Stimuleren dat oudere migranten de weg naar voorzieningen voor zorg en welzijn, wonen en inkomen weten te vinden. Dat beoogt ‘Stem van de oudere migrant’.
Dit Netwerk Utrecht Zorg voor Ouderenproject (NUZO; www.nuzo-utrecht.nl) streeft naar toegankelijke zorg voor de oudere migrant. Kern is de inzet van sleutelfiguren uit de eigen gemeenschap van migranten. Zij vormen een schakel tussen oudere migranten en het bestaande lokale netwerk van instellingen voor zorg, welzijn, wonen en inkomen. Aanleiding Oudere migranten kampen vaak met problemen op meerdere vlakken, ook op het gebied van wonen en inkomen. Op het gebied van gezondheid en welzijn hebben oudere migranten een minder gunstige uitgangspositie dan de Nederlandse ouderen. De problemen versterken elkaar en daarom is het nodig om het in zijn geheel aan te pakken. Alhoewel er in Nederland al veel onderzoeken onder allochtonen zijn uitgevoerd, is er relatief weinig bekend over de groep oudere migranten. Tot voor kort betrof dit een betrekkelijke kleine groep, maar het aantal oudere migranten zal de komende jaren fors groeien. Oudere migranten weten de weg naar voorzieningen voor zorg en welzijn moeilijk te vinden. Veel initiatieven zijn van tijdelijke aard en gericht op één aspect: zorg of welzijn. Doelstellingen De Stem van de Oudere Migrant heeft als doelstellingen een blijvend betere aansluiting van de voorzieningen zoals aangeboden door de zorg- en welzijnsinstellingen bij de wensen en behoeften van oudere migranten en ten tweede een beter gebruik van lokaal aangeboden zorg- en welzijnsvoorzieningen door de oudere migrant (en mantelzorger).
De sleutelfiguur De kern van het project is het gestructureerd inzetten van sleutelfiguren uit de lokale gemeenschap van de migranten in het contact met het bestaande lokale zorg- en welzijnsnetwerk. Deze sleutelfiguren hebben een vertrouwensband met de oudere migranten en zijn in staat om bruggen te slaan naar vertegenwoordigers van betrokken instellingen. Zij vormen een intermediair voor de belangen en wensen van de oudere migranten op het gebeid van zorg, wonen en welzijn en proberen deze samen met hen te verwezenlijken. De sleutelfiguur inventariseert de wensen en behoeften via individuele huisbezoeken en algemene voorlichtingsbijeenkomsten. Uit deze inventarisatie worden verbeterprojecten vastgesteld. Verbeterprojecten zijn initiatieven die moeten leiden tot een beter toegankelijke zorg, wonen en welzijn voor oudere migranten, die beter aansluiten bij hun wensen en behoeften en die in afstemming tussen de oudere migranten en de zorg en welzijnsinstellingen worden opgezet. De sleutelfiguur functioneert als brug tussen beiden.
Opzet Dit project wordt uitgevoerd in drie locaties. In Harderwijk richt het project zich op de oudere Turkse migranten, in Tiel op de Molukse en in Utrecht (Kanaleneiland) op de Marokkaanse oudere migrant. In november 2011 is gestart met het werven van ouderen voor de voormeting van de wetenschappelijke evaluatie van dit project. In de zomer van 2012 is gestart met de verbeterprojecten en in het najaar van 2013 is door middel van een vragenlijst de effectiviteit van dit project gemeten onder de deelnemende ouderen. Planning van het project in vogelvlucht 2011-2012 - Identificatie Ouderen - Vragenlijsten afnemen - Hulpvraag/wens/behoeften In kaart brengen
2012-2013 - Themabijeenkomsten - Themagroepen - Verbeterprojecten
2014 - Effectmeting - Rapportage - Leren van ervaringen - Implementatie andere lokaties
De lokatie Kanaleneiland Kanaleneiland is een typische naoorlogse wijk met veel eentonige semi-hoogbouw (portiekflats van 4 hoog zonder lift), rechte straten en veel groen. De wijk heeft een sobere en hier en daar grauwe uitstraling, met name in het noordelijke deel van de wijk. Het zuidelijke deel, met een hoog percentage koopwoningen, is minder verloederd. Al jaren is Kanaleneiland synoniem voor criminaliteit en armoede. Het is de beruchtste wijk van de stad. In de Utrechtse wijk Kanaleneiland wonen ruim 1.000 oudere migranten (55+), waarvan circa 500 van Marokkaanse afkomst. In het lokale zorg- en welzijnsnetwerk participeren naast AxionContinu, de gemeente Utrecht, GG&GC, Provincie Utrecht, Aveant, de SHBU, de woningcorporaties Mitros en Portaal, de ROC en is er een link met de huisartsen en welzijnsorganisatie Doneja (met o.a. hun ouderenadviseurs). Ook de NISBO (stedelijke belangenbehartiger van Islamitische ouderen, MORK (Marokkaanse Ouderen Kanaleneiland) en de COSBO (Koepel Ouderenbonden Utrecht) zijn betrokkken. Daarnaast zijn betrokken Stichting Alleato, de Islamitische Vereniging Kanaleneiland, Al Amal. De groep betrokken organisatie is groeiende!
Belangrijkste Conclusies uit het Stem van de Oudere Migranten Project
Gezondheid en gebruik zorg en welzijn door de oudere migranten Onze resultaten bevestigen het beeld dat oudere migranten een slechtere fysieke en geestelijke gezondheid en sociaal economische positie dan autochtone ouderen ervaren. Dat geldt vooral voor Turkse en Marokkaanse ouderen, Molukse ouderen benaderen de gezondheidskarakteristieken van de autochtone ouderen Migranten ouderen maken in gelijke mate gebruik van de huisartsenzorg, maar minder van de thuiszorg, verpleeghuiszorg, welzijn en paramedische zorg, zoals fysiotherapie. Het project en daarmee dus de sleutelfiguurinzet is succesvol in het verbeteren van de kennis over gezondheid en ziekte bij de doelgroep Binnen de looptijd van dit project zien wij geen toename in zorggebruik (huisarts, curatieve gezondheidzorg, verpleeg en verzorgingshuis) bij de doelgroep. Dit kan verklaard worden door de toegenomen kennis over gezondheid en ziekte en het zorgsysteem, waardoor zij een grotere zelfredzaamheid tonen en beter de weg weten te vinden in het Nederlandse zorgsysteem. De lokale welzijnsinitiatieven zijn enthousiast ontvangen door de doelgroep en worden goed bezocht. In de groep ouderen die actief heeft geparticipeerd in deze welzijnsactiviteiten vonden wij een significante daling van de gevoelens van eenzaamheid. Organisatie van de inzet van sleutelfiguur Het is van groot belang om sleutelfiguren te rekruteren uit de lokale gemeenschap, dat zij echt een gekende figuur zijn voor de lokale doelgroep en goed contact hebben met lokale zorg en welzijn partners. -
Het is van belang deze sleutelfiguren gedegen te trainen en intervisie aan te bieden.
De aanlooptijd om de effectiviteit van de werkzaamheden van de sleutelfiguur waar te nemen is lang. Het kost tijd om het vertrouwen van de doelgroep te winnen en hen in beweging te krijgen voor dit project.
Specifiek voor de locatie Utrecht Vanuit het project is ook in Kanaleneiland veel aandacht geweest voor de communicatie met de huisarts, dat geresulteerd heeft in een forse daling van het aantal consulten buiten de reguliere openingstijden van de huisartsenpraktijk. Dit wijst er op dat de sleutelfiguur inzet effectief is in het bereiken van de doelgroep en hun voorlichting geven over toegankelijkheid en werkwijze van het Nederlandse zorgsysteem en ook de voorlichting bijeenkomsten over gezondheid en leefstijl hebben de kennis vergroot waardoor de zelfzorg wellicht verbeterd is. Gebruik van thuiszorg blijft erg achter. Dit verdient ook aandacht in toekomstig beleid. Ook in deze groep daalt de gemiddelde score op ervaren eenzaamheid zoals ook in de Turkse groep in Harderwijk. Wij zien hier een effect van activiteiten die in het kader van dit project worden georganiseerd en die de deelnemers een positieve dagstructuur bieden. Dagbesteding is dus een werkzaam middel voor het bereiken van deze doelgroep en men weet uit de literatuur dat verminderde gevoelens van eenzaamheid leiden tot minder zorggebruik.
