100
tekst Wilbert Geijtenbeek beeld Martin Dijkstra
Zuinig, steil en schuldbeladen: dat is het leven van de vermogende calvinist. Maar een nieuwe generatie christenen in zaken is opgestaan. Een generatie die onbekommerd durft te genieten. ‘Als God mij een jet geeft, vlieg ik erin.’
QU08001-ft05.indd 0100
22-11-2007 16:35:39
101
QU08001-ft05.indd 0101
22-11-2007 16:35:52
102
‘W
e moeten voor ze bidden, voor deze mensen. Die hebben dat nodig, hoor.’ Jaap van Zuijlekom (47) priemt met zijn vinger naar de Quote 500. ‘Het is belangrijk dat deze mensen ook het Koninkrijk inkomen.’ Ooit was de oprichter van ’s lands grootste kampeerdiscounter De Vrijbuiter in Roden een gereformeerde harde arbeider van de oude stempel, dagelijks zwoegend ‘in het zweet zijns aanschijns’, zoals de vloek na de zondeval luidt. ‘Elke ochtend vertrok ik om zes uur, om mijn vrouw ’s nachts in bed weer tegen te komen. Ik werkte me bijna twintig jaar lang kapot – niet voor niets kreeg ik in 2000 een burn-out.’ Hoewel zijn geploeter hem een bedrijf van naam met een bloeiende omzet opleverde, dat hem in staat stelde een villa aan de Zuid-Afrikaanse kust te kopen, typeert Van Zuijlekom die periode als een leven ‘onder een sluier van duisternis’. ‘Ik was alleen maar op zoek naar mijn identiteit. De Vrijbuiter moest groter en groter en groter, want dat was ik en daarin werd ik zichtbaar. Maar sinds begin vorig jaar weet ik wie ik echt ben: een Kind van God.’ Sinds die datum wijdt Van Zuijlekom zijn zaken aan de Heer. ‘Als ik met zakenlui aan tafel zit, wil ik Christus zichtbaar maken in mijn leven. Elk moment van de dag is Hij het die de eer krijgt.’ Inmiddels heeft hij zeven zakenmensen in Roden en omgeving het Koninkrijk in mogen leiden. En dat is nog maar het begin. ‘Want er is een profetie geweest dat er in Nederland een opwekking plaats zal vinden. En daarin spelen zakenmensen een belangrijke rol, let maar op.’
Conference call met God Aan een opwekking is christelijk Nederland wel toe. De meest constante trend van de afgelopen eeuw is de instorting van de kerkelijke ledentallen. Of ze nou protestants zijn of katholiek, on-
QU08001-ft05.indd 0102
verminderde secularisering doet de markten van kansels, orgels en pepermuntjes op de grondvesten schudden. En ondertussen potten de laatste gelovigen in de Quote 500 hun miljoenen op en houden ze hun zakelijke belangen veelal ijverig binnen de muren van hun familiebastions. Dat mag best, want net als het leven is elk vermogen vergankelijk. ‘Lucht en leegte, alles is leegte’, zegt de prediker zwaarmoedig en niet voor niets schamen bekende vermogende gelovigen zich diep voor hun miljoenen. Zo liet Jan Baan (61, Quote 500, nr.47) in Het Financieele Dagblad optekenen dat hij ’s ochtends zijn dag begint ‘vol inspiratie en verwachting om dienstbaar te mogen zijn’, maar dat ’s avonds desalniettemin de teleurstelling overheerst. ‘Dan vraag ik vergiffenis aan God.’ Deze woorden klinken niet alleen moeizaam, dat zijn ze ook, loodzwaar als een kanselbijbel. Maar een nieuwe generatie christenen heeft een Licht zien dagen in al deze duisternis. Niet alleen zijn zij kinderen Gods, zij zijn ook kinderen van hun tijd. Hun God houdt Zijn hand boven hun hoofd en gezegend als ze zijn, komt het succes hen toe. Zelfs in het hypothetische geval dat er een faillissement dreigt, is dat omdat God een beter pad uitgestippeld heeft. Wat er ook gebeurt, met God aan je zijde is het dus altijd goed. ‘Als je gelooft dat Hij je Maker is, waarom zou God dan ook niet in al je zakelijke behoeften kunnen voorzien? Wist je dat als alle ondernemers ter wereld zouden stoppen met werken, de slaappillenmarkt direct compleet zou instorten? Nou, met God in ons bedrijf hebben wij nog geen slaappil hoeven nemen.’ Hier spreken Kees van Velzen (26) en Sjoerd Jones (24), twee jonge gelovigen die in een
‘Ik heb een BMW, maar naar de kerk gaan we altijd met het Peugeotje van mijn vrouw’
klooster in Vleuten een bedrijf in merkstrategie, grafische vormgeving en de productie van promofi lmpjes voeren. Voor hun bedrijf, Third geheten, hebben de jongens sinds de oprichting ‘nog geen minuut’ aan acquisitie hoeven besteden. Toch stromen de klanten binnen – SBS, Equip, het Nederlands Filmfestival – en dat komt, zo stelt het tweetal, doordat ze elke dag met hun Hemelse Vader een conference call hebben. Van Velzen: ‘We lopen dan gewoon biddend rond in onze kamer en krijgen direct onze ideeën. En de klanten komen op de bizarste manieren bij ons terecht.’ Zo sprak Van Velzen, die onlangs vader werd van een hip kind met de oncalvinistische naam Liv, voor een routinevraagje een medewerker van de Kamer van Koophandel. ‘Die bleek ook Liv te heten. Hoe groot is die kans nou? Ik vroeg haar dus hoe het was om zo te heten. Nou, een tijdje later mailde haar vriend ons. Die bleek commissaris te zijn van detacheringsbureau Talent&Pro. Hij had een klus voor ons. Dat is nu een van onze betere klanten.’ De omzet is met een kleine half miljoen euro nog klein, maar Van Velzen weet zeker dat Third groot gaat worden. ‘Het is mijn roeping. Ik ben geroepen om dit bedrijf uit de grond te stampen, en dat op een frisse manier. Wij zijn geen EO-mensen. Bijna altijd vinden we het leuker om met volslagen ongelovigen om te gaan. We namen pas nog een niet-christen aan.’
Doe wat je hart je ingeeft De jonge generatie lijkt daarmee in niets op de oude garde. Toen het grootste calvinistische it-bedrijf van Nederland, Baan Company, nog bestond, was minstens de helft van de werknemers van gereformeerden huize. Niet dat ongelovigen niet getolereerd werden; er werd gewoon voornamelijk geadverteerd in de verzuilde dagbladen van de achterban. Wel voerden Jan en zijn broer Paul Baan (56, Q149) een onwrikbaar regime
22-11-2007 16:35:59
103
op de werkvloer: niet vloeken op kantoor en geen overwerk op zondag. Hoewel het bedrijf met kantoren in drie verschillende tijdzones (India, Silicon Valley en Barneveld) verzekerd was van een permanente aanvoer van werk, ook tijdens de kerkgang van de broers, golden de vierentwintig zondagse uren als heilig. Dit geldt niet meer voor nieuwe generatie-christenen als Van Zuijlekom, die zijn Vrijbuiter geregeld op de rustdag opengooit. ‘Zondagssluiting is allemaal religie, dat zijn allemaal regeltjes. Die regeltjes zijn aan het kruis gestorven en gelden niet meer. Dus als jij vindt dat je ’s zondags de winkel wilt openen, dan moet je dat doen. Paulus zegt dat uitdrukkelijk: doe wat je hart je ingeeft.’ Voor Dirk Smilde (Quote 500, nr.396) is op zondag werken onbespreekbaar. Elke zondag bezoekt de 81-jarige eigenaar van Royal Smilde Foods tweemaal zijn plaatselijke vrijgemaakt-gereformeerde kerk en dat deed hij bewust niet in zijn Bentley. ‘Die heb ik inmiddels verkocht’, zegt Smilde, die zich vorig jaar als ceo uit zijn bedrijf terugtrok. ‘D’r zijn er niet zoveel van hier in Heerenveen, hè? Ze bleven er maar naar staren. Nu heb ik een BMW, ook geen slechte, maar naar de kerk gaan we altijd met het Peugeotje van mijn vrouw.’ En eenmaal in het godshuis, wil Smilde niets met zijn fabriek te maken hebben. ‘Ik zat een keer in de kerk, toen iemand me tijdens de preek vertelde dat mijn bedrijf in brand stond. En je
QU08001-ft05.indd 0103
moet weten, als dat vet eenmaal brandt, kan maar zo het hele bedrijf affi kken. Ik zei tegen hem: “Is de brandweer d’r bij?” Hij zei van wel, dus zei ik: “Nou, dan kom ik na de preek wel langs.” Een bijgebouw was helemaal afgebrand, maar stond op een gelukkige afstand van de vetsmelterij. Die ging maandag gewoon weer open.’
Goddelijke intuïtie Smilde mag dan een balsturige Fries zijn – hij stamt van de Heerenveense tak van de familie – twee generaties verder vertrouwen christenen volledig op de goddelijke intuïtie. Om Zijn plannen goed te kunnen verstaan, neemt Van Zuijlekom dagelijks anderhalf à twee uur stille tijd en vandaag zit hij zelfs in een vastenperiode. Al elf dagen eet hij niets en drinkt hij alleen koffie en water. ‘Ik kom dan los van mijn menselijke behoeften, zodat ik Gods stem beter kan verstaan.’ En zijn ervaring leert dat God als adviseur meer te bieden heeft dan peperdure consultants, personal coaches of advocaten. Zo wilde Van Zuijlekom eind 2006 gezamenlijk achttienduizend vierkante meter grond in Roden ontwikkelen met zijn zakenpartner Sjors van der Heide (63) – die
met vijftien miljoen euro als rijkste inwoner van Noordenveld te boek staat. ‘In oktober 2006 gaven we elkaar een hand en hadden een deal van tien miljoen. En nét op dat moment hoorde ik Gods stem zeggen: Jaap, je gaat niets voor hem doen, je gaat iets voor Mij doen. Ja, wat kon ik doen? Zeggen dat ik God hoorde spreken? Dat zou hij nooit geloven, Sjors is ongelovig. Ik heb gebeden en gezegd dat God er dan maar voor moest zorgen dat Sjors onze plannen zou afblazen.’ Intussen vertelde Van Zuijlekom niets aan Van der Heide, die de plannen ijverig voortzette. Wél sprak Van Zuijlekom met de burgemeester van Roden, Hans van der Laan, die bij de deal betrokken was: ‘Ik zei: Hans, ik heb Gods stem gehoord, het plan gaat niet door.’ De burgervader kan dat bevestigen. ‘Ja, dat was wel vreemd. Hij zei me dat God andere plannen met hem had. En blijkbaar kreeg hij gelijk, dat kan ik niet ontkennen.’ Twee weken voor de deadline trok Van der
‘En op dat moment hoorde ik Gods stem zeggen: Jaap je gaat niets voor hem doen, je gaat iets voor Mij doen’
22-11-2007 17:47:10
104
Heide inderdaad de stekker uit het project, naar eigen zeggen omdat het onrendabel was. Of het Gods wil was? Van der Heide: ‘Gelooft u het? Hij zegt een telefoontje uit de hemel te hebben gehad. Maar mijn besluit was gewoon op intuïtie, hoor. Ik vond het niet verstandig voor twee ondernemers die heel individueel ingesteld zijn om samen door te gaan.’ Onder goddelijke leiding ontwikkelt Van Zuijlekom de ‘vrijetijdsboulevard’ alsnog zelf, met een winkelpromenade en een congrescentrum dat in het kleine dorp plaats moet gaan bieden aan vierduizend bezoekers van theater en sportactiviteiten. En misschien ook wel aan kerkelijke erediensten, maar daarover houdt Van Zuijlekom zich nog op de vlakte.
Oog om oog, tand om tand Vele duizenden mensen in een kerkzaal, dat is wel de droom van Chipshol-ondernemers Jan (83) en Peter Poot (53). Al vijftien jaar wil het tweetal – ‘wij zijn gewoon gereformeerd’ – een congrescentrum bouwen dat in de gouden driehoek tussen de A4, A5 en A9 ruimte moet bieden aan massale kerkdiensten. Het Crystal Centre, naar de Amerikaanse Crystal Cathedral van televisiepredikant Robert Schuller, moet het hart van hun Airport City worden. Maar er lijkt geen zegen op te rusten. Volgens Chipsholwoordvoerder Jaap Sluis ligt dat aan de dwarsliggende luchthavendirectie. ‘Kijk, wij willen een echte Airport City bouwen. Bij Schiphol denken ze dat een bus voor de deur en een Heineken-café al genoeg zijn.’ De Airport City zit al jaren vast in de juridische loopgravenoorlog met het staatsbedrijf. Wordt het
‘Heer, zegen ook deze week de sales en de export, al onze zakenpartners en al het werk dat hier wordt gedaan. Jezus, u bent ook Heer over dit bedrijf’
QU08001-ft05.indd 0104
niet eens tijd de tegenstander de andere wang toe te keren? ‘Ja, dat komt uit de Bijbel, hè? Nou, ik kan je zeggen, oog om oog, tand om tand, dat komt toch ook uit de Bijbel? Binnenkort verwachten wij een gunstige uitspraak.’ Een geloof dat een beeldenstorm nodig had om zich in Nederland te wortelen, moet wel over een flinke dosis vechtlust beschikken. Gereformeerden als vader en zoon Poot zijn lid van een kerkgenootschap dat bestaat bij de gratie van kerkscheuringen en dogmatische twisten. De twee gebiedsontwikkelaars hopen straks van de aardse rechter toestemming te krijgen voor hun megaproject, de jongere garde christenen neemt pas beslissingen wanneer hun Hemelse Vader ze goedkeurt. Zo leggen Berend (33) en Willem te Voortwis (30) elke maandagochtend hun bedrijf Lindenhoff letterlijk aan hun Heer voor. In hun distributiecentrum voor fine food in Baambrugge bidden ze ook deze maandagochtend, met enkele medewerkers, een krachtig gebed. ‘Heer, zegen ook deze week de sales en de export, al onze zakenpartners en al het werk dat hier wordt gedaan. Jezus, u bent ook Heer over dit bedrijf.’ Daarmee begonnen ze toen ze de onderneming in 2004 van hun vader overnamen. ‘We draaiden toen verlies, dus het eerste waar we voor baden, was winst en omzet, haha. En dat heeft geholpen. Onze zaken zijn booming.’ Vanouds levert het biobedrijf vers vlees, Italiaanse en Franse seizoensgroenten en rauwmelkse zuivelproducten aan tophotels in de Amsterdamse grachtengordel. Verder is Lindenhoff het vaste adres van topkoks als Ron Blaauw in Amstelveen, Jerry Bastiaan in Dubai en Richard Ekkebus in Hongkong, waar ze huisleverancier zijn van het Landmark Mandarin Oriental en het Shangri-La. Het tweetal zegt de jaaromzet van zeven miljoen en de verdubbeling
22-11-2007 16:37:26
106
van het aantal werknemers aan God te danken te hebben. ‘Al onze plannen zetten we gewoon neer, en dan nemen we de tijd om God de leiding te vragen en altijd krijgt een van ons dan het idee dat we het niet moeten doen, of juist wel. Dat is hoe het werkt.’ Zo hadden de broers begin 2006 het idee om hun producten voor het grote publiek beschikbaar te maken. Ze huurden een pakhuis in Rotterdam en stonden op het punt het contract voor een grote versmarkt te tekenen. Berend: ‘Maar net toen alle voorbereidingen klaar waren, kreeg ik een droom. En ineens wist ik het zeker: het mag niet doorgaan, dit is niet de bedoeling. Ik besprak het met Willem, die schold me aanvankelijk verrot. Maar twee dagen later hebben we alles afgeblazen; het reclamebureau, de marketingjongens, allemaal boze telefoontjes, het had zelfs al in de krant gestaan.’ Willem: ‘We baalden verschrikkelijk. Ik dacht, rot maar op met je droom. Het zag er zo mooi uit. Maar nu weet ik dat het de juiste keuze was. Het moment was niet goed. We hadden ons bedrijf met die winkel ontzettend om zeep geholpen. Weet je, het was een dochterbedrijf, en het moederbedrijf was er helemaal niet klaar voor. We hebben eerst onze capaciteit vergroot en nu openen we alsnog een overdekte markt, hier in Baambrugge.’ Die weekendmarkt mag naast de culinaire top inmiddels ook Rijkman Groenink tot haar vaste bezoekers rekenen. ‘Dat gaat geweldig, met alleen de zaterdagen draaien we al een half miljoen omzet.’ Dit jaar hebben de broers anderhalf miljoen euro geïnvesteerd in een dagelijkse marché, die nog voor de kerst zal openen. ‘We investeren op het scherp van de snede – het is de kunst om de bank zo ver mogelijk te krijgen. En we maken ons geen moment zorgen. Als je in zegen leeft, kun je het zo gek maken als je wilt, maar dan komt het van
QU08001-ft05.indd 0106
God. Als God mij een jet geeft, dan vlieg ik erin. Ik vind het zo’n kolder dat je als christen geen materiële zegen zou kunnen ontvangen.’
God op de troon ‘Geld was voor mij heel erg belangrijk. Dat is nog steeds zo, maar het is in een heel ander licht komen te staan.’ Tot vorig jaar ervoer Henk Alssema (39) Gods zegen niet in zijn leven. Jarenlang telden alleen zijn plasticverwerkingsbedrijven Inverko en Polygrind, goed voor twintig miljoen euro omzet. ‘Maar vorig jaar greep God me echt in mijn nekvel. En als je Hem in je leven toelaat, breng je alles in het licht.’ Toen Alssema in Gods stralende licht zijn leven overzag, stond hij voor een radicale keuze. ‘Ik sjoemelde met de belasting, ik was mijn vrouw ontrouw, ik had een wild leven. Toen ik Jezus in mijn leven aannam als mijn Verlosser, wist ik wat me te doen stond: ik zou mijn vrouw alles opbiechten en naar de Belastingdienst gaan. Nou, je kunt je voorstellen, dat zag ik eigenlijk helemaal niet zitten.’ Toch besloot hij schoon schip te maken. ‘Ik heb gebeden: ik begrijp het allemaal niet, maar leidt U mijn leven maar. Ik kreeg een geweldige rust over me heen en voelde dat het goed zou komen. Ik heb daarna mijn vrouw alles kunnen vertellen – we zijn weer gelukkig met elkaar – en ik durfde ook de gang naar de fiscus aan. Nou, daar zat ik dan. Ik vertelde ze dat God in mijn leven is gekomen en dat ik alle rotzooi wilde opruimen. En daar zag ik dat God mij een vette knipoog gaf. Ze vonden het ook wel een bijzonder verhaal. En met enkel een naheffi ng kwam ik er goed vanaf.’ Vervolgens riep Alssema alle
‘Als God wil dat dit bedrijf failliet gaat, dan gaat het failliet. Als God wil dat we over de top renderen, dan heeft hij ook dat in de hand’
medewerkers bij elkaar. ‘Toen heb ik dezelfde getuigenis gegeven. Mijn werknemers zeggen dat ze nu een heel andere Henk zien staan. Nog steeds zakelijk ingesteld, maar ik wil bijvoorbeeld niet meer dat er in mijn bedrijf gelogen wordt. Dat is ook niet nodig, want mijn bedrijf is een Koninkrijksbedrijf, God zit hier op de troon. We mogen eruit halen wat erin zit, maar als Hij wil dat dit bedrijf failliet gaat, dan gaat het failliet. Als God wil dat we over de top renderen, dan heeft hij ook dat in de hand. Dat geeft een enorme rust.’
22-11-2007 16:39:11
