Thema 2 Bedrijfsstructuur
0. Inleiding •
ORGANISEREN is het proces van het regelen van mensen en andere middelen om samen een doel te bereiken. Organiseren betekent de keuze van – HORIZONTALE indeling =indelen – VERTICALE indeling
in departementen
=gezagsrelatie
– STRUCTURERENDE kenmerken
vincentcox.com
=coordinatiemechanismen (=een werf: ploegbaas, met 7 metsers onder u)
1
Examenvraag: Wat zijn de mogelijke horizontale indelingen van een bedrijf?
1. Horizontale indeling •
De horizontale indeling verwijst naar het opsplitsen van een onderneming in logisch gegroepeerde eenheden (van taken en functies) = DEPARTEMENTALISATIE
•
De volgende structuren worden onderscheiden: - De eenvoudige structuur - De functionele structuur - De divisiestructuur (product – regio – klant – kanaal)
Logische evolutie! Er bestaan ook mengvormen!
Voordelen: - Snel, flexibel & goedkoop a) De eenvoudige structuur
Nadeel: - niet geschikt voor een groeiend bedrijf (vb.: Campus heeft 70 obers met 1 baas, gaat niet)
ALGEMEEN DIRECTEUR (CEO)
MEDEWERKER 1
MEDEWERKER 2
MEDEWERKER 3
MEDEWERKER 4
Bv.: KMO
vincentcox.com
2
Nadeel: - weinig betrokkenheid tussen afdelingen (rivaliteit: nie kakke op onze wc)
Voordeel: - kostenbesparend door specialisatie - gevoel van samenhorigheid b) De functionele structuur
1 baas ALGEMEEN DIRECTEUR (CEO)
hoofd marketing
MARKETING & VERKOOP
PRODUCTIE & OPERATIES
FINANCIËN
ADMINISTRATIE
vb.:7 medewerkers in administratie
Agfa c) De divisiestructuur
PRODUCT
Adecco REGIO (geografische indeling)
KLANT (marktindeling)
Voorbeeld: afdeling B2B en afdelingen B2C
vincentcox.com
3
ijsboerke
Voordeel: - gerichtheid op resultaten door strikte verantwoordelijkheid nadeel: -overtolligheid van activiteit leidt tot extra kosten
DISTRIBUTIEKANAAL
ALGEMEEN DIRECTEUR (CEO)
EIGEN WINKELS
E BUSINESS
2. Verticale indeling •
GROOT DISTRIBUTIE
HUIS AAN HUIS VERKOOP
(chain of command)
De verticale indeling verwijst naar aan wie een medewerker verantwoording moet afleggen. Er wordt bepaald wie beslist en orders geeft en wie van wie welke orders en ‘bevelen’ moet opvolgen
vincentcox.com
4
Examenvraag: Leg uit: span of management
gezag is het recht van de manager om ondergeschikten te vertellen wat ze moeten doen
•
EENHEID VAN GEZAG is het basismechanisme in elke organisatie. Dit betekent dat elke medewerker slechts verantwoording dient af te leggen aan één bovengeschikte.
•
Dit is te meten door de SPAN OF CONTROL of SPAN OF MANAGEMENT. Dit is het aantal mensen die rechtstreeks rapporteren aan één leidinggevende. – Voorbeeld
Algemeen directeur Annelies Medewerker 1 Tom
VRAAG:
Medewerker 2 - Jeroen
Medewerker 3 Anna
Medewerker 4 – Marie
Medewerker 5 – Peter
Rechtstreeks!
Hoeveel is de span of control van Annelies?
4
Hoeveel is de span of control van Marie?
3
vincentcox.com
Medewerker 6 – Sandra
Medewerker 7 - Thomas
5
examenvraag:
•
Wat is de optimale span of control? – Oorspronkelijk
5 tot 7
enkele factoren (!) – Recent: afhankelijk van verschillende factoren • Kostprijs
kleine span of control = hogere kosten • Opleiding/capaciteit van de medewerkers
Bij hooggeschoolden is grote span of control mogelijk (weten meer, kunnen zelfstandig werken) • Capaciteit van de managers
Aan hoeveel personen kan manager leiding geven? (persoonlijkheid van de manager)
• UITZONDERING op eenheid van gezag: matrixstructuur waarbij een medewerker 2 bovengeschikten heeft
Specialisten van verschillende afdelingen werken samen aan 1 project onder leiding van een projectmanager MAAR blijven ook hun baas houden
vincentcox.com
6
3. Structurerende kenmerken
•
•
Eenmaal de horizontale en verticale indeling is bepaald, moet aandacht worden besteed aan de STRUCTURERENDE KENMERKEN van een organisatie
•
Dit zijn COÖRDINATIEMECHANISMEN die aangewend worden voor de onderlinge afstemming tussen verticale en horizontale indelingen
De volgende coördinatiemechanismen worden onderscheiden:
- Directe supervisie - wederzijdse aanpassen (door informele communicatie) b.v.: jazz-bandje - standaardisatie van: - Output vb.: lengte les (paradox van Perrow) - Bekwaamheid regels hebben een zelfbv.: chirurg vernietegend effect - Normen - Werkprocessen bv.: ISO-Norm
vincentcox.com
7
Examenvraag: Vergelijk een platte en steile organisatiestructuur op basis van een voorbeeld
4. Platte en steile organisatiestructuren •
Op basis van de horizontale indelingen, verticale indelingen en coördinatiemechanismen kan een onderscheid worden gemaakt tussen PLATTE en STEILE organisatiestructuren.
•
PLATTE en STEILE organisatiestructuren kunnen worden onderscheiden op basis van 5 kenmerken: – – – – –
Aantal hiërarchische niveaus Gemiddelde span of management Aantal werkgroepen Gebruik van delegatie Coördinatie door onderlinge afstemming
Platte structuur
Steile structuur
Aantal hiërarchische niveaus
Klein
Groot
Gemiddelde span of management
Groot
Klein
Aantal werkgroepen
Groot
Klein
Gebruik van delegatie
Veel
Weinig
Coördinatie door onderlinge afstemming
Veel
Weinig
kleine zelfstandige school
leger
kleuterschool: directeurs burnouts omda te veel man komt zagen over onnuttige zaken ==> best steile structuur gebruiken dan vincentcox.com
8
Steile structuur
•
Platte structuur
Waarom belangrijk?
Bron: De Tijd (18/07/2014)
een goed idee dat helemaal naar boven moet (tijd gaat voorbij) en dan ist al te laat
vincentcox.com
9
5. Welke structuur voor welke onderneming? • Er bestaat geen manier van organiseren die in ALLE omstandigheden ideaal is. • De volgende grondvoorwaarden gelden wel voor elke onderneming: – De kostenvoorwaarde • Een organisatie moet efficiënt zijn (met zo weinig mogelijk middelen het doel realiseren)
– De bestuursvoorwaarde • Een organisatie moet zodanig zijn ingericht dat zij haar doelstellingen zal bereiken
– De sociale voorwaarde • Een organisatie moet werknemers de ruimte laten voor eigen doelstellingen en jobtevredenheid
– De flexibiliteitsvoorwaarde • Een organisatie moet flexibel kunnen reageren op fundamentele wijzigingen
•
De keuze voor een organisatiestructuur is afhankelijk van o.a. de volgende factoren: a. De grootte van de organisatie
Des te groter de organisatie, des te complexer met veel hierarchische niveaus (5 werknemers <> 30.000 werknemers) b. De strategie van de organisatie
Enkel in belgië actief of wereldwijd?
vincentcox.com
10
c.
De omgeving van de organisatie. Dit bestaat uit • Globaal economisch klimaat (goede of slechte economie)
Bij slechte economie “krimpen” organisaties (minder afdelingen, minder hiërarchie,…) • Stabiliteit van de omgeving (of veranderlijkheid)
Des te onstabieler, des te hoger de flexibiliteit
LAW OF REQUISITE VARIETY: (dit geldt altijd) Flexibiliteit van de organisatie moet in evenwicht zijn met de veranderlijkheid van de omgeving Vb: Mobistar en Base
vincentcox.com
11
