beleidskader aan, grote waarde te hechten aan een verdere samenwerking tussen onderwijs en jeugdzorg. Bijgaande notitie beschrijft een voorstel voor het vormgeven van de time-outfunctie voor de scholen van het samenwerkingsverband van de regio Helmond. Het betreft een pilot voor het schooljaar 2005/2006 waarbij de plannen voor een reboundfunctie binnen het voortgezet onderwijs, worden gecombineerd met de time-out functie door BJ Brabant en de VSO ZMOK school de Korenaer. Gelijktijdig wordt in West Brabant en vergelijkbare pilot uitgevoerd door de jeugdzorginstelling Tender, in samenwerking met het samenwerkingsverband VO/VSO aldaar. Beide pilots zullen ervaringsgegevens en methodieken opleveren die ook elders binnen de Provincie gebruikt kunnen worden om de samenwerking tussen onderwijs en jeugdzorg efficiënter te maken en ervoor te zorgen dat alle leerlingen zonodig kunnen profiteren van een afgestemd aanbod. Door onderwijs en jeugdzorgtrajecten te combineren zullen er met name voor kwetsbare leerlingen betere kansen komen om hun onderwijstrajecten af te ronden en een goede plek in de samenleving te bemachtigen.
2.
Doelgroep en uitgangspunten
2.1
Doelgroep
De pilot richt zich op alle jongeren van 5 scholen van het samenwerkingsverband VO/VSO Helmond e.o. • Vakcollege Dr. Knippenberg Helmond • Instelling Voortgezet Onderwijs Deurne (IVOD) • Het Varendonkcollege in Asten/Someren • Het Commanderijcollege in Gemert • Jan van Brabant College Helmond Ook de jongeren uit het voortgezet speciaal onderwijs (REC cluster 4) worden binnen de pilot meegenomen. Het betreft 2 scholen: • VSO ZMOK de Korenaer locatie Deurne en Helmond. • VSO ZMOK school de Hilt Helmond. De ervaring heeft geleerd dat het in de praktijk veelal gaat om VMBO leerlingen. In toenemende mate is er aandacht voor probleemleerlingen uit HAVO/VWO. In de praktijk “Stromen” deze leerling veelal eerst terug naar VMBO niveau, voordat extra zorg wordt ingezet. Binnen het samenwerkingsverband wordt dit probleem in toenemende mate erkend en worden acties ondernomen om ook voor deze leerlingen in een vroegtijdig stadium hulp te organiseren.
2.2
Uitgangspunten:
Met onderstaande notitie wordt voortgebouwd op ervaringen en inzichten die binnen de regio Helmond in de afgelopen jaren zijn opgedaan. Dit betekent dat de rebound en time-out voorziening zullen worden gepositioneerd als onderdeel binnen de bestaande zorgstructuur. Onderwijs is primair zelf verantwoordelijk voor een goede signalering en preventieve zorg voor leerlingen. Pas als reguliere zorg van het onderwijs niet toereikend is zal een beroep worden gedaan op curatieve acties van de jeugdzorg, waarbij de jongere, met ondersteuning van ambulante jeugdzorg, zo lang dit enigszins mogelijk en verantwoord is het reguliere onderwijstraject blijft volgen. Pas als binnen de reguliere zorgstructuur niet het gewenste resultaat bereikt kan worden, zal een jongere gebruik maken van een gecombineerd onderwijs/jeugdzorgtraject binnen, of in samenwerking met de REC cluster 4 school. Door deze structuur direct te koppelen aan de taken en functies van de leerplichtambtenaar, kan ervoor gezorgd worden dat alle leerplichtige jongeren in beeld zijn en een passend aanbod krijgen. Het verplichtende karakter van de leerplicht kan voor jongeren met motivatieproblemen een prima stimulans zijn om aangeboden onderwijs/hulptrajecten te accepteren.
2
3.
Twee pilots binnen de Provincie Brabant
Schooluitval is zowel maatschappelijk als voor de persoon in kwestie een ernstige zaak. Jongeren die zonder (beroeps)opleiding het onderwijs vroegtijdig verlaten, hebben aantoonbaar minder kansen om uit te groeien tot een gezonde en zelfstandige volwassene. Het is voor deze jongeren moeilijk om een goede plek in de samenleving te bemachtigen hetgeen vaak mede een oorzaak is van psychische en sociale problemen op latere leeftijd. De Provincie Brabant erkent het probleem van vroegtijdig schoolverlaten en stelt de jeugdzorginstellingen Tender en BJ Brabant in de gelegenheid om samen met het voortgezet onderwijs ervaringen op te doen met het opzetten van een goede time-outvoorziening. Beide instellingen zullen vanuit een gezamenlijk geformuleerde visie die u vindt onder hoofdstuk 7, een pilot verzorgen die is toegesneden en afgestemd op de locale situatie en de manier waarop de zorgstructuur van het onderwijs is ingericht. De resultaten van de pilots kunnen door jeugdzorginstellingen en samenwerkingsverbanden in andere regio’s worden gebruikt voor verdere opzet en uitbouw van goede en efficiënte time-out/rebound voorzieningen.
4.
Huidige samenwerking onderwijs/jeugdzorg in de regio Helmond
4.1
Langdurige samenwerking:
De huidige samenwerkingstructuur tussen onderwijs en jeugdzorg in de regio Helmond is het resultaat van een langdurige en vooral ook praktische samenwerking tussen het voortgezet (speciaal) onderwijs en BJ Brabant. Na de oprichting van het Bureau Jeugdzorg, heeft het Bureau Jeugdzorg Helmond als vanzelfsprekend vanuit haar taken en functies bij de samenwerking aangehaakt. Binnen de regio Helmond is een aantal jaren geleden het initiatief genomen voor de opzet van de functie schoolmaatschappelijk werk. Inmiddels wordt schoolmaatschappelijk werk als functie binnen het locaal jeugdbeleid provinciebreed ingezet. BJ Brabant heeft jarenlang uitvoering gegeven aan een time-out functie voor leerlingen van het voortgezet onderwijs van de Gemeente Helmond. Door afstemming tussen daghulp niet schoolgaande jeugd en deze time-outfunctie is in 2004 gestart met de pilot combitrajecten en de inzet geïndiceerde jeugdhulpverlening binnen het VMBO. De zorgstructuur in de regio en de samenwerking onderwijs/jeugdzorg is inmiddels landelijk bekend onder de naam “Helmonds model”, en is binnen het Landelijk Centrum Onderwijs Jeugdzorg (LCOJ) aangewezen als “Koploperproject”.
5.
Rebound/time-out
5.1
Rebound
Alle samenwerkingsafspraken tussen onderwijs en jeugdzorg in de regio Helmond gingen ervan uit dat onderwijs verantwoordelijk was voor een onderwijsaanbod aan alle leerlingen. Alle jongeren moesten een aanbod krijgen binnen het regulier of speciaal onderwijs. De jeugdzorg zou volgens een afgesproken structuur ondersteuning bieden daar waar nodig. Volgens deze uitgangpunten werden ook de pilots combitrajecten en geïndiceerde zorg in het VMBO opgezet. Door te werken vanuit deze uitgangspunten blijken binnen de zorgstructuur nagenoeg alle jongeren een plek te kunnen krijgen op het regulier of speciaal voortgezet onderwijs. Daar waar nodig ondersteunt de jeugdzorg onderwijstrajecten. Binnen de pilot rebound/time-out wordt deze structuur en uitgangspunten gehandhaafd. Het samenwerkingsverband heeft gekozen voor een interne rebound op alle scholen voor voortgezet onderwijs. Er zullen kleine klasjes (reboundklassen) geformeerd worden waar leerlingen tijdelijk kunnen worden opgevangen. Het onderwijs is verantwoordelijk voor het didactisch programma binnen de reboundklassen. Het is de bedoeling dat leerlingen zo spoedig mogelijk vanuit de reboundklassen weer worden teruggeplaatst binnen hun regulier onderwijstraject. Ter preventie van schooluitval, zullen op alle scholen van het samenwerkingsverband ambulante hulpverleners van de jeugdzorg hun werkzaamheden verrichten. Volgens een al ontwikkelde structuur zullen binnen de zorgstructuur gesignaleerde jongeren in aanmerking komen voor een zorgtoewijzing (geïndiceerde ambulante hulp) van het Bureau Jeugdzorg. De hulpverleningstrajecten zullen worden uitgevoerd in afstemming met het zorgteam en de zorgstructuur. Ambulante hulp kan zowel voor jongeren in de reboundklassen, als voor jongeren in reguliere klassen worden ingezet.
3
5.2
Time-out
Voor jongeren die vanwege psychosociale- en/of gedragsproblemen voor langere of korte tijd, niet binnen het reguliere of speciaal onderwijs te handhaven zijn, zal een buitenschoolse time-out gerealiseerd worden. Ook de groep jongeren die bij de leerplichtambtenaar geregistreerd staan onder de noemer “Absoluut verzuim”, maken onderdeel uit van deze groep. De buitenschoolse time-outklas zal worden uitgevoerd door de jeugdzorg en de REC cluster 4 school. De werkwijze van de buitenschoolse time-out en de manier waarop instroom van leerlingen wordt geregeld, staat verderop beschreven bij de methodiek van de time-out. De time-out zal binnen het totaal van de samenwerking tussen voortgezet onderwijs en jeugdzorg functioneren als sluitstuk van de zorgstructuur en zal ervoor zorgen dat er voor alle leerplichtige leerlingen een aanbod voorhanden is. Door de functie van leerplicht nadrukkelijk te koppelen aan deze voorziening, kunnen ook leerlingen met ernstige problemen en/of leerlingen met hardnekkige verzuimproblematiek met onderwijs en jeugdzorgprogramma’s bereikt worden.
6.
Samenvatting
Binnen de regio Helmond wordt al jaren gewerkt aan een goede afstemming tussen onderwijs en jeugdzorgtrajecten. Binnen het samenwerkingsverband VO/VSO is inmiddels een goede zorgstructuur ontwikkeld. BJ Brabant is van meet af aan betrokken geweest bij de ontwikkeling van de zorgstructuur. Ook is er de afgelopen jaren ruime ervaring opgedaan in het ontwikkelen en uitvoeren van een gezamenlijke zorgstructuur. BJ Brabant heeft meer dan 10 jaar in samenwerking met het onderwijs uitvoering gegeven aan een time-out functie voor leerlingen van de Gemeente Helmond. Momenteel lopen er nog projecten die een gecombineerd aanbod verzorgen van geïndiceerde ambulante jeugdzorg en reguliere zorg binnen het voortgezet onderwijs en voortgezet speciaal onderwijs. Op deze manier is in de regio Helmond door voortgezet onderwijs en jeugdzorg een nagenoeg sluitende aanpak gerealiseerd voor jongeren met psychosociale problemen. Met deze ontwikkelingen loopt Helmond voorop en heeft landelijk de status van “Koploperproject (LCOJ). Met de uitvoering van de pilot rebound/time-out kan het samenwerkingsverband uitvoering geven aan de opvangklassen binnen de scholen voor voortgezet onderwijs (reboundklassen) en is de jeugdzorg in staat om op alle scholen van het samenwerkingsverband een aantal uren geïndiceerde ambulante hulp te verzorgen. Deze combinatie biedt maximale garantie om leerlingen (met ondersteuning van de jeugdzorg) binnen de reguliere onderwijsstructuur te handhaven. Voor leerlingen die ondanks alle preventieve maatregelen en vanwege ernstige psychosociale problemen niet in staat zijn om zich binnen het regulier of speciaal onderwijs te handhaven, is er een mogelijkheid voor buitenschoolse time-out. Deze voorziening zal worden vormgegeven binnen een samenwerking tussen REC cluster 4 school de Korenaer en BJ Brabant. Door binnen het programma van de buitenschoolse time-out ook de functie van leerplicht nadrukkelijk te positioneren, kan verwacht worden dat ook leerlingen met ernstige problemen en leerlingen met hardnekkige verzuimproblematiek kunnen worden getraceerd en opgevangen. De resultaten van de pilot zullen worden geregistreerd, en er zal verslaglegging plaatsvinden. Met de ervaringen en de aanbevelingen vanuit de pilot kan de relatie onderwijs/jeugdzorg binnen de regio Helmond waarschijnlijk nog hechter en effectiever gemaakt worden. Ook zullen de resultaten en werkwijze door middel van rapportage beschikbaar komen voor samenwerkingsconstructies van onderwijs en jeugdzorg elders in de Provincie Brabant.
7.
Relatie onderwijs/jeugdzorg; visie en uitgangspunten
7.1
Onderwijs en jeugdzorg; natuurlijke partners.
Zowel binnen het onderwijs als binnen de jeugdzorg wordt de afgelopen jaren steeds meer de behoefte gevoeld om het aanbod van beide instituten op elkaar af te stemmen en gezamenlijk op te trekken voor jongeren die extra zorg en aandacht nodig hebben. Samenwerking onderwijs/jeugdzorg is ook een wettelijke taak vanuit de wet op de jeugdzorg. Het onderwijs wordt in toenemende mate geconfronteerd met leerlingen die vanwege gedragsproblemen, psychosociale problemen en/of problemen in het primaire milieu, niet of minder goed in staat zijn om het onderwijsprogramma te volgen en/of op een goede manier af te sluiten. Diverse landelijke onderzoeken tonen aan dat het hier ongeveer 5% van het aantal leerlingen betreft.
4
Het behalen van onderwijsdoelstellingen is voor alle kinderen en jongeren een belangrijke voorwaarde om later een goede plek in de samenleving te kunnen verwerven. Het op een goede manier afsluiten van een schoolloopbaan komt de eigenwaarde van kinderen en jongeren ten goede en biedt de beste kansen om op te groeien tot een voor zichzelf en de samenleving waardevolle volwassene . De afgelopen jaren is zowel binnen het onderwijs als binnen de jeugdzorg het besef gegroeid dat men elkaar hard nodig heeft om jongeren in staat te stellen de doelstellingen te realiseren, zoals hierboven omschreven. Overal in den lande zijn initiatieven ontwikkeld voor samenwerking tussen het onderwijs en de jeugdzorg. Zowel landelijke, provinciale als gemeentelijke overheden zien in toenemende mate de voordelen van een goede samenwerking en afstemming en nemen initiatieven om samenwerkingsrelaties te initiëren en te ondersteunen. Ook de Provincie Noord-Brabant wil deze samenwerkingsconstructies stimuleren en verder ontwikkelen.
7.2
Onderwijs en haar maatschappelijke taak
De onderwijsinstellingen verzorgen op basis van de onderwijswet een onderwijsaanbod voor leerplichtige en niet leerplichtige jongen. Alle Nederlandse jongeren in de leeftijd van 5 tot 18 jaar hebben het recht en de plicht om onderwijs te volgen. Buiten de leerplichtige leeftijd om, kunnen kinderen/jongeren op vrijwillige basis onderwijs volgen. Tijdens de leerplichtige leeftijd zijn jongeren verplicht om onderwijs te volgen. Voor handhaving van de leerplichtwet is de leerplichtambtenaar verantwoordelijk. Op het niet nakomen van de leerplicht staan wettelijke sancties. Het onderwijs verzorgt basis- voorgezet- en vervolgonderwijs. Het streven is erop gericht dat elke leerling minimaal een startkwalificatie behaalt (minimaal HAVO of MBO 2 niveau). Een startkwalificatie wordt door de landelijke overheid gezien als een minimaal niveau om op een verantwoorde manier te kunnen instromen op de arbeidsmarkt. In het streven om deze doelen te kunnen bereiken zijn een aantal jaren geleden regionaal de meld- en coördinatiepunten vroegtijdig schoolverlaten ingericht (RMC). Onderwijsinstellingen zijn verplicht om schoolverlaters tot 23 jaar die geen startkwalificatie hebben te melden bij het RMC. Het RMC registreert en zet trajecten uit om jongeren alsnog een starkwalificatie te laten behalen. Met name binnen de onderwijsinstituten voor VMBO en MBO is de laatste jaren in toenemende mate aandacht voor zorgleerlingen. Naast de scholen voor speciaal onderwijs, zijn alle VMBO scholen per regio verplicht lid van de door de landelijke overheid opgerichte samenwerkingsverbanden. De samenwerkingsverbanden hebben met name tot doel om in regionaal verband extra aandacht te geven aan zorgleerlingen. De samenwerkingsverbanden worden door het ministerie van OC&W gefinancierd. Scholen krijgen de afgelopen jaren naast hun didactische taken, in toenemende mate taken voor hulp en ondersteuning aan zorgleerlingen. Met name op de VMBO scholen zijn of worden hiervoor zorgstructuren ingericht. Sommige scholen en samenwerkingsverbanden hebben al goed opgezette en doordachte zorgstructuren. Anderen zitten nog volop in de ontwikkelfase. Inmiddels hebben de meeste VMBO scholen binnen hun zorgstructuur ter ondersteuning in- en externe deskundigen toegevoegd. Aan de meeste scholen zijn schoolmaatschappelijk werkers verbonden en een aantal scholen heeft een eigen orthopedagoog in huis. Ook wordt op een aantal scholen de zorgstructuur ondersteund met deskundigen van de GGZ, Bureau Jeugdzorg, Leerplicht, Politie e.d.
7.3
Taken en verantwoordelijkheden in de keten van zorg
In het kader van de leerplichtwet zijn alle jongeren tussen de 5 en 18 jaar volledig of partieel leerplichtig. Gedurende de schoolloopbaan kunnen jongen naast de onderwijsvoorziening een beroep doen op allerlei zorgvoorzieningen en instellingen. Deze instellingen opereren binnen diverse wettelijke kaders. Dit betekent dat er binnen een keten van zorg soms verschillende instanties betrokken zijn die elk weer volgens eigen regelgeving werken en verantwoording moeten afleggen. Normaal begaafde en niet gehandicapte jongeren binnen het voortgezet onderwijs kunnen globaal met de volgende instellingen of voorzieningen van doen krijgen. Preventief locaal jeugdbeleid: Gemeentelijke voorzieningen die voor iedereen toegankelijk zijn en die ondersteunend zijn voor een gezonde lichamelijke en geestelijke opgroei van kinderen/jongeren. Het betreft (sport) clubs, verenigingen zoals scouting, buurt- en jongerenwerk e.d. Het preventief locaal jeugdbeleid is een verantwoordelijkheid van de locale overheid en wordt gefinancierd door de Gemeente.
5
Curatief Locaal jeugdbeleid: Gemeentelijke voorzieningen voor (lichte) pedagogische ondersteuning/begeleiding die vrij toegankelijk zijn en waarvoor geen indicatie vereiste is. Voorbeelden van curatief locaal jeugdbeleid zijn: Jongeren Informatiepunten (JIP), straathoekwerk, opvoedingsondersteuning, AMW, schoolmaatschappelijk werk, jeugdpreventieproject (JPP) e.d. Ook het curatief locaal jeugdbeleid is een verantwoordelijkheid van de locale overheid en het wordt ook gefinancierd door de Gemeente.
Onderwijs: Onderwijsvoorzieningen worden gefinancierd door het Ministerie van OC&W. Het betreft regulier of speciaal onderwijs. Scholen voor speciaal onderwijs zijn bedoeld voor een bepaalde doelgroep met handicaps of beperkingen. Het aanbod staat in het teken van een didactisch aanbod waarom heen zorg en aandacht voor de leerling georganiseerd worden. Afhankelijk van het schooltype (regulier of speciaal) heeft de school extra zorgtaken. Binnen de zorgtaken staat het onderwijsaanbod centraal. Afhankelijk van de zorg of de onderwijssoort, wordt dit onderwijsaanbod specifiek en/of met een bepaalde intensiteit aangeboden. De scholen voor speciaal onderwijs worden door OC&W extra gefaciliteerd. De samenwerkingsverbanden binnen het voortgezet onderwijs krijgen voor de aangesloten scholen ook extra middelen voor zorg. In alle gevallen gaat het om extra didactische zorg die gekoppeld is aan het basispakket. Voor specialistische hulp moet de leerling verwezen worden naar de daarvoor bestemde voorzieningen. Gemeentelijke gezondheidsdienst (GGD) De GGD’s bieden, soms in afstemming met de scholen, preventieve medische zorg t.a.v. jongeren. De GGD is een gemeentelijke voorziening en wordt ook door de Gemeente gefinancierd. Jeugdzorg: Ambulante of (semi)residentiële Jeugdzorg is bestemd voor jongeren met ernstige psychosociale problemen, al dan niet in combinatie met problemen in het gezin. Jeugdzorg kan worden ingezet op indicatie van het Bureau Jeugdzorg en wordt gefinancierd door de Provincie. Geestelijke gezondheidszorg: Ambulante of residentiële hulp voor jongeren met ernstige psychische problemen en/of psychiatrische aandoeningen. GGZ hulp kan worden ingezet op indicatie van het Bureau Jeugdzorg of een medicus zoals huisarts, schoolarts e.d. De GGZ wordt gefinancierd door de zorgverzekeraars.
7.4
Taken en verantwoordelijkheden van de jeugdzorg
Met de komst van de wet op de jeugdzorg wordt er een nadrukkelijk onderscheid gemaakt tussen de verantwoordelijkheden van de Gemeenten in het kader van het locale jeugdbeleid en de taken van de Provinciale overheid. Onder verantwoordelijkheid van de Provincie voert het Bureau Jeugdzorg haar wettelijke taken uit en zijn de zorgaanbieders verantwoordelijk voor het aanbod van de geïndiceerde zorg. De jeugdzorg probeert in toenemende mate om haar aanbod af te stemmen op vragen uit de samenleving. Vraaggerichtheid, efficiëntie en doelmatigheid, zijn de uitgangspunten van waaruit men de zorg wil organiseren. Ook laagdrempeligheid en het willen bereiken van minderheidsgroeperingen (waaronder allochtonen) zijn speerpunten van het huidige beleid. De afstemming tussen locaal jeugdbeleid en jeugdzorg behoeft binnen de regio’s nog nadrukkelijk aandacht. Er zal nog meer dan voorheen afstemming moeten komen tussen het locaal jeugdbeleid, de taken van het Bureau Jeugdzorg en het aanbod van de zorgaanbieders.
7.5
Onderwijs en Jeugdzorg; natuurlijk(e) partners
Binnen onze geïndividualiseerde samenleving worden met name aan jongeren steeds hogere eisen gesteld. Voor hen biedt de samenleving minder vaste structuren en ijkpunten. Er worden steeds hogere eisen gesteld aan zelfstandigheid en communicatievaardigheden en het is dan ook niet verwonderlijk dat scholen in toenemende mate worden geconfronteerd met jongeren die extra steun en aandacht nodig hebben om later een goede plek in de samenleving te kunnen bemachtigen. Binnen het voortgezet onderwijs, zijn het met name de scholen voor speciaal
6
onderwijs en de VMBO scholen die geconfronteerd worden met probleemjongeren die extra zorg en aandacht nodig hebben. Juist in deze situatie en juist voor deze groep jongeren is het van ongelooflijk belang dat onderwijsdoelstellingen gerealiseerd kunnen worden. Het zijn vooral deze jongeren voor wie een goede beroepsopleiding en voorbereiding op de arbeidsmarkt van levensbelang zijn om uit te kunnen groeien tot zelfstandige volwassenen die verantwoordelijkheid kunnen nemen voor zichzelf en hun leefomgeving. Om voor alle jongeren onderwijs met goede maatschappelijke perspectieven te kunnen bieden, is onderwijs afhankelijk van ketensamenwerking met zorginstellingen. Met name voor de meest kwetsbare leerlingen is het onderwijs afhankelijk van ondersteuning door de zorginstelling. Ook voor de jeugdzorg is hier een belangrijke taak weggelegd. In samenwerking met het onderwijs, kan de jeugdzorg haar ambities m.b.t. het laagdrempelig aanbieden van zorg, efficiënt en vraaggericht werken realiseren. Binnen de samenwerkingsverbanden is naast het didactische aanbod, inmiddels veel aandacht voor zorg en nagenoeg alle scholen hebben hun zorgaanbod binnen hun structuur verankerd. Veel scholen vullen hun deskundigheid aan met hulpverleners en/of gedragsdeskundigen. Op veel plaatsen wordt met enthousiasme en deskundigheid een zorgstructuur gebouwd waar de jeugdzorg profijt van kan hebben. Anderzijds kan de jeugdzorg een aanvulling zijn voor die jongeren die binnen de zorgstructuur van de school onvoldoende geholpen kunnen worden. Door binnen en rondom de zorgstructuur diverse disciplines te organiseren, kan er een naadloze afstemming gerealiseerd worden tussen verantwoordelijkheden van het locaal beleid, het Bureau Jeugdzorg en de zorgaanbieders. Het uiteindelijke effect van deze samenwerking is en blijft in hoge mate afhankelijk van de kwaliteit van de zorgstructuur op de scholen en de bereidheid van partners om in een goede samenwerking gezamenlijk zorg te dragen voor probleemleerlingen en hun gezinssituaties. Door binnen de regio Helmond op de scholen voor voortgezet onderwijs reboundvoorzieningen te creëren en de zorgstructuur aan te vullen met mogelijkheden voor geïndiceerde ambulante jeugdzorg, worden er maximale mogelijkheden geschapen om vooral ook de meest kwetsbare jongeren te helpen hun onderwijstraject op een goede manier te beëindigen. Met het organiseren van een buitenschoolse time-out wordt aan de zorgstructuur een curatieve voorziening toegevoegd voor jongeren met ernstige psychosociale problemen en/of hardnekkige verzuimproblematiek en is er voor alle leerplichtige jongeren een adequaat aanbod beschikbaar.
7.6
Uitgangspunten bij de samenwerking tussen onderwijs en jeugdzorg
Binnen het onderwijs worden nagenoeg alle kinderen tussen 5 en 18 jaar bereikt. De onderwijswet biedt zelfs een wettelijke grond voor deelname, met eventuele sanctiemogelijkheden voor ouders en jongeren. Nu scholen voor voortgezet onderwijs in toenemende mate hun zorgstructuur organiseren en zich naast hun didactische taken verantwoordelijk voelen voor zorgtaken, ligt het voor de jeugdzorg voor de hand om bij deze zorgstructuur aan te sluiten. Onderwijs is maatschappelijk gezien een geaccepteerd instituut, deelname heeft een wettelijke basis en nagenoeg alle kinderen/jongeren worden door het onderwijs bereikt. Het ligt daardoor voor de hand om volgens onderstaande uitgangspunten een nauwe samenwerking te realiseren: • • •
• • •
•
Onderwijs is voor de jeugdzorg een belangrijke vindplaats om snel, efficiënt en op een laagdrempelige manier hulp te bieden aan jongeren. Alle leerlingen die uitvallen of dreigen uit te vallen en bekend zijn bij leerplicht of het Centraal Meld- en coördinatiepunt (RMC), krijgen een individueel aanbod. Door aan te sluiten bij de zorgstructuur en hulp te verlenen vanuit die zorgstructuur krijgt de jeugdzorg de mogelijkheid om op een betere manier minderheidsgroepen waaronder allochtone jongeren te bereiken. De jeugdzorg neemt haar verantwoordelijkheid in de keten en levert een bijdrage aan de zorgstructuur met daaraan gekoppelde onderwijsdoelstellingen van leerlingen. De vraag van de cliënt en in het verlengde daarvan de vraag van het onderwijs, is leidend voor het hulpaanbod van de jeugdzorg. De zorgstructuur wordt gebruikt voor preventie, signalering en het aanleveren van de nodige gegevens voor indicatiestelling door het Bureau Jeugdzorg en de uitvoering van geïndiceerde zorg. De capaciteit en de disciplines binnen de zorgstructuur (waaronder schoolmaatschappelijk werk) worden gebruikt voor preventie en toeleiding naar het Bureau Jeugdzorg.
7
•
• •
De uitvoering van geïndiceerde ambulante jeugdzorg, geschiedt vanuit de school en wordt naadloos afgestemd met de activiteiten van het onderwijs binnen de zorgstructuur (één kind één plan). Het behalen van een startkwalificatie voor alle leerlingen is een gezamenlijke doelstelling van onderwijs en jeugdzorg. Zowel binnen onderwijs als jeugdzorgtrajecten nemen ouders een cruciale plaats in. Ouders zijn te allen tijde verantwoordelijk voor hun kinderen en het onderwijstraject dat deze kinderen/jongeren volgen. Ouders worden betrokken bij het onderwijs (en eventueel een hulpverleningstraject) maar worden ook maximaal op hun verantwoordelijkheid aangesproken. Voor ouders die onvoldoende verantwoordelijkheid nemen of kunnen nemen voor hun minderjarige kinderen wordt verwezen naar de leerplichtambtenaar. Ook kan het Bureau Jeugdzorg voor diagnostiek en/of onderzoek worden ingeschakeld.
8.
Onderwijs/jeugdzorg; huidige ontwikkelingen binnen de regio Helmond
8.1
Huidige samenwerking binnen de regio:
Binnen de regio Helmond is er al sinds een aantal jaren een intensieve samenwerking tussen het voortgezet onderwijs en jeugdzorg. De afgelopen jaren heeft er onder anderen afstemming plaatsgevonden tussen onderwijs op het Vakinternaat Vreekwijk en het VMBO in Deurne. BJ Brabant heeft vanaf 1993 tot 2005 in afstemming met Daghulp niet schoolgaande jeugd uitvoering gegeven aan een time-outvoorziening van de Gemeente Helmond. Ook is door BJ Brabant in samenwerking met onderwijs en andere partners het schoolmaatschappelijk werk binnen de regio Helmond opgezet. Momenteel lopen er 2 pilots binnen de samenwerking onderwijs jeugdzorg: • De pilot combitrajecten is een samenwerking van de jeugdzorg met regulier en speciaal voortgezet onderwijs. Het project heeft tot doel om preventieve acties van de zorgstructuur in het voortgezet onderwijs af te stemmen met een plaatsing binnen REC cluster 4, waar het onderwijstraject wordt gecombineerd met geïndiceerde ambulante jeugdzorg. • De Pilot geïndiceerde zorg binnen het VMBO. In het kader van deze pilot wordt in afstemming op de zorgstructuur binnen 3 VMBO scholen in Zuidoost Brabant geïndiceerde zorg aangeboden. Een van deze 3 scholen (het Vakcollege in Helmond) maakt onderdeel uit van het samenwerkingsverband VO/VSO regio Helmond. Op het Vakcollege zijn hulpverleners van BJ Brabant werkzaam. De pilot combitrajecten heeft een looptijd tot 1 januari 2006 en de pilot geïndiceerde zorg op VMBO loopt tot 1 september 2006. Hoewel bovenstaande pilots nog niet zijn afgerond, zullen tussentijdse bevindingen mede de basis vormen voor de opzet van de pilot rebound/time-out, zoals die in deze nota wordt beschreven.
8.2
Belangrijkste resultaten van de recente samenwerking onderwijs/ jeugdzorg in de regio Helmond
Vanuit de samenwerking van de afgelopen jaren zijn de hierboven beschreven gezamenlijke visie/uitgangspunten ontwikkeld. Binnen de uitvoering van de 2 pilots die momenteel lopen is deze visie verder doorontwikkeld en beschreven. Kort samengevat willen wij ook vanuit onderstaande uitgangspunten de time-out voor jongeren van het voortgezet onderwijs opzetten en verder vormgeven. • Het regulier en speciaal voortgezet onderwijs hebben gezamenlijk een verantwoordelijkheid voor alle leerplichtige jongeren van het voortgezet onderwijs. • De zorgstructuur binnen het VMBO biedt de basis voor preventieve activiteiten van het onderwijs en zorginstellingen gezamenlijk. • Alle leerplichtige jongeren hebben recht op onderwijs, maar ook de plicht om dit onderwijs te volgen. De activiteiten van de leerplichtambtenaar kunnen en moeten binnen handelingstrajecten van jongeren als middel worden ingezet. • Een time-outvoorziening moet functioneren binnen het totaal van de zorgstructuur en is altijd een gezamenlijke verantwoordelijkheid van onderwijs en jeugdzorg. • Het middel van de time-out buiten de school wordt pas ingezet als aangetoond kan worden dat alle preventieve middelen binnen de zorgstructuur niet het gewenste effect opleveren of opgeleverd hebben.
8
8.3
De combitrajecten
Binnen de combitrajecten wordt in gezamenlijkheid uitvoering gegeven aan een REC cluster 4 plaatsing en een geïndiceerd ambulant jeugdzorgtraject. In zijn oorspronkelijke opzet waren de combitrajecten bedoeld voor jongeren die (nog) niet in het bezit waren van een REC cluster 4 indicatie, maar voor wie alle hulpmogelijkheden binnen de zorgstructuur van het VMBO waren uitgeput. De combitrajecten zijn opgezet om de time-outfunctie voor het voorgezet onderwijs te combineren met de reguliere opvang van jongeren binnen REC cluster 4, waarbij het onderwijstraject altijd wordt gekoppeld aan een geïndiceerd ambulant hulpverleningstraject. Tot op dit moment is de capaciteit van de combitrajecten bijna uitsluitend gebruikt voor jongeren met ernstige gedragsproblemen. Omdat de problematiek van de geplaatste jongeren dermate ernstig is gebleken, is de time-outfunctie van de combitrajecten nauwelijks gebruikt. De gecombineerde voorziening van REC cluster 4 met geïndiceerde jeugdzorg blijkt voor veel jongeren noodzakelijk om op een goede manier het VSO/ZMOK programma (met of zonder diploma) te kunnen afsluiten.
8.4
Geïndiceerde zorg in het VMBO
Bij het project geïndiceerde zorg op het VMBO, zijn de hulpverleners die de geïndiceerde zorg uitvoeren gekoppeld aan de school en het zorgteam. Het zorgteam heeft de regie bij de uitvoering van zowel de vrij-toegankelijke als de geïndiceerde zorg. Op dit moment is een structuur ontwikkeld en vastgesteld, waarlangs het Bureau Jeugdzorg zorgaanspraken afgeeft. De geïndiceerde zorg wordt volgens het principe één kind één plan binnen de zorgstructuur uitgevoerd. Op deze manier wordt de preventieve functie van de zorgstructuur maximaal benut. Voor jongeren die aangewezen zijn op een buitenschoolse opvang is aantoonbaar alle actie ondernomen om binnen de activiteiten van de zorgstructuur al het mogelijke te doen om de jongere zijn/haar schoolloopbaan te laten vervolgen.
9.
Rebound als preventie voor Time-out:
9.1
Uitgangspunten
Vooral door de samenwerkingsprojecten van de afgelopen jaren, is er in de regio Helmond een gezamenlijke visie en werkwijze ontstaan, waarin onderwijs en jeugdzorgactiviteiten op elkaar zijn afgestemd en waar gebruik wordt gemaakt van elkaars kennis en mogelijkheden. Taken en verantwoordelijkheden van beide instituties zijn helder en er wordt in alle gevallen gewerkt volgens het principe één kind één plan. Zowel binnen onderwijs als binnen de jeugdzorg leeft de overtuiging dat een time-out voorziening moet worden ingebed binnen de huidige samenwerkingsstructuur die erop gericht is dat zo veel mogelijk jongeren zich kunnen handhaven binnen het onderwijs. Jongeren die ondanks alle zorg en aandacht binnen de zorgstructuur van het VO of het VSO tijdelijk niet te handhaven zijn, zullen moeten worden opgevangen in een voorziening waar de nadruk ligt op dagelijkse routine, het leren nakomen van afspraken, gedragsverandering, motivatieverhoging, verhoging sociale vaardigheden e.d. Belangrijk is dat jongeren in de time-out zo veel mogelijk worden ondersteund met onderwijscomponenten en gezinsbegeleiding. Time-out impliceert dat jongeren na een bepaalde tijd moeten worden teruggeplaatst naar regulier onderwijs. Uit de ervaringen van de afgelopen jaren blijkt echter steeds weer dat het voor een bepaalde groep jongeren niet mogelijk is om binnen enkele maanden terug te keren naar de school van herkomst. Het betreft een groep jongeren die ondanks veel en langdurige extra zorg van het onderwijs en (jeugd)zorginstellingen, niet in staat zijn om zich binnen het onderwijs te handhaven. Veelal zijn escalaties de directe aanleiding om deze jongeren door te plaatsen naar een timeoutvoorziening. Als terugplaatsing naar het onderwijs onmogelijk blijkt, zijn jongeren in alle gevallen aangewezen op vormen van speciaal onderwijs en/of zorg. Vanwege wachtlijsten bij diverse zorginstellingen en het feit dat onderwijsinstellingen tijdens het schooljaar niet ongelimiteerd jongeren kunnen opnemen, is doorplaatsing vanuit de time-outvoorziening lang niet altijd mogelijk. Door binnen de time-out absolute tijdslimieten te hanteren, worden hulpverleners en begeleiders vaak voor onuitvoerbare dilemma’s geplaatst. Jongeren zonder perspectief uit de voorziening plaatsen betekent in veel gevallen dat jongeren zonder dagvulling thuis komen zitten. Een time-out zonder tijdslimieten, zal binnen korte tijd “verstopt” raken. Als binnen het totaal van de zorgstructuur wordt ingezet op preventieve activiteiten en de uitstroom kan worden beperkt tot absolute “Noodsituatie”, zouden jongeren van de time-out gebruik moeten kunnen blijven maken totdat er een alternatief voorhanden is. De verantwoordelijkheid voor deze perspectieven blijft de verantwoordelijkheid van de school van
9
herkomst, waar de jongeren ingeschreven staat en tijdens de time-out plaatsing ingeschreven blijft staan.
9.2
Afstemming tussen rebound en time-out
De samenwerkingsverbanden binnen het voortgezet onderwijs hebben van het ministerie van OC&W m.i.v. het schooljaar 2005/2006 de beschikking gekregen over de z.g. reboundmiddelen. Het samenwerkingsverband regio Helmond wil deze reboundmiddelen graag inzetten in afstemming met de jeugdzorg en in aansluiting op de samenwerkingsconstructies zoals die de afgelopen jaren in de regio Helmond zijn ontwikkeld. Deze toezegging biedt de samenwerking tussen onderwijs en jeugdzorg de gelegenheid om de beschikbare middelen in te zetten om enerzijds de zorgstructuur op alle scholen van het samenwerkingsverband te versterken en anderzijds een opvangvoorziening te creëren voor jongeren die tijdelijk buitenschools moeten worden opgevangen.
9.3
Versterking van de zorgstructuur
Binnen de pilot geïndiceerde zorg in het VMBO is een structuur ontwikkeld om vanuit de zorgstructuur middels een afgesproken route geïndiceerde ambulante jeugdzorg op de VO scholen in te zetten. Uitbreiding van deze mogelijkheid naar alle VO scholen van het samenwerkingsverband, betekent dat jongeren en hun gezinnen extra ondersteund kunnen worden bij psychosociale problemen. Op deze manier wordt de school, door de inzet van geïndiceerde ambulante jeugdzorg binnen de zorgstructuur, maximaal gefaciliteerd om jongeren met problemen zo lang mogelijk binnen de school te kunnen houden. Daarnaast kunnen scholen met de beschikbare reboundgelden tijdelijke opvangmogelijkheden binnen de school realiseren (reboundklas), zodat jongeren die tijdelijk niet aan de reguliere lessituatie kunnen deelnemen separaat en met een vervangend onderwijsprogramma binnen de school in de reboundklas opgevangen kunnen worden. De reboundklas kan ook gebruikt worden ter overbrugging, om een reguliere REC cluster 4 indicatie aan te vragen.
9.4
Uitvoering van buitenschoolse time-out
Door versterking van de zorgstructuur zullen nagenoeg alle jongeren een plek moeten kunnen vinden binnen de reguliere onderwijsvoorziening met haar zorgstructuur. De ervaring van de afgelopen jaren heeft echter geleerd dat er altijd een beperkte groep jongeren is en blijft die ondanks alle preventieve zorg en extra aandacht, tijdelijk is aangewezen op een buitenschoolse voorziening. Het betreft jongeren die veelal vanwege acute ernstige gedragsproblemen, niet meer binnen de schoolse setting te handhaven zijn. Het betreft ook jongeren waarbij de gedragsproblematiek (vaak in combinatie met een onmachtige thuissituatie) extreem en dominant is. Het zijn veelal die jongeren bij wie sprake is van gedragsproblemen in combinatie met veelvuldig verzuim. Het creëren van een opvang voor deze doelgroep zal moeten gebeuren in een nauwe samenwerking tussen (speciaal)onderwijs, de jeugdzorg en de leerplichtambtenaar. Er moet voor deze doelgroep sprake zijn van een vervangend schoolprogramma, met diagnostische mogelijkheden, eventueel testen, toetsen, vaardigheidstrainingen en begeleiding van de jongere en zijn/haar thuissituatie. Het programma zal gericht moeten zijn op het verhogen van de motivatie en het realiseren van een perspectief dat past bij de situatie en de mogelijkheden van de jongere en zijn/haar primair milieu.
9.5
Plaatsing in de buitenschoolse time-out
Evenals bij de combitrajecten zal voor de indicatiestelling van de buitenschoolse opvang gebruik moeten worden gemaakt van de Permanente Commissie Leerlingenzorg (PCL). Een plaatsing door de PCL geschiedt altijd na overleg en met instemming van de ouders. Binnen de PCL is ook het Bureau Jeugdzorg vertegenwoordigd. De school van herkomst zal bij de PCL volgens een afgesproken structuur moeten aantonen dat binnen de zorgstructuur al het mogelijke gedaan is om de jongere binnen het onderwijs te handhaven. Pas als is vastgesteld dat alle noodzakelijke acties binnen de zorgstructuur niet tot het gewenste resultaat hebben geleid, en wanneer aantoonbaar is dat er sprake is van acute handelingsonmacht of handelingsverlegenheid van de school, kan de PCL, mede op basis van een indicatie van het Bureau Jeugdzorg overgaan tot plaatsing in de buitenschoolse crisisopvang. In absolute noodgevallen kan de betreffende jongere op basis van een telefonische goedkeuring door de PCL worden geplaatst in buitenschoolse crisisopvang, waarna binnen uiterlijk 4 weken een zorgtoewijzing van het Bureau Jeugdzorg (BJZ) en de PCL moet hebben plaatsgevonden.
10
9.6
Methodiek buitenschoolse time-out
In principe bedraagt een plaatsing in de buitenschoolse opvang maximaal 3 maanden. Binnen de PCL wordt i.s.m. BJZ en de leerplichtambtenaar een opdrachtformulering voor 3 maanden afgegeven. Binnen deze opdrachtformulering wordt aangegeven welke testen, toetsen onderzoeken e.d. door de opvang moeten worden uitgevoerd. Voor het verstrijken van de 3 maanden worden in het bijzijn van de leerplichtambtenaar de doelen binnen de opdrachtformulering geëvalueerd. Afhankelijk van de uitkomsten van de evaluatie en de te realiseren perspectieven wordt besloten of de jongere wordt doorgeplaatst of dat het verblijf voor een nader af te spreken periode wordt verlengd. Bij verlenging vinden voor de tijd dat de jongere in de buitenschoolse opvang verblijft, periodiek evaluaties plaats. De zorgtoewijzing van BJZ is uiteindelijk bepalend voor de duur van het verblijf van de jongere in de buitenschoolse crisisopvang. De jongere verblijft op basis van een indicatie intensieve ambulante jeugdzorg in de crisisopvang. Het programma wordt afgestemd op behoefte van de jongere maar is in alle gevallen een combinatie van jeugdzorg en onderwijs. Jeugdzorg is primair verantwoordelijk voor het hulpverleningstraject eventueel aangevuld met vaardigheidstrainingen en coaching. Onderwijs levert een bijdrage met algemeen vormende vakken/ beroepsgericht onderwijs, sport e.d. Gedurende de loop van de pilot zal binnen de time-out een methodiek ontwikkeld worden. De methodiek zal op een zodanige manier worden beschreven, dat deze overdraagbaar is naar vergelijkbare voorzieningen elders. De leerplichtambtenaar wordt standaard betrokken bij de uitvoering van het handelingsplan. Het niet nakomen van verplichtingen m.b.t. het dagprogramma zal door de leerplichtambtenaar worden beschouwd als schoolverzuim, met de daaraan verbonden acties en eventuele sancties. Omdat bekend is dat bij de doelgroep waarop de buitenschoolse crisisopvang zich richt regelmatig sprake is van het z.g. grijze ziekteverzuim, zal leerplicht voor het uitvoeren van haar taak afspraken maken met het in de regio al bestaande schoolverzuimteam. De bestaande werkwijze binnen het schoolverzuimteam, waarbij ook de jeugdarts van de GGD betrokken is, zal bij de buitenschoolse crisisopvang gebruikt worden.
10.
Functies van de diverse projectonderdelen, gekoppeld aan de beschikbare middelen voor het schooljaar 2005/2006
10.1
Beschikbare middelen voor het schooljaar 2005/2006
Beschikbaar Provinciale middelen: Reboundmiddelen samenwerkingsverband Totoaal
10.2
€ 200.000,€ 200.000,__________ € 400.000,-
Zorg op de VMBO scholen
Interne rebound scholen: Vakcollege: € 20.000,IVOD € 20.000,Varendonck € 20.000,Commanderij € 20.000,J.v.Brabant € 10.000,Ondersteuning € 10.000,----------€100.000,-
(SWV)
Inzet geïndiceerd ambulant: € 20.000,€ 20.000,€ 20.000,€ 20.000,€ 10.000,€ 10.000,----------€100.000,- (BJB)
Op basis van een door het samenwerkingsverband aangeven verdeling kan met bovenstaande middelen uitvoering worden gegeven aan de interne rebound op de VMBO scholen. Op alle scholen kunnen een aantal uren geïndiceerde ambulante hulp worden ingezet. Uitgangspunt is dat conform de huidige werkwijze van de pilot geïndiceerde zorg op het VMBO, jongeren voor een indicatie intensief ambulant vanuit de zorgstructuur bij het Bureau Jeugdzorg worden aangemeld. Uitgangspunt is dat bij de geïndiceerde zorg binnen het VMBO het primaat van handelen en de regiefunctie m.b.t. het aanvragen van de geïndiceerde zorg, bij het zorgteam van het onderwijs
11
ligt. De ambulante hulp kan zowel voor jongeren van de interne rebound, als voor jongeren uit reguliere klassen worden ingezet. Binnen de uitvoering van het deelproject is 10% van het budget bestemd voor ondersteuning. Met ondersteuning wordt o.a. bedoeld: Projectcoördinatie, projectbeschrijving, de overdraagbaarheid, het formuleren van kwaliteitsdoelstellingen, resultaten en de toetsing daarvan.
10.3
Time-out; de buitenschoolse opvang
Kosten: Inzet leerkracht vanuit de Korenaer: Inzet groepsleiding vanuit BJ Brabant: Ambulant hulpverlener vanuit BJ Brabant: Voortgangsdiagnostiek/testmaterialen vanuit BJ Brabant: Huisvesting door de Korenaer Ondersteuning/afstemming rebound VMBO Gezamenlijk BJ Brabant en de Korenaer Totaal:
€ 75.000,€ 50.000,€ 35.000,-
(SWV) (BJB) (BJB)
€ 10.000,€ 20.000,-
(BJB) (SWV)
€ 10.000,-----------€200.000,-
(SWV en BJB)
De uitvoering van de time-outvoorziening zal gebeuren op basis van een samenwerking tussen de ZMOK school de Korenaer en BJ Brabant, waarbij de Korenaer het onderwijsdeel en BJ Brabant het hulpverlenings-/trainings- en coachingsdeel voor haar rekening zal nemen. Bij de buitenschoolse time-out zal het primaat van handelen en de regiefunctie bij de jeugdzorg liggen. De inzet van de middelen voor ondersteuning en afstemming zullen evenals bij de zorg op het VMBO worden ingezet voor projectbeschrijving, de overdraagbaarheid, het formuleren van kwaliteitsdoelstellingen, resultaten en de toetsing daarvan.
11.
Verantwoording van de ingezette middelen.
11.1
Uitvoering van de pilot
Voorgesteld wordt om bovengenoemde pilot te gaan uitvoeren onder regie en aansturing van een stuurgroep waarin alle samenwerkende (onderstaande) partijen vertegenwoordigd zijn. • Een afvaardiging van samenwerkingsverband (scholen voor VO) • Een afvaardiging van REC cluster 4 (Korenaer) • Een afvaardiging van de Permanente Commissie Leerlingenzorg (PCL) • Een afvaardiging van het Bureau Jeugdzorg (BJZ Helmond) • Een afvaardiging van Bijzonder Jeugdwerk Brabant (BJZ) • Een afvaardiging van Gemeente Helmond (team jeugd)
11.2
Inhoudelijke en financiële verantwoording
De stuurgroep zal eindverantwoordelijk worden voor de inhoudelijke projectresultaten zoals die in hoofdstuk 12 van deze notitie worden genoemd. De financiële verantwoording zal geschieden door die instellingen die een bijdrage leveren aan de inhoudelijke inzet, waarvoor subsidiemiddelen beschikbaar zijn gesteld. Het betreft onderstaande instellingen: •
•
•
De vijf eerder genoemde VMBO scholen zijn verplicht om een interne reboundklas vorm en inhoud te geven. Door het samenwerkingsverband en de scholen zullen nadere afspraken gemaakt moeten worden over de inhoud van het programma, de inzet van personeel e.d. De vijf scholen gezamenlijk zullen t.a.v. de stuurgroep van het samenwerkingsverband hun inhoudelijke en financiële inzet verantwoorden . Totaalbedrag € 90.000,Conform de uitgangspunten in hoofdstuk 9, zal BJ Brabant in het projectjaar minimaal 23 geïndiceerde ambulante hulpverleningstrajecten van gemiddeld 6 maanden uitvoeren. De hulpverlening wordt geregistreerd in IJ en zal door BJ Brabant bij de Provincie worden verantwoord. De inzet van hulpverleningstrajecten zal ook afhankelijk zijn van de zorgtoewijzingen van BJZ (in aantal en inhoud) Totaalbedrag € 90.000,Voor de buitenschoolse time-out zal de Korenaer het didactische programma en de huisvesting verzorgen. De Korenaer zal deze inzet op het einde van de pilot verantwoorden bij de stuurgroep van het samenwerkingsverband. Totaalbedrag: € 95.000,-
12
•
•
BJ Brabant zal de inzet groepsleiding, ambulante hulpverlening diagnostiek en testen verzorgen. Hiervoor zullen alle jongeren die in de crisisopvang worden opgenomen, dagbesteding en een ambulant hulpverleningstraject ontvangen. Registratie vindt plaats in IJ en BJ Brabant zal de middelen verantwoorden bij de Provincie. Totaalbedrag € 95.000,Voor de coördinatie van projectorganisatie, het voorzitten van de stuurgroep en de projectbeschrijving zal in overleg door de Korenaer en/of BJ Brabant een coördinator worden aangesteld. De kosten zullen op basis van 50%/50% worden verantwoord bij het samenwerkingsverband en de Provincie, waarbij de Korenaer de kosten naar het samenwerkingsverband verantwoordt en BJ Brabant de kosten naar de Provincie verantwoordt. Totaalbedrag: € 30.000,- (2x € 15.000,-)
12.
Doelstellingen/ resultaten
12.1
Doelstellingen en resultaten van de pilot
Voorgesteld wordt om het project tussentijds en op het einde te evalueren, waarbij onderstaande doelstellingen en resultaten worden nagestreefd: • Hoofddoelstelling van het project Uitgangspunt is dat de doelstellingen van het project gerealiseerd zijn, als vanuit de verzuimregistratie van leerplicht blijkt dat alle leerplichtige jongeren deelnemen aan een onderwijs en/of hulpverleningstraject dat voldoet aan de kwaliteitseisen van de inspectie van onderwijs en/of jeugdzorg. • Klanttevredenheid Binnen de hulpverleningstrajecten van alle jongeren (en hun ouders), zal de klanttevredenheid worden gemeten met de z.g. C. toets. Resultaten van de C. toets zullen binnen de eindevaluatie van het project worden meegenomen. • Projectbeoordeling door onderwijs/jeugdzorg/PCL/leerplicht Tijdens de uitvoering van het project zal een tevredenheidstoets worden ontwikkeld. De resultaten van deze toets zullen op basis van een afgenomen interview bij relevante netwerkpartners binnen de eindevaluatie van het project worden meegenomen. • Uitkomsten van zorg Doel van het project is dat alle leerplichtige jongeren uit de regio Helmond een onderwijs en/of hulpverleningstraject op maat aangeboden krijgen. De registratie van leerplicht (met name de registratie absoluut verzuim) zal daarbij leidend zijn. Gedurende de projectlooptijd zal door de projectleiding actie worden ondernomen om de registratie van leerplicht van de diverse regiogemeenten met elkaar in verband te brengen, zodat er een totaaloverzicht ontstaat van jongeren die niet aan hun leerplicht voldoen en voor wie onderwijs en zorg al dan niet in gezamenlijkheid acties moet ondernemen. • Methodiekontwikkeling Deskundigheidsbevordering van de gezamenlijke zorgteams zal zijn gerealiseerd en de methodiekontwikkeling voor de genoemde categorie jongeren zal zijn ontwikkeld en beschreven.
12.2
Productie en kosten m.b.t. de inzet op de VMBO scholen
Met betrekking tot de interne rebound, zullen de VMBO scholen hun inzet m.b.t. het onderwijsaanbod separaat verantwoorden aan de stuurgroep van het samenwerkingsverband. Op basis van een kostprijs van € 70.000,- voor 1 fte ambulant hulpverlener op jaarbasis, kan BJ Brabant voor totaal aantal scholen 46 uur ambulante hulpverlening inzetten. Op basis van genoemde middelen per school betekent dat, dat elke school beschikking krijgt over 10 uur geïndiceerde ambulante hulp m.u.v. J. van Brabant. Voor deze school is 5 uur beschikbaar. Het aantal te begeleiden cliënten binnen de beschikbare uren is afhankelijke van de indicaties die door BJZ worden gesteld. Uitgaande van de vooronderstelling dat per cliënt per week vier uur hulp beschikbaar is (inclusief reistijd, rapportage, afstemming met de zorgstructuur op school e.d.) en uitgaande van een gemiddelde looptijd van de trajecten van 6 maanden, zouden er per school 5 cliënten op jaarbasis geholpen kunnen worden.
13
12.3
Productie en kosten m.b.t. buitenschoolse time-out
De inschatting van de behoefte aan een de buitenschoolse time-out is gebaseerd op het feit dat de PCL afgelopen jaar is geconfronteerd met jongeren die een buitenschoolse opvang nodig hadden, maar voor wie geen plek beschikbaar was. Een deel van deze jongeren heeft tijdens het schooljaar 2004/2005 voor een periode zonder onderwijs “thuis gezeten”. Ook is er bij leerplicht een aantal jongeren bekend, dat leerplichtig is, maar die vanwege psychosociale problemen in combinatie met ernstige problemen in de thuissituatie geen reguliere school kunnen bezoeken. Verondersteld mag worden dat het aantal aanmeldingen voor de buitenschoolse time-out een relatie heeft met de preventieve activiteiten van onderwijs en jeugdzorg op de VMBO scholen. Met andere woorden; naar mate scholen met ondersteuning van de jeugdzorg beter in staat zijn om leerlingen binnen het onderwijssysteem te houden, zullen minder leerlingen zijn aangewezen op een buitenschoolse opvang. Ook zal het aantal aanmeldingen een relatie hebben met het aantal leerlingen dat geen school bezoekt (absoluut verzuim) en dat door de leerplicht wordt getraceerd. Binnen de pilotperiode, zal de buitenschoolse time-out worden opgezet als een crisisvoorziening voor 1 jaar. Het uitgangspunt is dat de voorziening 1 jaar zal functioneren, ongeacht het aantal aangemelde leerlingen, waarbij alleen een bovengrens wordt aangegeven m.b.t. het aantal jongeren dat in de groep kan worden opgenomen. Analoog aan de groepsgrootte binnen VSO/ZMOK en gezien het feit dat voor alle jongeren een gecombineerd onderwijs/jeugdzorgpakket wordt aangeboden, moet worden uitgegaan van een maximale bezetting van 10 jongeren. De pilot zal aantonen welke jongeren met ondersteuning hun VMBO traject kunnen afmaken en hoeveel jongeren er aangewezen zijn op een buitenschoolse crisisopvang. De resultaten van de pilot kunnen dienen voor planvorming voor het schooljaar 2006/2007 en volgde jaren.
12.4
Overdraagbaarheid
Van de uitvoering van het project zal op het einde van de pilot een procesbeschrijving worden gemaakt. In de procesbeschrijving zullen de resultaten van de pilot worden aangeven. Ook zal de methodiek van de ambulante trajecten en de time-out beschreven zijn. Binnen de pilot wordt getracht om preventieve en curatieve activiteiten binnen het voortgezet onderwijs naadloos af te stemmen op de taken van BJZ en de geïndiceerde zorg. De mogelijkheden en problemen die deze combinatie met zich meebrengt, zullen in de procesbeschrijving terug te vinden zijn. Op die manier kunnen verworvenheden van het project in de regio Helmond later worden toegepast binnen andere regio’s en andere samenwerkingsverbanden in de Provincie Brabant.
14
13.
Stroomschema
Route voor geïndiceerde zorg op de VMBO school. ZAT
Bespreking leerling
Geïndiceerde zorg nodig ?
nee
Hulp van smw-er of verwijzing naar lokale hulpverlening of ander aanbod
Ja
Is volgens het ZAT, de ambulante hulp binnen de school een juist aanbod?
nee
Cliënt wordt doorverwezen naar het Bureau Jeugdzorg.
Ja
SMW: 1. Cliëntgegevens en diagnostisch beeld vastleggen 2. Diagnostisch beeld bespreken met cliënt en resultaat bespreking vermelden 3. Formulieren aanspraak zorg en toestemming verstrekken informatie aan derden laten tekenen
BJZ: 1. registratie, toetsing en indicatiestelling vaststellen 2. diagnostisch beeld en indicatie versturen naar ouders/leerling en zorgaanbieder
Zorgaanbieder: 1. Start hulp binnen de school, 2. Tussenevaluatie 3. Eindrapportage
BJZ: 1. Volgen en toetsen van de hulp middels rapportage ‘tussenevaluatie’ 2. Afsluiten van de zorg na toetsing eindrapportage
15
Route voor plaatsing op buitenschoolse time-outvoorziening. ZAT
Bespreking leerling
Noodzaak voor plaatsing op time-out wordt vastgesteld.
nee
Ja
Eventuele plaatsing op interne rebound, al dan niet met ondersteuning van schoolmaatschappelijk werk of geïndiceerde jeugdzorg.
PCL Leerling wordt gemeld bij de PCL. Handelingsonmacht of handelingsverlegenheid wordt aangetoond.
PCL -
-
Leerling wordt besproken binnen de PCL. PCL toetst de noodzaak van plaatsing binnen time-out. Indien de PCL akkoord is wordt leerling aangemeld voor de time-out. Leerling wordt op basis van rapportage en opdrachtformulering door de PCL/BJZ met een indicatie intensieve ambulante jeugdzorg voor 3 maanden geplaatst op de time-out voorziening. Spoedplaatsingen op basis van telefonische goedkeuring van de PCL/BJZ Bij spoedplaatsingen, gegevensverzameling en indicatiestelling binnen 4 weken.
Time-out; uitvoering opdrachtformulering van de PCL/BJZ - Aangepast en gestructureerd dag- en onderwijsprogramma - Diagnostiek, testen en toetsen - Vaardigheidstrainingen - Begeleiding van de thuissituatie - Directe betrokkenheid van leerplicht - Terug- of doorplaatsing naar regulier of speciaal onderwijs
16
