TEAMWORK gericht op het doel

LOGO CONSULT Advies dat Zin heeft

Whitepaper TEAMS-1

TEAMWORK gericht op het doel BELBIN’S TEAMROLLEN Een organisatie of een bedrijf zonder mensen bestaat niet! Er worden doelen gesteld en die moeten ergens gehaald worden. Wie resultaten wil behalen redt dit meestal niet met een groep mensen. Een groep is voor Belbin te ongericht. Voor resultaat hebben we een team nodig, waarin verschillende, aanvullende kwaliteiten beschikbaar zijn. Stephen Covey gaf ooit aan dat als twee mensen hetzelfde denken en hetzelfde kunnen er één teveel is. Belbin ontwikkelde daarom door de jaren heen zijn Teamrollen. Teamwork, met als basis de inzet van persoonlijke kerncompetenties en deskundigheid, heeft voor elke organisatie een toegevoegde waarde. De juiste keuzes in de samenstelling van het team én van de taken stelt de organisatie in staat om de gestelde doelen te bereiken. HET PROBLEEM VAN DE IDEALE MANAGER

WAT IS LEIDERSCHAP?

Juist nu in onze tijd de rol van de manager sterk aan verandering onderhevig is komt deze vraag naar boven. Het nieuwe werken, het economisch klimaat of het negatieve sentiment rond de functie van manager stellen nieuwe eisen. Daarom: Hoe ziet de ideale manager er uit? De manager is creatief, maar ook gestructureerd; hij is doortastend, maar ook sensitief; hij heeft een visie, waar hij iedereen bij weet te bepalen, maar heeft gelijktijdig oog voor de details; hij is intuïtief, maar doordenkt op analytische wijze tegelijk al zijn acties voordat hij handelt. Deze manager moet plannen, organiseren, communiceren, sturen, delegeren, overtuigen, ondersteunen en bij dit alles… stressbestendig zijn. De manager die dit allemaal in huis heeft bestaat niet. Voor een goed functionerende organisatie hoeven deze kerncompetenties ook niet in één persoon te zitten, zolang de aanvullende competenties maar in het team aanwezig zijn.

Net als bij ‘teams’ moeten we het begrip duidelijk definiëren.

Met Covey in gedachte hoeven we niet meer van hetzelfde. Dat is de valkuil voor veel teams: wij zoeken mensen als wijzelf. Complementair zijn aan elkaar is in een team gewoonlijk van groter waarde dan een kloon van onszelf.

 Leiderschap over meerderen

HEBBEN WIJ HET ZINTUIG VAN DE GANS?

De militaire legerorganisatie is een voorbeeld van een organisatie waarin het formele leiderschap het meest opvalt.

Er zijn vogels die meer dan 40.000 kilometer per jaar vliegen om hun doel te bereiken. Ze vliegen nooit alleen! In het voorjaar, wanneer de ganzen voor de zomer naar het noorden terugvliegen zien we hen langs de hemel scheren in een "V" formatie. Elke gans die zijn vleugels uitslaat, creëert een opwaartse lift voor de vogel die onmiddellijk na hem komt. Door te vliegen in een "V" formatie krijgt de hele groep tenminste een 71% groter vliegbereik dan wanneer elke vogel op zijn eigen kracht zou vliegen. Door individuele kerncompetenties en samenwerking bereikt het team resultaten.

De term 'leiderschap' wordt breed gebruikt. We noemen hier vier categorieën:  Zelf-leiderschap  Collegiaal leiderschap (gelijkwaardig)  Leiderschap over ondergeschikten

In veel situaties kunnen we niet spreken over formeel leiderschap, maar spreken we juist over functioneel leiderschap.

In de moderne bedrijven en organisaties is dit steeds meer diffuus. Daarmee krijgt functioneel leiderschap eigenlijk steeds meer gewicht. Er is immers niet meer zoveel vanzelfsprekend.

MANAGERS LIJDEN BOVENGEMIDDELD VAAK AAN PERSOONLIJKHEIDSSTOORNIS Storende factoren binnen uw Team? Volgens Robert Hare, hoogleraar en forensisch psycholoog, is het niet toevallig dat bij veel managers een steekje los lijkt te zitten. Hare meent dat er slechts een dunne scheidslijn zit tussen de kenmerken van een persoonlijkheidsstoornis en de vaardigheden die je nodig hebt om carrière te maken als leidinggevende. Een goede manager is enigszins dominant, maar als die dominantie doorslaat in overheersen en onderdrukken gaat het mis. Psychopaten zijn gewetenloos en houden zich niet aan regels of wetten. Zij vinden dat deze niet op hen van toepassing zijn. Spijt of schuldgevoelens kennen ze niet. Toch zijn dit soort mensen niet alleen manipulatief en intimiderend, maar vaak ook charmant. 1 à 2 procent van de beroepsbevolking voldoet aan Hare’s definitie van psychopaat. Daarnaast lijdt nog eens 5 tot 10 procent aan een andere persoonlijk-

heidsstoornis zoals narcisme of een borderlinestoornis. Onder leidinggevenden ligt dat percentage nog aanzienlijk hoger. Manfred Kets de Vries schat dat 20 procent van de managers een geestelijke stoornis heeft. Dat betekent dat heel wat werknemers overgeleverd zijn aan de grillen van een leidinggevende met een ernstige persoonlijkheidsproblematiek. Vooral in traditionele, hiërarchische organisaties blijkt er een grote kans te zijn dat medewerkers geconfronteerd worden met een pathologische baas. Dat betreft medische beroepen, advocatuur, politiek en de media. In die sectoren zijn de werkdruk en de competitie groot. Door het ‘voor mij honderd anderen’-gevoel staan medewerkers ernstig onder druk.

Lees hierover meer in onze nieuwsbrief Ethiek en Integriteit

‘Man pflegt zu sagen: Wo ein Wille, dort ist auch ein Weg. Ich wage zu behaupten: Wo ein Ziel ist, dort ist auch ein Wille. Viktor E. Frankl ’

MANAGEMENT VRAAGT ZIN Bewust en onbewust, wordt de mens begeleid door de vraag naar de zin in het leven. De vraag naar de zin is de uitdaging van het

WELKE WEDSTRIJD SPEELT ONS TEAM? EEN GOED TEAM GAAT VOOR GOUD! Het is terecht dat bij Team ook direct gedacht wordt aan sport. Een bedrijf of organisatie managen is ook topsport. Maar wat doet het managementteam nu eigenlijk en welke wedstrijd spelen ze? Misschien spelen ze tegelijk op meerdere velden? Ook simultaanschaak kan topsport zijn, natuurlijk. Wat zijn de verschillen tussen een sportteam en een managementteam? Naast overeenkomsten zijn er grote verschillen. En juist de verschillen vragen om een specifieke aanpak.

menselijk handelen. Dit geldt zowel in het bedrijfsleven, het

TEAMROLLEN MANAGEMENT

* Zin motiveert.

Het model van de Teamrollen is ontwikkeld in Cambridge (UK) door dr.Robert Meredith Belbin en zijn team. Belbin onderzocht enkele decennia de psychologische wetmatigheden die van invloed zijn op teamwork. Hij concludeert dat mensen binnen een organisatie drie rollen vervullen:

* Zin bevordert geestelijk welzijn.

•de professionele rol (vakinhoudelijk of deskundigheidsgebied)

management, in het dagelijks leven.

* Zin maakt succesvol.

•de werkrol (de positionele plek in de organisatie) •de teamrol (persoonlijke kerncompetenties)

* Zin geeft een ‘Waartoe’.

Onze missie is het helpen van mensen op zoek naar de Zin in hun eigen bestaan en

In de onderzoeken bleek steeds duidelijker dat het succes van een team niet alleen bepaald wordt door de deskundigheid van de teamleden. Doorslaggevend is vooral of men in staat is het proces tussen de teamleden te managen en gebruik te maken van de kerncompetenties van de teamleden. Het gaat over teamdynamiek en worden de kwaliteiten van mensen in hun samenhang maximaal benut en uitgedaagd?

hen te begeleiden naar hun betekenis en daarin de waarden te ontdekken. Voor meer persoonlijk en zakelijk succes en voldoening.

2

TEAMROL Volgens Belbin is een Teamrol de kenmerkende manier waarop iemand zijn karaktereigenschappen en gedragsvoorkeuren inzet in interactie met anderen om de doelen te realiseren. Elk teamlid heeft zo'n twee à drie teamrollen die op een natuurlijke wijze ingezet kunnen worden voor het team. De sleutel tot teamwork is pas gevonden als de leden van een team de eigen teamrollen en die van de andere teamleden begrijpen, accepteren, herkennen en hanteren. Door het invullen van Belbin’s vragenlijst krijgen wij daar samen inzicht in. Voor veel mensen vallen de stukjes direct op hun plaats.

DE TEAMROLLEN VAN BELBIN teamrol

kerncompetentie

de ‘prijs’ van de competentie

Praktisch- & Planmatig werken

Bedrijfsman implementeerder

Gedisciplineerd, systematisch, degelijk en realistisch, zet ideeën om in praktische activiteiten

ZIN = VRIJHEID + VERANTWOORDELIJKHEID Logo Consult vindt haar fundering in de

Weinig flexibel, reageert traag op nieuwe mogelijkheden en veranderingen

psychologie van Viktor E. Frankl. Logotherapie of Existentiële Analyse beschouwt het zoeken naar beteke-

Companyworker (Eng.)

nis of zin als de primaire menselijke

Creatief denkvermogen & Visie

Plant* vernieuwer

Creatief, verbeeldingskracht, onorthodox, lost moeilijke problemen vernieuwend op

motivatie. Omdat mensen de mogelijk-

Let niet op details, gaat op in ideeën, geen oog voor praktische zaken

heid hebben te kiezen zijn zij verantwoordelijk voor hun beslissingen. Een mens is niet slechts een marionet van

Plant (Eng.)

biologische of erfelijke krachten en product van zijn milieu, maar de mens is

Sociaalvaardig & Netwerken

Brononderzoeker

Resource-investigator (Eng.)

Extravert, enthousiast, communicatief, onderzoekt en vindt nieuwe mogelijkheden, legt nieuwe contacten

Monitor*

Analytisch denkvermogen & Oordeelsvorming

externe verkenner

Waarschuwer

Monitor-evaluator (Eng.)

Objectief, vermogen om bij complexe zaken voor - en tegenargumenten aan te geven

Overoptimistisch, verliest belangstelling als eerste enthousiasme getemperd is

altijd vrij om zelf positie te kiezen ten opzichte van innerlijke bepalingen en uiterlijke omstandigheden. Tussen stimulus en respons zit altijd een stukje ruimte, is de overtuiging van de neuroloog Frankl, en in die ruimte vinden we de menselijke vrijheid.

Weinig gedreven, afstandelijk, soms te kritisch

Het is het doel van deze psychologische benadering, gebaseerd op de antropologische visie in de Logotherapie en Existentieel Analytische Psychotherapie, om

Faciliteren & Committeren

Voorzitter Coördinator

Chairman (Eng.)

Luisteren, vragen stellen, samenvatten, procedure vast, verheldert doelstellingen, versnelt de besluitvorming

cliënten te begeleiden op hun weg naar

Soms wat manipulatief, delegeert persoonlijke taken en verantwoordelijkheden

het vinden van concrete betekenissen in hun respectievelijke levenssituaties. Logotherapie biedt hulp in de heroriëntatie op het leven door middel van het serieus ingaan op de existentiële vragen

Besluitvaardig & Actie

Vormer* aanjager

Uitdagend, dynamisch, bloeit op onder druk, heeft drive en mobiliseert mensen

en biedt herstel en ontwikkeling door

Kan anderen provoceren, kwetst gevoelens van anderen, raakt snel geïrriteerd

het versterken van het vertrouwen in de onvoorwaardelijke zin van het leven en de waarde van de persoon.

Shaper (Eng.) Logotherapie berust op de erkenning

Groepswerker ondersteuner

Interpersoonlijke sensitiviteit & Harmonie Coöperatief, mild, diplomatiek, opmerkzaam, brengt sfeer en harmonie

dat ieder mens een uniek geestelijk wezen is. Ieder mens streeft er ten

Gaat conflictsituaties uit de weg, gemakkelijk te beïnvloeden

Teamworker (Eng.)

kwaliteitsbewaker

het eigen bestaan in een zinvol verband te begrijpen. Dit 'begrijpen' is zowel intuïtief, cognitief, experiëntieel als

Kwaliteitszorg & Detailgericht

Afmaker*

diepste en ten laatste naar zichzelf en

Nauwkeurig, zorgvuldig, secuur, gevoelig voor wat er mis kan gaan, bewaakt de kwaliteit

gedragsmatig.

Overmatig bezorgd, kan moeilijk iets uit handen geven of relativeren

Logotherapie en Existentiële Analyse, ofwel de Derde Weense School in Psy-

Completer-finisher (Eng.)

chotherapie, werd ontwikkeld door Viktor Frankl en onder deze namen

Vakkennis & Kwaliteitszorg

Specialist Toegewijde vakman

technische vaardigheid en gespecialiseerde kennis; stille en standvastige solist

* Bij deze teamrollen zijn variaties mogelijk

werden zijn denkbeelden voor het eerst

Vergaart kennis als doel op zichzelf, negeert factoren die buiten de eigen competentie liggen

gepubliceerd in 1938.

3

WIE ZIJN WIJ EIGENLIJK ALS TEAM? LOGO CONSULT Assessment Center PERSOONLIJKHEIDSVRAGENLIJSTEN - Persoonlijkheidsvragenlijsten - HEXACO-PI-R - NPV-2 - Nederlandse Persoonlijkheids Vragenlijst-2 - MMPI-2

Klachtenlijsten - 4-DKL – 4 Dimensionele Klachtenlijst - SCL-90 Symptom CheckList - UBOS - Utrechtse Burnout Schaal - Beck Depression Inventory - 2nd Ed.

Motivatielijsten - PMT - Prestatie Motivatie Test Gedrag & Coping - IOA - Inventarisatielijst Omgaan met Anderen - UCL - Utrechtse Coping Lijst - RS-NL | Resilience Scale - Schaal voor Interpersoonlijk Gedrag

Met een teamrolmanagementtraining willen wij bereiken dat u zicht krijgt op de teamdynamiek en typische valkuilen van uw eigen team zoals dit er nu is. Stel u een instantie voor waar binnen het team enkel de teamrollen van bedrijfsman en afmaker aanwezig zijn. Dit zijn uitstekende kwaliteiten voor een controlerende instelling. Toch zal dit instituut binnenkort dan afgerekend worden op een totaal gebrek aan resultaat. Of het tegenovergestelde hiervan. We denken aan een team met louter creatieve teamrollen - de plant en brononderzoeker. Dit team zal juist zeer vernieuwend en voortvarend zijn, maar heeft zonder de andere teamrollen als grote valkuil te weinig oog voor concrete implementatie. Mensen die hetzelfde denken zijn het vaak eens. Dat geeft een goed groepsgevoel. Voor Belbin is de groep niet het doel, maar juist het team, want met een team worden resultaten geboekt. Als teamleden ‘anders’ denken levert dat dus meer creativiteit op, maar soms ook spanningen. Belbin geeft ons inzicht in de krachten én in de valkuilen van onszelf én in die van de andere leden. Onbegrip dat kan optreden tussen de diverse teamleden of de valkuilen van het team zijn aan met Belbin’s Teamrollen te voorspellen.

Onze training begint met een analyse van het team door de leden hiervan de teamrolvragenlijsten van Belbin te laten invullen. Elke deelnemer krijgt vervolgens een uitgewerkte rapportage van de eigen uitkomsten. Het gaat hier nadrukkelijk niet om een psychologisch- of persoonlijkheidsonderzoek. De opdrachten die het team in de training verricht zijn ontworpen op basis van de specifieke zwakke kanten waarmee het team kampt en die zijn te verklaren uit de mix van teamrollen. Na een aantal opdrachten merken de teamleden dat zij niet meer in hun valkuil(en) vallen en dat het team steeds beter gaat presteren. Zij zijn zich bewust geworden van de teamdynamiek en gaan de dynamiek managen in plaats van dat het team door de dynamiek wordt gemanaged.

‘Logos’, hét internationale symbool voor de Logotherapie van Viktor Frankl, waarbij de vraag naar de Zin in het bestaan centraal staat.

EEN SUCCESVOLLE OPSTELLING In de teamopdrachten zullen wij spelen met de rolverdeling in het team en de daarbij behorende teamrollen of kerncompetenties. Bij ons zit niemand op de bank, maar er wordt wel van ieder gevraagd om eens op een andere positie te spelen en zo dus een andere teamrol te ‘spelen’. De spits wordt zo even verdediger en de middenvelder schuiven we in het doel. Ieder team heeft, afhankelijk van de uit te voeren taakstellingen, behoefte aan een juiste opstelling.

- BELBIN Teamrollentest

Belangrijk is dat onze training een blijvend resultaat in de praktijk van het werk oplevert. Een teamrollentraining levert die zekerheid op, omdat de teamleden hier toepassen wat bij hen past - zij zijn zichzelf.

- Kleurentdruktest (De Caluwé)

TERUG NAAR DE WERKSITUATIE

- C-scan | Competentiescan

Door de teamleden hun eigen Teamrollen of kerncompetenties te helpen ontdekken, voelen zij zich uitgedaagd om deze kwaliteiten in te zetten binnen hun team. Niet iedereen kan alles, maar een goed Team kan bijna alles. Om dit mogelijk te maken wordt op verschillende momenten van hen gevraagd hun rol te nemen al naar gelang de klus die het team moet klaren. Timing is het

ORGANISATIE-TEAMINSTRUMENTEN

- INK & Balanced Scorecard - SMART-scan - SWOT-analyse

TEAMROLLEN IN WANKEL EVENWICHT? DAT KAN BETER LEIDERSCHAPSONTWIKKELING - 360o Leiderschapstest-Kets de Vries - MSAI – Management Skills Assessment Instrument (Quinn & Cameron) - Situationeel Leiderschap (Hersey & Blanchard) - EQ-i – Emotional Quotient-

4

In teams blijken de teamrollen zelden uitgebalanceerd TE zijn. In veel gevallen is er sprake van een oververtegenwoordiging van bepaalde teamrollen. Birds of a feather flock together, immers. Dit werkt van twee kanten. Veel mensen zoeken hun werk binnen hun eigen bekende vakgebied of kring, terwijl de wervende organisatie vaak ook zoekt wat ze kent. Wat voelt als de veilige weg kan tegelijk een doodlopende zijn. Immers, een goed team groeit door de dynamiek. Mensen die elkaar aanvullen en uitdagen brengen de organisatie dichter bij haar doelen en dat is wat we willen.

If you go for the person, you will always gain something, if you concentrate on the problem, you will lose anyway.

Giro 6640

Hunter ‘Patch’ Adams, medicus en initiator van de CliniClowns

DE LESSEN VAN DE GANS, DE ESSENTIE VAN COLLECTIVITEIT Het zijn lessen over de kracht van samenwerking. Als je de volgende keer een vlucht ganzen ziet, neem dan even de tijd om ze te bestuderen. Je zult zien dat het een uitdaging is om onderdeel te zijn van een succesvol team.

Les 1 Elke gans die zijn vleugels uitslaat creëert daarmee een opwaartse kracht voor de vogels die volgen. Door te vliegen in een "V "formatie, vliegt de groep 72% verder dan wanneer de ganzen alleen zouden vliegen. Mensen die een gemeenschappelijk doel nastreven, en een gevoel voor samenwerking hebben, zullen sneller en makkelijker hun doel bereiken, omdat zij van de stuwende kracht van elkaar kunnen profiteren.

‘What is your personal drive? Which are your goals in work and life? Do you use all your possibilities? Get things clear and go straight forward!’

… EN ELKAAR DE HELE TIJD BEMOEDIGEN ... Les 2 -Als een gans uit de "V" formatie raakt, dan voelt hij ineens de vertraging en weerstand van het alleen vliegen. De gans zal dan snel weer in de formatie invoegen om te profiteren van de opwaartse kracht van de vogel die voor hem vliegt. Als we hetzelfde besef zouden hebben als die gans, dan blijven we bij de groep die dezelfde kant opgaat als waar wij naar toe willen. Wij accepteren hulp en geven het door aan anderen.

Les 3 - Als de voorste gans moe is, wordt hij afgelost door een andere gans. Het loont om beurtelings de moeilijke taken en het leiderschap op ons te nemen. Net als de ganzen zijn mensen afhankelijk van elkaars vaardigheden, capaciteiten en unieke combinatie van gaven, talent en middelen.

Les 4 - Ganzen in formatie snateren om de voorste ganzen aan te moedigen om op snelheid te blijven. Wij moeten ervoor zorgen dat ons gesnater stimulerend is. Enthousiaste groepen zijn productiever. De kracht van motivatie is het

soort gesnater dat we willen horen. Sta achter je eigenwaarde en kernwaarden, en stimuleer het zelfbesef en waardenbesef in anderen.

Les 5 - Als een gans ziek wordt, gewond raakt of neergeschoten wordt, verlaten twee andere ganzen de formatie en volgen deze gans om hem te helpen en beschermen. Ze blijven bij hem totdat hij dood is, of weer kan vliegen. Dan sluiten zij zich aan bij een andere vlucht, of ze proberen de eigen groep in te halen. Als we hetzelfde besef zouden hebben als de ganzen, dan zouden we niet alleen in goede tijden, maar ook in slechte tijden klaar staan voor elkaar.

Les 6 - Ganzen overwinteren in het zuiden. Vergeet niet om zelf ook af en toe de kou en de winter te ontvluchten. Ga op vakantie naar een warme en zonnige plek waar je weer op krachten kan komen.

5

Logo Consult

COLLECTIEF BELANG VOOR HET INDIVIDU

advies dat zin heeft De naam van ons bedrijf is afgeleid van

Les 7

het Griekse woord "logos". Logos bete-

Grotere groepen ganzen leven op plekken waar mensen veel ganzenvlees eten. Waar kleine groepen ganzen leven eten mensen minder ganzenvlees.

kent ‘zin’ of ‘betekenis’. Hiermee overeenkomstig heeft ons advieswerk tot doel

Grote groepen mensen zullen niet altijd even effectief zijn als kleinere groepen. Die kunnen sneller manoeuvreren in het persoonlijke en zakelijke leven, zonder door de concurrentie verzwolgen te worden.

om mensen en organisaties te ondersteunen in het vinden van zin. We verkennen met u waarden - waarden die leiden tot succes..

Les 8: Wilt u meer informatie over ons aanbod

Zodra de ganzen geland zijn, gaat ieder voor zich aan de slag om voldoende eten te krijgen en een volgende generatie te produceren.

op Organisatie & Team Instrumenten of specifiek de Belbin Teamrollentest, dan

Onderlinge competitie kan de productiviteit verhogen, maar zodra het gezamenlijke doel duidelijk is, is de collectiviteit belangrijker voor ieder individu.

kunt u contact opnemen met drs.Pieter Hoekstra MA-CP 06-49 27 94 36

EEN GROEP OF EEN TEAM? Wij vormen geen teams voor de gezelligheid. TEAMS worden gevormd om een taak uit te voeren en resultaten te behalen. Dat is anders met een groep. GROEPEN ontstaan vaak spontaan en er wordt meestal niet van je gevraagd wat je kunt bijdragen aan de groep.

Telefoonnr.: 0294-785125 E-mailadres: [email protected]

Voor een TEAM is het van levensbelang om de juiste mensen, met de juiste papieren en kwalificaties, de juiste houding en het juiste karakter binnen dat team in te brengen. En met het juiste team is het vervolgens nog van doorslaggevend belang dat je het juiste momentum vindt. Een goed team verliest haar kracht als ze naar binnen gekeerd raakt. Dan is er geen oog voor de dynamiek in een snel veranderende wereld en voor de verhoudingen in de eigen organisatie. Het team wordt dan misschien gewoon weer… een groep.

www.logoconsult.nl

6 verschillen tussen TEAM en GROEP

Contact Logo Consult Maartenplein 15 3633 EJ Vreeland Nederland

LOGO CONSULT Assessment Center LEVENSORIËNTATIE, ZINGEVING & WAARDEN - Schaal voor Interpersoonlijke Waarden - Schaal voor Persoonlijke Waarden - OCAI – Concurrerende waarden (Robert Quinn) - SOC – Sence of Coherence

INTERESSEVRAGENLIJSTEN - LIV | Loopbaan Inzicht Vragenlijst

CAPACITEITENTESTS / INTELLIGENTIE

GROOTTE

TEAM beperkt

GROEP medium of groot

SELECTIE

doorslaggevend

willekeurig

LEIDERSCHAP

gedeeld of roterend gemeenschappelijke kennis en begrip rolverdeling in de coordinatie dynamische interactie

alleenstaand

- Drenth Testserie Hoger Niveau - RANRA - Kritisch Denken Test

VISIE STIJL SPIRIT

focus op de leider neiging tot conformisme saamhorigheid onderdrukken van tegenstanders

- KOLB leerstijlenvragenlijst

TRAININGEN - Doelgericht vergaderen - Gespreksleiding - Overtuig de wereld - Professioneel presenteren