Stichting Museum Veenendaal. 2014Jaarverslag

Stichting Museum Veenendaal

2014J a a r v e r s l a g

Inhoud Woord vooraf

3

Bestuur Museum Veenendaal

4

Traject Bestuurlijke vernieuwing Governance Code Cultuur Actualisering beleid Inrichting museumorganisatie Conservators en tijdelijke ondersteuning

4 4 5 5 5

Museale doelstellingen

6

Museumregistratie Bezoekers

6 6

Publiciteit

8

Externe relaties Samenwerking met de Ouderenwinkel Veenendaal Samenwerking met Speksnijder UtrechtAltijd.nl Beursvloer Veenendaal Naamswijziging Persactiviteiten Publicatie Speciale actie Media optreden Interne Nieuwsbrief en Nieuwsflits Website www.museumveenendaal.nl Sociale media

8 8 8 9 9 9 9 9 9 9 10 10 10

Tentoonstellingen en activiteiten

11

Educatie

20

Stichting Beheer Cultuurcluster Veenendaal (SBCV)

22

Vrijwilligers

23

Koninklijke onderscheiding voor Bert van Burken Vrijwilligersbijeenkomsten

23 24

Opleiding

25

Werkgroepen Jaarverslagen diverse werkgroepen

26 26

Vooruitblik 2015

35

Bijlage 1 Bezoekersaantallen

36

Jaarverslag 2014 Museum Veenendaal Alle foto’s in dit jaarverslag (tenzij anders vermeld) komen uit het archief van en zijn gemaakt door vrijwilligers van het museum.

2 van 36

Woord vooraf Voor u ligt het jaarverslag over 2014 van Museum Veenendaal. Deze zin is anders dan voorgaande jaren. De aangekondigde naamswijziging van Stichting Historisch Museum Viseum Veenendaal naar Stichting Museum Veenendaal heeft in 2014 plaatsgevonden. Wij hopen met de nieuwe naam bij het publiek duidelijker over het voetlicht te komen dan in de afgelopen jaren het geval was. Museum Veenendaal wil, zoals ook in zijn visie staat beschreven, met zijn collectie en expositie het verleden, heden en toekomst met elkaar verbinden. De culturele ontwikkelingen in Veenendaal hebben ook de inzet gevraagd van ons museum. Na een aantal vergaderingen met de vier andere culturele instellingen, te weten de Bibliotheek, de Muziekschool de Muzen, de Volksuniversiteit en Theater Lampegiet, is het ‘Uitvoeringsplan vernieuwingsagenda samenwerkende cultuurinstellingen Veenendaal’ aan de gemeente aangeboden. Dit heeft een vervolg gekregen in een traject, ondersteund door Bureau Berenschot, waarin de vijf instellingen onderzoeken wat de beste manier is om in de toekomst verder te gaan. Het bestuur is twaalf keer in vergadering bij elkaar geweest en voor de vrijwilligers is een viertal bijeenkomsten georganiseerd. Twee van deze bijeenkomsten waren gericht op het traject Bestuurlijke vernieuwing dat we met steun van het Landschap Erfgoed Utrecht dit jaar hebben ingezet. Om met het museum duidelijker naar buiten te treden, is in april voorafgaand aan het museumweekend een ‘Burenavond’ georganiseerd. Voor deze avond zijn alle bewoners en bedrijven in de omgeving van het museum uitgenodigd. Meer dan 100 personen hebben hiervan gebruik gemaakt. Wij willen niet nalaten te vermelden dat de realisatie van tijdelijke tentoonstellingen en andere activiteiten zonder de inzet van de vele vrijwilligers, niet mogelijk is. Het bestuur waardeert dan ook in het bijzonder hun inzet. Onze dank en waardering gaan ook uit naar onze ‘Vrienden van Museum Veenendaal’ en alle personen, bedrijven en instellingen die ons in het afgelopen jaar belangeloos hebben ondersteund. Samen kunnen we Museum Veenendaal een nog duidelijker plek geven in Veenendaal. Namens het bestuur Stichting Museum Veenendaal, Joop Baan, voorzitter


3 van 36

Bestuur Museum Veenendaal Voorzitter

Het bestuur bestaat op 1 januari 2014 en op 31 december 2014 uit de volgende personen: Joop Baan

Secretaris

Annemiek Schweinsberg

Penningmeester Pers en publicaties

Evert Weijman Martin Brink

Coördinator Vrijwilligers en hoofd interne zaken Algemene zaken

Mark Arens Vacature

Afgevaardigde in het bestuur van de Stichting Beheer Cultuurcluster Veenendaal

Guus Peters Dit jaar hebben -tot ons groot genoegen- geen bestuurswisselingen plaatsgevonden. Ondanks het gegeven dat het tijdsbeslag dat van de bestuursleden wordt gevraagd, groot is. Naast alle voorbereiding voor de bestuursvergaderingen is er nog een aantal onderwerpen dat volop de aandacht vroeg. Met name de naamswijziging heeft toch heel wat meer werk gegeven dan we verwacht hadden. Traject Bestuurlijke vernieuwing Ook dit traject onder leiding van het Landschap Erfgoed Utrecht (LEU) heeft de nodige aandacht gevraagd. In dit traject vonden plaats: een oriënterend gesprek, een intake, gesprekken met de conservators, een bijeenkomst met de vrijwilligers, een tussentijds gesprek, een bijeenkomst met het bestuur, een bijeenkomst met de conservators en de vrijwilligers en het bestuur, een afrondingsbijeenkomst en een evaluatiegesprek. Eind december is de rapportage aangeleverd door Marianne de Rijke van het LEU. Volgend jaar gaan we hiermee verder. Governance Code Cultuur Deze code is een instrument voor goed bestuur en toezicht in de cultuursector. Museum Veenendaal wordt bestuurd volgens het bestuursmodel en onderschrijft de negen principes en best practice bepalingen zoals beschreven in de Governance Code Cultuur. Alle bevoegdheden liggen bij het bestuur, dat verantwoordelijk en beslissingsbevoegd is ten aanzien van strategie, financiering en naleving van alle relevante weten regelgeving. De financiële verantwoording wordt afgelegd in het accountantsrapport en de jaarrekening. Het bestuur werkt volgens het huishoudelijk reglement en houdt in zijn vergadering de vinger aan de pols (zelfevaluatie) wat betreft deze regels. Alle bestuursleden hebben geen relevante nevenbetrekkingen.


4 van 36

Actualisering beleid De naamswijziging naar Museum Veenendaal was dit jaar de aanleiding om de Statuten en het Huishoudelijk Reglement aan te passen. Vervolgens zijn alle beleidsstukken geactualiseerd. Eind 2014 is het Beleidsplan 2015-2020 opgesteld en is het Vrijwilligersbeleid aangepast. Ook wordt stapsgewijs toegewerkt naar een Introductiemap. Een map voor de potentieel nieuwe vrijwilliger om zich naast de diverse kennismakingsgesprekken, verder te oriënteren op het museum. Met als doel dat bij het aangaan van de vrijwilligersovereenkomst duidelijk is, dat vrijwillig niet vrijblijvend betekent. Inrichting museumorganisatie Ook is in 2014 de organisatie van het museum ingericht. De museale en dagelijkse leiding ligt bij de conservator, de enige museaal geschoolde medewerker met een betaalde functie. De bijna zeventig vrijwilligers zijn op basis van hun voorkeur in elf werkgroepen ondergebracht, die elk op hun gebied de conservator ondersteunen. In dit verslag staat meer over de werkgroepen. Het in aantal kleine bestuur schept de randvoorwaarden en bepaalt de prioriteiten in de uitvoering. De werkwijze rondom het geven van formele opdrachten en het werkoverleg met de conservator, is in goed overleg bepaald. Daarnaast is de functiebeschrijving van conservator actueel gemaakt. En tenslotte is periodiek overleg tussen de conservator en de coördinatoren van de elf werkgroepen ingeregeld. De conservator zit dit overleg voor en wordt hierbij vanuit het bestuur ondersteund. Inmiddels zijn alle vrijwilligers geïnformeerd over de inrichting van de organisatie en de aanpassingen in de diverse beleidsdocumenten. Kortom, er is een goed fundament gelegd om samen het museum op de inhoud verder te verbeteren. Conservators en tijdelijke ondersteuning Onze conservators Natalie Kriek en Janneke van de Berg hebben de in 2013 ingeslagen weg dit jaar energiek en vol goede moed vervolgd. Zij konden vorm geven aan onze museale doelstellingen, zoals verwoord in onze visie. Per 1 januari 2015 moesten we om persoonlijke redenen afscheid nemen van Janneke van de Berg. Dit ontslag heeft in goed overleg en met wederzijdse instemming plaatsgevonden. Het bestuur dankt Janneke voor haar bijdrage aan Museum Veenendaal. Ook dit jaar hebben we nog gebruik kunnen maken van de tijdelijke kracht die dankzij de tijdelijke subsidie ‘Aanjaaggelden’ mogelijk is. Met de impuls die deze subsidie geeft, hebben we het afgelopen jaar grip gekregen op het museale registratieproces. En naast dat er meer vrijwilligers voor de registratie zijn opgeleid, zal ook de ICT hardware hiervoor worden vernieuwd.


5 van 36

Museale doelstellingen Museumregistratie Ook dit onderdeel heeft in 2014 onze aandacht gevraagd en is er achter de schermen heel veel werk verricht. De vorig jaar uitgesproken wens is uitgekomen: ons museum kwam in aanmerking voor de voorlopige registratie. In overleg met de organisatie Museumregistratie is echter besloten om door te gaan voor de definitieve registratie. Hiervoor zijn in december de nodige stukken ingeleverd en is de afronding in 2015 voorzien. Bezoekers In 2014 heeft het Museum in het totaal 4256 bezoekers mogen verwelkomen. Jammer genoeg net iets minder (-49) dan vorig jaar. Dit kwam onder andere door minder schoolbezoek dan andere jaren. De scholen hebben een ruime keuze voor hun culturele invulling. Er komt elk jaar wel een mogelijkheid bij. Daarentegen zijn we zeer tevreden met de aantallen bezoekers aan de tijdelijke tentoonstelling ‘Neutraal en Betrokken’ over de Eerste Wereldoorlog, die overigens tot 21 februari 2015 is verlengd. Peuters bezoeken het museum Op vrijdag 7 februari ontving Museum Veenendaal de jongste groep bezoekers ooit. Peuterspeelzaal Bumba bracht met twaalf kinderen in de leeftijd van 2 tot 4 jaar een bezoek. De kinderen zijn enige weken bezig geweest met het thema ‘kunst’. Het museum bezit een aantal mooie schilderijen, tekeningen en prenten die op dat moment ook te zien zijn in de lopende tentoonstelling ‘Museum Veenendaal pakt uit eigen collectie’. Redenen genoeg om de kleintjes te laten kennis maken met het museum. Ze kregen mooie schilderijen te zien, van schapen in de sneeuw en een overstroming. Doodstil luisterden ze naar de uitleg van rondleider Janny Visser. Aan het eind van het bezoek kregen ze nog een mooie kleurplaat mee om thuis een eigen kunstwerk te gaan maken.

Een bruidspaar in Museum Veenendaal Vaker wordt bezoek aan activiteiten beïnvloed door het weer. Maar slecht weer is soms goed, zoals op vrijdag 21 maart, toen een bruidspaar foto’s kwam maken in het museum. Oorspronkelijk stond de reportage gepland voor buiten, maar die dag goot het pijpenstelen. Het museum was een leuk en uniek alternatief.


6 van 36

Een bijzonder bezoek Op 29 november 2014 trad Willem Vermandere op in het Spectrum. Willem Vermandere zingt al heel zijn leven over de Eerste Wereldoorlog. De gruwel is weliswaar al lang voorbij, maar de Westhoek van België - zijn thuisland - ligt nog bezaaid met littekens die honderd jaar geleden werden veroorzaakt.

Redenen genoeg om Vermandere via Gert Groenleer van het Gemeente Archief uit te nodigen voor een bezoek aan onze tentoonstelling ‘Neutraal en Betrokken’ over met name de Belgische vluchtelingen. Hij is verrast te horen dat veel Belgen naar Nederland zijn gevlucht. Vanuit zijn streek vluchtte men namelijk naar Frankrijk.


7 van 36

Publiciteit Externe relaties Sinds de afgelopen drie jaar worden de Algemene Ledenvergaderingen van de Museumvereniging bijgewoond. Vooralsnog om de museale ontwikkelingen in Nederland bij te houden, te netwerken en om ideeën op te doen. In 2014 zijn structureel de eerste bestuurlijke contacten gelegd met alle musea in de regio. Om kennis te maken zijn in een wisselende bestuurssamenstelling de navolgende musea bezocht: het Tabaksteeltmuseum in Amerongen, Nairac Museum Barneveld, Huis Doorn, het Historisch Museum Ede, Het Rondeel Rhenen en De Casteelse Poort in Wageningen. Kasteel Amerongen is in 2013 al bezocht. Samenwerking met de Ouderenwinkel Veenendaal Ons museum heeft op 15 april een rolstoel cadeau gekregen van de Ouderenwinkel aan de Prins Bernhardlaan in Veenendaal. Freek Aalbers schenkt de rolstoel aan de bestuursleden Annemiek Schweinsberg en Mark Arens. Mevrouw Bogers was de eerste oudere die gebruik mocht maken van dit cadeau. Door deze schenking is het museum ook voor minder validen nog makkelijker te bezoeken.

Samenwerking met Speksnijder De bedrijfsleider van het gerenommeerde kledingbedrijf Speksnijder, om de hoek bij het museum, nodigde ons uit om een kraam in te richten voor de jaarlijkse speciale klantendag. Daarvoor worden relaties uit het hele land uitgenodigd die dan (met acties) in de watten worden gelegd. Met Speksnijder heeft het museum overigens een warme band. Met regelmaat leent deze firma zonder problemen paspoppen uit wanneer het museum daar om vraagt.


8 van 36

UtrechtAltijd.nl In november heeft het bestuur de intentie uitgesproken zich aan te sluiten bij het in die maand gelanceerde provinciale programma met website UtrechtAltijd.nl. De koppeling is voorzien voor komend voorjaar nadat de museumwebsite is geactualiseerd. Beursvloer Veenendaal Tenslotte is dit jaar voor het eerst aan de Beursvloer Veenendaal deelgenomen waar vier matches zijn gemaakt. Twee met ‘goede doelen’-organisaties en twee met lokale adviesbureaus. De werkgroep Relaties werkt deze matches nader in 2015 uit. Naamswijziging De keuze in 2010 voor de naam Historisch Museum Viseum Veenendaal was geënt op de visie dat iedereen zijn of haar eigen museum kan maken in het museum of via internet. Die insteek is achterhaald. In de huidige tijd wordt op een andere manier zijn of haar eigen historie gedeeld. Voorts is ook gebleken dat de naam ‘Viseum’ zelfs soms tot verwarring leidt. Daarom was het een vurige wens om de naam te veranderen waarbij de vestigingsplaats als hoofdkenmerk wordt beschouwd. De naamswijziging werd in het najaar een feit en Mr. Renate Baegen van Notariskantoor Olenz uit Veenendaal mocht op 2 oktober de naam onthullen als teken van officiële naamswijziging. Persactiviteiten Ook in dit verslagjaar heeft het museum niet aan publiciteit ontbroken. Aankondigingen en soms een achteraf verhaal of foto werden in alle regionale media gepubliceerd. Ook de plaatselijke radio, de kabelkrant en een online-Veenendaal internetmedium maakten dankbaar gebruik van onze persberichten (altijd met foto). Heel soms kwam er een nadere reactie waaruit een ander verhaal volgde. Al met al is er een goede band met de (geschreven) pers. Overigens gelden de eerste regels ook voor de eigen website die we ook zeker tot de persactiviteiten mogen rekenen. Publicatie Bij de expositie over de Wielerkoers Veenendaal-Veenendaal is in een kleine oplage ook een publicatie verschenen die door conservator Janneke van de Berg is opgesteld. Speciale actie Aan het einde van het verslagjaar had het museum ook een speciale actie. Met de werkgroep ‘75 jaar Slag om de Grebbeberg’ uit het naburige Rhenen, werd overeengekomen dat het museum de beschikking kreeg over 80 dvd’s met daarop een getuigenis over de verwikkelingen op de berg in de meidagen van 1940. Deze dvd’s werden gratis verstrekt. Na een melding in de media liep het storm. De voorraad was binnen korte tijd weg. Later kreeg het museum nogmaals twee van dergelijke zendingen, waarbij voor de laatste serie is gekozen om er verder geen grote ruchtbaarheid aan te geven, doch ze slechts aan belangstellende betalende bezoekers te verstrekken. Media optreden Ook in 2014 is de lokale (Stilok-)radio ingezet om steeds een onderdeel van het museum voor het voetlicht te halen. Verder stond onze conservator verschillende malen de media te woord. Vooral de expositie ‘Neutraal en Betrokken’ over de Eerste Wereldoorlog in Nederland trok veel aandacht. Door de samensmelting van de tentoonstelling die in het gemeentehuis was te zien werd het tevens een expositie over de opvang van Belgische vluchtelingen in Veenendaal. Media uit België en interregionale media toonden belangstelling en veelvuldig werd er informatie verstrekt.


9 van 36

Interne Nieuwsbrief en Nieuwsflits Ook in 2014 vindt de interne communicatie plaats via de Nieuwsbrief, die acht keer aan onze vrijwilligers en aan de directeur van Bibliotheek Veenendaal is gezonden. Met de Nieuwsbrief informeert het bestuur over het beleid en andere bestuurszaken, wordt teruggeblikt op tentoonstellingen in het museum en in de Cultuurfabriek en wordt aandacht geschonken aan de activiteiten van en voor onze vrijwilligers. Dit jaar is elf maal met de Nieuwsflits snel gecommuniceerd met de grote groep van bijna zeventig vrijwilligers. Website www.museumveenendaal.nl Uiteraard is ook de naam van de website veranderd. Deze wijziging heeft ook tot een geheel nieuw ontwerp geleid en is uitgevoerd door een gespecialiseerd bureau. De hoofdstukken (met de verhaallijnen uit het museum) zijn duidelijker gerangschikt. Via tabbladen komt de bezoeker in andere velden waarbij ‘beleven, ontdekken, leren, bezoeken, over ons en het contactformulier’ centraal staan. Ook is de website gebruiksvriendelijk voor de smartphoneen tabletgebruiker gemaakt. In het verslagjaar werd gekozen voor één persoon die, op aanwijzen van de conservator, de website wijzigt en dus bijhoudt. Het is nog steeds een wens om hiervoor een vaste vrijwilliger te vinden. Sociale media Museum Veenendaal is al enige tijd actief op sociale media, met name Facebook en Twitter. De conservators pakken dit zelf op. Tot medio het verslagjaar was de rubriek ‘Het plaatje van de week’ actief, waarin ansichtkaarten en foto’s van vroeger worden getoond. Voor oudere Veenendalers is dit pure nostalgie, terwijl jongere plaatsgenoten kunnen zien hoe Veenendaal in de loop van de 20e eeuw is veranderd. Iedere week wordt ook een voorwerp uit de collectie getoond, bij voorkeur iets wat aansluit bij de actualiteit. Uit de reacties op de foto’s en voorwerpen komt soms waardevolle, aanvullende informatie naar voren. Daarnaast gebruiken we sociale media vooral voor (aanvullende) Public Relations. Alle activiteiten worden meerdere malen aangekondigd op Twitter en Facebook. Iedereen die de Facebookpagina heeft ‘geliked’ en de volgers van Twitter ontvangen regelmatig updates over activiteiten in Museum Veenendaal. We hopen uiteraard in de toekomst nog meer volgers te mogen begroeten.


10 van 36

Tentoonstellingen en activiteiten

Aantal bezoekers

Museum Veenendaal pakt uit eigen collectie Zaterdag 11 januari t/m woensdag 26 februari 2014 434 In deze tentoonstelling is een filmpje getoond met ca. 27 werken uit de 2D-collectie: schilderijen, prenten, tekeningen en ansichtkaarten. De kunstwerken hebben te maken met de kleurrijke geschiedenis van Veenendaal zoals de Gelderse vallei, de turf, de wol, de watersnoodramp 1855, het geloof, de klederdracht, de boeren en de middenstand. Daarna kan men een wandeling door het museum maken om de kunstwerken in werkelijkheid te bekijken. Activiteiten Er zijn veel activiteiten tijdens deze tentoonstelling georganiseerd. Zo is er uitleg gegeven over de techniek vernissage van een schilderij waarbij kunstenares Leena Blom het schilderij ‘De Hoofdstraat in de jaren 50’ van een vernislaag heeft voorzien. Daarnaast een kinderworkshop: Schilderijen maken en/of collage techniek voor kinderen tot 12 jaar, een taxatiemiddag o.a. ansichtkaarten, postzegels, munten door MPO, een kunsthistorische rondleiding, een workshop ‘Linosnede maken’ door kunstenares Pascalle Thijs en een kinderworkshop: stempelen met aardappelen voor kinderen tot 12 jaar.

Taxatiemiddag postzegels en munten Boekenweek Ter gelegenheid van de Boekenweek in maart met het thema Reizen is er een strandtafereel gemaakt met een strandstoel waarvoor collectiestuk de Kliko-stoel van kunstenaar Hank Kwint is gebruikt. Jong en oud heeft zich erin laten fotograferen.


11 van 36

Zondagopenstelling Cultuurfabriek: Whisky & Chocolade & Sigaren In oktober 2013 is een proef met de Bibliotheek begonnen om regelmatig een zondag open te zijn. Een bijzondere activiteit is de mini-expositie whiskyflessen geweest met de aanwezigheid van sigarenmaker Peter de Kruiff, die handmatig sigaren maakte. De bibliotheek heeft in de hal een whisky- en chocolade proeverij georganiseerd, maar door het onverwachte mooie, warme weer die dag viel het bezoek erg tegen! Ook in maart heeft weer de Kunstmarkt in de Cultuurfabriek plaatsgevonden, waarbij in het museum kunstenares Jochina van Kruistum live schilderde, o.a. Brigitte Bardot.

Aantal bezoekers

Museumweekend: zaterdag 5 en zondag 6 april Thema: Doe een museum 124 Het Museumweekend is vooraf gegaan door een succesvolle Burenavond op vrijdag 4 april. Veel bewoners uit de buurt hebben bij deze gelegenheid voor het eerst kennis gemaakt met het museum.


12 van 36

Zaterdag 5 april Er is van alles te doen in het museum tijdens het Museumweekend. Een speurtocht voor kinderen, een voorproefje van een foto expositie van fotograaf Arthur Wittendorp, je laten fotograferen met een favoriet collectiestuk van het museum als leuke herinnering aan het Museumweekend en een literaire linosnede workshop waarbij letters worden gedrukt op een T-shirt.

Zondag 6 april Première van de film ‘Terug naar toen’ van de Stichting Naomi waarbij vooraf een inleiding is gegeven door regisseur Niels Mellema. Een kinderbreicafé, een workshop stokhaken, doorlopende rondleidingen en schilderijen zijn omlijst door muziek door jazzduo Ayesha en Ronald Veerman.

Mini expositie Veense streekdracht en vilten Maart t/m mei. Expositie van de Veense mannen- en vrouwenstreekdracht uit het jaar 1900, geschonken door de heer A. Slok en een serie geborduurde wandkleden gemaakt door mw. Slotboom, waaronder een prachtige reproductie van de Mona Lisa. Kunstenares Carla van Laar heeft een demonstratie ‘vilten’ gegeven.

De heer Slok toont diverse kledingstukken Jaarverslag 2014 Museum Veenendaal Alle foto’s in dit jaarverslag (tenzij anders vermeld) komen uit het archief van en zijn gemaakt door vrijwilligers van het museum.

13 van 36

Aantal bezoekers

Tentoonstelling Veenendaal-Veenendaal, 30 jaar wielrennen in Veenendaal Zaterdag 14 juni t/m zaterdag 13 september 2014 569 De tentoonstelling begint met een dynamische opening door Hennie Kuiper, voormalig Nederlands wielrenner en de presentatie van een museumboekje met highlights.

De tentoonstelling gaat over de profwielerklassieker Veenendaal-Veenendaal die voor het eerst in 1985 werd verreden, met Joop Zoetemelk als eerste winnaar. Dertig jaar later staat de koers nog steeds op de wielerkalender. Alleen de naam is veranderd. Eerst in Dutch Food Valley Classic en sinds dit jaar onder de naam Arnhem-Veenendaal. De editie van dit jaar vindt plaats op 22 augustus. De expositie is in samenwerking met Jos van Dijk, erfgoedscout van Het Huis van de Wielersport en woonachtig in Veenendaal, georganiseerd. Een jaar lang speurde hij naar historisch en recent materiaal over de koers. Zo hebben oud-winnaars als Jeroen Blijlevens, Tristan Hoffman, Theo Bos en Elia Viviani materiaal in bruikleen gegeven. Naast originele racefietsen van Gerrie Knetemann en Leon van Bon is de speciale fiets van Alessandro Petacchi te zien die is ingelegd met Swarovski kristallen, zijn vrouw en twee kinderen verbeeldend. Cor Vos heeft voor het schitterende en kleurrijke beeldmateriaal gezorgd. Als topstukken zijn ook nog de regenboogtruien van wereldkampioenen Joop Zoetemelk en Greg Lemond te bewonderen. Belkinrenner Wilco Kelderman, sinds kort inwoner van Veenendaal, heeft ook meegewerkt aan de expositie. Op zaterdagmiddagen heeft Jos van Dijk inlooprondleidingen verzorgd. In een lezing haalt Jeroen Wielaert, sportjournalist bij de NOS en geboren en getogen Veenendaler, herinneringen op aan verschillende edities van Veenendaal-Veenendaal c.q. Dutch Food Valley Classic.


14 van 36

Ook zijn er twee dynamische wielersport kunstwerken te bezichtigen van een hedendaagse kunstenares Malou Claire. De werken ‘Red Herring’ en ‘Mont Ventoux’ zijn tentoongesteld ter gelegenheid van de start van de 29e wielerronde. De essentie in haar werken wordt gevonden in de volgende terugkerende vragen: Wat gebeurt er met de helden van vandaag als ze van het podium afstappen? Wanneer de cameralichten uitgaan en ze even uit het zicht van het publiek zijn? Deze vragen onderzoekt zij aan de hand van één specifieke, hedendaagse held: De wielrenner. Bij het bekijken van het kunstwerk ‘Red Herring’ is dit duidelijk te zien. Haar werken hebben veel gemeen met journalistiek of oorlogsfotografie.

Ze vertellen en belichten het verhaal van de meest kwetsbare momenten van de renner die bloot wordt gesteld aan een groot publiek buiten zijn eigen terrein, de wedstrijd, om.


15 van 36

Mini tentoonstelling Lampegietersavond 13 tot en met 20 September In het kader van het Lampegietersfestival is het idee geopperd om gratis (inloop)rondleidingen te geven over het thema Lampegietersavond. Maar in het depot van het museum zijn weinig objecten die aan dit typisch Veenendaals folkloristisch festijn herinneren; slechts één oude lampion, enkele foto’s en een impressionistisch schilderij dat de optocht voorstelt. Gelukkig hebben we aan de hand van ideeën van onze vrijwilligster Gerda van der Mijn het thema kunnen uitwerken. Heel vroeger werden aan de slootkant ‘oliepetrolies’ (lisdodden) afgesneden waarvan de ‘sigaar’ in de petroleum gedoopt en aangestoken werd; dat brandde als een fakkel. Gelukkig groeien aan de slootkant nog steeds van deze lisdodden en hebben we een aantal in een vaas gezet. Een andere voorloper van de papieren lampion was: een zonnebloemsteel waarin een kaarsje werd geplaatst en een perkamenten beschuitbuil zorgde dat het kaarsje niet uitwaaide. Het was moeilijk een grote zonnebloemstengel te vinden maar met een kleinere uitgave lukte het ook. Ook werden vroeger kalebassen uitgesneden en uitgehold; in de vijftiger jaren werden hier wedstrijden in gehouden. Traditie is ook dat er op Lampegietersavond chocolademelk met theebeschuitjes werd gedronken en gegeten. Heel vroeger was dat saliemelk (blaadjes van deze plant werden getrokken in de melk). Ook een salieplant en een kan met chocolademelk en een schaaltje met theebeschuitjes hebben we uitgestald. Uit het gemeentearchief hebben we nog een aantal foto’s van vroegere optochten gekregen.

Toen ontbrak er nog een aantal ‘verklede’ kinderen met een lampion zoals ze vroeger in de optochten meeliepen. Na een gesprek met de Bombardon in de Achterkerkstraat hebben wij een aantal poppen in bruikleen gekregen. Ook is het oude Lammelietjesavondliedje gekopieerd en aan iedere belangstellende meegegeven. Jaarverslag 2014 Er is op de zaterdag van het Lampegietfestijn veel te doen geweest in het centrum en het fraaie weer Museum Veenendaal lokt dan ook veel mensen daar naar toe. Gelukkig hebben de rondleidsters toch nog een vijftiental beAlle foto’s in dit jaarverslag

zoekers deze mini tentoonstelling kunnen laten zien.

(tenzij anders vermeld) komen uit het archief van en zijn gemaakt door vrijwilligers van het museum.

16 van 36

Locatie

Locatie Aantal bezoekers

Dubbeltentoonstelling Neutraal en Betrokken, Veenendaal in de Eerste Wereldoorlog Donderdag 25 september t/m zaterdag 29 november Gemeentehuis en Museum Veenendaal Verlengd tot en met 21 februari 2015 Museum Veenendaal 731

Opening 24 september Op initiatief van het tijdelijke Comité Herdenking WOI hebben het Gemeentearchief Veenendaal, de Historische Vereniging Oud Veenendaal en Museum Veenendaal de handen ineen geslagen voor een expositie over de Eerste Wereldoorlog. Na een oproep in de regionale bladen gaven veel Veenendalers hun herinnering in bruikleen. In deze tentoonstelling wordt aandacht geschonken aan de gevolgen van de Eerste Wereldoorlog voor Veenendaal, bijvoorbeeld door het tonen van uniek fotomateriaal van Belgische vluchtelingen die verbleven in een noodhospitaal aan de Markt. Maar er wordt ook aandacht geschonken aan het landelijke aspect door bijvoorbeeld het tonen van politieke prenten van Jan Sluyters en Piet van der Hem, in bruikleen van Griffioen Grafiek te Hilversum. Op vrijdag 10 oktober 2014 wordt in een door het Comité Herdenking WOI georganiseerde bijeenkomst stil gestaan bij de vele Belgische vluchtelingen die in Veenendaal een warm onthaal vonden. In aanwezigheid van de Belgische ambassadeur de heer Hoornaert, de heer van Beek, Commissaris van de Koning in de provincie Utrecht, en vele ambtsdragers is geluisterd naar toespraken van achtereenvolgens burgemeester A.W. Kolff, de heer C. van den Heuvel en de heer A. Aalbers. Tevens brengen leerlingen en docenten van Muziekschool De Muzen een stuk van Bach ten gehore. Ook een aantal vrijwilligers van ons Museum Veenendaal is in de Oude Kerk aanwezig alsmede enige Museumbestuursleden. Het is een indrukwekkende bijeenkomst die halverwege zelfs ontroerde toen enkele nazaten van de in het noodhospitaal aan de Markt geboren François van den Bergh diens geboorteakte ontvingen.


17 van 36

Deze nazaten hebben ook onze tentoonstelling bezocht en hebben ons gastenboek getekend. In oktober zijn activiteiten georganiseerd in het kader van de Maand van de Geschiedenis Speciaal voor deze gelegenheid is een schilderij geëxposeerd, geïnspireerd door de waanzin van de Eerste Wereldoorlog van kunstenares Malou Claire. Daarnaast een kinderworkshop ‘Vriend en Vijand’, gegeven door kunstenares Pascalle Thijs. Tijdens inlooprondleidingen zijn zeer bijzondere oorlogsobjecten toegelicht zoals de Zwitserse Fourgonkar van roelberg.com en een pantser voor agenten (1929) waar een dramatisch verhaal achter schuilt.

Malou Claire

Gerard van Bruggen

Er is een lezing gegeven over Vluchtoord Ede - Opvang van Belgische vluchtelingen tijdens de Grote Oorlog door Gerard van Bruggen. Voorts een lezing van Historicus Constant van den Heuvel over de aanloop, het uitbreken en het verloop van de Eerste Wereldoorlog. Ook vertelt hij over het leven van een gewone soldaat aan de hand van voorwerpen uit de tentoonstelling in het museum. Jaarverslag 2014 Museum Veenendaal Alle foto’s in dit jaarverslag (tenzij anders vermeld) komen uit het archief van en zijn gemaakt door vrijwilligers van het museum.

18 van 36

Ter gelegenheid van de Kinderboekenweek 60 jaar in oktober met het thema ‘Feest’ is in samenwerking met de Bibliotheek meegewerkt aan activiteiten. Kinderen doen spelletjes van 60 jaar geleden zoals: sjoelen, stelt lopen, springtouwen op het Kees Stipplein. Zij hebben ook in de Cultuurfabriek kunnen meedoen aan een digitale speurtocht, waarbij ook vragen in het museum te beantwoorden zijn over de boeken van vroeger. Tentoonstelling Het kruis op de berg, de fusillade van 20 november 1944 Donderdag 20 november t/m zaterdag 24 januari - Verlengd tot en met 21 februari 2015

foto’s Nico van Ginkel Deze kleine expositie is gewijd aan de zes mannen, die op 20 november 1944 werden gefusilleerd aan de rand van Rhenen en Veenendaal. Op woensdagavond 19 november start de expositie met een lezing: Het kruis op de berg, de fusillade van 20 november 1944, door Betty Bausch-Polak (95 jaar). Haar man, Philip de Leeuw (toen 30 jaar), was één van de zes mannen die gefusilleerd werd. Na de lezing heeft zij de tentoonstelling geopend en een uniek object eigenhandig aan de gelijknamige tentoonstelling toegevoegd.


19 van 36

Educatie In samenwerking met ‘School en Cultuur’ vanuit de Cultuurkoepel worden diverse educatieve projecten uitgevoerd.

Aantal leerlingen en begeleiders

Aantal leerlingen en begeleiders pilot

Aantal leerlingen en begeleiders

Educatie Basisonderwijs 1043 De projecten die door veel basisscholen jaarlijks worden gedaan zijn: Op stap met Jet en Jan voor groep 5 en 6. Textiel en Wolfabrieken voor groep 7 en 8 in samenwerking met het Historisch Informatie Punt en Vondst in de kassa voor groep 7. Nieuw: Educatieproject Afvalschatten 108 Het educatieproject Afvalschatten voor groep 5 is ontwikkeld door Sanne Heymann. In september heeft basisschool de Plantage een pilot gedaan. De leerlingen vonden het een leuk project waarbij ze een goed beeld kregen van welk afval er in Veenendaal wordt geproduceerd en hoe daarmee wordt omgegaan. Collectiestuk de Klikostoel van kunstenaar Hank Kwint speelt een rol in het project.

Educatie Voortgezet onderwijs 39 De Tweede Wereldoorlog dichterbij Verschillende 3 HAVO/VWO groepen van het Ichthus College raadplegen voor dit project bronnen bij zowel het Gemeentearchief als het museum. Nieuw: Educatieproject Is het Schaap de sigaar? Er is een regionaal erfgoedproject ontwikkeld ‘Is het Schaap de sigaar’. Het is ontstaan uit een samenwerkingsverband tussen het Tabaksteeltmuseum Amerongen, Kasteel Amerongen, het Gemeentearchief en Museum Veenendaal. In juni heeft er een pilot plaatsgevonden door leerlingen van rebound school Overstag van het Kofschip in Veenendaal. In het project staat de historische, sociale en economische verwevenheid van Amerongen en Veenendaal centraal. Er wordt tijdens het project gebruik gemaakt van social media en andere digitale mogelijkheden. Op school wordt een korte introductie gegeven aan de hand van een powerpointpresentatie en wordt een kleine tentoonstelling ingericht. Vervolgens doen de leerlingen de vier locaties aan op de ‘bezoekdag’. In het museum leren de jongeren zelf handmatig een sigaar te maken en mogen ze een oud werknemer van de Ritmeester, de heer Van Rabenswaaij, interviewen. Op school wordt hun opgedane kennis in een sprankelende presentatie omgezet. De leerlingen van Overstag hebben een dynamische presentatie gemaakt bestaande uit een minitentoonstelling, een Ritmeesterspel en een drum djembé voorstelling waarbij het woord Ritmeester als inspiratiebron is gebruikt. Het woord ritme is hier uit gepakt!


20 van 36

Maatschappelijke stage Vijf jongeren van o.a. het Rembrandtcollege, CLV, CSV maar ook College Lodenstein uit Barneveld, hebben verdeeld over het verslagjaar geholpen bij allerlei werkzaamheden. Te denken valt aan: schoonmaakwerkzaamheden, archiefwerk, afbouw en opbouw van de tentoonstelling, activiteit vernissage van het schilderij ‘De Hoofdstraat in de jaren 50’, het flyeren tijdens de Maand van de Geschiedenis en assistentie bij een kinderworkshop.

Leerling Walter Appeldoorn, van het Lodenstein College uit Barneveld helpt kunstenares Leena Blom met de vernissage van het schilderij ‘De Hoofdstraat in de jaren 50’.


21 van 36

Stichting Beheer Cultuurcluster Veenendaal (SBCV) Museum Veenendaal maakt samen met de Bibliotheek, de Kunstuitleen en de Historische Vereniging Oud Veenendaal gebruik van de Cultuurfabriek. De Gemeente Veenendaal heeft voor dit unieke gebouw gezocht naar een beheermodel waarbij de diverse gebruikers gezamenlijk zorgen voor het (interne) beheer van dit mooie gebouw. Om dit mogelijk te maken is de SBCV opgericht waarin de gebruikers zijn vertegenwoordigd. Guus Peeters is namens de SBCV vertegenwoordigd in het bestuur van het museum. Het bestuur van de SBCV wordt gevormd door vertegenwoordigers namens elke gebruiker naast een secretaris, penningmeester en voorzitter, waarbij de eerste twee niet gebonden zijn aan een gebruiker. Met de gebruikers van de Cultuurfabriek en de gebruikers van het Spectrum, waar de Muzen en de Volksuniversiteit zijn ondergebracht, probeert de stichting zo efficiënt mogelijk gebruik te maken van de gebouwen. Zo verhuurt de SBCV o.a. diverse ruimten aan externe partijen waardoor extra inkomsten worden gegenereerd. Het positief saldo wordt naar rato verdeeld onder de gebruikers van de gebouwen. De stichting SBCV heeft mede tot doel om de samenwerking tussen de gebruikers van de Cultuurfabriek en het Spectrum te bevorderen. Ook problemen als klimaatbeheersing en toegang/veiligheidsproblematiek die zich afgelopen jaren in het gebouw hebben voorgedaan, worden gecoördineerd door de SBCV. Onderling tussen de gebruikers en met de eigenaar van het gebouw, met name de Gemeente Veenendaal. Daarnaast voert de SBCV meerjarig (intern) onderhoud uit aan de gebouwen. De klimaatbeheersing is nog steeds een punt van aandacht, zeker waar het gaat om het museum met depot. Er is in 2014 meerdere keren bij de Gemeente aangedrongen op aanvullende maatregelen, tot heden zonder adequaat resultaat. Inmiddels zijn per 1 januari 2015 door de Gemeente nieuwe partners gecontracteerd voor het onderhoud van o.a. de installaties in de gebouwen. Ook is in het afgelopen jaar een gezamenlijke calamiteitenoefening gehouden waarbij geoefend wordt hoe te handelen bij een eventuele ontruiming. De oefeningen zullen jaarlijks worden herhaald. Door de SBCV wordt eveneens aandacht besteed aan de energieproblematiek. Zo zijn in drie fasen alle lampen vervangen door energiezuinige LED-verlichting, waardoor het energieverbruik sterk wordt gereduceerd bij langere levensduur en onderhoudskosten. Ook wordt in 2015 het dak van de Cultuurfabriek voorzien van zonnepanelen, waarmee een belangrijk deel van de elektrische energie zelf zal worden opgewekt.

Bert van Burken kent geen hoogtevrees Jaarverslag 2014 Museum Veenendaal Alle foto’s in dit jaarverslag (tenzij anders vermeld) komen uit het archief van en zijn gemaakt door vrijwilligers van het museum.

22 van 36

Vrijwilligers Koninklijke onderscheiding voor Bert van Burken

Persbericht Tijdens een feestelijke bijeenkomst in theater De Lampegiet hebben vrijdag 25 april vijftien Veenendalers en één Overbergse een Koninklijke onderscheiding ontvangen uit handen van burgemeester Wouter Kolff. Vijftien van hen werden benoemd tot Lid in de Orde van Oranje Nassau, één kreeg de titel Ridder toebedeeld. Het was voor alle ontvangers een extra bijzondere onderscheiding omdat zij voor de eerste keer een lintje opgespeld hebben gekregen namens Koning Willem Alexander.

De heer Van Burken (80) is in 1994 vrijwilliger geworden bij Verpleeghuis De Meent. Op zondagmiddag begeleidt hij bewoners van verschillende afdelingen tijdens en na afloop van de kerkdienst. Ook ondersteunt hij de activiteit Bijbel en zanguur in De Meent. Daarnaast is hij lid van het Ritmeester Veenzangers Mannenkoor. Daar helpt hij elke week met het inrichten van de repetitieruimte en helpt waar dat nodig is. Ook is de heer Van Burken al 40 jaar betrokken bij de Veenendaalse Avondvierdaagse. De heer Van Burken is benoemd tot Lid in de Orde van Oranje Nassau.

Alle Veenendaalse gedecoreerden op het toneel van De Lampegiet. Bert van Burken staat derde van rechts. Foto: Jaap Pilon Zo stond het in de krant en we waren erg trots op hem. Maar de aanvragers van het lintje waren toch een belangrijk onderdeel van zijn vele werkzaamheden vergeten en dat was natuurlijk hetgeen Bert al sinds jaar en dag voor ons Museum doet. Hij is zelfs wekelijks op bijna alle dagen (met uitzondering van de donderdag) aan de balie inzetbaar. Jaarverslag 2014 Sterker nog: Bert stond voor die bewuste vrijdag 25 april ingeroosterd voor baliedienst en moest Museum Veenendaal onverwacht verstek laten gaan vanwege onvoorziene bezigheden op het Gemeentehuis … Alle foto’s in dit jaarverslag (tenzij anders vermeld) komen uit het archief van en zijn gemaakt door vrijwilligers van het museum.

23 van 36

Vrijwilligersbijeenkomsten Er is een aantal bijeenkomsten gehouden om onze vrijwilligers uit de eerste hand bij te praten over actuele zaken, zoals bijvoorbeeld over de plannen over de samenwerking met de Stadswinkel. In het kader van het veranderingsproces is zowel een bijeenkomst georganiseerd met het LEU alsmede een bijeenkomst waarin het bestuur een terugkoppeling heeft gegeven over zijn sessie met het LEU. Gezellig samenzijn

Het museumbestuur organiseerde voor haar vrijwilligers in december een gezellig samenzijn. Het museum telt ongeveer zeventig vrijwilligers, gastvrouwen en gastheren, waarvan de jongste begin dertig is en de oudste reeds de negen kruisjes (!) is gepasseerd. Zo’n veertig vrijwilligers maakten gebruik van de avond. Om elkaar te ontmoeten, bij te praten maar ook om het gezellige samenzijn af te wisselen met iets educatiefs. Waren het voorheen vooral lezingen (over de Grebbelinie en de Stichtse Lustwarande bijvoorbeeld), ditmaal is gekozen voor een nieuwe insteek. Er wordt een kennisquiz gehouden, in huidig jargon een pubquiz genoemd. Henk Andeweg is de leider. Hij is vooral bekend als oud-raadslid voor het CDA, directeur van De Stijgbeugel en later De Windroos, scholen voor bijzonder onderwijs. En wie nog wat dieper graaft komt hem zomaar op tv tegen tijdens een toen populaire kennisquiz waar hij met een collega aan meedeed. Maar dan spreken we over 1982. Andeweg test de aanwezigen op onderhoudende wijze op wat ze weten van Veenendaal. Zelf ging en gaat hij vaak fietsend door zijn woonplaats en ontdekt zo allerlei details. Hij noemt de zaal ´deskundig´, maar zijn vijftig vragen blijken lang niet eenvoudig. Vooral als hij details van foto´s laat zien. ´Ik kijk graag naar boven of naar beneden,´ vertelt hij en laat als voorbeeld het wat saaie putdeksel van Veenendaal zien. ´Dat is bij de oprit van Hans Wegen!´, grapt een aanwezige, wijzend op de enige particulier in Veenendaal die (aan de P.H. van Rijnstraat) een eigen putdeksel heeft. Andeweg toont via de beamer op de volgende foto een deksel in het buitenland. ‘U ziet het, dit is pas een waar kunstwerk.’ Hij heeft verschillende verrassingen in petto. Een bouwsel met antennes werd gedacht te zijn op de top van de toren bij de brandweerkazerne. ‘Nee, dit is op de Duivenwal, ga maar kijken.’ Zo is het nog wel even doorgegaan. Na afloop zijn flessen met wijn te verdelen voor de teams met de hoogste score. Jaarverslag 2014 Museum Veenendaal Alle foto’s in dit jaarverslag (tenzij anders vermeld) komen uit het archief van en zijn gemaakt door vrijwilligers van het museum.

24 van 36

Opleiding Lunchlezing over het basisonderwijs en musea Op 1 december 2014 hebben Mieke Heurneman en Dorien Wytzma van het Landschap Erfgoed Utrecht aan 25 vrijwilligers een lezing gegeven over hoe het (geschiedenis-) onderwijs in Nederland tegenwoordig is geregeld. Ook wordt door middel van enkele filmpjes getoond hoe je als museummedewerker kunt omgaan met het schoolkind uit de diverse richtingen (van VMBO tot HAVO) en hoe je kunt inspelen op diens (voor ons ouderen andere) manier van kennis vergaren. Wat uit de zeer levendige discussie overduidelijk naar voren komt, is dat rijtjes en feitjes leren tegenwoordig niet meer wordt gebezigd. In het huidige onderwijs wordt de leerling uitgedaagd om zelf te onderzoeken en dit vooral ook samen met anderen te doen. De onderwijzer en dus ook een museummedewerker educatie is dus meer begeleider (dan voorheen onderwijzer).

Na de lezing is van een prima lunch genoten die de werkgroep Catering had gemaakt. Hulde, want het smaakt prima! Ook Mieke Heurneman laat achteraf (ook namens Dorien) weten terug te kijken op een zeer geslaagde scholingsbijeenkomst. Het bestuur dankt Fatima Koote van de Cultuurkoepel hartelijk voor het mogelijk maken van deze lunchlezing. Dit (bij)scholen gaat het bestuur in het nieuwe kalenderjaar door het nut ervan en de goede reacties, dus meer doen. Elke vrijwilliger die aan onze educatieproducten bijdraagt, behoort tot onze eerste doelgroep. Bedrijfshulpverlening en veiligheid Museum Veenendaal is met drie andere culturele partners, bewoner van het openbare gebouw, de Cultuurfabriek. Het bestuur wordt door Guus Peters in de zogenoemde Beheersstichting Cultuurfabriek vertegenwoordigd. Onder aansturing van deze Beheersstichting wordt voor Bedrijfshulpverlening in het gebouw jaarlijks geoefend. Vanuit het museum zijn de conservator en assistent, BHV opgeleid. Zij mochten op 26 mei met een bos bloemen en een bedankje van het bestuur, hun diploma - een pasje -in ontvangst nemen. Hoofd Interne zaken is contactpersoon op het gebied van veiligheid. Museum Veenendaal hanteert het ontruimingsplan van de Cultuurfabriek. Jaarverslag 2014 Museum Veenendaal Alle foto’s in dit jaarverslag (tenzij anders vermeld) komen uit het archief van en zijn gemaakt door vrijwilligers van het museum.

25 van 36

Werkgroepen Om de bijdrage van elke individuele vrijwilliger te stroomlijnen zijn voor de uitvoering van de museale en ondersteunende activiteiten, werkgroepen gevormd. De groepen zijn gegroepeerd naar wat gebruikelijk is in de Nederlandse museumwereld. Eind 2014 kent het museum elf werkgroepen als ondersteuning van de conservator bij het uitvoeren van de vele taken, te weten de werkgroepen Activiteitenondersteuning, Balie, Catering, Collectiebeheer, Historisch Informatie Punt, Inrichting en Tentoonstellingsbouw, Jeugd en Educatie, Kinderworkshops, PR en Media, Relaties en Rondleidingen. In het coördinatorenoverleg wordt periodiek tussen conservator en de werkgroepcoördinatoren afgestemd, worden acties uitgezet, vindt er geregeld evaluatie plaats en worden wensen en/of ontwikkelingen besproken.

Coördinator

Jaarverslagen diverse werkgroepen Collectiebeheer 1 De museumcollectie is in 2014 fors uitgebreid. Er is een groot aantal objecten (naar schatting 3000) aangekocht van Hennie Henzen. Van deze objecten zijn er nu ruim 1000 geregistreerd. Aan de rest wordt gewerkt. Verder zijn er 154 nieuwe objecten van diverse schenkers en bruikleengevers ontvangen. Zie de beschrijving hieronder. 2 Het museum bezit op het ogenblik 13.000 geregistreerde objecten; naar schatting wachten 2.000 objecten uit de collectie Hennie Henzen nog op registratie. 3 De uitvoerige beschrijving in ADLIB gaat langzaam verder: ruim 3.800 objecten zijn nu in ADLIB beschreven. Enkele objecten zijn gerestaureerd, zoals een orgelkruk, een spinnewiel en een schilderij van Bouman van de watersnood van 1855. 4 Het klimaat in het depot en het museum geeft voortdurend reden tot zorg. Het blijft moeilijk om de temperatuur en de vochtigheid stabiel en op acceptabele waardes te houden. 5 Medewerkers van de werkgroep zijn: - Francine van Appeldoorn, - Dik van den Berg, - Martin Brink, - Gerard van Engelenburg, - Janneke van den Berg, - Natalie Kriek, - Sieger Looijenga, - Jan Ploegman, - Jeanne Schoots, - Iris Tijmann, - Ineke Veenhof, - Hans Wegen. Nieuwe objecten In 2014 zijn in totaal 154 objecten nieuw verkregen (de nrs. 9465 t/m 9616).


26 van 36

Overzicht van de belangrijkste schenkers/bruikleengevers: • D. Wisselo (woordenboek manufacturier) • Mevr. N. Greup - Slobbe (recente foto’s Benedeneind) • J. Hibma (sigarendoosje Ritmeester) • Mevr. Meerwijk (foto’s Panter fabriek) • H. Wassenaar (memorabilia Kees Stip) - foto • Fam. H. Diepeveen (opgerolde schoolkaarten en tegels met Oude Kerk en Sjalom) • Fam. J. van Beek (dagboek Wijnand van Galen, 2eWO) • H. van Voskuilen (sigarendoosje Panter, tegeltje sigarenmaker, serie foto’s Veenendaal 60.000 inw.) • Fam. Slok (diverse oude kledingstukkenboerenfamilie) • Fam. K. Diepeveen (oude kruiwagen) • W.J. Maarschalkerweerd (reclameposter Gemeente Veenendaal) • J. Visser (boek ‘De sigaar’) • P. Drost (diverse documenten 2eWO) • Kees van Voskuilen (diverse schorten, maaswol, sigarenbandje Monte Christo) • Mevr. A. Boonstra - van Wijk (tekening ‘t Boveneind) • Fam. van Schoneveld (diverse lepeltjes Koninklijk Huis) • Tine Orsel (parelketting van kweekparels) • Mevr. H.K. Brouwer - Broekhuizen (schilderij van vooroorlogs Benedeneind) • J. Verkuijl (sleutel oude Hollandia fabriek) • P.H. Farla (plattegrond van Veenendaal uit 1960 getekend door A.P. de Kleuver, schoolboeken) • Mevr. M. Blom - Gaasbeek (diverse lepeltjes, wandborden etc. Koninklijk Huis) • Gerda van der Mijn - van der Pol (diverse oude ansichtkaarten Veenendaal, schoolboekjes, krant 1926) • Th. van Winden (geglazuurde asbak in vorm van rups uit 1930) • H.L. van de Craats (tegeltje uit 1945, Bevrijding) • G.M. Muller (sigarenmakersattributen) • Hans Wegen (bevrijdingsbordje, schoolattributen) • Mevr. A. Broersma (oude wasknijpers, afwaskwast, medicijnkistje, emaille gamels) • C.H. Schweigmann (roestig strijkijzer) • Gerard Raven (poster 1949 bij 400 jaar Veenendaal) • Hr. van Capelleveen (bonkaarten) • A. de Kruiff - van de Weerdhof (tijdschrift 1938 geboorte Beatrix) • M. Huibers - de Jong (schilderij ‘t Boveneind 1910) • A. van Viegen (militair zakboekje 1908) • Mevr. G. van Laar (munt Veenendaalder 1995) • J.C. van Rijn (speldje Bevrijding 1945) • G. Leppers (diverse attributen Scheepjeswol) • W. Breeschoten (diverse document aannemer Willem Nieboer) • E. van Geerenstein (diverse oude gereedschappen) • A.A. Boers (sigarenblik Edelman) • H.G.M. Recter (reclame object fles Sprita) - foto • R.P.F. Bijkerk (dagboek 10-15 mei 1940 Veenendaal, 10 R.I, foto’s officier Rijpma) • Janneke van de Berg (Stilok interview over Museum) Aangekochte objecten • P.P. Gorter (doosje van Recter) • M.C.M. Pippeling (oud vlaggetje Veenendaal) Afstoting wegens meerdere zelfde exemplaren • 92 sigarenkistjes/doosjes Ritmeester en Panter


27 van 36

Inrichting en Tentoonstellingsbouw Ook in 2014 hebben alle vrijwilligers van deze werkgroep zich tot het uiterste ingespannen om het museum er piekfijn te laten uitzien en om de diverse grote en kleine exposities tot hun recht te laten komen. Zeker de tentoonstelling over de Eerste Wereldoorlog was een grote uitdaging. In een mum van tijd veranderde de toegang tot het museum in een waar loopgraafveld, met de bijbehorende ‘zandzakken’. Al deze zakken zijn gevuld met oud papier. Hiervoor was een oproep binnen de museumorganisatie uitgegaan. We hadden papier nodig, veel papier. De hoeveelheden die prompt werden afgeleverd waren aanzienlijk. Na het vullen van alle zakken was een extra ritje naar de Milieustraat noodzakelijk. Alle vrijwilligers die om welke reden dan ook toch in het museum moesten zijn, hielpen mee. Op die manier werd de tentoonstelling echt een tentoonstelling van ons allemaal.

Onze maquettebouwer heeft in 2014 de maquettes van de Scheepjeswolfabriek en de Hoofdstraat met het oude gemeentehuis aan onze collectie toegevoegd. Ook zijn in 2014 plannen gemaakt over de eerste veranderingen binnen de vaste collectie die in 2015 worden doorgevoerd. Museum Veenendaal moet immers een interessant museum blijven waar mensen graag geregeld naar toe gaan.

Coördinator

De medewerkers van de werkgroep zijn: - Huub van Berkel, - Bram den Boer, - Gerard van Engelenburg, - Steef de Geus, - Koert Pieters, - Henk van Voskuilen, - Hans Wegen.


28 van 36

Rondleidingen In 2014 hebben de rondleiders 42 rondleidingen verzorgd. Op afspraak en ook doorlopende rondleidingen op bijzondere dagen. Een positieve ontwikkeling ten opzichte van het aantal van 29 in 2013. De rondleidingen zijn gehouden voor een diversiteit aan ‘publiek’. - Zo was er in januari de rondleiding voor onze burgemeester, de heer Kolff. - Dit jaar is geëxperimenteerd met twee kunstrondleidingen. - Rondleidingen voor diverse kerkgenootschappen of verenigingen. - Voor peuterspeelzaal, basisscholen, zelfs een rondleiding voor hoogbegaafde kinderen in het basisonderwijs Woudenberg, waarbij WOI ook veel aandacht kreeg (zie het verhaal van Bram de Boer). - Voor leerlingen voortgezet onderwijs en scholieren uit Oloumouc. - Cliënten van Zideris en wat te denken van 15 rolstoelen tegelijk in ons museum bij het bezoek van bewoners van de Zonnewende. - Cliënten van de Bombardon, als dank voor hun bijdrage aan de expositie over Lampegiet. - Voor Vrijwilligers Netwerk Veenendaal met speciale aandacht voor de maquettes die door vrijwilliger/bouwer Henk van Voskuilen persoonlijk werden gepresenteerd. - Er is een rondleiding georganiseerd in samenwerking met de Vereniging van Architecten voorafgaand aan een lezing in het Spectrum. - In ons museum werd de cursus ‘Het verhaal van Veenendaal’ van de Volksuniversiteit Veenendaal met een rondleiding afgesloten. - Ons museum kreeg ook bezoek van een aantal mensen van het Openlucht Museum Arnhem. Onze rondleider Cor Bel leidde Bart van Engelenburg, bestuurslid, rondleider en voorzitter van de evenementencommissie van het Openlucht Museum en vijf dames, ook van de evenementen commissie, vol verve rond. Het museum werd zeer gewaardeerd en ook de Cultuurfabriek werd door de delegatie bewonderd. Met onze activiteiten hebben wij 630 belangstellenden in ons museum mogen verwelkomen. We moeten constateren dat de zogeheten inlooprondleidingen tijdens Museumweekend, Moederdag en Dag van de Geschiedenis weinig tot geen response hebben opgeleverd. Eind vorig jaar heeft iedere vrijwilliger het Museumboek ontvangen voor de kennis en informatie over de vaste collectie. Voorafgaand aan elke opening van een nieuwe tentoonstelling wordt een rondleiding gehouden voor de vrijwilligers om hen ook voldoende kennis en informatie mee te geven om de gasten bij de tijdelijke exposities eveneens goed te begeleiden.

Coördinator

De rondleiders zijn: - Mark Arens, - Cor Bel, - Huub van Berkel, - Bram de Boer, - Gerda van der Mijn, - Annemiek Schweinsberg, - Janny Visser, - Hans Wegen. - Jeanne Schoots verzorgt de kunsthistorische rondleidingen en de conservators zijn ‘reserve’.


29 van 36

Rondleider Bram de Boer vertelt uit de praktijk Op 28 november 2014 werd Museum Veenendaal bezocht door de +klas van De Wartburgschool uit Woudenberg. Vooraf was aangegeven dat de klas vooral geïnteresseerd was in informatie over WOI. Samen met Henny Kiela verzorgde ik de rondleiding voor de twaalf kinderen met drie begeleidsters. Na een paar vragen aan de jongelui gesteld te hebben was ik overdonderd door de kennis die zij over WOI hadden. En zij waren buitengewoon geïnteresseerd in alles wat met deze oorlog te maken had. Ik heb nog nooit jongelui zo intens de video zien bekijken en beluisteren. Wat bleek? De klas hoogbegaafde leerlingen was al tien weken bezig met WOI en in groepjes hadden de leerlingen ook enige werkstukken samengesteld over dit onderwerp. Men vertelde ons dat zij op school een tentoonstelling wilden gaan geven van hun werkstukken. Wij werden uitgenodigd om bij de opening aanwezig te zijn. Zo zijn Henny en ik dinsdag 9 december naar Woudenberg getogen en meldden wij ons bij de school. Wij werden enthousiast ontvangen. Een van de jongens deelde ons mee dat wij hun eregasten waren en vroeg of ik de tentoonstelling wilde openen. Dat heb ik toegezegd. In de hal bij het lokaal stonden de ouders van de leerlingen opgesteld. De deuropening was met een oranje reep papier afgesloten en een van de jongens had een oranje kussentje met daarop een schaar waar een oranje lint aan hing. De ander gaf uitleg en verzocht de ouders om eerst het werkstuk van hun eigen kind te bekijken en dan in de richting van de klok de ronde te volgen. Toen verzocht hij mij om het lint door te knippen. Eerst heb ik hen nog gezegd wat voor een goede indruk wij van hen gekregen hadden en dat wij zeer vereerd waren om hier aanwezig te mogen zijn. Toen heb ik het lint doorgeknipt en daarmee de tentoonstelling geopend. Twee meisjes hadden een speciaal werkstuk gemaakt over de opvang van de vluchtelingen. Verder waren er: vliegveld met geschutsopstellingen, prachtige loopgraaf van kartonnen dozen (excellent stukje werk zonder de anderen daar mee te kort willen doen), veel foto’s van afbeeldingen uit ons museum, een bad met scheepjes waar geschut op zat, een nazareth. En niet te vergeten De DUIF en ook nog een gevechtopstelling. Kortom de leerlingen hebben fantastisch werk geleverd. Na de ouders zijn alle klassen om de beurt komen kijken. Het was echt AF!!! Hennie en ik hebben een hele fijne middag gehad.


30 van 36

Kinderworkshops In 2014 hebben in Museum Veenendaal twaalf kinderworkshops plaatsgevonden voor kinderen van 4 t/m 12 jaar. Voor het eerst dit jaar zijn ook verjaardagsfeestjes georganiseerd. Alles bij elkaar zijn er maar liefst 205 kinderen geweest. Workshops beginnen altijd met een korte inleiding over de geschiedenis passend bij het onderwerp van de desbetreffende workshop. De jongste deelnemer in 2014 was 2 jaar en 3 maanden nog maar. Haar zusje mocht wel komen omdat zij 4 jaar was, maar zij eigenlijk niet……. Maar zij wilde dolgraag ook meedoen. Dat is goed gevonden en het ging fantastisch: ze was echt vreselijk fanatiek bezig tijdens de hele workshop. Van haar deze foto: ze kijkt praktisch scheel van alle concentratie!

Coördinator

De begeleiders zijn: - Hetty Anbeek, - Henny Kiela, - Annie van de Kolk, - Gerrie Lagerweij, - Riet Stoop, - Janny Visser. Janny Visser vertelt uit de praktijk Op 23 juli dit jaar had ik weer een kinderworkshop en dat was dus net na het neerhalen van het vliegtuig MH17 in de Oekraïne en juist die middag zou om 16.00 uur de nationale herdenking zijn. Tot echt het allerlaatste moment liep ik volop te twijfelen of ik hieraan wel mee moest doen met die kinderen. De jongste was toch pas 5 jaar en ik had natuurlijk geen flauw idee hoeveel deze kinderen hier van hadden mee gekregen. Om 15.45 uur hield ik even pauze voor limonade en jakkes, nog steeds wist ik het niet zeker….. Maar toen liep Jordan van 7 jaar, naar de maquette en hij stond er heel intensief naar te staren. Ik liep naar hem toe en zei eerst niets. Totdat ik plotseling zijn handje op mijn arm voelde. ‘Juf?? Waarom is die vlag op die kerk niet op halfstok? Dat moet immers vandaag toch zeker in héél Nederland?!’


31 van 36

Ik was verbouwereerd en vroeg of hij dan wist waarom dat was. Jazeker, dat wist hij exact: er was de 17e een vliegtuig uit de lucht geschoten en alle mensen waren dood gegaan omdat het vliegtuig uit de lucht was gevallen van heel erg hoog en daarom moest iedereen vandaag om 16.00 uur één minuut heel stil zijn om aan al die mensen te denken Op dat moment besloot ik om dat ook te doen. Ik nam Joran mee terug naar de tafels met de andere kinderen en vroeg wie er wist dat iedereen in Nederland vanmiddag om 16.00 uur een minuut stil moest zijn en waarom. En hup: heel veel vingers schoten omhoog en praktisch iedereen wist het precies te vertellen! Dus heb ik uitgelegd dat ik dat zelf ook heel erg graag wilde doen omdat ik het heel belangrijk vond en ik heb gevraagd of iedereen mee wilde doen en ja hoor, allemaal knikten ze heel heftig van JA. Dus ook wij hielden die minuut stilte om aan de slachtoffers te denken en ik moet zeggen dat het totaal muisstil was! Die avond pas zag ik op het journaal hoe indrukwekkend het was geweest op o.a. vliegveld Eindhoven en ik moest weer sterk terug denken aan deze bijzondere middag. Publicatie in de Rijnpost: Kinderfeest! Door Sjoerd de Jong Je verjaardag vieren in een heus museum, hoe krijg je dat voor elkaar? Toch gebeurde het woensdagmiddag dat de inmiddels achtjarige Jorden Kleiman van zijn ouders Martijn en Jacqueline Kleiman hoorde dat zijn kinderfeestje in het Veenendaalse museum in de Cultuurfabriek werd gehouden. ‘Zijn verjaardag (maandag daarvoor), viel letterlijk in het water, want eerst was het plan om naar de grote speeltuin De Pol te gaan aan de Buurtlaan. We hebben toen de stoute schoenen aangetrokken en het museum gebeld of het bij hun mocht omdat ze wel meer educatieve kinderpartijtjes houden’, aldus de ouders.

Projectleidster Janny Visser vond het een prima idee van de ouders en sprong er meteen op in en zo werd het een groot feest woensdagmiddag. De jarige kreeg een cadeautje van het museum en mocht zijn vijftien verjaardaggasten trakteren op ijsgekoelde oranje limonade en overheerlijk snoepgoed. ‘In deze dure tijden is het een goede oplossing en een leuk alternatief’, aldus de dankbare ouders van Jorden.


32 van 36

Educatieve projecten Jet en Jan, jong in 1910 Dit project wordt aangeboden aan groep 5 van de basisschool. De leerlingen hebben op school al een verhaal gehoord over het gezin van Jet en Jan, die de leeftijd van de leerlingen van groep 5 hebben. Daarom is het voor die leerlingen zo leuk om te ervaren hoe leeftijdgenootjes een eeuw geleden leefden. Ze gaan koffiebonen malen, sokken stoppen, luiers wassen, met een griffel op een leitje schrijven, producten wegen op een oude weegschaal, steltlopen, hoepelen. Het museumbezoek duurt ongeveer anderhalf uur.

Totaal 22 groepen / 542 leerlingen

De volgende scholen hebben in 2014 meegedaan: - De Burcht 2 groepen - Grondtoon 1 groep - Het Baken 3 groepen - Schakel 1 groep - Achtbaan 1 groep - Rehobothschool 2 groepen - Joh. Calvijnschool 2 groepen - Plantage 1 groep - Beatrixschool 1 groep - Steenblokschool 2 groepen - Het Erf 1 groep - Speelkwartier 1 groep - Joh. Calvijnschool 4 groepen De Joh. Calvijnschool staat twee keer op de lijst. Die zijn begin en eind 2014 geweest, maar het waren voor hen twee verschillende schooljaren. De presentatie wordt gedaan door: - Corry Boers, - Nel van den Hurk, - Ineke Veenhof.

Coördinator

Verder helpen mee: - Bertha van Beek, - Bram den Boer, - Wil Martelhoff, - Joke Oost, - Anne-Marie van Stempvoort, - Riet Stoop. - Ineke Veenhof Vondst in de kassa Dit project voor groep 7/8 duurt ook anderhalf uur. Het gaat over de geschiedenis van Veenendaal. Na een inleiding van ongeveer een kwartier gaan de leerlingen opdrachten uitvoeren over de watersnood van 1855, de turfwinning en de fabrieken. Na elke opdracht krijgen ze een letter. Als ze alle letters hebben kunnen ze een woord vormen dat de code is waarmee ze de kassa kunnen kraken. In de kassa vinden ze iets dat met een verhaal te maken heeft dat ze vooraf op school gehoord hebben. Na dit project weten de leerlingen veel over de oorzaken en gevolgen van de watersnood.


De volgende scholen hebben in 2014 meegedaan: - Joh. Calvijnschool 3 groepen - Achtbaan 1 groep - Speelkwartier 1 groep


33 van 36

De presentatie wordt gedaan door: - Corry Boers, - Ineke Veenhof.

Coördinator

Verder helpen mee: - Bertha van Beek, - Bram den Boer, - Nel van den Hurk, - Anne-Marie van Stempvoort, - Riet Stoop. - Ineke Veenhof Afvalschatten Dit is een nieuw project dat in september 2014 gestart is. Het is bedoeld voor groep 5 van de basisschool en duurt 75 minuten. De kinderen leren op school al over afval ophalen en verwerken, maar ook over spullen die afval lijken maar uiteindelijk toch schatten blijken te zijn of te kunnen worden. De leerlingen mogen een voorwerp dat zij als ‘Afvalschat’ zien meenemen naar het museum, waar het in een speciale vitrine geplaatst wordt. In het museum gaan ze aan de hand van opdrachten schat zoeken en ontdekken op die manier dat het museum vol staat met ‘Afvalschatten’.


De volgende scholen hebben in 2014 meegedaan: - Plantage 1 groep - Vuurvlinder 3 groepen De presentatie wordt gedaan door: - Corry Boers, - Ineke Veenhof.

Coördinator

Verder helpen mee: - Nel van den Hurk, - Bertha van Beek, - Bram den Boer, - Nel van den Hurk, - Wil Martelhoff, - Joke Oost, - Anne-Marie van Stempvoort, - Riet Stoop. - Ineke Veenhof


34 van 36

Vooruitblik 2015 De volledige registratie als Erkend Museum verwachten wij in het voorjaar van 2015. In februari vindt door Museumregister Nederland de zogeheten Audit plaats in verband met deze registratie. Daarna hopen we op een snelle toekenning. Samen met de Stadswinkel is een nieuwe kassa aangeschaft en per 1 februari 2015 worden de toegangskaarten voor het museum verkocht in de Stadswinkel. In de loop van februari volgen dan de artikelen die nu nog bij onze museumbalie te koop zijn. Ook bestaat nu de mogelijkheid in Veenendaal om een Museumkaart te kopen. De ingeslagen weg met de vier andere cultuurorganisaties, Bibliotheek, Volksuniversiteit, Muziekschool de Muzen en Theater Lampegiet, zal verdere invulling vragen. Het bestuur werkt aan het bereiken van de gezamenlijke doelstellingen graag mee, maar zal altijd trouw blijven aan zijn ambitie om het culturele erfgoed van Veenendaal in stand te houden en toegankelijk te laten zijn voor een breed publiek. Ongeacht hoe de indeling van mogelijk één Cultuurbedrijf eruit gaat zien, voor het bestuur is de randvoorwaarde dat de museumvrijwilliger zich in de doelstellingen en de eigen bijdrage moet kunnen blijven herkennen. Anders wordt het na bijna 25 jaar uiterst moeilijk om het museum door (voldoende) vrijwilligers te laten draaien. Het traject Bestuurlijke vernieuwing onder leiding van het Landschap Erfgoed Utrecht heeft nog een terugkomgesprek. Dit gesprek is 4-6 maanden na het beëindigen van het traject gepland. Het verslag van dit traject genaamd ‘het ABC van het veranderingstraject Museum Veenendaal 2014’ wordt in februari in het bestuur besproken. In het Cultuurpact 2015, een overeenkomst tussen de gemeente Veenendaal en de provincie Utrecht, wordt Museum Veenendaal ook genoemd. Wij worden ondersteund door het provinciale programma ‘Utrecht Verhaalt’ en gaan deelnemen aan het BMC-traject (Business Model Canvas). BMC is een traject om de organisatie in kaart te brengen en opnieuw bewust te maken van missie, visie, projecten, klanten en partners. Op deze manier wordt de vraag beantwoord of de goede dingen worden gedaan en of de dingen goed worden gedaan. Het bestuur ziet hierin een duidelijk vervolg op het in 2014 ingeslagen traject Bestuurlijke vernieuwing van het Landschap Erfgoed Utrecht. Wij danken ook langs deze weg, Provincie Utrecht en de Gemeente Veenendaal voor hun aandacht en steun aan ons museum. Ons voornemen is om in 2015 het geboden BMC-traject zorgvuldig uit te voeren en daarmee het museum weer een stap verder te professionaliseren. Het Bestuur van Stichting Museum Veenendaal, 1 april 2015


35 van 36

Betalend à € 4,00 Betalend à € 2,00 Betalend à € 1,00 Betalend à € 0,50 Kinderen Gratis gasten MK Schoolproject Schoolproject begeleiders Scholieren J&J J&J begeleiders Speurtocht Speurtocht begleiders HIP HIP begeleiders VIK VIK begeleiders G�� Betaald Gratis MK Workshop Kinderverjaardag Opening L�� Betaald € 5,00 Betaald MK € 1,00 Betaald € 2,50 Gratis Schaap de sigaar? Pilot afvalverwerking Pilot afvalverwerking begeleiding M�� Gratis MK Workshops C�� 13/9 Speciale bon uit krant Culturele zaterdag 11/10 Betaald € 4,00 Betaald € 2,00 Gratis MK Workshop T�� Betaald Betaald € 2,00 Gratis MK Jaarverslag 2014 Museum Veenendaal

Au gu stu s Sep tem be r Ok tob er No vem be r De cem be r To taa l

Jul i

Jun i

Jan

ua ri Feb rua ri Ma art Ap ril Me i

Bijlage 1 Bezoekersaantallen

42 16 25 16 28 32 17 45 70 64 4 1 1 1 8 14 2 28 11 35 12 11 12 9 14 14 4 10 2 21 30 12 42 4 1 3 11 8 44 23 87 67 108 69 52 39 55 109 69 149 81 6 72 40 53 48 54 22 10 14 13 14 18 2

80 18

49 79 8 6 42 81 7 13

26 55 3 5

41 22 418 2 6 78 35 12 3 2 102 4 182 111 53 968 24 105 6 0 88 435 26 117 0 0 62 289 8 32 123 20

37

33 2 19 4 7 102 17 82 2 6 34 9 20 170 7 6 26 10 6 2 19 65 141 10 33 11 10 19 15 1 15 114 7 5 6 18 59 79 87 225 17 4

23 15 18 18 13 24

7 27

29 19 38 5 5 12 86 28 10

40 37 18 44 27 86 22 86 28 10

14

14 16 1 6 19 33

38 8 13 18 478 313 498 482 223 247 143 217 377 594 538 146

16 1 6 19 33 38 8 13 18 4256

Alle foto’s in dit jaarverslag (tenzij anders vermeld) komen uit het archief van en zijn gemaakt door vrijwilligers van het museum.

36 van 36

Stichting Museum Veenendaal. 2014Jaarverslag

Recommend Documents