Danio Rerio Del$
157
Oktober 2014
Terugblik verenigingsavond 16-09-14 door Lo y Sonnenberg Wim Tomey: Amazonië anno 1984. Foto’s: Wim Tomey Toen Wim Tomey lang geleden onderweg was naar AV De Glasbaars in Den Helder voor een lezing, leerde hij daar een paar Peruanen kennen. Dit resulteerde uiteindelijk in een eerste bezoek aan Peru in 1978. Dit was zijn eerste kennismaking met de Amazone. Sindsdien is hij er meerdere malen geweest. De Amazone bevat meer dan 20 % van al het zoete water op aarde. Gevoed door regenwater en smeltwater uit de bergen van de Andes en door de talrijke zijrivieren, is hij bij de Delta tot een woeste stroom geworden. Wim reisde per bus over meestal erg slechte wegen. Onderweg op stopplaatsen was er al jd wel wat fruit of ander eten te koop. Helaas was het er ook al jd een rommeltje, want alles wat overbodig is wordt zomaar neergegooid. Een tocht ging langs de Apurimac, één van de rivieren waaruit de Amazone ontstaat. Deze rivier stroomt tussen hoge bergach ge oevers. Hierop groeiden veel zilveren Tillandsia’s. Deze zijn behaard, in de ochtend nemen de haartjes vocht op en worden dan groen. Bij het drogen door de wind worden ze weer zilver. Deze soort Tillandsia kan er niet tegen om de hele dag in voch ge omstandigheden te verblijven. Hier moet men in het terrarium goed rekening mee houden. Het viel op dat de Tillandsia’s vaak in kringen groeiden, net of ze zich vanuit het midden hadden uitgebreid en in het midden weer waren verdwenen. De meeste Tillandsia’s groeien epify sch en Wim hee ze zelfs op cactussen gevonden. De rivieren in dit gebied ontspringen in de Andes, waar veel verschillende zouten in de bodem ziGen. Het gevolg is dat het water vrij hard kan zijn, zeker in de droge jd als het niet met regenwater wordt aangevuld. In de koude en wilde Andeswateren lee de Ti caca of Andeskikker. Dit is een waterkikker met een zeer ruime en losziGende huid. Omdat het water hier nogal zuurstofarm is, hee het dier door dit overschot aan huid de mogelijkheid toch genoeg zuurstof uit het water op te nemen. De bewoners in dit gebied zijn nogal argwanend. Wim werd door een dame te woord gestaan terwijl zij een geweer in de aanslag hield. Na de kennismaking was er echter wel thee met coca. Het doel van de trip was een bergdorp op ruim 4000 meter hoogte bij het Ti cacameer. Omdat er 13 kg bagage meeging werd er een paard en een ezel voor de bagage gebruikt. Onderweg langs de watertjes waren er ook bloemen en kolibries te zien. In deze streek worden veel verschillende soorten aardappelen verbouwd. Eenmaal in het dorp was het er best behoorlijk koud. Wim is er een week gebleven. In 1979 werd er een reis naar Iquitos gemaakt. Deze stad ligt in het regenwoud van Peru aan de Amazone. Er waren veel gieren in de lucht. Het zijn net als de zwaluwen bij ons regenvoorspellers: bij mooi weer vliegen ze hoog en
Danio Rerio Del$
158
Oktober 2014
als het gaat regenen, komen ze op de grond. Bij het varen op de Amazone werden zeldzame roze dolfijnen gezien. Ze zwommen naast de boot en kwamen op het afval af. Hier zwemmen ook veel Piranha’s, ze werden in die jd veel in gedroogde vorm aangeboden als souvenir. Toen Wim aan het zwemmen was, werd hij gewaarschuwd voor een in aantocht zijnde school Piranha’s. Hij bleek er op dat moment echter al midden in te ziGen. Het leverde geen problemen op. In de benedenstad van Iquitos zijn ook veel drijvende huizen. Het is een druk bevolkte stad. Op de vismarkt werden Zilverdollars in een flink formaat aangeboden, evenals harnasmeervallen, die gezouten en gedroogd bij de borrel werden geserveerd. Aangezien het plan was om pijlgiSikkers te vangen, had Wim uit Nederland fruitvliegenlarven meegenomen die hij in zijn hotelkamer verzorgde. Het bleek echter dat de voedingsbodem ook de mieren uit de buurt aantrok en deze kwamen er met duizenden op af. Dat was dus niet echt een succes. Later werd ontdekt dat in de hier groeiende Doornappelplanten ook veel fruitvliegen zaten. Een klein kunstje dus om die uit te schudden en aan de kikkers te voeren. Er werden ook verder afgelegen dorpjes bezocht, waarbij gebruik werd gemaakt van een watervliegtuigje. Aan de rand van Iquitos was een siervisexporteur geves gd: Davila. Omdat er een ziekte was bij de Discusvissen werd Wim om advies gevraagd. Ze hadden rode vlekjes en gingen dood. Het hee wel wat moeite gekost om vast te stellen wat de oorzaak was, maar uiteindelijk bleek het dat er onder de vlonders die boven de bassins hingen, heel veel visluizen zaten, die ’s nachts hun slag sloegen en de vissen een behoorlijke bloedarmoede bezorgden… De vissen werden in een loods ondergebracht en vanaf die jd was het probleem opgelost. De luizen bleken een soort parasitaire pissebed te zijn. Ze hebben haakpoten waarmee ze zich aan de vis hechten en zijn ongeveer 12 mm groot. Ze kruipen in de kieuwen maar ook in de oogholte. Wim hee hier gelogeerd, waarbij de slaapplaats een soort vlonder op poten was met een dakje er op. Lekker luch g, zoals alles hier trouwens: de gastheer zelf droeg bijvoorbeeld een broek met een open bilpar j. Ook de huisspin, een Theraphosa blondi, kwam een kijkje nemen. Deze vogelspin moet tot de grootste spinnen ter wereld gerekend worden. Elk huis had hier zijn eigen spin. De waterspiegel kan in de naGe jd behoorlijk s jgen, waarbij bomen zelfs met hun kruin onder water kunnen komen. Wanneer dit langer dan drie dagen duurt, is de boom ten dode opgeschreven. Voor vissen zijn deze dode bomen onder water een ideale schuilplaats. Een voorbeeld was de Sturosoma aureum. Er wordt hier druk gevist voor de maal jd. Grote cichliden en piranhasoorten werden in de open lucht bereid en smaakten erg lekker. Wim hee ook een keer gegeten in een soort satérestaurant. Toen de eigenaar informeerde naar het doel van de reis, vertelde Wim dat hij naar kikkers kwam kijken. Een meisje dat daar bediende vertelde toen dat er achter haar huis kikkertjes zaten met rode rug en blauwe pootjes. Er werd wat geregeld en het meisje mocht mee om de kikkertjes te laten zien.
Danio Rerio Del$
159
Oktober 2014
Na een reis van een paar dagen in een vrachtwagen met varkens werd haar ouderlijk huis bereikt. Vader bleek houtskoolbrander te zijn. Houtskoolbranders wonen in het bos, waar ze bomen kappen om die tot houtskool te branden. Een beroep dat het oerwoud behoorlijk aantast. Wim hee enkele maanden bij hen gewoond. De Ara’s zaten op de houten reling. Een drinkwaterput, die alleen voor dit doel werd gebruikt werd gevoed door welwater. Voor de was werd water uit de beek gebruikt. Toch bleken er in de drinkwaterput vissen te zwemmen, iets wat de mensen nog niet hadden gemerkt. Het waren Rivulus magdalenae te zijn. Toen de gastheer iets hoorde in het gebladerde dook hij er in en kwam even later thuis met de avondmaal jd: een negenbandig gordeldier, waarvan Wim na de grilmaal jd de gordel mee kreeg. In de bomen die voor de branderij gekapt werden leefden o.a. Tamarins, leuke aapjes. Het meisje verzamelde de uit de bomen gevallen jonge aapjes. Ze bleven dan in de buurt want het kosthuis beviel hen wel. De onderlaag van het bos bestaat uit wit zand, toch hebben de beekjes die hier door heen stromen, bruin water. De beek bij het huis stond in de droge jd zo goed als droog. Bij de terugkeer van het water komen er al jd veel kleine visjes mee, zoals Bryconops caudomaculatus en Loreto zalmpjes. In het diepere water zaten roofzalmpjes die ’s nachts schubben aYijten bij andere vissen. We zagen ook de bronzalm Crenuchus spilurus en Characidium zalmpjes in het zachte en zure water. ’s Nachts werden elektrische vissen gezien, die een zwak elektrisch veld om zich hebben. In een ander watertje zwommen mesvissen, waaronder ook een soort met blauwe vinnen en neus. In de buurt van de jachthut waar Wim verbleef werd de eerste kikker gevonden: een fluitkikker met een rode rug. Mooi waren ook de talloze vlinders die op de door transpira e veroorzaakte zouten op zijn spullen aSwamen. Bij het gaan door het bos was het dragen van beenbeschermers een pure noodzaak i.v.m. de enorme stekels die vele planten hebben. Hier groeide ook de Biophytum sensi3vum, die bij ons bekend werd als het ‘Tomey-palmpje’. Er bloeide ook een rode passiebloem. Niet verwonderlijk dat de Oranje passiebloemvlinder zich hier ook liet zien. Passiebloemvlinders leggen hun eitjes op passiebloemen, de rupsen die van de plant eten krijgen dan een soort blauwzuur binnen, dat hun niets doet, maar dat wel maakt dat ze gi ig zijn voor andere dieren.
Danio Rerio Del$
160
Oktober 2014
Na een regenbui kwam er plotseling de melding dat er ‘ranitas rojas’ waren
gevonden. Dit was de kikker waar het om begonnen was: de Ranitomeya re3culata. Ze kwamen op een bananenschil af die was neergelegd om er fruitvliegjes mee te lokken. Ze werden aanvankelijk bewaard in een zogenaamde ‘gasparaplu’, dit is een uitvouwbare plas c container met een ritsslui ng. Later werden er potjes gebruikt met een stukje schuimrubber op de bodem, dat bevoch gd was met water uit het biotoop. Ook tegen het deksel werd schuim aangebracht om te voorkomen dat de kikkers bij het opspringen zich zouden verwonden. Zo zijn er 200 kikkertjes geïmporteerd en verdeeld onder verschillende lie*ebbers, met de bedoeling er mee te kweken en de soort voor de lie*ebberij bereikbaar te maken. Het is ondenkbaar dat je dit tegenwoordig nog zou kunnen doen. In dit gebied werden ook enkele exemplaren van de Ranitomeya amazonica ‘Iquitos’ gevonden, eveneens een heel leuke en kleurige giSikker.
Danio Rerio Del$
161
Oktober 2014
Ranitomeya amazonica ‘Iquitos’ De Avicularia metallica, die hier ook werd gezien, is een grote vogelspin met rode voetjes, die ook wel kikkers eet. Tijdens andere tochten werd nog veel meer interessants gezien, zoals een drievinger luiaard met enorme nagels en ook de Oxybelis fulgidus, een ongeveer 1,5 m groot slangetje dat in schrikhouding zijn tong uitsteekt en dan vers jfd. Er werd een tocht met de boot naar Le cia gemaakt, waarbij 4 dagen, dag en nacht werd doorgevaren. Ook werd er een bezoek gebracht aan het Na onaal Park bij de Rio Nanay. Ook hier weer heel veel planten, vissen, waaronder schiGerende discussen, vogels en andere dieren gezien. We zagen er mooie beelden van. De foto’s die we zagen zijn zo’n der g jaar geleden gemaakt, maar nu door Wim gedigitaliseerd. Al moeten we ons realiseren dat vele omstandigheden waarschijnlijk behoorlijk veranderd zijn, de natuur die we hier zagen blij al jd boeien.
