Stichting Pensioenfonds Avery Dennison. Jaarrapport 2011

Stichting Pensioenfonds Avery Dennison

Jaarrapport 2011

Stichting Pensioenfonds Avery Dennison E-mail: [email protected] Telefoon (013) 462 35 74 Internetsite: www.pensioenfondsaverydennison.nl KvK-nummer: 41166415

INHOUDSOPGAVE Pagina

A B C D E

Voorwoord Kerncijfers Karakteristieken van het pensioenfonds Oordeel van het Verantwoordingsorgaan Bestuursverslag Hoofdlijnen Vermogensbeheer en vermogenspositie Financiele positie Risicoparagraaf Vooruitblik

4 6 9 15 18 19 29 32 35 36

JAARREKENING 1 2 3 4 5 6

Balans per 31 december 2011 Staat van baten en lasten over 2011 Kasstroomoverzicht 2011 Grondslagen voor waardering en resultaatbepaling Toelichting op de balans per 31 december 2011 Toelichting op de staat van baten en lasten over 2011

38 39 40 41 46 59

OVERIGE GEGEVENS 1 2 3 4

Belangrijke gebeurtenissen na balansdatum Resultaatverdeling Actuariële verklaring Controleverklaring van de onafhankelijke accountant

65 65 66 68

BIJLAGEN 1

Verloopstaat deelnemers

71

___________________________________________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________________________________________ Stichting Pensioenfonds Avery Dennison 3

A

VOORWOORD


VOORWOORD

Voor u ligt het jaarverslag 2011 van de Stichting Pensioenfonds Avery Dennison (hierna: het fonds). Financiële positie Door de gedaalde rente, is de dekkingsgraad van het pensioenfonds in 2011 gedaald van 106,8% ultimo 2010 naar 99,3% ultimo 2011. De minimale dekkingsgraad dient 104,2% te zijn. Op dit moment verkeert het fonds dus weer in een dekkingstekort. Evaluatie herstelplan In februari 2012 heeft het bestuur het herstelplan geëvalueerd. Deze evaluatie is gebaseerd op de dekkingsgraad van 31 december 2011. Op basis van deze evaluatie kan eind 2013 nog steeds sprake zijn van een volledig herstel. Het fonds heeft een aansluitende evaluatie kunnen indienen bij DNB zonder extra maatregelen. Begin 2013 vindt opnieuw een evaluatie van het herstelplan plaats. Indien het blijkt dat het fonds alsnog onvoldoende is hersteld, dan kunnen wel extra maatregelen noodzakelijk zijn, zoals een bijstorting door de werkgever of in het uiterste geval een verlaging van de pensioenaanspraken. Toeslagenbeleid Door de onderdekking eind 2010 heeft het fonds per 1 januari 2011, zowel voor de actieve deelnemers, de gewezen deelnemers en de gepensioneerden geen toeslag verleend. Ook per 1 januari 2012 is geen toeslag verleend. Toekomstige ontwikkelingen De bankencrisis, gevolgd door de Europese schuldencrisis, hebben de pensioenen in zwaar weer gebracht. Ook de hogere levensverwachting speelt een rol. De prijs en de zekerheid van aanvullende pensioenen zijn onder druk komen te staan. Het is op dit moment nog onduidelijk hoe het pensioenstelsel in de toekomst vorm gaat krijgen. De evaluatie van het financieel toetsingskader (FTK) levert input voor het kabinet voor een nieuw verzwaard FTK. Uit de hoofdlijnennota die minister Kamp eind mei aan de Tweede Kamer zond, blijkt dat fondsen de keuze krijgen tussen een verzwaard nominaal kader en een lichte toezichtregime op basis van een reëel kader. Het kabinet streeft ernaar de voor het nieuwe FTK benodigde wetgeving begin 2013 aan de Tweede Kamer aan te bieden. Dit is althans de stand van zaken bij het schrijven van dit jaarverslag. Voor het fonds zal van belang zijn hoe de nieuwe buffereisen er uit komen te zien. Intussen volgt het bestuur ook de ontwikkelingen rond de AOW-leeftijd nauwgezet. De onzekerheid over deze zaken weerhoudt het bestuur er niet van om aan de slag te gaan met andere belangrijke onderwerpen. Voor 2012 staan deskundigheidsbevordering en financieel crisisplan hoog op de agenda. Verder wordt veel aandacht besteed aan maatregelen die erop gericht zijn dat het fonds op het gebied van beleggingen in control is en blijft. Transparantie, een efficiënte administratieve uitvoering alsmede beheersing van risico's staan hierbij centraal. Huib van Gijn Voorzitter


B

KERNCIJFERS


KERNCIJFERS Deelnemers, gewezen deelnemers en pensioengerechtigden 2011 Aantal Deelnemers Gewezen deelnemers Pensioengerechtigden

2010 %

Aantal

2009 %

Aantal

2008 %

2007

Aantal

%

Aantal

%

639

34,1

643

34,8

625

34,6

698

38,6

679

37,8

750 486

40,0 25,9

739 466

40,0 25,2

736 444

40,8 24,6

679 433

37,5 23,9

713 403

39,7 22,5

1.875

100,0

1.848

100,0

1.805

100,0

1.810

100,0

1.795

100,0

Premiebijdragen, saldo waardeoverdrachten, pensioenuitkeringen en pensioenuitvoeringskosten (x € 1.000) 2011

Premiebijdragen van werkgevers en werknemers Saldo waardeoverdrachten Pensioenuitkeringen Pensioenuitvoeringskosten

2010

2009

2008

2007

6.429

5.997

14.142

4.761

4.539

107

-527

13

142

19

6.244

5.914

5.682

5.486

4.901

450

472

476

413

315

Toelichting: Premiebijdragen van werkgevers en werknemers 2009 is inclusief bijstorting werkgever van € 7,8 miljoen. Technische voorzieningen, stichtingskapitaal en reserves, belegd vermogen (x € 1.000) en dekkingsgraad (%) 31-12-2011

Technische voorzieningen Reserves Belegd vermogen Beleggingen Liquide middelen Herverzekeringsdeel technische voorzieningen Saldo overige activa en passiva Totaal belegd vermogen Aanwezige dekkingsgraad FTK Vereiste dekkingsgraad FTK

31-12-2010

31-12-2009

31-12-2008

31-12-2007

217.753

188.251

167.923

163.615

128.591

-1.530

12.735

13.252

-11.871

48.769

215.831 790

200.168 647

180.143 108

152.418 148

177.568 6

537 -935

714 -543

642 282

680 -1.502

583 -797

216.223

200.986

181.175

151.744

177.360

99,3 115,3

106,8 114,7

107,9 114,1

92,7 114,1

137,9 118,3


Verdeling beleggingsportefeuille (x € 1.000) 2011

2010 %

Vastgoed beleggingen Aandelen Vastrentende waarden Derivaten Overige beleggingen

2009 %

2008 %

2007 %

%

15.654 48.392

7,3 22,4

16.373 65.931

8,1 32,9

12.876 58.087

7,1 32,3

9.306 50.033

6,2 32,8

16.812 71.346

9,4 40,2

118.440 20.111 13.234

54,9 9,3 6,1

113.251 105 4.508

56,6 0,1 2,3

106.273 53 2.854

59,0 1,6

90.256 2.315 508

59,2 1,5 0,3

88.238 546 626

49,7 0,3 0,4

215.831

100,0

200.168

100,0

180.143

100,0

152.418

100,0

177.568

100,0

Beleggingsopbrengsten (x € 1.000) 2011

Directe opbrengsten Indirecte opbrengsten Kosten vermogensbeheer

2010

2009

2008

2007

190 16.233 -915

191 20.336 -

122 20.670 -

4.945 -29.420 -

221 -5.194 -

15.508

20.527

20.792

-24.475

-4.973

Tot en met 2010 zijn de kosten van vermogensbeheer opgenomen onder de indirecte beleggingsopbrengsten. Beleggingsrendement

Totaal rendement

2011

2010

2009

2008

2007

%

%

%

%

%

7,6

12,4

14,3

-14,4

-3,4

2010

2009

Pensioengegevens 2011

Franchise Premiepercentage in % pensioengrondslag

Toeslagen 1 januari boekjaar deelnemers gewezen deelnemers pensioentrekkenden

2008

2007

13.174

13.174

13.174

13.174

13.174

22,2

21,6

22,2

18

18

2011

2010

2009

% -

% -

% -

2008

2007

% 2,50 1,48 1,48

% 1,75 1,25 1,25


C

KARAKTERISTIEKEN VAN HET PENSIOENFONDS


KARAKTERISTIEKEN VAN HET PENSIOENFONDS

Profiel Stichting Pensioenfonds Avery Dennison, statutair gevestigd te Leiden, voert de pensioenregeling uit voor de werknemers van Avery Dennison in Nederland. In Nederland heeft Avery Dennison vestigingen in Leiden, Hazerswoude, Alphen a/d Rijn en Utrecht. Alle werknemers van de werkmaatschappijen, Avery Dennison Materials Nederland B.V., Avery Dennison B.V., Avery Dennison Materials Europe B.V. en Avery Dennison Investment The Netherlands II B.V. zijn deelnemer aan de pensioenregeling van de Stichting Pensioenfonds Avery Dennison. De pensioenovereenkomst die bij het fonds is ondergebracht is een uitkeringsovereenkomst (middelloonregeling). De pensioentoezegging wordt in eigen beheer uitgevoerd. De administratie en het vermogensbeheer zijn uitbesteed aan externe partijen. Het fonds heeft zich tot doel gesteld het uitkeren of doen uitkeren van pensioenen aan de deelnemers en hun nabestaanden, in de gevallen en onder de voorwaarden als zijn geregeld in het pensioenreglement. Het bestuur van het fonds streeft als eindverantwoordelijk uitvoerder van de door de werkgever en werknemers overeengekomen pensioenregeling naar een optimale kwaliteit, zorgvuldigheid en openheid met betrekking tot die uitvoering. Het bestuur onderschrijft dan ook de Principes voor Goed Pensioenfondsbestuur (Pension Fund Governance) die de Stichting van de Arbeid in 2005 heeft vastgesteld en leeft deze principes na. Het fonds oefent geen nevenactiviteiten uit.


Organisatie van het pensioenfonds Verdeling van taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden In het vervolg van dit hoofdstuk beschrijven wij de huidige organisatie van ons fonds aan de hand van het onderstaande schema. Verantwoordingsorgaan

Visitatiecommissie

Bestuur

Bestuursondersteuning

Beleggingsadviescommissie

Beleggingsadviseur

Communicatiecommissie

Accountant

Adviserend Actuaris

Certificerend actuaris

Vermogensbeheerder

Administrateur

Bestuur Het bestuur van het fonds bestaat uit zes leden. De helft van de bestuursleden wordt benoemd door de directie. Twee leden van het bestuur worden gekozen door de deelnemers uit de (gewezen) deelnemers. Eén bestuurslid wordt gekozen door de gepensioneerden. De leden die door de directie worden benoemd hebben voor onbepaalde tijd zitting in het bestuur. Van de bestuursleden namens de deelnemers en gepensioneerden treedt ieder jaar een lid in een nader vastgestelde volgorde af. Het aftredende bestuurslid kan zich echter terstond weer herkiesbaar stellen. Het bestuur wordt terzijde gestaan door een beleggingsadviescommissie en een communicatiecommissie. Commissies Beleggingsadviescommissie De beleggingsadviescommissie komt minstens eenmaal per kwartaal samen. De taken van de commissie zijn onder andere het voeren van overleg met de vermogensbeheerders, het toetsen van de vermogensresultaten en het adviseren van het bestuur over het te voeren beleggingsbeleid. De beleggingsadviescommissie wordt in haar taken steeds bijgestaan door een externe beleggingsconsultant van Strategeon Investments Consultancy B.V.. Communicatiecommissie De communicatiecommissie bestaat uit een voorzitter en drie overige leden. De belangrijkste taken van de communicatiecommissie zijn het bewaken van de uitvoering van het communicatieplan en de website. Daarnaast bereidt de commissie alle stukken voor wat betreft de communicatie met deelnemers en andere belanghebbenden.


Verantwoordingsorgaan Het bestuur heeft op 13 maart 2008 een verantwoordingsorgaan ingesteld waarin de deelnemers, de gepensioneerden en aangesloten werkgever(s) zijn vertegenwoordigd. De inrichting is zodanig dat iedere partij evenveel stemmen heeft. Het verantwoordingsorgaan geeft jaarlijks een algemeen oordeel over het handelen van het bestuur aan de hand van het conceptjaarverslag, de conceptjaarrekening en andere relevante informatie, waaronder, indien van toepassing, de bevindingen van het intern toezichtorgaan, het door het bestuur uitgevoerde beleid in het afgelopen kalenderjaar en de beleidskeuzes die op de toekomst betrekking hebben. Het bestuur heeft een reglement voor het verantwoordingsorgaan opgesteld op basis van de uitgangspunten van Pension Fund Governance, dat gepubliceerd wordt op de website van het fonds. In dit reglement zijn de frequentie van het overleg met het bestuur, de te behandelen onderwerpen met betrekking tot het beleid en de verantwoording van het orgaan vastgesteld. Het verantwoordingsorgaan is actief sinds 26 maart 2008. Op 1 mei 2012 alsmede 4 juni 2012 hebben het verantwoordingsorgaan en het bestuur overleg gevoerd waarin het bestuur verantwoording heeft afgelegd over het door haar gevoerde beleid in 2011 alsmede over de beleidsvoornemens voor de toekomst. Naar aanleiding van dit overleg en op basis van de documenten dat het verantwoordingsorgaan ontvangen heeft, heeft het verantwoordingsorgaan zich een oordeel gevormd over het gevoerde beleid in 2011. Het verslag van het verantwoordingsorgaan en een korte reactie van het bestuur zijn opgenomen in dit bestuursverslag. Intern Toezicht Voor de inrichting van het Intern toezicht heeft het bestuur gekozen voor intern toezicht door een visitatiecommissie. Deze commissie bestaat uit ten minste drie leden die door het bestuur worden benoemd. Leden van de visitatiecommissie hebben geen verdere banden met het fonds of de aangesloten onderneming(en). Het bestuur heeft een reglement voor de visitatiecommissie opgesteld en gepubliceerd op de website van het pensioenfonds. De visitatiecommissie dient als collectief te beschikken over een deskundigheid die ten minste vergelijkbaar is met de deskundigheid die door De Nederlandsche Bank wordt verlangd van het bestuur. In 2010 heeft de visitatiecommissie haar eerste onderzoek bij het fonds uitgevoerd. De visitatiecommissie was ingevuld door deskundige leden met bestuurlijke ervaring van de maatschap VCHolland. De bevindingen van de visitatiecommissie zijn in het jaarverslag 2009 opgenomen. Externe deskundigen Naast deze interne organen kent het fonds ook externe deskundigen. De adviserend actuaris is aanwezig bij elke bestuursvergadering om het bestuur te adviseren. Het bestuur wordt in de vergaderingen tevens bijgestaan door een bestuursadviseur van Syntrus Achmea. De certificerend actuaris beoordeelt jaarlijks de financiële positie van het fonds en geeft een actuariële verklaring af. De externe accountant controleert de jaarrekening en de verslagstaten ten behoeve van de toezichthouder. Hij rapporteert aan het bestuur in de vorm van een controleverklaring bij de jaarrekening en een accountantsverslag. Hierin wordt melding gemaakt van zijn eventuele opmerkingen en aanbevelingen omtrent de administratieve organisatie en interne controle van ons fonds. Het bestuur wordt daarnaast bijgestaan door mevrouw M.C.J Witteman van MCW Consult (bestuursondersteuning/ management). Nevenfuncties bestuursleden F.W.M. Steeman: Bestuurslid Stichting REMEDI Redistributie Medische Instrumenten. F. Veltkamp: Bestuurslid Quercus: vereniging van basisscholen in gemeente Haarlemmermeer.


Honoreringsregeling bestuurs- en commissieleden Bestuursleden van het fonds en leden van de Beleggingsadviescommissie die in dienst zijn bij Avery Dennison genieten geen beloning. De onkosten van de bestuursleden en leden van de Beleggingsadviescommissie worden vergoed. Voor de bestuursleden en leden van de Beleggingsadviescommissie die niet in dienst van Avery Dennison zijn, geldt dat ze een vergoeding voor de verrichte uren ontvangen conform de wettelijke Regeling Onkostenvergoeding Vrijwilligerswerk. De leden van het Verantwoordingsorgaan zijn onbezoldigd. Hun onkosten worden wel vergoed. Personalia Stand van zaken per 31 december 2011: Leden bestuur benoemd door de werkgever: H.N. van Gijn, voorzitter E. Voskuilen F. Veltkamp Leden bestuur namens de deelnemers: F.W.M. Steeman, secretaris J.B. Korndorffer* F. Jonker *De heer Korndorffer bezet de zetel namens de gepensioneerden (t/m 31 december 2011). Op 1 januari 2012 is een vacature ontstaan. Deze vacature is per 7 mei 2012 ingevuld door de heer S.B.E. Halbertsma. Beleggingsadviescommissie F.W.M. Steeman (voorzitter) H.N. van Gijn R. Bleeker J.B. Korndorffer* E. Voskuilen Consultant Strategeon Investment Consultancy B.V. (consultant) *De heer Korndorffer bezet de zetel namens de gepensioneerden (t/m 31 december 2011). Op 1 januari 2012 is een vacature ontstaan. Deze vacature is per 7 mei 2012 ingevuld door de heer S.B.E. Halbertsma. Communicatiecommissie F. Jonker (voorzitter) F. Veltkamp J. Splinter M.C.J. Witteman (consultant) Verantwoordingsorgaan Namens: Werknemers Werkgever Gepensioneerden

Lid: J. van Klaveren K.H. Lauret H.L. Ewalds (voorzitter)


Compliance officer L. van Leeuwen Accountant PricewaterhouseCoopers Accountants N.V. te Rotterdam Actuaris Adviserend: Mercer (Nederland) B.V. te Rotterdam Certificerend: Mercer Certificering B.V. te Amstelveen Beleggingsadministratie Syntrus Achmea Vermogensbeheer B.V. te De Meern Administrateur Syntrus Achmea Pensioenbeheer B.V. te Tilburg Vermogensbeheer Robeco Institutional Asset Management B.V. te Rotterdam Russell Investment Limited te Amsterdam Crédit Suisse (Asset Management) Limited te Amsterdam Consultant Vermogensbeheer Strategeon Investment Consultancy B.V. te Amsterdam


D

OORDEEL VAN HET VERANTWOORDINGSORGAAN


VERANTWOORDINGSORGAAN

Het Verantwoordingsorgaan is op 13 maart 2008 ingesteld door het fonds. Het Verantwoordingsorgaan is actief sinds 26 maart 2008. In het overleg tussen het bestuur van het fonds en het Verantwoordingsorgaan op 1 mei 2012 en 4 juni 2012 heeft het bestuur verantwoording afgelegd over het door haar gevoerde beleid in 2011 alsmede over de beleidsvoornemens voor de toekomst. Tijdens het overleg zijn onder meer de volgende onderwerpen aan de orde geweest: de kerngegevens en de resultaten in het jaar 2011 l de evaluatie van het herstelplan en de ontwikkeling van de dekkingsgraad l het beleid in 2011 met betrekking tot de beleggingen l de toeslagverlening l risicomanagement l het deskundigheidsplan l het crisisplan l het pensioenstelsel en het Pensioenakkoord l het wetsvoorstel Versterking bestuur pensioenfondsen l de toekomst van het fonds. l Na toezending van de concepten voor het jaarverslag, het actuarieel rapport en het accountantsverslag voer het jaar 2011 heeft het bestuur van het fonds op 5 juni 2012 de volgende schriftelijke verklaring van het Verantwoordingsorgaan ontvangen: Verslag van het Verantwoordingsorgaan Het Verantwoordingsorgaan (VO) heeft kennis genomen van het concept jaarrapport, de concept jaarrekening en het concept actuarieel rapport van de Stichting Avery Dennison Pensioenfonds over het jaar 2011. Het VO heeft tevens tevens kennis genomen van de beleidsvoornemens van het bestuur van het fonds voor het jaar 2012, in overlegvergaderingen op 1 mei en 4 juni 2012. Op basis van bovengenoemde informatie komt het VO tot een positief oordeel met betrekking tot het handelen van het bestuur en het gevoerde beleid in 2011, alsmede de beleidsvoornemens voor de toekomst. Het VO heeft hierbij de volgende aanbevelingen: Met betrekking tot de ISAE rapportages: Het voorgenomen gesprek met een asset manager over de controle op de uitbestede activiteiten regelen. l Spreken met de assetmanager en de accountant over het niet opnemen van behaalde controledoelstellingen in de l accountantsverklaring. Het VO zou graag een tijdslijn zien voor het uitvoeren van deze activiteiten. Het bestuur rapporteert de pensioenuitvoeringskosten per deelnemer en de kosten van vermogensbeheer als % van het totaal. Het VO beveelt aan om een benchmark uit te voeren op deze kosten, waarbij zowel gekeken wordt naar de kosten bij vergelijkbare fondsen als naar de kosten bij alternatieve constructies voor het pensioenfonds. Dit kan een bijdrage leveren aan een heldere toekomstvisie. De verslaglegging over de beleggingsrendementen en de verklaringen van het beleggingsresultaat zijn naar mening van het VO niet volledig transparant. Het VO beveelt aan om naast de benchmarking per beleggingscategorie ook een benchmarking per vermogensbeheerder te rapporteren. Gezien de opmerkingen op pagina 20 is deze informatie beschikbaar.


Aan de hand van een dergelijke rapportage kan het VO dan volgen of het bestuur de noodzakelijke acties heeft genomen indien er sprake is van achterblijvende prestaties bij een of meerdere van de vermogensbeheerders. Leiden, 4 juni 2012

Het Verantwoordingsorgaan Reactie van het bestuur Het bestuur onderschrijft de aanbeveling van het Verantwoordingsorgaan (VO) met betrekking tot de ISAE 3402 rapportages en zal hier uitvoering aan geven. Het bestuur streeft ernaar dit vóór 1 oktober 2012 afgerond te hebben. Met betrekking tot de uitvoeringskosten onderschrijft het bestuur de aanbeveling om de eigen uitvoeringskosten te vergelijken met die van vergelijkbare pensioenfondsen. Bruikbaar referentiemateriaal staat echter nu nog niet ter beschikking. Aan het bestaande referentiemateriaal kleven zoals bekend te veel bezwaren en het laten uitvoeren van een eigen onderzoek is te kostbaar. In de komende jaren zullen naar verwachting als gevolg van de nieuwe richtlijnen van de Pensioenfederatie wel bruikbare referentiecijfers ter beschikking komen. Het bestuur wil er wel op wijzen dat het laten onderzoeken van de kosten van een alternatieve uitvoering van de pensioenregeling (door een andere pensioenuitvoerder) is in beginsel een zaak is van de werkgever. Het bestuur volgt uiteraard wel de ontwikkelingen in de markt van pensioenuitvoerders en dit wordt meegenomen in de jaarlijkse bespreking van de toekomstvisie van het bestuur. Het VO is van mening dat de verslaglegging over de beleggingsrendementen en de verklaringen van het beleggingsresultaat in het jaarverslag niet volledig transparant zijn. Het bestuur heeft transparantie hoog in het vaandel staan. Het bestuur gaat ervan uit dat het VO hiermee doelt op een technisch issue dat betrekking heeft op de met het VO besproken organisatie van de beleggingsadministratie, waardoor het totaal rendement, in tegenstelling tot de rendementen per beleggingscategorie, niet volledig zuiver met het benchmark rendement op totaalniveau te vergelijken is. Het bestuur heeft dit issue al geruime tijd onderkend en het VO heeft ervan kennis kunnen nemen dat onderzoek wordt gedaan naar een meer gewenst model voor de organisatie van de beleggingsadministratie. Het bestuur neemt de aanbeveling van het VO over om ook de performance van de vermogensbeheerders in het jaarverslag te vermelden. In het volgende jaarverslag zal per beleggingscategorie ook het fonds (of de fondsen) en de vermogensbeheerder worden benoemd. Leiden, 8 juni 2012

Stichting Pensioenfonds Avery Dennison Het bestuur


E

BESTUURSVERSLAG


BESTUURSVERSLAG

Algemeen Pensioenregeling Om een beeld te geven van de pensioenregeling die door het fonds wordt uitgevoerd, volgen enkele kerngegevens: De pensioenregeling van het pensioenfonds betreft een uitkeringsovereenkomst. t Het pensioenreglement bevat toezeggingen van ouderdomspensioen ingaande op een leeftijd van 65 jaar, een t nabestaandenpensioen en een wezenpensioen op basis van een voorwaardelijk geïndexeerd middelloonsysteem. Voor de vaststelling van het ouderdomspensioen wordt een pensioengrondslag vastgesteld welke gelijk is aan het t pensioengevend salaris verminderd met een franchise. De franchise is voor deze pensioenregeling op het moment van inwerkingtreding van deze pensioenregeling (1 januari t 2005) vastgesteld op € 13.174. Het bestuur van het Fonds kan besluiten de franchise in enig jaar per 1 juli aan te passen aan de ontwikkeling van lonen of prijzen. Het pensioengevend salaris is gelijk aan 12 maal het maandsalaris inclusief vakantietoeslag, ATV-toeslag, de vaste t eindejaarsuitkering, en de ploegentoeslag met een maximum van 8,11% van het pensioengevend salaris. De jaarlijkse opbouw van het ouderdomspensioen bedraagt 1,75% van de pensioengrondslag. Het t nabestaandenpensioen is gelijk aan 70% van het (te bereiken) ouderdomspensioen. Het nabestaandenpensioen is op pensioendatum geheel uitruilbaar voor extra ouderdomspensioen. Het wezenpensioen is gelijk aan 14% van het (te bereiken) ouderdomspensioen. De hoogte van de eigen bijdrage door de deelnemer bedraagt 1/3 van de premie. De deelnemer op wie de t voorportaalregeling van toepassing is, is geen bijdrage verschuldigd. Voor een deelnemer die arbeidsongeschikt is komt de premie vanaf het tijdstip waarop het dienstverband tussen de t deelnemer en de werkgever eindigt, geheel of gedeeltelijk voor rekening van het fonds. In dat geval wordt aan de werkgever en de deelnemer derhalve gehele of gedeeltelijke vrijstelling van premiebetaling verleend. De premie wordt berekend naar de pensioengrondslag die gold onmiddellijk voor aanvang van de bedoelde vrijstelling. Toeslagenbeleid Toeslagverlening is bedoeld om de waarde van de pensioenen op peil te houden. De toeslagverlening op pensioenaanspraken en op pensioenuitkeringen is voorwaardelijk en vindt alleen plaats als de financiële middelen van het fonds dit toelaten. Er bestaat dus een risico dat er in een jaar geen toeslagverlening plaatsvindt. Het bestuur van het pensioenfonds beslist elk jaar of er een toeslag wordt verleend. Gestreefd wordt naar een toeslag op de pensioenaanspraken van actieve deelnemers die gelijk is aan het hoogste van: a) de ontwikkeling van de CAO-lonen bij de werkgever, of b) de ontwikkeling van het afgeleide Consumentenprijsindexcijfer alle huishoudens. De toeslag zal echter nooit meer bedragen dan 3%, behalve ingeval het bestuur van het fonds besluit om een inhaaltoeslag toe te passen op de pensioenaanspraken die in het verleden niet volledig zijn verhoogd conform de maatstaf. Voor ingegane pensioenen, de premievrije pensioenaanspraken van ex-deelnemers, pensioenaanspraken van deelnemers die premievrijstelling genieten wegens arbeidsongeschiktheid en aanspraken op bijzonder partnerpensioen van ex-partners en een eventueel eigen aanspraak op ouderdomspensioen van ex-partners wordt gestreefd naar een toeslag die gelijk is aan de ontwikkeling van het afgeleide Consumentenprijsindexcijfer alle huishoudens. De toeslag zal echter nooit meer bedragen dan 3%, behalve ingeval het bestuur van het fonds besluit om een inhaaltoeslag toe te passen op de pensioenaanspraken die in het verleden niet volledig zijn verhoogd conform de maatstaf. Er is voor toekomstige toeslagen geen geld gereserveerd en er wordt ook bij de bepaling van de hoogte van de pensioenpremies geen rekening gehouden met toeslagverlening. Uitbesteding van werkzaamheden Het bestuur heeft de administratie en het vermogensbeheer uitbesteed aan externe partijen.


Pensioenadministratie Het uitvoeren van de pensioenadministratie was ook in het verslagjaar uitbesteed aan Syntrus Achmea Pensioenbeheer B.V.. Naast het verzorgen van de administratie en het verzorgen van de noodzakelijke financiële rapportages fungeert Syntrus Achmea Pensioenbeheer B.V. als eerste aanspreekpunt voor de deelnemers en voert zij de betalingen aan pensioengerechtigden en derden (in het kader van uitvoeringskosten) uit. Het bestuur heeft met Syntrus Achmea Pensioenbeheer B.V. afspraken over de kwaliteit van haar dienstverlening door middel van een Service Level Agreement. De pensioenbeheerder houdt het bestuur door middel van SLA-rapportages per kwartaal op de hoogte van kerninformatie aangaande die dienstverlening. Daarmee is het bestuur in staat om de dienstverlening van de pensioenbeheerder te volgen en, waar nodig, bij te sturen. Vermogensbeheer en vermogensadministratie Het vermogensbeheer van het fonds werd in het verslagjaar uitgevoerd door drie partijen: Robeco Institutional Asset Management B.V., Russell Investment Limited en Crédit Suisse (Asset Management) Limited. Robeco is ingeschakeld voor de beleggingen in zakelijke waarden en in vastrentende beleggingen, Russell uitsluitend voor de beleggingen in zakelijke waarden. Crédit Suisse is ingeschakeld voor een (geringer) belang in een commodities fonds. Robeco en Russell houden het bestuur via de Beleggingsadviescommissie elk kwartaal op de hoogte van de voor het fonds behaalde beleggingsresultaten ten opzichte van de benchmark en leggen daarover verantwoording af tijdens de kwartaalbijeenkomst. Maandelijks ontvangt het bestuur een rapportage over alle beleggingsresultaten. De onafhankelijke vermogensadministratie is in het verslagjaar uitgevoerd door Syntrus Achmea Vermogensbeheer B.V. Daarnaast kent de beleggingsadministratie andere betrokkenen. De visitatiecommissie heeft in 2010 het bestuur aanbevolen deze administratieve organisatie nader te bezien op kwetsbaarheid en efficiëntie. De bevindingen van de commissie met betrekking tot de vermogensadministratie waren voor het bestuur herkenbaar. In december 2010 heeft het bestuur tijdens een door een adviseur van Avida International B.V. begeleidde workshop een beter inzicht gekregen in de huidige constellatie van vermogensbeheeruitvoerders en de bijbehorende administratieve organisatie. Hierbij werd het bestuur geadviseerd een zodanige structuur aan te brengen dat het bestuur op ieder gewenst moment een meer gedetailleerd overzicht heeft van de portefeuille en de bijbehorende risico's. Op dit moment vindt nader onderzoek plaats naar een gewenst model hiervoor. ISAE 3402 verklaringen Het fonds vereist een ISAE 3402 rapportage van haar externe dienstverleners op het gebied van pensioenadministratie en vermogensbeheer. ISAE staat voor International Standard on Assurance Engagement en is een internationale standaard. Met ingang van 15 juni 2011 vervangt deze richtlijn de SAS 70 richtlijn. De ISAE richtlijnen worden uitgevaardigd door de International Auditing and Assurance Standards Board. Syntrus Achmea Pensioenbeheer B.V. beschikt over een ISAE 3402 rapportage voor de processen en de werking van de processen die Syntrus Achmea uitvoert ten behoeve van de pensioenuitvoering voor haar klanten. Ook Syntrus Achmea Vermogensbeheer B.V. en de vermogenbeheerders, Robeco Institutional Asset Management B.V., Russell Investment Limited en Crédit Suisse (Asset Management) Limited, beschikken over een ISAE 3402 rapportage. Het bestuur bestudeert de betreffende rapportages teneinde zich ervan te vergewissen dat de interne beleggings- en administratieprocessen goed functioneren. In de bestuursvergadering van 16 april 2012 zijn de beschikbare rapportages over het verslagjaar besproken. De conclusie is dat er met een asset manager gesproken moet worden over de wijze waarop zij controle uitoefenen op ge-outsourcede activiteiten. Dit is namelijk niet duidelijk uit hun ISAE 3402 rapport. Een andere actie is om te begrijpen waarom in het rapport van een andere asset manager een aantal controledoelstellingen niet behaald worden, maar dat er in het rapport van de externe accountant niet aan gerefereerd wordt.


Transparantie, openheid en communicatie De eisen die Pension Fund Governance stelt aan transparantie, openheid en communicatie zijn door het fonds als volgt ingevuld: Het fonds beschikt over een communicatieplan, waarin onder meer wordt aangegeven hoe het fonds aan de l periodieke en incidentele informatieverplichtingen voldoet. Het bestuur informeert de aangesloten werkgever(s), de deelnemers en de gepensioneerden ten minste één maal per l jaar middels een Pensioen Update over de algemene gang van zaken binnen het pensioenfonds. Daarbij gaat het onder meer om ontwikkelingen met betrekking tot de pensioenregeling en het premie-, beleggings- en toeslagenbeleid en de financiële situatie van het fonds (verkort jaarverslag). Deze toelichting wordt ook gegeven tijdens de jaarlijkse Algemene Ledenvergadering. Over individuele zaken wordt schriftelijk, of op verzoek telefonisch of via e-mail binnen twee weken naar betrokkene l toe gecommuniceerd. Het fonds beschikt over een Verklaring inzake de Beleggingsbeginselen, die ten minste om de drie jaar wordt herzien. l Geïnteresseerden kunnen het jaarverslag, de statuten en reglementen en de Verklaring inzake de Beleggingsbeginselen van het fonds bij het secretariaat van het fonds opvragen dan wel downloaden vanaf de website van het fonds. Daarnaast worden de betreffende eisen ingevuld door de zaken die in onderhavig jaarverslag zijn vermeld over onder meer nevenactiviteiten en honoreringsregelingen. Premiebeleid De financiering van de pensioenregeling is gebaseerd op het systeem van doorsneepremie. De voor een deelnemer voor de pensioenregeling aan het fonds verschuldigde premie voor het ouderdoms-, partner- en wezenpensioen betreft een jaarlijks door het bestuur vast te stellen percentage van de pensioengrondslag. De premie moet voldoen aan de eisen van kostendekkendheid. De kostendekkende premie wordt bepaald op basis van de vereisten die daaraan gesteld worden door de Pensioenwet. In de uitvoeringsovereenkomst tussen het fonds en de aangesloten werkgevers is de premievaststelling vastgelegd. Jaarlijks neemt het bestuur een besluit over de premie. Het fonds draagt de kosten verbonden aan het beheer en de administratie van het fonds. Eventuele andere uitgaven, naar het oordeel van het bestuur nodig ter bereiking van het doel van het fonds, komen ten laste van het fonds, tenzij met de werkgevers anders is overeengekomen. Kostendekkende premie Op grond van de Pensioenwet rapporteren wij ook de zogenaamde kostendekkende premie. Deze bedraagt over 2011 € 6.429.000. De feitelijke geheven en ontvangen premie over 2011 bedraagt € 6.429.000. De betaalde premie heeft hiermee noch een positieve noch een negatieve bijdrage geleverd aan de vereiste solvabiliteitspositie van het fonds. Het fonds brengt een doorsneepremie in rekening bij de werkgever. De doorsneepremie in 2011 was vastgesteld op 22,2% van de pensioengrondslag.


Uitvoeringsovereenkomst Het fonds en de aangesloten werkgevers, Avery Dennison Materials Nederland B.V. en Avery Dennison B.V. per 1 januari 2008 en Avery Dennison Materials Europe B.V. en Avery Dennison Netherlands Investment II B.V. per 1 juli 2008, hebben conform de eisen van de nieuwe Pensioenwet een uitvoeringsovereenkomst afgesloten. Daarin zijn onder meer diverse wettelijk voorgeschreven procedures opgenomen. In het kader van de uitvoering van de overeenkomst tussen het fonds en de werkgevers en de daarin opgenomen maatregelen bij een dekkingstekort hebben de werkgevers in 2009 besloten tot een bijstorting van € 7.800.000 op 30 juni 2009. Tegelijkertijd is een leningsovereenkomst afgesloten met de werkgever, waarbij dit bedrag op 30 juni 2009 door het fonds aan de onderneming is uitgeleend onder marktconforme voorwaarden. De werkgever zal de lening in drie jaarlijkse termijnen aflossen, waarbij de eerste aflossing heeft plaatsgevonden in 2010 en de tweede aflossing in 2011. Op 1 maart 2012 is door alle betrokken partijen een nieuwe aangepaste uitvoeringsovereenkomst getekend. De aanpassingen betroffen een door DNB verlangde aanpassing in de voorwaardelijkheidsverklaring en het opnemen van voorwaarden bij het beëindigen van de overeenkomst, met name met betrekking tot een eventuele collectieve waardeoverdracht. ABTN en verklaring beleggingsbeginselen Op 24 november 2011 heeft het fonds een aangepaste actuariële en bedrijfstechnische nota (ABTN) vastgesteld. De ABTN wordt zo nodig jaarlijks door het pensioenfonds geactualiseerd. De Verklaring beleggingsbeginselen maakt deel uit van de ABTN van het fonds. Deze verklaring wordt op verzoek van (gewezen) deelnemers en pensioengerechtigden aan het fonds verstrekt. Het document is eveneens op de website van het fonds geplaatst. De Verklaring is opgesteld in overeenstemming met Artikel 145 van de Pensioenwet en Artikel 12 van de Europese Richtlijn 2003/41/EG d.d. 3 juni 2003. Het bestuur van het fonds heeft deze verklaring bekrachtigd op 29 november 2007. De verklaring zal ten minste om de drie jaar herzien worden dan wel onmiddellijk als het beleggingsbeleid op belangrijke punten wordt gewijzigd. Op 24 november 2011 heeft het bestuur van het fonds een geactualiseerde verklaring goedgekeurd. Deskundigheid Met de pensioenregeling is een groot belang voor de deelnemers en uitkeringsgerechtigden gemoeid. Het bestuur is zich van deze verantwoordelijkheid bewust. Die verantwoordelijkheid wordt meer zichtbaar nu de deskundigheidseisen in de afgelopen jaren zijn aangescherpt. In dit kader heeft het bestuur een beleid ontwikkeld ten aanzien van de deskundigheidsbevordering van de bestuursleden. Onderdeel daarvan zijn de mogelijkheid van meerdaagse pensioencursussen en het ter beschikking stellen van vakliteratuur en artikelen uit de pers. Het beleid ten behoeve van deskundigheidsbevordering is onderdeel van een deskundigheidsplan. Het plan waarborgt dat het bestuur als collectief over de vereiste deskundigheid en ervaring beschikt. Bij het streven naar deskundigheid richt het bestuur zich op de niveaus van deskundigheid opgenomen in de eindtermen van het Plan van Aanpak Deskundigheidsbevordering van de pensioenkoepels (PAD). Bij elke mutatie in het bestuur gaat het bestuur na of aan de eisen van deskundigheid en ervaring nog steeds kan worden voldaan. Ten minste eenmaal per drie jaar gaat het bestuur na of het bestuur als collectief actuele ontwikkelingen op pensioengebied in voldoende mate volgt. Deze toetsing wordt uitgevoerd door een onafhankelijk instituut dat individuele toetsen bij de bestuurders afneemt op het niveau van de in het PAD genoemde eindtermen. Deze toetsing heeft in 2011 plaatsgevonden door middel van de toets SPO Kennisreflector. Op 16 april 2012 heeft een bestuur een aangepast deskundigheidsplan goedgekeurd (zie pagina 26 van dit bestuursverslag).


Evaluatie functioneren Het bestuur heeft een procedure vastgesteld voor een periodieke zelfevaluatie. Het gaat om het functioneren van het bestuur als geheel en van de individuele bestuursleden afzonderlijk. Doel van de zelfevaluatie is de kwaliteit van het bestuur in stand te houden en/of te verbeteren. Het bestuur bespreekt jaarlijks zijn eigen functioneren en het functioneren van de door het bestuur ingestelde commissies. De voorzitter voert in beginsel eenmaal per jaar een functioneringsgesprek met ieder bestuurslid. De voorzitter wordt afzonderlijk geëvalueerd door de overige bestuursleden. Deze evaluatie heeft ook in 2011 plaatsgevonden. Integere bedrijfsvoering Wettelijk is geregeld dat een pensioenfonds maatregelen dient te treffen die goed pensioenfondsbestuur waarborgen. Met de invoering van de Pensioenwet per 1 januari 2007 zijn de STAR principes voor pension fund governance (PFG) verankerd in het wettelijk kader. Deze 32 principes betreffen de onderdelen zorgvuldig bestuur; transparantie, openheid en communicatie; deskundigheid; verantwoording en intern toezicht. Het beleid van een fonds is gericht op een integere bedrijfsvoering. Deze verantwoordelijkheid is vastgelegd in artikel 143 van de Pensioenwet. Dit houdt onder meer in: Adequate administratieve organisatie en interne controle (AO/IC) en risicobeheersing t Analyse en beheersing van integriteitsrisico's t Voorkomen van belangenverstrengeling t Duurzame beheersing van (financiële) risico's t Eenmaal per drie jaar een continuïteitsanalyse. t Gedragscode In 2011 is de gedragscode van toepassing welke is aangepast aan de nieuwe wetgeving zoals de Wet Financieel Toezicht die per 1 januari 2007 is ingegaan. Deze gedragscode is gebaseerd op de modelgedragscode die ontwikkeld is door de pensioenkoepels. Met de verklaring van naleving van de gedragscode, die door ieder bestuurslid is ondertekend, heeft het bestuur een goed instrument in handen voor het omgaan met en het handhaven van de van toepassing zijnde integriteitnormen. Uit de jaarlijkse schriftelijke terugkoppeling van de compliance officer is gebleken dat zich in 2011 geen bijzondere omstandigheden of voorvallen hebben voorgedaan waarvoor de gedragscode bedoeld is of die in strijd zijn met het integriteitsbeleid. Klachten en geschillen Het bestuur kent een klachten- en geschillenregeling. Klachten worden in eerste instantie in behandeling genomen door de pensioenadministratie. Wanneer de belanghebbende het niet eens is met de op zijn verzoek ontvangen reactie is hij gerechtigd zich met een bezwaarschrift tot het bestuur van het fonds te richten. Het bestuur is gehouden de klacht nader te onderzoeken. Indien het bestuur besluit niet of niet volledig aan de klacht tegemoet te komen, doet het bestuur haar reactie vergezeld gaan van een uiteenzetting over de mogelijkheid om het ontstane geschil voor te leggen aan de Ombudsman Pensioenen of aan de burgerlijke rechter. In 2011 zijn geen klachten en geschillen ontvangen.


Lidmaatschap OPF Het lidmaatschap van de Stichting Ondernemingspensioenfondsen (OPF) werd in het verslagjaar gecontinueerd. OPF heeft tot doel belangenbehartiging van ondernemingspensioenfondsen en het bevorderen van onderlinge samenwerking. Vanuit het bestuur vond in het kader van deskundigheidsbevordering en informatie-uitwisseling deelname plaats aan themamiddagen en Kringbijeenkomsten. OPF maakt sinds eind 2010 deel uit van het samenwerkingsverband met de pensioenkoepels Unie van Beroepspensioenfondsen (UvB) en Vereniging van Bedrijfstakpensioenfondsen (VB) binnen de Pensioenfederatie, waarmee de dienstverlening aan pensioenfondsen is verbreed. De beleidsagenda van de Pensioenfederatie is de inhoudelijke basis voor de samenwerking. Toezichthouders Alle pensioenfondsen in Nederland moeten zich houden aan de regels die geformuleerd zijn in de Pensioenwet en de Wet Financieel Toezicht. Hierop wordt toezicht gehouden door de Autoriteit Financiële Markten (AFM) en door De Nederlandsche Bank (DNB). Deze laatste instantie zorgt voor het prudentieel (financieel) toezicht en het materieel toezicht. Materieel toezicht betekent onder andere dat DNB nagaat of het fonds de inhoudelijke bepalingen van de Pensioenwet naleeft en zorgt voor transparantie in het bestuur, administratie en een klantgerichte uitvoering. Prudentieel toezicht houdt in dat DNB controleert of de beleggingen verantwoord geschieden en of het algehele financiële beheer van het pensioenfonds deugdelijk is. DNB ziet erop toe dat de belangen van de deelnemers, gewezen deelnemers en pensioengerechtigden in het pensioenfonds gewaarborgd zijn. De AFM verzorgt gedragstoezicht van het fonds. Hierbij gaat het vooral om de voorlichting van het pensioenfonds aan de rechthebbenden. Corporate governance en stembeleid Corporate governance heeft betrekking op de manier waarop ondernemingen worden bestuurd en de wijze waarop er toezicht wordt gehouden op dat bestuur. Uitgangspunt is dat het bestuur en de raad van commissarissen verantwoording afleggen over het ondernemingsbeleid en het door de raad van commissarissen uitgeoefende toezicht hierop. De Nederlandse Corporate Governance Code ('Code Tabaksblat') is op 1 januari 2004 van kracht geworden. De Code vereist van institutionele beleggers, waartoe ook pensioenfondsen behoren, dat zij een stembeleid publiceren en verslag doen van het gevoerde beleid alsmede over hun stemgedrag op aandeelhoudersvergaderingen, via een website. Het fonds heeft de uitvoering van het vermogensbeheer uitbesteed aan vermogensbeheerders. Deze vermogensbeheerders stemmen actief op aandeelhoudersvergaderingen. Het fonds heeft de keuze gemaakt zelf geen gebruik te maken van het stemrecht, omdat het bestuur van mening is dat het fonds - in tegenstelling tot de vermogensbeheerder - niet in de positie verkeert om de noodzakelijke betrokkenheid als aandeelhouder waar te maken. Het fonds ziet er wel op toe dat het stembeleid van de vermogensbeheerders gebaseerd is op internationaal geaccepteerde principes, zoals die van het International Corporate Governance Network (ICGN). Of dat de vermogensbeheerders gebruik maken van de stemadviezen van gerenommeerde onderzoeksbureaus zoals Institutional Shareholder Services (ISS), dat haar stemadviezen baseert op de pan-Europese Corporate Governance codes, maar daarnaast ook rekening houdt met nationale Corporate Governance codes. Voor zover het bestuur stemrecht heeft ten aanzien van zaken die primair de vermogensbeheerders zelf betreffen, zoals het beloningsbeleid, wordt dit stemrecht wel uitgeoefend. Het fonds blijft eindverantwoordelijk en zal de vermogensbeheerders met regelmaat vragen hoe zij hun corporate governance beleid vormgeven.


Maatschappelijk verantwoord beleggen Stichting Pensioenfonds Avery Dennison heeft alle beleggingen uitbesteed. Het fonds heeft geen directe invloed op de beleggingen gezien het feit dat de beleggingen uitsluitend plaats vinden door middel van participaties in fondsen. Het bestuur heeft dan ook besloten om zelf geen expliciet beleid op het gebied van maatschappelijk verantwoord beleggen te formuleren. Wel volgt zij nauwgezet de ontwikkelingen op dit vlak bij de aangestelde vermogensbeheerders. Bij Robeco is verantwoord beleggen een belangrijk onderdeel van het beleggingsbeleid. De aanpak bestaat uit: Integratie van factoren op het gebied van milieu, maatschappij en ondernemingsbestuur in de beleggingsanalyse en l het beslisproces; In het kader van engagement wordt een actieve dialoog aangegaan met bedrijven en wordt gebruik gemaakt van l stemrechten; Uitsluiting, indien ondernemingen zich schuldig maken aan structurele overtredingen van internationale richtlijnen. Dit l geldt voor ondernemingen die controversiële wapens produceren of verhandelen. Russell Investments is recentelijk gestart met het beoordelen van de gevolgen welke het meenemen van ESG-criteria (environmental, social, governance) hebben op het risico en rendement van de beleggingsportefeuilles. Russell heeft daartoe een overeenkomst gesloten met data provider Sustainalytics. Het beleid wordt nog verder ontwikkeld. Stichting Pensioenfonds Avery Dennison in 2011 Bestuur Het bestuur kwam in 2011 zeven maal in plenaire zitting bijeen. Daarbij kwamen onder meer de volgende onderwerpen aan de orde: De financiële positie van het fonds en de evaluatie van het herstelplan; l Het jaarverslag en de jaarrekening; l De toekomstbestendigheid van het fonds; l De organisatie rondom de beleggingenadministratie; l De hoogte van de toeslagen; l Aanpassing van de ABTN en Verklaring beleggingsbeginselen; l Communicatieplan; l Deskundigheidsplan; l Crisisplan; l Update risicoanalyse; l Aanpassing uitvoeringsovereenkomst; l Aanpassing statuten en pensioenreglement; l De beleggingen. l De heer F. Veltkamp is per 25 januari 2011 benoemd als bestuurslid namens de werkgevers. De zittingstermijn van de heer Steeman, bestuurslid namens de deelnemers en voorzitter van de Beleggingsadviescommissie, liep af per 19 augustus 2011. Hij is herbenoemd voor een periode van drie jaar. Per 1 januari 2012 nam de heer J.B. Korndorffer afscheid als bestuurslid. Hij was ruim acht jaar bestuurslid namens de gepensioneerden. Daarnaast was hij lid van de beleggingsadviescommissie. Het bestuur is de heer Korndorffer zeer erkentelijk voor de wijze waarop hij de belangen van het fonds heeft behartigd. Per 7 mei 2012 werd de heer S.B.E Halbertsma benoemd als opvolger van de heer J.B. Korndorffer in zowel het bestuur als de beleggingsadviescommissie.


Aanscherping deskundigheid bestuur De toezichthouders AFM en DNB hebben op 1 september 2010 een gezamenlijke Beleidsregel deskundigheid ter consultatie aangeboden. De nieuwe beleidsregel is per 1 januari 2011 ingegaan. Bestuursleden van pensioenfondsen krijgen te maken met aangescherpte deskundigheidseisen. De toezichthouders houden met twee zaken rekening. Ten eerste de functie van de beleidsbepaler en ten tweede de aard, de omvang, de complexiteit en het risicoprofiel van het pensioenfonds. Ieder pensioenfonds moet een risicoprofiel opstellen. Pensioenfondsen moeten ook een functieprofiel opstellen voor ieder bestuurslid. Er is geen ruimte meer voor een 'inwerkjaar' voor nieuwe bestuurders. Het bestuur heeft zich in het verslagjaar zorgvuldig geïnformeerd over de nieuwe deskundigheidseisen. Op 7 december 2011 heeft het Bestuur tijdens een workshop op de jaarlijkse heidedag uitvoerig gesproken over het onderwerp deskundigheid. Daarbij werd ingegaan op de in 2011 door de pensioenkoepels (OPF, VB en UvB) gepubliceerde 'Aanbevelingen voor deskundig en competent pensioenfondsbestuur', waarin tevens het Plan van Aanpak Deskundigheidsbevordering van de pensioenkoepels (PAD) is vervat. De conclusie was dat het deskundigheidsplan op onderdelen moest worden aangescherpt. De uitkomsten van deze workshop, een nader onderzoek naar de gewenste (individuele en collectieve) deskundigheid en een tweede workshop op 13 april 2012, zijn verwerkt in een nieuw deskundigheidsplan. Dit plan regelt ook het evaluatie- en opvolgingsbeleid, zoals beschreven in het PAD. Op 16 april 2012 is het aangepaste deskundigheidsplan vastgesteld. Beleggingsadviescommissie Ook in dit verslagjaar heeft de beleggingsadviescommissie ieder kwartaal overleg gevoerd met de vermogensbeheerders, de vermogensresultaten getoetst en het bestuur geadviseerd over het te voeren beleggingsbeleid, alsmede over de verrichtingen van de vermogensbeheerders. In elke vergadering rapporteren de vermogensbeheerders zowel mondeling als schriftelijk over de beleggingen en de behaalde resultaten ten opzichte van de norm. Tussentijds brengen de vermogensbeheerders bovendien ook nog op maandbasis schriftelijke rapportages uit, zodat voortdurend de vinger aan de pols gehouden kan worden. De beleggingsadviescommissie wordt in haar taken steeds bijgestaan door een externe beleggingsconsultant van Strategeon Investment Consultancy B.V. In verband met zowel de financiële positie van het fonds als de ontwikkelingen op de financiële markten heeft de beleggingsadviescommissie in het verslagjaar iedere maand een conference call gehouden. Ook heeft de commissie zich uitvoerig gebogen over onderwerpen als de methodieken voor de rekenrente, risico's binnen de beleggingsfondsen, securities lending en renteafdekking. Premie 2012 omhoog door lage rentestand en lage dekkingsgraad De lage rentestand heeft ook effecten op de premie die het pensioenfonds moet heffen in 2012. De premie van het fonds moet kostendekkend zijn. Voor fondsen die zich eind 2011 in een situatie van dekkingstekort bevonden, moet de premie ook bijdragen aan het herstel van de dekkingsgraad. Het fonds bevond zich eind 2011 in een situatie van dekkingstekort. DNB vertaalt dit vereiste (premie moet bijdragen aan herstel) in een adequate opslag voor uitvoeringskosten en een opslag voor de opbouw van het minimaal vereist eigen vermogen. De stand van de rente heeft een effect op de benodigde kostendekkende premie. Doordat DNB de rentetermijnstructuur voor ultimo 2011 heeft vastgesteld op een driemaandsgemiddelde is de rente iets hoger dan anders het geval geweest zou zijn. Voor 2011 is de premie vastgesteld op 22,2% van de pensioengrondslag. In 2012 bedraagt de premie 25,8% van de pensioengrondslag. De eigen bijdrage van de werknemers bedraagt 1/3 deel. Waardeoverdracht en onderdekking Wanneer de dekkingsgraad van een pensioenfonds dat bij waardeoverdracht is betrokken lager is dan 100%, dan mag het pensioenfonds de betreffende waardeoverdracht niet uitvoeren. De waardeoverdracht moet dan worden opgeschort. Het fonds heeft in oktober 2011 de waardeoverdrachten tot nader orde stopgezet.


Toeslagbeleid Het bestuur heeft in november 2011 besloten om niet over te gaan tot het verlenen van een toeslag per 1 januari 2012. Noch voor de actieven, noch voor de gepensioneerden en slapers, omdat de financiële middelen dit niet toelaten. Ook per 1 januari 2011, 2010 en 2009 vond geen toeslagverlening plaats. De gemiste toeslagen worden door het bestuur bijgehouden en het bestuur bekijkt in de toekomst of er mogelijkheden zijn om de gemiste toeslagen alsnog toe te kennen. Er zijn ook geen toeslagen verleend aan gepensioneerden en slapers in 2003, 2004 en 2005 voor gepensioneerden en slapers in het kader van het destijds geldende herstelplan. Voor de actieven geldt daarnaast dat de pensioengrondslag was bevroren in 2003 en 2004. Per saldo bedraagt de cumulatieve toeslagachterstand voor de inactieven 11,0% en voor de actieven 11,8%. Intern toezicht In 2011 heeft geen visitatie plaatsgevonden. Wettelijke vermeldingen Het afgelopen jaar zijn aan het pensioenfonds geen dwangsommen of boetes opgelegd. Er zijn door DNB geen aanwijzingen aan het fonds gegeven, noch is een bewindvoerder aangesteld of is bevoegdheidsuitoefening van een van de organen van het fonds gebonden aan toestemming van de toezichthouder. Crisisplan Tijdens een bijeenkomst voor bestuurders van pensioenfondsen op 21 september introduceerde DNB een financieel crisisplan. In de visie van DNB waren veel pensioenfondsen tijdens de kredietcrisis namelijk onvoldoende voorbereid op een scenario waarin de dekkingsgraad snel verslechtert. Alle pensioenfondsen moeten een financieel crisisplan opstellen als onderdeel van de Actuariële en bedrijfstechnische nota (ABTN). Het bestuur heeft de nieuwe richtlijn en de opzet van een crisisplan uitvoerig besproken tijdens de jaarlijkse heidag in december 2011. Op 16 april 2012 is het crisisplan definitief vastgesteld. In een financiële crisis kan dit document een goede leidraad voor het handelen van het bestuur zijn. Kostentransparantie Toezichthouder AFM vond in april 2011 de kostentransparantie van de pensioensector onvoldoende. Vervolgens heeft de Pensioenfederatie hiervoor nieuwe richtlijnen opgesteld. Het pensioenfonds vindt transparantie over kosten ook van groot belang. Het bestuur heeft hier, mede door de maatschappelijke onrust hierover, oog voor. Het bestuur heeft kennis genomen van de nieuwe richtlijnen van de Pensioenfederatie. Hieronder wordt toelichting gegeven op de pensioenuitvoeringskosten per deelnemer en gepensioneerde. De pensioenuitvoeringskosten per deelnemer en gepensioneerde bedragen € 400. Deze kosten zijn berekend door de totale pensioenuitvoeringskosten te delen door het totaal aantal actieve deelnemers en gepensioneerden ultimo 2011 overeenkomstig de 'Aanbevelingen Uitvoeringskosten' van de Pensioenfederatie. De totale pensioenuitvoeringskosten 2011 ad € 450.000 zijn naar de categorieën van de Pensioenfederatie te verdelen naar kosten van de deelnemer en gepensioneerde ad € 251.000 en kosten van bestuur en financieel beheer ad € 199.000. De kosten van vermogensbeheer waren in het verslagjaar 0,45% van het belegd vermogen. Het inzicht in de kosten van vermogensbeheer kan voor het verslagjaar 2011 nog niet worden gegeven in de mate van detail die door de Pensioenfederatie is voorgesteld. Dit heeft de aandacht van het bestuur en bij de betreffende vermogensbeheerder zal het verzoek worden neergelegd de systemen zo in te richten dat deze informatie in ieder geval in 2012 kan worden opgeleverd.


Communicatie Toeslagenlabel Het toeslagenlabel is bedoeld om deelnemers snel inzicht te geven in de mate waarin het fonds hun pensioen naar verwachting kan verhogen. Een zeer grote meerderheid van de pensioenuitvoerders vindt het toeslagenlabel echter onbruikbaar. Het label kan tot verwarring en schijnzekerheid bij betrokkenen leiden. Ook de toezichthouder, de Autoriteit Financiële Markten (AFM), liet zich negatief over het toeslagenlabel uit. Begin 2011 gaf minister Kamp daarom aan dat pensioenfondsen zelf de afweging mogen maken of het toeslagenlabel bruikbare informatie biedt of eerder tot verwarring leidt. Het bestuur van het fonds heeft daarop besloten het toeslagenlabel niet langer te gebruiken. Algemene Ledenvergadering Op 8 september 2011 is de Algemene Ledenvergadering gehouden. De aanwezige deelnemers en gepensioneerden zijn daarin geïnformeerd over de resultaten van het fonds in 2010. Ook de ontwikkeling van het herstelplan kwam aan de orde. Verder werden het beleggingsbeleid, de resultaten tot september 2011 en diverse andere beleidsaandachtspunten van het bestuur toegelicht. Een verkort jaarverslag over 2010 is opgenomen is de jaarlijkse uitgave Pensioen Update, die in juli 2011 verscheen. Pensioenakkoord De sociale partners in de Stichting van de Arbeid hebben in het Pensioenakkoord voorjaar 2010 overeenstemming bereikt over aanpassingen van aanvullende pensioenregelingen, die tot doel hebben deze regelingen beter bestand te maken tegen de gevolgen van de bovengenoemde ontwikkelingen. Er moet een nieuwe balans gevonden worden tussen ambitie, zekerheid en kosten van aanvullende pensioenen. In het Lenteakkoord is in afwijking van het oorspronkelijk Pensioenakkoord overeengekomen dat de AOW leeftijd de komende jaren stapsgewijs zal stijgen naar 66 in 2019 en 67 in 2023. Dit is één respectievelijk twee jaar eerder dan in het Pensioenakkoord was afgesproken. Communicatie evaluatie herstelplan Het bestuur heeft pensioengerechtigden, werkgevers en deelnemers in januari 2012 schriftelijk geïnformeerd over de evaluatie 2011 van het herstelplan.


VERMOGENSBEHEER EN VERMOGENSPOSITIE Economische ontwikkelingen en financiële markten in 2011 De eerste helft van 2011 stond grotendeels in het teken van een verdergaand economisch herstel. Het bijzonder ruime monetaire beleid van centrale banken en de relatief sterke groei in opkomende landen zorgden voor een gematigde, maar positieve groeiontwikkeling. Gaandeweg het jaar zakte het groeimomentum echter weg. De hoofdoorzaak was de Europese schuldencrisis, ontegenzeggelijk hét thema van 2011. In de tweede helft van 2011 raakte de eurocrisis in een stroomversnelling. Waar eerst sprake was van een onhoudbare situatie in de kleinere eurolanden Griekenland, Ierland en Portugal, verschoof de aandacht vanaf de zomer naar de grotere landen Italië en Spanje. Daarmee werd een nieuw hoofdstuk aan de situatie in Europa toegevoegd. Immers, de omvang van de schulden van Italië en Spanje is dusdanig groot dat een faillissement van één of beide landen het gehele financiële systeem sterk zou ontwrichten. De Europese politiek bleek niet doortastend genoeg om de crisis te bezweren. Aangekondigde maatregelen waren grotendeels reactief en voorzagen niet in een definitieve oplossing. Bovendien hield de ECB voet bij stuk en weerhield zich er van om op grote schaal obligaties van de probleemlanden op te kopen. Kredietbeoordelaars S&P en Moody's verlaagden de kredietwaardigheid van de Europese probleemlanden waardoor de rente op staatsleningen fors opliep. Het was niet langer vanzelfsprekend dat deze landen aan hun verplichtingen konden voldoen. Er moet hard worden bezuinigd om de schuldenlast weer in het gareel te krijgen. Bovendien werd de keerzijde van die noodzakelijke bezuinigingen, negatieve economische groei, richting het einde van het jaar steeds duidelijker zichtbaar. De eurocrisis overschaduwde ook de economische ontwikkelingen elders in de wereld. Door de combinatie van de eurocrisis en lagere economische groei was het verslagjaar een tegenvallend jaar voor aandelen. De obligatiemarkt had in 2011 twee gezichten. Enerzijds, liepen de rentes op obligaties van probleemlanden scherp op met flinke verliezen als gevolg. Anderzijds vluchtten veel beleggers naar veilige havens als Amerikaanse en Duitse staatsobligaties. De rente zakte tot historische lage niveaus van onder de 2%. De euro steeg aanvankelijk flink in waarde, vooral ten opzichte van de dollar, maar moest de stijging in het tweede deel van het jaar weer volledig prijsgeven. Voor 2012 is de kans groot dat de economie blijft 'voortmodderen', dat wil zeggen een lage economische groei onder invloed van bezuinigende overheden. Een traditioneel economisch herstel lijkt op dit moment minder voor de hand te liggen. Rendementen De hierboven vermelde ontwikkelingen hebben ertoe geleid dat 2011 een matig beleggingsjaar voor het fonds is geweest. De verplichtingen zijn immers sterk gestegen door de gedaalde rente. In het jaar 2011 behaalde de totale portefeuille een rendement van 7,6% (2010: 12,4%), terwijl de benchmark een rendement liet zien van 8,8%. Bij de berekening van het rendement van de totale portefeuille wordt gebruik gemaakt van een onafhankelijke dataprovider (Bloomberg), dit verklaart deels de underperformance. In de onderstaande tabel zijn derhalve tevens de rendementen op de verschillende beleggingscategorieën opgenomen. De vastrentende waarden en onroerend goed fondsen presteren in lijn met de benchmark, de aandelenfondsen blijven achter en het commodities fonds laat een outperformance zien.

Vastrentende waarden Wereldwijde aandelen Aandelen opkomende landen Vastgoed Commodities (na beheerkosten) Totale portefeuille

Rendement 2011 20,5%

Benchmark 2011 20,4%

Rendement 2010 10,2%

Benchmark 2010 11,8%

-7,8%

-6,2%

13,3%

8,6%

-16,4%

-15,7%

25,9%

27,1%

-2,5%

-2,4%

30,1%

29,9%

-12,3%

-13,7%

7,6%

8,8%

-12,4%

-12,0%


Beleggingsmix en mandaten Het bestuur heeft in 2009 een Asset Liability Management (ALM-) studie laten uitvoeren. Hierbij is rekening gehouden met de karakteristieken van het deelnemersbestand, de pensioenregeling, het gevoerde premie- en toeslagenbeleid en de risicohouding van het bestuur. Aan de hand van de uitkomsten van deze ALM-studie is een beleggingsportefeuille gekozen, waarbij een verantwoorde afweging tussen rendement en risico voorop staat. Hiertoe is gelet op een acceptabele combinatie van de kansen op onderdekking, het premieniveau alsmede de premievolatiliteit en de mate van toeslagen. In de onderstaande tabel wordt de strategische beleggingsmix en de toegestane bandbreedte met ingang van 1 januari 2010 weergegeven:

Categorie

Strategische mix

Minimum

Maximum

Vastrentende waarden

55%

45%

65%

Aandelen

30%

20%

40%

Vastgoed

10%

6%

14%

Commodities

5%

0%

Liquide middelen

0%

-1%

7,5% 5%

De procentuele verdeling in de beleggingsmix tussen vastrentende waarden, aandelen, onroerend goed en commodities wordt niet gerebalanced en ontwikkelt zich in de tijd op open basis (zwevende benchmark). Er is geen sprake van een actief tactisch assetallocatie beleid. Ter beheersing van het risico is een volledig mechanische rebalancing procedure afgesproken. In geval van heftige marktbewegingen of andere uitzonderlijke omstandigheden kan het bestuur besluiten daarvan tijdelijk af te wijken. De categorie commodities is in 2010 toegevoegd. De opbouw van de portefeuille zal plaatsvinden in een aantal stappen. In 2011 is een tweede stap gezet met een investering van 2.700.000 euro op 5 juli 2011. In verband met het risico van een onordelijk verloop van de eurocrisis met extreme koersdalingen als gevolg besloot het bestuur op 15 september 2011 een deel van de aandelenportefeuille te verkopen en daarmee de maximale cash positie van 5% aan te houden. Medio februari 2012 is deze allocatie weer teruggedraaid.

Beleggingsmix ultimo december 2011 (x € 1.000)

in %

Strategische mix in %

Vastrentende waarden Derivaten* Vastrentende waarden en derivaten Aandelen Vastgoed Overige beleggingen (Commodities)*

118.440 20.111 138.551 48.392 15.654 13.234

54,9% 9,3% 64,2% 22,4% 7,3% 6,1%

55,0% 30,0% 10,0% 5,0%

Totaal

215.831

100,0%

100,0%

*) De bedragen van de werkelijke beleggingsmix zijn opgenomen overeenkomstig de indeling in de jaarrekening. De derivaten zijn bij de vastrentende waarden gezet, omdat deze met name rentederivaten betreffen. Onder de overige beleggingen zijn commodities (5.335), liquide middelen (7.795) en overige vorderingen (104) opgenomen.


Spoorboekje Het pensioenfonds kijkt naar de mogelijkheid om de samenstelling van de strategische beleggingsportefeuille en de mate van renteafdekking afhankelijk te maken van de dekkingsgraad. Hiertoe is in april 2010 een zogenoemd spoorboekje opgesteld. In het spoorboekje staat dat bij een lagere dekkingsgraad een hogere renteafdekking gehanteerd dient te worden en een hoger percentage belegd zal worden in vastrentende waarden. Bij hogere dekkingsgraden zal er minder renteafdekking zijn en zal minder belegd worden in vastrentende waarden en meer in zakelijke waarden. De verfijning van het beleggingsbeleid valt binnen de bandbreedtes van het strategische beleggingsbeleid zoals opgenomen in de ABTN. Het pensioenfonds onderzoekt en evalueert nog om dit spoorboekje als beleid te laten gelden. Lening Het fonds heeft in het kader van de herstelmaatregelen in 2009 een eenmalige storting van € 7.800.000 ontvangen van de werkgever. Vervolgens heeft het fonds voor hetzelfde bedrag een lening verstrekt aan de werkgever, waarvoor zij een marktconforme rentevergoeding ontvangt. In de strategische beleggingsmix wordt deze lening niet meegenomen. In de beginfase telt de totale beleggingsportefeuille dan ook wat meer vastrentende waarden en wat minder zakelijke waarden. De lening zal in drie jaar worden terugbetaald aan het fonds, de laatste aflossing zal plaatsvinden in 2012. Beleid renterisico Omdat de verplichtingen van het fonds worden gewaardeerd tegen de actuele marktrente, zijn beide zijden van de balans gevoelig voor ontwikkelingen in de rente. De gevolgen voor de balans, bijvoorbeeld door een verschil in rentegevoeligheid van beide zijden van de balans, wordt het renterisico van het fonds genoemd. In 2006 heeft het bestuur besloten om 65% van de pensioenverplichtingen af te dekken tegen het renterisico. Met ingang van 1 januari 2010 heeft het bestuur besloten het percentage rente-afdekking te verhogen naar 75% van de pensioenverplichtingen. De afdekking van het renterisico wordt gerealiseerd binnen de vastrentende waarden portefeuille. In augustus 2010 is het percentage renteafdekking tijdelijk verhoogd naar 82,5%. Eind 2010 is een nieuwe overlevingstafel in gebruik genomen, waardoor de looptijd van de verplichtingen is toegenomen en daardoor daalde de renteafdekking. In januari 2011 werd ook de tijdelijke verhoging van het percentage naar 82,5% teruggedraaid. Het percentage renteafdekking is in september 2011 weer verlaagd naar 77,5% van de pensioenverplichtingen.


FINANCIËLE POSITIE Dekkingsgraad en herstelplan Op 31 december 2008 bevond het fonds zich in een situatie van een dekkingstekort. Op 31 maart 2009 heeft het fonds een herstelplan ingediend bij De Nederlandsche Bank (DNB). In het op 31 maart 2009 ingediende herstelplan is uitgegaan van een hersteltermijn van drie jaar. Op 19 mei 2009 heeft het bestuur De Nederlandsche Bank schriftelijk verzocht om het ingediende korte termijnherstelplan te behandelen als een vijfjaars herstelplan. Tevens heeft het fonds aangegeven dat de werkgever de in het herstelplan genoemde drie termijnen van € 2.600.000 in één keer zal bijdragen in 2009. Het totaalbedrag ad € 7.800.000 zal middels een leningsovereenkomst weer ter beschikking komen van de werkgever. Voor de lening wordt een marktconforme vergoeding ontvangen. Op 31 december 2013 moet de dekkingsgraad van het pensioenfonds weer ten minste 104,2% zijn. DNB heeft het vijfjaars herstelplan goedgekeurd. Ultimo 2010 was de dekkingsgraad 106,8%. De marktrente liep gedurende de eerste maanden van 2011 op, waardoor de dekkingsgraad van het pensioenfonds gedurende de eerste maanden van het jaar opliep. Echter door de daling van de marktrente vanaf juli 2011 daalde de dekkingsgraad weer, waarbij het dieptepunt voor zowel de marktrente als de dekkingsgraden van pensioenfondsen in september 2011 werd bereikt. Als gevolg hiervan is het fonds weer in een situatie van onderdekking geraakt. Op 6 januari 2012 besloot DNB dat er aan het einde van 2011 sprake was van uitzonderlijke omstandigheden op de financiële markten. Daarom paste DNB de rentetermijnstructuur op basis waarvan pensioenfondsen hun verplichtingen berekenen aan. Op 31 december 2011 was de dekkingsgraad van het pensioenfonds 99,3%. Door de maatregel van DNB kwam de dekkingsgraad van het fonds naar schatting 3%punt hoger uit dan wanneer deze correctie niet was toegepast. Deze evaluatie van het herstelplan in 2012 is gebaseerd op de dekkingsgraad van 31 december 2011. Op basis van deze evaluatie kan eind 2013 nog steeds sprake zijn van een volledig herstel. Het fonds heeft een aansluitende evaluatie kunnen indienen bij DNB zonder extra maatregelen. Begin 2013 vindt opnieuw een evaluatie van het herstelplan plaats. In het geval van een verslechtering van de financiële positie van het fonds kunnen dan wel extra maatregelen noodzakelijk zijn, zoals een bijstorting door de werkgever of in het uiterste geval een verlaging van de pensioenaanspraken. Samenvatting van de financiële positie van het fonds en ontwikkelingen gedurende het jaar: Technische Vermogen voorziening

Dekkingsgraad (%)

Stand per 31 december 2010 Beleggingsresultaten Premiebijdragen Uitkeringen Overig

200.986 15.508 6.429 -6.244 -456

188.251 30.844 5.293 -6.211 -424

106,8 -8,0 0,6 -0,1

Stand per 31 december 2011

216.223

217.753

99,3

De daling van de dekkingsgraad is met name veroorzaakt door de lage rente ten opzichte van de beleggingsresultaten. Dekkingsgraad

Aanwezige dekkingsgraad FTK Vereiste dekkingsgraad FTK

31-12-2011

31-12-2010

31-12 2009

31-12 2008

31-12 2007

%

%

%

%

%

99,3 115,3

106,8 114,7

107,9 114,1

92,7 114,1

137,9 118,3


Onder het FTK worden twee toetsingsgrenzen gedefinieerd het minimaal vereist vermogen en het vereist vermogen. Het minimaal vereist vermogen bedraagt 104,2%. Ultimo 2011 is derhalve sprake van een dekkingstekort. De vereiste dekkingsgraad zoals voortvloeit uit de solvabiliteitsvoorschriften volgens de Pensioenwet bedraagt 115,3%. Ultimo 2011 is derhalve sprake van een reservetekort. Het fonds heeft in haar toeslagbeleid vastgelegd dat ruimte voor toeslagverlening ontstaat indien de dekkingsgraad groter dan het vereist eigen vermogen is. Ultimo 2011 is de dekkingsgraad 99,3%. Dit betekent dat het bestuur in overeenstemming met het toeslagbeleid geen toeslagen heeft toegekend per 1 januari 2012. Actuariële analyse van het resultaat De samenstelling van het resultaat over 2011 en 2010 en de wijzigingen daarin blijken uit het volgende overzicht: 2011

2010

Resultaat op beleggingen/intrest Premie Kosten Sterfte Risicoherverzekering Omrekening overlevingstafel / wijziging actuariële grondslagen Arbeidsongeschiktheid Opslag wezenpensioen Mutaties/diversen

-15.304 778 92 319 -27 7 -130

1.784 1.138 48 179 19 -5.187 82 1.292 128

Resultaat

-14.265

-517

Beleggingsopbrengsten en wijziging rentetermijnstructuur Het resultaat op beleggingen/intrest is samengesteld uit het resultaat uit de beleggingen en de toevoeging van intrest aan de technische voorzieningen. Het resultaat op de beleggingen is in 2011 positief. De lage rente in 2011 zorgt voor een hogere toevoeging van interest aan de technische voorzieningen met een negatief resultaat tot gevolg. Premie Het resultaat op de premie bestaat uit het verschil tussen aan de ene kant de bijdragen zoals deze van de werkgevers en werknemers in het boekjaar worden ontvangen en aan de andere kant het voor de tijdsevenredige opbouw van de pensioenaanspraken benodigde bedrag. Het bestuur heeft bepaald dat voor 2011 de doorsneepremie 22,2% van de pensioengrondslag bedraagt.


Kosten Ter dekking van de kosten valt 3% excasso-opslag vrij over de uitkeringen en 1,25% van de pensioengrondslag uit de premie. Sterfte Het resultaat op sterfte is van het toeval afhankelijk en kan hierdoor fors fluctueren in de tijd. Het positief resultaat in 2011 is veroorzaakt doordat minder financiele middelen als gevolg van overlijden benodigd zijn ten opzichte van de verwachting. Arbeidsongeschiktheid De aan het arbeidsongeschiktheidsrisico toegekende premie (156) was meer dan de feitelijk benodigde premie (149) in verband met schadegevallen. Op de premie is een positief resultaat behaald. Mutatie / diversen Hieronder valt het resultaat op de waardeoverdrachten (-90), het resultaat op uitkeringen (-32) en het resultaat door diverse mutaties (-8).


RISICOPARAGRAAF Het fonds wenst in het kader van de beleidsregels uitbesteding pensioenfonds haar risico's met betrekking tot de uitbesteding van taken te identificeren en waar nodig af te dekken zodat zij de risico's onder controle heeft. Om inzicht te krijgen in de risico's en de bijbehorende beheersmaatregelen heeft het fonds een risicoanalyse opgesteld. De risicoanalyse geeft onder meer aan op welke manier het fonds om gaat met risico's en risicobeheersing ten aanzien van het (uitbestede) beheer van taken. Het doel van dit document is: het bestuur inzicht geven in de risicobeheersing en het kader waarbinnen het fonds haar pensioenadministratie heeft l uitbesteed; beschrijven van de risico's die gepaard gaan met (de uitbesteding van) het beheer van taken; l beschrijven in hoeverre de uitvoerders maatregelen hebben genomen om de door het fonds uitbestede risico's af te l dekken en welke beheersmaatregelen het fonds zelf nog moet ondernemen om de risico's te beheersen; toezichthouders informeren over de aanpak van het risicomanagement. De toezichthouders onderschrijven in l toenemende mate het belang van risicomanagement in regelgeving zoals in de Beleidsregels Uitbesteding, de Pensioenwet en het FTK. Beleggingsrisico’s De belangrijkste beleggingsrisico's zijn marktrisico, prijsrisico, valutarisico en kredietrisico. Deze risico's zijn nader uitgewerkt in de risicoanalyse en het beleggingsbeleid. Het beleid is schriftelijk vastgelegd en is onderdeel van de afspraken met de vermogensbeheerders. Per beleggingscategorie is een strategische weging aangegeven evenals de bandbreedtes die naar inzicht van de externe vermogensbeheerders benut kunnen worden. Door spreiding over diverse beleggingscategorieën en over diverse vermogensbeheerders wordt het risico beheerst. Als gevolg van de financiële crisis belegt het fonds momenteel conservatiever, d.w.z. meer in obligaties, dan volgens de strategische beleggingsmix. Actuariële risico’s Bij de berekening van de pensioenverplichtingen moet een voorspelling worden gedaan over het aantal jaren dat het pensioen vanaf de ingangsdatum wordt uitgekeerd. Als de levensverwachting stijgt, betekent dit dat er langer pensioen uitgekeerd moet worden. Hiervoor moet dan extra geld worden gereserveerd. Bij de berekeningen wordt gebruik gemaakt van de voorspellingen die door het Actuarieel Genootschap (AG) worden gepubliceerd. Het fonds is per 1 januari 2010 overgestapt naar de meest recente prognosetafel 2010-2060 van het AG. Hierbij wordt een correctiefactor Inkomenscategorie "Hoog" van Mercer gehanteerd. Overige relevante actuariële risico's zijn het overlijdens- en het arbeidsongeschiktheidsrisico. Deze zijn gedeeltelijk herverzekerd bij de Nationale Nederlanden N.V. te Rotterdam. De herverzekering is gesloten op basis van stop-loss. Alleen als de totale schade over een periode van 5 jaar boven het bedrag van € 2,4 miljoen komt, zal de herverzekeraar het meerdere aan het fonds uitkeren. Het contract is ingegaan op 1 januari 2009 en loopt tot 1 januari 2014. Gezien de aard van het contract is er geen sprake van verdere winstdeling.


VOORUITBLIK Het bestuur richt zich op een toekomstbestendige uitvoering van de pensioenregeling. Dit vergt zowel een adequate besturing van het vermogensbeheer en de pensioenadministratie als een alerte houding ten opzichte van alle wijzigingen die op het fonds afkomen. Het bestuur heeft zich in de afgelopen maanden intensief gebogen over diverse aspecten van de beleggingen, een nieuwe continuïteitsanalyse, een crisisplan en een vernieuwd deskundigheidsplan. Al deze beleidsstukken geven handvatten voor een betere beheersing van de risico's. Eventueel te nemen maatregelen zullen door het bestuur voortvarend worden opgepakt. Avery Dennison Corporation heeft op 3 januari 2012 bekend gemaakt dat haar Office & Consumer Products Business verkocht zal worden aan 3M. Deze transactie zal naar verwachting in de tweede helft van 2012 worden afgerond. Gelet op het gering aantal deelnemers dat hierbij betrokken is, heeft deze gebeurtenis weinig invloed op het fonds. Leiden, 25 juni 2012


H N. van Gijn voorzitter

F.W.M. Steeman secretaris

E. Voskuilen bestuurslid

F. Jonker bestuurslid

F. Veltkamp bestuurslid

S.B.E. Halbertsma bestuurslid


JAARREKENING


1 BALANS PER 31 DECEMBER 2011 (na verwerking van het resultaat) (in duizenden euro's)

31 december 2011

31 december 2010

ACTIVA Beleggingen voor risico pensioenfonds (1)

215.831

200.168

Herverzekeringsdeel technische voorzieningen

(2)

537

714

Vorderingen en overlopende activa

(3)

207

229

Liquide middelen

(4)

790

647

217.365

201.758

PASSIVA Reserves

(5)

-1.530

12.735

Technische voorzieningen

(6)

217.753

188.251

Kortlopende schulden en overlopende passiva

(7)

1.142

772

217.365

201.758


2

STAAT VAN BATEN EN LASTEN OVER 2011

(in duizenden euro's) 2011

2010

Bijdragen van werkgevers en werknemers

(8)

6.429

5.997

Beleggingsresultaten

(9)

15.508

20.527

Saldo waardeoverdrachten

(10)

107

-527

Pensioenuitkeringen

(11)

-6.244

-5.914

Mutatie technische voorzieningen

(12)

Pensioenopbouw Rentetoevoeging Pensioenuitkeringen en afkopen Uitvoeringskosten Saldo overdrachten van rechten Wijziging marktrente Wijziging actuariële uitgangspunten Wijziging opslag wezenpensioen Overige wijzigingen

-5.293 -2.455 6.211 184 -197 -28.389 437

-4.516 -2.256 5.906 177 577 -16.523 -5.164 1.292 179 -29.502

-20.328

Herverzekeringen

(13)

64

128

Mutatie herverzekeringsdeel technische voorzieningen

(14)

-177

72

Pensioenuitvoeringskosten

(15)

-450

-472

-14.265

-517

-14.265

-517

Bestemming saldo Mutatie extra reserve


3

KASSTROOMOVERZICHT 2011

(in duizenden euro's) Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte methode. 2011

2010

Kasstroom uit beleggingsactiviteiten Verkopen beleggingen Aankopen beleggingen Directe opbrengsten Overige mutaties beleggingen Kosten vermogensbeheer

273.140 -266.686 190 -5.884 -915

280.148 -281.939 191 2.102 -155

502

Kasstroom uit pensioenactiviteiten Bijdragen van werkgevers en werknemers Saldo waardeoverdrachten Pensioenuitkeringen Herverzekeringen Pensioenuitvoeringskosten Mutatie vorderingen en overlopende activa Mutatie overige schulden en overlopende passiva

6.429 107 -6.244 64 -450 22 370

5.997 -527 -5.914 128 -472 543 282 298

37

143

539

Toelichting bij Kosten vermogensbeheer: De kosten vermogensbeheer waren in 2010 opgenomen onder de indirecte beleggingsopbrengsten, omdat deze niet afzonderlijk gesplitst kon worden. Samenstelling geldmiddelen 2011

2010

Liquide middelen per 1 januari

647

108

Mutatie liquide middelen

143

539

Liquide middelen per 31 december

790

647


4

GRONDSLAGEN VOOR WAARDERING EN RESULTAATBEPALING

Algemeen Het doel van Stichting Pensioenfonds Avery Dennison, statutair gevestigd te Leiden, is het nu en in de toekomst verstrekken van uitkeringen aan gepensioneerden en nabestaanden ter zake van ouderdom en overlijden; tevens verstrekt het fonds uitkeringen aan arbeidsongeschikte deelnemers. Deze doelstelling is nader uitgewerkt in onder andere de statuten, het pensioenreglement, de uitvoeringsovereenkomst en de Actuariële en Bedrijfstechnische Nota van Stichting Pensioenfonds Avery Dennison. Overeenstemmingsverklaring De jaarrekening is opgesteld in overeenstemming met de wettelijke bepalingen zoals deze zijn opgenomen in Titel 9, Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek en met inachtneming van de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving.

GRONDSLAGEN VOOR DE WAARDERING VAN ACTIVA EN PASSIVA Algemeen Alle bedragen zijn vermeld in duizenden euro's. Beleggingen worden gewaardeerd op reële waarde. De pensioenverplichtingen worden gewaardeerd op actuele waarde. Overige activa en passiva worden gewaardeerd op geamortiseerde kostprijs, tenzij anders is vermeld. Voor zover noodzakelijk, wordt op activa een voorziening voor oninbaarheid in mindering gebracht. Schattingen en oordelen De opstelling van de jaarrekening in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW vereist dat het bestuur oordelen vormt en schattingen en veronderstellingen maakt die van invloed zijn op de toepassing van grondslagen en de gerapporteerde waarde van activa en verplichtingen, en van baten en lasten. De schattingen en hiermee verbonden veronderstellingen zijn gebaseerd op ervaringen uit het verleden en verschillende andere factoren die gegeven de omstandigheden als redelijk worden beschouwd. De uitkomsten hiervan vormen de basis voor het oordeel over de boekwaarde van activa en verplichtingen die niet op eenvoudige wijze uit andere bronnen blijkt. De daadwerkelijke uitkomsten kunnen afwijken van deze schattingen. De schattingen en onderliggende veronderstellingen worden voortdurend beoordeeld. Herzieningen van schattingen worden opgenomen in de periode waarin de schatting wordt herzien, indien de herziening alleen voor die periode gevolgen heeft, of in de periode van herziening en toekomstige perioden, indien de herziening gevolgen heeft voor zowel de verslagperiode als toekomstige perioden. Verwerking van activa en passiva Een actief wordt in de balans opgenomen wanneer het waarschijnlijk is dat de toekomstige economische voordelen naar het pensioenfonds zullen toevloeien en de waarde daarvan betrouwbaar kan worden vastgesteld. Een verplichting wordt in de balans opgenomen wanneer het waarschijnlijk is dat de afwikkeling daarvan gepaard zal gaan met een uitstroom van middelen en de omvang van het bedrag daarvan betrouwbaar kan worden vastgesteld. Baten worden in de staat van baten en lasten opgenomen wanneer een vermeerdering van het economische potentieel, samenhangend met een vermeerdering van een actief of een vermindering van een verplichting, heeft plaatsgevonden, waarvan de omvang betrouwbaar kan worden vastgesteld. Lasten worden verwerkt wanneer een vermindering van het economisch potentieel, samenhangend met een vermindering van een actief of een vermeerdering van een verplichting, heeft plaatsgevonden, waarvan de omvang betrouwbaar kan worden vastgesteld.


Indien een transactie ertoe leidt dat alle of nagenoeg alle toekomstige economische voordelen en alle of nagenoeg alle risico's met betrekking tot een actief of een verplichting aan een derde zijn overgedragen, wordt het actief of de verplichting niet langer in de balans opgenomen. Verder worden activa en verplichtingen niet meer in de balans opgenomen vanaf het tijdstip waarop niet meer wordt voldaan aan de voorwaarden van waarschijnlijkheid van de toekomstige economische voordelen en betrouwbaarheid van de bepaling van de waarde. Dit betekent dat transacties worden verwerkt op handelsdatum en niet op afwikkelingsdatum. Als gevolg hiervan kan sprake zijn van een post "nog af te wikkelen transacties". Saldering van een actief en een verplichting Een financieel actief en een financiële verplichting worden gesaldeerd als nettobedrag in de balans opgenomen indien sprake is van een wettelijke of contractuele bevoegdheid om het actief en de verplichting gesaldeerd en gelijktijdig af te wikkelen en bovendien de intentie bestaat om de posten op deze wijze af te wikkelen. De met gesaldeerd opgenomen financiële activa en financiële verplichtingen samenhangende rentebaten en rentelasten worden eveneens gesaldeerd opgenomen. Verwerking van waardeveranderingen van beleggingen Er wordt geen onderscheid gemaakt tussen gerealiseerde en ongerealiseerde waardeveranderingen van beleggingen. Alle waardeveranderingen van beleggingen, inclusief valutakoersverschillen, worden als beleggingsopbrengsten in de rekening van baten en lasten opgenomen. Vreemde valuta Activa en verplichtingen in vreemde valuta worden omgerekend naar de rapporteringsvaluta euro tegen de koers per balansdatum. Deze waardering is onderdeel van de waardering tegen reële waarde. Baten en lasten voortvloeiende uit transacties in vreemde valuta worden omgerekend tegen de koers per transactiedatum. 31-12-2011

US Dollar Britse Pond Japanse Yen Zwitserse Frank Hong Kong Dollar

31-12-2010

1,30 0,84 99,90 1,21 10,08

1,34 0,86 108,81 1,25 10,43

Beleggingen Algemeen De beleggingen worden gewaardeerd op reële waarde. Slechts indien de reële waarde van een belegging niet betrouwbaar kan worden vastgesteld vindt waardering plaats op basis van geamortiseerde kostprijs. Participaties in beleggingsinstellingen, die gespecialiseerd zijn in een bepaald soort beleggingen worden gerubriceerd en gewaardeerd volgens de grondslagen van dat soort beleggingen. Door het fonds is een lening verstrekt aan de werkgever. Deze belegging dient gewaardeerd te worden tegen de geamortiseerde kostprijs. Aangezien de lening geen onderdeel is van de handelsportefeuille en er geen transactiekosten in rekening zijn gebracht is dit gelijk aan de nominale waarde.


Derivaten Derivaten worden gewaardeerd op reële waarde, te weten de relevante marktnotering of, als die er niet is, de waarde die wordt bepaald met behulp van marktconforme en toetsbare waarderingsmodellen. Positieve posities uit hoofde van derivatencontracten ultimo verslagjaar worden gepresenteerd onder derivaten. Negatieve posities uit hoofde van derivatencontracten ultimo verslagjaar worden gepresenteerd onder schulden en overlopende passiva. Overige beleggingen Onder overige beleggingen worden opgenomen die beleggingen die niet als een van de hiervoor opgesomde beleggingen geclassificeerd kunnen worden. Tevens worden onder de overige beleggingen opgenomen nog af te wikkelen beleggingstransacties en liquide middelen die beheerd worden door de vermogensbeheerder. De overige beleggingen worden gewaardeerd tegen reële waarde. Herverzekering Deze post betreft de waarde van de herverzekeringspolissen bepaald op de contante waarde van de herverzekerde aanspraken berekend tegen dezelfde grondslagen als van toepassing op de voorziening pensioenverplichtingen. Er is geen excasso-opslag verwerkt. De herverzekering van de risico’s van overlijden en premievrijstelling bij arbeidsongeschiktheid zijn ondergebracht bij Nationale Nederlanden N.V. te ’s-Gravenhage. Het contract is ingegaan op 1 januari 2009 en loop tot 1 januari 2014. Uitgaande herverzekeringspremies worden verantwoord in de periode waarop de herverzekering betrekking heeft. Vorderingen en overlopende activa Vorderingen worden opgenomen tegen de reële waarde van de tegenprestatie, gewoonlijk de geamortiseerde kostprijs. Een voorziening wordt getroffen op de vorderingen op grond van verwachte oninbaarheid. Reserves De extra reserve dient voor het dekken van algemene risico's en financiering van eventuele toeslagverlening. Jaarlijks wordt, nadat de technische voorziening op een voldoende peil is gebracht, het resultaat van het fonds ten gunste dan wel ten laste van de extra reserve gebracht. Technische voorzieningen Voorziening pensioenverplichtingen De voorziening pensioenverplichtingen is gelijk aan de contante waarde van de per balansdatum gefinancierde pensioenaanspraken, volgens de opgebouwde rechtenmethode. Dit wil zeggen dat de gefinancierde aanspraken overeenkomen met de per balansdatum tijdsevenredig verworven pensioenaanspraken. De contante waarde is berekend op basis van navolgende actuariële grondslagen: Rekenrente De rekenrente wordt bepaald conform de rentetermijnstructuur zoals gepubliceerd door DNB. Overlevingsgrondslagen De door het Actuarieel Genootschap gepubliceerde prognosetafel 2010-2060 met startjaar 2012 rekening houdend met de ervaringssterfte gepubliceerd door Mercer (tabel: hoog). Huwelijksfrequentie Deelnemers voor pensioeningang: iedere deelnemer wordt geacht een partner (volgens de definitie van het pensioenreglement) te hebben. Deelnemers na pensionering: de werkelijke burgerlijke staat.


Leeftijdsverschil man-vrouw 3 jaar. Voorziening voor uitgesteld wezenpensioen 2% van de voorziening van uitgesteld nabestaandenpensioen voor actieve deelnemers. Voorziening voor toekomstige pensioenopbouw arbeidsongeschikten De contante waarde van de vrijgestelde pensioenopbouw is voor 100% opgenomen in de technische voorzieningen. Opslag excassokosten 3% van de voorziening pensioenverplichtingen. Opslag voor premievrijstellingsrisico 3% van de contante waarde van de jaarinkoop. Overige schulden en overlopende passiva Deze worden gewaardeerd op de geamortiseerde kostprijs.

RESULTAATBEPALING Algemeen Voor zover niet anders vermeld worden baten en lasten verwerkt in het resultaat van het jaar, waarop zij betrekking hebben. Premiebijdragen van werkgevers en werknemers Onder premiebijdragen van werkgevers en werknemers wordt verstaan de aan derden in rekening gebrachte c.q. te brengen bedragen voor de in het verslagjaar verzekerde pensioenen. Premies zijn toegerekend aan de periode waarop ze betrekking hebben. Beleggingsresultaten Onder de directe beleggingsopbrengsten wordt verstaan alle aan het boekjaar toe te rekenen inkomsten uit beleggingen, zijnde dividend van aandelen en de aan het boekjaar toe te rekenen rentebedragen van vastrentende beleggingen. Onder indirecte beleggingsopbrengsten wordt verstaan de verandering in de waarde van beleggingen. Met de directe en indirecte beleggingsopbrengsten zijn verrekend de aan de opbrengsten gerelateerde transactiekosten, provisies en valutaverschillen. Saldo waardeoverdrachten risico pensioenfonds Deze post bevat het saldo van bedragen uit hoofde van overgenomen dan wel overgedragen pensioenverplichtingen. Pensioenuitkeringen De pensioenuitkeringen betreffen de aan deelnemers uitgekeerde bedragen inclusief afkopen. De pensioenuitkeringen zijn berekend op actuariële grondslagen en toegerekend aan het verslagjaar waarop zij betrekking hebben. Premies herverzekering Het fonds heeft de herverzekering van de risico’s van overlijden en premievrijstelling bij arbeidsongeschiktheid ondergebracht bij Nationale Nederlanden N.V. te ’s-Gravenhage. Uitvoeringskosten De pensioenuitvoeringskosten zijn toegerekend aan de periode waarop ze betrekking hebben.


Kasstroomoverzicht Het kasstroomoverzicht is conform de indirecte methode opgesteld. Er is onderscheid gemaakt tussen kasstromen uit beleggingsactiviteiten en pensioenactiviteiten.


5

TOELICHTING OP DE BALANS PER 31 DECEMBER 2011

(in duizenden euro's)

ACTIVA 1. Beleggingen voor risico pensioenfonds

Vastgoed beleggingen

Stand per 1 januari 2010 Aankopen/ verstrekkingen Verkopen/ aflossingen Overige mutaties Waardemutaties Stand per 31 december 2010 Aankopen/ verstrekkingen Verkopen/ aflossingen Overige mutaties Waardemutaties Stand per 31 december 2011

Aandelen

Vastrentende waarden

Overige beleggingen

Derivaten

Totaal

12.876

58.087

106.273

53

2.854

180.143

-

218

10.766

267.955

3.000

281.939

3.497

-220 7.846

-12.962 5 9.169

-267.186 37 -754

-1.924 578

-280.148 -2.102 20.336

16.373

65.931

113.251

105

4.508

200.168

-

235

13.561

250.140

2.750

266.686

-154 -565

-11.500 -691 -5.583

-11.757 -20.178 23.563

-249.883 20.188 -439

6.719 -743

-273.140 5.884 16.233

15.654

48.392

118.440

20.111

13.234

215.831

Onder de overige mutaties 2011 zijn opgenomen de correcties op de waardemutaties in verband met gerestitueerde management fees en reclassificaties van derivaten. Derivaten met een negatieve waarden zijn verwerkt via de overige mutaties. Het vastrentende beleggingsfonds "Robeco Institutional Liability Driven Euro Gov Bd Full Discretion 40" bevat derivaten, de waarde van derivaten ad 19.613 zijn per ultimo boekjaar via de overige mutaties gereclassificeerd van de vastrentende waarden naar de derivaten.

Reële waarde Schattingen en oordelen Zoals vermeld in de toelichting zijn de beleggingen van het fonds nagenoeg allemaal gewaardeerd tegen reële waarde per balansdatum en is het over het algemeen mogelijk en gebruikelijk om de reële waarde binnen een aanvaardbare bandbreedte van schattingen vast te stellen. Voor sommige andere financiële instrumenten, zoals beleggingsvorderingen en -schulden, geldt dat de boekwaarde de reële waarde benadert als gevolg van het kortetermijnkarakter van de vorderingen en schulden. De boekwaarde van alle activa en de financiële verplichtingen op balansdatum benadert de reële waarde. Voor de meerderheid van de financiële instrumenten van het fonds kan gebruik worden gemaakt van marktnoteringen. Echter, bepaalde financiële instrumenten, zoals bijvoorbeeld derivaten zijn gewaardeerd door middel van gebruikmaking van waarderingsmodellen en -technieken, inclusief verwijzing naar de huidige reële waarde van vergelijkbare instrumenten.


Op basis van de boekwaarde kan het volgende onderscheid worden gemaakt: Directe en afgeleide marktnoteringen

Waarderingsmodellen en technieken

Totaal

Per 31 december 2011 Vastgoed beleggingen Aandelen Vastrentende waarden Derivaten Overige beleggingen

15.654 48.392 115.840 13.234

2.600 20.111 -

15.654 48.392 118.440 20.111 13.234

193.120

22.711

215.831

16.373 65.931 108.051 4.508

5.200 105 -

16.373 65.931 113.251 105 4.508

194.863

5.305

200.168

Per 31 december 2010 Vastgoed beleggingen Aandelen Vastrentende waarden Derivaten Overige beleggingen

Vastgoed beleggingen 31-12-2011

31-12-2010

Specificatie vastgoedbeleggingen naar soort Participaties in vastgoedmaatschappijen

15.654

16.373

De vastgoedaandelen zijn niet beursgenoteerd en betreffen participaties in beleggingsfondsen.


Aandelen De aandelen zijn niet beursgenoteerd en betreffen participaties in beleggingsfondsen. Binnen de beleggingsfondsen is er sprake van securities lending en collateral management. 31-12-2011

31-12-2010 In %

In %

Specificatie naar bedrijfstak: Transport en opslag Financiële instellingen (w.o. banken en verzekeraars) Nijverheid en industrie Handel Overige dienstverlening Diversen

-

-

3.860

5,9

9.636 6.896 14.745 14.419 2.696

19,9 14,2 30,5 29,8 5,6

9.154 37.590 3.871 4.041 7.415

13,9 56,9 5,9 6,1 11,3

48.392

100,0

65.931

100,0

De verschuivingen van de beleggingen naar de bedrijfstakken tussen 2011 en 2010 zijn met name voorzaakt door een betere doorkijk in de beleggingsfondsen. Specificatie aandelen naar regio Global Emerging Markets

42.727 5.665

88,3 11,7

58.915 7.016

89,4 10,6

48.392

100,0

65.931

100,0

Vastrentende waarden De vastrentende waarden betreffen participaties in niet beursgenoteerde obligatiebeleggingsfondsen. Binnen de beleggingsfondsen is er sprake van securities lending en collateral management. Specificatie naar bedrijfstak: Nederlandse overheidsinstellingen Buitenlandse overheidsinstellingen Financiële instellingen Handel- en industriële bedrijven Nutsbedrijven Andere instellingen Lening aan werkgever

27.593 53.618 18.662 15.967 2.600

23,2 45,3 15,8 13,5 2,2

6.807 38.034 41.384 21.178 4.754 -4.106 5.200

6,0 33,6 36,5 18,7 4,2 -/-3,6 4,6

118.440

100,0

113.251

100,0

118.440

100,0

113.251

100,0

Specificatie naar regio: Mature markets


Derivaten 31-12-2011

Valutaderivaten Rentederivaten

31-12-2010

2 20.109

105 -

20.111

105

De rentederivaten zijn afkomstig uit de beleggingen in het beleggingsfonds "Robeco Institutional Liability Driven Euro Gov Bd Full Discretion 40" deze zijn ultimo 2011 afzonderlijk gepresenteerd door het toepassen van "Look Through." In 2010 was ook sprake van renteafdekking, de betreffende rentederivaten waren toen niet afzonderlijk op basis van "Look Through" gepresenteerd. Binnen de beleggingsfondsen is er sprake van collateral, omdat de renteafdekking plaatsvindt binnen de beleggingsfondsen ontvangt het pensioenfonds zelf geen collateral.

Op 31 december 2011 heeft Stichting Pensioenfonds Avery Dennison de volgende openstaande afgeleide financiële instrumenten: Onderstaande tabel geeft inzicht in de derivatenposities per 31 december 2011 Type contract

GPB Valutatermijncontracten USD Valutatermijncontracten JPY Valutatermijncontracten Rentederivaten

Expiratie-datum

Contractomvang

30-01-2012 31-01-2012 30-01-2012

794 7.314 2.856 96

Activa

Passiva

2 20.109

66 64 497

20.111

627

Onderstaande tabel geeft inzicht in de derivatenposities per 31 december 2010 Type contract

GPB Valutatermijncontracten USD Valutatermijncontracten JPY Valutatermijncontracten CHF Valutatermijncontracten

Expiratie-datum

21-01-2011 21-01-2011 21-01-2011 21-01-2011

Contractomvang

781 6.751 1.291 2.277

Activa

Passiva

8 97 -

32 19

105

51


31-12-2011

31-12-2010

Overige beleggingen Liquide middelen Nog af te wikkelen transacties Commodities

7.795 104 5.335

1.088 91 3.329

13.234

4.508

2011

2010

2. Herverzekeringsdeel technische voorzieningen Stand per 1 januari Benodigde intrest Vrijval uitkering herverzekering Rentetermijnstructuur Overige Stand per 31 december

714 8 -95 24 -114

642 27 -108 9 144

537

714

31-12-2011

31-12-2010

3. Vorderingen en overlopende activa Overige vorderingen op sponsors Verzekeringsmaatschappijen

199 8

179 50

207

229

790

647

Alle vorderingen hebben resterende looptijd van korter dan één jaar. 4. Liquide middelen ABN AMRO Bank N.V.

De liquide middelen, exclusief tegoeden die het karakter van beleggingen hebben, betreffen banken in rekeningcourant.


PASSIVA 5. Reserves Extra reserve

Stand per 1 januari 2010 Uit bestemming saldo van baten en lasten

13.252 -517

Stand per 31 december 2010 Uit bestemming saldo van baten en lasten

12.735 -14.265


-1.530

31-12-2011

31-12-2010

Solvabiliteit Minimaal vereist eigen vermogen Vereist eigen vermogen

9.172 33.342

7.926 27.128

De vermogenspositie van het pensioenfonds ultimo 2011 kan worden gekarakteriseerd als dekkingstekort. Voor de berekening van het vereist eigen vermogen wordt gebruik gemaakt van een standaard model.

Dekkingsgraad en herstelplan Herstelplan Op 31 december 2008 bevond het fonds zich in een situatie van een dekkingstekort. Op 31 maart 2009 heeft het fonds een herstelplan ingediend bij De Nederlandsche Bank (DNB). In het op 31 maart 2009 ingediende herstelplan is uitgegaan van een hersteltermijn van drie jaar. Op 19 mei 2009 heeft het bestuur De Nederlandsche Bank schriftelijk verzocht om het ingediende korte termijnherstelplan te behandelen als een vijfjaars herstelplan. Tevens heeft het fonds aangegeven dat de werkgever de in het herstelplan genoemde drie termijnen van € 2.600.000 in één keer zal bijdragen in 2009. Het totaalbedrag ad € 7.800.000 zal middels een leningsovereenkomst weer ter beschikking komen van de werkgever. Voor de lening wordt een marktconforme vergoeding ontvangen. Op 31 december 2013 moet de dekkingsgraad van het pensioenfonds weer ten minste 104,2% zijn. DNB heeft het vijfjaars herstelplan goedgekeurd. Ultimo 2010 was de dekkingsgraad 106,8%. De marktrente liep gedurende de eerste maanden van 2011, waardoor de dekkingsgraad van het pensioenfonds gedurende de eerste maanden van het jaar opliep. Echter door de daling van de marktrente vanaf juli 2011 daalde de dekkingsgraad weer, waarbij het dieptepunt voor zowel de marktrente als de dekkingsgraden van pensioenfondsen in september 2011 werd bereikt. Als gevolg hiervan is het fonds weer in een situatie van onderdekking geraakt. Op 6 januari 2012 besloot DNB dat er aan het einde van 2011 sprake was van uitzonderlijke omstandigheden op de financiële markten. Daarom paste DNB de rentetermijnstructuur op basis waarvan pensioenfondsen hun verplichtingen berekenen aan. Op 31 december 2011 was de dekkingsgraad van het pensioenfonds 99,3%. Door de maatregel van DNB kwam de dekkingsgraad van het fonds naar schatting 3%punt hoger uit dan wanneer deze correctie niet was toegepast.


Deze evaluatie van het herstelplan in 2012 is gebaseerd op de dekkingsgraad van 31 december 2011. Op basis van deze evaluatie kan eind 2013 nog steeds sprake zijn van een volledig herstel. Hierdoor zijn er op dit moment geen aanvullende maatregelen nodig. Begin 2013 vindt opnieuw een evaluatie van het herstelplan plaats. In het geval van een verslechtering van de financiële positie van het fonds kunnen dan wel extra maatregelen noodzakelijk zijn, zoals een bijstorting door de werkgever of in het uiterste geval een verlaging van de pensioenaanspraken.

6. Technische voorzieningen Pensioenverplichting

Stand per 1 januari 2010 Mutatie technische voorziening

167.923 20.328

Stand per 31 december 2010 Mutatie technische voorzieningen

188.251 29.502


217.753

De specificatie van de technische voorzieningen is opgenomen in toelichting op de staat van baten en lasten.

De voorziening voor pensioenverplichtingen is naar categorie van deelnemers als volgt samengesteld: 31-12-2011

Deelnemers Gewezen deelnemers Pensioentrekkenden

31-12-2010

85.031 39.021 93.701

72.265 33.105 82.881

217.753

188.251

De methode voor de berekening van de pensioenverplichtingen is zodanig toegepast dat er geen sprake is van een financieringsachterstand. Naar hun aard hebben de technische voorzieningen in het algemeen een langlopend karakter.


Korte beschrijving van de pensioenregeling De pensioenregeling van het pensioenfonds betreft een uitkeringsovereenkomst. Het pensioenreglement bevat toezeggingen van ouderdomspensioen ingaande op een leeftijd van 65 jaar, een nabestaandenpensioen en een wezenpensioen op basis van een voorwaardelijk geïndexeerd middelloonsysteem. Toeslagverlening De toeslagverlening wordt jaarlijks vastgesteld door het bestuur. De toeslagverlening in een jaar is voorwaardelijk. De toeslag bedraagt maximaal 3%. In 2011 is er geen toeslag verleend (2010: geen). Er is geen recht op toekomstige toeslagverlening. Het is niet zeker of en in hoeverre in de toekomst toeslagen worden verleend. Het fonds heeft geen geld gereserveerd voor toekomstige toeslagen. 31-12-2011

31-12-2010

7. Kortlopende schulden en overlopende passiva Derivaten Vooruit ontvangen premie Waardeoverdrachten Uitkeringen Inhoudingen uitkeringen Te betalen kosten

627 167 91 127 130

51 50 310 75 121 165

1.142

772

Risicobeheer en derivaten Solvabiliteitsrisico Het fonds wordt bij het beheer van de pensioenverplichtingen en de financiering daarvan geconfronteerd met risico's. De belangrijkste doelstelling van het fonds is het nakomen van de pensioentoezeggingen. Voor het realiseren van deze doelstelling wordt gestreefd naar een toereikende solvabiliteit op basis van de marktwaarde van de pensioenverplichtingen. Het belangrijkste risico voor het fonds betreft het solvabiliteitsrisico, ofwel het risico dat het fonds niet beschikt over voldoende vermogen ter dekking van de pensioenverplichtingen. De solvabiliteit wordt gemeten zowel op basis van algemeen geldende normen als ook naar de specifieke normen welke door de toezichthouder worden opgelegd. Indien de solvabiliteit van het fonds zich negatief ontwikkelt, bestaat het risico dat het fonds de premie voor de onderneming en deelnemers moet verhogen en het risico dat er geen ruimte beschikbaar is voor een eventuele toeslagverlening op de opgebouwde pensioenrechten. In het uiterste geval kan het noodzakelijk zijn dat het fonds verworven pensioenaanspraken en pensioenrechten moet verminderen. De aanwezige dekkingsgraad heeft zich als volgt ontwikkeld: Vermogen

Technische voorzieningen

Dekkingsgraad %

Stand per 31 december 2010 Mutatie

200.986 15.237

188.251 29.502

106,8 -7,5


216.223

217.753

99,3


Dekkingsgraad per 1 januari Nieuwe aanspraken Uitkeringen Wijziging RTS Beleggingsresultaat Overige oorzaken Dekkingsgraad per 31 december

2011

2010

%

% 106,8 0,2 0,2 -14,0 6,6 -0,5

107,9 0,4 0,3 -9,7 11,8 -3,9

99,3

106,8

31-12-2011

31-12-2010

Het tekort op FTK grondslagen is als volgt: Voorziening pensioenverplichtingen Buffers: S1 Renterisico S2 Risico zakelijke waarden S3 Valutarisico S4 Grondstoffenrisico S5 Kredietrisico S6 Verzekeringstechnisch risico S10 Actief beheer risico Diversificatie effect

217.753

188.251

6.128 25.210 3.516 3.758 5.049 6.422 6.259 -23.000

6.327 22.537 2.786 1.072 6.395 5.307 -16.905

33.342

27.519

Vereist vermogen (art. 132 Pensioenwet) Aanwezig vermogen

251.095 216.223

215.770 200.986

Tekort/Tekort

-34.872

-14.784

Totaal S (vereiste buffers)

Bij de berekening van de buffers past het pensioenfonds de standaardmethode toe. Voor de samenstelling van de beleggingen wordt uitgegaan van de strategische asset mix in de evenwichtssituatie. Beleid en risicobeheer Het bestuur beschikt over een aantal beleidsinstrumenten ten behoeve van het beheersen van deze risico's. Deze beleidsinstrumenten betreffen: - beleggingsbeleid - premiebeleid - herverzekeringsbeleid - toeslagenbeleid. De keuze en toepassing van beleidsinstrumenten vindt plaats na uitvoerige analyses ten aanzien van te verwachten ontwikkelingen van de verplichtingen en de financiële markten. Daarbij wordt onder meer gebruikgemaakt van ALMstudies. Een ALM-studie is een analyse van de structuur van de pensioenverplichtingen en van verschillende beleggingsstrategieën en de ontwikkeling daarvan in diverse economische scenario's. De uitkomsten van deze analyses vinden hun weerslag in jaarlijks door het bestuur vast te stellen beleggingsrichtlijnen als basis voor het uit te voeren beleggingsbeleid. De beleggingsrichtlijnen geven normen en limieten aan waarbinnen de uitvoering van het beleggingsbeleid moet plaatsvinden. Ze zijn gericht op het beheersen van de volgende belangrijkste (beleggings)risico’s. Bij de uitvoering van het beleggingsbeleid wordt gebruik gemaakt van derivaten.


Marktrisico Marktrisico omvat de mogelijkheden voor winst of verlies en omvat het prijs(koers)risico, valutarisico en het renterisico. Prijsrisico Prijsrisico is het risico van waardewijzigingen door de ontwikkeling van marktprijzen, die wordt veroorzaakt door factoren gerelateerd aan een individuele belegging, de uitgevende instelling of generieke factoren. Omdat alle beleggingen worden gewaardeerd tegen reële waarde waarbij waardewijzigingen onmiddellijk in het saldo van baten en lasten worden verwerkt, zijn alle wijzigingen in marktomstandigheden direct zichtbaar in het beleggingsresultaat. Het prijsrisico wordt gemitigeerd door diversificatie in de beleggingsportefeuille. Valutarisico Het valutarisico wordt veroorzaakt door wijzigingen in de verhoudingen tussen de Euro en de vreemde valuta. De vreemde valutapostie voor en na afdekking door valutaderivaten is als volgt weer te geven: Positie voor afdekking

EUR CHF GBP HKD JPY USD Overige

Valutaderivaten

Nettopositie na afdekking 2011

Nettopositie na afdekking 2010

189.570 880 2.560 1.659 8.246 12.417

11.559 -793 -2.919 -7.975 -

201.129 87 2.560 -1.260 271 12.417

200.243 -95 2 3 15 -

215.332

-128

215.204

200.168

Vanaf 2011 zijn de vreemde valuta posities en afdekkingen op basis van "Look Through" gespecificeerd.

Renterisico Het renterisico is het risico dat de waarden van de portefeuille vastrentende waarden en de pensioenverplichtingen verandert als gevolg van ongunstige veranderingen in de marktrente. Dit risico bestaat doordat beleggingen en verplichtingen niet in dezelfde mate gevoelig zijn voor rentebewegingen. Het renterisico neemt af naarmate de looptijd van de beleggingen meer overeenkomt met de looptijd van de verplichtingen.


De rentegevoeligheid kan worden gemeten door middel van de duration. De duration is de (met de contante waarde van de kasstromen) gewogen gemiddelde resterende looptijd in jaren. 31-12-2011 Balanswaarde

Duration van de vastrentende waarden (voor derivaten) Duration van de vastrentende waarden (na derivaten) Voorziening pensioenverplichtingen

31-12-2010

Duration

Balanswaarde

Duration

118.440

5,5

113.251

5,3

137.925 217.753

26,0 17,2

113.305 188.250

23,3 16,4

Op balansdatum is de duration van de vastrentende beleggingen aanzienlijk langer dan de duration van de verplichtingen. Dit is nodig omdat de vastrentende beleggingen in omvang kleiner zijn dan de verplichtingen. Ondanks de hogere duration is bij een rentestijging de waardedaling van de vastrentende beleggingen (in euro's) kleiner dan de waardedaling van de verplichtingen (bij toepassing van de actuele marktrentestructuur). Bij een rentestijging zal de dekkingsgraad dus stijgen. Bij een rentedaling stijgt de waarde van de verplichtingen sneller dan de waarde van de vastrentende beleggingen, waardoor de dekkingsgraad daalt. Het beleid van het fonds is erop gericht om het renterisico voor 75% af te dekken door te beleggen in twee obligatiefondsen, waarvan bij een fonds de duration is verhoogd door derivaten.

Kredietrisico Kredietrisico is het risico van financiële verliezen voor het fonds als gevolg van faillissement of betalingsonmacht van tegenpartijen waarop het fonds (potentiële) vorderingen heeft. Hierbij kan onder meer worden gedacht aan partijen die obligatieleningen uitgeven, of banken waar deposito’s worden geplaatst. Een voor beleggingsactiviteiten specifiek onderdeel van kredietrisico is het risico dat partijen waarmee het fonds transacties is aangegaan niet meer in staat zijn hun tegenprestatie te verrichten waardoor het fonds financiële verliezen lijdt (het settlement risico). Ten aanzien van de kredietwaardigheid van de debiteuren van de vastrentende portefeuille kan het volgende overzicht worden gegeven: 31-12-2011

31-12-2010 In %

AAA AA A BBB BB B CCC CC Overig

In %

52.211 22.835 25.807 17.763 2.906 235 28 96 -3.441

44,0 19,3 21,8 15,0 2,5 0,2 0,1 -2,9

37.818 24.852 20.530 19.449 3.242 7.360

33,4 21,9 18,1 17,2 2,9 6,5

118.440

100,0

113.251

100,0

Onder overig zijn 6.041 aan negatieve waarden opgenomen welke betrekking hebben op negatieve cash deposits die in de belegde fondsen zitten en de lening aan de werkgever voor een bedrag van 2.600.


Liquiditeitsrisico Liquiditeitsrisico is het risico dat beleggingen niet tijdig en/of niet tegen een aanvaardbare prijs kunnen worden omgezet in liquide middelen, waardoor het fonds op korte termijn niet aan zijn verplichtingen kan voldoen. Waar de overige risicocomponenten vooral de langere termijn betreffen (solvabiliteit), gaat het hierbij om de kortere termijn. Dit risico wordt beheerst door in het strategische en tactische beleggingsbeleid voldoende ruimte aan te houden voor de liquiditeitsposities. Er wordt eveneens rekening gehouden met de directe beleggingsopbrengsten en andere inkomsten zoals premies.

Verplichtingenrisico De pensioenverplichtingen kunnen in de tijd worden weergegeven door middel van een schatting van de toekomstige uitgaande kasstromen. Het verplichtingenrisico uit zich in: Toeslagresultaten, waarbij het gevoerde toeslagenbeleid afwijkt van de aannamen in de kasstroomprojectie. l Loon- en prijsstijgingen c.q. de franchise-ontwikkeling wijken af van de verwachting. l Actuariële resultaten, indien de actuariële aannamen en veronderstellingen niet overeenstemmen met de l werkelijkheid. Hierbij kan onder meer worden gedacht aan het periodiek aanpassen van de levensverwachting van de deelnemers (het langlevenrisico) of wijzigingen in invaliderings- en revalideringskansen. Premieresultaten, indien de premie niet gelijk is aan de marktwaarde van de kasstromen die voortvloeien uit de l nieuwe pensioentoezeggingen. Dit betreft bijvoorbeeld verschillen tussen de “kostprijs” en de daadwerkelijk ontvangen bijdrage voor nieuwe pensioentoezeggingen.

Toeslagrisico Het bestuur van het fonds heeft de ambitie om de pensioen te indexeren. De mate waarin dit kan worden gerealiseerd is afhankelijk van de ontwikkelingen in de rente, rendement, looninflatie en demografie. Uitdrukkelijk wordt opgemerkt dat de indexatietoezegging voorwaardelijk is.

Solvabiliteitsrisico Het solvabiliteitsrisico is de combinatie van het beleggings- en het verplichtingenrisico. Dit risico wordt beheerst met behulp van het op elkaar afstemmen (matchen) van durations (looptijden). Het begrip duration geeft de rentegevoeligheid aan. Het beleggingsbeleid van het fonds is erop gericht om het renterisico voor een belangrijk deel te neutraliseren door de duration van de obligatieportefeuille af te stemmen op de duration van de pensioenverplichtingen. Overige niet-financiële risico's Operationeel risico Operationeel risico is het risico vanwege de onjuiste afwikkeling van transacties, fouten in de verwerking van gegevens, het verloren gaan van informatie, fraude en dergelijke. Dergelijke risico’s worden door het fonds beheerst door het stellen van hoge kwaliteitseisen aan de organisaties die bij de uitvoering betrokken zijn op gebieden zoals interne organisatie, procedures, processen en controles, kwaliteit geautomatiseerde systemen etc. Deze kwaliteitseisen worden periodiek getoetst door het Bestuur, o.a. aan de hand van de Service Level Agreements. In verband hiermee vindt het bestuur het belangrijk dat de dienstverleners in het bezit zijn van een ISAE-rapportage. Het bestuur beoordeelt deze rapportage en neemt actie indien nodig. Systeemrisico Systeemrisico betreft het risico dat het mondiale financiële systeem (de internationale markten) niet langer naar behoren functioneert, waardoor beleggingen van het fonds niet langer verhandelbaar zijn en zelfs, al dan niet tijdelijk, hun waarde kunnen verliezen. Net als voor andere marktpartijen, is dit risico voor het fonds niet beheersbaar.


Verbonden partijen Identiteit van verbonden partijen Er is sprake van een relatie tussen de verbonden partijen tussen het fonds en de sponsor, de aangesloten ondernemingen en hun bestuurders. Transacties met bestuurders Bestuursleden van het fonds en leden van de Beleggingsadviescommissie die in dienst zijn bij Avery Dennison genieten geen beloning. De onkosten van de bestuursleden en leden van de Beleggingsadviescommissie worden vergoed. Voor de bestuursleden en leden van de Beleggingsadviescommissie die niet in dienst van Avery Dennison zijn, geldt dat ze een vergoeding voor de verrichte uren ontvangen conform de wettelijke Regeling Onkostenvergoeding Vrijwilligerswerk. De leden van het Verantwoordingsorgaan zijn onbezoldigd. Hun onkosten worden wel vergoed.


6

TOELICHTING OP DE STAAT VAN BATEN EN LASTEN OVER 2011

(in duizenden euro's) 2011

2010

8. Bijdragen van werkgevers en werknemers Premiebijdragen van werkgevers en werknemers FVP-koopsommen

6.356 73

5.935 62

6.429

5.997

De FVP-koopsommen worden aangewend voor de inkoop van extra pensioenaanspraken. De totale bijdrage van werkgever en werknemers bedraagt 22,2% (2010: 21,6%) van de pensioengrondslag. De kostendekkende, feitelijke premie volgens artikel 130 van de Pensioenwet zijn als volgt:

Kostendekkende premie Feitelijke premie

6.429 6.429

5.263 5.997

5.293 358 778

4.312 343 608

6.429

5.263

De samenstelling van de kostendekkende premie is als volgt: Nominaal pensioeninkoop op marktwaarde Opslag voor uitvoeringskosten Solvabiliteitsopslag (Vereist Eigen Vermogen)

9. Beleggingsresultaten Directe beleggingsopbrengsten 2011

Vastgoed Aandelen Vastrentende waarden Derivaten Overige beleggingen Overige opbrengsten / lasten

Indirecte beleggingsopbrengsten 2011

Kosten van vermogensbeheer 2011

Totaal 2011

Totaal 2010

192 128 -144 14

-565 -5.583 23.563 -439 -743 -

-51 -424 -303 -4 -133

-616 -5.815 23.388 -439 -891 -119

3.497 7.927 9.350 -754 288 219

190

16.233

-915

15.508

20.527


2011

2010

10. Saldo waardeoverdrachten Overgenomen pensioenverplichtingen Overgedragen pensioenverplichtingen

466 -359

424 -951

107

-527

Dit betreft de ontvangst van of betaling aan pensioenfonds of pensioenverzekeraar van respectievelijk de vorige of nieuwe werkgever van de contante waarde van premievrije pensioenaanspraken van deelnemers die tot de ontslagdatum zijn opgebouwd. De ontvangen koopsommen worden aangewend voor de inkoop van extra dienstjaren. De toevoeging aan de technische voorziening uit hoofde van de overgenomen pensioenverplichtingen bedraagt 665 (2010: 792). Het resultaat op de overgenomen pensioenverplichtingen bedraagt in 2011 -199 (2010: -368). De afname van de technische voorziening uit hoofde van de overgedragen pensioenverplichtingen bedraagt 468 (2010: 1.369). Het resultaat op de overgedragen pensioenverplichtingen bedraagt in 2011 109 (2010: 418).

11. Pensioenuitkeringen Ouderdomspensioen Nabestaandenpensioen Arbeidsongeschiktheidspensioen Afkopen

5.466 709 47 22

5.242 613 53 6

6.244

5.914

De indexatie van de uitkeringen per 1 januari 2011 zoals vastgesteld door het bestuur bedraagt nihil (2010: nihil). De post afkopen betreft de afkoop van pensioenen die lager zijn dan € 427,69 per jaar overeenkomstig de Pensioenwet (artikel 66).

12. Mutatie technische voorzieningen Pensioenopbouw (-5.293) Onder pensioenopbouw is opgenomen de actuarieel berekende waarde van de diensttijdopbouw. Dit is het effect op de voorziening pensioenverplichtingen van de in het verslagjaar opgebouwde nominale rechten ouderdomspensioen en nabestaandenpensioen. Verder is hierin begrepen het effect van de individuele salarisontwikkeling.


Toeslagen (-) De toeslagverlening op pensioenaanspraken en op pensioenuitkeringen is voorwaardelijk en vindt alleen plaats als de financiële middelen van het fonds dit toelaten. Het bestuur van het pensioenfonds beslist elk jaar of er een toeslag wordt verleend. Gestreefd wordt naar een toeslag op de pensioenaanspraken van actieve deelnemers die gelijk is aan de hoogste van: a) de ontwikkeling van de Cao-lonen bij de werkgever, of b) de ontwikkeling van het afgeleide Consumentenprijsindexcijfer alle huishoudens. De toeslag zal echter nooit meer bedragen dan 3%, behalve ingeval het bestuur van het fonds besluit om een inhaaltoeslag toe te passen op de pensioenaanspraken die in het verleden niet volledig zijn verhoogd conform de maatstaf. Voor alle andere categorieën rechthebbenden geldt een toeslag die gelijk is aan de ontwikkeling van het afgeleide Consumentenprijsindexcijfer alle huishoudens. De toeslag zal echter nooit meer bedragen dan 3%, behalve ingeval het bestuur van het fonds besluit om een inhaaltoeslag toe te passen op de pensioenaanspraken die in het verleden niet volledig zijn verhoogd conform de maatstaf. Er is voor toekomstige toeslagen geen geld gereserveerd en er wordt ook bij de bepaling van de hoogte van de pensioenpremies geen rekening gehouden met toeslagverlening. Rentetoevoeging (-2.455) De pensioenverplichtingen zijn opgerent met 1,296% (2010: 1,303%), zijnde de eenjaarsrente per 1 januari 2011. Pensioenuitkeringen en afkopen (6.211) Verwachte toekomstige pensioenuitkeringen worden vooraf actuarieel berekend en opgenomen in de voorziening pensioenverplichtingen. De onder dit hoofd opgenomen afname van de voorziening betreft het bedrag dat vrijkomt ten behoeve van de financiering van de pensioenen van de verslagperiode. Uitvoeringskosten (184) Toekomstige uitvoeringskosten (in het bijzonder excassokosten) worden vooraf actuarieel berekend en opgenomen in de voorziening pensioenverplichtingen. De onder dit hoofd opgenomen afname van de voorziening betreft het bedrag dat vrijkomt ten behoeve van de financiering van de kosten van de verslagperiode. Saldo overdrachten van rechten (-197) Zie toelichting 10. Saldo waardeoverdrachten. Wijziging marktrente (-28.389) Jaarlijks wordt per 31 december de marktwaarde van de technische voorzieningen herrekend door toepassing van de actuele rentetermijnstructuur. Het effect van de verandering van de rentetermijnstructuur wordt verantwoord onder het hoofd wijziging marktrente. Overige wijzigingen (437) 2011 Resultaat Resultaat Resultaat Resultaat

op kanssystemen: op sterfte op arbeidsongeschiktheid op mutaties

2010

319 121 -3

177 -83 85

437

179


2011

2010

13. Herverzekeringen Premies voor risicokapitaal Premies voor kapitaalverzekering Periodieke uitkeringen Winstaandeel

12 15

11 11

27 -91 -

22 -109 -41

-91

-150

-64

-128

Het overlijdens- en arbeidsongeschiktheidsrisico zijn herverzekerd bij de Nationale Nederlanden N.V. te Rotterdam. De herverzekering is gesloten op basis van stop-loss. Alleen als de totale schade over een periode van 5 jaar boven het bedrag van circa € 2,4 miljoen komt, zal de herverzekeraar het meerdere aan het fonds uitkeren. Het contract is ingegaan op 1 januari 2009 en loop tot 1 januari 2014. Gezien de aard van het contract is er geen sprake van verdere winstdeling.

14. Mutatie herverzekeringsdeel technische voorzieningen Mutatie waarde herverzekeringspolissen

-177

72

247 115 38 50

286 105 23 58

450

472

15. Pensioenuitvoeringskosten Administratiekosten Adviseurs- en controlekosten m.u.v. accountantskosten Accountantskosten Overige kosten

Ingevolge artikel 382a Titel 9 Boek 2 Burgerlijk Wetboek wordt gemeld dat de accountantskosten als hiervoor opgenomen geheel betrekking hebben op onderzoek van de jaarrekening. Overeenkomstig artikel 96 van de Pensioenwet wordt vermeld dat: - het pensioenfonds in het boekjaar 2011 geen dwangsommen en boetes zijn opgelegd; - het pensioenfonds in het boekjaar 2011 geen aanwijzing als bedoeld in artikel 171 van de Pensioenwet is gegeven; - in het boekjaar 2011 geen bewindvoerder als bedoeld in artikel 173 van de Pensioenwet is aangesteld.

Personeelsleden en bezoldiging Bestuursleden van het fonds en leden van de Beleggingsadviescommissie die in dienst zijn bij Avery Dennison genieten geen beloning. De onkosten van de bestuursleden en leden van de Beleggingsadviescommissie worden vergoed. Voor de bestuursleden en leden van de Beleggingsadviescommissie die niet in dienst van Avery Dennison zijn, geldt dat ze een vergoeding voor de verrichte uren ontvangen conform de wettelijke Regeling Onkostenvergoeding Vrijwilligerswerk. De leden van het Verantwoordingsorgaan zijn onbezoldigd. Hun onkosten worden wel vergoed.


Belastingen De activiteiten van het fonds zijn vrijgesteld van belastingheffing in het kader van de vennootschapsbelasting. Leiden, 25 juni 2012


H N. van Gijn voorzitter

F.W.M. Steeman secretaris

E. Voskuilen bestuurslid

F. Jonker bestuurslid

F. Veltkamp bestuurslid

S.B.E. Halbertsma bestuurslid


OVERIGE GEGEVENS


OVERIGE GEGEVENS 1

Belangrijke gebeurtenissen na balansdatum

Na balansdatum hebben geen gebeurtenissen plaatsgevonden die in het kader van de verslaglegging van belang zijn. 2

Resultaatverdeling

Volgens hoofdstuk 6 van de algemene bedrijfstechnische nota wordt jaarlijks, nadat de voorziening pensioenverplichtingen op voldoende peil is gebracht, het resultaat van het fonds ten gunste dan wel ten laste van de extra reserve gebracht.


3

ACTUARIËLE VERKLARING

Opdracht Door Stichting Pensioenfonds Avery Dennison te Leiden is aan Mercer Certificering B.V. de opdracht verleend tot het afgeven van een actuariële verklaring als bedoeld in de Pensioenwet over het boekjaar 2011.

Gegevens De gegevens waarop mijn onderzoek is gebaseerd, zijn verstrekt door en tot stand gekomen onder de verantwoordelijkheid van het bestuur van het pensioenfonds. Voor de toetsing van de fondsmiddelen en voor de beoordeling van de vermogenspositie heb ik mij gebaseerd op de financiële gegevens die ten grondslag liggen aan de jaarrekening. In overeenstemming met de richtlijn "Samenwerking tussen accountant en actuaris ter zake van de controle van verantwoordingen van verzekeringsinstellingen" heeft de accountant van het pensioenfonds mij geïnformeerd over zijn bevindingen ten aanzien van de betrouwbaarheid en de volledigheid van de administratieve basisgegevens en de overige uitgangspunten die voor mijn oordeelsvorming van belang zijn.

Werkzaamheden Ter uitvoering van de opdracht heb ik onderzocht of is voldaan aan de artikelen 126 tot en met 140 van de Pensioenwet. De door het pensioenfonds verstrekte administratieve basisgegevens zijn zodanig dat ik die gegevens als uitgangspunt van de door mij beoordeelde berekeningen heb aanvaard. Als onderdeel van de werkzaamheden voor de opdracht: heb ik ondermeer onderzocht of de technische voorzieningen, het minimaal vereist eigen vermogen en het vereist l eigen vermogen toereikend zijn vastgesteld, en heb ik mij een oordeel gevormd over de vermogenspositie van het pensioenfonds. l Mijn onderzoek heb ik zodanig uitgevoerd, dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de resultaten geen onjuistheden van materieel belang bevatten. Ik heb mij een oordeel gevormd over de waarschijnlijkheid waarmee het pensioenfonds de tot balansdatum aangegane verplichtingen kan nakomen, mede in aanmerking nemend het financieel beleid van het pensioenfonds. De beschreven werkzaamheden en de uitvoering daarvan zijn in overeenstemming met de binnen het Actuarieel Genootschap geldende normen en gebruiken, en vormen naar mijn mening een deugdelijke grondslag voor mijn oordeel.


Oordeel De technische voorzieningen zijn, overeenkomstig de beschreven berekeningsregels en uitgangspunten, als geheel bezien, toereikend vastgesteld. Het eigen vermogen van het pensioenfonds is op de balansdatum lager dan het wettelijk minimaal vereist eigen vermogen. Gemeten naar de wettelijke maatstaf is ten aanzien van de verplichtingen, aangegaan tot balansdatum, sprake van een dekkingstekort. Met inachtneming van het voorafgaande heb ik mij ervan overtuigd dat is voldaan aan de artikelen 126 tot en met 140 van de Pensioenwet met uitzondering van de artikelen 131 (minimaal vereist eigen vermogen), 132 (vereist eigen vermogen) en 133 (dekking door waarden), in verband met het negatieve eigen vermogen. De vermogenspositie van Stichting Pensioenfonds Avery Dennison is naar mijn mening slecht, vanwege een dekkingstekort.

Amstelveen, 25 juni 2012

R. van Dam AAG verbonden aan Mercer Certificering B.V.


4

CONTROLEVERKLARING VAN DE ONAFHANKELIJKE ACCOUNTANT

Aan: het bestuur van Stichting Pensioenfonds Avery Dennison Verklaring betreffende de jaarrekening Wij hebben de in dit jaarrapport opgenomen jaarrekening 2011 van Stichting Pensioenfonds Avery Dennison te Leiden gecontroleerd. Deze jaarrekening bestaat uit de balans per 31 december 2011 en de staat van baten en lasten over 2011 met de toelichting, waarin zijn opgenomen een overzicht van de gehanteerde grondslagen voor financiële verslaggeving en andere toelichtingen. Verantwoordelijkheid van het bestuur Het bestuur van de stichting is verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening die het stichtingskapitaal en de reserves en het saldo van baten en lasten getrouw dient weer te geven, alsmede voor het opstellen van het bestuursverslag, beide in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 van het in Nederland geldende Burgerlijk Wetboek (BW). Het bestuur is tevens verantwoordelijk voor een zodanige interne beheersing als het noodzakelijk acht om het opmaken van de jaarrekening mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten. Verantwoordelijkheid van de accountant Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht, waaronder de Nederlandse controlestandaarden. Dit vereist dat wij voldoen aan de voor ons geldende ethische voorschriften en dat wij onze controle zodanig plannen en uitvoeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat. Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controle-informatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De geselecteerde werkzaamheden zijn afhankelijk van de door de accountant toegepaste oordeelsvorming, met inbegrip van het inschatten van de risico's dat de jaarrekening een afwijking van materieel belang bevat als gevolg van fraude of fouten. Bij het maken van deze risico-inschattingen neemt de accountant de interne beheersing in aanmerking die relevant is voor het opmaken van de jaarrekening en voor het getrouwe beeld daarvan, gericht op het opzetten van controlewerkzaamheden die passend zijn in de omstandigheden. Deze risico-inschattingen hebben echter niet tot doel een oordeel tot uitdrukking te brengen over de effectiviteit van de interne beheersing van de stichting. Een controle omvat tevens het evalueren van de geschiktheid van de gebruikte grondslagen voor financiële verslaggeving en van de redelijkheid van de door het bestuur van de stichting gemaakte schattingen, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is om een onderbouwing voor ons oordeel te bieden. Oordeel Naar ons oordeel geeft de jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en de samenstelling van het stichtingskapitaal en de reserves van Stichting Pensioenfonds Avery Dennison per 31 december 2011 en van het saldo van baten en lasten over 2011 in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW.


Verklaring betreffende overige bij of krachtens de wet gestelde eisen Ingevolge artikel 2:393 lid 5 onder e en f BW vermelden wij dat ons geen tekortkomingen zijn gebleken naar aanleiding van het onderzoek of het bestuursverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, overeenkomstig Titel 9 Boek 2 BW is opgesteld, en of de in artikel 2:392 lid 1 onder b tot en met h BW vereiste gegevens zijn toegevoegd. Tevens vermelden wij dat het bestuursverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening zoals vereist in artikel 2:391 lid 4 BW. Rotterdam, 25 juni 2012 PricewaterhouseCoopers Accountants N.V.

Origineel getekend door S.A. van Kempen RA


BIJLAGEN


1

VERLOOPSTAAT DEELNEMERS 31-12-2011 Aantal

31-12-2010

Aantal

Aantal

Aantal

Deelnemers Stand vorig boekjaar Nieuwe toetredingen Uit dienst tredingen Ingang pensioen Overlijden Andere oorzaken

643 70 -62 -12 -

Stand einde boekjaar

625 73 -49 -9 -2 5

-4

18

639

643

739

736

Gewezen deelnemers Stand vorig boekjaar Uit dienst tredingen Waardeoverdrachten Ingang pensioen Overlijden Afkopen Andere oorzaken

62 -11 -24 -2 -14 -


49 -20 -16 -2 -8 11

3

750

739

466

444

Pensioentrekkenden Stand vorig boekjaar Ingang pensioen Overlijden Afloop Andere oorzaken


44 -20 -4

35 -10 -2 -1 20

22

486

466

1.875

1.848


Stichting Pensioenfonds Avery Dennison. Jaarrapport 2011

Recommend Documents