Tegenpolen in Midden-Europa: Het dictatoriale Hongarije van Horty & het Democratische Tsjechoslowakije

Nederland-Rusland Centrum

Tegenpolen in Midden-Europa: Het dictatoriale Hongarije van Horty & het Democratische Tsjechoslowakije College VI – 05-03-2015 Nicolaas A. Kraft van Ermel, MA

05-03-2015 - 1


Het einde van de Habsburgse monarchie

• WO I ramp voor Oostenrijk-Hongarije – Einde Oostenrijks-Hongaarse rijk – Einde Habsburgse monarchie

• Sinds 1867 een federatie van Koninkrijk Hongarije en Keizerrijk Oostenrijk

– Een van de problemen van het rijk: toegenomen nationalisme van minderheden – Nadagen: laatste reddingspoging, federalisatie aangekondigd door keizer Karel IV • Hongaarse reactie: Ausgleich 1867 niet langer geldig

05-03-2015 - 2


Ontwikkelingen in Hongarije • 25 oktober 1918: drie Hongaarse oppositiepartijen vormden nationale raad • • • •

Sociaaldemocraten Onafhankelijkheidspartij Radicalen 30 oktober aan de macht in geweldloze revolutie

• Nieuwe regering geleid door graaf Mihály Károlyi (onafhankelijkheidspartij) – 16 november uitroeping Eerste Hongaarse Republiek • Regering Károlyi (later president) werd niet breed ondersteund – Voor rechts veel te radicaal – Voor communisten niet radicaal genoeg 05-03-2015 - 3


Radenrepubliek •

Onderhandelingen in november 1918 – Hongarije telkenmale beetje bij beetje verkleind – Leidde tot einde van Károlyi •

20 maart 1919 nog grotere eisen op Hongaars gebied – – –

•

Károlyi en premier Dénes Berinkey konden daar niet mee akkoord gaan Károlyi gaf de macht over aan een sociaaldemocratische regering Juist daarvoor hadden de sociaaldemocraten zich verenigd met de communisten » 21 maart: uitroeping van een Sovjetrepubliek, afzetting Károlyi » Journalist Béla Kun, vertrouweling van Lenin, neemt het leiderschap op zich

Radenrepubliek mogelijk door – – – –

Eisen geallieerden Teleurstelling door het verlies van de oorlog Grote werkloosheid Grote groepen gedemobiliseerde soldaten die door het land trokken

05-03-2015 - 4


Radenrepubliek • Kortstondig bestaan (21 maart – 1 augustus) • Revolutionaire regeringsraad van ongeveer 30 volkscommissarissen • Links programma – Nationaliseringen – Sociale decreten voor vrouwen en kinderen – Pers, culturele activiteiten en beroepsgroepen onder staatscontrole

• Rantsoenering en hoge inflatie • Boeren en landarbeiders teleurgesteld in het regime – Landgoederen niet herverdeeld en gecollectiviseerd

• Instelling terreurpolitie 05-03-2015 - 5


Radenrepubliek • Echte macht was in handen van een directoraat van 5 man geleid door Belá Kun. • Kun had een Brest-Litovskoptie voor Hongarije kunnen accepteren – Had echter geen land om terug te kunnen trekken

• April: Tsjechoslowaakse leger valt binnen – Oprichting eigen rode leger

• Britten, Amerikanen en Italianen wilden niet militair optreden – Fransen wel

• Roemenen hakten de knoop door – Invasie van Hongarije – Bezetting Boedapest op 1 augustus 05-03-2015 - 6


Een nieuwe regering • Nieuwe regering met geallieerde goedkeuring – President Károly Huszár

• Realiteit was anders – Restanten oude Hongaarse leger nemen Boedapest in • Onder leiding van Admiraal Miklós Horty

05-03-2015 - 7


Horty’s Hongarije • 1 maart 1920 Horty uitgeroepen tot regent van het Koninkrijk Hongarije – Hongarije koninkrijk zonder koning – Admiraal als staatshoofd, maar geen marine of kustlijn

• 4 maart 1920 ondertekening vrede van Trianon – – – – –

Verkleind Hongarije Hongaarse minderheden buiten Hongarije Nationaal trauma Economische schade Revisionistisch regime • Internationaal geïsoleerd Hongarije • Problemen met alle buurlanden

05-03-2015 - 8


Trianon

05-03-2015 - 9


Einde Habsburg • Jaren ‘20 dus crisisperiode • 1921 koning Karel IV ondernam twee couppogingen om aan de macht te komen – Zowel internationaal als in Hongarije nauwelijks steun

• Hongaarse parlement zette dynastie definitief af • Formatie nieuw kabinet geleid door Graaf István Bethlen in 1921 – Onderhandelen – Sociale spanningen verminderen (o.a. pact met Sociaaldemocratische partij) – Financiële positie verbeteren door leningen bij de Volkenbond 05-03-2015 - 10


Horty’s regime • Semi-fascistische, autoritaire, nationalistische, antisemitische, semi-feodale en archaïsche karaktertrekken • Antisemitische geweldscultuur – Numerus claususregel

• Zowel Bethlen als Horty nemen afstand van rechtsextremisten • Parlementair systeem – Geen democratisch systeem • Regime was antidemocratisch en reactionair • Weinig op met het revolutionaire regime van Mussolini – Antisemitisme belangrijk verschil – Deelde met Italië internationaal revisionisme en irridentisme

• Geen knokploegen maar juist de oude aristocratische orde gebruiken als hoeksteen van het regime 05-03-2015 - 11


Horty’s regime •

Mix van conservatisme en liberalisme – – – – – –

•

Communistische partij verboden Sociaal-democraten juist toegestaan Censuur afgeschaft Radio onafhankelijk van de regering Politieke macht blijft in handen van adel en grootgrondbezitters Partijfusies werden bevorderd om politiek extremen tegen te gaan

Economie is gematigd succes – – – –

Enige economische groei Behoorde wel tot Europa’s zwakkere landen (groei is 70% van het Europees gemiddelde) Inflatie ingedamd door nieuwe munteenheid, de pengö Geen structurele economische hervormingen • •

•

In feite waren er twee Hongarijes – –

•

Langzame modernisatie Sterk feodaal georganiseerd platteland

Feodaal en archaïsch platteland In steden juist wel modernisatie en formatie van de middenklasse

Hongarije van duizend heren en drie miljoen bedelaars

05-03-2015 - 12


Economische crisis • 1929 Hongarije hard getroffen – Economische stabilisatie teneinde – Productie loopt achteruit – Landbouwprijzen dalen – Schuldspiraal brengt Hongarije op rand van faillissement • Politieke crisis!

05-03-2015 - 13


Val van Bethlen • •

Kritiek van binnen en buiten regering Bethlen kon niet alle belangen tegelijk dienen – –

•

Agrariërs, kapitalisten ambtenaren Socialistische partij

Bethlens persoonlijkheid hielp zeker niet mee – –

Intelligent maar niet communicatief, niet in staat vriendschappen op te bouwen Autoritair leiderschap •

•

Hongaarse politiek schuift naar rechts op: –

Horty moet Bethlen vervangen door Gyula Károli • •

•

Ineffectief optreden, vervangen door Gyula Gömbös

Bethlen behield echter politieke invloed in Hongarije –

•

Meeste politieke krachten van zich vervreemd

Horty was aan Bethlen gehecht en luisterde naar zijn adviezen

Bethlen was realpolitiker – –

Groot-Hongarije stond niet boven economisch herstel en internationale positie Hongarije Bij opvolgers lag dat anders!

05-03-2015 - 14


Verrechtsing van Hongarije • Gömbös vertegenwoordigde niet de hoge adel – Maar opkomende middenklasse

• Nationalist, maar ander economisch beleid • Geen duidelijke keuze buitenlandsbeleid in regering – Sommige ministers waren pro-Duits (w.o. Gömbös) – Andere ministers waren juist pro-Brits

• Beleid betekende toenadering tot Italië, Oostenrijk en Duitsland – Anticommunistische lijn – Economisch gezien ramkoers met sociaaldemocraten en vakbonden • Corporatistisch systeem is het streven • Actieve rol voor overheid

– Gömbös nam afstand van extreemrechts en ultraconservatieven in zijn eigen partij 05-03-2015 - 15


Verkiezingen 1935 • Gömbös’ eenheidspartij haalde maar liefst 170/245 zetels in het parlement – Geweldpleging speelde rol tijdens verkiezingen

• Hervormingsbeleid – 22 generaals gepensioneerd – Corporatistisch plan komt niet van de grond, te veel oppositie • • • •

Socialisten Liberale oppositie Bethlen Industriële establishment

• Schisma in eenheidspartij • Horty overweegt Gömbös te vervangen

05-03-2015 - 16


Buitenlands beleid •

Slaagde niet – –

Oostenrijk lag dwars Spanningen tussen Hitler en Mussolini

•

6 oktober 1936, Gömbös overlijdt t.g.v. zaadbalkanker

•

Opvolgers van Gömbös bleven pro-Duitse lijn voortzetten

– – – –

Nog voordat Hitler en Mussolini zich zouden verzoenen Kálmán Darányi Grootste probleem: Hitler eiste voor toenadering homogenisering van het binnenlandse beleid met dat van Duitsland Regering hoopte samen met Duitsland Trianon/Versailles te herzien •

Betekende echter ook verregaande antisemitische wetgeving in Hongarije –

– –

Beroepsverboden (max. 20% joden per beroepsgroep)

Toenadering tot extreem rechts leidde tot ontslag Darányi Opvolger Béla Imredy wilde Hongarije uit vaarwater van het Derde rijk sturen • • • •

Was niet bij machte dat te doen Berlijn stond op gelijkschakeling Hongarije en Duitsland voor herziening Trianon Imredy omringt zich met rechtse politici Mei 1939 verregaande antisemitische wetgeving – –

05-03-2015 - 17

Jodendom voor het eerst op raciale wijze bepaald 1941 nog weer een antisemitische wet


Opkomst Hongaars fascisme • Groei Hongaarse fascistische bewegingen • Verkiezingen 1939 40 parlementszetels • Bekende fascisten – Kálmán Hubay – Ferenc Szálasi • Zou in 1944 staatsgreep plegen en Hongaarse ‘Führer’ worden

• Verbod op honderden kranten, invoering perscensuur • Tegenwerkingspolitiek Imredy – Alle tegenstanders, ook fascisten, maar ook socialisten

• Val Imredy – Politieke tegenstanders lichtten Horty in over Imrédy’s Joodse overgrootvader • Drijvende kracht achter beschuldigingen: Bethlen – Wegens pro-Duitse politiek

05-03-2015 - 18


Pál Teleki • Opvolger Pál Teleki voerde maatregelen tegen extreemrechts in – Toenemende fascisme en Duitse invloed was niet meer te keren – Bij elk ingeven jegens Duitse eisen werden fascisten in Hongarije sterker

• Ondanks antisemitisme van Teleki en Horty geen deportaties van Hongaarse joden – Pas in 1944 onder zware Duitse druk 05-03-2015 - 19


Akkoord van München 1938 • Van zwaar belang voor verdere ontwikkelingen – Britten en Fransen hadden Midden-Europa opgegeven – Horty wilde Hongarije uit de oorlog houden • Weigerde mee te doen aan aanval op Tsjechoslowakije

– München betekende echter wel gebiedsuitbreiding voor Hongarije • 2 november 1938 toewijzing Tsjechoslowaaks grondgebied • 1940 Roemeens gebied en Joegoslavisch gebied • Pro-Duitse koers betekende einde aan het verdrag van Trianon (voorlopig) 05-03-2015 - 20


Tweede Wereldoorlog • Pro-Duitse koers betekende ook dat het onmogelijk was buiten WO II te blijven – Hongarije moest doortocht Duitse militairen naar Roemenië accepteren – Hongarije 1e land dat zich bij Italiaans-Duits-Japanse pact aansloot – Doortocht Duitse militairen naar Joegoslavië betekende dat GrootBrittannië betrekkingen verbrak • Deelname aan die inval betekende oorlog tussen Hongarije en Groot-Brittannië

• Hongarije stond voor onmogelijke keuze – Voor handhaven vrede moest het Duitsland teleurstellen • Betekende einde Duitse garanties t.a.v. Trianon • Trianon had Hongarije in Duitse handen gedreven

– 11 april Hongaarse leger viel Joegoslavië binnen • Hongarije partij in WO II • Zelfmoord Teleki, excuusbrief aan Horty

05-03-2015 - 21


Tsjechoslowaakse eenheid • Bijzonder: twee naties in een staat – Tsjechen en Slowaken twee verschillende historische paden bewandeld in de 19e eeuw – Tsjechië onderdeel van Oostenrijk – Slowakije onderdeel van Hongarije – Tsjechen hadden een relatief goede positie in het liberale Oostenrijk (1895 gelijkstelling Duitse en Tsjechische taal, 1906 invoering algemeen stemrecht) – Slowaken leden onder Magyarisatie • Sluiting van Slowaakse openbare scholen in 1877 • Verplichting Hongaars als onderwijstaal in 1883 05-03-2015 - 22


Tsjechië • Industrieel gebied van Oostenrijk – Bijbehorende sociale veranderingen en spanningen – Aantasting positie adel, vorming middenklasse met politieke invloed – Spanningen tussen Duitsers en Tsjechen • Ontwikkeling aparte instituties • Tsjechische straatnamen krijgen overhand in Praag • Hoogtepunt ontwikkeling is opening nationale opera – Groter dan de twee nabijgelegen Duitse opera’s

• 1893 oprichting Tsjechische Sociaal-Democratische partij – 1911 grootste Tsjechische partij

• 1899 oprichting Agrarische partij – Alternatief voor socialisme en confessionele partijen 05-03-2015 - 23


Tomáš Garrigue Masaryk • Sleutelfiguur – Slowaakse vader – Duitstalige Moravische moeder – Arbeidersklasse, groeide uit tot professor aan Praagse universiteit – Liberaal en democraat – Voorstander van hervorming en federalisering OostenrijkHongarije – Tussen 1891-1893 lid van Boheemse parlement en Reichsrat – Oprichter Tsjechische Realistische partij (1900) • Fusie in 1905 met Radicale Progressieve partij – Tsjechische Progressieve nationale partij

• Alternatieve nationalistische partij – Hilsner-affaire

05-03-2015 - 24


Ontwikkelingen in Slowakije • Magyariseringspolitiek – Drijft Slowaken in de richting van Tsjechische nationalisten – Masaryk prominent voorstander van ‘Tsjechoslowaakse idee’ • Journalisten – Milan Hodza – Vavro Srobar – Pavel Blaho

• Tsjechische Sociaaldemocratische partij helpt in 1905 bij oprichting Slowaakse evenknie 05-03-2015 - 25


WO I • Tsjechen en Slowaken concluderen dat ze het beste af zouden zijn buiten Oostenrijk-Hongarije – Met tegenzin vervullen dienstplicht – Overlopen Tsjechisch infanterieregiment in april 1915 – Twee verschillende kampen • Václav Klofáč, Karel Kramář: alliantie met tsaristische Rusland, Pan-Slavische federatie • Masaryk: verachtte autocratisch tsarisme, eigen Tsjechoslowaakse staat

• Augustus 1914 formatie eigen Tsjechisch regiment in Russische leger – Prominent onderdeel Tsjechoslowaakse lobby

• Oktober 1914: Masaryk ontvlucht Oostenrijk-Hongarije en werd lobbyist voor Tsjechische zaak • 1915 nadruk komt te liggen op Tsjechoslowaakse staat – Slowaken zien hier de beste mogelijkheid in om van Hongarije af te komen 05-03-2015 - 26


Mafie, verzetscomite • Februari ontmoeting tussen Masaryk en Edvard Beneš – Oprichting verzetscommite • Leiders in Ballingschap

• November 1915 Oprichting nationale raad Masaryk Beneš Slowaak Milan Rastislav Štefánik Agrarische partij Josef Dürich Splitsing in Russofiele tak (Dürich) en zelfstandige tak (Masaryk) – Russofiele tak kansloos na Russische revolutie – – – – –

05-03-2015 - 27


Onderhandelingen met Geallieerden

• Uitbreiding Tsjechische legioenen met soldaten in Russische krijgsgevangenschap • Eerste Tsjechoslowaakse leger • Na Oktoberrevolutie formeel neutraal – Gevechtshandelingen met Rode leger na Brest-Litovsk • Evacuatie naar Vladivostok

• Tsjechische en Slowaakse vrijwilligers uit VS in Franse dienst • Tsjechoslowaaks leger in Italiaanse dienst • Betekende niet meteen onafhankelijkheid – VS willen niet verder gaan dan autonomie – Groot-Brittannië nog geen voorstander van OostenrijkHongarije 05-03-2015 - 28


Pittsburghovereenkomst • April 1918 Slowaakse Sociaal-Democraten scharen zich achter Tsjechoslowaakse staat • Slowaakse Nationale partij, beleid door Andrej Hlinka houdt geheime bijeenkomst in mei 1918 – Relatie met Hongaren ontbonden, voor Tsjechoslowakije

• Tsjechische en Slowaakse organisaties in de VS ondertekenen Pittsburghovereenkomst – Voor onafhankelijke staat 05-03-2015 - 29


Tsjechoslowaakse staat • • • • • • •

Juni 1918 Nationale raad door Fransen erkend Juli & Augustus erkenning door VS en Britten 14 oktober Uitroeping voorlopige regering Masaryk president Beneš Minister van Binnen- en Buitenlandse zaken Štefánik Minister van Defensie 28 oktober uitroeping Tsjechoslowaakse staat in Praag – Reactie Duitse bevolking: ‘Wij zijn onderdeel van Oostenrijk, Anschluss bij GrootDuitsland’ – Hongaarse reactie: Bijeenkomst Slowaakse Nationale partij bij Turčiansky Sväty Martin toestaan • •

•

Niet het gewenste resultaat: ook voor Tsjechoslowaakse staat Gevechten tussen Hongaren en Slowaakse voorlopige regering

Onderhandelingen tussen Beneš en de Fransen – Tsjechoslowaakse legioenen mogen Slowakije innemen

•

In Praag verdere staatsvorming

05-03-2015 - 30


Gevoeligheden • •

Graafschap Těšín (Cieszyn) ook door Polen geclaimd Belá Kun poogt Slowakije onder controle te krijgen – Kortstondige Tsjechoslowaakse Sovjetrepubliek, verdween met Hongaarse radenrepubliek

•

Vredesonderhandelingen in Parijs – – – – –

Tsjechische landen, Slowakije Lusatië, Lausitz en Transkarpatië (Sub-Carpatisch Roethenië) Geen landcorridor naar Joegoslavië Betaling bevrijdingsgelden Gemengde bevolking: • • • • • •

05-03-2015 - 31

7 miljoen Tsjechen 2 miljoen Slowaken 3 miljoen Duitsers (Meer Duitsers dan Slowaken!) 750.000 Hongaren 500,000 Roethenen 80,000 Polen


Grondwet • Tweekamerparlement – Senaat (150 leden, 8 jaar) – Kamer van afgevaardigden (300 leden, 6 jaar) – Verkiezingen met algemeen stemrecht en proportionele verdeling – Parlement kiest president voor 7 jaar – Geen autonomie voor Slowakije • Gelijkheid van beide volkeren kwam tot uiting van een zgn. ‘Tsjechoslowaakse taal’

– Bescherming van minderheden • Nationale zin, totaalverbod van discriminatie op basis van sekse, beroep of geboorte

05-03-2015 - 32


Parlementsverkiezingen • Links-georiënteerd parlement • Rood-groene coalitie olv. Socialist Vlastimil Tusar – Socialisten en Agrarische partij

• Masaryk verkozen tot president – Stabiliteit – Maar ook kritiek: • Slowaken en Roethenen kunnen zich niet vinden in centralisme van de nieuwe staat • Informele kring van invloedrijken rondom Masaryk, de Hrad

05-03-2015 - 33


1e politeke crisis • Januari 1920: Sociaaldemocraten vielen uiteen in een communitische partij en een sociaaldemocratische partij • Technocratische regering o.l.v. Jan Černý – In 1921 vervangen door Edvard Beneš • In naam lid van de Sociaaldemocratische partij • Regering ondersteund door de vijf voornaamste politieke partijen: – Agrarische partij – Sociaaldemocraten » Richting politieke midden – Tsjechoslowaakse Socialisten – Nationale Democraten (industriële en financiële belangen) – Katholiek-populistische Tsjechoslowaakse Volkspartij » Dicht tegen Agrarische partij

05-03-2015 - 34


Participatie minderheden • Duitsers en Hongaren aanvankelijk afzijdig uit de Tsjechoslowaakse politiek – Boycot-politiek altijd gehandhaafd – Socialistische, confessionele en communistische partijen al snel contact met Tsjechoslowaakse evenknieën

• In Slowakije snel ressentiment tegen de centralistische staat – Geen rekening gehouden met Slowaakse nationale tradities • Tsjechen beleden Tsjechoslowakije met de mond, maar in handelen waren zij Tsjech • Masaryk ontkende in 1921 het bestaan van een Slowaakse natie – Zou Hongaarse propaganda zijn

– 1919 Slowaakse politicus Štefánik overleed in een vliegtuigongeluk • Verdwijnen Slowaaks bindend politicus

• Proportionele verdeling betekende weinig zetels voor Slowaakse partijen 05-03-2015 - 35


Verkiezingen 1925 • Politieke spectrum schoof naar rechts op – Links verder verdeeld

• Nieuwe regering geleid door Agrarische leider Antonín Švehla – 1926 vervangen door een nieuwe Černý-regering • Gezondheidsredenen • Later in 1926 weer een nieuwe regering van Švehla – – – – – –

05-03-2015 - 36

Tsjechoslowaakse Vokspartij Handelarenpartij Duitse Agrarische partij Duitse Christelijk-Sociale Volkspartij Centrum-Rechts met Duitse deelname Groen-Zwarte kabinet stelt nieuwe staatsstructuur in: » Vijf provincies: Bohemen, Moravië-Silesië, Slowakije en Carpatho-Roethenië • Beperkte autonomie, Praag houdt ultieme zeggenschap • Slowaakse volkspartij, inmiddels ‘Hlinka’s Slowaakse Volkspartij’(HSL’S) treedt toe tot de regering


Radicalisering HSL’S • Groeien rechtervleugel geleid door Vojtech Tuka – Paramilitaire vleugel Rodobrana – 1928 publicatie van artikel: indien aan het einde van het jaar geen volledige autonomie voor Slowakije, dan zouden Tsjechoslowaakse wetten niet langer geldig zijn in Slowakije – Tuka veroordeeld tot 15 jaar celstraf • Had eerder als Hongaars agent gewerkt • HSL’S verliet regering

05-03-2015 - 37


• • • • • •

Economische crisis in Tsjechoslowakije

Tsjechoslowakije midden jaren ‘20 economisch herstel 1928 eerste barsten in economisch herstel 1929 getroffen door Amerkaanse crisis Industrie in Duitstalige regio's hard getroffen Sociale uitkeringen in Slowakije en Roethenië ingeperkt Radicalisering van politiek: – –

•

Groei communisten Groei fascisten en extremisten (o.a. nationalisten)

Regering van Agrariër Jan Malypetr – – –

1932 inperking recht op demonstratie 1932 noodmaatregelenwet: economisch beleid voortaan per decreet 1934 aantrekken productie dankzij overheidsbeleid • • • • •

05-03-2015 - 38

Stabilisering graanprijzen Lage rentes Toename buitenlandse handel Devaluatie Tsjechoslowaakse kroon Verder economisch herstel in 1935-36


Nationale problematiek • Versterkt door de crisis • Diverse autonomistische en nationalistische partijen • Parlementsverkiezingen in april 1935 – Nationaal Fascistische Liga van Generaal Radola Gajda (2%) – Sudeten-Duitse partij van Konrad Henlein (SdP; 15,2%, maar 2/3e deel van alle Duitse stemmen) – Nazi-partij kreeg meer aanhang (formeel verboden) – Duitse politici trekken zich terug uit de Praagse regering – SdP haalt banden aan met Hitler

05-03-2015 - 39


Einde tijdperk Masaryk •

1934 getroffen door beroerte – 21 november aftreden • •

Eerst de Slowaak Milan Hodža benoemd tot premier Verzoek om Beneš tot president te benoemen –

•

Hetgeen gebeurde

Nieuwe radicale generatie leiders binnen de HSL’S – Karol Sidor – Jozef Tiso

•

Laatste verzoeningspoging door Hlinka in 1938 – Slowaakse autonomie – Beneš stemt toe • •

Bezig met de Sudetencrisis 16 augustus Hlinka sterft, Tiso volgt hem binnen HSL’S op

05-03-2015 - 40


München oktober 1938 •

Henlein en Hitler vergrootten de situatie van de Sudeten-Duitsers uit – Discriminatie (geen sprake van) – Uitgroeien tot internationaal politieke crisis (zie college X) •

Conferentie van München, Hitler krijgt het Sudetenland –

•

Resultaat: niet meer levensvatbare Tsjechoslowaakse staat » Duitsland verkreeg 80% van de Tsjechoslowaakse textiel-, glas, en chemie-industrie » 70% van de ijzer- en staalproductie en grote voorraaden zwart- en bruinkool » Tsjechoslowakije verliest zijn verdedigbare grenzen

Gevolg: Benes treedt op 5 oktober af en verkiest ballingschal – 6 oktober Slowaake politieke partijen roepen in Zilina een eigen Slowaakse republiek uit •

Tiso als premier –

HSL’S enige toegestane politieke partij -> Fascistische vazalstaat van Hitler

– 2 november Tsjechoslowakije nogmaals verkleind door Duitsland en Italië • •

05-03-2015 - 41

Hongarije Polen


Politieke ontwikkelingen na München

• Politieke coalities

– Partij van Nationale eenheid • Rechtse partijen + leeuwendeel socialistische partij

– Nationale Arbeiderspartij

• 19 november Tsjechoslowaakse Nationale Assemblee neemt Slowaakse autonomie aan – Land heet voortaan Tsjecho-Slowakije – President Hoogerechtshof Emil Hácha wordt tot president gekozen – Agrariër Rudolf Beran tot premier

• Staat van ontbinding – Haalt allemaal niets meer uit

05-03-2015 - 42


Einde van Tsjechoslowakije •

Hitler gaf Slowakije de kans een eigen staat te formeren – Dan kon hij Bohemen en Moravië inlijven

•

Hácha en Beran eisen dat Tjechoslowaakse politici hun loyaliteit tonen aan de republiek – Weigering, leger naar Slowakije gestuurd – Afzetting Tiso

•

Tsjechoslowaakse regering liep in Hitlers val – Tiso vlucht naar Berlijn en overlegt met Joachim von Ribbentrop •

Eis: Slowaakse parlement bijeengeroepen –

Uitroeping onafhankelijke Tsjechoslowaakse staat, Tiso als leider

– Hácha verzoekt om overleg met Hitler •

Gedwongen ondertekening verdrag met Duitsland – – –

•

Protectoraat over Bohemen en Moravië Duitse troepen trekken binnen Hongarije verkrijgt nog meer grondgebied van Slowakije

Tsjechoslowakije opgehouden te bestaan

05-03-2015 - 43

Tegenpolen in Midden-Europa: Het dictatoriale Hongarije van Horty & het Democratische Tsjechoslowakije

Recommend Documents