STICHTING OORLOGS- EN VERZETSCENTRUM GRONINGEN JAARVERSLAG 2012
Jaarverslag Stichting Oorlogs- en Verzetscentrum Groningen 2012 Inhoud: Inleiding Over OVCG Educatie Tentoonstelling Audiovisuele presentaties Onderzoek en publicaties Collectie en nieuwe aanwinsten Overige activiteiten Communicatie Samenwerking Bestuur en Medewerkers
3 5 6 8 10 11 12 13 14 15 17
2
Inleiding OVCG kan terugkijken op een enerverend 2012. Onze twee educatieve projecten De Tweede Wereldoorlog Dichterbij in de stad Groningen en Vlagtwedde hebben meer dan 1000 leerlingen in stad en provincie Groningen bereikt. Er is een herdruk gemaakt van het lespakket Dwingend Drukwerk, een project voor de onderbouw VO over propaganda, kunst en vrijheid. OVCG is diverse nieuwe samenwerkingsverbanden aangegaan. Wij hebben in 2012 samen met het Grafisch Museum (thans GR-ID) de succesvolle expositie ‘Drukken in Oorlogstijd’ gerealiseerd, waar jong en oud op af kwam. Ook is samengewerkt met het Groninger Forum en het Verhaal van Groningen, in het kader van de Nacht van de Geschiedenis. Bestaande samenwerkingsverbanden, zoals met RHC Groninger Archieven, GAVA, Stichting 4 Mei Herdenking Groningen, de nationale oorlogsmusea en herinneringscentra, en met de Rijksuniversiteit Groningen zijn nog steeds van kracht. Er is hard gewerkt aan onze presentatie. Wij hebben op 14 augustus een nieuwe website www.ovcg.nl gelanceerd. Deze kenmerkt zich door toegankelijkheid, een beeldende presentatie van onze activiteiten en een opgefriste vormgeving. Sinds de zomer 2012 is OVCG ook op Twitter en Facebook actief. Voor beeldmateriaal van onze activiteiten verwijzen wij u naar onze digitale ontmoetingsplekken. Audiovisuele presentaties Tevens hebben wij een documentairedrieluik geproduceerd, getiteld Verhalen van de Bevrijders van Groningen, dat dit voorjaar op DVD zal verschijnen. Deze films zullen dan ook uitgezonden worden op TV Noord op 4 mei en op NostalgieNet later dit jaar. Een andere audiovisuele presentatie Verhalen van Groninger Indiëveteranen, is op 14 augustus 2012 voltooid in samenwerking met GAVA. Er zijn drie oral history interviews afgenomen met Groninger Indiëveteranen. Deze zijn vervolgens gemonteerd tot een documentaire van 20 minuten, die online is gezet. De drie veteranen hebben vervolgens hun verhaal gepresenteerd voor een 70-koppig publiek. Daarnaast heeft OVCG vijf verhalen online gezet op www.hetverhaalvangroningen.nl. Het betreft biografieën van verzetsmensen. Publicatie Auteur Monique Brinks schreef dit jaar het tweede deel in de Scholtenhuistrilogie. Het boek Daders zal worden gepubliceerd in april 2013. Exposities OVCG heeft in 2012 het onderzoek voor de Tentoonstelling Slachtoffers van Willekeurige terreur. Gezichten en verhalen van de April-Meistakers in Groningen in 1943 voltooid. Daarbij is onderzoek gedaan naar de verblijfadressen van de omgekomen stakers. Wij willen in 2013 voor een aantal van deze omgekomen stakers struikelstenen plaatsen op de plek van hun laatste verblijfadres. Op deze manier wordt erfgoed niet allen in museale of educatieve context geplaatst, maar neemt een herkenbare plek in het publieke domein – de buurt- in.
3
Voor de komende jaren liggen er nog veel ideeën op de plank. Zo zal OVCG deelnemen aan het project De Tweede Wereldoorlog in 100 voorwerpen, dat door het Nationaal Comité 4 en 5 mei georganiseerd wordt in 2014 in de kunsthal te Rotterdam. Wij constateren dat een toenemende behoefte bestaan aan informatie over wat de Tweede Wereldoorlog voor ons land en haar bewoners heeft betekend. Uit de samenleving bereiken ons meer emotioneel beladen vragen die verdieping en duiding behoeven. Het is verheugend dat daarbij ook de jeugd nauw betrokken wordt. Als enige organisatie in de provincie Groningen kan OVCG een concreet antwoord op de vragen geven. Dit maakt onze activiteiten bij uitstek vraaggericht. In 2012 zijn de nieuwe beleidsplannen door de gemeente en provincie goedgekeurd. De steun die wij het afgelopen jaar van de gemeente en provincie Groningen en uit diverse hoeken ontvingen sterkt ons in het voortzetten van onze koers. D.J. Houwen, voorzitter
4
Over OVCG De Stichting Oorlogs- en Verzetscentrum Groningen is opgericht in 1991. OVCG is een documentatieen informatiecentrum over de Tweede Wereldoorlog in stad en provincie Groningen. OVCG is een onafhankelijke stichting, die financieel op structurele basis wordt ondersteund door de gemeente Groningen en de provincie Groningen. De stichting verzamelt en beheert het archief van de periode van de Duitse bezetting van stad en provincie Groningen. Dit archief bestaat uit ruim 16 meter documentatie, 600 affiches, 5000 foto’s, 2500 kranten en tijdschriften, 3000 boeken en meer dan 2500 objecten uit deze tijd. Missie De centrale doelstelling van OVCG is het levend houden van de herinnering aan en informatie geven over de oorlogs- en bezettingstijd van 1940-1945 en de nasleep daarvan. In het bijzonder wordt daarbij aandacht besteed aan het verzet in stad en provincie Groningen, alsmede aan actuele en historische thema’s die daaraan verwant zijn. Kerntaken: het initiëren, organiseren en realiseren van educatieve projecten over de Tweede Wereldoorlog in stad en provincie Groningen; het verwerven, het behouden, het registreren, het documenteren en digitaliseren van de materiële getuigenissen; expertisecentrum voor historisch onderzoek naar de Tweede Wereldoorlog in stad en provincie Groningen; andersoortige projecten die de bijzondere geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog in stad en provincie Groningen weerspiegelt.
5
Educatie De Tweede Wereldoorlog Dichterbij in Vlagtwedde in samenwerking met de Groninger Archieven, Stichting Vier 5 Mei / Bevrijdingsfestival, te Vesting Bourtange (16 t/m 19 april 2012). OVCG is een partner van de Stichting Vier 5 Mei, de organisatie die in Groningen het Bevrijdingsfestival en de daarmee samenhangende projecten verzorgt. Samen met de Stichting Vier 5 Mei en RHC Groninger Archieven organiseert OVCG al een aantal jaren een basisschoolproject dat in het teken staat van de Tweede Wereldoorlog. Leerlingen uit de groepen 7 en 8 verdiepen zich tijdens dit project in de Tweede Wereldoorlog in hun nabije omgeving. Dit gebeurt aan de hand van een aantal thema’s zoals dagelijks leven, collaboratie, jodenvervolging, verzet en bevrijding, die op lokaal niveau worden toegelicht. Van elk thema wordt eerst een korte toelichting gegeven en daarna gaan de kinderen aan de slag met bronnenmateriaal uit hun omgeving. Elk jaar wordt dit project uitgevoerd met basisscholen in een andere gemeente in de provincie Groningen. In het jaar 2012 was dit met de gemeente Vlagtwedde. Het project vond plaats op 16, 17, 18 en 19 april 2012, van 09:00-12:00 te Vesting Bourtange. Alle 13 scholen deden mee, een totaal van 383 leerlingen. Kinderen konden luisteren en in gesprek gaan met de Poolse bevrijder Edward Sczcerbinski (87) en Doede Bruinsma (85), die de oorlog in Harpel beleefde. Daarnaast was er een presentatie van aanvullende archiefstukken en een filmvertoning over Vlagtwedde en Groningen in de oorlog. Tevens maakten de kinderen een wandeling langs plekken in Bourtange die aan de Tweede Wereldoorlog doen herinneren (schuttersputjes, huis van joodse familie, bevrijdingsroute van de Polen) met commentaar van ooggetuige Henk Geukes. Tijdens de ochtenden kregen leerlingen een lesbrief uitgereikt, die ze ter plekke konden invullen. Diverse lokale media (DvhN, Radio Westerwolde en de Ter Apeler Courant hebben bericht over dit project. Kinderen konden het geleerde daarna uiten in eigen creativiteit. Via dit kunstproject komen leerlingen op een andere manier in aanraking met het regionaal culturele erfgoed en krijgt het een bredere betekenis dan alleen museaal of educatief. Beroepskunstenaars in de klas (Bikkers) begeleidden daarbij. De onderwerpen zijn: gedenkraam in Sellingen, oorlogsgraven in Vlagtwedde, joods monument in Ter Apel, voormalig kamp Sellingerbeetse. De werken werden tentoongesteld op het Bevrijdingsfestival Groningen op 5 mei en in het gemeentehuis te Sellingen. Het project zal in 2013 plaatsvinden met basisscholen in de gemeente Marum. Alle scholen uit die gemeente hebben al toegezegd deel te nemen aan het project. Het project zal in Marum plaatsvinden. 6
De Tweede Wereldoorlog Dichterbij in de stad Groningen In samenwerking met RHC Groninger Archieven, GAVA, Cultuur Educatie Stad, Kunststation C, en het Menso Alting College en Stenden Hogeschool. Op vier ochtenden, te weten 4, 11, 13 en 20 april vond het project plaats in de stad Groningen. 23 scholen, (11 uit de stad, 12 uit de provincie, totaal 702 leerlingen) namen deel aan het project. Dit project bestond uit vier onderdelen: Zoeken naar sporen van Joodse bewoners in de Folkingestraat en uitleg over joods leven in de synagoge. Ontmoeting met twee Groninger gezusters Valk, die de Holocaust overleefden. Een presentatie van stukken, foto’s, voorwerpen en filmbeelden uit en over de oorlog in de lokale omgeving. Een stadswandeling langs plekken in Groningen die aan de Tweede Wereldoorlog doen herinneren. 20 leerlingen van het ROC Menso Alting College, opleiding klassenassistent, hebben de wandelingen begeleid. Zij ervaarden dit project als een van de belangrijkste leerdoelen in hun jaar. Wij gaan in 2013 het project opnieuw aanbieden op 4 ochtenden in april. Lespakketten Een speciale doelgroep voor OVCG is de schooljeugd. In samenwerking met geschiedenisdocenten is een serie lespakketten ontwikkeld zowel voor het voortgezet onderwijs als voor het basisonderwijs. Lesbrief De Tweede Wereldoorlog Dichterbij in Vlagtwedde. Deze is in een oplage van 450 verspreid onder de leerlingen en onderwijzend personeel. Even Stilstaan bij een Oorlogsmonument in de stad Groningen Hierin wordt stilgestaan bij de verhalen over de oorlogsmonumenten in onze stad en worden scholen opgeroepen om een oorlogsmonument te adopteren. Door een monument te adopteren in de buurt kunnen kinderen meer actief betrokken worden bij het herdenken. Dit lesboek is in samenwerking met Stichting 4 Mei Herdenking Groningen en Stichting Bevrijdingsbos ontwikkeld en is verspreid rond alle basisscholen in Groningen. Herziene lesbrief Dwingend Drukwerk, een project voor de onderbouw VO over propaganda, kunst en vrijheid.
7
Tentoonstellingen: Drukken in Oorlogstijd – in samenwerking met Grafisch Museum Groningen Op 26 augustus jongstleden sloten wij de succesvolle expositie ‘Drukken in Oorlogstijd’ af, die het OVCG in samenwerking met het Grafisch Museum Groningen (thans GR-ID) had georganiseerd. Vooral de portrettengalerij van 153 Groningers die tijdens de Tweede Wereldoorlog waren omgekomen vanwege betrokkenheid bij de illegale pers maakte op veel mensen diepe indruk. Ook de laatste brief van H.N. Werkman, geschreven aan Ate Zuithof van de clandestiene uitgeverij De Blauwe Schuit, als begeleidend schrijven bij een geboortekaartje voor diens dochter, vormde een indrukwekkend topstuk. Er zijn oral-history interviews afgenomen met koerierster Jeriena Koolbergen-Leeninga (87) en met Wiemer Emmelkamp (96), redacteur van de socialistische verzetskrant De Vonk. Deze waren op beeldschermen in de tentoonstelling te zien. Hun interviews zijn tevens gepubliceerd in FEITH, cultuurhistorisch magazine over Groningen. Ruim vijfenhalve maand was de expositie te zien en trok een kleine drieduizend bezoekers – van leerlingen en scholieren tot senioren die zelf de oorlog nog hadden meegemaakt. De expositie kreeg ruime aandacht in de pers, waaronder in het Dagblad van het Noorden, op RTV Noord, de Gezinsbode en OOG radio en tv, het Geschiedenis Magazine, een kortje in Trouw en het Grafisch Weekblad. In de weken voor de opening en voor 5 mei, zijn er op 40 strategische plekken in de stad Groningen A0 posters geplaatst door promotiebedrijf Centercom. Op de website www.beeldbankwo2.nl is een selectie van foto’s over het thema ‘Drukken in Oorlogstijd’ gemaakt. Er werd ook verwezen naar onze tentoonstelling ‘Drukken in Oorlogstijd’. Op 10 maart 2012 werd de tentoonstelling geopend door NOS-verslaggeefster Pauline Broekema met een persoonlijk verhaal over de betrokkenheid van haar grootouders bij de oorlog, het illegaal luisteren naar de radio en overtypen van bulletins. Gedurende de expositieperiode werden uiteenlopende activiteiten georganiseerd. Zo vonden voor kinderen workshops plaats in het Werkmanatelier, waarbij ze zelf een decoder konden maken om geheimschrift te maken en ontcijferen. Daarnaast is er een lesbrief voor scholen gemaakt: Dwingend Drukwerk. Een uniek en gratis project voor de onderbouw voortgezet onderwijs over propaganda, kunst en vrijheid. De lesbrieven zijn gratis te bestellen voor scholen, in heel Nederland. Op 3 mei vond de actie ‘Niet Weggooien’ plaats in het museum en werden bijzondere voorwerpen uit de Tweede Wereldoorlog ingebracht door particulieren en geschonken aan het OVCG. Rond 4 en 5 mei was een spin-off van de expositie te zien op de Hanzehogeschool, zodat studenten kennis konden nemen van het verhaal. De expositie werd op 26 augustus afgesloten met een Open Huis. Op die dag vond een drietal lezingen plaats van Anneke de Vries, pilotenhelpster Joke Folmer en Ineke Kerssies. Zo bezochten nog ruim honderd mensen voor het laatst de expositie. 8
Onderzoek tentoonstelling ‘Slachtoffers van willekeurige terreur. Gezichten en verhalen van de AprilMeistakers in Groningen in 1943’. Wij hebben in 2012 de research van bovenstaande expositie voltooid, die vanaf maart 2013 te zien zal zijn in RHC Groninger Archieven. Onzeker, verslagen en radeloos. Zo bleven de nabestaanden van de slachtoffers van de AprilMeistakingen van 1943 achter. Wat begon als een poging om het Duitse gezag te ondermijnen, eindigde in een bloedbad. De stakingen hebben in Nederland 175 mensen het leven gekost. Van hen kwamen 38 uit Groningen. Nog eens negen anderen van buiten de provincie werden in Groningen vermoord en/of begraven. Sommigen werden op straat in koelen bloede neergeschoten, anderen standrechtelijk gefusilleerd of afgevoerd naar concentratiekampen in Duitsland. Marum kreeg met zeventien doden op één dag de grootste klap te verwerken. Van 34 slachtoffers werd het lichaam meegenomen door de bezetter en op een geheime plaats begraven. De bezetter probeerde zo te voorkomen dat de graven demonstratieplaatsen en de slachtoffers martelaren zouden worden. Tevens probeerde de bezetter door de lichamen te laten verdwijnen de terreur onder de bevolking te vergroten. De familieleden bleven achter zonder informatie over de laatste rustplaats van hun geliefden. Enkele maanden na het einde van de Tweede Wereldoorlog werden negentien lichamen gevonden in de bossen te Appelbergen (Glimmen, gemeente Haren). Zij werden geïdentificeerd en in hun woonplaatsen begraven. Vijftien slachtoffers zijn echter niet teruggevonden. Hun lichamen liggen nog altijd onder het veen in Appelbergen. Lange tijd bleven de slachtoffers van de April-Meistakingen in de anonimiteit. In deze tentoonstelling krijgen de slachtoffers eindelijk een gezicht, zodat zij niet in de vergetelheid belanden. OVCG heeft tevens haar collectie beschikbaar gesteld voor onderstaande exposities en presentaties: Dit waren: Educatieproject De Tweede Wereldoorlog Dichterbij in Vlagtwedde (april 2012) Educatieproject De Tweede Wereldoorlog Dichterbij in de stad Groningen (april 2012) Het informatiecentrum op de Grote Markt, heeft sinds november 2011 de Wehrpass van Robert Lehnhoff, een granaatschijf die in de buurt van de oostwand is gevonden, en een armband met hakenkruis in bruikleen.
9
Audiovisuele presentaties Website www.scholtenhuis.nl Sinds de lancering van de website in april 2009, is de website bijna 100.000 maal bezocht waarvan 70.000 unieke bezoekers. De website wordt bijzonder geapprecieerd door scholieren die hun profielwerkstuk maken over de Tweede Wereldoorlog in Groningen. OVCG heeft in juni 2011 een subsidie ontvangen van het vfonds voor het vervaardigen van een onderwijsapplicatie bij www.scholtenhuis.nl Deze educatieve module zal worden vervaardigd door dezelfde makers als die van het virtuele Scholtenhuis. De makers willen vernieuwende technieken als ‘augmented reality’ gaan toepassen binnen de context van het Scholtenhuis om de beklemmende sfeer nog realistischer over te brengen. Naar verwachting zal deze app in 2015 gereed zijn, wanneer ook deel III Berechting van de Scholtenhuistrilogie zal verschijnen. Audiovisuele productie in voorbereiding: Documentaireserie Verhalen uit het Groninger Verzet In 2011 is OVCG begonnen met het produceren van documentaireseries. Wij maken de keuzes van de bewoners van destijds inzichtelijker voor de huidige generatie. Wij nemen de regio als uitgangspunt en gaan daarbij op zoek naar sporen die het verhaal van de Tweede Wereldoorlog vertellen. De films zijn geen huiskamerinterviews, maar interviews op plekken die de geschiedenis doen herleven. Met de ooggetuigen bewandelen wij letterlijk de geschiedenis. Waar mogelijk, zetten wij de films ook in bij educatieve projecten. In samenwerking met Tijdsbeeld media is op 30 maart 2012 een DVD verschenen van deze documentaireserie. Audiovisuele productie in voorbereiding: Documentaireserie Verhalen van de bevrijders van Groningen In 2012 zijn de documentaires opgenomen en gemonteerd. Wij hebben drie afleveringen gemaakt van elk 25 minuten. De drie documentaires worden in het voorjaar 2013 (4 mei) uitgezonden op TV Noord en NostalgieNet. Met het unieke verhaal van de Canadese gebroeders en soldaten Fred en Stanley Butterworth, wiens broederschap aan de Paterswoldseweg in Groningen blijvend werd verbroken. OVCG neemt Stanley Butterworth (88) terug op zijn bevrijdingstocht. Wat bewoog hem en zijn broer om te gaan vechten voor de vrijheid van verre landen, en Groningen in het bijzonder? Ook is het verhaal ‘Vaarwel Bourtange, Vrij Nederland’ van de Pools-Brabantse poëet Edward Sczcerbinski (86) te zien, die in 1945 Bourtange en Ter Apel bevrijdde. De laatste film gaat over Groninger bevrijdingskind Hans Spiering, kind van een Canadese soldaat. Hij startte een zoektocht naar zijn vader en vond zijn Canadese halfzus. Samen reconstrueren ze de laatste oorlogsdagen van hun vader in Woldendorp en Fiemel. De makers: Goert Giltay, camera en eindredactie (1952, Gouden Kalf Beste Camera 2012), Bettie Jongejan, regie en redactie (1985) , Liefke Knol, redacteur (1968), Geert Gritter, geluid (1957). Het Huis van de Groninger Cultuur, Gebroeders Hessefonds, vfonds en het J.B. Scholtenfonds hebben deze productie gefinancierd. RTVNoord stond in voor de beeld- en muziekrechten. 10
Onderzoek en publicaties: Boek Scholtenhuis In het verslagjaar zijn voorbereidingen getroffen voor deel II van de serie, dat zal gaan over de daders en deel III dat zal vertellen over hun berechting. Deel II verschijnt in april 2013 en deel III in het jaar 2015. Er is hard gewerkt om de subsidiëring van het project rond te krijgen. Dit is ook gelukt, de aangevraagde financiering is inmiddels toegekend. Subsidies en donaties zijn toegezegd door: GasTerra fonds, Hanzehogeschool Groningen, Gemeente Groningen, Provincie Groningen, het VSBfonds, Het JMfonds, Het Prins Bernhard Cultuurfonds, De Noord Nederlandse Zakkenhandel, Stichting Het Roode of Burgerweeshuis, JM van Diepen Stichting en particuliere donaties. Uitgeverij Profiel levert ook een bijdrage. Overige publicaties Diverse onderzoekers hebben de archieven van OVCG geraadpleegd. Zo zijn onderstaande publicaties deels gebaseerd op archiefbronnen van OVCG: Arnold Karskens, Het Beestmensch. Klaas Carel Faber (Amsterdam 2012). Anton Weverink jr, De woonscheephaven in de Tweede Wereldoorlog (Groningen 2012). Bas Kromhout, De voorman. Henk Feldmeijer en de Nederlandse SS (Amsterdam 2012). Overige bijdragen OVCG OVCG publiceerde in 2012 regelmatig over de oorlog in FEITH, het historisch magazine van RHC Groninger Archieven. Dit blad verscheen in december 2012 voor het laatst, en gaat nu verder als culturele nieuwsbrief Lutje FEITH, dat als katern is opgenomen in cultuurhistorisch tijdschrift Stad en Lande.
11
Collectie en nieuwe aanwinsten Actie Niet Weggooien De generatie die de Tweede Wereldoorlog daadwerkelijk bewust heeft meegemaakt is veel kleiner geworden en daarmee ook het aantal objecten, dat als herinnering aan de oorlogsdagen bewaard wordt. Vaak wordt er ook veel weggegooid. Sinds 2006 neemt OVCG deel aan de landelijke Actie Niet Weggooien (ANW), waarbij wordt opgeroepen materiaal uit oorlogstijd in te leveren. Vijftien Tweede Wereldoorlog gerelateerde instellingen besteden jaarlijks aandacht aan ANW. De huidige coördinator maakt ook deel uit van de werkgroep ANW, samen met het Herinneringscentrum Kamp Westerbork, NIOD, en het Indisch Herinneringscentrum Bronbeek. De werkgroep stelt het beleid vast en organiseert de jaarlijkse activiteiten. Objectencollectie OVCG beschikt eveneens over een uitgebreide collectie objecten uit oorlogstijd, zoals militaria, huishoudelijk materiaal, schaarstemateriaal, propagandamateriaal, onderscheidingen en textilia. OVCG is geen museum. Daarom stellen wij onze objectencollectie beschikbaar aan historische verenigingen en musea en zetten wij onze collectie in voor educatieve projecten en tentoonstellingen. De praktijk wijst uit dat wij onvoldoende middelen hebben om onze eigen objectencollectie tentoon te kunnen stellen en voldoende te onderhouden. Wij kiezen derhalve voor een terughoudender verzamelbeleid. Belangrijke aanwinsten in 2012: De getypte afscheidsbrief van SD’er Piet Faber Kopie van dagboek van Joodse onderduiker Alex Meijer, die samen met zijn ouders en twee zussen van 1942-1945 bij de boerenfamilie Wenning in Harpel ondergedoken zat. Een gekleurde poster uit de bevrijdingstijd met als bijschrift “Met ’t eten ging ’t wel, maar… O! Boy! …Die Moffen! Mei 1945”; Een spotprent in de vorm van een overlijdensadvertentie van Adolf Hitler. Een brief van een Duitse militair in april 1940; gevonden aan adres Hereweg 2 te Groningen. Een brochure met de titel ‘Nuttige Wenken voor Gasbescherming en Luchtbescherming’. Foto’s van Martinus Herman Kerstholt (12-11-1919 – 21-05-1940) en Jurjen Kerstholt (16-031912 – 28-05-1990). Fotoalbum met foto’s van de bevrijding van de stad Groningen. Stukken betreffende Klaas ten Boer (07-08-1911 – 12-12-1944) uit Eenrum. Letters from Gratiful Groningen. Bundel brieven van dankbare Groningers aan het Amerikaanse volk die hen kleren toestuurden vlak na de oorlog.
12
Overige activiteiten
Dinsdag 14 februari: presentatie voor de Agora Club Groningen, over OVCG en vertoning van de documentaire over verzetsvrouw Siet Gravendaal-Tammens. Woensdag 8 februari: Cultuureducatiemarkt Click in Winschoten. Vrijdag 17 februari: presentatie van educatief lesboek Even Stilstaan bij een Oorlogsmonument in de stad Groningen te stadhuis Groningen. Zaterdag 17 maart: lezing voor de historische vereniging Onstwedde. Woensdag 5 september: ontvangst van Canadese WOII-veteraan Stanley Butterworth in stadshuis Groningen. OVCG organiseerde samen met Het Verhaal van Groningen en het Groninger Forum het interview met verzetsvrouw Truus Menger op de nacht van de Groninger Geschiedenis, op 11 oktober. OVCG was vertegenwoordigd op de Dag van de Groninger Geschiedenis, op 13 oktober 2012.
13
Communicatie Als documentatie- en informatiecentrum is OVCG de enige instantie in de provincie die structureel aandacht heeft voor de Tweede Wereldoorlog. Zij staat open voor belangstellenden die voorlichting en informatie wensen te ontvangen. Daarbij wordt bewust gestreefd naar een laagdrempelige opstelling. Het feit dat OVCG in het pand van de Groninger Archieven kantoor houdt draagt hier op positieve wijze aan bij. Verzoeken om informatie OVCG wordt vaak benaderd door nazaten van de oorlogsgeneratie die vragen hebben over het (verzets)gedrag van ouders en grootouders in de oorlog. Die persoonlijke interesse bewijst het nut van een daarop betrekking hebbend archief dat beschikt over informatie en documentatie. Iedereen kan bij OVCG terecht met (zoek)vragen. Over familieleden in het verzet bijvoorbeeld of bekenden die naar een kamp zijn weggevoerd. Het komt regelmatig voor dat OVCG over informatie beschikt die bij de familie onbekend is gebleven. In 2012 zijn er meer dan 200 verzoeken om informatie binnengekomen. Veelal betreft het hier vragen waarbij OVCG kan doorverwijzen, adviseren of kort op kan antwoorden. In ongeveer 100 gevallen betrof het een inhoudelijke vraag waar OVCG gericht archiefonderzoek voor heeft gedaan, waar de vragende partij dan een rapport en eventuele bijlagen bij ontvangt. De verzoeken kwamen dit verslagjaar niet alleen uit Nederland, maar ook uit Canada en Duitsland. OVCG constateert dat er steeds meer bezoekers komen die zelf onderzoek willen verrichten in de studiezaal. Om deze vorm van onderzoek toegankelijk te maken wordt hard gewerkt om door middel van digitalisering de papieren en audiovisuele collectie beter toegankelijk te maken voor de bezoekers. Wij willen komend jaar een stagiair Archiefschool hiervoor inschakelen. OVCG in het nieuws In het Dagblad van het Noorden van 10 maart 2012 heeft een paginagroot artikel gestaan over de expositie Drukken in Oorlogstijd. Ook verscheen diezelfde dag een kortje in Trouw. Die dag erna was de expositie een televisie-item op Tv Noord. 3 mei: live op Radio Noord over Actie Niet Weggooien. Die dag werd een dagboek geschonken van de joodse onderduiker Alex Meijer. Over ditzelfde onderwerp waren wij op Radio en Oog tv. Over het educatieve project ‘WOII dichterbij in Vlagtwedde’ is door diverse lokale media bericht. 5 mei: live op Oog Radio, die uitzendingen versloeg vanaf het Bevrijdingsfestival. De coördinator is live in de uitzending geweest over het educatieproject. 14 augustus: tv-item op TV Noord over de presentatie van ‘Verhalen van Groninger Indiëveteranen’.
14
Samenwerking Net als voorgaande jaren werkte OVCG in 2012 structureel en in het kader van specifieke projecten samen met diverse partners. Overleg oorlogs- herinnerings- en verzetsmusea In 2012 nam OVCG deel aan het reguliere overleg tussen de Nederlandse oorlogs- herinnerings- en verzetsmusea. OVCG is vertegenwoordigd in het educatieve overleg en het collectie-overleg. Ook neemt OVCG zitting in de werkgroep Actie Niet Weggooien, samen met Herinneringscentrum Kamp Westerbork, Indisch Herinneringscentrum Bronbeek en het Nationaal Bevrijdingsmuseum.
Airborne Museum Hartenstein Amsterdams Historisch Museum Canadian Allied Forces Museum Cultuur Educatie Stad Dagblad van het Noorden Gemeente Groningen Gemeente Vlagtwedde Geert Sterringa Stichting GR/ID Grafisch Museum Groningen Gronings Audiovisueel Archief (GAVA) Groninger Forum Hanzehogeschool Groningen Het Verhaal van Groningen Herinneringscentrum Kamp Westerbork Huis van de Groninger Cultuur Kunststation C Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis Liefke Knol AV Produkties Museumhuis Groningen Museumtechnische Werken Groningen Nationaal Archief Nationaal Bevrijdingsmuseum 1944-1945 Nationaal Comité 4 en 5 Mei Nationaal Monument Kamp Amersfoort Nationaal Monument Kamp Vught Nationaal Oorlogs- en Verzetsmuseum Overloon Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie OOG Radio en TV Provincie Groningen RHC Groninger Archieven RTV Noord Rijksuniversiteit Groningen 15
Stichting Bevrijdingsbos Groningen Stichting Vesting Bourtange Stichting Vier 5 Mei / Bevrijdingsfestival Groningen Stichting 4 Mei Herdenking Groningen Tijdsbeeld Media Uitgeverij Profiel Universiteitsmuseum Groningen Van Hoek Verhuizingen Vereniging van Indiëmilitairen Groningen Verzetsmuseum Amsterdam Verzetsmuseum Friesland Verzetsmuseum Zuid-Holland Zigma producties
16
Bestuur Het bestuur van OVCG bestaat in 2012 uit de volgende personen: De heer D.J. Houwen te Paterswolde, Voorzitter, voormalig Voorzitter College van Bestuur Hanzehogeschool Groningen De heer E. de Jonge te Groningen, Vice-voorzitter, Directeur van het Regionaal Historisch Centrum Groninger Archieven De heer G.A.F. Dijkhuis te Haren, Penningmeester, Oud-registeraccountant De heer J.H.J. Kamminga te Veendam, Secretaris, voormalig stafmedewerker Kamer van Koophandel Groningen Mevrouw G.J. van der Kamp-Nijholt te Garnwerd, Voormalig coördinator representatie Gemeente Groningen Mevrouw Van der Kamp-Nijholt heeft in december 2012 haar bestuursfunctie neergelegd. Zij is thans opgevolgd door: Mevrouw J.C.M. van Schie Voormalig wethouder Onderwijs Gemeente Groningen De heer L.L. Doedens te Groningen, Docent en historicus De heer H.L. Hofstra te Groningen, Bestuursadviseur College van Bestuur Hanzehogeschool Groningen Medewerkers Mevrouw A.J. Jongejan te Harkstede Coördinator, (0,55 fte) OVCG heeft géén medewerkers in dienst met een salariëring boven of op de Balkenendenorm. Stagiairs De heer G. Volders te Onstwedde Stagiair Master Geschiedenis, Rijksuniversiteit Groningen: januari t/m mei 2012 De heer R.V. Buissink Stagiair Master Geschiedenis, Rijksuniversiteit Groningen: mei t/m augustus 2012 De heer J. Weemstra Stagiair Master Geschiedenis, Rijksuniversiteit Groningen, oktober 2012 t/m januari 2013 Vrijwilligers Mevrouw Geesje de Rooij Stagiair onderzoek en inlichtingen, Museumtechnische Werken Groningen 17
