W.A. Tomey. "Jumping Jewels"

SEPTEMBER 2009

Jaargang 2009 Nr. 7

Verschijnt 10 maal per jaar

UITNODIGING Het bestuur van de aquariumvereniging Vrij en Blij nodigt u hierbij uit aanwezig te zijn op de verenigingsavond. Deze zal gehouden worden op maandag 28 september in “Het Geertruidahuis, het verenigingsgebouw van jeugdvereniging Vrij en Blij, Dr. M.L. Kingstraat 2c, 1121 CP te Landsmeer. De aanvang van de avond is 20.00 uur De zaal is open vanaf 19.30 uur De toegang is zoals altijd gratis. Op het programma staat de dialezing van bondsexpert

W.A. Tomey Met als titel

"Jumping Jewels" In deze lezing wordt het houden van pijlgifkikkers in vochtige terraria aan de hand van opnamen die vertoond worden op 3 grote schermen besproken.

Een korte impressie van de lezing: Met de “Jumping Jewels” ofwel “springende juwelen” worden de vele soorten tropische kikkers bedoeld die de heer Tomey op z’n reizen is tegengekomen. Eén kikkersoort is zelfs naar hem genoemd omdat hij hem gevonden had. De Ranitomeya (met de netvormige tekening). Het meest bekend zijn de felgekleurde pijlgifkikkers. Ze komen voor in Midden- en Zuid Amerika. Door veel liefhebbers worden deze dieren gehouden. Het zijn kleine kikkers die vaak een bijzondere broedzorg hebben en veel soorten kunnen fluiten als kanaries. Het gif dat de dieren produceren komt net als bij padden uit de huid. Er bestaan diverse soorten vergif, van licht tot dodelijk. In de geneeskunst worden deze gifstoffen gebruikt voor het maken van medicijnen en bepaalde 1

indianen stammen smeren het op pijlpunten om dieren te vangen. De broedzorg van de kikkers is ook heel anders dan we gewend zijn van onze inheemse soorten. Vaak lokt een mannetje al fluitend een vrouwtje en zoeken ze bromelia uit. De eieren (enkele tot tientallen) worden door de kikkers afgezet op een blad van de plant. De vader bewaakt het legsel tot het uitkomt en neemt dan de larven op de rug en brengt ze naar een poeltje. Ook zijn er vrouwtjes die 1 ei in het natte hart van een bromelia (plant met kelk) leggen. Als de larve is uitgekomen komt ze terug en legt er nog een onbevrucht ei bij. Dit dient als voedsel voor de larf. Als je deze broedzorg kent, is het wel duidelijk dat het vroeger moeilijk was de dieren na te kweken. Vaak gingen de legsels schimmelen en als dat al goed ging werden het geen goed volgroeide kikkers, maar hadden ze vaak de zgn. luciferpoten. Dit waren extreem dunne voorpootjes waar ze niet op konden staan. Inmiddels gaat dat allemaal een stuk beter en zijn er goede voedingspreparaten en UV lampen die dat voorkomen.

Programma 2009 -

-

Verenigingsavonden

28/9 W.A. Tomey: “Jumping Jewels” 26/10 A. Buth: “Distriktskeuring Kop-Noordholland 2009” 30/11 A. de Graaf: orchideeën en tillantia’s J. Westmaas: vijvertuinen Ada Hofman 21/12 uitslag Verenigingskeuring 2009 Bestuursvergaderingen 5/10 2/11 7/12 Maken verenigingsblad 19/10 23/11 14/12

Activiteiten IVN-Twiske wandelingen in de Twiskepolder 25 oktober 13.30 uur vanaf het bezoekerscentrum in Oostzaan onderwerp: Paddestoelen Kosten: 5 Euro 20 december 9.30 uur vanaf parkeerplaats P19 in den Ilp Onderwerp: Winter Aanmelden bij H. Strijker: 06-29208975 Kosten: IVN-leden, gratis, niet leden 2 Euro

2

LED als alternatieve verlichting in een aquarium door: Marcel Bennik, Natuurvrienden, Zwolle

Er zijn nog de nodige vraagtekens. Met de komst van de LED (Light Emitting Diode) en de verdere ontwikkeling daarvan, zijn er inmiddels ook witte LED’s verkrijgbaar met goede kleurweergave-eigenschappen en een grote lichtopbrengst. De ontwikkeling van de LED's heeft tot gevolg gehad dat er steeds meer licht uit komt en dat de prijzen zijn gezakt. Er zijn nu leuke mogelijkheden te bedenken voor het gebruik als hoofd-,sfeer- of nachtverlichting. Hieronder een opsomming van de belangrijkste voor- en nadelen. De voordelen van de LED: • Zeer geringe afmetingen; • Werken op een veilige spanning van 2.5 tot 4.0 Volt; • Zijn uitstekend geschikt om te dimmen met eenvoudige middelen; • Verwaarloosbare warmteafgifte; • Is zeer energiezuinig en heeft een lange levensduur (ongeveer 10 jaar bij 12 uur licht per dag); • Waterdicht, schokbestendig en vrijwel onbreekbaar. 3

De nadelen: • Hogere aanschafkosten. • Niets bekend over de groei van planten met LED. (let wel: witte verlichting in een aquarium). • De kleurweergave is nog niet op het niveau van de huidige TL-lampen. • De lichthoek van de high efficiency leds. De LED ten opzichte van de TL-buis met de zelfde lichthoeveelheid: We nemen de bovenste TL buis uit de tabel op de volgende pagina: 60cm (18*81) = 1458 Lumen. De lichtafgifte van een LED wordt uitgedrukt in mcd (millicandela). 1000 mcd = 1 candela, dat komt overeen met 12,57 lumen. Stel we hebben een witte LED met een lichtsterkte van 9000 mcd. 9000 mcd = 9 candela x 12,57 lumen = 113,13 lumen. Voor dezelfde hoeveelheid licht als de TL-lamp hebben we 1458 : 113,13 = 13 LED's nodig. Dus met 13 LED's creëren we dezelfde hoeveelheid licht als een gemiddelde TL lamp. Een alternatief voor de 18 Watt TL lamp kostte in ons geval € 1,10 x 13 LED’s = € 14.30 exclusief montage. Een alternatief is om een LED-TL te kopen. Hierin is alles geïntegreerd en na het verwijderen van de ballast zo te plaatsen. De prijs is hiervan ongeveer € 58,00. Let wel een ballast voor TL is ook ongeveer deze prijs, dus bij een nieuwe aanleg van verlichting is LED-verlichting nu al voordeliger. Het verbruik: De bovengenoemde LED's geven bij 20 mA de 9000 mcd. Als we er 13 nodig hebben zal het totale vermogen 13 x 20 mA = 260 mA zijn. Het totale LED- verbruik zal zo rond de 5 Watt zijn, inclusief de voeding en weerstanden. Van een conventioneel voorschakelapparaat (ballast / vsa) voor een TL van 18 Watt is het verbruik ongeveer 20 Watt. Dus ((18+20) : 5) = ongeveer 1/7 deel van het stroomgebruik! Is dit nu waar? Ogenschijnlijk lijkt het allemaal te kloppen; helaas zit er wel wat addertjes onder het gras:

4

• •

de lichthoek: de bundel van een LED is erg geconcentreerd, wat inhoudt dat alleen in het hart het aantal Lumen wordt gehaald. Het groeirendement: Bekend is, dat TL-buizen een verschillend groeirendement hebben; hoe dit zit met LED-lampen is een vraagteken. Maar dat de LED een grote toekomst tegemoet gaat, is naar mijn idee wel zeker.

Garantie Hoewel bij LED TL door veel leveranciers wordt gesproken over 50.000 branduren of zelfs meer, is niemand in staat te garanderen dat deze na 50.000 branduren nog even goed functioneert zonder Lumenverlies. Hou het daarom voor de zekerheid bij LED 's op 17.500 branduren met tenminste 80% Lumenbehoud om niet te optimistisch te zijn. Milieu De traditionele TL lamp is een zuinige lichtbron, maar de huidige generatie LED TL’s zijn tot 60 % zuiniger. Door deze energiebesparing kan LED TL uw CO2 uitstoot, indirect, met honderden kilo’s, of zelfs tonnen per jaar verlagen. De conventionele TL balk valt onder chemisch afval. Deze bevat namelijk kwik en andere schadelijke gassen. De LED TL daarentegen is voor 99% recyclebaar. Ervaringen Zelf heb ik nog geen ervaringen met deze "high efficiency LED’s, maar mijn ervaringen met goedkopere LED’s zijn slecht. Deze kun je hooguit als nachtverlichting gebruiken. lk ben op zoek naar "high efficiency LED’s" in "TL-buisvorm", die men tegenwoordig ook in kantoorruimtes gebruikt. Type buis

nummer

benaming

lichttemp. in K

TLD 18W TLD 18W TLD 36W TLD 36W TLD 58W TLD 58W TLD 70W TLD 70W

830 840 830 840 830 840 830 840

warm white cool white warm white cool white warm white cool white warm white cool white

3000 4000 3000 4000 3000 4000 3000 4000

5

Lumen / Watt

81 81 100 100 100 100 100 100

Het kweken van microaaltjes (Anguillula sifusiae) bron: A.V. Zilver Tetra,

Het microaaltje, ook wel azijnaaltje genoemd, is bijzonder geschikt voor personen, die zich de moeite willen getroosten eens met vissen te gaan kweken. Het microaaltje leeft van bacteriën en dode schimmelcellen. Om een kweek te beginnen, kopen we de eerste microaaltjes in de handel of vragen een kweekportie aan een mede aquariaan. Om een kweek op te zetten hebben we nodig: platte glazen schalen met een rand van hooguit vier centimeter hoogte, havermoutvlokken, melk en in de handel te verkrijgen bakkersgist. Het is aan te bevelen bij het opzetten van een kweek, meerdere schalen tegelijk op te zetten. De kweek wordt als volgt opgezet: We leggen op de bodem van de diverse schalen een dunne laag havermoutvlokken. Vervolgens gieten we de melk er overheen, zodat de havermoutvlokken beginnen te zwellen, dan voegen we een mespuntje bakkersgist aan de havermoutmassa toe. Vervolgens enten we de voedingsbodems van havermout, melk en bakkersgist met een kweekportie azijnaaltjes. Dan wordt het geheel afgedekt met glazen platen of plastic folie. We moeten er wel voor zorgen dat we de schalen goed afsluiten. Bij voldoende hoge temperatuur (25- 30 graden Celsius) vermeerderen de microaaltjes zich zeer snel en al na enkele dagen kunnen we uit de opgezette kweek voeren. We schrapen de aaltjes, die aan de rand van de schaal omhoog kruipen en derhalve vrij van verontreinigingen zijn, voorzichtig af en voeren ze direct in de kweekbak. Het is wel aan te raden om de diverse opgezette cultures goed gesloten te houden, ze geven nogal een onaangename geur af.

Verenigingskeuring 2009 De verenigingskeuring zal plaatsvinden in de periode half oktober – eind november 2009. Heeft u interesse om mee te doen, geeft u dat dan even door aan C.J. de Best of A. de Graaf. Aan de keuring zijn geen kosten verbonden.

6

Terugblik Natuurstudieweek 2009 in Landsrade Tekst en foto’s: Lotty Sonnenberg

We hadden er lang naar uitgekeken, maar de Natuurweek 2009 is weer voorbij. We kunnen nu terugblikken op een heel gezellige week, waarin we in een prima sfeer leuke gebieden hebben bezocht. Het weer werkte mee en we hebben veel moois gezien! De 55e natuurweek werd gehouden van 12 tot 19 juni. Op vrijdagmiddag kwam iedereen met een goed humeur aan en al spoedig werd er in de gezellige huisjes druk uitgepakt. Het was prettig weer even bij te praten met de oude bekenden en ook de nieuwe deelnemers voelden zich al snel thuis. Na het avondeten, dat we zoals gewoonlijk, gezamenlijk in de bovenzaal gebruikten, heette algemeen coördinator Loek van der Klugt iedereen hartelijk welkom. David Verhage, regiovertegenwoordiger West-Brabant en al jarenlang deelnemer, opende hierna namens de NBAT de week. Zoals elke avond werd hierna met behulp van een Powerpointpresentatie, de wandeling van de volgende dag doorgenomen. Routekaartje, belangrijke en leuke punten werden besproken. Loek van der Klugt ging hierbij uitgebreid in op de werking van de oude steenfabriek Plinthos. Hij ondersteunde dit met fraaie foto’s en een uitgebreide beschrijving van de toenmalige werking van de fabriek. De fabriek is nu een museum en we kwamen er op onze route aan voorbij. Hierna blikte Arjen Spiekstra met een fraaie presentatie in Wings Platinum terug naar de natuurweek van 2008 en konden we vele grappige momenten nog even herbeleven. Na het dekken van de tafels voor het ontbijt en nog even gezellig bijkletsen aan de bar, ging iedereen weer naar zijn huisje. Zaterdagmorgen om 9 uur na het ontbijt kwam de touringcar ons ophalen om ons naar Geleen te brengen. We startten hier voor een wandeling in het Landschapspark ‘De Graven’. We volgden een groot deel van de Geleenbeek. Deze beek ontspringt bij Heerlen en stroomt voor een deel gekanaliseerd en deels meanderend, richting Susteren, waarna de beek in Stevensweert in de Maas uitstroomt. De naam Geleen is afgeleid van het 7

Latijnse woord ‘Glana’ wat ‘heldere beek’ betekent. We genoten van de natuur en de bijzondere planten die we hier zagen. Later konden we de steenfabriek met monumentale schoorsteen met eigen ogen aanschouwen. Die avond verzorgden Ellen en John Bakker een door hun samengestelde vlinderquiz, waarbij de kennis van iedereen op dit gebied weer wat werd bijgespijkerd. Zondag moesten we alles zelf lopen en vertrokken we voor een rondwandeling in de omgeving van Landsrade, waarbij we voor een groot deel de loop van de Gulp volgden. De Gulp is bij Slenaken nog een minuscuul stroompje, dat in België ontspringt. Toch heeft de 17 km lange beek inmiddels een diep dal uitgesleten en zijn de hellingen bij Slenaken steil en hoog. We volgden de loop langs vele stegeltjes en door bloemige weiden en bekeken de vele in de loop der tijden uitgesleten meanders die deze beek zo levendig maken. Hoewel het deze dag af en toe een beetje regende, mocht dat de pret niet drukken en konden we zelfs in de verte reeën zien. Een door de regen nat geworden platbuiklibelle, maakte geen aanstalten om weg te vliegen en liet zich goed fotograferen. ’s Avonds vertelde Ada van den Nouweland over haar verblijf in Gambia en toonde beelden van daar voorkomende vogels. Maandag begon onze wandeling na een ritje met de bus in Klimmen. We werden afgezet bij de tuin van Riet en Felix Bosch: Het Overheeker Böschke. In deze natuurlijke tuin van 3500 m2 bekeken we de vijvertuin, een schaduw- en bostuin, een ganzenweide en omringende border met bijzondere heesters en niet alledaagse planten. Verder was er een rotstuin met waterval, een geurtuin en diverse borders. Er viel genoeg te zien en te ontdekken. Sommigen gingen ook nog met een plantje naar huis. We vervolgden onze wandeling door het Limburgse landschap en kwamen door de fraaie en lange Elkenrader grub. Deze grub heeft een zeer diverse plantengroei en we kwamen er vele interessante insecten tegen, waaronder een mannelijk exemplaar van het Vliegend hert. De larve van het vliegend hert doet er 3 tot 6 jaar over om groot genoeg te worden en daarna te verpoppen. De na weer een jaar uitgekomen kever moet er dan in enkele 8

weken in slagen een partner te vinden en zich voort te planten, om daarna te sterven. ‘s Avonds leidde Loek Gerard van Heusden in met een aantal plaatjes van diens fraaie paludarium. Gerard ging hierna verder en maakte ons deelgenoot van de geweldige natuur in Martinique. Dinsdag vertrokken we voor een rondwandeling vanuit Landsrade over bospaden met leuke klimmetjes en afdalingen. De tocht liep gedeeltelijk langs de Belgische grens, waar we diverse grenspalen tegenkwamen. Onderweg weer veel bijzondere planten en insecten gezien, zoals de Vierbandsmalbok op Vingerhoedskruid. Een gedeelte van de wandeling hadden we prachtig uitzicht op Teuven.

Die avond nam Ans Kruiver ons mee naar Vietnam, waar zij zeer boeiend over wist te vertellen. Woensdag is bestemd voor onze buitenlandse trip, die ons dit keer naar de Ardennen in België bracht voor een wandeling vanaf Robertville langs de Warche en Bayehon. Na het passeren van de hoogstgelegen burcht van België: Reinhardstein, liepen we al snel langs de Warche, die zich door een rotsige beekbedding voortspoedde. In het water en langs de oever zagen we vele bijzondere planten zoals Wit hoefblad en veel Goudveil. De Warche mondt uit in de Bayehon en hierlangs vonden we zelfs de zeer zeldzame Grote witte boterbloem. We volgden de Bayehon stroomopwaarts tot de Cascade, waar hij zich vele meters in de diepte stort. ‘s Avonds mochten we onze kennis weer testen aan een algemene natuurquiz, samengesteld door Paul Pufkus en gepresenteerd door Loek van der Klugt. 9

Donderdag alweer de laatste dag van deze week, het gaat zo snel als je het naar je zin hebt. De touringcar bracht ons naar Vaals, vanwaar we via een sterk stijgend pad bij het Drielandenpunt kwamen. We genoten van een weids uitzicht en wie ook nog de Boudewijntoren beklom, kon nog veel verder kijken.

De wandeling werd vervolgd door een aantrekkelijk landschap, met bos, weide en vergezichten, stijgingen en afdalingen, onderbroken met gezellige terrasjes. Natuurlijk zagen we onderweg weer de nodige insecten en zelfs verliefde wijngaardslakken. Bij de N278 namen we de streekbus naar Gulpen en gingen vandaar naar Heyenrath om het laatste stukje naar Landsrade te lopen. Die avond was er een heerlijk door Ruud Meertens van Heuvelland catering samengesteld buffet, dat iedereen zich goed liet smaken. Hierna weer de gebruikelijke fotowedstrijd, waarna ook de meewerkende deelnemers met presentjes werden bedankt. Tijdens enkele ludieke voordrachten van de deelnemers werden ook de commissieleden door de deelnemers bedankt. We konden terugzien op een geslaagde en vooral gezellige week.

Excursie Amsterdam - 6 juni 2009 Overgenomen uit het blad van de WAP (werkgroep aquatische planten)

Landsmeer, Het Twiske Verslag: John Juijn Bij de excursie in juni van dit jaar werd 's ochtends rondgewandeld in het natuurgebied Het Twiske; 's middags werd het stadspark Slotervaart bezocht. Het Twiske is een natuurgebied ten noorden van Amsterdam, van ongeveer drie bij vijf kilometer, met veel water, plassen en sloten. Het is verbazingwekkend hoe je zo dicht bij de grote stad al 'buiten' bent. Je ziet Amsterdam niet meer: de skyline wordt afgeschermd door bomen en heesters. Alleen het parkeertarief heeft er nog hoofdstedelijke allure. We waren er met elf WAP-pers, teleurstellend weinig, maar rondleiders Andre de Graaf en Cor de Best, van aquariumvereniging Vrij en Blij, maalden daar niet om en verzorgden een aangename kennismaking met dit natuurgebied. Ze kenden het als hun broekzak en bleken wandelende Flora's. Gelukkig was het ook prachtig weer. 10

In het gebied is door de eeuwen heen turf gewonnen, eerst door afgraven van hoogveen en later door opbaggeren van laagveen. Er ontstond een landschap van legakkers en petgaten, met een brakwatervegetatie als gevolg van overstromingen door de Zuiderzee. Nadat Natuurmonumenten in 1930 de grond bij het veenstroompje De Twiske had opgekocht, voerde de provincie er toch een droogmakingsplan uit, als werkverschaffingsproject. Dat werd een fiasco omdat het drooggemaakte deel geen hoogwaardige cultuurgrond voor tuinders opleverde; het zoutgehalte was te hoog. In 1960 werd een diepe plas uitgebaggerd omdat er zand nodig was voor het Coentunneltracee. De Stootersplas die zo ontstond kwam goed van pas omdat er veel vraag was Haar recreatieruimte. Besloten werd Het Twiske in te richten voor verschillende soorten recreatie. In 1972 is met de aanleg begonnen van een gebied met een totaalopperviak van 650 hectare. Het riviertje De Twiske werd opnieuw gegraven en het wateroppervlak van het gebied uitgebreid tot 200 hectare. Zo ontstond Het Twiske als recreatiegebied, niet alleen voor watersporters, maar ook voor wandelaars en fietsers. Het voorjaar en begin van de zomer waren prachtig geweest. Begin juni leek wel alles tegelijk in bloei te staan, maar wat overheerste was de gele kleur van Grote ratelaar, bijna overal langs de wandelpaden, maar echt uitbundig vooral op het 'orchideeenveldje’ Die naam gaven Andre en Cor eraan omdat tussen het geel overal het paars van de Rietorchis te zien was, van zowel de 'gewone' als de gevlekte. Ander paars was er ook van Smeerwortel, waarvan we ook witte exemplaren zagen. Ander opvallend geel was van Gele lis. Verder veel wit: Fluitekruid, Vlier, Klaver, Berenklauw, hoewel bij die laatste vooral de grote knoppen opvielen die op barsten stonden. In een kleine, ondiepe plas zagen we veel Kikkerbeet (niet in bloei), Watermint (sommigen namen een polletje mee voor bij de tuinvijver) en onwaarschijnlijk grote Krabbenscheer, die echter nog geheel ondergedoken was. Het meest spectaculaire was wellicht een wilg die geheel - twintig meter hoog - ingepakt was door een paar miljoen (?) rupsjes. In alle kranten had die week een foto gestaan van een op die manier ingepakte auto, maar dit was het natuurlijke, nog grotere werk. Op de bijeenkomst in september hopen we veel foto's te laten zien. Daar zullen helaas niet die van Willem Postma bij zijn. Die wiste al pratend met Roel Feenstra ongemerkt al zijn opnamen, een volledige black out. Er ging nog iets fout: John Juijn kon de weg terug niet vinden. Na zoekpartijen en veel getelefoneer was het gezelschap toch redelijk op tijd in Slotermeer. 11

Slotermeer: De Drijfsijs (Verslag: Willem Postma) "De Drijfsijs" is het gebouw van het Educatief Centrum Slotermeer. Daar werden we opgewacht door Michiel Schutte, die ambtenaar is van de dienst Milieu en Educatie van de deelgemeente Geuzenveld-Slotermeer. Met - hiep hiep hoera - koffie en thee. Na een geweldig leuke en ontspannende pauze werd het tijd om in de boot te stappen. In de 'Rabootje', een geschenk van Rabo aan de deelgemeente. De (te) kleine groep had als voordeel dat er ruim plaats was en de tijdsdruk veel minder. Maar de mensen die er niet waren, hebben iets speciaals gemist! De boottocht ging langs een aantal grachten met mooie woningen en rijke plantengroei. Van een boot uit ziet het er totaal anders uit dan wandelend. Varend langs veel nestelende watervogels zoals meerkoet en fuut, kwamen we in een territoriumgevecht tussen twee paar futen. Het verschil tussen man en vrouw is niet zichtbaar, zelfs niet in gevecht. Er werd zeer verbeten gevochten om gebied. De langsvarende boot met mensen was geen reden om de strijd te onderbreken! Geweldig mooi was het uitzicht over de Sloterplas met zicht op de wijken Slotermeer en Osdorp. Een grote plas waarvan de oorsprong aanleiding geeft tot verschillende meningen. Bekend is wel dat zand uit de plas is gebruikt om het nieuwe gebied vlak na de tweede wereldoorlog op te spuiten. De diepte was gemiddeld 40 meter, wat diep is. We hebben ook een fossiel deel van een kaak kunnen zien en voelen. Er werden vrij veel fossiele resten gevonden. Geweldig was de tocht rechtstreeks naar de jungle. In een ruig begroeide sloot gingen we richting "Drijfsijs", naar de beheerder William Frohn. Een geweldige leuke boottocht waar Michiel een fles met geestverrijkend vocht terecht mocht ontvangen. Het tweede deel bracht ons in optocht naar de Heemtuin, omstreeks 1964 opgericht en van die tijd onderhouden en beheerd door William Frohn. Natuurlijk kan zo iemand, en zeker met de verteltrant van William, heel veel vertellen. Na het eten van een blad van de lindeboom maakten we een rondgang door de tuin. Wonderbaarlijk eigenlijk dat vernielingen er weinig voorkomen. Maar in het educatieve deel van de "Drijfsijs" heeft William een grote rol; het is waarschijnlijk dat dit van invloed is. Snel gingen we daarna naar 'het ruige riet'. Dit gebied is door de gemeente Amsterdam bij de bouw van tuinsteden gebruikt voor opslag van bijvoorbeeld aarde, maar ook andere dingen. Hier heeft de natuur zijn gang kunnen gaan. Eigenlijk bijzonder dat in een stad als Amsterdam een deelgemeente dit bewaart voor haar bewoners. De bouwdrift krijgt nog hier geen kans. 12

Dank aan de rondleiders Eigenlijk te snel was daarna deze prachtige excursiedag voorbij. Niemand kon vertellen wat het mooiste onderdeel was. Het was allemaal geweldig geweest. Veel gezien, veel geleerd. Wat fijn dat bestuursleden van Vrij en Blij op hun vrije zaterdag met ons op stap gingen. Het Twiske nodigt zeker uit voor een herhaling. Voorzitter Cor de Best, secretaris Andre de Graaf en penningmeester 'Ome Jan', mogen we misschien ooit nog eens terugkomen? Grote dank ook aan Michiel Schutte en William Frohn. Als organisator ben ik altijd verbaasd dat organiseren zo simpel gaat. De bereidwilligheid om op zaterdag met de WAP op stap te gaan verdient op zijn minst een groter bezoekersaantal. Voor de mensen die niet konden door gezondheid hebben we foto's, maar voor wie niet is geweest kunnen we zeggen: u heeft wat gemist. Dit was de laatste, maar zeker niet de slechtste excursie waarvan ik medeorganisator was. Dank aan allen zoals Leo en Berdien van den Berkmortel, Hans de boswachter Haarlemmermeer, Jannes en Martie Munneke, en al die anderen die ons hebben willen ontvangen. Via mij hartelijk dank. Willem L Postma.

Meer licht bron: A.V. Kardinaal tetra

Zonder extra lampen 25 tot 30 procent meer licht in de bak. Dat kan niet, zult u zeggen, of het moet zijn dat er weer en nieuw type lamp in de handel is gebracht, die je voor veel geld kunt aanschaffen. MIS! HELEMAAL MIS! Onderstaande tip kost u hooguit en dan nog eenmalig, 10 euro. Er zijn bij diverse doe-het-zelf-zaken (bij de afdeling PVC-pijpen/ buizen), vijfhoekige waterafvoergoten te koop. Deze zijn ongeveer 8 cm breed en hoog. Ze zijn verkrijgbaar in grijs en bruin. Als u deze aanschaft, ze op maat zaagt en aan de binnenkant wit schildert en over uw TL-balken heen legt, zult u zien dat het licht letterlijk geen kant meer op kan, alleen rechtstreeks naar beneden, juist naar die plaats waar u het licht wilt hebben. Deze reflectoren werken op deze manier zelfs enigszins als een spotje. Probeer het eens, u staat verstelt!

13

Het geslacht Botia Overgenomen uit Danio Rerio, Delft bron: A.V. Black Molly

Als men spreekt over bodembewonende vissen, wordt meestal het eerst aan het geslacht Corydoras gedacht. Het is dit geslacht dat ook verreweg het meest gehouden wordt. Vertegenwoordigers van het geslacht Botia, behorende tot de familie van de modderkruipers of Cobitidae, komen we slechts sporadisch in het aquarium tegen. De Clownbotia (Botia macracantha) wordt het meest gehouden vanwege de mooie kleuren. Dat het geslacht Botia uit vele soorten bestaat, is over het algemeen onbekend. Reden hiervan kan zijn de onregelmatige import. Toch zijn Botia’s zeer interessante vissen die, met enig overleg, prima in een gezelschapsaquarium gehouden kunnen worden, al is een speciaalbak beter. De grootste fout die een koper kan maken, is het aanschaffen van slechts twee of drie exemplaren van een soort. Zo’n koppel of trio zal vroeg of laat onderling gaan vechten, waarbij de zwakste wordt gedood. Het is dan ook beter om een schooltje van minstens zes stuks aan te schaffen, zodat gevechten uitblijven. Men moet Botia’s vooral niet houden in bakken met voedingsbodems. Alle Botia’s zijn in het bezit van baarddraden waarmee ze graag in de bodem wroeten op zoek naar voedsel. Ze ruiken hiermee de weggekropen diertjes, larven etc. Dat een aquarium met een te zachte bodem al snel een troebele bende wordt, spreekt dus voor zichzelf. Over voer gesproken, het is een enorme fout dat bodembewonende vissen zoals Botia’s en Corydoras vaak worden aangezien voor restantenopruimers. Integendeel zelfs, ook deze groep vissen heeft goed en afwisselend voer nodig om in goede conditie te blijven. De grootte van de verschillende soorten is zeer variabel. Deze varieert van 3,5 cm (Botia sidthimunki) tot ruim 30 cm (Botia macracantha). Zodoende is voor elke maat aquarium een geschikte soort te vinden. Het is echter wel verstandig om Botia’s niet in een erg druk aquarium te houden omdat ze zich een soort territorium toeëigenen, waarbij andere vissen kunnen worden aangevallen. Dat dit in een relatief dunbevolkte bak veel minder vaak gebeurt, spreekt voor zich. Wat de overige aquariumeisen betreft: een temperatuur van minimaal 24 °C wordt op prijs gesteld, evenals een gematigde verlichting. Hardheid en zuurgraad moeten het liefst wat minder zijn dan in een gemiddeld aquarium. Dit wil echter niet zeggen dat ze het bij een DH van 10 en een zuurgraad van 7 pH niet uithouden. Kortom, Botia’s zijn alleszins het proberen waard, maar niet zonder meer. 14

INSCHRIJFFORMULIER Hierbij geef ik mij op als  Lid  Jeugdlid  65+ lid  B-lid  Donateur Van A.T.V. Vrij en Blij Naam: Adres: Postcode – Woonplaats Telefoonnummer:

Aquarium-, Terrarium-, en Vijververeniging Vrij en Blij Opgericht : 1 november 2001

Oplage : Druk :

60 stuks + 150 elektronisch Jeugdvereniging Vrij en Blij

KvK : 34164757 Aangesloten bij de Ned. Bond 'AQUA TERRA' Onderdeel van jeugdver."Vrij en Blij" te Landsmeer

BESTUUR Voorzitter

Secretaris

C.J. de Best Griend 16 1112 LD Diemen 020 - 6991504 A. de Graaf Langebreek 5 1121 KP Landsmeer 020 - 4824836 email: [email protected]

Penningmeester J. Westmaas Meteorenweg 108 1033 HG Amsterdam 020 - 6313726 Internetadres http://www.vrij-en-blij.tk

Contributie 2009 per jaar (bij vooruitbetaling)

Verenigingsavonden:

Volwassen leden (incl. @Het Aquarium@) i 57,50 65+ leden (incl. AHet Aquarium) i 53,50 Jeugdleden (incl. AHet Aquarium@) i 41,50 B-Leden (lid bij een andere aquariumver.) i 29,00 Donateurs met ver. blad (minimaal) i 26,00 Donateurs zonder ver. blad (minimaal) i 10,00 Huisgenootleden i 11,50

Verenigingsavonden worden gehouden in: "Het Geertruidahuis", het verenigingsgebouw van jeugdvereniging "Vrij en Blij", Dr. M.L. Kingstraat 2c, te Landsmeer op de laatste maandag van de maand. tel.: 020 - 4824887

Betalingen: Postgiro 4510965 t.n.v. A.T.V. Vrij en Blij, Amsterdam ADVIES OP AQUARIUMGEBIED J.B.A.M. Spitteler (vissen) tel. 020 - 619 79 15 C.J. de Best (zeewater) tel. 020 - 699 15 04 A. de Graaf (techniek, water, cichliden, planten) tel. 020 - 482 48 36

de Ara Kometensingel 110 1033 BX Amsterdam tel. 020 - 6315800

Bovenstaand adres is het adres voor al Uw Dierenbenodigdheden * * * * * *

Alles voor uw kleine en grote huisdieren. Aquariumbenodigdheden o.a. pompen en lampen in alle soorten en maten. Aquaria, tafels en lichtkappen, op bestelling voor u op maat gemaakt. Een ruim aanbod van tropische-, koudwateren vijvervissen. Tropische- en koudwaterplanten, zowel echte waterplanten als moerasplanten. Vele soorten voer, zowel levend, ingevroren als droogvoer.

Ook voor Uw terrariumdieren, hamsters, konijnen, cavia's en vogels en hun kooien kunt u bij ons terecht. Buiten dit alles om staan wij altijd voor u klaar om u een goed advies te geven op welk dierengebied dan ook. Kom eens vrijblijvend langs en kijkt u eens rond. Vraag gerust, want kijken en vragen staat vrij.

Redactie: Langebreek 5 1121 KP Landsmeer