Stichting Pensioenfonds Avery Dennison. Jaarrapport 2012

Stichting Pensioenfonds Avery Dennison

Jaarrapport 2012

Stichting Pensioenfonds Avery Dennison E-mail: [email protected] Telefoon: (013) 462 35 74 Internetsite: www.pensioenfondsaverydennison.nl KvK-nummer: 41166415

INHOUDSOPGAVE Pagina

A B C D E

Voorwoord Kerncijfers Karakteristieken van het pensioenfonds Oordeel van het Verantwoordingsorgaan Bestuursverslag Algemeen Stichting Pensioenfonds Avery Dennison in 2012 Vermogensbeheer en vermogenspositie Financiële positie Risicoparagraaf Vooruitblik

4 6 9 15 18 19 26 29 33 36 37

JAARREKENING 1 2 3 4 5 6

Balans per 31 december 2012 Staat van baten en lasten over 2012 Kasstroomoverzicht 2012 Grondslagen voor waardering en resultaatbepaling Toelichting op de balans per 31 december 2012 Toelichting op de staat van baten en lasten over 2012

39 40 41 42 47 60

OVERIGE GEGEVENS 1 2 3 4

Belangrijke gebeurtenissen na balansdatum Resultaatverdeling Actuariële verklaring Controleverklaring van de onafhankelijke accountant

67 67 68 70

BIJLAGEN 1

Verloopstaat deelnemers

73

___________________________________________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________________________________________ Stichting Pensioenfonds Avery Dennison 3

A

VOORWOORD


VOORWOORD Voor u ligt het jaarverslag 2012 van de Stichting Pensioenfonds Avery Dennison (hierna: het fonds). Financiële positie Mede door goede resultaten op de aandelenbeleggingen is de dekkingsgraad van het pensioenfonds in 2012 gestegen van 99,3% ultimo 2011 naar 106,9% ultimo 2012. Ook de introductie van de Ultimate Forward Rate (UFR) voor de berekening van de rentetermijnstructuur heeft hierbij een rol gespeeld. De minimale dekkingsgraad dient 104,2% te zijn. Op dit moment verkeert het fonds dus niet langer in een dekkingstekort. Evaluatie herstelplan In februari 2013 heeft het bestuur het herstelplan geëvalueerd. Deze evaluatie is gebaseerd op de dekkingsgraad van 31 december 2012. Op basis van deze evaluatie kan eind 2013 sprake zijn van een volledig herstel tot de minimaal vereiste dekkingsgraad. Er zijn op dit moment dus geen aanvullende maatregelen nodig. Eind 2013 vindt een definitieve beoordeling van het kortetermijn herstelplan plaats. In het geval van een verslechtering van de financiële positie van het fonds kunnen dan wel extra maatregelen noodzakelijk zijn, zoals een bijstorting door de werkgever of in het uiterste geval een verlaging van de pensioenaanspraken. Toeslagenbeleid Door de onderdekking eind 2011 heeft het fonds per 1 januari 2012, zowel voor de actieve deelnemers, de gewezen deelnemers en de gepensioneerden wederom geen toeslag verleend. Ook per 1 januari 2013 is geen toeslag verleend. Nieuw pensioenlandschap Het pensioenfonds heeft dit jaar weer veel ontwikkelingen doorgemaakt. Het herstel van de dekkingsgraad blijft moeizaam, mede door de lage rentestanden. De door het kabinet aangekondigde fiscale maatregelen zullen een invloed hebben op de pensioenregelingen vanaf 2014. Het bestuur bereidt zich hier al terdege op voor. Daarnaast zal het bestuur in 2013, samen met de werkgever, kijken naar wat de wijziging van het FTK voor gevolgen heeft voor het pensioenfonds. Eventueel te nemen maatregelen zullen door het bestuur voortvarend worden opgepakt. Verder wordt veel aandacht besteed aan maatregelen die erop gericht zijn dat het fonds op het gebied van beleggingen in control is en blijft. Transparantie, een efficiënte administratieve uitvoering alsmede beheersing van risico's staan hierbij ook in de komende tijd centraal. Tot slot is en blijft een verdere versterking van de deskundigheid van het bestuur een belangrijk aandachtspunt. Nieuwe regelgeving zorgt voor meer toezicht en hogere tijdsbesteding. Andere bestuursmodellen, met bijvoorbeeld externe bestuurders, zijn eveneens een optie. Ook dit onderwerp zal in de komende tijd op de bestuursagenda blijven terugkomen. Huib van Gijn Voorzitter


B

KERNCIJFERS


KERNCIJFERS Deelnemers, gewezen deelnemers en pensioengerechtigden 2012 Aantal Deelnemers Gewezen deelnemers Pensioengerechtigden

2011 %

Aantal

2010 %

Aantal

2009 %

Aantal

2008 %

Aantal

%

632

32,6

639

34,1

643

34,8

625

34,6

698

38,6

786 519

40,6 26,8

750 486

40,0 25,9

739 466

40,0 25,2

736 444

40,8 24,6

679 433

37,5 23,9

1.937

100,0

1.875

100,0

1.848

100,0

1.805

100,0

1.810

100,0

Premiebijdragen, saldo waardeoverdrachten, pensioenuitkeringen en pensioenuitvoeringskosten (x € 1.000) 2012

Premiebijdragen van werkgever, werknemers en FVP Saldo waardeoverdrachten Pensioenuitkeringen Pensioenuitvoeringskosten

2011

2010

2009

2008

7.826

6.429

5.997

14.142

4.761

-151

107

-527

13

142

6.620

6.244

5.914

5.682

5.486

483

450

472

476

413

Toelichting: Premiebijdragen van werkgevers en werknemers 2009 is inclusief bijstorting werkgever van € 7,8 miljoen. Technische voorzieningen, stichtingskapitaal en reserves, belegd vermogen (x € 1.000) en dekkingsgraad (%) 31-12-2012

Technische voorzieningen Reserves Belegd vermogen Beleggingen Liquide middelen Herverzekeringsdeel technische voorzieningen Saldo overige activa en passiva Totaal vermogen Aanwezige dekkingsgraad Vereiste dekkingsgraad

31-12-2011

31-12-2010

31-12-2009

31-12-2008

237.528

217.753

188.251

167.923

163.615

16.290

-1.530

12.735

13.252

-11.871

254.828 1.542

215.831 790

200.168 647

180.143 108

152.418 148

487 -3.039

537 -935

714 -543

642 282

680 -1.502

253.818

216.223

200.986

181.175

151.744

106,9 113,7

99,3 115,3

106,8 114,7

107,9 114,1

92,7 114,1


Verdeling beleggingsportefeuille voor risico pensioenfonds (x € 1.000) 31-12-2012

31-12-2011

% Vastgoed beleggingen Aandelen Vastrentende waarden Derivaten Overige beleggingen

31-12-2010

%

31-12-2009

%

31-12-2008

%

%

21.774 69.891

8,6 27,4

15.654 48.392

7,3 22,4

16.373 65.931

8,1 32,9

12.876 58.087

7,1 32,3

9.306 50.033

6,2 32,8

144.782 9.425 8.956

56,8 3,7 3,5

118.440 20.111 13.234

54,9 9,3 6,1

113.251 105 4.508

56,6 0,1 2,3

106.273 53 2.854

59,0 1,6

90.256 2.315 508

59,2 1,5 0,3

254.828

100,0

215.831

100,0

200.168

100,0

180.143

100,0

152.418

100,0

Beleggingsopbrengsten (x € 1.000) 2012

Directe opbrengsten Indirecte opbrengsten Kosten vermogensbeheer

2011

2010

2009

2008

-25 38.068 -1.021

190 16.233 -915

191 20.336 -

122 20.670 -

4.945 -29.420 -

37.022

15.508

20.527

20.792

-24.475

Tot en met 2010 zijn de kosten van vermogensbeheer opgenomen onder de indirecte beleggingsopbrengsten. Beleggingsrendement voor risico pensioenfonds

Totaal rendement

2012

2011

2010

2009

2008

%

%

%

%

%

17,4

7,6

12,4

14,3

-14,4

2010

2009

Pensioengegevens 2012 Franchise

Toeslagen 1 januari boekjaar deelnemers gewezen deelnemers pensioentrekkenden

13.174

2011 13.174

13.174

13.174

2012

2011

2010

2009

% -

% -

% -

% -

2008 13.174 2008 % 2,50 1,48 1,48


C

KARAKTERISTIEKEN VAN HET PENSIOENFONDS


KARAKTERISTIEKEN VAN HET PENSIOENFONDS

Profiel Stichting Pensioenfonds Avery Dennison, statutair gevestigd te Leiden, voert de pensioenregeling uit voor de werknemers van Avery Dennison in Nederland. In Nederland heeft Avery Dennison vestigingen in Leiden, Hazerswoude, Alphen a/d Rijn en Utrecht. Alle werknemers van de werkmaatschappijen, Avery Dennison Materials Nederland B.V., Avery Dennison B.V., Avery Dennison Materials Europe B.V. en Avery Dennison Netherlands Investment II B.V. zijn deelnemer aan de pensioenregeling van de Stichting Pensioenfonds Avery Dennison. De pensioenovereenkomst die bij het fonds is ondergebracht is een uitkeringsovereenkomst (middelloonregeling). De pensioentoezegging wordt in eigen beheer uitgevoerd. De administratie en het vermogensbeheer zijn uitbesteed aan externe partijen. Het fonds heeft zich tot doel gesteld het uitkeren of doen uitkeren van pensioenen aan de deelnemers en hun nabestaanden, in de gevallen en onder de voorwaarden als zijn geregeld in het pensioenreglement. Het bestuur van het fonds streeft als eindverantwoordelijk uitvoerder van de door de werkgever en werknemers overeengekomen pensioenregeling naar een optimale kwaliteit, zorgvuldigheid en openheid met betrekking tot die uitvoering. Het bestuur onderschrijft dan ook de Principes voor Goed Pensioenfondsbestuur (Pension Fund Governance) die de Stichting van de Arbeid in 2005 heeft vastgesteld en leeft deze principes na. Het fonds oefent geen nevenactiviteiten uit. Organisatie van het pensioenfonds Verdeling van taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden In het vervolg van dit hoofdstuk beschrijven wij de huidige organisatie van ons fonds aan de hand van het onderstaande schema. Verantwoordings orgaan

Visitatiecommissie Bestuur

Bestuursondersteuning

Beleggingsadviescommissie

Beleggingsadviseur

Communicatiecommissie

Onafhankelijke Accountant

Adviserend Actuar is

C ertificerend Actuaris

Vermogensbeheerder

Administrateur


Bestuur Het bestuur van het fonds bestaat uit zes leden. De helft van de bestuursleden wordt benoemd door de werkgever. Twee leden van het bestuur worden gekozen door de deelnemers uit de (gewezen) deelnemers. Eén bestuurslid wordt gekozen door de gepensioneerden. De leden die door de directie worden benoemd hebben voor onbepaalde tijd zitting in het bestuur. Van de bestuursleden namens de deelnemers en gepensioneerden treedt ieder jaar een lid in een nader vastgestelde volgorde af. Het aftredende bestuurslid kan zich echter terstond weer herkiesbaar stellen. Het bestuur wordt terzijde gestaan door een beleggingsadviescommissie en een communicatiecommissie. Commissies Beleggingsadviescommissie De beleggingsadviescommissie komt minstens eenmaal per kwartaal samen. De taken van de commissie zijn onder andere het voeren van overleg met de vermogensbeheerders, het toetsen van de vermogensresultaten en het adviseren van het bestuur over het te voeren beleggingsbeleid. De beleggingsadviescommissie wordt in haar taken bijgestaan door een externe beleggingsconsultant van Strategeon Investments Consultancy B.V. Communicatiecommissie De communicatiecommissie bestaat uit een voorzitter en drie overige leden. De belangrijkste taken van de communicatiecommissie zijn het bewaken van de uitvoering van het communicatieplan en de website. Daarnaast bereidt de commissie alle stukken voor wat betreft de communicatie met deelnemers en andere belanghebbenden. Verantwoordingsorgaan Het bestuur heeft op 13 maart 2008 een verantwoordingsorgaan ingesteld waarin de deelnemers, de gepensioneerden en aangesloten werkgever(s) zijn vertegenwoordigd. De inrichting is zodanig dat iedere partij evenveel stemmen heeft. Het verantwoordingsorgaan geeft jaarlijks een algemeen oordeel over het handelen van het bestuur aan de hand van het conceptjaarverslag, de conceptjaarrekening en andere relevante informatie, waaronder, indien van toepassing, de bevindingen van het intern toezichtorgaan, het door het bestuur uitgevoerde beleid in het afgelopen kalenderjaar en de beleidskeuzes die op de toekomst betrekking hebben. Het bestuur heeft een reglement voor het verantwoordingsorgaan opgesteld op basis van de uitgangspunten van Pension Fund Governance, dat gepubliceerd wordt op de website van het fonds. In dit reglement zijn de frequentie van het overleg met het bestuur, de te behandelen onderwerpen met betrekking tot het beleid en de verantwoording van het orgaan vastgesteld. Het verantwoordingsorgaan is actief sinds 26 maart 2008. Op 6 mei 2013 alsmede 31 mei 2013 hebben het verantwoordingsorgaan en het bestuur overleg gevoerd waarin het bestuur verantwoording heeft afgelegd over het door haar gevoerde beleid in 2012 alsmede over de beleidsvoornemens voor de toekomst. Naar aanleiding van dit overleg en op basis van de documenten die het verantwoordingsorgaan ontvangen heeft, heeft het verantwoordingsorgaan zich een oordeel gevormd over het gevoerde beleid in 2012. Het verslag van het verantwoordingsorgaan en een korte reactie van het bestuur zijn opgenomen in dit bestuursverslag.


Intern Toezicht Voor de inrichting van het Intern toezicht heeft het bestuur gekozen voor intern toezicht door een visitatiecommissie. Deze commissie bestaat uit ten minste drie leden die door het bestuur worden benoemd. Leden van de visitatiecommissie hebben geen verdere banden met het fonds of de aangesloten onderneming(en). Het bestuur heeft een reglement voor de visitatiecommissie opgesteld en gepubliceerd op de website van het pensioenfonds. De visitatiecommissie dient als collectief te beschikken over een deskundigheid die ten minste vergelijkbaar is met de deskundigheid die door De Nederlandsche Bank wordt verlangd van het bestuur. In 2010 heeft de visitatiecommissie haar eerste onderzoek bij het fonds uitgevoerd. De visitatiecommissie was ingevuld door deskundige leden met bestuurlijke ervaring van de maatschap VCHolland. De bevindingen van de visitatiecommissie zijn in het jaarverslag 2009 opgenomen. In 2013 vindt opnieuw visitatie plaats. Externe deskundigen Naast deze interne organen kent het fonds ook externe deskundigen. De adviserend actuaris is aanwezig bij elke bestuursvergadering om het bestuur te adviseren. Het bestuur wordt in de vergaderingen tevens bijgestaan door een bestuursadviseur van Syntrus Achmea. De certificerend actuaris beoordeelt jaarlijks de financiële positie van het fonds en geeft een actuariële verklaring af. De externe onafhankelijke accountant controleert de jaarrekening en de verslagstaten ten behoeve van de toezichthouder. Hij rapporteert aan het bestuur in de vorm van een accountantsverklaring bij de jaarrekening en een accountantsverslag. Hierin wordt melding gemaakt van zijn eventuele opmerkingen en aanbevelingen omtrent de administratieve organisatie en interne controle van ons fonds. Het bestuur wordt daarnaast bijgestaan door MCW Consult (bestuursondersteuning/management). Nevenfuncties bestuursleden F.W.M. Steeman: Bestuurslid Stichting REMEDI Redistributie Medische Instrumenten. F.W. Veltkamp: Raad van toezicht Quercus: vereniging van 11 protestantse basisscholen in gemeente Haarlemmermeer. S.B.E. Halbertsma: Zelfstandig Management Consultant & Interim Manager; Senior Expert (Volunteer Management Consultant) bij PUM Netherlands Senior Experts; Schuldhulpverlener en budgetcoach bij Perspectief Zutphen. Honoreringsregeling bestuurs- en commissieleden Bestuursleden van het fonds en leden van de commissies die in dienst zijn bij Avery Dennison genieten geen beloning. De onkosten van de bestuursleden en leden van de commissies worden vergoed. Voor de bestuursleden en leden van de commissies die niet in dienst van Avery Dennison zijn, geldt dat ze een vergoeding voor de verrichte uren ontvangen conform de wettelijke Regeling Onkostenvergoeding Vrijwilligerswerk. De leden van het Verantwoordingsorgaan zijn onbezoldigd. Hun onkosten worden wel vergoed.


Personalia Stand van zaken per 31 december 2012: Leden bestuur benoemd door de werkgever: H.N. van Gijn, voorzitter E. Voskuilen F.W. Veltkamp Leden bestuur namens de deelnemers: F.W.M. Steeman, secretaris S.B.E. Halbertsma F. Jonker* *De heer Jonker bezet de zetel namens de werknemers (t/m 31 januari 2013). Op 1 februari 2013 is een vacature ontstaan. Deze vacature is per 15 april 2013 ingevuld door mevrouw E.C. Megchelse. Beleggingsadviescommissie F.W.M. Steeman (voorzitter) H.N. van Gijn R. Bleeker E. Voskuilen S.B.E. Halbertsma G. Reddy G. van Tongeren (consultant) Communicatiecommissie F. Jonker (voorzitter)* F.W. Veltkamp J. Splinter M.C.J. Witteman (consultant) *De heer Jonker bezet de zetel namens de werknemers (t/m 31 januari 2013). Op 1 februari 2013 is een vacature ontstaan. Deze vacature is per 15 april 2013 ingevuld door mevrouw E.C. Megchelse. Per 1 februari is de heer Veltkamp benoemd tot voorzitter. Verantwoordingsorgaan Namens: Werknemers Werkgever Gepensioneerden

Lid: J. van Klaveren* K.H. Lauret H.L. Ewalds (voorzitter)

* De heer Van Klaveren heeft zich in verband met pensionering niet herkiesbaar gesteld voor het Verantwoordingsorgaan. De daardoor ontstane vacature is per 18 paril 2013 ingevuld door de heer R. Beij. Compliance officer L. van Leeuwen


Onafhankelijke accountant PricewaterhouseCoopers Accountants N.V. te Rotterdam Actuaris Adviserend: Mercer (Nederland) B.V. te Amstelveen Certificerend: Mercer (Nederland) B.V. te Amstelveen Beleggingsadministratie Syntrus Achmea Vermogensbeheer B.V. te De Meern Administrateur Syntrus Achmea Pensioenbeheer B.V. te Tilburg Vermogensbeheer Robeco Institutional Asset Management B.V. te Rotterdam Russell Investment Limited te Amsterdam Crédit Suisse (Asset Management) Limited te Amsterdam Consultant Vermogensbeheer Strategeon Investment Consultancy B.V. te Amsterdam


D

OORDEEL VAN HET VERANTWOORDINGSORGAAN


VERANTWOORDINGSORGAAN

Het Verantwoordingsorgaan is op 13 maart 2008 ingesteld door het fonds. Het Verantwoordingsorgaan is actief sinds 26 maart 2008. In het overleg tussen het bestuur van het fonds en het Verantwoordingsorgaan op 6 mei 2013 en 31 mei 2013 heeft het bestuur verantwoording afgelegd over het door haar gevoerde beleid in 2012 alsmede over de beleidsvoornemens voor de toekomst. Tijdens het overleg zijn onder meer de volgende onderwerpen aan de orde geweest: • de kerngegevens en de resultaten in het jaar 2012; • de opvolging van het advies van het verantwoordingsorgaan in 2012; • de evaluatie van het herstelplan en de ontwikkeling van de dekkingsgraad; • het beleid in 2012 met betrekking tot met betrekking tot de premie, beleggingen en toeslagverlening; • het onderzoek naar de vermogensbeheerstructuur; • de kostentransparantie; • de toekomst van het fonds. Na toezending van de concepten voor het jaarverslag, het actuarieel rapport en het accountantsverslag over het jaar 2012 heeft het bestuur van het fonds op 31 mei 2013 de volgende schriftelijke verklaring van het Verantwoordingsorgaan ontvangen: Verslag van het Verantwoordingsorgaan Het verantwoordingsorgaan(VO) heeft kennisgenomen van het concept jaarrapport, de concept jaarrekening en het concept actuarieel rapport met bijlagen van de Stichting Avery Dennison over het jaar 2012. Het VO heeft tevens kennis genomen van de beleidsvoornemens van het bestuur van het fonds voor het jaar 2013, in overlegvergaderingen op 6 mei en 31 mei 2013. In deze gesprekken is extra aandacht besteed aan de ontwikkelingen van de dekkingsgraad van het fonds en de onzekerheden die er zijn in verband met toekomstige regelgeving. Het verantwoordingsorgaan heeft vast kunnen stellen dat het bestuur op dit gebied duidelijk pro-actief handelt. Op basis van bovengenoemde informatie komt het VO tot een positief oordeel met betrekking tot het handelen van het bestuur en het gevoerde beleid in 2012, alsmede de beleidsvoornemens voor de toekomst. Het VO heeft verder nog de volgende aanbevelingen: Het bestuur onderneemt acties ter verdere verbetering van de administratieve organisatie van het vermogensbeheer. De oplossing die het bestuur momenteel overweegt kan echter invloed hebben op de taken van andere externe ondersteuners. Het VO adviseert om dit nauwkeurig te onderzoeken, ter voorkoming van dubbele kosten. Van de drie vermogensbeheerders is er één nog niet in staat om duidelijk inzicht te geven in de transactiekosten van het vermogensbeheer. De verwachting is dat dergelijk inzicht in de toekomst vereist is. Het VO beveelt aan om acties in de richting van deze vermogensbeheerder te nemen, om zeker te stellen dat ook zij de transactiekosten zichtbaar maken. Hazerwoude, 31 mei 2013

Het Verantwoordingsorgaan


Reactie van het bestuur Het bestuur heeft met genoegen kennis genomen van het positieve oordeel van het VO over 2012 en spreekt zijn dank uit voor de inzet en tijd die de leden van het VO in het afgelopen jaar aan het pensioenfonds hebben gegeven. De transparantie van de transactiekosten binnen de beleggingsfondsen heeft de aandacht van het bestuur. Leiden, 3 juni 2013

Stichting Pensioenfonds Avery Dennison Het bestuur


E

BESTUURSVERSLAG


BESTUURSVERSLAG

Algemeen Pensioenregeling Om een beeld te geven van de pensioenregeling die door het fonds wordt uitgevoerd, volgen enkele kerngegevens: • De pensioenregeling van het pensioenfonds betreft een uitkeringsovereenkomst. • Het pensioenreglement bevat toezeggingen van ouderdomspensioen ingaande op een leeftijd van 65 jaar, een nabestaandenpensioen en een wezenpensioen op basis van een voorwaardelijk geïndexeerd middelloonsysteem. • Voor de vaststelling van het ouderdomspensioen wordt een pensioengrondslag vastgesteld welke gelijk is aan het pensioengevend salaris verminderd met een franchise. • De franchise is voor deze pensioenregeling op het moment van inwerkingtreding van deze pensioenregeling (1 januari 2005) vastgesteld op € 13.174. Het bestuur van het Fonds kan besluiten de franchise in enig jaar per 1 juli aan te passen aan de ontwikkeling van lonen of prijzen. Dit is tot op heden nog niet gebeurd. • Het pensioengevend salaris is gelijk aan 12 maal het maandsalaris inclusief vakantietoeslag, ATV-toeslag, de vaste eindejaarsuitkering, en de ploegentoeslag met een maximum van 8,11% van het pensioengevend salaris. • De jaarlijkse opbouw van het ouderdomspensioen bedraagt 1,75% van de pensioengrondslag. Het nabestaandenpensioen is gelijk aan 70% van het (te bereiken) ouderdomspensioen. Het nabestaandenpensioen is op pensioendatum geheel uitruilbaar voor extra ouderdomspensioen. Het wezenpensioen is gelijk aan 14% van het (te bereiken) ouderdomspensioen. • De hoogte van de eigen bijdrage door de deelnemers bedraagt 1/3 van de premie. De deelnemer op wie de voorportaalregeling van toepassing is, is geen bijdrage verschuldigd. • Voor een deelnemer die arbeidsongeschikt is komt de premie vanaf het tijdstip waarop het dienstverband tussen de deelnemer en de werkgever eindigt, geheel of gedeeltelijk voor rekening van het fonds. In dat geval wordt aan de werkgever en de deelnemer derhalve gehele of gedeeltelijke vrijstelling van premiebetaling verleend. De premie wordt berekend naar de pensioengrondslag die gold onmiddellijk voor aanvang van de bedoelde vrijstelling. Toeslagenbeleid Toeslagverlening is bedoeld om de waarde van uw pensioen op peil te houden. De toeslagverlening op pensioenaanspraken en op pensioenuitkeringen is voorwaardelijk en vindt alleen plaats als de financiële middelen van het fonds dit toelaten. Er bestaat dus een risico dat er in een jaar geen toeslagverlening plaatsvindt. Het bestuur van het pensioenfonds beslist elk jaar of er een toeslag wordt verleend. Gestreefd wordt naar een toeslag op de pensioenaanspraken van deelnemers die gelijk is aan het hoogste van: a) de ontwikkeling van de CAO-lonen bij de werkgever, of b) de ontwikkeling van het afgeleide Consumentenprijsindexcijfer alle huishoudens. De toeslag zal echter nooit meer bedragen dan 3%, behalve ingeval het bestuur van het fonds besluit om een inhaalindexatie toe te passen op de pensioenaanspraken die in het verleden niet volledig zijn verhoogd conform de maatstaf. Voor ingegane pensioenen, de premievrije pensioenaanspraken van ex-deelnemers, pensioenaanspraken van deelnemers die premievrijstelling genieten wegens arbeidsongeschiktheid en aanspraken op bijzonder partnerpensioen van ex-partners en een eventueel eigen aanspraak op ouderdomspensioen van ex-partners wordt gestreefd naar een toeslag die gelijk is aan de ontwikkeling van het afgeleide Consumentenprijsindexcijfer alle huishoudens. De toeslag zal echter nooit meer bedragen dan 3%, behalve ingeval het bestuur van het fonds besluit om een inhaalindexatie toe te passen op de pensioenaanspraken die in het verleden niet volledig zijn verhoogd conform de maatstaf. Er is voor toekomstige toeslagen geen geld gereserveerd en er wordt ook bij de bepaling van de hoogte van de pensioenpremies geen rekening gehouden met toeslagverlening.


Uitbesteding van werkzaamheden Het bestuur heeft de administratie en het vermogensbeheer uitbesteed aan externe partijen. Pensioenadministratie Het uitvoeren van de pensioenadministratie was ook in het verslagjaar uitbesteed aan Syntrus Achmea Pensioenbeheer B.V. Naast het verzorgen van de administratie en het verzorgen van de noodzakelijke financiële rapportages fungeert Syntrus Achmea als eerste aanspreekpunt voor de deelnemers en voert zij de betalingen aan pensioengerechtigden en derden (in het kader van uitvoeringskosten) uit. Het bestuur heeft met Syntrus Achmea afspraken over de kwaliteit van haar dienstverlening door middel van een Service Level Agreement. De pensioenbeheerder houdt het bestuur door middel van SLA-rapportages per kwartaal op de hoogte van kerninformatie aangaande die dienstverlening. Daarmee is het bestuur in staat om de dienstverlening van de pensioenbeheerder te volgen en, waar nodig, bij te sturen. Vermogensbeheer en vermogensadministratie Het vermogensbeheer van het fonds werd in het verslagjaar uitgevoerd door drie partijen: Robeco Institutional Asset Management B.V., Russell Investment Limited en Crédit Suisse (Asset Management) Limited. Robeco is ingeschakeld voor de beleggingen in zakelijke waarden en in vastrentende beleggingen, Russell uitsluitend voor de beleggingen in zakelijke waarden. Crédit Suisse is ingeschakeld voor een (geringer) belang in een commodities fonds. Robeco en Russell houden het bestuur via de Beleggingsadviescommissie elk kwartaal op de hoogte van de voor het fonds behaalde beleggingsresultaten ten opzichte van de benchmark en invulling van het mandaat en leggen daarover verantwoording af tijdens de kwartaalbijeenkomst. Maandelijks ontvangt het bestuur een rapportage over alle beleggingsresultaten. De onafhankelijke vermogensadministratie is in het verslagjaar uitgevoerd door Syntrus Achmea Vermogensbeheer B.V. Daarnaast kent de beleggingsadministratie andere betrokkenen. De visitatiecommissie heeft in 2010 het bestuur aanbevolen deze administratieve organisatie nader te bezien op kwetsbaarheid en efficiëntie. De bevindingen van de commissie met betrekking tot de vermogensadministratie waren voor het bestuur herkenbaar. In december 2010 heeft het bestuur tijdens een door een adviseur van Avida International B.V. begeleide workshop een beter inzicht gekregen in de huidige constellatie van vermogensbeheeruitvoerders en de bijbehorende administratieve organisatie. Hierbij werd het bestuur geadviseerd een zodanige structuur aan te brengen dat het bestuur op ieder gewenst moment een meer gedetailleerd overzicht heeft van de portefeuille en de bijbehorende risico's. In 2012 heeft onderzoek plaatsgevonden naar een gewenst model hiervoor. Op 17 februari 2012 is het bestuur akkoord gegaan met de aanbeveling van Avida om een aantal verantwoordelijkheden in het kader van het vermogensbeheer neer te leggen bij een fiduciair manager. Het selectieproces voor een fiduciair manager is op 22 februari 2013 afgesloten. Het bestuur heeft geconstateerd dat het selectietraject zeer complex was. Op grond van een uiteindelijke kosten/batenanalyse heeft het bestuur besloten vooralsnog geen fiduciair manager te benoemen en in plaats daarvan enkele deeloplossingen nader uit te werken in 2013. Ook andere overwegingen hebben hierbij een rol gespeeld. ISAE 3402 verklaringen Het fonds vereist een ISAE 3402 rapportage van haar externe dienstverleners op het gebied van pensioenadministratie en vermogensbeheer. ISAE staat voor International Standard on Assurance Engagement en is een internationale standaard. De ISAE richtlijnen worden uitgevaardigd door de International Auditing and Assurance Standards Board. Syntrus Achmea Pensioenbeheer B.V. beschikt over een ISAE 3402 rapportage voor de processen en de werking van de processen die Syntrus Achmea uitvoert ten behoeve van de pensioenuitvoering voor haar klanten. Ook de drie vermogensbeheerders en Syntrus Achmea Vermogensbeheer B.V. beschikken over een ISAE 3402 rapportage. Het bestuur bestudeert de betreffende rapportages teneinde zich ervan te vergewissen dat de interne beleggings- en administratieprocessen goed functioneren. Het bestuur bespreekt de rapportages over het verslag in de vergadering van 17 juni 2013.


Transparantie, openheid en communicatie De eisen die Pension Fund Governance stelt aan transparantie, openheid en communicatie zijn door het fonds als volgt ingevuld: • Het fonds beschikt over een communicatieplan, waarin onder meer wordt aangegeven hoe het fonds aan de periodieke en incidentele informatieverplichtingen voldoet. • Het bestuur informeert de aangesloten werkgever(s), de deelnemers en de gepensioneerden ten minste één maal per jaar middels een Pensioen Update over de algemene gang van zaken binnen het pensioenfonds. Daarbij gaat het onder meer om ontwikkelingen met betrekking tot de pensioenregeling en het premie-, beleggings- en indexatiebeleid en de financiële situatie van het fonds (verkort jaarverslag). Deze toelichting wordt ook gegeven tijdens de jaarlijkse Algemene vergadering van deelnemers en gepensioneerden. • Over individuele zaken wordt schriftelijk, of op verzoek telefonisch of via e-mail binnen twee weken naar betrokkene toe gecommuniceerd. • Het fonds beschikt over een Verklaring inzake de Beleggingsbeginselen, die ten minste om de drie jaar wordt herzien. • Geïnteresseerden kunnen het jaarverslag, de statuten en reglementen en de Verklaring inzake de Beleggingsbeginselen van het fonds bij het secretariaat van het fonds opvragen dan wel downloaden vanaf de website van het fonds. Daarnaast worden de betreffende eisen ingevuld door de zaken die in onderhavig jaarverslag zijn vermeld over onder meer nevenactiviteiten en honoreringsregelingen. Premiebeleid De financiering van de pensioenregeling is gebaseerd op het systeem van doorsneepremie. De voor een deelnemer voor de pensioenregeling aan het fonds verschuldigde premie voor het ouderdoms-, partner- en wezenpensioen betreft een jaarlijks door het bestuur vast te stellen percentage van de pensioengrondslag. De premie moet voldoen aan de eisen van kostendekkendheid. De kostendekkende premie wordt bepaald op basis van de vereisten die daaraan gesteld worden door de Pensioenwet. In de uitvoeringsovereenkomst tussen het fonds en de aangesloten werkgevers is de premievaststelling vastgelegd. Jaarlijks neemt het bestuur een besluit over de premie. Het fonds draagt de kosten verbonden aan het beheer en de administratie van het fonds. Eventuele andere uitgaven, naar het oordeel van het bestuur nodig ter bereiking van het doel van het fonds, komen ten laste van het fonds, tenzij met de werkgevers anders is overeengekomen. Kostendekkende premie Op grond van de pensioenwet rapporteren wij ook de zogenaamde kostendekkende premie. De kostendekkende premie wordt bepaald door met de definitieve gegevens de actuariële premie te bepalen op basis van: • Rentetermijnstructuur (RTS) per 31 december 2011 en • het Vereist Vermogen per 31 december 2011 Deze kostendekkende premie bedraagt over 2012 € 7.960.000 (exclusief FVP). We rapporteren ook de zogenaamde ex-ante toetspremie. De toetspremie wordt bepaald door met de definitieve gegevens de actuariële premie te bepalen op basis van: • de RTS per 30 november 2011 en • het vereist vermogen van 30 september 2011 Het fonds heeft er namelijk als beleid voor gekozen om op deze grondslagen de feitelijk te betalen premie voor 2012 te bepalen. Deze toetspremie bedraagt over 2012 € 7.674.000 (exclusief FVP). De feitelijke geheven en ontvangen premie over 2012 bedraagt € 7.786.000 (exclusief FVP) en is hoger dan de toetspremie. Het fonds brengt een doorsneepremie in rekening bij de werkgever. Deze doorsneepremie was in 2012 vastgesteld op 25,8% van de pensioengrondslag (exclusief FVP).


Uitvoeringsovereenkomst Het fonds en de aangesloten werkgevers, Avery Dennison Materials Nederland B.V. en Avery Dennison B.V. per 1 januari 2008 en Avery Dennison Materials Europe B.V. en Avery Dennison Netherlands Investment II B.V. per 1 juli 2008, hebben conform de eisen van de Pensioenwet een uitvoeringsovereenkomst afgesloten. Daarin zijn onder meer diverse wettelijk voorgeschreven procedures opgenomen. In het kader van de uitvoering van de overeenkomst tussen het fonds en de werkgevers en de daarin opgenomen maatregelen bij een dekkingstekort hebben de werkgevers in 2009 besloten tot een bijstorting van € 7.800.000 op 30 juni 2009. Tegelijkertijd is een leningsovereenkomst afgesloten met de werkgever, waarbij dit bedrag op 30 juni 2009 door het fonds aan de onderneming is uitgeleend onder marktconforme voorwaarden. In 2012 heeft de laatste aflossing op deze lening plaatsgevonden. Op 1 maart 2012 is door alle betrokken partijen een nieuwe aangepaste uitvoeringsovereenkomst getekend. De aanpassingen betroffen een door DNB verlangde aanpassing in de voorwaardelijkheidsverklaring en het opnemen van voorwaarden bij het beëindigen van de overeenkomst, met name met betrekking tot een eventuele collectieve waardeoverdracht. ABTN en verklaring beleggingsbeginselen Op 19 november 2012 heeft het fonds een aangepaste actuariële en bedrijfstechnische nota (ABTN) vastgesteld. De ABTN wordt zo nodig jaarlijks door het pensioenfonds geactualiseerd. De Verklaring beleggingsbeginselen maakt deel uit van de ABTN van het fonds. Deze verklaring wordt op verzoek van (gewezen) deelnemers en pensioengerechtigden aan het fonds verstrekt. Het document is eveneens op de website van het fonds geplaatst. De Verklaring is opgesteld in overeenstemming met Artikel 145 van de Pensioenwet en Artikel 12 van de Europese Richtlijn 2003/41/EG d.d. 3 juni 2003. Het bestuur van het fonds heeft deze verklaring bekrachtigd op 29 november 2007. Op 19 november 2012 heeft het bestuur de Verklaring beleggingsbeginselen geactualiseerd. Deskundigheid Met de pensioenregeling is een groot belang voor de deelnemers en uitkeringsgerechtigden gemoeid. Het bestuur is zich van deze verantwoordelijkheid bewust. Die verantwoordelijkheid wordt meer zichtbaar nu de deskundigheidseisen in de afgelopen jaren zijn aangescherpt. In dit kader heeft het bestuur een beleid ontwikkeld ten aanzien van de deskundigheidsbevordering van de bestuursleden. Onderdeel daarvan zijn de mogelijkheid van meerdaagse pensioencursussen en het ter beschikking stellen van vakliteratuur en artikelen uit de pers. Het beleid ten behoeve van deskundigheidsbevordering is onderdeel van een deskundigheidsplan. Het plan waarborgt dat het bestuur als collectief over de vereiste deskundigheid en ervaring beschikt. Bij het streven naar deskundigheid richt het bestuur zich op de niveaus van deskundigheid opgenomen in de eindtermen van het Plan van Aanpak Deskundigheidsbevordering van de pensioenkoepels (PAD). Bij elke mutatie in het bestuur gaat het bestuur na of aan de eisen van deskundigheid en ervaring nog steeds kan worden voldaan. Ten minste eenmaal per drie jaar gaat het bestuur na of het bestuur als collectief actuele ontwikkelingen op pensioengebied in voldoende mate volgt. Deze toetsing wordt uitgevoerd door een onafhankelijk instituut dat individuele toetsen bij de bestuurders afneemt op het niveau van de in het PAD genoemde eindtermen. Deze toetsing heeft in 2011 plaatsgevonden door middel van de toets SPO Kennisreflector. Op 16 april 2012 heeft een bestuur een aangepast deskundigheidsplan goedgekeurd (zie pagina 26 van dit bestuursverslag).


Evaluatie functioneren Het bestuur heeft een procedure vastgesteld voor een periodieke zelfevaluatie. Het gaat om het functioneren van het bestuur als geheel en van de individuele bestuursleden afzonderlijk. Doel van de zelfevaluatie is de kwaliteit van het bestuur in stand te houden en/of te verbeteren. Het bestuur bespreekt jaarlijks zijn eigen functioneren en het functioneren van de door het bestuur ingestelde commissies. De voorzitter voert in beginsel eenmaal per jaar een functioneringsgesprek met ieder bestuurslid, waarin ook het functioneren van de voorzitter aan de orde komt. Deze evaluatie heeft ook over 2012 plaatsgevonden. Tijdens een heidag is het functioneren van het bestuur als geheel uitgebreid geëvalueerd. Daar werd geconcludeerd dat het bestuur betrokken en deskundig is. Ook in 2013 worden weer deskundigheidstrainingen ingepland. Daarnaast wordt zal deskundigheidsbevordering voor het Verantwoordingsorgaan actief worden gefaciliteerd. Het bestuur heeft naar aanleiding van de zelfevaluatie diverse acties uitgezet. Integere bedrijfsvoering Wettelijk is geregeld dat een pensioenfonds maatregelen dient te treffen die goed pensioenfondsbestuur waarborgen. Met de invoering van de Pensioenwet per 1 januari 2007 zijn de STAR principes voor pension fund governance (PFG) verankerd in het wettelijk kader. Deze 32 principes betreffen de onderdelen zorgvuldig bestuur; transparantie, openheid en communicatie; deskundigheid; verantwoording en intern toezicht. Het beleid van een fonds is gericht op een integere bedrijfsvoering. Deze verantwoordelijkheid is vastgelegd in artikel 143 van de Pensioenwet. Dit houdt onder meer in: • Adequate administratieve organisatie en interne controle (AO/IC) en risicobeheersing • Analyse en beheersing van integriteitsrisico's • Voorkomen van belangenverstrengeling • Duurzame beheersing van (financiële) risico's • Eenmaal per drie jaar een continuïteitsanalyse.

Naleving weten regelgeving Het bestuur is niet bekend met overtredingen van weten regelgeving. Gedragscode In 2012 is de gedragscode van toepassing. Deze gedragscode is gebaseerd op de modelgedragscode die ontwikkeld is door de pensioenkoepels. Met de verklaring van naleving van de gedragscode, die door ieder bestuurslid is ondertekend, heeft het bestuur een goed instrument in handen voor het omgaan met en het handhaven van de van toepassing zijnde integriteitnormen. Uit de jaarlijkse schriftelijke terugkoppeling van de compliance officer is gebleken dat zich in 2012 geen bijzondere omstandigheden of voorvallen hebben voorgedaan waarvoor de gedragscode bedoeld is of die in strijd zijn met het integriteitsbeleid. Klachten en geschillen Het bestuur kent een klachten- en geschillenregeling. Klachten worden in eerste instantie in behandeling genomen door de pensioenadministratie. Wanneer de belanghebbende het niet eens is met de op zijn verzoek ontvangen reactie is hij gerechtigd zich met een bezwaarschrift tot het bestuur van het fonds te richten. Het bestuur is gehouden de klacht nader te onderzoeken. Indien het bestuur besluit niet of niet volledig aan de klacht tegemoet te komen, doet het bestuur haar reactie vergezeld gaan van een uiteenzetting over de mogelijkheid om het ontstane geschil voor te leggen aan de Ombudsman Pensioenen of aan de burgerlijke rechter. In 2012 zijn geen klachten ontvangen. Ook was er geen sprake van geschillen.


Lidmaatschap OPF Het lidmaatschap van de Stichting Ondernemingspensioenfondsen (OPF) werd in het verslagjaar gecontinueerd. OPF heeft tot doel belangenbehartiging van ondernemingspensioenfondsen en het bevorderen van onderlinge samenwerking. Vanuit het bestuur vond in het kader van deskundigheidsbevordering en informatie-uitwisseling deelname plaats aan themamiddagen en Kringbijeenkomsten. OPF maakt sinds eind 2010 deel uit van het samenwerkingsverband met de pensioenkoepels Unie van Beroepspensioenfondsen (UvB) en Vereninging van Bedrijfstakpensioenfondsen (VB) binnen de Pensioenfederatie, waarmee de dienstverlening aan pensioenfondsen is verbreed. De beleidsagenda van de Pensioenfederatie is de inhoudelijke basis voor de samenwerking. Toezichthouders Alle pensioenfondsen in Nederland moeten zich houden aan de regels die geformuleerd zijn in de Pensioenwet en de Wet Financieel Toezicht. Hierop wordt toezicht gehouden door de Autoriteit Financiële Markten (AFM) en door De Nederlandsche Bank (DNB). Deze laatste instantie zorgt voor het prudentieel (financieel) toezicht en het materieel toezicht. Materieel toezicht betekent onder andere dat DNB nagaat of het fonds de inhoudelijke bepalingen van de Pensioenwet naleeft en zorgt voor transparantie in het bestuur, administratie en een klantgerichte uitvoering. Prudentieel toezicht houdt in dat DNB controleert of de beleggingen verantwoord geschieden en of het algehele financiële beheer van het pensioenfonds deugdelijk is. DNB ziet erop toe dat de belangen van de deelnemers, gewezen deelnemers en pensioengerechtigden in het pensioenfonds gewaarborgd zijn. De AFM verzorgt gedragstoezicht van het fonds. Hierbij gaat het vooral om de voorlichting van het pensioenfonds aan de rechthebbenden. Corporate governance en stembeleid Corporate governance heeft betrekking op de manier waarop ondernemingen worden bestuurd en de wijze waarop er toezicht wordt gehouden op dat bestuur. Uitgangspunt is dat het bestuur en de raad van commissarissen verantwoording afleggen over het ondernemingsbeleid en het door de raad van commissarissen uitgeoefende toezicht hierop. De Nederlandse Corporate Governance Code ('Code Tabaksblat') is op 1 januari 2004 van kracht geworden. De Code vereist van institutionele beleggers, waartoe ook pensioenfondsen behoren, dat zij een stembeleid publiceren en verslag doen van het gevoerde beleid alsmede over hun stemgedrag op aandeelhoudersvergaderingen, via een website. Het fonds heeft de uitvoering van het vermogensbeheer uitbesteed aan vermogensbeheerders. Deze vermogensbeheerders stemmen actief op aandeelhoudersvergaderingen. Het fonds heeft in het verslagjaar de keuze gemaakt zelf geen gebruik te maken van het stemrecht, omdat het bestuur van mening is dat het fonds - in tegenstelling tot de vermogensbeheerder - niet in de positie verkeert om de noodzakelijke betrokkenheid als aandeelhouder waar te maken. Het fonds ziet er wel op toe dat het stembeleid van de vermogensbeheerders gebaseerd is op internationaal geaccepteerde principes, zoals die van het International Corporate Governance Network (ICGN). Of dat de vermogensbeheerders gebruik maken van de stemadviezen van gerenommeerde onderzoeksbureaus zoals Institutional Shareholder Services (ISS), dat haar stemadviezen baseert op de pan-Europese Corporate Governance codes, maar daarnaast ook rekening houdt met nationale Corporate Governance codes. Voor zover het bestuur stemrecht heeft ten aanzien van zaken die primair de vermogensbeheerders zelf betreffen, zoals het beloningsbeleid, wordt dit stemrecht wel uitgeoefend. Het fonds blijft eindverantwoordelijk en zal de vermogensbeheerders met regelmaat vragen hoe zij hun corporate governance beleid vormgeven.


Maatschappelijk verantwoord beleggen Stichting Pensioenfonds Avery Dennison heeft alle beleggingen uitbesteed. Het fonds heeft geen directe invloed op de beleggingen gezien het feit dat de beleggingen uitsluitend plaats vinden door middel van participaties in fondsen. Het bestuur heeft dan ook besloten om zelf geen expliciet beleid op het gebied van maatschappelijk verantwoord beleggen te formuleren. Wel volgt het bestuur nauwgezet de ontwikkelingen op dit vlak bij de aangestelde vermogensbeheerders. Bij Robeco is verantwoord beleggen een belangrijk onderdeel van het beleggingsbeleid. De aanpak bestaat uit: • Integratie van factoren op het gebied van milieu, maatschappij en ondernemingsbestuur in de beleggingsanalyse en het beslisproces; • In het kader van engagement wordt een actieve dialoog aangegaan met bedrijven en wordt gebruik gemaakt van stemrechten; • Uitsluiting, indien ondernemingen of landen zich schuldig maken aan structurele overtredingen van internationale richtlijnen. Met ingang van 1 januari 2013 is er in Nederland een verbod op het investeren in clustermunitie in werking getreden. Russell Investments beoordeelt de gevolgen welke het meenemen van ESG-criteria (environmental, social, governance) hebben op het risico en rendement van de beleggingsportefeuilles. Russell heeft daartoe een overeenkomst gesloten met data provider Sustainalytics. Het beleid wordt nog verder ontwikkeld. Sustainalytics voorziet Russell van ESG-gegevens, wat betekent dat Russell in staat is om portefeuilles van de huidige en potentiële vermogensbeheerders te analyseren en te beoordelen aan de hand van een breed scala aan ESG-factoren. Dit stelt Russell o.a. in staat om te beoordelen hoe effectief beheerders de risico- en rendementseffecten van ESG op hun strategieën evalueren. Voor alle nieuwe onderliggende vermogensbeheermandaten heeft Russell de volgende richtlijn toegevoegd aan de beleggingsrichtlijnen: "Russell requires that the Money Manager consider environmental, social and governance factors in their investment decision making to the extent these factors are relevant and can be integrated into the Money Manager's investment processes."


STICHTING PENSIOENFONDS AVERY DENNISON IN 2012 Bestuur Het bestuur kwam in 2012 zeven maal in plenaire zitting bijeen. Daarbij kwamen onder meer de volgende onderwerpen aan de orde: • De financiële positie van het fonds en de evaluatie van het herstelplan; • Het jaarverslag en de jaarrekening; • De hoogte van de toeslagen; • Aanpassing van de ABTN en Verklaring beleggingsbeginselen; • De organisatie rondom de beleggingenadministratie; • Communicatieplan; • Deskundigheidsplan; • Crisisplan; • Continuïteitsanalyse; • Aanpassing uitvoeringsovereenkomst; • Aanpassing statuten en pensioenreglement; • De beleggingen. Per 31 december 2011 nam de heer J.B. Korndorffer afscheid als bestuurslid. Per 7 mei 2012 is hij, zowel in het bestuur als in de beleggingsadviescommissie, opgevolgd door de heer S.B.E Halbertsma. Per 31 december 2012 liep de zittingstermijn van de heer Jonker na drie jaar bestuurslidmaatschap af. Het bestuur dankt hem voor zijn inzet en kritische bijdrage aan het bestuur. De heer Jonker is per 15 april 2013 opgevolgd door mevrouw Megchelse. Mevrouw Megchelse is, evenals de heer Jonker dat was, lid van de communicatiecommissie. De heer Veltkamp heeft de heer Jonker vervangen als voorzitter van de communicatiecommissie. Aanscherping deskundigheid bestuur Ook in 2012 zijn de deskundigheidseisen van DNB aangescherpt. Een pensioenfondsbestuurder moet vanaf de eerste dag aan alle deskundigheidseisen voldoen. Het fonds zorgt er op die manier voor dat nieuwe en bestaande pensioenfondsbestuurders geschikt en deskundig zijn. Ook mevrouw Megchelse voldoet aan deze norm. Beleggingsadviescommissie Ook in dit verslagjaar heeft de beleggingsadviescommissie ieder kwartaal overleg gevoerd met de vermogensbeheerders, de vermogensresultaten getoetst en het bestuur geadviseerd over het te voeren beleggingsbeleid, alsmede over de verrichtingen van de vermogensbeheerders. In elke vergadering rapporteren de vermogensbeheerders zowel mondeling als schriftelijk over de beleggingen en de behaalde resultaten ten opzichte van de norm. Tussentijds brengen de vermogensbeheerders bovendien ook nog op maandbasis schriftelijke rapportages uit, zodat voortdurend de vinger aan de pols gehouden kan worden. De beleggingsadviescommissie wordt in haar taken steeds bijgestaan door een externe beleggingsconsultant van Strategeon Investment Consultancy B.V.. In verband met zowel de financiële positie van het fonds als de ontwikkelingen op de financiële markten heeft de beleggingsadviescommissie in het verslagjaar iedere maand een conference call gehouden. Ook heeft de commissie zich uitvoerig gebogen over de gevolgen van de nieuwe methodiek voor de rekenrente (UFR) op de beleggingen. Premie 2013 omhoog De lage rentestand heeft gevolgen voor de premie die het pensioenfonds moet heffen. De premie van het fonds moet kostendekkend zijn. Voor 2012 is de premie vastgesteld op 25,8% van de pensioengrondslag. In 2013 bedraagt de premie 26,4% van de pensioengrondslag. De eigen bijdrage van de werknemers bedraagt 1/3 deel.


Waardeoverdracht en onderdekking Wanneer de dekkingsgraad van een pensioenfonds dat bij waardeoverdracht is betrokken lager is dan 100%, dan mag het pensioenfonds de betreffende waardeoverdracht niet uitvoeren. De waardeoverdracht moet dan worden opgeschort. Het fonds heeft in oktober 2011 de waardeoverdrachten stopgezet. In oktober 2012 zijn de waardeoverdrachten hervat, omdat de dekkingsgraad weer hoger was dan 100%. Toeslagbeleid Het bestuur heeft in november 2012 besloten om niet over te gaan tot het verlenen van een toeslag per 1 januari 2013. Noch voor de actieven, noch voor de gepensioneerden en slapers, omdat de financiële middelen dit niet toelaten. Ook per 1 januari 2012, 2011, 2010 en 2009 vond geen toeslagverlening plaats. De gemiste toeslagen worden door het bestuur bijgehouden en het bestuur bekijkt in de toekomst of er mogelijkheden zijn om de gemiste toeslagen alsnog toe te kennen. Er zijn ook geen toeslagen verleend aan gepensioneerden en slapers in 2003, 2004 en 2005 in het kader van destijds geldende herstelplan. Voor de actieven geldt daarnaast dat de pensioengrondslag was bevroren in 2003 en 2004. Per saldo bedraagt de cumulatieve indexatieachterstand voor de inactieven 13,1% en voor de actieven 14,8%. Intern toezicht In 2012 heeft geen visitatie plaatsgevonden. Wettelijke vermeldingen Het afgelopen jaar zijn aan het pensioenfonds geen dwangsommen of boetes opgelegd. Er zijn door DNB geen aanwijzingen aan het fonds gegeven, noch is een bewindvoerder aangesteld of is bevoegdheidsuitoefening van een van de organen van het fonds gebonden aan toestemming van de toezichthouder. Crisisplan Naar de mening van DNB waren veel pensioenfondsen tijdens de kredietcrisis onvoldoende voorbereid op een snelle verslechtering van de financiële positie. Alle pensioenfondsen hebben daarom een financieel crisisplan opgesteld. De deadline daarvoor was 1 mei 2012. Het bestuur heeft de nieuwe richtlijn en de opzet van een crisisplan uitvoerig besproken tijdens de jaarlijkse heidag in december 2011. Op 16 april 2012 is het crisisplan definitief vastgesteld. In een financiële crisis kan dit document een goede leidraad voor het handelen van het bestuur zijn. DNB en AFM evalueerden de kwaliteit van financiële crisisplannen. Ze publiceerden een document met voorbeelden van good and bad practices. De toezichthouders verwachten dat fondsen hun crisisplannen daarmee verbeteren. In april 2013 heeft het bestuur het crisisplan geactualiseerd. Daarbij is ook gekeken naar de good and bad practices van DNB. Continuïteitsanalyse Het bestuur heeft in 2012 een continuïteitsanalyse uitgevoerd. Deze is op 25 juni 2012 vastgesteld. Kostentransparantie Hieronder wordt toelichting gegeven op de pensioenuitvoeringskosten per deelnemer en gepensioneerde en de kosten van vermogensbeheer in percentage van het belegd vermogen. De pensioenuitvoeringskosten per deelnemer en gepensioneerde bedragen € 419. Deze kosten zijn berekend door de totale pensioenuitvoeringskosten te delen door het totaal aantal actieve deelnemers en gepensioneerden ultimo 2012. De totale pensioenuitvoeringskosten 2012 ad € 483.000 zijn naar de categorieën van de Pensioenfederatie te verdelen naar kosten van de deelnemer en gepensioneerde ad € 252.000 en kosten van bestuur en financieel beheer ad € 231.000.


De kosten van vermogensbeheer exclusief transactiekosten waren in het verslagjaar 0,50 % van het belegd vermogen. Het inzicht in de kosten van vermogensbeheer inclusief transactiekosten kan voor het verslagjaar 2012 nog niet worden gegeven in de mate van detail die door de Pensioenfederatie is voorgesteld. Dit heeft de aandacht van het bestuur en bij de betreffende vermogensbeheerder zal het verzoek worden neergelegd de systemen zo in te richten dat de informatie over de transactiekosten in ieder geval in 2013 kan worden opgeleverd. Communicatie Algemene vergadering van deelnemers en gepensioneerden Op 3 september 2012 is de Algemene van deelnemers en gepensioneerden gehouden. De aanwezige deelnemers en gepensioneerden zijn daarin geïnformeerd over de resultaten van het fonds in 2011. Ook de ontwikkeling van het herstelplan kwam aan de orde. Verder werden het beleggingsbeleid, de resultaten tot september 2012 en diverse andere beleidsaandachtspunten van het bestuur toegelicht. Een verkort jaarverslag over 2011 is opgenomen is de jaarlijkse uitgave Pensioen Update, die in juli 2012 verscheen. Communicatie evaluatie herstelplan Op de website van het pensioenfonds heeft het bestuur de deelnemers en pensioengerechtigden geïnformeerd over de evaluatie 2012 van het herstelplan. Via de Pensioen Update die in juli 2013 verschijnt worden ze daar schriftelijk over geïnformeerd.


VERMOGENSBEHEER EN VERMOGENSPOSITIE Economische ontwikkelingen en financiële markten in 2012 De wereldeconomie had in 2012 een aantal structurele problemen het hoofd te bieden, die een traditioneel economisch herstel belemmerden. Ook dit jaar stond in het teken van de beheersing van de schuldquota in de Westerse wereld, in een omgeving met gematigde economische groei en lage rentes. Het was ook een jaar waarin centrale banken meer dan gebruikelijk van zich lieten horen. Daarbij speelde het krachtige optreden van de ECB een hoofdrol. De noodzakelijke schuldbeheersing in de Westerse wereld verloopt gemakkelijker bij een aantrekkende groei van de wereldeconomie. In de eerste maanden van 2012 kwam die groei vooral uit de VS, waar de werkloosheidscijfers gunstig uitvielen. De werkloosheid daalde gedurende het jaar vervolgens langzaam naar 7,5%. Daarbij verbeterde de situatie op de Amerikaanse huizenmarkt. Hoewel de conjuncturele situatie verbeterde, had de economie van de VS in het najaar te kampen met het dreigende fiscaal ravijn (fiscal cliff) per 1 januari 2013. De investeringsactiviteit van bedrijven bleef in de aanloop hier naar toe zeer gematigd. In Europa verminderde de bezorgdheid in het eerste kwartaal doordat de Europese Centrale Bank (ECB) in december 2011 en februari 2012 driejaarsleningen beschikbaar stelde aan de Europese banken tegen een hele lage rente. Hierdoor konden de banken zich goedkoop herfinancieren. Een deel van de middelen werd gebruikt om overheidsobligaties te kopen met een hogere rente. Later in het jaar laaide de onrust weer op doordat de Griekse overheid wederom niet voldeed aan de gestelde eisen van de Trojka en een derde steunpakket nodig had. Het besmettingsgevaar van een eventuele Griekse uittreding richting de overige periferie van de Eurozone vormde daardoor een reëel risico. Ook de problemen in de Spaanse huizenmarkt werden steeds meer zichtbaar. In een poging de markten te stabiliseren deed de centrale bank president Draghi een krachtige uitspraak in juli 2012 door te stellen dat de ECB er alles aan zal doen om de euro te redden en dat dit afdoende zal zijn. De rentes op staatspapier van Spanje en Italië daalden aanzienlijk door de aankondiging van een ongelimiteerd conditioneel obligatie opkoopprogramma door de ECB. De financiële markten hebben een goed jaar achter de rug ondanks de per saldo wat tegenvallende reële economie. In het eerste kwartaal profiteerden vooral de risicovolle beleggingscategorieën als (vastgoed)aandelen, risicovolle bedrijfsobligaties, staatsobligaties van opkomende landen en solide bedrijfsobligaties van de combinatie van meevallende economische cijfers in Amerika en de aanhoudende verruiming van het monetaire beleid. In het tweede kwartaal - toen de bezorgdheid over de Europese crisis toenam - groeide de interesse voor veilige havensstaatsobligaties van Duitsland en Amerika. De tienjaarsrentes op deze staatsobligaties daalden ruim onder de 2%, omdat voor een steeds grotere groep investeerders het veiligstellen van het opgebouwde kapitaal belangrijker is dan het te verwachten rendement. In het tweede halfjaar stegen de wereldwijde aandelenkoersen door naar een jaarwinst van 15% in euro's. De aandelenkoersen van opkomende landen sloten het jaar zelfs nog iets hoger af met een stijging van 16%. Vastgoed bleek echter de best renderende beleggingscategorie van 2012 met een rendement van 26%. Het agressieve optreden van centrale banken stimuleerde beleggers om beleggingsrisico's te nemen. Hiervan profiteerden de bedrijfsobligaties. Staatobligaties van ontwikkelde landen presteerden daarentegen matig. Grondstoffen kwamen dit jaar niet goed uit de verf met een klein verlies.


Rendementen De hierboven vermelde ontwikkelingen hebben ertoe geleid dat 2012 een goed beleggingsjaar voor het fonds is geweest. In het jaar 2012 behaalde de totale portefeuille een rendement van 17,4% (2011: 7,6%), terwijl de benchmark een rendement liet zien van 17,8% (2011:8,8%). Het pensioenfonds heeft haar vermogen ondergebracht in (institutionele) beleggingsfondsen. In de onderstaande tabel zijn de brutorendementen van de verschillende beleggingsfondsen opgenomen. De vastrentende waarden en aandelen opkomende markten presteren beter dan de benchmark, de overige categorieën laten een underperformance zien.

Staats- en bedrijfsobligaties fonds (Robeco)

Rendement 2012 12,7%

Benchmark 2012 11,2%

Rendement Benchmark 2011 2011 3,2% 3,2%

Long duration fonds (Robeco)

24,7%

24,7%

42,9%

42,9%

Wereldwijd aandelenfonds (Russell)

14,9%

14,9%

-7,9%

-6,1%

Opkomende landen aandelenfonds (Robeco)

16,5%

16,4%

-16,4%

-15,7%

Onroerend goed fonds (Robeco)

25,2%

25,9%

-2,5%

-2,4%

Commodities fonds (netto) (Crédit Suisse)

-3,1%

-1,6%

-12,3%

-13,7%

Totale portefeuille

17,4%

17,8%

7,6%

8,8%

Bij de berekening van het totale portefeuillerendement wordt gebruik gemaakt van een onafhankelijke dataprovider (Bloomberg), waarbij waarderingen voor sommige fondsen met een dag zijn vertraagd. Hierdoor zal het rendement en de benchmark op totaalniveau afwijken van hetgeen op basis van de resultaten van de onderliggende beleggingsfondsen zou worden verwacht. Beleggingsmix en mandaten Het bestuur heeft in 2009 een Asset Liability Management (ALM-) studie laten uitvoeren. Hierbij is rekening gehouden met de karakteristieken van het deelnemersbestand, de pensioenregeling, het gevoerde premie- en indexatiebeleid en de risicohouding van het bestuur. Aan de hand van de uitkomsten van deze ALM-studie is een beleggingsportefeuille gekozen, waarbij een verantwoorde afweging tussen rendement en risico voorop staat. Hiertoe is gelet op een acceptabele combinatie van de kansen op onderdekking, het premieniveau alsmede de premievolatiliteit en de mate van indexatie. In de onderstaande tabel wordt de strategische beleggingsmix en de toegestane bandbreedte met ingang van 1 januari 2010 weergegeven:

Categorie

Strategische mix

Minimum

Maximum

Vastrentende waarden

55,0%

45,0%

65,0%

Aandelen

30,0%

20,0%

40,0%

Vastgoed

10,0%

6,0%

14,0%

Commodities

5,0%

0,0%

7,5%

Liquide middelen

0,0%

-1,0%

5,0%


De procentuele verdeling in de beleggingsmix tussen vastrentende waarden, aandelen, onroerend goed en commodities wordt niet gerebalanced en ontwikkelt zich in de tijd op open basis (zwevende benchmark). Er is geen sprake van een actief tactische assetallocatie beleid. Ter beheersing van het risico is een volledig mechanische rebalancing procedure afgesproken. In geval van heftige marktbewegingen of andere uitzonderlijke omstandigheden kan het bestuur besluiten daarvan tijdelijk af te wijken. In verband met het risico van een onordelijk verloop van de eurocrisis met extreme koersdalingen als gevolg besloot het bestuur op 15 september 2011 een deel van de aandelenportefeuille te verkopen en daarmee de maximale cash positie van 5% aan te houden. Medio februari 2012 is deze allocatie weer teruggedraaid.

Beleggingsmix ultimo december 2012 (x € 1.000)

in %

Strategische mix in %

Vastrentende waarden Derivaten* Vastrentende waarden en derivaten Aandelen Vastgoed Overige beleggingen (Commodities)*

148.180 3.168 151.348 69.891 21.774 8.956

58,9% 1,3% 60,2% 27,7% 8,6% 3,5%

55,0% 30,0% 10,0% 5,0%

Totaal

251.969

100,0%

100,0%

*) De bedragen van de werkelijke beleggingsmix zijn opgenomen overeenkomstig de indeling in de jaarrekening. De derivaten (incl. negatieve waarden onder kortlopende schulden) zijn aan de vastrentende waarden toegevoegd, omdat deze met name rentederivaten betreffen. Onder de overige beleggingen zijn commodities (7.689), liquide middelen (1.120) en overige vorderingen (147) opgenomen. Spoorboekje De beleggingsadviescommissie overlegt maandelijks over het niveau van de renteafdekking en de samenstelling van de beleggingsportefeuille. Hierbij wordt het zogenoemde spoorboekje als wegwijzer gebruikt. In het spoorboekje staat dat bij een lagere dekkingsgraad een hogere renteafdekking gehanteerd dient te worden en een hoger percentage belegd zal worden in vastrentende waarden. Bij hogere dekkingsgraden zal er minder renteafdekking zijn en zal minder belegd worden in vastrentende waarden en meer in zakelijke waarden. De verfijning van het beleggingsbeleid valt binnen de bandbreedtes van het strategische beleggingsbeleid zoals opgenomen in de ABTN. Lening Het fonds heeft in het kader van de herstelmaatregelen in 2009 een eenmalige storting van € 7.800.000 ontvangen van de werkgever. Vervolgens heeft het fonds voor hetzelfde bedrag een lening verstrekt aan de werkgever, waarvoor zij een marktconforme rentevergoeding ontvangt. In de strategische beleggingsmix wordt deze lening niet meegenomen. In de beginfase telde de totale beleggingsportefeuille dan ook wat meer vastrentende waarden en wat minder zakelijke waarden. De lening is in drie jaar terugbetaald aan het fonds, de laatste aflossing heeft in juli 2012 plaatsgevonden. Beleid renterisico De verplichtingen van het pensioenfonds worden gewaardeerd tegen marktrentes. Sinds eind 2011 worden de actuele marktrentes gemiddeld over een periode van drie maanden. Daarnaast heeft DNB per september 2012 een zogeheten UFR methodiek geïntroduceerd, wat een opwaarts effect heeft op de rente voor looptijden vanaf 20 jaar. De beleggingen, waaronder de obligaties en renteswaps die worden aangehouden om het renterisico te verminderen, worden daarentegen gewaardeerd tegen actuele marktrentes.


In 2012 heeft het bestuur zich uitgebreid laten informeren over de gevolgen van de UFR op het beleid inzake de renteafdekking. Het bestuur heeft besloten om in haar beleid ten aanzien van het renterisico uit te blijven gaan van de economische renteafdekking. Dit betekent dat in de vaststelling van het percentage renteafdekking de rentegevoeligheid van de pensioenverplichtingen zoals voorheen wordt berekend op basis van actuele marktrentes. Belangrijk argument hiervoor is de consistentie tussen de rentegevoeligheden van beide zijden van de balans. Met ingang van 1 januari 2010 het bestuur besloten om 75% van de pensioenverplichtingen af te dekken tegen het renterisico. De afdekking van het renterisico wordt gerealiseerd binnen de vastrentende waarden portefeuille. In augustus 2010 is het normpercentage renteafdekking tijdelijk verhoogd naar 82,5%. Eind 2010 is een nieuwe sterftetafel in gebruik genomen, waardoor de looptijd van de verplichtingen is toegenomen en daardoor daalde de renteafdekking. In januari 2011 werd ook de tijdelijke verhoging van het normpercentage naar 82,5% teruggedraaid. Het normpercentage renteafdekking is sedert september 2011 weer tijdelijk verhoogd en wel naar 77,5% van de pensioenverplichtingen.


FINANCIËLE POSITIE Dekkingsgraad en herstelplan Op 31 december 2008 bevond het fonds zich in een situatie van een dekkingstekort. Op 31 maart 2009 heeft het fonds een herstelplan ingediend bij De Nederlandsche Bank (DNB). In het op 31 maart 2009 ingediende herstelplan is uitgegaan van een hersteltermijn van drie jaar. Op 19 mei 2009 heeft het bestuur De Nederlandsche Bank schriftelijk verzocht om het ingediende korte termijnherstelplan te behandelen als een vijfjaars herstelplan. Tevens heeft het fonds aangegeven dat de werkgever de in het herstelplan genoemde drie termijnen van € 2.600.000 in één keer zal bijdragen in 2009 en het totaalbedrag ad € 7.800.000 middels een leningsovereenkomst weer ter beschikking van de werkgever komt. Voor de lening is een marktconforme vergoeding overeengekomen. In juli 2012 is deze lening volledig afgelost. Op 31 december 2013 moet de dekkingsgraad van het pensioenfonds weer ten minste 104,2% zijn. DNB heeft het vijfjaars herstelplan goedgekeurd. Ultimo 2011 bedroeg de dekkingsgraad 99,3%. De marktrente was gedurende de eerste maanden van 2012 stabiel, om in mei fors te dalen. Het negatieve effect op de dekkingsgraad werd echter pas zichtbaar in juni, aangezien DNB sinds ultimo 2011 in de bepaling van de rentetermijnstructuur uitgaat van een driemaandsmiddeling van de rente. De dekkingsgraad bedroeg eind juni 96,5%. Daarna veerde de marktrente weer wat op. In september 2012 werd de rentetermijnstructuur voor de berekening van de pensioenverplichtingen wederom aangepast. Introductie van de Ultimate Forward Rate (UFR) betekende een aanpassing van de rentetermijnstructuur voorbij het zogenoemde laatste liquide punt (20 jaar). Door deze maatregel was de stijging van de dekkingsgraad in september circa 3%-punt hoger. De dekkingsgraad per 31 december 2012 zou 103,6% zijn geweest zonder toepassing van de UFR. Renteniveaus waren eind 2012 lager dan aan het begin van het jaar. Geholpen door het gedeeltelijk afdekken van het renterisico en goede rendementen op de zakelijke waarden beleggingen steeg de dekkingsgraad van het pensioenfonds op 31 december 2012 naar 106,9%. In november 2012 heeft het bestuur op advies van de actuaris besloten om ten behoeve van de jaarrekening 2012 een additionele voorziening vast te stellen van circa 1% van de technische voorziening per 31 december 2012. Per deze datum is het fonds overgegaan op een nieuwe overlevingstafel (inclusief correcties) aan de hand van de nieuw AGPrognosetafel 2012-2062. Zonder deze aanpassing zou de dekkingsgraad ultimo 2012 dus nog iets hoger zijn geweest. De evaluatie van het herstelplan in 2013 is gebaseerd op de dekkingsgraad van 31 december 2012. Op basis van deze evaluatie kan eind 2013 sprake zijn van een volledig herstel zonder aanvullende maatregelen. DNB heeft de evaluatie 1 mei 2013 goedgekeurd. In het geval van een verslechtering van de financiële positie van het fonds gedurende de resterende looptijd van het herstelplan (tot eind 2013) kunnen toch extra maatregelen noodzakelijk zijn, zoals een bijstorting door de werkgever of in het uiterste geval een verlaging van de pensioenaanspraken. Samenvatting van de financiële positie van het fonds en ontwikkelingen gedurende het jaar: Ontwikkeling dekkingsgraad Vermogen

Stand per 31 december 2011 Beleggingsresultaten Premiebijdragen Uitkeringen Overig Stand per 31 december 2012

Technische voorziening

Dekkingsgraad (%)

216.233

217.753

99,3%

37.060

17.956

9,3%

7.826

6.577

0,4%

-6.620 -671

-6.591 1.833

0,0% -2,1%

253.818

237.528

106,9%

De stijging van de dekkingsgraad is met name veroorzaakt door het positief resultaat op de beleggingen.


Dekkingsgraad

Aanwezige dekkingsgraad Vereiste dekkingsgraad

31-12-2012

31-12-2011

31-12 2010

31-12 2009

31-12 2008

%

%

%

%

%

106,9 113,7

99,3 115,3

106,8 114,7

107,9 114,1

92,7 114,1

Onder het FTK worden twee toetsingsgrenzen gedefinieerd het minimaal vereist vermogen en het vereist vermogen. Het minimaal vereist vermogen bedraagt 104,2%. Ultimo 2012 is derhalve geen sprake van een dekkingstekort. De vereiste dekkingsgraad zoals voortvloeit uit de solvabiliteitsvoorschriften volgens de Pensioenwet bedraagt 113,7%. Ultimo 2012 is derhalve sprake van een reservetekort. Het fonds heeft in haar toeslagbeleid vastgelegd dat ruimte voor toeslagverlening ontstaat indien de dekkingsgraad groter dan het vereist eigen vermogen is. Ultimo 2012 is de dekkingsgraad 106,9%. Dit betekent dat het bestuur in overeenstemming met het toeslagbeleid geen toeslagen heeft toegekend per 1 januari 2013.

Actuariële analyse van het resultaat De samenstelling van het resultaat over 2012 en 2011 en de wijzigingen daarin blijken uit het volgende overzicht (x €1.000): 2012

2011

Resultaat op beleggingen/intrest Premie Kosten Sterfte Risicoherverzekering Omrekening overlevingstafel / wijziging actuariële grondslagen Arbeidsongeschiktheid Mutaties/diversen

19.098 832 89 10 -36 -2.352 196 -17

-15.304 778 92 319 -27 7 -130

Resultaat

17.820

-14.265

Beleggingsopbrengsten en wijziging rentetermijnstructuur Het behaalde direct en indirecte beleggingsrendement in 2012 was hoger dan de benodigde interest voor de verplichtingen. Daardoor ontstond er een positief resultaat op beleggingsopbrengsten. Premie Het resultaat op de premie bestaat uit het verschil tussen aan de ene kant de bijdragen zoals deze van de werkgevers en werknemers in het boekjaar worden ontvangen en aan de andere kant het voor de tijdsevenredige opbouw van de pensioenaanspraken benodigde bedrag. Het bestuur heeft bepaald dat voor 2012 de doorsneepremie 25,8% van de pensioengrondslag bedraagt.


Kosten Ter dekking van de kosten valt 3% excasso-opslag vrij over de uitkeringen en 1,25% van de pensioengrondslag uit de premie. Sterfte Het resultaat op sterfte is van het toeval afhankelijk en kan hierdoor fors fluctueren in de tijd. Het positief resultaat in 2012 is veroorzaakt doordat minder financiele middelen als gevolg van overlijden benodigd zijn ten opzichte van de verwachting. Arbeidsongeschiktheid De aan het arbeidsongeschiktheidsrisico toegekende premie € 187.000 was meer dan de feitelijk benodigde premie € 9.000 in verband met schadegevallen. Hierdoor werd een positief resultaat behaald. Mutatie / diversen Hieronder valt het resultaat op de waardeoverdrachten € 28.000, het resultaat op uitkeringen € - 28.000 en het resultaat door opvoer van gepensioneerde € - 51.000.


RISICOPARAGRAAF Het fonds wenst in het kader van de beleidsregels uitbesteding pensioenfonds haar risico's met betrekking tot de uitbesteding van taken te identificeren en waar nodig af te dekken zodat zij de risico's onder controle heeft. Om inzicht te krijgen in de risico's en de bijbehorende beheersmaatregelen heeft het fonds een risicoanalyse opgesteld. De risicoanalyse geeft onder meer aan op welke manier het fonds om gaat met risico's en risicobeheersing ten aanzien van het (uitbestede) beheer van taken. Het doel van dit document is: • het bestuur inzicht geven in de risicobeheersing en het kader waarbinnen het fonds haar pensioenadministratie heeft uitbesteed; • beschrijven van de risico's die gepaard gaan met de (uitbesteding van) het beheer van taken; • beschrijven in hoeverre de uitvoerders maatregelen hebben genomen om de door het fonds uitbestede risico's af te dekken en welke beheersmaatregelen het fonds zelf nog moet ondernemen om de risico's te beheersen; • toezichthouders informeren over de aanpak van het risicomanagement. De toezichthouders onderschrijven in • toenemende mate het belang van risicomanagement in regelgeving zoals in de Beleidsregels Uitbesteding, de Pensioenwet en het FTK. Daarnaast beoordeelt het bestuur jaarlijks de ISAE 3402 type II verklaring van Syntrus Achmea en de SSAE 16 rapporten van de vermogensbeheerders. Als de verklaringen daar aanleiding toe geven, stelt het bestuur hier aanvullende vragen over. Beleggingsrisico’s De belangrijkste beleggingsrisico's zijn marktrisico, renterisico, prijsrisico, valutarisico en kredietrisico. Deze risico's zijn nader uitgewerkt in de risicoanalyse en het beleggingsbeleid. Het beleid is schriftelijk vastgelegd en is onderdeel van de afspraken met de vermogensbeheerders. Per beleggingscategorie is een strategische weging aangegeven evenals de bandbreedtes die naar inzicht van de externe vermogensbeheerders benut kunnen worden. Door spreiding over diverse beleggingscategorieën en over diverse vermogensbeheerders wordt het risico beheerst. Als gevolg van de financiële crisis belegt het fonds momenteel conservatiever, d.w.z. meer in obligaties, dan volgens de strategische beleggingsmix. In de jaarrekening de paragraaf over Risicobeheer en derivaten vanaf pagina 54 nadere informatie hierover opgenomen. Actuariële risico’s Bij de berekening van de pensioenverplichtigen moet een voorspelling worden gedaan over het aantal jaren dat het pensioen vanaf de ingangsdatum wordt uitgekeerd. Als de levensverwachting stijgt, betekent dit dat er langer pensioen uitgekeerd moet worden. Hiervoor moet dan extra geld worden gereserveerd. Bij de berekeningen wordt gebruik gemaakt van de voorspellingen die door het Actuarieel Genootschap (AG) worden gepubliceerd. Het fonds is per 31 december 2012 overgestapt naar de meest recente prognosetafel 2012-2062 van het AG. Hierbij wordt een correctiefactor Inkomenscategorie "Hoog" van Mercer gehanteerd. Overige relevante actuariële risico's zijn het overlijdens- en het arbeidsongeschiktheidsrisico. Deze zijn gedeeltelijk herverzekerd bij de Nationale Nederlanden N.V. te Rotterdam. De herverzekering is gesloten op basis van stop-loss. Alleen als de totale schade over een periode van 5 jaar boven het bedrag van € 2,4 miljoen komt, zal de herverzekeraar het meerdere aan het fonds uitkeren. Het contract is ingegaan op 1 januari 2009 en loop tot 1 januari 2014. Gezien de aard van het contract is er geen sprake van verdere winstdeling.


VOORUITBLIK Het bestuur richt zich op een toekomstbestendige uitvoering van de pensioenregeling. Dit vergt zowel een adequate besturing van het vermogensbeheer en de pensioenadministratie als een alerte houding ten opzichte van alle wijzigingen die op het fonds afkomen. Het bestuur heeft zich in het afgelopen jaar intensief gebogen over diverse aspecten van de beleggingen. Daarnaast zal het bestuur in 2013, samen met de werkgever, kijken naar wat de wijziging van het FTK voor gevolgen heeft voor het pensioenfonds. Eventueel te nemen maatregelen zullen door het bestuur voortvarend worden opgepakt. Leiden, 17 juni 2013


H N. van Gijn voorzitter

F.W.M. Steeman secretaris

E. Voskuilen bestuurslid

E.C. Megchelse bestuurslid

F.W. Veltkamp bestuurslid

S.B.E. Halbertsma bestuurslid


JAARREKENING


1 BALANS PER 31 DECEMBER 2012 (na verwerking van het resultaat) (in duizenden euro's)

31 december 2012

31 december 2011

ACTIVA Beleggingen voor risico pensioenfonds (1)

254.828

215.831

Herverzekeringsdeel technische voorzieningen

(2)

487

537

Vorderingen en overlopende activa

(3)

158

207

Liquide middelen

(4)

1.542

790

257.015

217.365

PASSIVA Reserves

(5)

16.290

-1.530

Technische voorzieningen

(6)

237.528

217.753

Overige schulden en overlopende passiva

(7)

3.197

1.142

257.015

217.365


2

STAAT VAN BATEN EN LASTEN OVER 2012

(in duizenden euro's) 2012

2011

Premiebijdragen van werkgevers en werknemers

(8)

7.826

6.429

Beleggingsresultaten

(9)

37.022

15.508

Saldo waardeoverdrachten

(10)

-151

107

Pensioenuitkeringen

(11)

-6.620

-6.244

Mutatie technische voorzieningen

(12)

-19.775

-29.502

Herverzekeringen

(13)

51

64

Mutatie herverzekeringsdeel technische voorzieningen

(14)

-50

-177

Pensioenuitvoeringskosten

(15)

-483

-450

17.820

-14.265

17.820

-14.265

Saldo van baten en lasten Bestemming saldo Mutatie extra reserve


3

KASSTROOMOVERZICHT 2012

(in duizenden euro's) Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte methode. 2012

2011

Kasstroom uit pensioenactiviteiten Premiebijdragen van werkgevers en werknemers Saldo waardeoverdrachten Pensioenuitkeringen Herverzekeringen Pensioenuitvoeringskosten Mutatie vorderingen en overlopende activa Mutatie overige schulden en overlopende passiva

7.826 -151 -6.620 51 -483 49 2.055

6.429 107 -6.244 64 -450 22 370 2.727

298

Kasstroom uit beleggingsactiviteiten Verkopen beleggingen Aankopen beleggingen Directe opbrengsten Overige mutaties beleggingen Kosten vermogensbeheer

324.970 -331.853 -25 5.954 -1.021

Mutatie liquide middelen

273.140 -266.686 190 -5.884 -915 -1.975

-155

752

143

Samenstelling geldmiddelen 2012

2011

Liquide middelen per 1 januari

790

647

Mutatie liquide middelen

752

143

1.542

790

Liquide middelen per 31 december


4

GRONDSLAGEN VOOR WAARDERING EN RESULTAATBEPALING

Algemeen Het doel van Stichting Pensioenfonds Avery Dennison, statutair gevestigd te Leiden, Lammenschansweg 140, is het nu en in de toekomst verstrekken van uitkeringen aan gepensioneerden en nabestaanden ter zake van ouderdom en overlijden; tevens verstrekt het fonds uitkeringen aan arbeidsongeschikte deelnemers. Deze doelstelling is nader uitgewerkt in onder andere de statuten, het pensioenreglement, de uitvoeringsovereenkomst en de Actuariële en Bedrijfstechnische Nota van Stichting Pensioenfonds Avery Dennison. Overeenstemmingsverklaring De jaarrekening is opgesteld in overeenstemming met de wettelijke bepalingen zoals deze zijn opgenomen in Titel 9, Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek (BW) en met inachtneming van de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving. Schattingswijziging Vanaf einde boekjaar 2012 is de grondslag voor overlevingskansen gebaseerd op de Prognosetafel 2012-2062 van het Actuarieel Genootschap (AG). De AG-Prognosetafel 2012-2062 houdt rekening met de voorzienbare trend in overlevingskansen van de gehele Nederlandse bevolking. De algemene sterftekansen die volgen uit de tafel worden voor het fonds gecorrigeerd in verband met ervaringssterfte Mercer "Hoog". Dit heeft een negatief effect van circa 1 procentpunt op de dekkingsgraad. De contante waarde wordt bepaald met gebruikmaking van de door DNB gepubliceerde rentetermijnstructuur. Voor 2011 (vergelijkende cijfers) betrof dit de rentetermijnstructuur op basis van een driemaandsgemiddelde. Voor 2012 betreft dit de rentetermijnstructuur op basis van een driemaandsgemiddelde met toepassing van de Ultimate Forward Rate. Dit heeft een positief effect van circa 3,3 procentpunt op de dekkingsgraad.

GRONDSLAGEN VOOR DE WAARDERING VAN ACTIVA EN PASSIVA Algemeen Alle bedragen zijn vermeld in duizenden euro's. Schattingen en veronderstellingen De opstelling van de jaarrekening in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW vereist dat het bestuur oordelen vormt en schattingen en veronderstellingen maakt die van invloed zijn op de toepassing van grondslagen en de gerapporteerde waarde van activa en verplichtingen, en van baten en lasten. De schattingen en hiermee verbonden veronderstellingen zijn gebaseerd op ervaringen uit het verleden en verschillende andere factoren die gegeven de omstandigheden als redelijk worden beschouwd. De uitkomsten hiervan vormen de basis voor het oordeel over de boekwaarde van activa en verplichtingen die niet op eenvoudige wijze uit andere bronnen blijkt. De daadwerkelijke uitkomsten kunnen afwijken van deze schattingen. De schattingen en onderliggende veronderstellingen worden voortdurend beoordeeld. Herzieningen van schattingen worden opgenomen in de periode waarin de schatting wordt herzien, indien de herziening alleen voor die periode gevolgen heeft, of in de periode van herziening en toekomstige perioden, indien de herziening gevolgen heeft voor zowel de verslagperiode als toekomstige perioden.


Verwerking van activa en passiva Een actief wordt in de balans opgenomen wanneer het waarschijnlijk is dat de toekomstige economische voordelen naar het pensioenfonds zullen toevloeien en de waarde daarvan betrouwbaar kan worden vastgesteld. Een verplichting wordt in de balans opgenomen wanneer het waarschijnlijk is dat de afwikkeling daarvan gepaard zal gaan met een uitstroom van middelen en de omvang van het bedrag daarvan betrouwbaar kan worden vastgesteld. Baten worden in de staat van baten en lasten opgenomen wanneer een vermeerdering van het economische potentieel, samenhangend met een vermeerdering van een actief of een vermindering van een verplichting, heeft plaatsgevonden, en waarvan de omvang betrouwbaar kan worden vastgesteld. Lasten worden verwerkt wanneer een vermindering van het economisch potentieel, samenhangend met een vermindering van een actief of een vermeerdering van een verplichting, heeft plaatsgevonden, en waarvan de omvang betrouwbaar kan worden vastgesteld. Indien een transactie ertoe leidt dat alle of nagenoeg alle toekomstige economische voordelen en alle of nagenoeg alle risico's met betrekking tot een actief of een verplichting aan een derde zijn overgedragen, wordt het actief of de verplichting niet langer in de balans opgenomen. Verder worden activa en verplichtingen niet meer in de balans opgenomen vanaf het tijdstip waarop niet meer wordt voldaan aan de voorwaarden van waarschijnlijkheid van de toekomstige economische voordelen en betrouwbaarheid van de bepaling van de waarde. Dit betekent dat transacties worden verwerkt op handelsdatum en niet op afwikkelingsdatum. Als gevolg hiervan kan sprake zijn van een post "nog af te wikkelen transacties". Saldering van een actief en een verplichting Een financieel actief en een financiële verplichting worden gesaldeerd als nettobedrag in de balans opgenomen indien sprake is van een wettelijke of contractuele bevoegdheid om het actief en de verplichting gesaldeerd en gelijktijdig af te wikkelen en bovendien de intentie bestaat om de posten op deze wijze af te wikkelen. De met gesaldeerd opgenomen financiële activa en financiële verplichtingen samenhangende rentebaten en rentelasten worden eveneens gesaldeerd opgenomen. Verwerking van waardeveranderingen van beleggingen Er wordt geen onderscheid gemaakt tussen gerealiseerde en ongerealiseerde waardeveranderingen van beleggingen. Alle waardeveranderingen van beleggingen, inclusief valutakoersverschillen, worden als beleggingsopbrengsten in de staat van baten en lasten opgenomen. Vreemde valuta Activa en verplichtingen in vreemde valuta worden omgerekend naar de rapporteringsvaluta euro tegen de koers per balansdatum. Deze waardering is onderdeel van de waardering tegen reële waarde. Baten en lasten voortvloeiende uit transacties in vreemde valuta worden omgerekend tegen de koers per transactiedatum. 31-12-2012

US Dollar Britse Pond Japanse Yen Zwitserse Frank Hong Kong Dollar Australische Dollar Canadese Dollar Noorse Kronen Zweedse Kronen Singaporese Dollar

1,32 0,81 114,0 1,21 10,22 1,27 1,31 7,34 8,58 1,61

31-12-2011

1,30 0,84 99,90 1,21 10,08 1,27 1,32 7,75 8,90 1,68


Beleggingen Algemeen De beleggingen worden gewaardeerd op reële waarde. Slechts indien de reële waarde van een belegging niet betrouwbaar kan worden vastgesteld vindt waardering plaats op basis van geamortiseerde kostprijs. Participaties in beleggingsinstellingen, die gespecialiseerd zijn in een bepaald soort beleggingen worden gerubriceerd en gewaardeerd volgens de grondslagen van dat soort beleggingen. Door het fonds is een lening verstrekt aan de werkgever. Deze belegging dient gewaardeerd te worden tegen de geamortiseerde kostprijs. Aangezien de lening geen onderdeel is van de handelsportefeuille en er geen transactiekosten in rekening zijn gebracht is dit gelijk aan de nominale waarde. Derivaten Derivaten worden gewaardeerd op reële waarde, te weten de relevante marktnotering of, als die er niet is, de waarde die wordt bepaald met behulp van marktconforme en toetsbare waarderingsmodellen. Positieve posities uit hoofde van derivatencontracten ultimo verslagjaar worden gepresenteerd onder derivaten. Negatieve posities uit hoofde van derivatencontracten ultimo verslagjaar worden gepresenteerd onder overige schulden en overlopende passiva. Overige beleggingen Onder overige beleggingen worden opgenomen die beleggingen die niet als een van de hiervoor opgesomde beleggingen geclassificeerd kunnen worden. Tevens worden onder de overige beleggingen opgenomen nog af te wikkelen beleggingstransacties en liquide middelen die beheerd worden door de vermogensbeheerder. De overige beleggingen worden gewaardeerd tegen reële waarde. Herverzekering Deze post betreft de waarde van de herverzekeringspolissen bepaald op de contante waarde van de herverzekerde aanspraken berekend tegen dezelfde grondslagen als van toepassing op de voorziening pensioenverplichtingen. Er is geen excasso-opslag verwerkt. De herverzekering van de risico’s van overlijden en premievrijstelling bij arbeidsongeschiktheid zijn ondergebracht bij Nationale Nederlanden N.V. te ’s-Gravenhage. Het contract is ingegaan op 1 januari 2009 en loop tot 1 januari 2014. Uitgaande herverzekeringspremies worden verantwoord in de periode waarop de herverzekering betrekking heeft. Vorderingen en overlopende activa Vorderingen en overlopende activa worden bij eerste verwerking gewaardeerd op reële waarde. Na eerste verwerking worden vorderingen gewaardeerd op geamortiseerde kostprijs (gelijk aan de nominale waarde indien geen sprake is van transactiekosten) onder aftrek van eventuele bijzondere waardeverminderingen, indien sprake is van oninbaarheid. Reserves De extra reserve dient voor het dekken van algemene risico's en financiering van eventuele toeslagverlening. Jaarlijks wordt, nadat de technische voorziening op een voldoende peil is gebracht, het resultaat van het fonds ten gunste dan wel ten laste van de extra reserve gebracht.


Technische voorzieningen Voorziening pensioenverplichtingen De voorziening pensioenverplichtingen wordt gewaardeerd op actuele waarde. De actuele waarde wordt bepaald op basis van de contante waarde van de beste inschatting van toekomstige kasstromen die samenhangen met de op balansdatum onvoorwaardelijke pensioenverplichtingen. Onvoorwaardelijke pensioenverplichtingen zijn de opgebouwde nominale aanspraken en de onvoorwaardelijke (toezeggingen tot) toeslagen. De waardering van de voorziening pensioenverplichtingen heeft plaatsgevonden op basis van navolgende actuariële grondslagen. Rekenrente De door DNB gepubliceerde rentetermijnstructuur ultimo boekjaar. Voor 2011 (vergelijkende cijfers) betrof dit de rentetermijnstructuur op basis van een driemaandsgemiddelde. Voor 2012 betreft dit de rentetermijnstructuur op basis van een driemaandsgemiddelde met toepassing van de Ultimate Forward Rate. Het hanteren van de UFR houdt in dat voor ver in de toekomst liggende verplichtingen (20 jaar tot 60 jaar) een aangepaste rentecurve (ultimo 2012 hogere rente) wordt gehanteerd. Voor verplichtingen korter dan 20 jaar geldt de rentetermijnstructuur op basis van een driemaandsgemiddelde. Overlevingsgrondslagen De in september 2012 door het Actuarieel Genootschap gepubliceerde AG Prognosetafel 2012-2062 met startjaar 2013 rekeninghoudend met de ervaringssterfte gepubliceerd door Mercer (tabel:hoog). Voor 2011 (vergelijkende cijfers) betrof dit de door het Actuarieel Genootschap gepubliceerde prognosetafel 2010-2060 met startjaar 2012 rekening houdend met de ervaringssterfte gepubliceerd door Mercer (tabel: hoog). Gehuwdheidsfrequentie Deelnemers voor pensioeningang: iedere deelnemer wordt geacht een partner (volgens de definitie van het pensioenreglement) te hebben. Deelnemers na pensionering: de werkelijke burgerlijke staat. Leeftijdsverschil man-vrouw De partner van een mannelijke (ex)deelnemer wordt geacht drie jaar jonger te zijn; de partner van een vrouwelijke (ex)deelnemer wordt geacht drie jaar ouder te zijn. Voorziening voor uitgesteld wezenpensioen 2% van de voorziening van uitgesteld nabestaandenpensioen voor actieve deelnemers. Voorziening voor toekomstige pensioenopbouw arbeidsongeschikten De contante waarde van de vrijgestelde pensioenopbouw is voor 100% opgenomen in de technische voorzieningen. Opslag excassokosten 3% van de voorziening pensioenverplichtingen. Opslag voor premievrijstellingsrisico 3% van de contante waarde van de jaarinkoop. Overige schulden en overlopende passiva Overige schulden en overlopende passiva worden bij eerste verwerking gewaardeerd op reëlewaarde. Na eerste verwerking worden schulden gewaardeerd op geamortiseerde kostprijs (gelijk aan de nominale waarde indien geen sprake is van transactiekosten).


GRONDSLAGEN VOOR DE RESULTAATBEPALING Algemeen Voor zover niet anders vermeld worden baten en lasten verwerkt in het resultaat van het jaar, waarop zij betrekking hebben. Premiebijdragen van werkgevers en werknemers Onder premiebijdragen van werkgevers en werknemers wordt verstaan de aan hen in rekening gebrachte c.q. te brengen bedragen voor de in het verslagjaar verzekerde pensioenen. Premies zijn toegerekend aan de periode waarop ze betrekking hebben. Beleggingsresultaten Onder de directe beleggingsopbrengsten wordt verstaan alle aan het boekjaar toe te rekenen inkomsten uit beleggingen, zijnde dividend van aandelen en de aan het boekjaar toe te rekenen rentebedragen van vastrentende beleggingen. Onder indirecte beleggingsopbrengsten wordt verstaan de verandering in de waarde van beleggingen. Met de directe en indirecte beleggingsopbrengsten zijn verrekend de aan de opbrengsten gerelateerde transactiekosten, provisies en valutaverschillen. Saldo waardeoverdrachten risico pensioenfonds Deze post bevat het saldo van bedragen uit hoofde van overgenomen dan wel overgedragen pensioenverplichtingen. Pensioenuitkeringen De pensioenuitkeringen betreffen de aan deelnemers uitgekeerde bedragen inclusief afkopen. De pensioenuitkeringen zijn berekend op actuariële grondslagen en toegerekend aan het verslagjaar waarop zij betrekking hebben. Premies herverzekering Het fonds heeft de herverzekering van de risico’s van overlijden en premievrijstelling bij arbeidsongeschiktheid ondergebracht bij Nationale Nederlanden N.V. te ’s-Gravenhage. Uitvoeringskosten De pensioenuitvoeringskosten zijn toegerekend aan de periode waarop ze betrekking hebben. Kasstroomoverzicht Het kasstroomoverzicht is conform de indirecte methode opgesteld. Er is onderscheid gemaakt tussen kasstromen uit pensioenactiviteiten en beleggingsactiviteiten.


5

TOELICHTING OP DE BALANS PER 31 DECEMBER 2012

(in duizenden euro's)

ACTIVA 1. Beleggingen voor risico pensioenfonds

Vastgoed beleggingen Stand per 1 januari 2011 Aankopen/ verstrekkingen Verkopen/ aflossingen Overige mutaties Waardemutaties Stand per 31 december 2011 Aankopen/ verstrekkingen Verkopen/ aflossingen Overige mutaties Waardemutaties Stand per 31 december 2012

Aandelen

Vastrentende waarden

Derivaten

Overige beleggingen

Totaal

16.373

65.931

113.251

105

4.508

200.168

-

235

13.561

250.140

2.750

266.686

-154 -565

-11.500 -691 -5.583

-11.757 -20.178 23.563

-249.883 20.188 -439

6.719 -743

-273.140 5.884 16.233

15.654

48.392

118.440

20.111

13.234

215.831

2.281

14.054

-

307.557

7.961

331.853

-187 4.026

-639 8.084

-11.722 12.702 25.362

-307.973 -11.199 929

-5.275 -6.631 -333

-324.970 -5.954 38.068

21.774

69.891

144.782

9.425

8.956

254.828

Onder de overige mutaties zijn opgenomen de correcties op de waardemutaties in verband met gerestitueerde management fees en reclassificaties van derivaten. Derivaten met een negatieve waarden zijn verwerkt via de overige mutaties. Het vastrentende beleggingsfonds "Robeco Institutional Liability Driven Euro Gov Bd Full Discretion 40" bevat derivaten, de mutatie van de waarde van derivaten ad -16.829 (2011: 19.613) zijn per ultimo boekjaar via de overige mutaties gereclassificeerd van de vastrentende waarden naar de derivaten.

Reële waarde Schattingen en veronderstellingen Zoals vermeld in de toelichting zijn de beleggingen van het fonds gewaardeerd tegen reële waarde per balansdatum en is het over het algemeen mogelijk en gebruikelijk om de reële waarde binnen een aanvaardbare bandbreedte van schattingen vast te stellen. Voor sommige andere financiële instrumenten, zoals beleggingsvorderingen en -schulden, geldt dat de boekwaarde de reële waarde benadert als gevolg van het kortetermijnkarakter van de vorderingen en schulden. De boekwaarde van alle activa en de financiële verplichtingen op balansdatum benadert de reële waarde.


Voor het bepalen van de reële waarde van de meerderheid van de financiële instrumenten van het fonds kan gebruik worden gemaakt van marktnoteringen. Echter, bepaalde financiële instrumenten, zoals bijvoorbeeld derivaten zijn gewaardeerd door middel van gebruikmaking van waarderingsmodellen en -technieken, inclusief verwijzing naar de huidige reële waarde van vergelijkbare instrumenten. Het fonds belegt zelf in beleggingsfondsen, maar met het oog op de transparantie inzake de beleggingen is de informatie in deze toelichting gebaseerd op de beleggingen in de portefeuilles van deze beleggingsfondsen (“Look through”). Directe marktnotering: beursnotering in een actieve markt (waarop geen prijsaanpassingen worden uitgevoerd). Afgeleide marktnotering: geen directe beursnotering maar andere uit de markt waarneembare data danwel een prijs gebaseerd op een transactie in een niet-actieve markt met een niet-significante prijsaanpassing (gebaseerd op aannames en schattingen). Waarderingsmodellen en -technieken: marktwaardebepaling niet gebaseerd op marktdata, maar gebaseerd op aannames en schattingen die de prijs significant beïnvloeden. Op basis van deze indeling kan het volgende onderscheid worden gemaakt: Directe en afgeleide marktnoteringen

Waarderingsmodellen en technieken

Totaal

Per 31 december 2012 Vastgoed beleggingen Aandelen Vastrentende waarden Derivaten Overige beleggingen

21.774 69.891 144.782 9.041 7.689

384 1.267

21.774 69.891 144.782 9.425 8.956

253.177

1.651

254.828

15.654 48.392 115.840 13.234

2.600 20.111 -

15.654 48.392 118.440 20.111 13.234

193.120

22.711

215.831

Per 31 december 2011 Vastgoed beleggingen Aandelen Vastrentende waarden Derivaten Overige beleggingen

Vastgoed beleggingen 31-12-2012

31-12-2011

Specificatie vastgoed beleggingen naar soort: Participaties in vastgoedmaatschappijen

21.774

15.654

De vastgoedaandelen zijn niet beursgenoteerd en betreffen participaties in beleggingsfondsen.


Aandelen De aandelen zijn niet beursgenoteerd en betreffen participaties in beleggingsfondsen. Binnen de beleggingsfondsen is er sprake van securities lending en collateral management. 31-12-2012

31-12-2011 In %

In %

Specificatie aandelen naar bedrijfstak: Financiële instellingen (w.o. banken en verzekeraars) Nijverheid en industrie Handel Overige dienstverlening Diversen

12.445 18.384 17.840 19.643 1.579

17,8 26,3 25,5 28,1 2,3

9.636 6.896 14.745 14.419 2.696

19,9 14,2 30,5 29,8 5,6

69.891

100,0

48.392

100,0

62.347 7.544

89,2 10,8

42.727 5.665

88,3 11,7

69.891

100,0

48.392

100,0

Specificatie aandelen naar regio: Global Emerging Markets

Vastrentende waarden De vastrentende waarden betreffen participaties in niet beursgenoteerde obligatiebeleggingsfondsen. Binnen de beleggingsfondsen is er sprake van securities lending en collateral management. Specificatie naar bedrijfstak: Nederlandse overheidsinstellingen Buitenlandse overheidsinstellingen Financiële instellingen Handel- en industriële bedrijven Andere instellingen Lening aan werkgever

15.857 56.953 26.747 13.794 31.431 -

11,0 39,3 18,5 9,5 21,7 -

27.593 53.618 18.662 15.967 2.600

23,2 45,3 15,8 13,5 2,2

144.782

100,0

118.440

100,0

144.782

100,0

118.440

100,0

Specificatie vastrentende waarden naar regio: Mature markets


Derivaten 31-12-2012

Valutaderivaten Rentederivaten

31-12-2011

384 9.041

2 20.109

9.425

20.111

Binnen de beleggingsfondsen is er sprake van collateral, omdat de renteafdekking plaatsvindt binnen de beleggingsfondsen ontvangt het pensioenfonds zelf geen collateral.

Op 31 december 2012 heeft Stichting Pensioenfonds Avery Dennison de volgende openstaande afgeleide financiële instrumenten: Onderstaande tabel geeft inzicht in de derivatenposities per 31 december 2012:

Type contract

GPB Valutatermijncontracten USD Valutatermijncontracten JPY Valutatermijncontracten Rentederivaten

Expiratie-datum

11-01-2013 11-01-2013 11-01-2013

Contractomvang

819 11.775 2.740 22.030

Activa

Passiva

3 182 199 9.041

2.859

9.425

2.859

Onderstaande tabel geeft inzicht in de derivatenposities per 31 december 2011:

Type contract

GPB Valutatermijncontracten USD Valutatermijncontracten JPY Valutatermijncontracten Rentederivaten

Expiratie-datum

30-01-2012 31-01-2012 30-01-2012

Contractomvang

794 7.314 2.856 96

Activa

Passiva

2 20.109

66 64 497

20.111

627


31-12-2012

31-12-2011

Overige beleggingen Liquide middelen Nog af te wikkelen transacties Commodities Nog te vorderen dividendbelasting

1.120 129 7.689 18

7.795 104 5.335 -

8.956

13.234

2. Herverzekeringsdeel technische voorzieningen 2012

2011

Stand per 1 januari Benodigde intrest Vrijval uitkering herverzekering Rentetermijnstructuur Overige

537 8 -89 23 8

714 8 -95 24 -114

Stand per 31 december

487

537

31-12-2012

31-12-2011

3. Vorderingen en overlopende activa Vorderingen uitvoeringskosten Vorderingen op sponsors Verzekeringsmaatschappijen

10 103 45

199 8

158

207

1.542

790

Alle vorderingen hebben resterende looptijd van korter dan één jaar. 4. Liquide middelen ABN AMRO Bank N.V.

Onder de liquide middelen zijn opgenomen de tegoeden op bankrekeningen, die onmiddellijk dan wel op korte termijn opeisbaar zijn.


PASSIVA 5. Reserves Extra reserve

Stand per 1 januari 2011 Uit bestemming saldo van baten en lasten

12.735 -14.265

Stand per 31 december 2011 Uit bestemming saldo van baten en lasten

-1.530 17.820

Stand per 31 december 2012

16.290

31-12-2012

31-12-2011

Solvabiliteit Minimaal vereist eigen vermogen Vereist eigen vermogen

10.070 32.396

9.172 33.342

De vermogenspositie van het pensioenfonds ultimo 2012 kan worden gekarakteriseerd als reservetekort. Voor de berekening van het vereist eigen vermogen wordt gebruik gemaakt van het standaard model inclusief buffer voor actief beheer. Dekkingsgraad en herstelplan Herstelplan Op 31 december 2008 bevond het fonds zich in een situatie van een dekkingstekort. Op 31 maart 2009 heeft het fonds een herstelplan ingediend bij De Nederlandsche Bank (DNB). In het op 31 maart 2009 ingediende herstelplan is uitgegaan van een hersteltermijn van drie jaar. Op 19 mei 2009 heeft het bestuur De Nederlandsche Bank schriftelijk verzocht om het ingediende korte termijnherstelplan te behandelen als een vijfjaars herstelplan. Tevens heeft het fonds aangegeven dat de werkgever de in het herstelplan genoemde drie termijnen van € 2.600.000 in één keer zal bijdragen in 2009 en het totaalbedrag ad € 7.800.000 middels een leningsovereenkomst weer ter beschikking van de werkgever komt. Voor de lening is een marktconforme vergoeding overeengekomen. In juli 2012 is deze lening volledig afgelost. Op 31 december 2013 moet de dekkingsgraad van het pensioenfonds weer ten minste 104,2% zijn. DNB heeft het vijfjaars herstelplan goedgekeurd. Ultimo 2011 bedroeg de dekkingsgraad 99,3%. De marktrente was gedurende de eerste maanden van 2012 stabiel, om in mei fors te dalen. Het negatieve effect op de dekkingsgraad werd echter pas zichtbaar in juni, aangezien DNB sinds ultimo 2011 in de bepaling van de rentetermijnstructuur uitgaat van een driemaandsmiddeling van de rente. De dekkingsgraad bedroeg eind juni 96,5%. Daarna veerde de marktrente weer wat op. In september 2012 werd de rentetermijnstructuur voor de berekening van de pensioenverplichtingen wederom aangepast. Introductie van de Ultimate Forward Rate (UFR) betekende een aanpassing van de rentetermijnstructuur voorbij het zogenoemde laatste liquide punt (20 jaar). Door deze maatregel was de stijging van de dekkingsgraad in september circa 3%-punt hoger. De dekkingsgraad per 31 december 2012 zou 103,6% zijn geweest zonder toepassing van de UFR. Renteniveaus waren eind 2012 lager dan aan het begin van het jaar. Geholpen door het gedeeltelijk afdekken van het renterisico en goede rendementen op de zakelijke waarden beleggingen steeg de dekkingsgraad van het pensioenfonds op 31 december 2012 naar 106,9%. ___________________________________________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________________________________________ Stichting Pensioenfonds Avery Dennison 52

In november 2012 heeft het bestuur op advies van de actuaris besloten om ten behoeve van de jaarrekening 2012 een additionele voorziening vast te stellen van circa 1% van de technische voorziening per 31 december 2012. Per deze datum is het fonds overgegaan op een nieuwe overlevingstafel (inclusief correcties) aan de hand van de nieuw AGPrognosetafel 2012-2062. Zonder deze aanpassing zou de dekkingsgraad ultimo 2012 dus nog iets hoger zijn geweest. De evaluatie van het herstelplan in 2013 is gebaseerd op de dekkingsgraad van 31 december 2012. Op basis van deze evaluatie kan eind 2013 sprake zijn van een volledig herstel zonder aanvullende maatregelen. DNB heeft de evaluatie 1 mei 2013 goedgekeurd. In het geval van een verslechtering van de financiële positie van het fonds gedurende de resterende looptijd van het herstelplan (tot eind 2013) kunnen toch extra maatregelen noodzakelijk zijn, zoals een bijstorting door de werkgever of in het uiterste geval een verlaging van de pensioenaanspraken.

6. Technische voorzieningen Pensioenverplichting Stand per 1 januari 2011 Mutatie technische voorziening

188.251 29.502

Stand per 31 december 2011 Mutatie technische voorzieningen

217.753 19.775


237.528

De specificatie van de technische voorzieningen is opgenomen in toelichting op de staat van baten en lasten.

De voorziening voor pensioenverplichtingen is naar categorie van deelnemers als volgt samengesteld: 31-12-2012

Deelnemers Gewezen deelnemers Pensioengerechtigden

31-12-2011

85.898 41.956 109.674

85.031 39.021 93.701

237.528

217.753

De methode voor de berekening van de pensioenverplichtingen is zodanig toegepast dat er geen sprake is van een financieringsachterstand. Naar hun aard hebben de technische voorzieningen in het algemeen een langlopend karakter.

Korte beschrijving van de pensioenregeling De pensioenregeling van het pensioenfonds betreft een uitkeringsovereenkomst. Het pensioenreglement bevat toezeggingen van ouderdomspensioen ingaande op een leeftijd van 65 jaar, een nabestaandenpensioen en een wezenpensioen op basis van een voorwaardelijk geïndexeerd middelloonsysteem.


Toeslagverlening De toeslagverlening wordt jaarlijks vastgesteld door het bestuur. De toeslagverlening in een jaar is voorwaardelijk. De toeslag bedraagt maximaal 3%. In 2012 is er geen toeslag verleend (2011: geen). Er is geen recht op toekomstige toeslagverlening. Het is niet zeker of en in hoeverre in de toekomst toeslagen worden verleend. Het fonds heeft geen geld gereserveerd voor toekomstige toeslagen. 7. Overige schulden en overlopende passiva 31-12-2012

Derivaten Vooruit ontvangen premie Uitkeringen Inhoudingen uitkeringen Te betalen kosten

31-12-2011

2.859 78 137 123

627 167 91 127 130

3.197

1.142

Risicobeheer en derivaten Solvabiliteitsrisico Het fonds wordt bij het beheer van de pensioenverplichtingen en de financiering daarvan geconfronteerd met risico's. De belangrijkste doelstelling van het fonds is het nakomen van de pensioentoezeggingen. Voor het realiseren van deze doelstelling wordt gestreefd naar een toereikende solvabiliteit op basis van de marktwaarde van de pensioenverplichtingen. Het belangrijkste risico voor het fonds betreft het solvabiliteitsrisico, ofwel het risico dat het fonds niet beschikt over voldoende vermogen ter dekking van de pensioenverplichtingen. De solvabiliteit wordt gemeten zowel op basis van algemeen geldende normen als ook naar de specifieke normen welke door de toezichthouder worden opgelegd. Indien de solvabiliteit van het fonds zich negatief ontwikkelt, bestaat het risico dat het fonds de premie voor de onderneming en deelnemers moet verhogen en het risico dat er geen ruimte beschikbaar is voor een eventuele toeslagverlening op de opgebouwde pensioenrechten. In het uiterste geval kan het noodzakelijk zijn dat het fonds verworven pensioenaanspraken en pensioenrechten moet verminderen. De aanwezige dekkingsgraad heeft zich als volgt ontwikkeld: Vermogen

Technische voorzieningen

Dekkingsgraad %

Stand per 31 december 2011 Mutatie

216.223 37.595

217.753 19.775

99,3 7,6


253.818

237.528

106,9


Dekkingsgraad per 1 januari Nieuwe aanspraken Uitkeringen Wijziging RTS Beleggingsresultaat Overige oorzaken Dekkingsgraad per 31 december

2012

2011

%

% 99,3 0,4 -6,2 15,5 -2,1

106,8 0,2 0,2 -14,0 6,6 -0,5

106,9

99,3

31-12-2012

31-12-2011

Het tekort op FTK grondslagen is als volgt: Voorziening pensioenverplichtingen Buffers: S1 Renterisico S2 Risico zakelijke waarden S3 Valutarisico S4 Grondstoffenrisico S5 Kredietrisico S6 Verzekeringstechnisch risico S10 Actief beheer risico Diversificatie effect

237.528

217.753

3.679 27.109 2.334 4.042 4.196 6.882 6.031 -21.877

6.128 25.210 3.516 3.758 5.049 6.422 6.259 -23.000

32.396

33.342

Vereist pensioenvermogen (art. 132 Pensioenwet) Aanwezig pensioenvermogen

269.924 253.818

251.095 216.223

Tekort/Tekort

-16.106

-34.872

Vereist eigen vermogen (vereiste buffers)

Bij de berekening van de buffers past het pensioenfonds de standaardmethode toe inclusief buffer voor actief beheer. Voor de samenstelling van de beleggingen wordt uitgegaan van de strategische asset mix in de evenwichtssituatie. Beleid en risicobeheer Het bestuur beschikt over een aantal beleidsinstrumenten ten behoeve van het beheersen van deze risico's. Deze beleidsinstrumenten betreffen: - beleggingsbeleid - premiebeleid - herverzekeringsbeleid - toeslagenbeleid. De keuze en toepassing van beleidsinstrumenten vindt plaats na uitvoerige analyses ten aanzien van te verwachten ontwikkelingen van de verplichtingen en de financiële markten. Daarbij wordt onder meer gebruikgemaakt van ALMstudies. Een ALM-studie is een analyse van de structuur van de pensioenverplichtingen en van verschillende beleggingsstrategieën en de ontwikkeling daarvan in diverse economische scenario's. De uitkomsten van deze analyses vinden hun weerslag in jaarlijks door het bestuur vast te stellen beleggingsrichtlijnen als basis voor het uit te voeren beleggingsbeleid. De beleggingsrichtlijnen geven normen en limieten aan waarbinnen de uitvoering van het beleggingsbeleid moet plaatsvinden. Ze zijn gericht op het beheersen van de volgende belangrijkste (beleggings)risico’s. Bij de uitvoering van het beleggingsbeleid wordt gebruik gemaakt van derivaten.


Marktrisico Marktrisico omvat de mogelijkheden voor winst of verlies en omvat het renterisico, prijs(koers)risico en het valutarisico. De strategie van het fonds met betrekking tot het beleggingsrisico wordt bepaald door de beleggingsdoelstellingen. Het marktrisico wordt op dagelijkse basis beheerst in overeenstemming met de aanwezige beleidskaders en richtlijnen. De overall-marktposities worden periodiek gerapporteerd aan het bestuur.

Renterisico Renterisico is het risico dat de waarden van de portefeuille vastrentende waarden en de pensioenverplichtingen veranderen als gevolg van ongunstige veranderingen in de marktrente. Dit risico bestaat doordat beleggingen en verplichtingen niet in dezelfde mate gevoelig zijn voor rentebewegingen. Het renterisico neemt af naarmate de looptijd van de beleggingen meer overeenkomt met de looptijd van de verplichtingen. De rentegevoeligheid kan worden gemeten door middel van de duration. De duration is de (met de contante waarde van de kasstromen) gewogen gemiddelde resterende looptijd in jaren. 31-12-2012 Balanswaarde

Vastrentende waarden voor derivaten Vastrentende waarden na derivaten Totaal beleggingen na derivaten Voorziening pensioenverplichtingen

144.782 144.782 251.969 237.528

31-12-2011

Duration

5,8 24,4 14,0 16,9

Balanswaarde

118.440 118.440 215.204 217.753

Duration

5,5 26,0 14,2 17,2

Op balansdatum is de duration van de beleggingen korter dan de duration van de verplichtingen. Er is derhalve sprake van een zogenaamde "duration-mismatch". Dit betekent dat bij een rentestijging de waarde van de beleggingen minder snel daalt dan de waarde van de verplichtingen (bij toepassing van de actuele marktrentestructuur) daalt, waardoor de dekkingsgraad zal stijgen. Bij een rentedaling zal de waarde van de beleggingen minder snel stijgen dan de waarde van de verplichtingen, waardoor de dekkingsgraad zal dalen. Het beleid van het fonds is erop gericht om het renterisico voor 75% af te dekken door te beleggen in twee obligatiefondsen, waarvan bij een fonds de duration is verhoogd door derivaten.

Prijsrisico Prijsrisico is het risico van waardewijzigingen door de ontwikkeling van marktprijzen, die worden veroorzaakt door factoren gerelateerd aan een individuele belegging, de uitgevende instelling of generieke factoren. Omdat alle beleggingen worden gewaardeerd tegen reële waarde waarbij waardewijzigingen onmiddellijk in het saldo van baten en lasten worden verwerkt, zijn alle wijzigingen in marktomstandigheden direct zichtbaar in het beleggingsresultaat. Het prijsrisico wordt gemitigeerd door diversificatie in de beleggingsportefeuille.


Valutarisico Het valutarisico wordt veroorzaakt door wijzigingen in de verhoudingen tussen de Euro en de vreemde valuta. De vreemde valutapositie voor en na afdekking door valutaderivaten is als volgt weer te geven: Positie voor afdekking

EUR GBP HKD JPY USD Overige

Valutaderivaten

Nettopositie na Nettopositie na afdekking 2012 afdekking 2011

366.515 1.411 3.649 2.546 11.490 9.460

15.624 -1.156 -76 -1.941 -11.855 -212

382.139 255 3.573 605 -365 9.248

201.129 87 2.560 -1.260 271 12.417

395.071

384

395.455

215.204

Kredietrisico Kredietrisico is het risico van financiële verliezen voor het fonds als gevolg van faillissement of betalingsonmacht van tegenpartijen waarop het fonds (potentiële) vorderingen heeft. Hierbij kan onder meer worden gedacht aan partijen die obligatieleningen uitgeven, of banken waar deposito’s worden geplaatst. Een voor beleggingsactiviteiten specifiek onderdeel van kredietrisico is het risico dat partijen waarmee het fonds transacties is aangegaan niet meer in staat zijn hun tegenprestatie te verrichten waardoor het fonds financiële verliezen lijdt (het settlement risico). Ten aanzien van de kredietwaardigheid van de debiteuren van de vastrentende portefeuille kan het volgende overzicht worden gegeven: 31-12-2012

31-12-2011 In %

AAA AA A BBB BB B CCC CC Overig

In %

37.619 20.300 25.992 48.422 3.102 1.004 83 8.260

26,0 14,0 18,0 33,4 2,1 0,7 0,1 5,7

52.211 22.835 25.807 17.763 2.906 235 28 96 -3.441

44,0 19,3 21,8 15,0 2,5 0,2 0,1 -2,9

144.782

100,0

118.440

100,0

Onder overig zijn 8.260 aan waarden opgenomen welke betrekking hebben op cash deposits die in de belegde fondsen zitten.


Liquiditeitsrisico Liquiditeitsrisico is het risico dat beleggingen niet tijdig en/of niet tegen een aanvaardbare prijs kunnen worden omgezet in liquide middelen, waardoor het fonds op korte termijn niet aan zijn verplichtingen kan voldoen. Waar de overige risicocomponenten vooral de langere termijn betreffen (solvabiliteit), gaat het hierbij om de kortere termijn. Dit risico wordt beheerst door in het strategische en tactische beleggingsbeleid voldoende ruimte aan te houden voor de liquiditeitsposities. Er wordt eveneens rekening gehouden met de directe beleggingsopbrengsten en andere inkomsten zoals premies.

Verplichtingenrisico De pensioenverplichtingen kunnen in de tijd worden weergegeven door middel van een schatting van de toekomstige uitgaande kasstromen. Het verplichtingenrisico uit zich in: • Toeslagresultaten, waarbij het gevoerde toeslagenbeleid afwijkt van de aannamen in de kasstroomprojectie. • Loon- en prijsstijgingen c.q. de franchise-ontwikkeling wijken af van de verwachting. • Actuariële resultaten, indien de actuariële aannamen en veronderstellingen niet overeenstemmen met de werkelijkheid. Hierbij kan onder meer worden gedacht aan het periodiek aanpassen van de levensverwachting van de deelnemers (het langlevenrisico) of wijzigingen in invaliderings- en revalideringskansen. • Premieresultaten, indien de premie niet gelijk is aan de marktwaarde van de kasstromen die voortvloeien uit de nieuwe pensioentoezeggingen. Dit betreft bijvoorbeeld verschillen tussen de “kostprijs” en de daadwerkelijk ontvangen bijdrage voor nieuwe pensioentoezeggingen.

Toeslagrisico Het bestuur van het fonds heeft de ambitie om toeslagen te geven op pensioenrechten en -aanspraken. De mate waarin dit kan worden gerealiseerd is afhankelijk van de ontwikkelingen in de rente, rendement, looninflatie en demografie. Uitdrukkelijk wordt opgemerkt dat de toeslagverlening voorwaardelijk is.

Solvabiliteitsrisico Het solvabiliteitsrisico is de combinatie van het beleggings- en het verplichtingenrisico. Dit risico wordt beheerst met behulp van het op elkaar afstemmen (matchen) van durations (looptijden). Het begrip duration geeft de rentegevoeligheid aan. Het beleggingsbeleid van het fonds is erop gericht om het renterisico voor een belangrijk deel te neutraliseren door de duration van de obligatieportefeuille af te stemmen op de duration van de pensioenverplichtingen. Overige niet-financiële risico's Operationeel risico Operationeel risico is het risico vanwege de onjuiste afwikkeling van transacties, fouten in de verwerking van gegevens, het verloren gaan van informatie, fraude en dergelijke. Dergelijke risico’s worden door het fonds beheerst door het stellen van hoge kwaliteitseisen aan de organisaties die bij de uitvoering betrokken zijn op gebieden zoals interne organisatie, procedures, processen en controles, kwaliteit geautomatiseerde systemen etc. Deze kwaliteitseisen worden periodiek getoetst door het Bestuur, o.a. aan de hand van de Service Level Agreements. Daarnaast beoordeelt het bestuur jaarlijks de ISAE 3402 type II verklaring van Syntrus Achmea en de SSAE 16 rapporten van de vermogensbeheerders. Als de verklaringen daar aanleiding toe geven, stelt het bestuur hier aanvullende vragen over.

Systeemrisico Systeemrisico betreft het risico dat het mondiale financiële systeem (de internationale markten) niet langer naar behoren functioneert, waardoor beleggingen van het fonds niet langer verhandelbaar zijn en zelfs, al dan niet tijdelijk, hun waarde kunnen verliezen. Net als voor andere marktpartijen, is dit risico voor het fonds niet beheersbaar.


Verbonden partijen Identiteit van verbonden partijen Er is sprake van een relatie tussen het fonds en de sponsor, de aangesloten ondernemingen en hun bestuurders. Transacties met bestuurders en commissieleden Bestuursleden van het fonds en leden van de commissies die in dienst zijn bij Avery Dennison genieten geen beloning. De onkosten van de bestuursleden en leden van de commissies worden vergoed. Voor de bestuursleden en leden van de commissies die niet in dienst van Avery Dennison zijn, geldt dat ze een vergoeding voor de verrichte uren ontvangen conform de wettelijke Regeling Onkostenvergoeding Vrijwilligerswerk. De leden van het Verantwoordingsorgaan zijn onbezoldigd. Hun onkosten worden wel vergoed.


6

TOELICHTING OP DE STAAT VAN BATEN EN LASTEN OVER 2012

(in duizenden euro's) 8. Premiebijdragen van werkgevers en werknemers 2012 Premiebijdragen van werkgever, werknemers en FVP FVP-koopsommen

2011

7.786 40

6.356 73

7.826

6.429

De FVP-koopsommen worden aangewend voor de inkoop van extra pensioenaanspraken. De totale bijdrage van werkgever en werknemers bedraagt 25,8% (2011: 22,2%) van de pensioengrondslag (exclusief FVP). De kostendekkende, toetspremie en feitelijke premie volgens artikel 130 van de Pensioenwet zijn als volgt: Kostendekkende premie Toetspremie Feitelijke premie

7.960 7.674 7.786

6.429 6.429

De kostendekkende premie, toetspremie en feitelijke premie 2012 zijn exclusief FVP (2011: inclusief FVP). De kostendekkende premie wordt bepaald door met de definitieve gegevens de actuariële premie te bepalen op basis van: • RTS per 31 december 2011 en • het Vereist Vermogen per 31 december 2011 We rapporteren ook de zogenaamde ex-ante toetspremie. De toetspremie wordt bepaald door met de definitieve gegevens de actuariële premie te bepalen op basis van: • de RTS per 30 november 2011 en • het vereist vermogen van 30 september 2011 Het fonds heeft er namelijk als beleid voor gekozen om op deze grondslagen de feitelijk te betalen premie voor 2012 te bepalen. De feitelijke geheven en ontvangen premie over 2012 bedraagt 7.786 (exclusief FVP) en is hoger dan de toetspremie 7.674 (exclusief FVP).

De samenstelling van de kostendekkende premie is als volgt: Actuarieel benodigde koopsom Opslag voor uitvoeringskosten Solvabiliteitsopslag (Vereist Eigen Vermogen)

6.577 377 1.006

5.293 358 778

7.960

6.429


De samenstelling van de toetspremie is als volgt: 2012 Actuarieel benodigde koopsom Opslag voor uitvoeringskosten Solvabiliteitsopslag (Vereist Eigen Vermogen)

2011

6.362 377 935

-

7.674

-

9. Beleggingsresultaten Directe beleggingsopbrengsten 2012

Vastgoed Aandelen Vastrentende waarden Derivaten Overige beleggingen Overige opbrengsten / lasten

Indirecte beleggingsopbrengsten 2012

Kosten van vermogensbeheer 2012

Totaal 2012

Totaal 2011

204 40 -275 6

4.026 8.084 25.362 929 -333 -

-61 -391 -376 -6 -187

3.965 7.897 25.026 929 -614 -181

-616 -5.815 23.388 -439 -891 -119

-25

38.068

-1.021

37.022

15.508

2012

2011

10. Saldo waardeoverdrachten Overgenomen pensioenverplichtingen Overgedragen pensioenverplichtingen

-151

466 -359

-151

107

Dit betreft de ontvangst van of betaling aan pensioenfonds of pensioenverzekeraar van respectievelijk de vorige of nieuwe werkgever van de contante waarde van premievrije pensioenaanspraken van deelnemers die tot de ontslagdatum zijn opgebouwd. De ontvangen koopsommen worden aangewend voor de inkoop van extra dienstjaren. De toevoeging aan de technische voorziening uit hoofde van de overgenomen pensioenverplichtingen bedraagt 0 (2011: 665). Het resultaat op de overgenomen pensioenverplichtingen bedraagt in 2012 0 (2011: -199). De afname van de technische voorziening uit hoofde van de overgedragen pensioenverplichtingen bedraagt 179 (2011: 468). Het resultaat op de overgedragen pensioenverplichtingen bedraagt in 2012 28. (2011: 109).


2012

2011

11. Pensioenuitkeringen Ouderdomspensioen Partnerpensioen Arbeidsongeschiktheidspensioen Afkopen

5.845 715 47 13

5.466 709 47 22

6.620

6.244

De indexatie van de uitkeringen per 1 januari 2012 zoals vastgesteld door het bestuur bedraagt nihil (2011: nihil). De post afkopen betreft de afkoop van pensioenen die lager zijn dan € 438,44 (2011 € 427,69) per jaar overeenkomstig de Pensioenwet (artikel 66).

12. Mutatie technische voorzieningen Pensioenopbouw Rentetoevoeging Pensioenuitkeringen en afkopen Uitvoeringskosten Saldo overdrachten van rechten Wijziging marktrente Wijziging actuariële uitgangspunten Overige wijzigingen

-6.577 -3.402 6.591 198 179 -14.554 -2.352 142

-5.217 -2.455 6.211 184 -197 -28.389 361

-19.775

-29.502

Pensioenopbouw Onder pensioenopbouw is opgenomen de actuarieel berekende waarde van de diensttijdopbouw. Dit is het effect op de voorziening pensioenverplichtingen van de in het verslagjaar opgebouwde nominale rechten ouderdomspensioen en nabestaandenpensioen. Verder is hierin begrepen het effect van de individuele salarisontwikkeling. Vanaf 2012 zijn de mutaties inzake toekomstige kosten (opslag excassokosten van 3%) opgenomen onder de kosten in plaats van de premie ad 183 (2011: 146). Dit betreft een verschuiving tussen de twee categoriën. De vergelijkende cijfers 2011 zijn aangepast. Toeslagen De toeslagverlening op pensioenaanspraken en op pensioenuitkeringen is voorwaardelijk en vindt alleen plaats als de financiële middelen van het fonds dit toelaten. Het bestuur van het pensioenfonds beslist elk jaar of er een toeslag wordt verleend. Gestreefd wordt naar een toeslag op de pensioenaanspraken van actieve deelnemers die gelijk is aan de hoogste van: a) de ontwikkeling van de Cao-lonen bij de werkgever, of b) de ontwikkeling van het afgeleide Consumentenprijsindexcijfer alle huishoudens. De toeslag zal echter nooit meer bedragen dan 3%, behalve ingeval het bestuur van het fonds besluit om een inhaaltoeslag toe te passen op de pensioenaanspraken die in het verleden niet volledig zijn verhoogd conform de maatstaf. Voor alle andere categorieën rechthebbenden is het een streven een toeslag te geven die gelijk is aan de ontwikkeling


van het afgeleide Consumentenprijsindexcijfer alle huishoudens. De toeslag zal echter nooit meer bedragen dan 3%, behalve ingeval het bestuur van het fonds besluit om een inhaaltoeslag toe te passen op de pensioenaanspraken die in het verleden niet volledig zijn verhoogd conform de maatstaf. Er is voor toekomstige toeslagen geen geld gereserveerd en er wordt ook bij de bepaling van de hoogte van de pensioenpremies geen rekening gehouden met toeslagverlening. Rentetoevoeging De pensioenverplichtingen zijn opgerent met 1,544% (2011: 1,296%), zijnde de eenjaarsrente per 1 januari 2012. Pensioenuitkeringen en afkopen In de voorziening pensioenverplichtingen zijn de actuarieel verwachte uitkeringen opgenomen gedurende het boekjaar. Onder deze post is de verwachte vrijval uit de voorziening pensioenverplichtingen uit hoofde van het doen van uitkeringen verantwoord. Uitvoeringskosten In de voorziening pensioenverplichtingen is een voorziening opgenomen ter dekking van toekomstige excassokosten. Een deel van deze voorziening valt vrij door het doen van uitkeringen in het boekjaar. Vanaf 2012 zijn de mutaties inzake toekomstige kosten (opslag excassokosten van 3%) opgenomen onder de kosten in plaats van de premie ad 183 (2011: 146). Dit betreft een verschuiving tussen de twee categoriën. De vergelijkende cijfers 2011 zijn aangepast. Saldo overdrachten van rechten Zie toelichting 10. Saldo waardeoverdrachten. Wijziging marktrente Jaarlijks wordt per 31 december de marktwaarde van de technische voorzieningen herrekend door toepassing van de actuele rentetermijnstructuur. Het effect van de verandering van de rentetermijnstructuur wordt verantwoord onder het hoofd wijziging marktrente. Wijziging actuariële uitgangspunten In september 2012 heeft het Actuarieel Genootschap een nieuwe sterftetafel gepubliceerd, de AG Prognosetafel 2012-2062. Het pensioenfonds heeft besloten per 31 december 2012 over te gaan op het gebruik van deze tafels. De voor het pensioenfonds passende correctiefactoren op deze tafels (Mercer: Hoog) zijn ongewijzigd gebleven. Het effect van deze aanpassing is onder deze post verantwoord. Overige wijzigingen 2012 Resultaat op kanssystemen: Resultaat op sterfte Resultaat op arbeidsongeschiktheid Resultaat op mutaties

2011 10 189 -57

319 121 -79

142

361


2012

2011

13. Herverzekeringen Premies voor risicokapitaal Premies voor kapitaalverzekering Totaal premies Periodieke uitkeringen

22 14

12 15

36 -87

27 -91

-51

-64

Het overlijdens- en arbeidsongeschiktheidsrisico zijn herverzekerd bij de Nationale Nederlanden N.V. te Rotterdam. De herverzekering is gesloten op basis van stop-loss. Alleen als de totale schade over een periode van 5 jaar boven het bedrag van circa € 2,4 miljoen komt, zal de herverzekeraar het meerdere aan het fonds uitkeren. Het contract is ingegaan op 1 januari 2009 en loop tot 1 januari 2014. Gezien de aard van het contract is er geen sprake van verdere winstdeling.

14. Mutatie herverzekeringsdeel technische voorzieningen Mutatie waarde herverzekeringspolissen

-50

-177

244 170 17 52

247 115 38 50

483

450

15. Pensioenuitvoeringskosten Administratiekosten Adviseurs- en controlekosten m.u.v. accountantskosten Accountantskosten Overige kosten

Ingevolge artikel 382a Titel 9 Boek 2 Burgerlijk Wetboek wordt gemeld dat de accountantskosten als hiervoor opgenomen geheel betrekking hebben op onderzoek van de jaarrekening. Overeenkomstig artikel 96 van de Pensioenwet wordt vermeld dat: - het pensioenfonds in het boekjaar 2012 geen dwangsommen en boetes zijn opgelegd; - het pensioenfonds in het boekjaar 2012 geen aanwijzing als bedoeld in artikel 171 van de Pensioenwet is gegeven; - in het boekjaar 2012 geen bewindvoerder als bedoeld in artikel 173 van de Pensioenwet is aangesteld.

Personeelsleden Bij het fonds zijn geen werknemers in dienst. Belastingen De activiteiten van het fonds zijn vrijgesteld van belastingheffing in het kader van de vennootschapsbelasting.


Leiden, 17 juni 2013


H N. van Gijn voorzitter

F.W.M. Steeman secretaris

E. Voskuilen bestuurslid

E.C. Megchelse bestuurslid

F.W. Veltkamp bestuurslid

S.B.E. Halbertsma bestuurslid


OVERIGE GEGEVENS


OVERIGE GEGEVENS 1

Belangrijke gebeurtenissen na balansdatum

Na balansdatum hebben geen gebeurtenissen plaatsgevonden die in het kader van de verslaglegging van belang zijn. 2

Resultaatverdeling

Volgens hoofdstuk 6 van de algemene bedrijfstechnische nota wordt jaarlijks, nadat de voorziening pensioenverplichtingen op voldoende peil is gebracht, het resultaat van het fonds ten gunste dan wel ten laste van de extra reserve gebracht.


3

ACTUARIËLE VERKLARING

Opdracht Door Stichting Pensioenfonds Avery Dennison te Leiden is aan Mercer (Nederland) B.V. de opdracht verleend tot het afgeven van een actuariële verklaring als bedoeld in de Pensioenwet over het boekjaar 2012.

Gegevens De gegevens waarop mijn onderzoek is gebaseerd, zijn verstrekt door en tot stand gekomen onder de verantwoordelijkheid van het bestuur van het pensioenfonds. Voor de toetsing van de fondsmiddelen en voor de beoordeling van de vermogenspositie heb ik mij gebaseerd op de financiële gegevens die ten grondslag liggen aan de jaarrekening. In overeenstemming met de richtlijn "Samenwerking tussen accountant en actuaris ter zake van de controle van verantwoordingen van verzekeringsinstellingen" heeft de accountant van het pensioenfonds mij geïnformeerd over zijn bevindingen ten aanzien van de betrouwbaarheid en de volledigheid van de administratieve basisgegevens en de overige uitgangspunten die voor mijn oordeelsvorming van belang zijn.

Werkzaamheden Ter uitvoering van de opdracht heb ik onderzocht of is voldaan aan de artikelen 126 tot en met 140 van de Pensioenwet. De door het pensioenfonds verstrekte administratieve basisgegevens zijn zodanig dat ik die gegevens als uitgangspunt van de door mij beoordeelde berekeningen heb aanvaard. Als onderdeel van de werkzaamheden voor de opdracht: • heb ik ondermeer onderzocht of de technische voorzieningen, het minimaal vereist eigen vermogen en het vereist eigen vermogen toereikend zijn vastgesteld, en • heb ik mij een oordeel gevormd over de vermogenspositie van het pensioenfonds. Mijn onderzoek heb ik zodanig uitgevoerd, dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de resultaten geen onjuistheden van materieel belang bevatten. Ik heb mij een oordeel gevormd over de waarschijnlijkheid waarmee het pensioenfonds de tot balansdatum aangegane verplichtingen kan nakomen, mede in aanmerking nemend het financieel beleid van het pensioenfonds. De beschreven werkzaamheden en de uitvoering daarvan zijn in overeenstemming met de binnen het Actuarieel Genootschap geldende normen en gebruiken, en vormen naar mijn mening een deugdelijke grondslag voor mijn oordeel.


Oordeel De technische voorzieningen zijn, overeenkomstig de beschreven berekeningsregels en uitgangspunten, als geheel bezien toereikend vastgesteld. Het eigen vermogen van het pensioenfonds is op de balansdatum lager dan het wettelijk minimaal vereist eigen vermogen, maar niet lager dan het wettelijk minimaal vereist eigen vermogen. Gemeten naar de wettelijke maatstaf is ten aanzien van de verplichtingen, aangegaan tot balansdatum, sprake van een reservetekort. Met inachtneming van het voorafgaande heb ik mij ervan overtuigd dat is voldaan aan de artikelen 126 tot en met 140 van de Pensioenwet met uitzondering van de artikelen 132 gezien het reservetekort van het fonds. Op basis van de uitkomsten van de uitgevoerde consistentietoets in 2012 concludeer ik dat er sprake is van consistentie tussen de gewekte verwachting, de financiering en het realiseren van toeslagen. Echter, op basis van de evaluatie ultimo 2012 van het herstelplan zal het pensioenfonds in de nabije toekomst niet in staat zijn om volledige uitvoering aan het toeslagbeleid te kunnen geven. De vermogenspositie van Stichting Pensioenfonds Avery Dennison is naar mijn mening niet voldoende, vanwege het reservetekort.

Amstelveen, 17 juni 2013

R. van Dam AAG verbonden aan Mercer (Nederland) B.V.


4

CONTROLEVERKLARING VAN DE ONAFHANKELIJKE ACCOUNTANT

Aan: het bestuur van Stichting Pensioenfonds Avery Dennison Verklaring betreffende de jaarrekening Wij hebben de in dit rapport opgenomen jaarrekening 2012 van Stichting Pensioenfonds Avery Dennison te Leiden gecontroleerd. Deze jaarrekening bestaat uit de balans per 31 december 2012 en de staat van baten en lasten over 2012 en de toelichting, waarin zijn opgenomen een overzicht van de gehanteerde grondslagen voor financiële verslaggeving en andere toelichtingen.

Verantwoordelijkheid van het bestuur Het bestuur van de stichting is verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening die het stichtingskapitaal en de reserves en het saldo van baten en lasten getrouw dient weer te geven, alsmede voor het opstellen van het bestuursverslag, beide in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 van het in Nederland geldende Burgerlijk Wetboek (BW). Het bestuur is tevens verantwoordelijk voor een zodanige interne beheersing als het bestuur noodzakelijk acht om het opmaken van de jaarrekening mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten.

Verantwoordelijkheid van de accountant Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht, waaronder de Nederlandse controlestandaarden. Dit vereist dat wij voldoen aan de voor ons geldende ethische voorschriften en dat wij onze controle zodanig plannen en uitvoeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat. Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controle-informatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De geselecteerde werkzaamheden zijn afhankelijk van de door de accountant toegepaste oordeelsvorming, met inbegrip van het inschatten van de risico's dat de jaarrekening een afwijking van materieel belang bevat als gevolg van fraude of fouten.

Bij het maken van deze risico-inschattingen neemt de accountant de interne beheersing in aanmerking die relevant is voor het opmaken van de jaarrekening en voor het getrouwe beeld daarvan, gericht op het opzetten van controlewerkzaamheden die passend zijn in de omstandigheden. Deze risico-inschattingen hebben echter niet tot doel een oordeel tot uitdrukking te brengen over de effectiviteit van de interne beheersing van de stichting. Een controle omvat tevens het evalueren van de geschiktheid van de gebruikte grondslagen voor financiële verslaggeving en van de redelijkheid van de door het bestuur van de stichting gemaakte schattingen, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is om een onderbouwing voor ons oordeel te bieden.

Oordeel Naar ons oordeel geeft de jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en de samenstelling van het stichtingskapitaal en de reserves van Stichting Pensioenfonds Avery Dennison per 31 december 2012 en van het saldo van baten en lasten over 2012 in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 van het in Nederland geldende Burgerlijk Wetboek (BW).


Verklaring betreffende overige bij of krachtens de wet gestelde eisen Ingevolge artikel 2:393 lid 5 onder e en f BW vermelden wij dat ons geen tekortkomingen zijn gebleken naar aanleiding van het onderzoek of het bestuursverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, overeenkomstig Titel 9 Boek 2 BW is opgesteld, en of de in artikel 2:392 lid 1 onder b tot en met h BW vereiste gegevens zijn toegevoegd. Tevens vermelden wij dat het bestuursverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening zoals vereist in artikel 2:391 lid 4 BW. Rotterdam, 17 juni 2013 PricewaterhouseCoopers Accountants N.V.

Origineel getekend door S.A. van Kempen RA


BIJLAGEN


1

VERLOOPSTAAT DEELNEMERS 2012 Aantal

2011 Aantal

Aantal

Aantal

Deelnemers Stand vorig boekjaar Nieuwe toetredingen Uit dienst tredingen Ingang pensioen

639 74 -64 -17

Stand einde boekjaar

643 70 -62 -12

-7

-4

632

639

750

739

Gewezen deelnemers Stand vorig boekjaar Uit dienst tredingen Waardeoverdrachten Ingang pensioen Overlijden Afkopen

64 -2 -26 -


62 -11 -24 -2 -14 36

11

786

750

486

466

Pensioentrekkenden Stand vorig boekjaar Ingang pensioen Overlijden Andere oorzaken


48 -12 -3

44 -20 -4 33

20

519

486

1.937

1.875


Stichting Pensioenfonds Avery Dennison. Jaarrapport 2012

Recommend Documents