Strategieën gericht op het wegwerken van tekorten op de SW Workshop conferentie Weg naar werk 2020 Utrecht d.d. 11 november 2015
Martin Heekelaar (adviseur Berenschot) Guido van den Boorn (directeur ad interim Presikhaaf Bedrijven)
Inhoud 1. Rijksbezuinigingen op de Wsw 2. Mogelijke strategische keuzes rond het sw-bedrijf 3. Financiële structuur van een gemiddeld sw-bedrijf 4. Besparen op het subsidieresultaat 5. Besparen op het operationeel resultaat
2
Landelijke bezuiniging op het Wsw-budget • Instroom in de Wsw gestopt per 1-1-2015. Totaal aantal Wsw-ers gaat elk jaar omlaag • Efficiencykorting op de Wsw • Beschikbaar bedrag gaat naar 23K per Wsw-er in 2020. Was 26K. • Bezuiniging heeft twee componenten: volumecomponent en prijscomponent. De volumecomponent leidt tot een bezuiniging van circa 600 mln in 2020 en de prijscomponent van circa 200 mln in 2020 op een budget van thans circa 2,3 mld. Aandachtspunten: • Beschikbare budget op macroniveau staat vast. • Dat betekent dat als het aantal sneller omlaag gaat, er per persoon meer beschikbaar is. Als het aantal minder snel omlaag gaat, is er minder beschikbaar. Geen afspraken gemaakt hoe daarmee wordt omgegaan. • Wsw-budget nu integraal onderdeel van het re-integratiebudget. Dat is vrij besteedbaar.
3
Lokale/regionale bezuinigen op de wsw zijn niet los te zien van strategische keuzes over de toekomst van het sw-bedrijf A. Sociale diensten gaan Pwet uitvoeren. Sw-bedrijf wordt zsm afgebouwd, bv door privatisering B. Sw-bedrijf houdt oorspronkelijke doelgroep Wsw. Sociale diensten voeren de rest van de Pwet uit C. Sw-bedrijf wordt kleiner, maar behoudt taken, zoals het realiseren van beschutte arbeid, arbeidsmatige dagbesteding en/of goed renderende werksoorten. D. Omvang van het bedrijf wordt in stand gehouden. E. Sw-bedrijf wordt groter en krijgt er taken bij, bijvoorbeeld de volledige re-integratie van de doelgroep Pwet of Werk en Inkomen in één hand.
4
Financiële structuur van een gemiddeld sw-bedrijf
Besparingsmaatregelen sluiten aan op tenminste één van de baten- of lastencategorieën
Lasten
Baten
Loonkosten Wsw
Rijkssubsidie
Bedrijfskosten • Reguliere loonkosten • Huisvestingskosten • Etc.
Bedrijfsopbrengsten SW • Verkoop goederen • Detacheringsvergoeding • Etc.
Overige bedrijfskosten
Overige bedrijfsopbrengsten Saldo = gem. bijdrage of Δ Eigen vermogen
Totaal lasten
Totaal baten
5
Bedrijfsresultaat gemiddeld sw-bedrijf (Brancheinformatie Cedris 2013; x €1.000,-)
TOTAAL BEDRIJFSRESULTAAT (= gem. bijdrage of ΔEV) Subsidieresultaat - SW-loonkosten (cao-loon) - Arbeidsplaats gebonden subsidies Operationeel resultaat - Opbrengsten SW (netto toegevoegde waarde) - Kosten bedrijfsvoering SW Overig (andere doelgroepen, opbrengsten, fin. baten en lasten) - Opbrengsten overige doelgroepen - Overige opbrengsten - Saldo financiële en incidentele baten en lasten
-1.100 -1.700 -27.700 26.000 200 9.500 -9.300 400 300 100 0
6
Besparen op het subsidieresultaat in het algemeen • Rijksvergoeding is niet beïnvloedbaar. • Loonkosten sw zijn niet beïnvloedbaar. Omlaag brengen zal niet lukken. De ontwikkeling kan wel gedempt worden, bijvoorbeeld door geen of beperkt promoties toe te staan en geen salarisverhogingen door te voeren. Eventueel nieuwe cao is onzekere factor. • Beïnvloeding via de Q-component (minder uitgaven door minder wsw-ers) biedt weinig soelaas, vanwege historische verdeling budget. M.a.w. extra omlaag brengen van de Q leidt tot en eenjarig financieel voordeel, maar wordt na één jaar afgeroomd. Bovendien is de Q ook lastig beïnvloedbaar. • Conclusie: besparingen via het subsidieresultaat nauwelijks of niet mogelijk.
7
Besparen bij snel afbouwen (op het operationeel resultaat)
• Vraag: wat betekent snel afbouwen? Gemeenten blijven verantwoordelijk voor de groep sw-ers die volgens geleidelijke afbouw uit de sw geraken. • Slecht renderende onderdelen liquideren leidt tot besparingen. Echter, betrokken sw-ers komen werkloos thuis te zitten. En, gemeente blijft verantwoordelijk voor (negatief) subsidieresultaat. • Onderdelen vervreemden. Dat kan een interessante optie zijn. Syngergievoordelen bij overnemende bedrijven. Echter, onze ervaring is dat financieel voordeel voor verkopende gemeente vaak beperkt is. Maar, bedrijfsrisco’s zijn mogelijk verminderd. Echter, arbeidsvoorwaarden betrokken sw-ers blijft een verantwoordelijkheid voor de gemeente.
8
Besparen op het operationeel resultaat bij de overige varianten
• Minder kosten maken, bijvoorbeeld door minder reguliere medewerkers, lagere loonkosten reguliere medewerkers, lagere overhead en lagere huisvestingskosten. • Verliesgevende bedrijfsonderdelen afstoten/vervangen (kosten >opbrengsten) cq afstoten van bedrijfsonderdelen met een negatieve dekkingsbijdrage (variabele kosten>opbrengsten) • Meer opbrengsten realiseren. − − − − − −
Gemeenten kopen meer in bij sw-bedrijf (marges blijven bij sw-bedrijf = gemeente) Hogere afzetprijzen bedingen Hogere inleen- en detacheringsvergoedingen bedingen. Nieuwe markten Van financieel mindere naar financieel betere werksoorten Van binnen naar buiten; van intern naar detacheren e/o begeleid werken (bijzondere soort van vorige punt)
• Innovatie van het verdienmodel d.m.v. PPS, coöperatie e.d. Hierbij worden de kosten weggewerkt, niet zozeer door ze sec te reduceren, maar door externe investeringen toe te voegen die het verdienvermogen vergroten, de bestaande kostenstructuur versneld kunnen rationaliseren en dus de inkomsten kunnen verhogen. Hogere baten compenseren de kosten, social enterprising.
9
Bezuinigingsmogelijkheden bij bedrijven die extra taken krijgen bovenop de traditionele sw-taken. • Herstructureringskosten voorkomen door uitstromende sw-ers te vervangen door nieuwe doelgroepen. • Rendement omhoog door inzet nieuwe doelgroepen met relatief hoge loonwaarde. Risico’s: − mensen die het ècht nodig hebben komen niet meer aan de bak (verdringing) − mensen die het eigenlijk niet nodig hebben, worden wèl geholpen − mensen met te hoge loonwaarden komen vast te zitten in het systeem • Financieel resultaat omhoog door re-integratie aan te bieden aan andere doelgroepen. • Sw-bedrijf gaat arbeidsmatig dagbesteding verzorgen. Sw-bedrijf vaak goedkoper dan zorginstellingen. Aandachtspunten: • Mensen inschakelen in de (traditionele) werksoorten kan schuren met de wens om mensen aan het werk te helpen bij reguliere werkgevers. • Pas op voor fixatie op alleen de begroting van het sw-bedrijf. Het gaat om de gemeentebegroting. Maatregelen die leiden tot een beter financieel resultaat sw-bedrijf, maar een slechter financieel resultaat voor de gemeente(n) liggen niet voor de hand.
10
Risico’s waardoor besparingen niet worden gerealiseerd • Geen duidelijke visie van directie e/o bestuur, gebrek aan sturing en trefzekerheid, verkeerde verwachtingen. DUIDELIJKE VISIE EN PERSPECTIEF = HARDE VOORWAARDE • Hoge transitiekosten, o.a. afvloeiingskosten • Slechte economische situatie: lage waarde onroerend goed, bedrijven nemen geen areidsbeperkten in dienst en sw-bedrijf kan minder gemakkelijk ondernemen. • Risico dat sw-ers thuis op de bank komen te zitten bv bij afstoten slecht renderende onderdelen • Slecht renderende onderdelen inwisselen voor goed renderende onderdelen, niet zo maar mogelijk (bv Groen vs. Verpakken). Vaak hangt rendement samen met de mogelijkheden van de medewerkers. • Mogelijk positieve relatie tussen kosten en opbrengsten (vb Tomin en IBN). Dus kosten omlaag leidt in dat geval tot opbrengsten omlaag. • Risico redenering ‘Kost gaat voor de baat uit’: kosten worden wel gemaakt, maar extra opbrengst later wordt niet gerealiseerd. • Afbouwen leidt in veel gevallen tot (periodieke) herstructureringskosten. • Te veel focus op van ‘binnen naar buiten’. Deals tegen te lage tarieven, waardoor besparingen niet worden gerealiseerd. • Aanbestedingsrecht van toepassing op inkoop door gemeenten. • Allerlei constructies waardoor je door de bomen het bos niet meer ziet en de facto met hoge risico’s blijft zitten
11
www.berenschot.nl www.twitter.com/berenschot_nl
[email protected] Martin Heekelaar,
[email protected], 06-23152767 Guido van den Boorn,
[email protected], 06-53307170
