Successen van de AWP Brabantse Delta In de afgelopen periode heeft de AWP Brabantse Delta zich actief ingezet voor uw belang in het bestuur van de Brabantse Delta. Wij noemen hier enkele van onze successen: Terugblik en vooruitblik Ruud van den Broek, lid AB Brabantse Delta, Fractievoorzitter Algemene Waterschapspartij Brabantse Delta.
1. Referentiekader: In 2005 werd ik via het personenstelsel gekozen als AB-lid voor de categorie " ingezetenen " Naast deze categorie waren er de categorieën " gebouwd " en " ongebouwd " Deze laatste twee kwamen tot stand via belangenorganisaties en worden geborgde zetels genoemd. In 2009 kwam ik namens de Algemene Waterschapspartij, na verkiezingen via het lijstenstelsel, met een eenmansfractie in het AB. Aangezien politieke partijen haar intrede deden werd het beleid beïnvloed door partijpolitieke opvattingen! Gegeven de gevormde coalitie van CDA, VVD, Ons Water Breed en de fractie gebouwd met een meerderheid van 21 zetels kwam AWP in het kamp van de 9 zetels tellende oppositie. In 2012 werd gegeven een ingezet wetgevingstraject de zittingsperiode met twee jaar verlengd. Noot: Specifieke waterpartijen zoals Water Natuurlijk en AWP hadden en hebben geen politieke kleur. Uiteraard bestaan ook deze leden en fracties uit personen die al dan niet actief zijn voor een bepaalde partij!
Relatie met het landelijk bestuur van de AWP In de periode 2005-2008 vergaderde de categorie " ingezetenen " voorafgaande aan de AB-vergadering om haar inzet bij de agendapunten en de woordvoerders te bepalen. In 2009 realiseerde ik me de impact van het lid zijn van een partij, zoals: ledenvergaderingen, gezamenlijke standpuntbepaling, netwerken etc. Vanuit het landelijk vastgestelde partijprogramma heb ik steeds mijn inzet in het AB bepaald.
Relatie met de achterban Na de verkiezingen hebben de kandidaten op de AWP-lijst niet meer als achterban gefunctioneerd. De verkiezingen zijn zorgvuldig geëvalueerd en aansluitend hebben een aantal leden een openbare ABvergadering bijgewoond.
De AWP-inzet in het AB van WBD Het landelijke partijprogramma legt de nadruk op kostenbewustzijn en dus lage lasten voor burgers. Dit is steeds mijn drijfveer geweest in mijn bestuurlijk functioneren. Als eenmansfractie komt er veel op je af! Het leek me dan ook wijs keuzes te maken v.w.b. de dossiers waarbij AWP zich liet gelden! Ik heb daarbij vooral gekozen voor financieel beleid en het personeelsbeleid.
2. Inhoudelijke inbreng Kadernota: De AWP inzet, mede bepaald door de gevolgen van de financiële crises na de val van Lehmann Brothers in 2008, was steeds een beperkte verhoging van de tarieven met maximaal het jaarlijks door het CBS vastgestelde inflatiepercentage! In de schriftelijke en mondelinge beschouwingen ben ik steeds uitvoerig ingegaan op de actuele financiële situatie in Nederland en de beperkte financiële ruimte voor burgers en bedrijven! De conclusie
kon niet anders zijn dan dat de tarieven slechts beperkt verhoogd konden worden! Edoch de coalitie besloot veelal tot een verhoging van 1% tot 2% boven het inflatie- percentage! De niet bewijsbare redenering was steeds dat anders de uitvoering van de kerntaken in het gedrang zouden komen! (zie verder onder " toekomstbespiegelingen ")
Begroting: Consequent aan de inzet tijdens de bespreking van de kadernota was ook hier de inbreng om de tarieven beperkt te verhogen. Omdat dit niet gebeurde, heeft AWP veelal tegen de begroting gestemd.
Personeelsbeleid: Mede door de inbreng van AWP is frequent de discussie gevoerd over de vertaalslag van kerntaken naar benodigd personeelsomvang. Een moeizaam proces aangezien allerlei extra taken die het waterschap op zich had genomen niet of slechts ten dele ter discussie gesteld werden! Aangezien een wettelijke definitie van kerntaken ontbreekt, verzandde discussies hierover al snel in vaagheden. Hierdoor ontstaat een vrijbrief om allerlei projecten onder kerntaken te schuiven. Let wel de kerntaken zijn in de wetgeving geduid maar zo algemeen dat de beleidsvrijheid veel te groot is.
Jaarrekeningen en begrotingen van verbonden partijen: Deze werden veelal als mededeling / ter kennisname op de agenda gezet. Door de AWP is bedongen dat het DB deze stukken voorziet van haar bevindingen en conclusies, waardoor het AB het DB kan bevragen over haar inzet in RvC / AVA en indien gewenst deze kan bijsturen.
Digitaal vergaderen: AWP heeft het initiatief genomen om het DB te doen besluiten over te gaan van papieren vergaderingen naar digitaal vergaderen. Na herhaalde verzoeken besloot het DB voor zichzelf te starten met een pilot van enige maanden. Dit beviel uiteraard zo goed dat het digitaal vergaderen bij AB-besluit van voorjaar 2013 per 1 augustus van dat jaar werd ingevoerd.
Informatieborden bij projecten in de regio: AWP onderkent het communicatieve belang ervan namelijk de burger duidelijk maken wat het doel van het specifieke project is evenals de vermelding van de doorlooptijd. De betrokkenheid van de burger wordt daarmee bevorderd. AWP zag ook dat steeds meer borden beklad werden door vandalen. Enerzijds heeft AWP aangedrongen bekladde borden zo snel mogelijk te reinigen en anderzijds het DB verzocht nog eens naar de kosten-baten van dit systeem te kijken.
Leidraad selectie externe scholings-organisatie: Gegeven de wisselende kwaliteit van verzorgde cursussen en workshops door externe organisaties heeft AWP een leidraad ontwikkeld waarmee externe partijen geselecteerd kunnen worden. Kern van deze leidraad zijn de geformuleerde eisen die gesteld worden aan de offerte van externe organisaties, zoals:
op welke wijze denkt de opdrachtnemer de beginsituatie van de te scholen doelgroep in kaart te brengen? welke werkvormen en leeractiviteiten worden gebruikt! zijn de scholingsdoelen eenduidig geformuleerd? op welke wijze kan tussentijds binnen een programma bijgestuurd worden? op welke wijze wordt geëvalueerd of doelen gerealiseerd zijn? wat zijn de competenties en eventuele referenties van de in te zetten cursus-docenten?
Stemgedrag: AWP heeft niet meegedaan aan de " schijnbaar ongeschreven regel om a priori tegen de coalitievoorstellen te stemmen zoals de meeste oppositiepartijen pleegden te doen. Op basis van de weging van ingebrachte argumenten is steeds ingezet op voor of tegen een voorstel! In die zin was AWP een constructieve oppositie- partij!
3. Toekomstbespiegelingen Positionering waterschap: Alleen al ingegeven door de voortdurende politieke wens om de bestuurlijke drukte terug te dringen zal het bestaansrecht van waterschappen voortdurend op de politieke agenda blijven staan. Er zijn argumenten voor en tegen op te sommen Een andere invalshoek betreft de toegevoegde waarde van een gekozen en deels geborgd algemeen bestuur. Ik heb na 10 jaar bestuurservaring grote twijfels over een meerwaarde. Een aangesteld materie-deskundig klein bestuur is wellicht te verkiezen boven het huidige bestuursmodel.
Communicatie over het werk van het waterschap: " Het waterschap regelt NIET de drinkwatervoorziening! Het waterschap gaat vooral over de kwaliteit van het water en de veiligheid van dijken en keringen. De Noord-Brabantse burger betaalt voor zijn drinkwaterverbruik de rekening aan Water Brabant. Het waterschap heft eigenstandig Waterschapsbelastingen! “ Met voorgaande alinea wil ik duidelijk maken dat ik er begrip voor heb dat het voor de meeste burgers volstrekt onduidelijk is hoe e.e.a. geregeld is! Toch is betrokkenheid van de burger van eminent belang gegeven het feit dat het algemeen bestuur een keer per vier jaar door de inwoners van het Waterschaps-gebied gekozen wordt. Daarmee is het belang van een heldere communicatie aangegeven! Anderzijds moet de ambitie terzake realistisch zijn. De kosten en mogelijke baten dienen in evenwicht te zijn.
Taken van het waterschap: Na de val van Lehman Brothers in het najaar van 2008 ontrolde zich een financiële crises die, sinds die van de jaren dertig, zijn weerga niet kende. Anno 2014 en na ingrijpende bezuinigingen en een substantiële welvaarts-achteruitgang, zijn er tekenen van enig herstel. Inmiddels is het duidelijk dat de economische groeicijfers van 5 % zoals voor 2008 gewoon waren de komende jaren niet meer gehaald zullen worden! Groeipercentages van 1 tot 2 % worden realistischer geacht. Burgers zullen structureel minder te besteden hebben. Dit gegeven kan en moet gevolgen hebben voor overheidsinstanties. De hoogte van de belastingen dient in overeenstemming te worden gebracht met de gewijzigde inkomenspositie van burgers. Voor het waterschap betekent dat haar taken heroverwogen moeten worden. Alleen kerntaken hebben een rechtsgrond om belastingen te heffen. Uit mijn bestuurlijke ervaring heb ik geconcludeerd dat een gedachtewisseling over kerntaken leidt tot vage conclusies. De ambtelijke organisatie heeft geen belang bij helderheid gegeven de eventuele financiële - en personele consequenties. Hier ligt daardoor een rol voor de landelijke politiek. Definieer klip en klaar de taken waar de waterschappen zich mee bezig dienen te houden en hang daar een helder prijskaartje aan.
Samenstelling van het algemeen bestuur: Met de invoering van het lijstenstelsel kwamen er drie soorten partijen, te weten: -
landelijk bekende partijen: VVD, CDA, PvdA nieuwe waterschaps-partijen: water natuurlijk en de algemene waterschaps partij
-
geborgde partijen: ongebouwd (gekozen via de agrarische belangenorganisatie ZLTO), bedrijfsgebouw ( gekozen via de kamer van koophandel ) en natuur (gekozen via het bosschap)
Dit resulteerde in de volgende zetelverdeling: 4 / 4 / 1 De wetgever heeft met de geborgde zetels de belangen van genoemde categorieën veilig willen stellen. Een vreemde gedachtegang aangezien via de andere partijen ook agrariërs, ondernemers en natuurbehartigers gekozen kunnen worden en worden! Ten principale onttrekken de aangewezen geborgde zetels zich aan het democratisch verkiezingsproces wat fundamenteel fout is! In WBD bestaat de coalitie uit 21 zetels waaronder 8 geborgde zetels! De meerderheid bestaat daarmee niet uit gekozenen .
Besturingsfilosofie: Ik ben van mening dat het AB zich dient te beperken tot de hoofdlijnen van beleid. Helaas moet ik constateren dat er AB-leden zijn die zich namens hun partij tot in detail willen bemoeien met het beleid! Ik acht dit niet in het belang van de slagvaardigheid van het DB en dit is niet in de geest van de Corporate Governance! Een van de verklaringen van voornoemde politieke cultuur is de invoering van het lijstenstelsel bij de waterschap verkiezingen in 2008. Hierdoor kwamen ook gekozenen van al bestaande politieke partijen in het algemeen bestuur. Een aantal combineerden dit met hun lidmaatschap van de gemeenteraad. De cultuur van de politiek uit de gemeenteraden deed zijn intrede in het waterschap, met als kenmerken onder andere: -
grote profileringsdrang overal iets van vinden en daarover uitvoerig willen spreken ellenlange vergaderingen, waarbij de gebruikte spreektijd per AB-lid sterk verschilt gemis aan zelfkritische reflectie op het eigen functioneren
De coalitievorming bij WBD in 2008 leidde tot een coalitie met een meerderheid van 21 van de 30 zetels. Een dichtgetimmerd programma-akkoord heeft de oppositie eigenlijk zes jaar monddood gemaakt. In een aantal waterschappen hebben de partijen het aangedurfd een brede coalitie te vormen met bijna alle en soms zelfs alle partijen. Voor het draagvlak van beleid lijkt dit een respectabele werkwijze. Op de agenda staan naast algemene beleidszaken veel projecten ter besluitvorming. Het is de vraag of en hoeveel verstand van zaken AB leden hebben om hierover een gedegen standpunt in te kunnen nemen. Automatisch wordt daardoor de macht van het ambtelijk apparaat alwaar de specifieke project-kennis wel aanwezig is vergroot. Zij bereiden de stukken voor en het dagelijks bestuur leidt deze door naar het algemeen bestuur. De coalitiepartijen zijn a prioriteit voor en hebben een voorvergadering gehad om deze inzet te bepalen. Ik adviseer het DB veel meer gebruik te maken van de aanwezige kennis en expertise van AB-leden en structureel binnen een formele AB-vergadering tijd in te ruimen om over beleidsonderwerpen met elkaar van gedachten te wisselen! Met deze input oogst je als DB input vanuit het AB en verhoog je de betrokkenheid voor het beleid. De huidige systematiek van themabijeenkomsten is hiervoor te vrijblijvend van karakter om voornoemde doelstellingen te kunnen realiseren.
De ambtelijke organisatie: Het ambtelijk apparaat verzorgt de beleidsvoorbereiding en beleidsuitvoering. AB-leden krijgen gegeven hun positie en taken weinig mee over het functioneren van de ambtelijke organisatie. Voor AB-leden is het van belang dat de kwaliteit van de aangeleverde beleidsstukken en projectplanning goed is. Hierbij geldt als kanttekening dat individuele leden verschillende eisen stellen
aan de kwaliteit van beleidsvoorstellen! Elk AB-lid is uniek in zijn competenties, attitude en vaardigheden. Om daar een algemeen geldend format voor beleidsstukken voor te hebben is dan ook een bijna onmogelijke opgave. Bij de implementatie van projecten kunnen AB-leden via hun achterban of netwerken in de regio aangesproken worden op de kwaliteit van het uitgevoerde werk van de ambtelijke organisatie dan wel de externe gecontracteerde partij. AB-leden kunnen vervolgens schriftelijke dan wel mondelinge vragen stellen over een bepaalde casus. Het betreffend AB-lid moet zich allereerst vergewissen van de standpunten van de betrokken groeperingen alvorens een voorlopig kwaliteitsoordeel te formuleren en dat in een AB-vergadering in te brengen.
3. Diversen: Competenties: Wat maakt iemand tot een goed waterschapsbestuurder? Een onzinnige vraag aangezien de kiezer bepaald wie er gekozen worden. Dit betekent dat de kiezer de diversiteit aan expertise en competenties bepaald of beter gezegd inschat. Daarmee komen we tot de essentie van onze democratische rechtsstaat: de gekozenen vormen een representatieve vertegenwoordiging van de kiezers.
Vergadersfeer: Een investering in sfeer bepalende factoren is voor een goed verloop van een vergadering van groot zo niet doorslaggevend belang. " Een koekje bij de koffie en een drankje na afloop van de vergadering “, zijn van belang om de maximaal drie uur durende vergadering productief te laten verlopen. Een kwinkslag en de nodige dosis humor en relativering doen de rest.
Evaluatie: In polderland Nederland lijken rituelen zich decennia lang bijna ongewijzigd te ontvouwen. Een van de oorzaken is dat we geen periodieke evaluatie-cultuur kennen. " Zonde van de kostbare tijd “, is veelal het excuus om niet te willen evalueren. Evalueren betekent ( zelf - ) reflectie, leren van opgedane ervaringen en op grond daarvan het beleid bijstellen opdat processen continue verbeteren. Elke evaluatie leidt tot verbeteringen. Zo kan elke AB-vergadering begonnen worden met een korte terugblik op de vorige vergadering met als vragen: wat ging goed en wat minder goed? Heb je verbetersuggesties? Zo ontstaat een evaluatieattitude waarvan ook een preventieve werking uitgaat.
Excursies: WBD verzorgt voor de AB-leden elk jaar een excursie waarbij projecten bezocht worden. Op deze wijze maak je kennis met het veldwerk van het waterschap. Een onmisbaar en leerzaam onderdeel van het bestuurlijk waterschaps-werk.
