1-11-2012
Tijdig Starten met Stoppen Praktijkoverdracht
30 oktober 2012 Henri Brom T: 06-54200497 E:
[email protected] Senior Adviseur Opvolging en Overdracht
Workshop overdracht KNGF Programma • Inleiding • Fasen in proces • Waardebepaling • Fiscale aspecten • Mogelijkheden van overdracht • Vragen
Overnames Booming business??
1
1-11-2012
Bedrijfsoverdrachten binnen fysio
• Aantal praktijken KNGF • 4800 praktijken waarvan • klein (1-3 fysio) ca. 2000 > 50 jaar • groot (4 of meer fysio) ca. 1200 > 50 jaar Conclusie: Op korte termijn veel overdrachten
Aspecten bedrijfsoverdracht Juridisch
Fiscaal
Financieel Zeggenschap
Verkoper
Koper
Leiding
Familie Eigendom
Bedrijf
Bedrijfsoverdracht aan wie? ondernemer
verkoop
MBO
derden
strategisch
stoppen
MBI
opvolging
eigendom
leiding
leiding en eigendom
financieel
2
1-11-2012
Stelling
1 jaar voorbereiding voor bedrijfsoverdracht is meer dan genoeg
Knelpunten bij overdracht • Waardering/goodwill • Vinden van juiste koper • Emotionele aspecten • Informatievoorziening • Afrekenen met fiscus • Perspectief na overdracht • Financiering
Fases in proces Fase 1: Voorbereiding Fase 2: Overdracht Fase 3: Nazorg
3
1-11-2012
Fase 1 Voorbereiding Eisen en wensen
• Fiscale en financiële gevolgen • stakingswinst • pensioen • rechtsvorm • Emoties bespreken • Verkoopklaar maken
Fase 1 Voorbereiding Eisen en wensen • Pensioen • Kapitaal ineens • Blijven werken • Samenwerking of ineens overdragen • Datum van overdracht Maak vooraf een persoonlijke en financiële oriëntatie
Fase 2 Overdracht Stap 1: waardeer de onderneming en stel vraagprijs vast Stap 2: wijze van overdracht (fiscaal) Bij overdracht aan derden Stap 3: informatiememorandum opstellen Stap 4: profiel koper opstellen Stap 5: Zoeken en onderhandelen Stap 6: Contracten
4
1-11-2012
Hoe kom ik aan een Koper?
Actief en reactief zoeken Netwerk ondernemer Collega's databanken Vakbladen Netwerk adviseurs/intermediairs Zorg voor een goede profielschets!
Fase 2 Overdracht Stap 1: waardeer de onderneming en stel (vraag)prijs vast Stap 2: wijze van overdracht (fiscaal) Bij participatie medewerker Stap 3: informeren medewerker en ondernemingsplan laten opstellen Stap 4: overleg (onderhandelen)/financiering Stap 5: contracten
Fase 3 Nazorgfase
• Fiscus • Implementatie • Informeren relaties • Integratie opvolgers • Vermogensbeheer
5
1-11-2012
Begeleiding bij verkoopproces
• Doe ik alles alleen? • Houd rekening met je eigen emoties maar ook met die van de koper • Zorg voor een professionele begeleiding
Workshop overdracht KNGF
Waarde praktijk
DE waarde bestaat
niet, wel technieken,
6
1-11-2012
Wat waarderen?
De vent of
De tent
Waarderingsmethodiek
• Intrinsieke waarde + goodwill • Rentabiliteitswaarde • Discounted cash flow • KNGF methode • JBF-methode Deskundigenwerk!
Intrinsieke waarde + goodwill Intrinsieke waarde • Balans Wat wordt overgenomen? - Pand? - Auto? - Inventaris/inrichting?
Goodwill • Wat is het uitgangspunt? afgelopen 3 jaar of prognose
7
1-11-2012
Balans Zijn er stille reserves = verschil tussen werkelijke waarde en boekwaarde Investeringen (bezit/activa)
Passiva
Balans
Reële waarde
Pand
70
210
Inventaris
20
30
Vorderingen
26
Balans Kapitaal
Liquide middelen
17
Schulden
Totaal
133
Totaal
90
43 133
Resultatenrekening Omzet
241.000
Kosten Personeel Huisvesting Vervoer Kantoorkosten Algemeen Rente Afschrijving Netto resultaat
73.000 5.000 1.000 8.000 14.000 1.000 5.000
107.000 134.000
Verhoudingsgetallen fysiotherapie Omzet per fte Pers.kosten in % van omzet Huisvestingskosten in % van omzet Overige bedrijfskosten in % van omzet Rente + afschrijvingen Economisch resultaat
102.000 55-65% ca. 10% ca. 10% ca. 5% 10-20%
8
1-11-2012
Economisch resultaat
Nettowinst
134.000
Af: correctie kosten -15.000 Af: gewaardeerd ondernemersloon -80.000 Af: correctie rente (+rente eigen verm.) - 4.000 99,000 Economisch resultaat 35.000
Goodwill Fysiotherapie
Economisch resultaat •Locatie •Concurrentie •Activiteiten •Kwaliteit personeel
•Contracten •Afhankelijkheid verkoper •Uitstraling/ investeringsniveau •Branche-ontwikkelingen
Goodwill = economisch resultaat x factor
Intrinsieke waarde + goodwill
Economische waarde vaste activa Goodwill Is waarde praktijk
+ ………..
Welk aandeel heeft overdragend maatschapslid?
9
1-11-2012
Fiscale consequenties
De Fiscus komt altijd aan zijn trekken Het gaat erom wanneer en tegen welk tarief
Workshop overdracht
Fiscale consequenties •Verschil tussen IB en Vpb ondernemer •Faciliteiten bij overdracht aan familie en aan personeel •Vele methoden
Fiscale consequenties Wijze waarop hangt af van: •Wensen ondernemer •Reeds opgebouwde pensioen •Fiscale gevolgen •Tijdsaspect (kan wijziging rechtsvorm nog?)
10
1-11-2012
Workshop overdracht KNGF Fiscale claims bij overdracht 1 Stille Reserves
2 Goodwill
3 Fiscale Reserves
5
4 Fiscale Oudedagsreserve FOR
Desinvesteringsbijtelling
Fiscale faciliteiten bij overdracht (IB)
3 geruisloos doorschuiven 4 Uitstel
5 Inbreng VOF/CV
2 lijfrente
1 Stakingsaftrek
Overdracht van de onderneming
6 Inbreng BV
7 Winstrecht verhuur
8 Erfrecht Schenking
Voorbeeld Stille reserve pand + inventaris Goodwill FOR Stakingswinst + FOR Ad 1) stakingsaftrek Af: winstvrijstelling 12% Belast Belasting max. 52%= € 137.000
150.000 100.000 53.630 303.630 3.630 300.000 36.000 264.000
11
1-11-2012
Voorkomen of verminderen •Lijfrente/banksparen •Geruisloos doorschuiven •Ondernemer blijven
Voorbeeld geruisloos doorschuiven Boekwaarde pand + inventaris Stille reserve pand + inventaris Goodwill Overnamesom Af: belastinglatentie ca 30% Overnamesom bij geruisloos
90.000 150.000 100.000 340.000 100.000 240.000
Workshop overdracht KNGF
Fiscale consequenties (BV)
A Mogelijkheden 1. Verkoop activa uit werk BV 2. Verkoop aandelen werk BV 3. Verkoop aandelen Holding
Holding Werk BV
12
1-11-2012
Overige fiscale aspecten •Omzetbelasting •Overdrachtsbelasting •Successie en schenking •Rechtsvormkeuze
Juridische aspecten
•Personeel •Samenwerkingscontracten •Koopovereenkomst •Contracten zorgverzekeraar
Scherpe of brandende vragen?
13
1-11-2012
Bedankt voor uw aandacht
Meer informatie Neem dan contact met ons op via Telefoonnummer: 015-2191350 of E-mail :
[email protected] www.mkbadviseurs.nl
14
