Te koop: stolpboerderij uit 1742
Wat doe je met een vervallen, vijfduizend kubieke meter grote stolp? De geschiedenis van boerderij Broedersbouw gaat terug tot de beginjaren van de Beemster. Komend jaar wordt er gestart met de renovatie: er komen negen appartementen en een landgoed met boomgaard. Buitenwonen nieuwe stijl. Tekst: Reinoud Sluiters. Fotografie: Wie ter hoogte van Oosthuizen langs de oostelijke ringvaart van de Beemster rijdt, ziet de Broedersbouw al van ver opdoemen. Het is een imponerende stolp met een statige klokgevel, lichtblauwe luiken en hoge deuren voor de hooiwagens. Hij staat een eindje van de dijk af: aan een grote oprijlaan, in een vervallen boomgaard waar schapen grazen. Rond de stolp staan hoge windsingels. Op het erf achter de boerderij zijn de restanten van een slotgracht zichtbaar. Ze verraden dat de boerderij een rijke geschiedenis heeft. Die krijgt dit jaar een nieuwe wending: de Broedersbouw staat te koop, volgens een groot bord aan de dijk. Op het erf ontmoeten we jhr. Drs. John Hugo Willem Loudon, telg van de bekende ondernemersfamilie Loudon. Zijn Schotse grootvader was medeoprichter van de Shell. Op kaplaarzen, gekleed in spijkerbroek, ruitjeshemd en versleten waxcoat doet hij in weinig aan een jonkheer denken. Loudon leidt ons rond. De laatste pachter, veehouder Piet Kooij, gaat dit jaar met pensioen vertelt hij. De boerderij waar Kooij zijn hele leven werkte, is dringend aan renovatie toe. De buitenkant ziet er uit as een plaatje. Maar wie in het dubbele, achttien meter hoge ‘dubbele vierkant’ staat, ziet pas goed hoe groot en vervallen de stolp is.
Loudon: “De Broedersbouw is één van de oudste stolpen van de Beemster. Er staat zelfs een miniatuur van in Madurodam. Toen de polder in 1612 was drooggelegd, werd het nieuwe land opgedeeld in
1
percelen van 1.800 x 1.800 meter. Die werden weer verdeeld in de beroemde ‘Beemster-kavels en verkocht aan de investeerders van de droogmakerij.” De Broedersbouw staat op het zogenaamde Arenbergerkavel. Dit land werd gekocht door de rijke Amsterdamse bankier Leonard Raye. De eerste boerderij verrees er rond 1644. De huidige boerderij werd in 1742 gebouwd. Sindsdien heeft een reeks Amsterdamse koopmannen, patriciërs, bestuurders en adellijke families de boerderij bestierd. De familie Loudon is de laatste. Wat is uw band met de boerderij? “Ik ken Piet Kooij goed. Onze families gaan lang terug. Via de familie van mijn oma, Marie Cornelie van Tuyll van Serooskerken, is de boerderij al 125 jaar in de familie. Zo lang woont en werkt de familie Kooij hier ook. Ik weet nog dat de pachters één keer per jaar met een envelop geld naar Huize Waterland in Velzen kwamen om de huur te betalen. De kinderen van de pachters gingen naar het landgoed van mijn oma in Aerdenhout op vakantie en ik kwam daar ook. Dat waren echt andere tijden.” Waarom dit project? “De boerderij verkeert in slechte staat. Er moest iets gebeuren. Als wind en weer eenmaal vrij spel hebben, dan takelt zo’n stolp snel af. Dat is nu het geval. Het boerenbedrijf van de familie Kooij is verplaatst naar een nieuw locatie en de boerderij staat leeg.” Waarom verkoopt u de boerderij niet gewoon? “Hij is te groot voor één of zelfs twee gezinnen. Het is een kolossale ruimte, groter dan een kerk. En de renovatie kost een kapitaal. Ik kan wel wachten op een rijke koper, maar we hebben juist naar andere mogelijkheden gekeken. Zoals een zorgboerderij en een hospice. Het plan met de appartementen was het meest realistisch. De insteek is niet dat we rijk worden aan de verkoop. Ik vind het belangrijk dat de boerderij behouden blijft en dat we hem in goede staat aan de volgende generatie doorgeven.”
Met bureau Sander Douma Architecten uit Stompetoren en landschapsarchitect Frank Rietveld uit Amsterdam werkte Loudon vanaf 2009 een plan uit voor een nieuwe bestemming. Douma had ervaring
2
met een vergelijkbaar woonproject in de Schermer. De Boerderijenstichting Vrienden van de Stolp werd er bij betrokken voor advies en uiteindelijk keurde Rijksmonumenten de plannen goed. Inmiddels is de omgevingsvergunning afgegeven: er mogen appartementen worden gebouwd. Om wat voor appartementen gaat het? “Er komen negen koopappartementen met eigen tuin. De stolp heeft drie woonlagen en de appartementen zijn via een soort zwevende brug bereikbaar. Het voormalige dubbele ‘vierkant’ waar het hooi werd opgeslagen, wordt een gemeenschappelijke ruimte. Hier kunnen de bewoners elkaar ontmoeten en gasten ontvangen. Het erf, de boomgaard en de schuur worden deels ook gemeenschappelijk. Je zou er bijvoorbeeld kleinschalige activiteiten kunnen organiseren. Dat is aan de toekomstige bewoners.” Wat zijn de plannen voor het erf? “We gaan het oude landgoed herstellen. Dat doet de landschapsarchitect Frank Rietveld. De buitenplaats had ooit een slotgracht met een schitterende entree. Een deel van de slotgracht is nog zichtbaar. Achter de boerderij komen de boomgaard en de parkeerplaatsen. De gracht wordt hersteld en krijgt een aantal loopbruggen zodat je er goed kunt wandelen. Er is veel ruimte, het erf is 1,5 hectare groot. Ieder appartement krijgt zijn eigen tuin. Er is brongas aanwezig en we kijken of we naar iets mee kunnen doen, voor een kas. Dan kan je in de winter je eigen groenten kweken.” De boerderij is een Rijksmonument. Hoe is daar rekening mee gehouden? “Het was een hele discussie, maar uiteindelijk hebben we een plan waar iedereen blij mee is. We hebben geprobeerd het karakter van de stolp zowel binnen als buiten te behouden. Daar gebruiken we de oorspronkelijke indeling uit 1742 voor. Die plattegrond was bewaard gebleven. De pronkkamer, de zomerkamer, de wagenruimte en de stallen: alle ruimtes zijn nog zichtbaar.”
Een appartement in de polder, willen mensen dat?
3
“Het spreekt mij in ieder geval enorm aan. Je zou deze boerderij het liefst met een paar goede vrienden kopen. Het is een schitterende plek. De appartementen hebben niet het onderhoud van een vrijstaand huis, maar wel de rust en de ruimte. Ik noem het ‘buitenwonen nieuwe stijl’. Het is eigenlijk een soort kleine woongemeenschap. Je hebt privacy, maar woont toch niet in je eentje in de polder. En het centrum van Purmerend is vlakbij.”
Wat voor mensen verwachten jullie? Zijn het appartementen voor senioren? “Niet per se. Het is bedoeld voor mensen die van buiten houden. En die geïnteresseerd zijn in de historie van de Beemster en deze plek. Je moet wel een beetje sociaal ingesteld zijn denk ik. Je woont op een unieke plek en het is juist een uitdaging om er samen met de andere bewoners iets bijzonders van te maken.”
Informatie - Een appartement van 100 m2 in De Broedersboouw kost circa € 300.000 - Meer informatie op www.debroedersbouw.nl - Verkoop: Sopar Makelaars Purmerend, 0299 - 820987
Geboortejaar: 1612 Wat iedereen die in de Beemster woont weet: in 1607 vatte een groep Amsterdamse kooplieden het plan op om de Beemster droog te maken. Een waterbouwkundige uit de Rijp, Jan Adriaanszoon Leeghwater, nam de leiding van het project op zich. In 1612 was de nieuwe polder een feit. Het land werd opgedeeld in circa vijfhonderd vierkante percelen van 1800 x 1800 meter. De polder werd op een uiterst rationale manier verkaveld: rechte stukken land doorsneden met kaarsrechte wegen en sloten. Het contrast met het grillige ‘oude’ land, uit bijvoorbeeld de naastgelegen Eilandspolder, kon niet groter. Net zoals de Amsterdamse grachten en het stadhuis op de Dam, komt de Beemster voort uit het gedachtengoed van de 17e eeuwse
4
Amsterdamse elite. De polder roept al 400 jaar een gevoel van ruimtelijke schoonheid op. In 1999 kreeg de Beemster een plek op de Unesco Werelderfgoedlijst.
5
