test
Opvragen medisch dossier ziekenhuis
© Weken wachten
ziekenhuisdossier Ziekenhuizen moeten patiënten die daarom vragen zo spoedig mogelijk een kopie van hun medisch dossier geven. Maar 19 van onze 40 aanvragers moeten er langer dan twee weken op wachten. En vijf mysterypatiënten blijven helemaal met lege handen achter. Tekst Frouke Tamsma
T ©
wat & hoe Product
Medisch ziekenhuisdossier
Uitvoering
40 mysterypatiënten hebben in oktober en november 2015 een kopie van hun volledig medisch dossier opgevraagd bij het ziekenhuis waar ze zijn behandeld. De in totaal 36 ziekenhuislocaties waar de aanvragen zijn gedaan, liggen verspreid over het land. De deelnemers vulden na de aanvraag twee vragenlijsten in; één over de aanvraagprocedure en één over de inhoud van het dossier.
wee jaar geleden vroegen mysterypatiënten een kopie van hun medisch dossier op bij de huisarts. 60% van de huisartsen bleken drempels op te werpen bij het opvragen van een kopie. Sinds het verschijnen van een artikel hierover in de Gezondgids hebben we tientallen reacties ontvangen. Consumenten meldden hier ook problemen bij te ondervinden, of ze wilden weten hoe ze hun medisch dossier kunnen opvragen. Een aantal meldingen ging specifiek over ziekenhuisdossiers. ‘Ik wil een afschrift van mijn dossier in verband met een keuring voor mijn rijbewijs, maar het ziekenhuis wil dit niet afgeven.’ Of: ‘Ik wil overstappen van ziekenhuis, maar moet zelf mijn medisch dossier overdragen en daar ook voor betalen.’ We besloten te onderzoeken hoe het opvragen van medisch ziekenhuisdossiers verloopt. 40 mysterypatiënten belden daartoe hun ziekenhuis en vroegen een kopie van hun volledige dossier op. We hadden verwacht dat de aanvraag van medisch dossiers in ziekenhuizen soepeler zou verlopen dan bij de huis artsen. Veel ziekenhuizen hebben een afdeling Dossierbeheer die dit soort verzoeken afhandelt. En op de meeste ziekenhuiswebsites wordt haarfijn uitgelegd hoe zo’n aanvraag in zijn werk gaat, met een link naar een digitaal aanvraagformulier. Dat veel ziekenhuizen niet in staat blijken dossiers tijdig en compleet te leveren, heeft ons dan ook onaangenaam verrast.
Argwaan, zoals we bij de huisartsen meemaakten, komen we in de ziekenhuizen gelukkig weinig tegen. Bij zes verzoeken wordt wel expliciet gevraagd naar de reden ervan, wat de aanvragers een gevoel kan geven dat ze iets hebben uit te leggen. Niet nodig, want op grond van de Wet op de Geneeskundige Behandelingsovereenkomst (WGBO) heeft iedereen recht op een afschrift, ongeacht de reden. Maar geen enkele mysterypatiënt rapporteert een negatieve ervaring bij het aanvragen van de kopie.
Zo spoedig mogelijk inzage Nee, de problemen beginnen pas nadat de aanvraag voor het dossier is gedaan. In de WGBO staat dat een zorgverlener – in dit geval is dat het ziekenhuis – zo spoedig mogelijk na het verzoek inzage in en afschrift van de gevraagde bescheiden moet geven. Hoe lang dit precies is, staat er niet, maar volgens de Consumentenbond moet dit in de regel binnen twee weken kunnen gebeuren, en uiterlijk binnen vier weken. Hier laten de ziekenhuizen het op overtuigende wijze afweten. 19 van de 40 ziekenhuizen slagen er niet in binnen 14 dagen aan het verzoek te voldoen. Negen van deze ziekenhuizen leveren ook binnen vier weken nog geen dossier. Volgens artsenfederatie KNMG kunnen er redenen zijn waardoor een dossier langer op zich laat wachten. Medische gegevens kunnen bijvoorbeeld verspreid over meerdere afdelingen liggen, en de arts hoort eerst na te gaan of er geen informatie over derden in het dossier
De problemen beginnen pas nadat de aanvraag voor het dossier is gedaan februari 2016 GEZONDGIDS
41
ziekenhuisdossier
Elektronisch inzagerecht nog ver weg
Hoe krijg je inzage in je medisch dossier?
©
Iedereen heeft recht op een papieren kopie van zijn eigen medisch dossier, en op inzage daarin. Zo staat in de Wet op de Geneeskundige Behandelingsovereenkomst. Alleen als er informatie in staat over een ander persoon die er schade van kan ondervinden, mag de inzage worden geweigerd. Werk aantekeningen van de arts vallen niet onder het inzagerecht. Werkt een arts of ziekenhuis niet of niet snel genoeg mee aan uw aanvraag, wijs dan op uw rechten zoals vastgelegd in de WGBO. Helpt dit niet, vraag een (andere) arts te bemiddelen, dien een klacht in bij de klachtenfunctionaris van het ziekenhuis, of stap eventueel naar de rechter. MEER INFORMATIE
Een link naar een voorbeeldbrief voor het opvragen van uw medisch dossier vindt u via consumentenbond. nl/medischdossier
42
GEZONDGIDS februari 2016
Het was de bedoeling dit jaar ook het recht op elektronische inzage van medische gegevens in de wet te verankeren. Maar minister Edith Schippers (Volksgezondheid) besloot dit onlangs met drie jaar uit te stellen, omdat veel zorgverleners volgens haar nog geen veilige elektronische inzage kunnen geven. Schippers’ ambitie uit 2014 is hiermee nog verre van verwezenlijkt: binnen 5 jaar zou 40% van de Nederlanders en 80% van de chronisch zieken direct elektronische inzage in zijn medische gegevens krijgen.
staat. Maar dat Annelies Dorrenboom, patiënt van het Sint Franciscus Gasthuis in Rotterdam, 48 dagen moet wachten voordat ze haar dossier krijgt, vinden wij toch echt te gortig. Een dossier dat, eenmaal gearriveerd, slechts uit vijf velletjes blijkt te bestaan. Bijna zeven weken moeten wachten is ook veel langer dan de maximaal vier weken die het Rotterdamse ziekenhuis zelf zegt aan te houden. ‘Ik heb er twee keer achteraan gebeld’, reageert Dorrenboom. ‘Vrij hinderlijk. Volgens de administratie lag het aan de chirurg of de radioloog.’ Patiënten met een klacht kunnen terecht bij de onpartijdige cliëntvertrouwenspersoon, laat een woordvoerder van het Rotterdamse ziekenhuis weten. Zulke lange wachttijden zijn niet acceptabel, stelt campagneleider Zorg Carl Jakobs van de Consumentenbond. ‘Een patiënt zal het dossier doorgaans niet uit belangstelling opvragen, maar daar een goede reden voor hebben. Mocht het
onverhoopt een keer langer duren, dan moet de aanvrager daarvan in ieder geval formeel op de hoogte gesteld worden, ook over het waarom.’
Niet gelukt Vijf mysterypatiënten is het uiteindelijk niet gelukt het opgevraagde dossier in handen te krijgen, ondanks meerdere telefoontjes van hun kant waar het document bleef. Een van de deelnemers heeft verspreid over twee maanden vijf keer naar het Academisch Medisch Centrum (AMC) in Amsterdam gebeld, steeds met hetzelfde verzoek. ‘Ze zeiden dat ze het zouden uitzoeken en zouden terugbellen. Tot op heden heb ik niets ontvangen.’ Deze deelnemer is de hele exercitie inmiddels moe. ‘Ik zie er nu van af nog verdere actie te ondernemen om het dossier op te vragen.’ Het AMC zegt vanwege geheimhoudingsplicht niet op individuele casussen te kunnen ingaan. ‘Maar het is natuurlijk vervelend dat je niet wordt teruggebeld als dat wel is beloofd.’ De andere vier ziekenhuizen betreffen het Alrijne Ziekenhuis in Leiden, Isala in Zwolle, Klinisch Centrum Kristal in Nootdorp en het St. Antonius Ziekenhuis in Utrecht. Uit de websites van ziekenhuizen valt op te maken dat ze onderling verschillende termijnen aanhouden voor de afhandeling van dossieraanvragen. Het Deventer Ziekenhuis heeft zichzelf opgelegd elk verzoek binnen twee weken af te handelen. Het AMC trekt er aanzienlijk meer tijd voor uit, ‘minimaal 3 à 4 weken’. Tien ziekenhuizen in ons onderzoek hebben een zogenoemd patiëntportaal. Dit is een beveiligde website waar patiënten met behulp van een inlogcode zelf hun medische gegevens zoals testuitslagen, röntgenfoto’s en consultverslagen kunnen inzien. Steeds meer ziekenhuizen gaan ertoe over medische gegevens via deze weg te ontsluiten. Een positieve ontwikkeling: het is gratis, direct beschikbaar en patiënten krijgen zo meer zeggenschap over hun eigen medische data. Bij sommige portalen is het voor de patiënt zelfs mogelijk om informatie toe te
ziekenhuisdossier €0,23
per pagina mogen ziekenhuizen als vergoeding vragen voor het maken van kopieën, met een maximum van €5 per verzoek
100
pagina’s of meer in een dossier, en moeilijk te verkrijgen data op bijvoorbeeld microfilm of röntgenfoto’s mogen maximaal €22,50 kosten
©
€8,15 - €8,60 kost een aangetekende verzending van een dossier (tot 10 kilo) binnen Nederland
19
ziekenhuizen brengen de gemaakte kosten voor de kopieën helemaal niet in rekening
154 A4’s
levert het Medisch Spectrum Twente in Enschede tegen alleen de kosten van een aangetekende verzending
voegen en afspraken in te plannen. Maar geen van de tien ziekenhuizen noemt het patiëntportaal als tweede, extra mogelijkheid om het medisch dossier te kunnen inzien, naast de papieren versie. Wel stellen twee ziekenhuizen dat inzage via het patiëntportaal bij hen de énige manier is: het Spaarne Gasthuis in Hoofddorp en het Bronovo in Den Haag. Vreemd genoeg krijgt een mysterypatiënt van het Bronovo toch alleen de ‘ouderwetse’ papieren kopie. Bij het Bronovo hangt het er blijkbaar van af bij wie je de aanvraag doet. Zeven deelnemers halen de papieren kopie van hun dossier op in het ziekenhuis; bij drie van hen is dit de enige manier om het dossier te ontvangen. 25 deelnemers krijgen het dossier thuisgestuurd. Gelukkig verstuurt geen enkel ziekenhuis dossiers per niet-beveiligde e-mail. Maar slechts vijf van de verstuurde dossiers zijn aangetekend verzonden en maar vijf keer staat op de envelop het stempel ‘Vertrouwelijk’. Het dossier dat het Hagaziekenhuis in Den Haag heeft opgestuurd, komt zelfs in een open envelop bij de mysterypatiënt aan. Het Hagaziekenhuis noemt het een vervelend incident. ‘Het is niet gebruikelijk dat enveloppen open worden verstuurd. We hebben hier een instructie voor, die ook bij nieuwe medewerkers bekend moet zijn.’
In verkeerde handen Medische gegevens behoren tot de meest privacygevoelige en mogen niet in verkeerde handen vallen. De verstrekker van het dossier moet om (een kopie van) het paspoort of rijbewijs vragen om zich ervan te vergewissen dat hij de juiste persoon voor zich heeft. Toch kwamen vijf mensen in bezit van hun dossier zonder dat ze zich hoefden te legitimeren. Het dossier van één mysterypatiënt
werd bij bezorging door zijn ouders in ontvangst genomen. Deze 20-jarige patiënt en zijn ouders wonen onder één dak. Gelukkig vindt de patiënt het zelf geen probleem, zijn ouders hebben de envelop voor zover hij kan nagaan netjes dichtgelaten. ‘Mochten ze er wel in hebben gekeken, dan voelt dat vanzelfsprekend als privacyschending.’ In dit geval ging het goed, maar ziekenhuizen laten hier blijkbaar toch steken vallen. In het verleden zijn per post verstuurde medische dossiers ook weleens zoekgeraakt. Artsenfederatie KNMG geeft de voorkeur aan het persoonlijk ophalen na legitimatie, aan getekend versturen, op een beveiligde manier elektronisch verzenden van het dossier, of inzage via een beveiligd patiëntportaal. Hoe de overhandiging ook plaatsvindt, ziekenhuizen hebben de zorgplicht om de identiteit van de verzoeker deugdelijk vast te stellen. Medische informatie van patiënten komt voor zorgverleners zelf steeds sneller beschikbaar. ‘Het digitaal beschikbaar zijn van medische informatie voor uitwisseling is geen doel op zich, maar de dagelijkse praktijk in een snel digitaliserende samenleving’, aldus minister van Volksgezondheid Edith Schippers. Des te wranger is het dat consumenten zélf niet goed bij hun eigen medische gegevens kunnen, terwijl dit een fundamenteel patiëntenrecht is. Artsen én overheid zeggen dat het hun inzet is dat consumenten meer en meer de regie krijgen over de opslag van hun medische gegevens en het verlenen van toestemming voor inzage hierin. Uit ons onderzoek blijkt dat dit nog ver afstaat van de praktijk. ■ In de volgende Gezondgids komt de inhoud van de opgevraagde ziekenhuisdossiers aan bod. ‘Ik kreeg van de artsen twee dossiers van andere patiënten.’ MEER INFORMATIE
consumentenbond.nl/ medischdossier
februari 2016 GEZONDGIDS
43
LEEF JE BEWUST EN GEZOND? Lees de artikelen uit de Gezondgids en blijf fit en vitaal. Kennismaken? Nu 6 nummers voor €17
© NU MET 50% KORTING
consumentenbond.nl/kioskgezond
