stichting sengerema
geef jonge ondernemers in tanzania een kans
geef jonge ondernemers in tanzania een kans
stichting sengerema actief op het platteland lake victoria
sengerema district Gestart in 2007 Samen met Stichting Mamazoeloe Ruim 75 jongeren succesvol in business cbo vanaf 2015 self-supporting
Se Ge
kilimanjaro
Kw Mi
rombo district Gestart in 2013 Samen met BellHill
Mo
Ta
In 2015 starten eerste 20 ondernemers hun
Me
business
meatu district Gestart in 2012 Samen met ics 26 starters en 5 doorgroeiers
Districten waar Stichting Sengerema programma’s succesvol begeleidt.
4 | geef jonge ondernemers in tanzania een kans
De komende jaren zullen (afhankelijk van financiering) programma’s gestart worden in de volgende districten: Misungwi District, Kwimba District, Geita District, Monduli District, Bukoba District en Karagwe District.
succesvolle jonge ondernemers
In heel Afrika, zo ook in Tanzania, hebben veel jongeren in de leeftijd van 18 tot 25 jaar één of beide ouders verloren aan aids. Zij zijn vaak verantwoordelijk voor het gezinsinkomen en moeten geld verdienen om hun jongere broertjes en zusjes te kunnen voeden en de mogelijkheid te geven naar school te gaan. Met name op het platteland is het aanbod van werk klein en is de jeugdwerkeloosheid hoog. Stichting Sengerema gelooft in de kracht van ondernemerschap, eigen initiatief en verantwoordelijkheid. Dankzij financiële steun van onze donateurs voor training, coaching en startkapitaal, bieden we jongeren de kans een eigen bedrijfje te starten. We bieden jonge ondernemers de kans hun eigen bedrijf te starten. Daarvoor is hun eigen gedrevenheid en leergierigheid noodzakelijk, naast de financiële steun door donateurs voor de opleiding en de basisinvestering voor de leningen.Alle jongeren worden lid van de lokale ondernemersvereniging, waarin ze elkaar steun en vertrouwen geven en hun opgedane kennis en vaardigheden als startende ondernemer met elkaar delen. In dit fotoboek willen we u een kijkje geven achter de schermen. Hoe een particulier initiatief in 7 jaar geleid heeft tot meer dan 75 succesvolle bedrijfjes. Hoe de opgeleide ondernemers naast het runnen van hun eigen business, nu ook trainer en coach zijn voor nieuwe ondernemers in spe. Hoe het sye-model (Sengerema Young Entrepreneurs), belangeloos ontwikkeld door een groep enthousiaste en betrokken ondernemers en business consultants, in Tanzania als succesvol voorbeeld wordt gezien door meer dan 20 District Councils en menige internationale ngo. Hoe een ‘Revolving Fund’ is opgebouwd uit door succesvolle ondernemers terugbetaalde leningen en hoe een (Nederlandse) stichting verankerd is in de lokale gemeenschappen in Tanzania.
geef jonge ondernemers in tanzania een kans | 5
‘Het verder professionaliseren van de stichting en het vergroten van de business skills van de jonge ondernemers, daar wil ik graag aan bijdragen, zodat deze jongens en meiden echt op hun eigen benen staan en voor hun familie kunnen zorgen.’ harrie schoonewille ‘Het verder uitbouwen van het team van jonge professionals (trainers, coaches en bedrijfsadviseurs) en gestarte ondernemingen helpen door te groeien, dat is waar ik van harte aan mee wil werken.’ yvonne van eck Met deze sfeerimpressie willen we u laten proeven van het succes van de jonge opgeleide ondernemers. Maar meer nog hopen we u te enthousiasmeren en te bewegen om zelf donateur te worden. Zodat we als stichting samen met de lokale trainers en ondernemers onze opgebouwde kennis en ervaring kunnen inzetten om nóg meer kansarme Tanzaniaanse jongeren een duurzame oplossing te bieden om aan de armoede te ontsnappen. Namens iedereen, die heeft bijgedragen, wensen we u veel kijkplezier,
Bestuur Stichting Sengerema
jeugdwerkloosheid tegengaan Vooruitgang politiek en economisch groot Tanzania laat een enorme vooruitgang zien, sinds de onaf hankelijkheid in 1961. Het jaarlijks bruto binnenlands product is echter 675 usd (2013), waarmee Tanzania behoort tot de 30 armste landen in de wereld. Zelfs werkenden leven onder armoedegrens Van de totale bevolking leeft twee derde van minder dan 1.25 usd per dag. Maar zelfs van de werkenden heeft meer dan een derde een inkomen onder deze internationaal erkende armoedegrens. Vaak verbouwen deze ‘officieel’ werkenden (ook wel ‘working poor’ genoemd) op het platteland gewassen op kleine landjes of werken ze in de steden in de informele dienstensector. Hoge werkeloosheid onder jongeren De werkeloosheid is hoog en groeit snel, vooral in de stedelijke gebieden en onder jongeren. Het huidige officiële werkeloosheidspercentage is 11%. Elk jaar betreden meer dan 900.000 nieuwe jonge werkzoekenden de arbeidsmarkt. Slechts een klein gedeelte heeft uitzicht op een baan met een inkomen voldoende om een familie te onderhouden. Banen creëren op platteland noodzaak Locale overheden willen de trek naar de stad en werkeloosheid onder jongeren tegengaan en ontwikkelen daarvoor nieuwe programma’s.
‘This program empowers in a great way youngsters who dropped out or finished secondary school. The tools they get will help them establish their own business. This will not only help themselves but also their families and the community as a whole. This is what Tanzania needs.’ mr pallangyo, district commisioner van het rombo district (voorheen commissioner van sengerema district)
6 | geef jonge ondernemers in tanzania een kans
Het door Stichting Sengerema ontwikkelde sye-model (Sengerema Young Enterpreneurs) heeft zich in de praktijk bewezen en staat dan ook volop in de belangstelling. Onlangs zijn vertegenwoordigers van 20 districten tijdens een workshop geïnformeerd over het sye-model en hebben 5 districten een mou getekend voor het starten van een 6-jarig programma in hun district.
vergelijking tanzania en nederland Aantal inwoners Oppervlakte Levensverwachting Inkomen (bbp 2013) Kindersterfte Zwangerschappen jongeren Aantal etnische groepen Analfabetisme (Lagere) schooldeelname Middelbare school > 25 jaar
Tanzania 40 mio 945 km2 49 jaar 695 usd 13 % 29 % 120 32,2 % 80 % 7,4 %
Holland 17 mio 41 km2 79 jaar 46.828 usd 0,4 % 1%
naast microkrediet is opleiding essentieel ‘Ik ben blij als kansarme jongeren zelfbewuste ondernemers zijn geworden met een duurzaam inkomen, nieuwsgierig naar nieuwe business-mogelijkheden en in staat om werkgelegenheid te creëren voor anderen.’
‘Het zou geweldig zijn, als we het programma verder kunnen uitrollen in Tanzania, waarbij de duurzaamheid geborgd is door een goede samenwerking tussen lokale bedrijven, overheid en de financiële sector.
frans wittermans
Betere toekomstperspectieven voor jongeren Na aanvankelijk een weeshuis te willen starten kregen Jeroen Vegt en Frans Wittermans in 2007 een beter idee en hebben ze in 2008 Stichting Sengerema opgericht. Inmiddels zijn 120 jongeren opgeleid tot zelfstandig ondernemer. Ruim de helft van hen is zo succesvol dat ze in hun eigen onderhoud kunnen voorzien, hun familie te eten kunnen geven en tevens hun kinderen naar school kunnen laten gaan. Bovendien zijn ze in staat de aan hen verstrekte lening aan Stichting Sengerema in 3 á 4 jaar terug te betalen. Ook de deelnemers die uiteindelijk geen eigen bedrijf zijn gestart, hebben betere toekomstperspectieven. Zij beheersen de Engelse taal en beschikken over computervaardigheden en kennis van boekhouden: alle zaken die de kans op een baan vergroten. Borging in lokale gemeenschap De aanpak van Stichting Sengerema is volledig verankerd in de lokale gemeenschap.
geef jonge ondernemers in tanzania een kans | 7
jeroen vegt
Deelnemers aan het project worden door lokale ondernemers geselecteerd, waarna ze tijdens een intensieve opleiding leren hun eigen onderneming op te zetten. Vervolgens lopen ze stage bij ondernemers om de praktijk te ervaren en ontvangen ze een lening van de ondernemersvereniging, in Tanzania de Community Based Organisation (cbo) genoemd. Ondernemers voor ondernemers De cbo is door de Stichting Sengerema opgezet en wordt gerund door de jonge ondernemers, die het programma al hebben doorlopen. De cbo wordt zes jaar begeleid door Stichting Sengerema. Daarna leidt de cbo zelfstandig elk jaar nieuwe groepen jonge ondernemers op. Het ‘Revolving Fund’, opgebouwd met terugbetaalde leningen van succesvolle ondernemers, zorgt voor de benodigde startkapitalen. De jonge ondernemers coachen elkaar en zijn daarnaast als trainer en coach actief bij het opzetten van vergelijkbare programma’s in andere districten in Tanzania.
resultaten sengerema district (2008 – 2014) Programma onderdeel Basis training (o.a. Engels, computerkunde) Businessvaardigheden (workshop en praktijktoets) Onderneming gestart (startkapitaal en coaching) Nog steeds in bedrijf
Aantal deelnemers 300 150 120 75
eerst student nu succesvol ondernemer en trainer Zorg voor familie Neema meldde zich op zeer jonge leeftijd bij ons programma. Zij groeide op in een gezin zonder vader (overleden), met broertjes en zusjes die niet naar school konden vanwege gebrek aan middelen. Hun dagelijks leven was puur overleven. Haar moeder probeerde wat geld te verdienen met het verkopen van schoenen langs de weg. Neema leerde naaien op een naaimachine en wilde daar, nadat ze zich had aangemeld bij het programma, een bedrijfje mee beginnen. Onderscheidend business idee Tijdens de opleiding, waarin we de studenten leren zich te onderscheiden van hun concurrenten, kwam ze op het idee om met een breimachine truien te gaan breien. Van haar lening kocht ze in Kenia een breimachine en richtte ze een klein atelier in, waar ze, naast dekens en spreien, schooltruien maakt voor de plaatselijke scholen. Inmiddels gaan Neema’s drie broertjes en drie zusjes naar school, heeft het hele gezin te eten en heeft Neema een klein stukje grond kunnen kopen om daarop in de toekomst een huisje voor zichzelf te bouwen. Ook enthousiaste trainer In 2012 antwoordt zij op de vraag wat zij nog voor toekomstdromen heeft, dat zij heel graag haar atelier wil uitbreiden om andere jonge meisjes op te leiden en aan hen door te geven wat ze van Stichting Sengerema heeft geleerd. Nu in 2014 is niet alleen haar atelier uitgebreid, maar is ze ook een ervaren trainer in de districten waar Stichting Sengerema nieuwe programma’s heeft gestart.
8 | geef jonge ondernemers in tanzania een kans
Naam: Leeftijd: Gezin: Bedrijf: Winstgevend: Producten: Programma: Investering:
Neema Madaraka 24 jaar moeder, 3 broertjes, 3 zusjes Naai & brei-atelier ja Truien, spreien en dekens 2011 - 2012 € 1.800
verankering in lokale gemeenschap In samenwerking met de lokale overheid wordt een zes-jarig programma gestart. Met een geluidswagen worden ondernemers in spe in de dorpen gevraagd zich in te schrijven. Deelname kan alleen als je gemotiveerd bent en de “wijk-oudste” (in Tanzania Ward Executive genoemd), je persoonlijk aanbeveelt. Natuurlijk moeten er computers worden gekocht, een opleidingsruimte ingericht en ervaren trainers aangesteld worden. Naast inbreng van kennis borgt de stichting de continuïteit.
geef jonge ondernemers in tanzania een kans | 9
opstarten van je eigen business Naam: Woont in: Programma: Bedrijf: Producten: Onderdeel: Investering:
Innocent Claud Rombo District, grens met Kenia in februari 2014 begonnen wens om agrarisch bedrijf te starten aardappelen, mais en bonen loopt momenteel stage heeft investeringsplan gemaakt voor aanvraag startkapitaal Winstgevend: hoopt op winstgevende business
De afgelopen maanden heeft Innocent veel kennis opgedaan over hoe je een bedrijf opzet en rendabel houdt. Deze kennis heeft Innocent meteen kunnen inzetten. In zijn businessplan staat o.a. een investeringsplan en een kostprijsberekening voor aardappelen en mais. Uit marktonderzoek weet hij wat de klanten willen betalen en welke marge hij dan overhoudt. Het Engels kwam goed van pas om op internet informatie te vinden en alle berekeningen en het business plan zijn gemaakt met de computer. Trainers uit Tanzania en Mzungu’s uit Nederland hebben hem daarbij geholpen. Met als resultaat: geslaagd en een echt certificaat. Gelukkig werd er ook veel gelachen en tot slot goed gefeest! 10 | geef jonge ondernemers in tanzania een kans
leren van ervaren ondernemers en consultants
geef jonge ondernemers in tanzania een kans | 11
florerend bedrijf met oog voor de klant
Ken je klant Ook in Tanzania moet je je klant kennen om in business te blijven. Voordat je het weet heb je onverkoopbare producten (winkeldochters), omdat je jurken in de verkeerde kleur of snit hebt ingekocht. Of raken er producten beschadigd tijdens transport. Ook die kosten moeten meegerekend worden, anders heb je geen marge en dus geen winst. Stage lopen bij een ervaren ondernemer, een dagje je eigen bedrijf runnen, geven je inzicht om je businessplan aan te scherpen. Je investeringsplan en de aanvraag voor startkapitaal kun je zo met cijfers uit de praktijk onderbouwen. Gesteund door mede-ondernemers Na ontvangst van de lening wordt je meteen lid van de cbo (Community Based Organisation). Ook kies je 4 - 6 mede startende ondernemers uit, waarmee je een groep vormt. In de groep wissel je ervaringen uit, maar je staat ook garant
12 | geef jonge ondernemers in tanzania een kans
voor elkaar. De eerste paar jaar wordt je begeleid door ervaren coaches. Regelmatig wordt je boekhouding doorgenomen, je winkel bezocht en krijg je tips voor verbeteringen. Zo help je elkaar een stabiel bedrijf op te bouwen en de lening terug te betalen aan de cbo. Toekomstige leiders Als je wilt kun je deel uitmaken van de ‘Saving of Education Commitee’, zoals bijvoorbeeld Neema. Ook kan je opgeleid worden tot toekomstig voorzitter, zoals bijvoorbeeld Andrew. Zo leer je samenwerken en vertrouwen op te bouwen buiten je familie. En wie weet kan je je producten wel aan mede cbo-leden verkopen of samen een inkoopcombinatie vormen. Gelukkig wordt de cbo 5 - 6 jaar intensief getraind en begeleid door Stichting Sengerema. Zodat de cbo daarna zelfstandig de leningen int voor het ‘Revolving Fund’ en nieuwe ondernemers in spe traint en helpt florerende bedrijven op te bouwen.
toekomstige leiders en rolmodellen
Naam: Leeftijd: Gezin: Bedrijf:
Andrew Davis 33 jaar vader en moeder overleden, 1 zusje kledingwinkel, trainer en inkomend voorzitter cbo Winstgevend: ja Producten: verkoop dameskleding Programma: 2010 - 2011 Investering: € 1.850,geef jonge ondernemers in tanzania een kans | 13
duurzame donateurs gezocht voor startkapitaal
Godfry Safiel telefoons geldtransfer batterijen
as Rehema Gerv ën, boeken, kopie stationery
Glory Lyimo nieuwe kleding
Elisabeth Joseph rijst, meel, suiker
Paulo Kimario tweedehands kleding schoenen
Beatrice Mlai suiker, rijst, bonen,
rimo John Ta oeding dierenv
Irene Gera ld suiker, rijst , zee
p
Arnold Silayo motoronderdelen
Fridea Mrema suiker, rijst, meel
Venance Mushi computer, radio, tv, telefoons
Nickson Tarimo telefoons, Flash geheugens, kopieën
Lucy Shao truien breien
Marry Martine landbouwbenodigdheden
Liberati Peter suiker, rijst, meel
Godfrey Shayo olie, rijst, meel
hirima Beatrice S ieën, boeken, kop bloemen
Musa Marandu meubelmaker, bedden
Neema John eieren, kippen
geef jonge ondernemers in tanzania een kans | 15
Godfry Rogath meubelmaker, tafels, stoelen
Jackline Valentine mais, bonen, bananen
Pius Mrema meubelmaker, bedden
Priscus Aloyce suiker, rijst, meel
Dominiqu
e Tairo bier, rijst, suiker
money makes the world go around Geld is belangrijk. Sommige ondernemers hebben niet iedere dag genoeg geld om eten te kopen voor henzelf of hun familie. Je wilt je kinderen naar school laten gaan, voor je familie zorgen (zeker als ze ziek zijn), de huur betalen voor je winkel, nieuwe voorraad kopen, en eigenlijk ook nog je winkel uitbreiden en investeren in nieuwe producten en business ideeën. Daarom staat Aflateen, leren met geld omgaan, op het programma bij Stichting Sengerema. Ook wordt je gevraagd de lening voor je stage en het startkapitaal direct terug te betalen, zodat je leert te sparen en verantwoordelijkheid te nemen voor jezelf en de gemeenschap. Je collega-ondernemers, die garant voor je staan (‘co-guarantee group’) en de
16 | geef jonge ondernemers in tanzania een kans
leden van de cbo uit de ‘Saving Committee’ helpen je daarbij. De cbo investeert het zo opgebouwde ‘Revolving Fund’ in vervolgtrainingen voor de ondernemers en voor de nieuwe starters in opleidingsprogramma’s en startkapitalen. Maar met geld omgaan leer je vooral door te doen en niet onbelangrijk, met humor. Het business spel is dan ook een belangrijk onderdeel van het programma waar zowel de ondernemers in spe, als ook de vrijwilligers veel plezier aan beleven. Wilt u meer zien hoe de jonge ondernemers worden opgeleid? Kijk dan op onze website www.sengerema.nl of bekijk op YouTube de prachtige film Kazi ni Kwako (Power to you) Sengerema.
steun jonge toekomstige ondernemers in tanzania
geef jonge ondernemers in tanzania een kans | 17
18 | geef jonge ondernemers in tanzania een kans
Colofon Uitgave Stichting Sengerema, mede mogelijk gemaakt door BellHill. www.sengerema.nl Postadres: Loolaan 78 2271 tp Voorburg Telefoon: 06 36 39 50 93 www.BellHill.nl Nieuwe Bussummerweg 67 1272 cd Huizen Telefoon: +31 (35) 640 96 85 geef jonge ondernemers in tanzania een kans | 19
duurzame donateurs gezocht voor ontwikkeling kleinschalig ondernemerschap Wilt ook u jongere ondernemers de kans geven hun dromen waar te maken? U kunt uw bijdrage overmaken naar banknummer iban nl04 rabo 0106 7425 66 t.a.v. Stichting Sengerema in Voorburg. Stichting Sengerema heeft de anbi status en voldoet aan de vereiste informatievoorziening, die met ingang van 1 januari 2015 voor Algemeen Nut Beogende Instellingen (anbi’s) verplicht is. Hierdoor zijn giften aftrekbaar voor de Inkomsten-/Vennootschapsbelasting (indien u 5 jaar bijdraagt zelfs zonder drempel). Wilt u meer zien hoe de jonge ondernemers worden opgeleid? Kijk dan op onze website www.sengerema.nl of bekijk op YouTube de prachtige film Kazi ni Kwako (Power to you) Sengerema. Wilt u in daden bijdragen of verder met ons kennismaken? Mail dan naar
[email protected] of bel met Jeroen Vegt Frans Wittermans +31 6 16 93 93 53 +31 6 36 39 50 93 +255 68 977 6756 +255 767 420 370
Met dank aan alle vrijwilligers en Ontwerpkantoor Vonk Specht, die belangeloos aan deze uitgave hebben meegewerkt en alle donateurs, waaronder Wilde Ganzen, Stichting MamaZoeloe, BellHill, Stichting Resto Van Harte en Stichting Level Foundation.
