TOP 50 advocatuur
TOP 50 advocatuur
Grote kantoren niet gegroeid
Subtoppers profiteren van crisis
Net als in de voorgaande jaren komt Mr. ook dit jaar weer met het overzicht van de vijftig grootste advocatenkantoren. Een aantal stijgers en dalers geeft een toelichting. De voormalig nummer 1: “Het gaat ons om hoge kwaliteit en oplossingsgerichtheid bij het bedienen van onze cliënten. Met hoeveel mensen we dat doen, hangt af van de marktontwikkelingen.”
C
beeld: Miklav (Fotolia)
risis, what crisis? De advocatuur blijft ook in 2009 gewoon groeien. Uit het jaarlijkse onderzoek dat Mr. uitvoert onder de 50 grootste advocatenkantoren blijkt dat de groei in vergelijking met 2008 wel wat afneemt, maar dat er in 2009 netto toch zo’n 100 advocaten bij zijn gekomen. In totaal werken er bij de top 50 per 1 januari 2010 zo’n 4537 advocaten. Ter vergelijking: op diezelfde datum zijn er in Nederland ongeveer 16.000 advocaten als zodanig werkzaam. Ook in dat aantal zit een toename, namelijk van ruim 500 advocaten ten opzichte van 1 januari 2009. Er is een nieuwe nummer 1. Jarenlang was NautaDutilh het grootste kantoor van Nederland, maar die plek is nu overgenomen door De Brauw Blackstone Westbroek waar op dit moment 279 advocaten werken. De groei van De Brauw is overigens een uitzondering binnen de top 10. Het totaal aantal advocaten dat bij deze kantoren werkt, is vrijwel ongewijzigd. De grote groei zit met name in de subtop die lijkt te profiteren van de crisis door het extra werk in de sfeer van het insolventie/faillissementsrecht en het arbeidsrecht. De grootste kantoren hebben te lijden
54
nr. 1 – 2010
054-062_MR0110_Top50 54-55
nr. 1 – 2010
onder het afgenomen aantal grote transacties waardoor de fusie- en overnamepraktijk sterk is teruggelopen. Duidelijk is dat de grote kantoren gedwongen worden naar alternatieven te zoeken waardoor er sprake is van een zeer sterke druk op de tarieven. Grootste groeier van het afgelopen jaar is Ploum Lodder Princen (PLP) met een toename van 36%. De profilering van dit kantoor (‘zelfde kwaliteit als grotere kantoren tegen lagere prijs’) blijkt succesvol. Ook Barents & Krans en Bird & Bird presteren zeer goed (+22% en +24%). Mr. begon in 2006 met de publicatie van dit overzicht. De grootste groeier in de afgelopen jaren is het Haagse Bird & Bird dat maar liefst 91% in omvang toenam. Lexence (+61%) en Kienhuis Hoving (+53%) deden het eveneens zeer goed. Niet best gaat het de laatste vijf jaar met Simmons & Simmons (-42%). Dat geldt in mindere mate voor JPR (-16%) en AKD (-12%). Opvallend is dat van de top 50 kantoren er in de afgelopen vijf jaar slechts negen zijn gekrompen. Alle andere kantoren groeiden. Michiel van Kleef, hoofdredacteur
nr. 1 – 2010
nr. 1 – 2010
55
12-01-2010 14:12:39
TOP 50 advocatuur
TOP 50 advocatuur
interviews: Christa Rompas
Plaats Plaats Omhoog/
De hoofdprijs Rutger Ploum, managing partner Ploum Lodder Princen (53 advocaten, + 14 = 36% gestegen)
Als er al prijzen zouden zijn te vergeven in deze top 50 dan zou de hoofdprijs zonder enige twijfel naar het Rotterdamse kantoor Ploum Lodder Princen gaan. Managing partner Rutger Ploum zegt buitengewoon tevreden te zijn over deze prestatie. “Vorig jaar hebben we bewust besloten om anti-cyclisch te groeien. We zijn op zoek gegaan naar erkende professionals op een aantal nieuwe rechtsgebieden zoals IE, economisch strafrecht en milieurecht en bestuursrecht. Er zijn daarvoor vijf nieuwe partners binnengehaald en die nemen natuurlijk weer medewerkers mee, en ja, dan gaat het hard. Maar ook uit ‘eigen kweek’ zijn er twee partners toegevoegd.” Ploum zegt dat dankzij de recessie grote bedrijven steeds kritischer naar de prijs-kwaliteitverhouding van juridische dienstverlening kijken: “We zijn vaak al preferred supplier
Een goede tweede Marc Blom, bestuursvoorzitter NautaDutilh (273 advocaten, - 2 = 1% gedaald)
Na jaren staat NautaDutilh niet meer op nummer 1. Marc Blom zit er niet mee. “Waar het ons om gaat is hoge kwaliteit en oplossingsgerichtheid bij het bedienen van onze cliënten. Met hoeveel mensen we dat doen, hangt af van de marktontwikkelingen. 2009 is ondanks de recessie een goed jaar geweest. Wel was er in de ene praktijksoort wat minder werk dan in de andere, wat reden was om intern wat met mensen te schuiven, maar de bezetting is goed.” De reden dat 2009 goed verlopen is, dankt NautaDutilh volgens Blom aan de gekozen strategie. “We richten ons sinds een paar jaar sterker op het topsegment. Enkele jaren geleden werkten we veel breder. We hebben een goede naam en een goede positie in de markt. We doen vooral complexe zaken en richten ons op onze kernmarkt, met als uitgangspunt de ondernemingsdoelstellingen van de cliënt. De klanten onderkennen dat dat waarde heeft. Na-
56
nr. 1 – 2010
054-062_MR0110_Top50 56-57
nr. 1 – 2010
van dat soort bedrijven. Vaak naast kantoren als Allen&Overy, Nauta of De Brauw. En dan is blijkbaar onze propositie in toenemende mate aantrekkelijk. Dan zeggen onze opdrachtgevers: ‘Kom, laten we deze overname nou eens door PLP laten doen.’ En dat bevalt duidelijk want er komt daarna steeds meer nieuw werk. Wij merken er weinig van dat grote advocatenkantoren op dit moment hun prijzen aan het verlagen zijn om toch een stuk omzet te behouden.” Ploum Lodder Princen gaat in 2010 niet meer zo hard groeien, maakt Ploum duidelijk: “Nee, we moeten nu even consolideren. We willen niet dat het PLP-gevoel, de sfeer die binnen dit kantoor heerst, in gevaar komt. Het komend jaar staat voor ons in het teken van de integratie. En van het verder optuigen van de interne organisatie, bijvoorbeeld middels de PLP-Academy, waardoor we onze medewerkers nog beter kunnen scholen en bijscholen. We willen een topkantoor zijn qua kennis en niveau van dienstverlening, alleen niet qua tarief.”
tuurlijk doen we ook nog wel eenvoudige zaken, maar dat zijn dan vooral zaken van cliënten in het hogere marktsegment. Het doen van dergelijke zaken is bovendien van belang voor de ontwikkeling van jongere advocaten.” Ook over 2010 is Blom redelijk optimistisch. “Een aantal gebieden is in 2009 erg goed gegaan. De verwachting is dat die trend zich in 2010 voortzet. En ook andere markten waarop wij ons focussen krabbelen op. Maart 2009 was het dieptepunt, waarna de situatie weer een flink eind is genormaliseerd. Toch blijft het een beetje afwachten. Voorlopig bereiken we nog niet het hoge niveau van 2007.” NautaDutilh blijft dus vooral zijn diensten verlenen zoals het al deed. “En daar blijven we natuurlijk goede mensen bij nodig hebben. In 2009 hadden we een succesvolle campagne om mensen te werven. Met een tikje zelfspot. In 2010 blijven we op dezelfde manier mensen naar ons toetrekken. Nieuw jong talent is sowieso van wezenlijk belang voor advocatenkantoren”, zegt Blom afsluitend. “Want zij zijn onze toekomst!”
Aantal
Aantal
advocaten ‘09
advocaten ‘08
De Brauw Blackstone Westbroek
279
270
3%
1
NautaDutilh
273
275
-1%
3
Houthoff Buruma
262
265
-1%
4
4
Loyens & Loeff
213
226
-6%
5
6
Allen & Overy
182
173
5%
6
5
AKD
174
180
-3%
7
7
Stibbe
162
165
-2%
8
8
CMS Derks Star Busmann
149
156
-4%
9
10
Clifford Chance
140
139
1%
10
9
Pels Rijcken & Droogleever Fortuijn
138
140
-1%
11
11
Boekel De Nerée
128
131
-2%
12
14
Van Doorne
123
122
1%
13
12
Baker & McKenzie
121
121
0%
14
15
Holland Van Gijzen
117
110
6%
15
13
Van Diepen Van der Kroef
112
122
-8%
16
16
Nysingh Advocaten
106
97
9%
17
17
DLA Piper Nederland N.V.
96
96
0%
18
18
Kennedy Van der Laan
93
92
1%
19
21
Dirkzwager advocaten & notarissen
90
79
14%
20
23
Banning Advocaten
75
66
14%
21
20
Holla Poelman Van Leeuwen Advocaten
73
80
-9%
22
24
Kienhuis Hoving Advocaten
72
64
13%
23
22
Freshfields Bruckhaus Deringer
68
78
-13%
24
19
Simmons & Simmons
64
87
-26%
25
32
Van Benthem Keulen
64
52
23%
26
34
Bird & Bird
63
51
24%
27
44
De Haan Advocaten & Notarissen
60
38
58%
28
25
Lexence
57
61
-7%
29
26
JPR Advocaten
57
54
6%
30
28
Poelmann van den Broek Advocaten
57
52
10%
31
29
Boels Zanders Advocaten
57
52
10%
32
30
Hekkelman Advocaten
54
52
4%
33
33
Trip Advocaten & Notarissen
53
51
4%
34
42
Ploum Lodder Princen Advocaten en Notarissen
53
39
36%
35
40
Barents & Krans Advocaten
50
41
22%
36
31
Dommerholt Advocaten
48
52
-8%
37
36
SRK Rechtsbijstand
47
47
0%
38
38
Damsté Advocaten
47
45
4%
39
39
Teekens Karstens
45
42
7%
40
43
Dijkstra Voermans Advocatuur & Notariaat
45
38
18%
41
35
Greenberg Traurig LLP
44
49
-10%
42
37
Höcker Advocaten
44
46
-4%
43
48
Eversheds Faasen
43
36
19%
44
45
Van Iersel en Luchtman Advocaten
40
38
5%
45
47
Kneppelhout & Korthals
40
37
8%
46
nb
Spigthoff
39
nb
nb
47
46
Norton Rose LLP
38
37
3%
48
nb
Pellicaan Advocaten Eindhoven
38
nb
nb
49
41
Ekelmans & Meijer Advocaten
36
40
-10%
50
50
Adriaanse & Van der Weel
33
32
3%
2009
2008
1
2
2 3
Organisatienaam
omlaag
2009 t.o.v. 2008
Traditioneel publiceert Mr. in het eerste nummer van elke jaargang dit overzicht. Voor deze inventarisatie zijn alle daarvoor in aanmerking komende kantoren benaderd; alle kantoren reageerden. Net als andere jaren beperkt dit overzicht zich tot beëdigde Nederlandse advocaten. Dat betekent dat er geen rekening is gehouden met (kandidaat-)notarissen en niet-Nederlandse advocaten. De peildatum van dit overzicht is 1 januari 2010. De opmerkelijke groei van De Haan Advocaten en Notarissen valt te verklaren uit het feit dat dit jaar op hun verzoek voor het eerst de advocaten van alle vestigingen (die niet alle onder dezelfde naam opereren) bij elkaar zijn opgeteld. De samenstelling van dit overzicht was in handen van Annelieke Fenstra.
12-01-2010 14:12:40
TOP 50 advocatuur
Grootste groeier laatste vijf jaar Marjolein Geus, managing partner Bird & Bird (63 advocaten, + 12 = 24% gestegen)
Bird & Bird mag zich de grootste groeier van de laatste vijf jaar noemen. Het kantoor is sinds 2005 gegroeid van 33 naar 63 advocaten. Wat is hun geheim? “Onze strategie is er in ieder geval niet op gericht om de grootste groeier te zijn”, lacht Marjolein Geus. “Het is echter wel lógisch dat we dat zijn. Sinds de start in 2001 onderscheiden we ons met een nieuw type dienstverlening: het samenbrengen van juridische expertise en sectorkennis (de kennis van de business van de cliënt) in een internationale setting. We hebben bijeenkomsten met onze cliënten om over de ontwikkelingen in de sector te praten. Ik denk dat we het enige kantoor in Nederland zijn dat zoiets doet. De cliënten waarderen het erg, want hierdoor weten onze advocaten, fiscalisten en ons notariaat wat er in de sectoren van onze cliënten speelt en zijn ze in staat strategisch met de cliënten mee te denken.”
Back to its roots Frans Duynstee, partner Van Mens & Wisselink / VMW Taxand (23 advocaten, - 30 = 57% gedaald; vorig jaar nummer 27, nu niet meer in de top 50)
Van Mens & Wisselink is back to its roots. Frans Duynstee: “Tot 2007 zijn we fors gegroeid. We hadden drie vestigingen met diverse specialismen, die als los zand aan elkaar hingen. In 2008 zijn we ons gaan heroriënteren. We hebben ons de vraag gesteld: ‘Waar zijn wij goed in?’ We kwamen tot de conclusie dat we ons moesten focussen: een combinatie van fiscaal recht, ondernemingsrecht en arbeidsrecht, zodat we geïntegreerd advies kunnen geven aan onze cliënten. Dát moest weer onze kracht worden.” En zoals vaak het geval is bij het aanscherpen van keuzes, moest er afscheid worden genomen van mensen. Maar het kantoor nam niet alleen afscheid van collega’s, ook vestigingen werden gesloten. “Want als je goed geïntegreerd wilt werken, moet je elkaar bij het koffieapparaat kunnen tegenkomen. Daarom
“En ook voor juristen is deze manier van dienst verlenen aantrekkelijk”, gaat Geus verder. “Ze krijgen niet alleen met de juridische kant maar ook met de ontwikkelingen in de sector te maken, zonder dat we een nichekantoor zijn. Bovendien is er bij Bird & Bird sprake van een brede praktijkadvisering. De advocaten staan met beide benen in de maatschappij. En door de internationale setting werken ze over de grenzen heen en kunnen ze terugvallen op de internationale expertise.” Geus benadrukt dat Bird & Bird zijn succes mede te danken heeft aan de flexibiliteit van de medewerkers. “Ook als er even geen werk ligt voor een bepaalde expertise werkt iedereen mee. Onze juristen kunnen door de sectorgerichte aanpak meer dan alleen dat ene stukje juridische praktijk. We hebben kortom veel meerwaarde te bieden en dat weet de cliënt. Verdere uitbreiding ligt voor de hand en dus blijven we op zoek naar meer, hooggespecialiseerde en tegelijkertijd breed georiënteerde juristen.”
hebben we besloten Utrecht en Rotterdam te sluiten en voortaan te werken vanuit één kantoor: Amsterdam.” De nieuwe strategie werpt volgens Duynstee zijn vruchten al af. “Er zijn goede nieuwe cliënten bijgekomen. Dit concept spreekt de upper mid market en de small caps aan. We gaan dan ook zeker door op deze weg. Uit de cijfers valt het niet direct af te lezen, maar we hebben in 2009 alweer zo’n tien professionals aangenomen. Onze missie is om de komende jaren steeds met tien tot vijftien professionals te groeien.” Van Mens & Wisselink / VMW Taxand heeft nóg een missie voor de komende jaren. “Internationale netwerken zijn heel belangrijk voor ons. Naast lid van Globalaw zijn wij het Nederlandse kantoor van Taxand, een hard groeiend fiscaal netwerk. Vanaf 2010 profileren we ons als het Nederlandse Taxandkantoor en hebben daarom in ons nieuwe logo de naam Taxand verwerkt. Ons streven is om een unieke positie in de juridische markt te verwerven waarbij ondernemingsrecht, arbeidsrecht en de fiscaliteit met elkaar in evenwicht zijn.”
nr. 1 – 2010
054-062_MR0110_Top50 59
nr. 1 – 2010
59
12-01-2010 14:12:41
TOP 50 advocatuur
Kogel door de kerk Jean-Pierre van Leeuwe, partner Simmons & Simmons (64 advocaten, - 23 = 26% gedaald)
De kogel is door de kerk bij Simmons & Simmons. In het kader van de sectorspecialisatie gaan het Rotterdamse en Amsterdamse kantoor van Simmons & Simmons in de zomer van 2010 samen verder in een nieuw pand in Amsterdam. “Je ziet heel nadrukkelijk dat de meeste transacties zich in Amsterdam afspelen”, licht Jean-Pierre van Leeuwe de beslissing toe. “Daar komt bij dat het goed is om met zijn allen op één plek samen te zitten. Maar ook, last but not least, is Amsterdam een heel goede plek voor recruitment. Veel jonge juristen willen graag in Amsterdam werken en wonen. En dat is te merken: we hebben al heel veel open sollicitaties gekregen. Daar zijn we erg blij mee. Want onze mededeling dat we met z’n allen in Amsterdam gaan zitten, heeft ons heel wat goede mensen gekost. De aankondiging was vooral voor een aantal Rot-
Vreemde eend in de bijt Paul Rotteveel, manager Business Development bij SRK Rechtsbijstand (47 advocaten, + 0 = gelijk gebleven) Geen grote stijger of daler, maar wel al jaren een opvallende vreemde eend in de top 50 vormt SRK rechtsbijstand. In de afgelopen vijf jaar groeide het aantal advocaten daar met meer dan 40%. Volgens Paul Rotteveel een gevolg van de strategische keuzes die het bedrijf destijds maakte: “Onze collega’s volgen nu steeds meer ons voorbeeld, maar wij zagen al vroeg in dat het zowel voor onze klanten als voor ons beter zou zijn als we zelf ook advocaten in dienst zouden nemen. Wij liepen toch elke keer weer aan tegen dat procesmonopolie en externe advocaten inschakelen kostte gewoon een hele hoop geld. Dat wij nu met 47 advocaten een middelgroot kantoor vormen, vervult mij wel met enige trots.”
terdamse collega’s een goed moment om weer eens verder te kijken. Voor sommigen van hen was Amsterdam vanwege privéomstandigheden niet interessant en anderen wilden toch liever in een algemene praktijk werken.” Daar staat tegenover dat het Amsterdamse team in het afgelopen jaar is versterkt, onder andere met drie jonge partners. Met het oog op de aantrekkende economie wil Simmons & Simmons in 2010 zestien tot twintig advocaten aannemen. “Eigenlijk wilden we dat vorig jaar al, maar de wereld is veranderd. Niet dat we een slecht jaar hadden, maar je moet toch behoedzaam zijn.” Simmons & Simmons ziet dat er weer beweging in de markt komt. Bedrijven beginnen belangstelling te tonen voor overnames. “Je zult zien”, voorspelt Van Leeuwe lachend, “dat we in de loop van 2010 grotendeels vergeten zijn wat er in 2009 speelde. En dan willen wij mensen klaar hebben staan om er tegenaan te gaan.”
De voordelen van de eigen advocaat zijn evident. Rotteveel: “Onze klanten kunnen kiezen tussen de interne advocaten of een externe advocaat naar keuze. Toch zien we dat de meeste van onze klanten kiezen voor de SRK-advocaat, alleen al vanwege het feit dat met ons als organisatie en vaak ook al met de advocaat een relatie is opgebouwd. En omdat er nogal een verschil zit tussen de tarieven die wij intern hanteren en het uurtarief van een externe advocaat kunnen we daardoor goedkoper werken en dus onze klanten een lagere premie bieden.” Dé gemiddelde SRK-advocaat bestaat niet. Rotteveel: “Wellicht kiezen onze advocaten voor een wat betere work-life balance, maar ook het feit dat je in een grote organisatie werkt én dat je niet hoeft te acquireren – iets dat toch niet iedereen even prettig vindt – zijn argumenten om hier te komen werken. Het aardige is dat je hier kunt komen werken als beginnend jurist, maar als je na een paar jaar wilt overstappen naar de advocatuur niet van werkgever hoeft te veranderen. We haken gewoon aan bij de bestaande opleiding, inclusief de patroon die hier intern aanwezig is.”
nr. 1 – 2010
054-062_MR0110_Top50 61
nr. 1 – 2010
61
12-01-2010 14:12:41
TOP 50 advocatuur
Vooruit blijven kijken Rob Faasen, partner Eversheds Faasen (43 advocaten, + 7 = 19% gestegen)
Eversheds Faasen is een van de grote stijgers in 2009. “Waarom zou je mensen uit je sterke team ontslaan, omdat je niet helemaal het gewenste winstniveau voor de partners haalt, terwijl je later weer net zulke goede mensen moet zien aan te trekken?” Rob Faasen vindt het totaal niet aan de orde om in te krimpen. “Ook wij hebben een stagnatie van de omzetgroei ervaren. Ondanks dat we in 2009 minder draaiden dan gebudgetteerd, hebben we geprobeerd ons team bij elkaar te houden. Daar hebben we sinds de start in 2002 hard aan gewerkt, dus willen we dat graag zo houden. Dit betekent dat we ons personeel blijven trainen en mensen blijven aantrekken. We blijven vooruitkijken!” Waar Eversheds Faasen in 2009 vooral op heeft gelet, is het verstandig omgaan met de variabele kosten. “We hebben activiteiten als marketing overeind gehouden, maar op een lager niveau ingezet. Wat overigens volstrekt niet ten koste is gegaan van het resultaat. Verder is onze dienstverlening nu innovatiever. Dit slaat aan in de markt, want we hebben er verschillende cliënten bij gekregen.” Volgens Faasen is Eversheds Faasen dus voorbereid op 2010. “Ons boekjaar begint op 1 oktober. De eerste maanden hadden we het al erg druk. Het aantal transacties neemt toe, herinvesteringen gaan weer lopen en arbeidsrecht profiteert van de crisis. De voortekenen zijn nog fragiel, maar ik denk dat er een voorzichtig herstel aan de gang is. Wel zullen bedrijven eerst hun spaarpot weer moeten vullen voordat zij gaan investeren, maar er zijn veel kansen en uitdagingen voor ons. Bovendien willen we de business breder gaan neerzetten en meer verdieping aanbrengen. Hiermee verwachten we een behoorlijke groei, ook in personeel. Gelukkig weten advocaten ons te vinden, en daarnaast gaan we inzetten op pas afgestudeerden, jong talent! Het belooft een uitdagend, maar goed jaar te worden.”
62
nr. 1 – 2010
054-062_MR0110_Top50 62
nr. 1 – 2010
12-01-2010 14:12:42
