STRATEGISCH EN TACTISCH VASTGOEDMANAGEMENT IN DE PUBLIEKE SECTOR
voorjaar 2015
inhoudsopgave 3 Voorwoord 4 Strategisch en tactisch vastgoedmanagement voor de publieke sector 5 Schudden en opnieuw delen 5
Een nieuw couplet bij een oud refrein
5
Een andere context
5
Repareren en prepareren
5
Een waardevolle kennismaking
6 Onderwijs 6
Interactieve werkvormen
6 Groepsgrootte 6 Certificering 7 Tijdsbeslag 7 Lesstof 7 Studie-aanpak 7 Programmadirecteur 7 Hoofddocent 7 Docenten 7 Cursusgeld 7 Aanmelden
2
Strategisch en tactisch vastgoedmanagement in de publieke sector
voorwoord Crises fungeren veelal als katalysator van gewenste en
en/of geïnteresseerd in zijn, moeten worden voorbereid en
noodzakelijke veranderingen. Zo heeft de financiële crisis tot
toegerust op het uitgebreide én gewijzigde takenpakket.
gevolg dat op tal van niveaus grootschalige en ingrijpende
Om professionals in de publieke sector daarbij te kunnen
veranderingen worden doorgevoerd. Dat leidt weer tot
ondersteunen heeft Nyenrode Business Universiteit samen met
andere taken en verantwoordelijkheden voor de politiek
praktijkdeskundigen een programma ontwikkeld, dat specifiek
als beleidsmaker en de overheid als uitvoerder; waarbij
voor professionals in de publieke sector is samengesteld.
taken worden afgestoten of uitbesteed, dan wel worden
Het programma wordt benaderd vanuit drie relevante en met
heroverwogen.
elkaar samenhangende perspectieven.
Dit geldt ook voor taken op het gebied van het
Ten eerste vanuit de inhoud. Kennis over de laatste
vastgoedmanagement in de publieke sector. Juist nu neemt
ontwikkelingen op het gebied van vastgoedmanagement
de overheid de consequenties nadrukkelijk in ogenschouw die
is noodzakelijk om de inhoud, omvang en reikwijdte van
behoren bij het gebruik en/of het eigendom van vastgoed.
doelstellingen van de organisatie te kunnen bepalen. Inspelen
De oprichting van het Rijksvastgoedbedrijf is hier een goed
op veranderingen is het tweede perspectief. Dat vraagt om
voorbeeld van. Deze organisatie is op 1 juli 2014 ontstaan uit
specifieke kennis van en ervaring in verandermanagement
een fusie van vier Rijksvastgoeddiensten en is in zijn huidige
binnen publieke organisaties. Het derde perspectief betreft
vorm de vastgoedorganisatie van en voor de Rijksoverheid
de competentie-ontwikkeling van professionals binnen de
en verantwoordelijk voor het beheer en de instandhouding
publieke sector. Welke vaardigheden zijn nodig om u niet
van de grootste en meest diverse vastgoedportefeuille van
alleen staande te kunnen houden, maar vooral ook om als
Nederland. Een andere visie op, en een bijgesteld beleid
gekwalificeerde gesprekspartner te excelleren in een sterk
voor beheer en onderhoud, aan- en verkoop, nieuwbouw,
veranderend krachtenveld?
verbouwing en renovatie, ontwikkeling en herontwikkeling is noodzakelijk geworden. Dat impliceert een andere benadering
De kracht van dit Nyenrode-programma ligt in de
van vastgoedmanagement op zowel strategisch als tactisch
combinatie van wetenschappelijke fundering en inbreng van
niveau.
praktijkdeskundigheid en -ervaring.
Dit betekent dat professionals, die dergelijke doelstellingen
Tom Berkhout
zullen moeten realiseren of daar anderszins bij betrokken
(Programmadirecteur) (Hoofddocent)
Maarten Vermeulen
Strategisch en tactisch vastgoedmanagement in de publieke sector
3
strategisch en tactisch vastgoedmanagement voor de publieke sector* dag
onderdeel
inhoud
werkvorm
docent
1
Ontwikkelen van een vastgoedmanagementstrategie
• Inleiding op de opleiding • De veranderende omgeving • ESG en Innovatie • Het ontwikkelen van een vastgoedmanagementstrategie Aandachtspunten: de context (intern en extern), het proces (van visie naar implementatie), de inhoud (waar gaat het over)
Interactief hoorcollege
Tom Berkhout Maarten Vermeulen
2
De context
• Corporate & Public Real Estate Management • Vraag- en aanbodanalyse • Scenarioanalyse • DAS-frame • Waardeoriëntatie • Risicomanagement
Interactief hoorcollege Groepsopdrachten
Maarten Vermeulen
3
Het proces
• Strategische diversiteit als succesfactor • Innovatie- en veranderkracht van organisaties • Sturen op gedrag, cultuur en kernwaarden • Groeicurve en persoonlijk assessment • Groeicurve, vastgoed en risk management • Opdracht voor workshop ‘management van verandering en vastgoed’
Interactieve workshop
Roy Kramer
4
De inhoud (deel 1)
• Positionering van en governance binnen de publieke vastgoedmanagementorganisatie • Permanente versus tijdelijke organisatie • Uitbesteden versus zelf doen
Interactief hoorcollege Groepsopdrachten
Maarten Vermeulen
5
Management van verandering
• Strategische diversiteit als succesfactor • Innovatie- en veranderkracht van organisaties • Sturen op gedrag, cultuur en kernwaarden • Groeicurve en persoonlijk assessment • Groeicurve, vastgoed en risk management • Uitwerking opdracht ‘management van verandering en vastgoed’
Interactief hoorcollege Opdracht Workshop
Roy Kramer
6
De inhoud (deel 2)
• Facility management • Kwaliteit & service • Onderhoudsmanagement • Voorbereiding op de game
Interactief hoorcollege Groepsopdrachten
Maarten Vermeulen
7
Sturing & control
• Management- en control-cyclus • Plannen en budgetteren • Benchmarking en KPI’s • Rapportage-tools
Interactief hoorcollege
Wendy Verschoor
8
Game
• Trainen van strategisch inzicht en competenties
Groepen spelen tegen elkaar in een game die een dag duurt
Juerg Bernet
* Wijzigingen voorbehouden.
strategisch en tactisch vastgoedmanagement in de publieke sector Schudden en opnieuw delen
Repareren en prepareren
Grootschalige bezuinigingen, herverdeling van taken en verantwoordelijkheden, herdefiniëring van doelstellingen, heroriëntatie en gebrek aan voldoende criteria voor controle en toezicht hebben ertoe geleid dat de (semi-)overheid op nationaal, regionaal en lokaal niveau een inhaalslag te maken heeft, waar het gaat om vastgoedstrategie en exploitatie van eigen vastgoed. En die vastgoedportefeuille van BV Nederland omvat nogal wat bijzondere objecten, onder meer: rechtbankgebouwen, scholen, vliegvelden, defensieterreinen, kantoren, monumenten, musea en paleizen. Dat alles wordt ter beschikking gesteld voor de realisatie van overheidsdoelen.
Na het volgen van dit programma kan de deelnemer niet alleen vakinhoudelijk adequaat anticiperen en reageren op veranderingen, maar is hij of zij ook beter in staat om de gewenste oplossingen en zienswijzen te analyseren en in te voeren. Op strategisch niveau wordt vooral aandacht besteed aan ontwikkelingen met betrekking tot overheidsvastgoed en de consequenties voor de bestaande en toekomstige vastgoedportefeuille. Gedurende het programma toetsen de deelnemers met scenario’s de ontwikkelingsen oplossingsrichtingen en maken de deelnemers sterkte- en zwakteanalyses.
Een nieuw couplet bij een oud refrein
Tijdens het programma wordt ingegaan op: • strategische diversiteit als succesfactor; • innovatie- en veranderkracht van organisaties; • sturen op gedrag, cultuur en kernwaarden; • de groeicurve en het persoonlijk ‘assessment’; • risico management; • veranderingen beheersen; • vernieuwing, verbetering en innovatie als doelstellingen; • beleid op gebied van ESG (Environment, Social, Governance); • kwaliteit & dienstverlening; • medewerkers motiveren en betrekken bij planning en uitvoering.
Een zo omvangrijke en vooral bijzondere portefeuille vereist een op maat gesneden beheer. En een op maat gesneden instructie voor diegenen die daarvoor de verantwoordelijkheid (zullen) dragen. Oude routines volstaan immers niet langer. Nieuwe waarderingsmethoden, beheermodellen, verslaggevings- en rekentechnieken oefenen onontkoombaar hun invloed uit; om nog maar te zwijgen over de invloed van belanghebbende partijen die vragen om duidelijke tekst en uitleg. Zelfs de meest ervaren vastgoedmanager erkent dat inzichten veranderen en dat voortgang andere kennis en vaardigheden eist.
Een andere context Met dit nieuwe onderwijsprogramma wil het Real Estate Center van Nyenrode professionals, die verantwoordelijk zijn voor het vastgoedmanagement in de publieke sector een strategisch en tactisch kader bieden, waarmee zij in relatief korte tijd een hoeveelheid kennis en vaardigheden kunnen verwerven met een hoog ‘praktijkgehalte’. Nieuwe begrippen worden toegelicht en in een breder perspectief geplaatst. Niet alleen wordt de theorie uiteengezet, maar worden vooral de ingrijpende veranderingen op maatschappelijk, economisch, juridisch, ethisch en politiek gebied in de huidige context uitgelicht en besproken.
Een waardevolle kennismaking Na afloop hebt u kennis van: • de wijze waarop vastgoedvraagstukken van de middellange en lange termijn in kaart kunnen worden gebracht en een actieplan kan worden opgesteld; • de DESTEP-methode (demografisch, economisch, sociaal-cultureel, technologisch, ecologisch, politiek/wettelijk); • strategische vastgoedvraagstukken die overheidsvastgoed gaan beïnvloeden; • scenarioplanning en de wijze waarop dit instrument gebruikt kan worden voor het beheer van overheidsvastgoed
Strategisch en tactisch vastgoedmanagement in de publieke sector
»
5
(ontwikkelingsrichting kiezen); • exploitatiemanagement van overheidsvastgoed; • het strategisch en tactisch niveau: een sterkte-/zwakteanalyse maken van beheer van overheidsvastgoed om daar actiegericht mee om te gaan; • portefeuillebeheer (portefeuillestrategie, risicomanagement, mutaties, exploitatie, organisatie) van overheidsvastgoed; • signaleringen van vastgoedproblemen: die zodanig analyseren dat de juiste deskundigen kunnen worden geraadpleegd en ingezet; • leiderschaps- en veranderingskwaliteiten, die nodig zijn voor de toekomstige opgaven; • het (op)stellen van een ontwerp en een diagnose betreffende innovatie, verandering, beheersing, sturen op gedrag, cultuur en kernwaarden en het risicomanagement inzake vastgoedprojecten; • de herkenning van de kracht van teams op basis van de groeicurve en de zelftoets.
Onderwijs Het programma wordt te Breukelen verzorgd door docenten en gastdocenten van het Real Estate Center van Nyenrode Business Universiteit.
Interactieve werkvormen Het programma heeft als basiswerkvorm plenaire, intensieve hoorcolleges afgewisseld met werkcolleges die gebaseerd zijn op casussen. Dit alles onder leiding van een ervaren docent met zowel les- als praktijkervaring.
Groepsgrootte Maximaal 25 personen.
Certificering Voor het volgen het gehele programma geeft Nyenrode Business Universiteit een deelnamecertificaat af.
6
Strategisch en tactisch vastgoedmanagement in de publieke sector
Tijdsbeslag
Hoofddocent
• 8 dagdelen hoorcollege + (minimaal) 8 dagdelen voorbereiding. • 8 dagdelen werkcollege + (minimaal) 8 dagdelen voorbereiding.
Maarten Vermeulen MBA MSRE FRICS, Managing Director RICS Europe, Russia & CIS
Een dagdeel bestaat uit 4 uur.
Docenten
Lestijden • 13.30 - 19.30 uur • warme maaltijd rond 17.30 uur
-D rs. Ir. Wendy Verschoor MRICS, Director Real Estate Advisory PWC, Chairman RICS Nederland -M r. Roy Kramer RA, Director Nyenrode Business Universiteit -P rof. Dr. Jürg Bernet MSc MBA FRICS, Visiting Professor Danube University Krems, Oostenrijk
Lesstof Als basis de aangegeven hoofdstukken uit: • Handboek Vastgoedmanagement van Maarten Vermeulen en Mariëlle Wieman • Huisvestingsmanagement van Jan Gerard Hoendevanger, Theo van der Voordt en Jaap Wijnja.
Cursusgeld Het cursusgeld bedraagt 4.950 euro, vrij van BTW.
Aanmelden U kunt zich aanmelden via het inschrijfformulier op de website van Nyenrode: www.executiveeducation.nl/vastgoedmanagement.
Als verdieping: • aanvullende (per dagdeel) uit te delen artikelen en/of boeken in de cursusmap.
Studie-aanpak Intensieve, plenaire, hoor/werkcolleges waarin de leerstof wordt verlevendigd aan de hand van casussen die (uitsluitend) tijdens de werkcolleges worden besproken. Lesstof vóór het hoorcollege lezen, plenair hoorcollege volgen en vervolgens casussen tijdens werkcollege maken om zelf te toetsen of de theorie kan worden omgezet in praktijk.
Programmadirecteur Prof. dr. Tom M. Berkhout MRE MRICS, Nyenrode Real Estate Center
Strategisch en tactisch vastgoedmanagement in de publieke sector
7
Nyenrode Business Universiteit Straatweg 25, 3621 BG BREUKELEN Postbus 130, 3620 AC BREUKELEN t 0346 295 852 e
[email protected] www.executiveeducation.nl
