Thematisch werkatelier Doelgroepen bijeenkomst 1 Datum 4 maart 2012 Gemeentehuis Oosterhout Deelnemers Ingrid Benoist Rob van Uden Miranda van Geel Serge Slisser Anja Hartmans Corinne Adema Frans Kuiper Peter Hoenselaar Patricia de Kort Annette Overbeeke Frans Sontag Frans van de Wouw Gertie Linssen Jack Bakker Hans de Blok Johan Broos Hans Storm Ans Haarhuis Hilde van Xanten Anne-Marie van Bergen Margaux Vermeer
Juzt Amarant NSWAC Sovak Surplus Welzijn Stichting de Vleet Projectleider Oosterhout Projectleider Werkendam Consulent MEE Thebe Volckaert GGz Breburg GGz Breburg WMOraad Werkendam WMOraad Oosterhout WMOplatform Drimmelen vertegenwoordiger van de cliëntengroep GGZ Aandacht voor iedereen MOVISIE MOVISIE Gemeente Werkendam
Agenda 1 Kennismaking en introductie 2 Wat weten we al over de doelgroepen? 3 Cijfers vanuit het CIZ 4 Opdracht toelichting op levensdomeinen en vraagstelling 5 Inventarisatie levensdomeinen 6 Afronding en vooruitblik naar volgende bijeenkomst. 7 Tiplijstje
1. Kennismaking en introductie Iedereen wordt welkom geheten en er wordt een voorstelrondje gedaan. Het doel van de thematische werkateliers is het leveren van input voor de Dongemond gemeenten om een duurzaam en inhoudelijk beleid te formulieren dat financieel houdbaar is. In het werkatelier Doelgroepen wordt er gekeken naar de verschillende doelgroepen die er zijn. Door de transitie AWBZ komen de gemeenten in aanraking met doelgroepen die eerder niet in zicht waren. In welk opzicht verschillende de verschillende doelgroepen en waar zijn er overeenkomsten?
1
Planning voor het werkatelier Doelgroepen 4 maart 2013 op het gemeentehuis in Oosterhout. Dit 1e bijeenkomst werkatelier heeft als doel om de kennis die aanwezig is bij de deelnemers bijeen te brengen. Tussenperiode Het verslag wordt verstuurd met een opiniërende vraag erbij. De antwoorden op deze vraag zijn extra input voor de 2e bijeenkomst. 2e bijeenkomst 25 maart op het gemeentehuis in Oosterhout. Bij deze bijeenkomst zal er vooral stil worden gestaan wat de overeenkomsten en verschillen tussen (behoeften van) doelgroepen betekenen voor de invulling van het beleid. De opzet van de thematische werkateliers is dat er gewerkt wordt door middel van cocreatie. Cocreatie houdt in dat iedereen gelijkwaardig aan tafel zit en gelijke inbreng heeft. De inbreng moet wel gericht zijn op resultaat. Uiteindelijk levert dit een palet van mogelijkheden op. Al deze mogelijkheden hebben voor- en nadelen. Het is vervolgens aan gemeenten en de politiek om een keuze te maken tussen deze verschillende mogelijkheden. 2. Wat weten we al over de doelgroepen? De aanwezige instellingen werken ten behoeve van verschillende doelgroepen. Er zijn vier hoofdgroepen bij extramurale begeleiding te onderscheiden: - Mensen met een verstandelijke beperking; - Mensen met een psychiatrische beperking (GGZ); - Ouderen met regieverlies (o.a. dementie en/of mobiliteitsproblematiek) ; - Mensen met lichamelijke beperkingen en/of met Niet aangeboren hersenletsel (NAH) ; - . Wat is belangrijk voor de verschillende doelgroepen? Een inventarisatie: Algemeen - Houdt de leefwerelden van de burger/cliënt voor ogen; - Mogelijkheden en kracht is belangrijk als focus (niet alleen de stoornis); - Er moet aandacht voor mantelzorgers zijn (is eigenlijk ook een doelgroep); - Bij multiproblemen is een integrale aanpak noodzakelijk; - Insteek van de hulpverleners moet activerend zijn: vanuit het perspectief van de cliënt kijken wat er mogelijk is en dat aanmoedigen; - Wederkerigheid is belangrijk, ook cliënten kunnen geven in plaats van alleen maar ontvangen; - Er is een spanningsveld bij het benutten van de inzet van de eigen omgeving van de cliënten. Van de cliënt wordt verwacht dat deze meer aanspraak doet op het sociale netwerk om zich heen, anderzijds is het van belang mantelzorgers te ontlasten. En soms het sociale netwerk niet aanwezig; - Cliënten kunnen vaak samen met hun omgeving een plan maken en daar regisseur van zijn; - Ondanks overeenkomsten tussen sommige doelgroepen, kun je bepaalde personen of doelgroepen niet bij elkaar plaatsen; - Niet alleen de zorgprofessionals, maar ook de cliënt / burgers in de de samenleving zullen een mentaliteitsverandering door moeten maken. De cliënt moet hulp uit de omgeving durven vragen en van de samenleving wordt verwacht dit meer te bieden; Mensen met een verstandelijke beperking en mensen met psychiatrische beperking
2
-
Nabijheid is belangrijk: iemand waar ze op kunnen terug vallen en om hen te stimuleren mee te doen; Het is van belang het stigma rond cliënten te overwinnen en te bouwen aan een welkome, inclusieve samenleving; Veel cliënten hebben begeleiding nodig in het omgaan met de wereld en het is belangrijk te voorkomen dat ze in de problemen komen; Duurzame ondersteuning betekent soms beperkt in omvang maar wel langdurig en/of flexibel. De huidige vormen van ondersteuning zijn vaak niet zo flexibel.
Ouderen met regieverlies (o.a. dementie en/of mobiliteitsproblematiek ) - Er is bij cliënten vaak sprake van vraagverlegenheid; - Belang van preventie: het probleem zo vroeg mogelijk bespreekbaar maken en mensen erbij blijven betrekken in “gewone zaken”; - Het is belangrijk dat er in een vroeg stadium gesignaleerd wordt. Bij dementie is de “niet-pluis”fase. Door in deze fase in te grijpen kan er informatie gegeven worden en contact gezocht worden met de mantelzorgers en lotgenoten. Hierdoor kan er een sfeer en cultuur ontstaan waarin mensen samen met hun omgeving veel oplossen; - Bij de doelgroep ouderen is mobiliteit een probleem. Vaak zijn er steunpunten aanwezig, maar dan moet je er wel kunnen komen. Mensen met lichamelijke beperkingen en/of met Niet aangeboren hersenletsel (NAH) . - Nabijheid is belangrijk: iemand waar ze op kunnen terug vallen en om hen te stimuleren mee te doen; - Het is van beland het stigma rond cliënten te overwinnen; - Bij NAH is vaak een aanwijsbaar punt wanneer de problematiek begonnen is en daarmee is er sprake van een breuk in de levenslijn. Beperkingen bij jeugd - Er is verschil bij de aanpak tussen een jong kind en een ouder kind. Bij een jong kind draait het om het om begeleiding van het gezin. Bij een jongere gaat het om tijdelijke dagbesteding gericht op terugkeer naar school en/of werk; - Bij gezinnen is er altijd een integrale aanpak nodig; - Bijzondere doelgroep zijn jongeren die overgaan van jeugd naar volwassen begeleiding. 3 Cijfers van het CIZ Hilde deelt een overzicht uit van CIZ Begeleiding in Beeld. Deze cijfers gaan over de zes Dongemond gemeenten en zijn uit 1 juli 2012. Wat valt er uit deze cijfers op te maken? - De grootste groep is de groep met psychosociale beperking van 18 jaar en ouder; - De groep mensen met een verstandelijke beperking is ook een vrij grote groep (een aanzienlijk deel daarvan is jonger dan 18 jaar. Dit kan komen omdat er meer aandacht voor is de laatste jaren); - Deze cijfers zijn gebaseerd op indicaties en niet alle indicaties worden omgezet in zorg, terwijl ook niet alle geboden zorg geïndiceerd is; - Er zijn in totaal 1475 cliënten in de Dongemond gemeenten, dat komt neer op circa 1 % van de bevolking. Een projectleider namens de Dongemondgemeenten gaat samen met de andere gemeenten in West-Brabant het gesprek met het Zorgkantoor aan om de benodigde cijfer-informatie te krijgen.
3
Door de transitie en vanwege andere kabinetsmaatregelen wordt er een verandering van de cijfers verwacht: - De intramurale AWBZ-klassen ZZP (ZorgZwaartePakket) 1 en 2 zijn vervallen per 11-2013 voor nieuwe cliënten vanaf 23 jaar in de sectoren Verpleging & Verzorging, GGZ en Gehandicaptenzorg en worden omgezet in extramurale functies (hulp bij het huishouden, verpleging, verzorging en begeleiding). Naar verwachting zal voor nieuwe cliënten ook klasse ZZP 3 vervallen; per 2014 voor de verpleging/verzorging van met name ouderen en per 2015 voor mensen met een verstandelijke beperking of psychiatrisch probleem. Ter discussie staat of per 2016 klasse ZZP 4 vervalt. In deze bijeenkomst wordt er vooral gekeken naar ZZP 1 tot en met 3; - De dominante grondslag wordt genoteerd, het is dus mogelijk dat er meer aan de hand is; - Op dit moment vangen welzijnsorganisaties veel op, die niet terug komen in deze lijstjes; - Er zijn cliënten die bij de andere transities bekend zijn. Zoals de doelgroep die op dit moment een Wajong ontvangen, waar gaat die straks naartoe? Uit de cijfers van het CIZ blijkt dat het gaat om ongeveer 1% van de inwoners van de Dongemond. Dit komt volgens het RIVM overeen met landelijk gevonden cijfers. De zorg is onder te verdelen in een zorgpiramide: - 80% van de mensen daar is niks mee aan de hand; - 15% is tijdelijk iets mee aan de hand. Hiervoor kan het netwerk zorgen voor opvang en is er een mogelijkheid voor tijdelijke begeleiding; - 4% heeft grotere problemen en hebben zwaardere begeleiding nodig, maar vaak nog van tijdelijk aard. Vaak zijn er hierbij instanties zoals jeugdzorg, maatschappelijk werk of GGZ betrokken. - 1% van de mensen heeft langdurige zorg nodig. Deze groep komt door de transitie nadrukkelijk in beeld bij de gemeenten.
1% 4%
15%
80%
4 Opdracht toelichting op levensdomeinen en vraagstelling De aanwezigen verdelen zich over vier verschillende groepen. De groepen: - Verstandelijke beperking; - Psychiatrische beperking; - Ouderen met regieverlies;
4
- Overige groep. Voor de eerste drie groepen is voor 11 verschillende levensdomeinen aangegeven welke behoeften (aan ondersteuning) spelen.
Behoefte aan…
Verstandelijke beperking
Psychiatrische beperking
Activiteiten van het structuur, stimulans. dagelijks leven (ADL) nabijheid, vaardigheden leren Sociaal netwerk ondersteuning bij mobiliseren va netwerk, lotgenotencontact Maatschappelijke meedoen, zinvol participatie werk Financiën hulp bij het op orde houden van financiën (overnemen of leren) Dagbesteding zinvol meedoen, uitdaging, structuur en regelmaat, nabijheid en toezicht
zelfzorg eigen regie maaltijdbereiding contact met familie en lotgenoten
Huisvesting
op jezelf wonen (met steunpunt of ondersteuning in de buurt) of samen wonen met lotgenoten bij samenwonen behoefte aan begeleiding van hele huishouden
veilige eigen plek, gastvrije omgeving betaalbaar
Niet meer ingevuld
Inzicht, ondersteuning op afroep, stabiele geestelijke gezondheid, zo mogelijk groei actief zijn, stimulans
Huiselijke relaties
Geestelijke gezondheid
doorbreken stigma, ontmoetingen Zoveel mogelijk zelfstandig zelf inkomen organiseren zinvol, uitdaging en structuur, gericht op herstel, stappen op participatieladder
Zo normaal mogelijk, bevredigend naar de maatstaf van alle huisgenoten
Lichamelijke gezondheid
idem
Verslaving
soms begeleiding om inzicht, structuur, niet op ‘uitdagingen’ ondersteuning in te gaan ondersteuning gericht op herstel
Justitie
Ouderen met regieverlies; dementie en palliatieve zorg maaltijdvoorziening, huishoudelijke hulp en verzorging duurzaam contact met buitenwereld, lotgenotencontact gevoel er te mogen zijn, er toe te doen inzicht in eigen financiële situatie, aandacht voor armoede beschikbaar en bereikbaar, aandacht voor bewegen in breedste zin van het woord veilige en geschikte woning en woonomgeving, domotica en klussenhulp
met name sociaal netwerk, behoefte om problematiek in huis op te lossen staat niet altijd vooraan uitdagende, prikkelende omgeving (soms ouderenmishandeling) appél op eigen kracht, bewegen, behoefte aan fysieke verzorging (soms medicijn- en alcoholverslaving)
5
5. Inventarisatie levensdomeinen Er zijn een aantal behoeften die in algemeenheid gelden voor de groepen: Grote behoefte aan: - structuur; - nabijheid; - stimuleren van eigen kunnen; - goede daginvulling (zorgt voor structuur en zingeving); - lotgenoten contact; - vroeg signaleren en gelijk het netwerk mobiliseren; Als er niet in die behoefte wordt voorzien, dan is er kans op: - eenzaamheid; - verslaving; - kans op misbruik en oplichting; - financiële problemen; - problemen met justitie. 6 Afronding Het verslag zal toegestuurd worden met een opiniërende vraag. Volgende bijeenkomst over Doelgroepen is op maandag 25 maart 9.30 tot 12.30 uur.
7 Tiplijstje -
-
-
Definities ZZP http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/zorgzwaartepakketten/zorgzwaartepakketbeschrijving-van-de-zorg Website www.invoeringwmo.nl Website met veel informatie over doelgroepen en de transitie http://www.vng.nl/onderwerpenindex/maatschappelijke-ondersteuning/van-awbznaar-wmo/transitiebureau-begeleiding https://www.dropbox.com/s/lpnafm3zx0dxxhu/Persberichtbroedplaatsz.docx
6
