Tijdig Starten met Stoppen Praktijkoverdracht
Henri Brom T: 06-54200497 E:
[email protected] Senior Adviseur Opvolging en Overdracht
Workshop overdracht KNGF Programma • Inleiding • Fasen in proces • Waardebepaling • Fiscale aspecten • Mogelijkheden van overdracht • Vragen
Overnames Booming business??
Bedrijfsoverdrachten binnen fysio
• Aantal praktijken KNGF • 4800 praktijken waarvan • klein (1-3 fysio) ca. 2000 > 50 jaar • groot (4 of meer fysio) ca. 1200 > 50 jaar •Conclusie: Op korte termijn veel overdrachten
Aspecten bedrijfsoverdracht Juridisch
Fiscaal
Financieel
Zeggenschap
Verkoper
Koper
Leiding
Familie
Eigendom
Bedrijf
Bedrijfsoverdracht aan wie? ondernemer
verkoop
MBO
derden
strategisch
stoppen
MBI
financieel
opvolging
eigendom
leiding
leiding en eigendom
Stelling
• 1 jaar voorbereiding voor bedrijfsoverdracht is meer dan genoeg
Knelpunten bij overdracht • Waardering/goodwill • Vinden van juiste koper • Emotionele aspecten • Informatievoorziening • Afrekenen met fiscus • Perspectief na overdracht • Financiering
Fases in proces • Fase 1: Voorbereiding • Fase 2: Overdracht • Fase 3: Nazorg
Fase 1 Voorbereiding Eisen en wensen
• Fiscale en financiële gevolgen • stakingswinst • pensioen • rechtsvorm • Emoties bespreken • Verkoopklaar maken
Fase 1 Voorbereiding Eisen en wensen • Pensioen • Kapitaal ineens • Blijven werken • Samenwerking of ineens overdragen • Datum van overdracht Maak vooraf een persoonlijke en financiële oriëntatie
Fase 2 Overdracht Stap 1: waardeer de onderneming en stel
vraagprijs vast Stap 2: wijze van overdracht (fiscaal)
Bij overdracht aan derden Stap 3: informatiememorandum opstellen
Stap 4: profiel koper opstellen Stap 5: Zoeken en onderhandelen Stap 6: Contracten
Hoe kom ik aan een Koper?
Actief en reactief zoeken • Netwerk ondernemer • Collega's • databanken • Vakbladen • Netwerk adviseurs/intermediairs
Zorg voor een goede profielschets!
Fase 2 Overdracht Stap 1: waardeer de onderneming en stel (vraag)prijs vast
Stap 2: wijze van overdracht (fiscaal) Bij participatie medewerker
Stap 3: informeren medewerker en ondernemingsplan laten opstellen Stap 4: overleg (onderhandelen)/financiering
Stap 5: contracten
Fase 3 Nazorgfase
• Fiscus • Implementatie • Informeren relaties • Integratie opvolgers • Vermogensbeheer
Begeleiding bij verkoopproces
• Doe ik alles alleen? • Houd rekening met je eigen emoties maar ook met die van de koper • Zorg voor een professionele begeleiding
Workshop overdracht KNGF
Waarde praktijk
• DE waarde bestaat niet, wel technieken,
Wat waarderen?
De vent
of
De tent
Waarderingsmethodiek
• Intrinsieke waarde + goodwill • Rentabiliteitswaarde • Discounted cash flow • KNGF methode • JBF-methode
Deskundigenwerk!
Intrinsieke waarde + goodwill Intrinsieke waarde • Balans Wat wordt overgenomen? - Pand? - Auto? - Inventaris/inrichting?
Goodwill • Wat is het uitgangspunt? afgelopen 3 jaar of prognose
Balans Zijn er stille reserves = verschil tussen werkelijke waarde en boekwaarde
Investeringen (bezit/activa)
Passiva
Balans
Reële waarde
Pand
70
210
Inventaris
20
30
Vorderingen
26
Liquide middelen
Totaal
Balans Kapitaal
90
17
Schulden
43
133
Totaal
133
Resultatenrekening Omzet
241.000
Kosten
Personeel Huisvesting Vervoer Kantoorkosten Algemeen Rente Afschrijving Netto resultaat
73.000 5.000 1.000 8.000 14.000 1.000 5.000
107.000 134.000
Verhoudingsgetallen fysiotherapie • • • • • •
Omzet per fte 102.000 Pers.kosten in % van omzet 55-65% Huisvestingskosten in % van omzet ca. 10% Overige bedrijfskosten in % van omzet ca. 10% Rente + afschrijvingen ca. 5% Economisch resultaat 10-20%
Economisch resultaat Nettowinst Af: correctie kosten Af: gewaardeerd ondernemersloon Af: correctie rente (+rente eigen verm.)
Economisch resultaat
134.000 -15.000 -80.000 - 4.000 99.000 35.000
Goodwill Economisch resultaat
• • • •
Locatie Concurrentie Activiteiten Kwaliteit personeel
Fysiotherapie
• Contracten • Afhankelijkheid verkoper • Uitstraling/ investeringsniveau • Branche-ontwikkelingen
Goodwill = economisch resultaat x factor
Intrinsieke waarde + goodwill
Economische waarde vaste activa Goodwill Is waarde praktijk
+ ………..
Welk aandeel heeft overdragend maatschapslid?
Fiscale consequenties
De Fiscus komt altijd aan zijn trekken Het gaat erom wanneer en tegen welk tarief
Workshop overdracht
Fiscale consequenties • Verschil tussen IB en Vpb ondernemer • Faciliteiten bij overdracht aan familie en aan personeel • Vele methoden
Fiscale consequenties •Wijze waarop hangt af van: • Wensen ondernemer • Reeds opgebouwde pensioen • Fiscale gevolgen • Tijdsaspect (kan wijziging rechtsvorm nog?)
Workshop overdracht KNGF Fiscale claims bij overdracht 3 Fiscale Reserves
4 Fiscale Oudedagsreserve FOR
2 Goodwill
1 Stille Reserves
5 Desinvesteringsbijtelling
Fiscale faciliteiten bij overdracht (IB)
3 geruisloos doorschuiven 4 Uitstel
5 Inbreng VOF/CV
2 lijfrente
1 Stakingsaftrek
Overdracht van de onderneming
6 Inbreng BV
7 Winstrecht verhuur
8 Erfrecht Schenking
Voorbeeld • Stille reserve pand + inventaris • Goodwill • FOR Stakingswinst + FOR Ad 1) stakingsaftrek Af: winstvrijstelling 14% Belast Belasting max. 52%= € 134.000
150.000 100.000 53.630 303.630 3.630 300.000 42.000 258.000
Voorkomen of verminderen • Lijfrente/banksparen • Geruisloos doorschuiven • Ondernemer blijven
Voorbeeld geruisloos doorschuiven • Boekwaarde pand + inventaris 90.000 • Stille reserve pand + inventaris150.000 • Goodwill 100.000 Overnamesom 340.000 Af: belastinglatentie ca 30% 100.000 Overnamesom bij geruisloos 240.000
Workshop overdracht KNGF
Fiscale consequenties (BV) A
Holding Mogelijkheden 1. Verkoop activa uit werk BV 2. Verkoop aandelen werk BV 3. Verkoop aandelen Holding
Werk BV
Overige fiscale aspecten • • • •
Omzetbelasting Overdrachtsbelasting Successie en schenking Rechtsvormkeuze
Juridische aspecten
• • • •
Personeel Samenwerkingscontracten Koopovereenkomst Contracten zorgverzekeraar
Scherpe of brandende vragen?
Bedankt voor uw aandacht
Meer informatie Neem dan contact met ons op via Telefoonnummer: 015-2191350 of E-mail :
[email protected] www.mkbadviseurs.nl
