surrealistisch brussel themadossier

surrealistisch brussel themadossier

Meer dan ooit eist Brussel het statuut op van stad van het surrealisme. De hoofdstad heeft immers duidelijk de invloed ondergaan van een van de meest opvallende kunstrichtingen uit de 20ste eeuw: het surrealisme. Deze beweging werd gedragen door bekende figuren als René Magritte, Louis Scutenaire, Marcel Mariën of de componist André Souris. Ontdek het Brussel van de droom!

1.

WWW. VISIT B RUSS E LS . B E

Een vleugje geschiedenis

3

2. Culturele instellingen

4

3. Het surrealisme, Brussels erfgoed

6

4. Rondleidingen

7

5. Restaurants & bars

9

6. Hotels

10

7. Contacten

12

1.

EEN VLEUGJE GESCHIEDENIS

Tussen kunst en politiek Het surrealisme is een artistieke beweging die ontstaat in de concrete context van de periode na de Eerste Wereldoorlog. De oorlog betekent immers het einde van twee idealen die centraal stonden in het sociale debat voor 1914: het internationalisme en het positivisme. De deelname van de verschillende socialistische partijen aan een oorlog tussen de staten heeft de hoop dat de internationale arbeidersbeweging een einde zou maken aan de nationalistische stromingen de bodem ingeslagen. Door het gebruik van wetenschappelijke kennis in de wreedste oorlog uit de geschiedenis is ook de hoop op een betere wereld dankzij de triomf van de kennis op het obscurantisme (licht in de duisternis, kennis in plaats van bijgeloof) vervlogen. Op het kruispunt van deze twee mislukkingen ontstaat het surrealisme. Verschillende Belgische protagonisten van de beweging nemen deel aan diverse revolutionaire socialistische stromingen die ontstaan als reactie op ‘het verraad van de sociaaldemocratie’ (communisten, trotskisten, maoïsten). Paul Nougé is een van de oprichters van de Kommunistische Partij van België. René Magritte wordt drie keer lid van deze partij, maar levert zijn lidkaart telkens weer in. Edouard Léon Théodore Mesens treedt toe tot de Internationale Federatie voor een Onafhankelijke Revolutionaire Kunst, opgericht door Leon Trotski, André Breton en Diego Rivera. Marcel Mariën werkt in Peking voor het tijdschrift ‘China in opbouw’. Maar het artistieke engagement van de surrealisten staat recht tegenover het socialistische realisme dat Andreï Zhdanov tot een succes maakt in de Sovjetunie. Wat zij zoeken, is de vereniging van het reële en het denkbeeldige (droom en realiteit). Die paradox kan enkel worden verklaard door het zoeken naar een antwoord op het mislukken van het positivisme. De Belgische surrealistische stroming is de grootste na de Franse stroming. De twee belangrijkste centra van deze stroming zijn Brussel en Henegouwen. De belangrijkste Brusselse vertegenwoordiger is de schilder René Magritte. Maar het Brusselse surrealisme bestaat uit veel meer dan de werken van Magritte. Mesens is schrijver en collagist, Nougé is dichter, net als Mariën en vele anderen (meer bepaald Camille Goemans, Marcel Lecomte, Paul Colinet, Louis Scutenaire en André Souris). De enige vrouw die lid is van de groep, is de schrijfster Irène Hamoir, de vrouw van Scutenaire. Gérard van Bruaene, de waard van ‘Het Goudblommeke in Papier’, is een gewaardeerde medestander van de surrealisten, die hij graag ontvangt in zijn café. Hoewel Paul Delvaux ook als een surrealist wordt beschouwd, heeft hij nooit deel uitgemaakt van de groep. Na 1945 kiest Magritte, vanwege zijn succes en op aandringen van zijn vrouw, voor een carrière als schilder met internationale faam. Mariën beschouwt dit als verraad en wordt zijn tegenstander, in tegenstelling tot Scutenaire en Hamoir, die zijn beste vrienden blijven.

3

2. CULTURELE INSTELLINGEN Musée Magritte Museum In het gebouw van de Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België, kunnen de bezoekers nu het Magritte Museum ontdekken dat een totale oppervlakte van 2.500 m² beslaat. Het museum bevindt zich op het Koningsplein in het centrum van Brussel en biedt het publiek een blik op de creaties van deze surrealistische kunstenaar. De werken zijn het bezit van de Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België en zijn hoofdzakelijk afkomstig van aankopen en van het legaat van Irène Hamoir-Scutenaire en Georgette Magritte. Deze multidisciplinaire verzameling is de meest volledige ter wereld en telt meer dan 200 werken: olie op doek, gouaches, tekeningen, beeldhouwwerken en beschilderde voorwerpen, maar ook reclameaffiches, muziekpartituren, vintage foto’s en films die door Magritte zelf werden geregisseerd. Koningsplein 1 1000 Brussel Tel. : +32 (0)2 508 32 11 E-mail: [email protected] www.musee-magritte-museum.be

Het Museumhuis René Magritte Het René Magritte Museum is gevestigd in het huis waar de beroemde, surrealistische kunstenaar vierentwintig jaar gewoond heeft. De woning, met de oorspronkelijke meubels gereconstrueerd, was een belangrijke inspiratiebron voor het werk van Magritte. In de eetkamer van dit appartement heeft de kunstenaar vrijwel de helft van zijn oeuvre geschilderd. Magrittes meest creatieve periode speelde zich af in deze bescheiden ruimte, wat leidde tot talloze meesterwerken.

© R.

In de Esseghemstraat 135 was ook het hoofdkwartier van de Belgische surrealisten gevestigd. De vrienden rond de schilder vergaderden er wekelijks en organiseerden er allerlei happenings. Het resultaat van hun ontmoetingen waren talrijke subversieve activiteiten, boeken, tijdschriften en pamfletten. Op de eerste en tweede verdieping worden deze activiteiten uitgebreid geïllustreerd aan de hand van originele werken, persoonlijke documenten, objecten, brieven en foto’s.

rus m, B

seu e Mu

ritt

MAg

sels

Deze woning werd tussen 1993 en 1999 gerestaureerd en ingericht als een museum. Ze is bedoeld als een permanente hommage aan een van de meest geniale kunstenaars aller tijden. Esseghemstraat 135 1090 Brussel (Jette) Tel. : +32 (0) 2 428 26 26 E-mail : [email protected] www.magrittemuseum.be

4

Museum van Elsene Dit museum telt meer dan 13.000 stukken en is vooral bekend omwille van zijn collecties uit de 19de en 20ste eeuw, die een vrij volledig overzicht bieden van de verschillende kunststromingen uit die tijd. Vooral het surrealisme is goed vertegenwoordigd met onder meer bekende namen als René Magritte, Paul Delvaux, Max Ernst en Joan Miró. Bovendien bewaart het museum een uitgebreid particulier kunstfonds met werken van Delvaux, dat als basis dient voor verschillende tentoonstellingen, waaronder “Paul Delvaux. Het ontstaansproces van zijn werk”. Het Museum van Elsene is dus een absolute must voor wie het surrealisme in Brussel wil ontdekken. Jean Van Volsemstraat 71 1050 Brussel (Elsene) Tel. : +32 (0) 2 515 64 21 E-mail : [email protected] www.museumvanelsene.be

Museum der Letteren en Manuscripten Het Museum der letteren en manuscripten stelt in een bijzondere setting zijn rijk patrimonium aan documenten tentoon. In de afdeling Kunst van de permanente collectie bevinden zich documenten van surrealistische kunstenaars als Magritte, Dali, Max Ernst, Chagall, Bellmer, Delvaux en tal van anderen. Deze documenten zijn met name interessant omdat ze tonen welke band deze kunstenaars met elkaar en met hun tijdgenoten hadden (bijvoorbeeld een brief van Hans Bellmer aan André Breton). Zo is er ook de handgeschreven tekst van Dali met de titel “De la boté terrifiante et comestible de l’architecture modern style” uit 1933, de surrealistische tekst die het meest representatief is voor de relatie tussen Dali en André Breton. In de afdeling Literatuur van de permanente collectie is een uitstalkast gewijd aan het “Surrealisme in België”. Er zijn documenten te zien van Breton, Chavée, Eluard enz. Koningsgalerij 3 1000 Brussel Tel. : +32 (0)2 346 52 06 E-mail : [email protected] www.mlmb.be

Het Goudblommeke in Papier Gerard (Geert) van Bruaene, Brussels anarchistisch dichter, kocht dit kleine kunstenaarscafé halfweg jaren 1944. Hij doopte het ‘La Fleur en Papier Doré - Het Goudblommeke in Papier’. van Bruaene stond dicht bij de Brusselse groep surrealistische kunstenaars met onder meer Louis Scutenaire, Marcel Mariën, E.L.T. Mesens, Irène Hamoir, Christian Dotremont en Camille Goemans, die in het café vergaderden. Ook René Magritte kwam er van tijd tot tijd langs. Het was bovendien de favoriete kroeg van Pierre Alechinsky, Jacques Brel en Hergé. Deze pittoreske herberg, waar nog een grote groepsfoto van het surrealistische gezelschap hangt, heeft zijn charme van vroeger bewaard. Er hangt een zeldzame sfeer, die opgeroepen wordt door de bonte verzameling voorwerpen en het historische interieur. Tegenover het café sieren de gedachten van enkele surrealisten het stadsmeubilair op het kleine Dinantplein. Het meest opmerkelijke citaat komt ongetwijfeld uit het ‘Livre d’or de la Fleur en Papier Doré’, van Gerard (Geert) van Bruaene: ‘Etre vivant, c’est là une excellente raison de vivre’ (tot de levenden behoren is een uitstekende reden om te leven). Cellebroersstraat 53-55 1000 Brussel Tel.: +32 (0) 2 511 16 59 E-mail: [email protected] www.goudblommekeinpapier.be

5

3. HET SURREALISME, BRUSSELS ERFGOED Fresco van Magritte in het Théâtre Royal des Galeries In 1847 werd het Théâtre Royal des Galeries door architect Jean-Pierre Cluysenaar gebouwd samen met de prachtige Sint-Hubertusgalerijen. In 1951 wordt het Théâtre des Galeries verbouwd door architect Paul Bonduelle. René Magritte maakte voor de zaal een prachtige plafondschildering met een typische Magritte-hemel. Het oorspronkelijke ontwerp voorzag een hemel met blauwe bellen. Dat ontwerp werd niet goedgekeurd en in de plaats daarvan kwam een hemel met wolken die een mens tot dromen aanzetten. Koningsgalerij 32 1000 Brussel Tel. : +32 (0) 2 512 04 07 E-mail : [email protected] www.theatredesgaleries.be

Muurschilderingen van Magritte & Delvaux in SQUARE Onder de majestueuze glazen kubus in het centrum van Brussel zitten drie pareltjes verstopt. Het gaat om drie enorme muurschilderingen van grote Belgische meesters: Magritte, Delvaux (41 meter lang en 4 meter hoog) en Van Lint. De werken werden zorgvuldig gerestaureerd en in de nieuwe vormgeving van SQUARE geïntegreerd. SQUARE is een congrescentrum voor professionals en de muurschilderingen zijn voor particulieren alleen na afspraak te bezichtigen. Kunstberg 1000 Brussel Tel. : +32 (0) 2 515 13 00 E-mail : [email protected] www.square-brussels.com

Kerkhof van Schaarbeek Het kerkhof van Schaarbeek is weliswaar minder bekend dan het Père Lachaise kerkhof in Parijs, maar is voor de bezoekers van onze hoofdstad toch zeker de moeite waard. Het kerkhof is het ideale kader om rustig rond te wandelen op zoek naar typisch Brusselse figuren. Zo liggen hier verschillende bekende personen uit het surrealisme begraven: het echtpaar Magritte, het echtpaar Scutenaire of de dichter Marcel Mariën die op zijn graf volgende boodschap voor ons naliet: “Il n’y a aucun mérite à être quoi que ce soit” (Er is geen enkele verdienste aan om wat dan ook te zijn). Op het kerkhof van Schaarbeek liggen ook nog andere bekende personen zoals de verzetsstrijdster Andrée De Jongh, ontdekkingsreiziger Ernest Cambier en schrijver en staatsman Louis Bertrand. Everestraat 4 1030 Brussel www.schaarbeek.irisnet.be

Kunst in de Metrostations-Beurs De metro van Brussel is een echt museum. Meer dan zestig kunstwerken versieren de perrons en de metrogangen. Zowat alle kunstgenres komen daarbij aan bod: schilderijen, sculpturen, foto’s, claustra’s, glasramen... en in alle materialen: doek, brons, hout, glas en staal. Elk metrostation heeft zijn eigen persoonlijkheid en vormt een eenheid, waardoor de reiziger een veilig gevoel krijgt. In het metrostation Beurs ontdekt u een werk van Pol Bury (1976: “Moving Ceiling”) en van Paul Delvaux (1978: “Nos vieux trams bruxellois” (Onze oude Brusselse trams). Dit werk van Pol Bury dateert van na zijn surrealistische periode (van 1934 tot 1947). Na de surrealistische stroming leunt Pol Bury meer aan bij de CoBrA-beweging en gaat hij op zoek naar zuivere vormen in beweging. Op die manier wordt Bury de meester van een kinetische kunststroming. Ook Serge Vandercam heeft met het surrealisme geflirt. Van hem zien we “La fleur unique” en “Les oiseaux émerveillés” in het metrostation Joséphine Charlotte. Hetzelfde geldt voor Wyckaert in het metrostation Jacques Brel, Pierre Caille (Botanique), Jan Cox (Hermann-Debroux) en Vic Gentils, een Vlaamse surrealist (Thieffry). En dan mogen we zeker niet voorbijgaan aan Christian Dotremont die samen met Pierre Alechinsky aan het grote fresco van het metrostation Delta heeft gewerkt. In de metrostations hangen geen puur surrealistische werken, maar bepaalde werken zijn er toch zeker door beïnvloed. www.mivb.be 6

4. RONDLEIDINGEN Itinéraires : Dit is geen realistische route: Magritte, Delvaux en de anderen, de surrealistische kant van Brussel ‘To be or not to be, that’s the question.’ Wat bedoelde Magritte toen hij op zijn schilderij ‘Ceci n’est pas une pipe’ schreef? Om het Belgische surrealisme te begrijpen zoeken we de plaatsen op die onze auteurs hebben aangedaan, ingepalmd, opgeroepen. We kunnen u ook vol trots vertellen waarom onze hoofdstad als surrealistisch wordt bestempeld! Waterleidingstraat 171 1050 Brussel Tel.: +32 (0)496 38 85 94 E-mail: [email protected] Website : www.itineraires.be

Arkadia Magritte zal geen geheimen meer hebben voor u ! Alvorens het stadscentrum te bereiken, gaan we u eerst door het Musée Magritte Museum begeleiden voor een artistiek bad in de wereld van de schilder. We zullen zijn voetstappen en die van zijn surrealistische vrienden volgen om ons leven te decoderen en om door het vreemde overwelmd te worden : een Brussel echt anders! Koningsstraat 2/4 1000 Brussel Tel. : +32 (0)2 563 61 53 E-mail: [email protected] Website : www.asbl-arkadia.be

Pro Velo : Magritte en de surrealisten Brussel, hoofdstad van het Surrealisme, telt sinds kort 2 musea gewijd aan Magritte ! Er is het Museumhuis René Magritte - het huis waar hij leefde en werkte gedurende meer dan 24 jaar - en het Musée Magritte Museum op het Koningsplein. De gedroomde gelegenheid voor ons om u een nieuw parcours aan te bieden langs Schaarbeek, Jette en Brussel-Centrum. Hier tonen we de verschillende plaatsen waar hij leefde en inspiratie vond, en vermaken u met talloze anekdotes over de surrealistische beweging. We brengen ook een bezoek aan het Museumhuis René Magritte te Jette. Hiervoor moet u rekenen op een supplement van 4€. 4u - 18km Londenstraat 15 1050 Brussel Tel.: +32 (0)2 517 17 65 E-mail : [email protected] Website : www.provelo.org

7

Culturama: Dit is geen surrealistische route U hebt 3 mogelijkheden: • een wandeling in het centrum van Jette om o.a. het Museumhuis René Magritte van Jette te bezoeken. 24 jaar lang was dit museum het huis van René en Georgette Magritte. De kunstenaar heeft er zijn belangrijkste werken geschilderd. • een wandeling in het centrum van Brussel in de sporen van René Magritte en zijn vrienden. • een geleid bezoek van het Musée Magritte Museum op het fraaie Koningsplein. Baron R. De Vironlaan 140 1700 Dilbeek Tel. : +32 (2) 569 27 74 E-mail: [email protected] Website : www.culturamavzw.be

Babbelbus / Bus Bavard : op café met Magritte Een vaste voet in Brussel en met bolhoed in de wolken. Magritte, Marien, Nougé en hun vrolijke vrienden ontmoetten elkaar in café’s met heerlijke namen als Het Goudblommeke in Papier of l’Agneau moustique. Hun geesten dwalen nog altijd rond in de stad en in nog een paar café’s. Grijp u vast aan zwevende paraplu’s en laat u meevoeren naar hun gedurfde kijk op de kunst en de realiteit. Thujasstraat 12 1170 Brussel Tel. : +32 (0)2 673 18 35 E-mail: [email protected] Website : www.busbavard.be

meer geleide bezoeken op : www.visitbrussels.be/guides

8

5. RESTAURANTS EN BARS Enkele etablissementen waar de Brusselse surrealisten kind aan huis waren, bestaan nog altijd in de hoofdstad. Ze hebben hun aloude karakter bewaard en zijn uitstekende vertegenwoordigers van de Brusselse gastronomische cultuur. Het Goudblommeke in Papier Dit kleine kunstenaarscafé is niet alleen een belangrijk cultureel bedevaartsoord, maar ook een plek waar u lekker kunt eten. U geniet er van heerlijke kleine Brusselse gerechten in alle eenvoud: stoemp en pottekeis staan op de kaart! De herberg is in de loop van de jaren een echte schatkamer geworden, volgestouwd met voorwerpen, foto’s en teksten bijeengebracht door Geert van Bruaene of gekregen van al dan niet beroemde cafébezoekers. U vindt er foto’s van Hergé, Jean Brusselmans en Magritte, maar ook teksten van Guido Gezelle, Jan Cox, aforismen van Geert van Bruaene enz. Cellebroersstraat 53-55 1000 Brussel din-zat : 11.00 > 00.00 u. zo: 11.00 > 19.00 www.goudblommekeinpapier.be

Greenwich “Als Magritte even goed schildert als hij schaak speelt, heeft hij nog veel werk.” Dat was, volgens de legende, de reputatie die René Magritte genoot toen hij zijn eerste doeken in café Greenwich probeerde te verkopen. De Greenwich is een beschermd café dat zeker een omweg waard is. Het dankt zijn faam vooral aan het feit dat het vele jaren lang een trefpunt voor schakers was, waar Magritte vaak kwam spelen met andere Brusselse surrealisten. Vandaag is de Greenwich een gezellige brasserie die typisch Belgische gerechten serveert en waar het decor u vast terugvoert naar de tijd toen Magritte en zijn vrienden de wereld verbeterden rond een goed glas geuze. Kartuizersstraat 7 1000 Brussel

De Cirio Proef de unieke sfeer van deze brasserie uit 1886 die zijn karakter van vroeger heeft weten te behouden. Het café met interieur in zuivere art-nouveaustijl heeft in de loop der jaren vele kunstenaars over de vloer gekregen. E.L.T. Mesens en Marcel Lecomte van de Brusselse groep surrealisten waren vaste klanten. De specialiteit van het huis is de ‘Half-en-Half’: een glas gevuld met de helft witte wijn en de helft champagne. Beursstraat 18/20 1000 Brussel

9

6. HOTELS Verschillende Brusselse hotels bieden hun gasten de mogelijkheid van een verblijf in 100 % surrealistische sfeer. HOtel Amigo Sinds de opening van het Musée Magritte Museum is het Hotel Amigo trots u een uitzonderlijke culturele package aan te bieden die een combinatie is van surrealistische verbeelding en hedendaags comfort met klasse. Het Musée Magritte Museum dat de grootste verzameling schilderijen van deze Belgische kunstschilder tentoonstelt en het Hotel Amigo werken samen om de bezoeker een onvergetelijk verblijf aan te bieden. De gasten krijgen een overnachting met ontbijt in een luxueuze tweepersoonskamer, toegangstickets voor het museum, een exemplaar van de prachtige catalogus, een doosje Belgische chocolade en een gepersonaliseerde Magritte-Amigo paraplu. Het hotel biedt u in de Amigo-bar eveneens een Magritte-cocktail aan. Vruntstraat 1-3 1000 Brussel Tel.: +32 (0)2 547 47 47 E-mail: [email protected] www.hotelamigo.com

HOtel Martin’s Central Park In deze package: twee overnachtingen in een “Great” tweepersoonskamer, ontbijtbuffet, toegang tot het Musée Magritte Museum. Geldig van 15/09/11 tot 31/12/12. Karel de Grotelaan 80 1000 Brussel Tel.: +32 (0) 2 230 85 55 E-mail: [email protected] www.martins-hotels.com

10

Radisson Blu Royal Hotel Brussel is sinds meer dan 176 jaar een bekende kunststad en ook de stad van een van de beroemdste kunstenaars in de wereld. Kom het Musée Magritte Museum ontdekken en krijg gratis toegangstickets en nog veel meer, u aangeboden door het Radisson Blu Royal Brussels hotel. René Magritte is een van de tien beroemdste schilders ter wereld en wellicht de bekendste en meest fascinerende Belgische schilder. Als ware beeldenpoëet is Magritte nooit gestopt met het cultiveren van de paradox en het verbreden van zijn horizon. Dit maakte hem tot een buitengewone surrealistische schilder. Een dergelijk talent verdient dan ook zeker om tentoongesteld te worden. Daarom opende het Musée Magritte Museum in juni 2009 zijn deuren en gebruikt het zijn volledige ruimte om het werk van deze geniale schilder tentoon te stellen. U kunt hier, verspreid over vijf afdelingen, schilderijen, teksten, interviews, foto´s en briefwisseling ontdekken. Bezoek deze unieke tentoonstelling terwijl u verblijft in het luxe Radisson Blu Royal Hotel in Brussel. Nieuw: “Magrittemuseum Experience”. Wolvengracht 47 1000 Brussel Tel.: +32 (0)2 219 28 28 E-mail: [email protected] www.radissonblu.com

HOtel Métropole Ontdek de beroemde schilder met de “Magritte”-package die o.a. omvat: een ticket per persoon voor het Musée Magritte Museum, een overnachting in een Superior-kamer, ontbijtbuffet in “Le Jardin Indien”, heerlijke Belgische lekkernijen, badjas en pantoffels zijn ter beschikking en het welkomstdrankje “Ceci n’est pas un cocktail” Opgelet: dit aanbod is geldig tijdens de weekends (vrijdag-, zaterdag- en zondagavond) en op feestdagen. De Brouckèreplein 31 1000 Brussel Tel.: +32 (0) 2 214 24 25 E-mail: [email protected] www.metropolehotel.com

SOFITEL BRUSSELS LE LOUISE Beleef het Belgische surrealisme in het Sofitel Brussels Le Louise dat op wandelafstand ligt van de luxueuze Louizalaan. De bekende architect Antoine Pinto heeft hier een interieur ontworpen met een “pakkende” mix van stijlen en smaken. De kandelaars in roze kristal, de doorzichtige wand vervaardigd in Corian en versierd met Brussels kantwerk en de lavendelkleurige verlichting maken de aankleding van het interieur erg origineel. Dompel u onder in een wereld waar het surrealisme van Magritte hoogtij viert. Omdat Magritte als de absolute referentie van het surrealisme werd beschouwd, is aan hem een hele conferentiezaal gewijd. De gasten ontdekken hier een totaal absurde locatie met wel heel bijzondere en kleurrijke personages. In dit innovatieve hotel zijn verder nog tal van andere curiosa te ontdekken. Gulden Vlieslaan 40 1050 Brussel Tel.:+32 (0) 2 514 22 00 E-mail: [email protected] www.sofitel.com

Bed & Breakfast Taptoe Ontdek deze prachtige gastenkamers in een huis waar Taptoe, een groep die zich van de surrealistische beweging had afgescheurd, vroeger nog onderdak heeft gevonden. Dit pand is tevens een tentoonstellings- en ontmoetingsruimte in hartje Brussel. Belgische en buitenlandse kunstenaars stellen hier hun werk voor aan het grote publiek. Galerie Taptoe ligt naast het atelier van beeldhouwster en keramiste Catherine Hunter. Bed & Breakfast Taptoe is een charmante B&B waarvan de verschillende kamers verdeeld zijn over drie (bijna) naast elkaar gelegen huizen. Oud Korenhuis 24 1000 Brussel Tel.: +32 (0)474 79 23 25 www.mybedinbrussels.com 11

ContactEN VISITBRUSSELS Koningsstraat 2-4 1000 Brussel Tel : + 32 (0) 2 513 89 40 [email protected] www.visitbrussels.be PERS:

Martha Meeze Pierre Massart

[email protected] [email protected]

T +32 (0)2 549 50 93 T +32 (0)2 548 04 45

Cultuur en vrije tijd

Catherine Dardenne [email protected] Emmanuelle Osselaer [email protected]

Meer informatie op : w w w . v i s i t b r u s s e l s . be

Fototheek online: www.Visitbrussels.be/pictures

©VISITBRUSSELS-2013 © Charly Herscovici, met zijn vriendelijke toestemming – c/o SABAM-ADAGP, 2013 FOTOS: VISITBRUSSELS|M.Vanhulst, E. Danhier,