Stichting BASF Pensioenfonds

Stichting BASF Pensioenfonds

Stichting BASF Pensioenfonds Groningensingel 1, 6835 EA Arnhem Postbus 1019, 6801 MC Arnhem Telefoon:

026 - 3717 159

Telefax:

026 - 3717 246

Internetsite: www.basfpensioenfonds.nl Ingeschreven in het Handelsregister van de Kamer van Koophandel onder nummer 0910.3467.0000

Verslag over het boekjaar 1-1-2009 t/m 31-12-2009

2

Inhoud

Meerjarenoverzicht

Pagina 5

Karakteristieken van het pensioenfonds Algemeen

7

Bestuur en organisatie van het fonds

7

Verslag van het Verantwoordingsorgaan

10

Reactie bestuur

10

Bestuursverslag Algemene ontwikkelingen

11

Goed pensioenfondsbestuur

13

Pensioenparagraaf

15

Beleggingenparagraaf

20

Risicoparagraaf

23

Jaarrekening Balans per 31 december

30

Staat van baten en lasten

32

Kasstroomoverzicht

34

Grondslagen voor waardering en resultaatbepaling

35

Toelichting op de balans per 31 december

37

Toelichting op de staat van baten en lasten

42

Overige gegevens Gebeurtenissen na balansdatum

47

Financiering

47

Resultaatbestemming

47

Actuariële verklaring

48

Accountantsverklaring

49

Bijlagen Begrippenlijst

Stichting BASF Pensioenfonds Jaarverslag 2009

51

3

4

Meerjarenoverzicht

2009

2008

2007

2006

2005

Aantallen 1)

Actieve deelnemers

157

174

202

240

266

Gewezen deelnemers

347

402

410

398

393

Pensioengerechtigden

508

486

465

439

419

Totaal

1.012

1.062

1.077

1.077

1.078

Financiële gegevens

(in duizenden euro)

Technische voorzieningen

Pensioenverplichtingen eigen rekening

142.358

144.512

125.457

129.529

131.301

Pensioenverplichtingen herverzekering

10.873

11.374

10.338

10.686

10.994

Actuariële risico’s

0

0

0

1.619

1.313

153.231

155.886

135.795

141.834

143.608

Reserves

Algemene reserve

8.608

3.404

24.300

13.526

5.879

Beleggingsreserves

–

–

9.593

16.614

19.284

8.608

3.404

33.893

30.140

25.163

Dekkingsgraad

O.b.v. FTK (incl. herverzekeringsdeel)

105,6%

102,2%

125,0%

120,6%

113,6%

Vereist o.b.v. FTK

111,3%

111,5%

113,7%

115,5%

–

Bijdragen

1.539

2.612

2.726

2.621

2.936

Pensioenuitkeringen

8.691

8.355

7.726

7.344

6.661

Beleggingen

Belegd vermogen

148.770

153.409

166.108

169.346

168.450

Opbrengst uit beleggingen

9.922

-4.625

3.050

8.137

17.878

1)

Deze aantallen betreffen alleen de DB-regeling.


5

6

Karakteristieken van het pensioenfonds

Algemeen

ABTN Het pensioenfonds heeft een actuariële en bedrijfstech-

Inleiding

nische nota (ABTN) opgesteld waarin gemotiveerd is

Het pensioenfonds is een ondernemingspensioenfonds

omschreven welk beleid wordt gevoerd om de doelstelling

verbonden aan de onderneming BASF Nederland B.V.

van het pensioenfonds te kunnen nakomen. In de ABTN

en de aan haar gelieerde ondernemingen BASF Color

(ook wel bedrijfsplan genoemd) wordt nader ingegaan op

Solutions Netherlands B.V. en (sinds 1 januari 2010)

de organisatie van het pensioenfonds, de inhoud van de

BASF Polyurethanes Benelux B.V. Het pensioenfonds is een

pensioenregeling (pensioenovereenkomst), de financiële

stichting die statutair gevestigd is in Arnhem.

opzet (grondslagen en het beleidskader en sturingsmiddelen), hoofdlijnen van het interne beheersingssysteem

Overeenkomstig artikel 10 van de statuten wordt hierbij

en de opzet van de administratieve organisatie en interne

verslag uitgebracht over boekjaar 2009. De in het verslag

controle alsmede de hoofdlijnen van de uitvoerings-

vermelde bedragen zijn op basis van duizenden euro opge-

overeenkomst. Een herziene versie van de ABTN is op

nomen, tenzij anders is aangegeven.

10 december 2009, onder voorbehoud van de goedkeuring door de deelnemersraad, door het bestuur vastgesteld.

Doelstelling Stichting BASF Pensioenfonds stelt zich tot doel het treffen

Statuten

van voorzieningen ter zake van ouderdom, invaliditeit en

In 2008 heeft het bestuur de statuten gewijzigd. Bij nota-

overlijden van de deelnemers en gewezen deelnemers,

riële akte d.d. 21 januari 2009 zijn de gewijzigde statuten

overeenkomstig de bepalingen van het pensioenregle-

formeel vastgesteld. De wijziging van de statuten hield

ment alsmede na goedkeuring van de werkgever het

verband met de inwerkingtreding van de Pensioenwet

verzekeren van andere overeenkomstige voorzieningen in

(inclusief de Principes voor Goed Pensioenfondsbestuur).

verband met de arbeidsovereenkomst. Om dit doel te bereiken brengt Stichting BASF Pensioenfonds de daartoe benodigde middelen bijeen

Bestuur en organisatie van het fonds

en is tevens verantwoordelijk voor het beheer van deze middelen.

Bestuur Het bestuur van Stichting BASF Pensioenfonds bestaat

Financiering

uit drie leden die zijn benoemd door de werkgever en

De financiering van de pensioenvoorziening vindt plaats

drie leden die zijn benoemd door de deelnemersleden van

door bijdragen van werkgever en werknemers. De afspra-

de Raad van Deelnemers. De bestuursleden worden als

ken met betrekking tot de financiering en de uitvoering

zodanig niet bezoldigd. Tijdens het verslagjaar is de samen-

van de pensioenregeling zijn vastgelegd in een uitvoe-

stelling van het bestuur gewijzigd. Eind 2008 trad de heer

ringsovereenkomst tussen het pensioenfonds en de

W.H.H. Thomassen af als werknemersbestuurslid. De heer

onderneming.

R. van Dijk is hem per 1 januari 2009 opgevolgd. Per 1 januari 2009 is mevrouw I.E. van der Werk-Kil her benoemd als werkgeversbestuurslid. Per 1 januari 2010 zijn


7

de heer G.J.H. Bouwhuis en de heer G.A.D. van der Lubbe

Intern toezicht

aftredend. Beide leden zijn in 2010 herbenoemd.

In 2008 heeft het bestuur besloten een intern toezichts orgaan in te stellen. Het intern toezichtsorgaan zal bestaan

Het bestuur is als volgt samengesteld:

uit tenminste drie onafhankelijke externe leden die allen deskundig zijn en die verder geen banden met het bestuur

Namens werkgever:

van het BASF Pensioenfonds hebben. Een en ander is uit-

Dhr. G.A.D. van der Lubbe

voorzitter

gewerkt in het Reglement Intern Toezichtsorgaan. Tot de

Mevr. I.E. van der Werk-Kil

secretaris

selectie van de leden van het intern toezichtsorgaan is het

Dhr. C.M. Becx

bestuur begin 2010 overgegaan.

Namens deelnemers:

Het intern toezichtsorgaan is als volgt samengesteld:

Dhr. A.W.M. de Bever Dhr. R. van Dijk

De heer H.C. Berends

Dhr. G.J.M. Bouwhuis

De heer H.J. Maartense De heer J.C. Zandbergen

Verantwoordingsorgaan Het bestuur heeft in 2008 een Verantwoordingsorgaan

Compliance Officer

ingesteld, bestaande uit twee afgevaardigden namens de

De compliance officer bewaakt dat het pensioenfonds vol-

werkgever, twee afgevaardigden namens de deelnemers

doet aan de voor het pensioenfonds van toepassing zijnde

en twee afgevaardigde namens de gepensioneerden.

actuele weten regelgeving op het gebied van compliance.

De belangrijkste taken zijn het toetsen van het door het

Een en ander is vastgelegd in de functieomschrijving

bestuur gevoerde beleid en het geven van gevraagde en

Compliance Officer.

ongevraagde adviezen. Een en ander is uitgewerkt in het Reglement Verantwoordingsorgaan. De leden van het

De heer C.M. Becx, tevens Head Legal & Tax BASF Nederland

Verantwoordingsorgaan worden als zodanig niet bezol-

B.V., is als compliance officer aangesteld. In het verslagjaar

digd. Tot de bemensing van het Verantwoordingsorgaan is

zijn er door de compliance officer geen bijzonderheden

in 2009 overgegaan.

gemeld.

Het Verantwoordingsorgaan is als volgt samengesteld:

Deelnemersraad Het pensioenfonds heeft een deelnemersraad ingesteld.

Namens de werkgever:

De deelnemersraad is als volgt samengesteld. Achter de

Dhr. R. Holterman

namen staat namens welke geleding men is afgevaardigd:

Dhr. J. Verweij M.A. van Bakkum (gepensioneerden) Namens de deelnemers:

J. de Beer (deelnemers)

Dhr. H. Breggeman

M.L. Bosmans (gepensioneerden)

Dhr. E. Kwak

H. van Druten (gepensioneerden) E. Kwak (deelnemers)

Namens de pensioengerechtigden:

W. Westerhof (deelnemers)

Dhr. G.J.J. Smit

C.J. Wijnhoud (gepensioneerden)

Dhr. J.G. Mustert

P. Breedveld (gepensioneerden) M. Visseren (gepensioneerden) H. Breggeman (deelnemers) G.J.J. Smit (gepensioneerden; aangetreden per 5-6-2009) J.G. Mustert (gepensioneerden; aangetreden per 5-6-2009)

8

Beleggingscommissie

Accountant

Er is een beleggingscommissie met als mandaat het opstel-

KPMG Accountants N.V., Utrecht

len van een strategisch beleggingsplan en het monitoren van de uitvoering van dit strategisch beleggingsplan

Vermogensbeheerders

door de vermogensbeheerders. De beleggingscommis-

BlackRock Investment Managers

sie is samengesteld uit twee leden van het bestuur en

Robeco Pension Providers (DC-regeling)

twee externe adviseurs. De beleggingscommissie is als volgt samengesteld:

Custodian KasBank

Dhr. G.A.D. van der Lubbe Dhr. A.W.M. de Bever

Herverzekering

Dhr. M. Wölfel

Het pensioenfonds heeft het overlijdensrisico en het

Dhr. R.E. Leenes

arbeidsongeschiktheidsrisico herverzekerd bij Zwitserleven. Zowel voor het overlijdensrisico als het arbeidsongeschikt-

Uitvoeringsorganisaties

heidsrisico is er geen eigen behoud. Het pensioenfonds

Het bestuur van het pensioenfonds heeft de dagelijkse

deelt voor maximaal 70% mee in de positieve technische

uitvoering van de werkzaamheden uitbesteed aan diverse

resultaten.

uitvoeringsorganisaties. Deze werkzaamheden betreffen

Een deel van de pensioenverplichtingen voortvloeiend uit

vermogensbeheer, financiële administratie, pensioen

de periode vóór de ingang van de nieuwe pensioenrege-

administratie en bestuursondersteuning. Uitgangspunt

ling is eveneens herverzekerd. Dit betreft een volledige

is dat het bestuur, conform de eisen van de Pensioenwet,

herverzekering op basis van een garantiecontract. Het

verantwoordelijk blijft voor de juiste uitvoering van de

pensioenfonds ontvangt van de betrokken verzekeraar een

uitbestede taken. Monitoring van de uitbestede taken

aandeel in de overrente over de voorziening pensioen

geschiedt onder meer op basis van de afgesloten SLA’s.

verplichtingen.

De financiële administratie, pensioenadministratie, jaarverslaglegging en de bestuursondersteuning worden uitgevoerd door AZL N.V. te Heerlen. AZL N.V. verstrekt jaarlijks een SAS 70-rapportage. Het betreft een rapportage over de resultaten van een SAS 70 – audit die bij AZL N.V. heeft plaatsgevonden en die gericht is op de opzet, het bestaan en de werking van de beheersen controlemaatregelen, processen en procedures van AZL N.V. Daarnaast wordt het bestuur van het pensioenfonds geadviseerd door Towers Watson. De vermogenbeheerders zijn BlackRock Investment Managers en Robeco Pension Providers (Beschikbare premieregeling). De vermogensbeheerders beschikken ook alle over SAS-70 rapportages. Administrateur en bestuursondersteuning AZL N.V., Heerlen Actuaris (adviserend en certificerend) Towers Watson


9

Verslag van het Verantwoordingsorgaan

Reactie bestuur

In het kader van de principes goed pensioenfonds-

Naar aanleiding van het ontbreken van een oordeel

bestuur heeft Stichting BASF Pensioenfonds een

van het Verantwoordingsorgaan heeft het Bestuur

Verantwoordingsorgaan ingesteld. In april 2009 is het

besloten om binnen afzienbare tijd hierover met het

bestuur erin geslaagd de laatste twee beschikbare zetels in

Verantwoordingsorgaan in overleg te treden om te komen

het Verantwoordingsorgaan ingevuld te krijgen.

tot een oordeel over het door het Bestuur gevoerde beleid in 2009.

In het kader van genoemde principes is het Verantwoordingsorgaan gevraagd een oordeel te geven over het door het bestuur gevoerde beleid over 2009. Het Verantwoordingsorgaan heeft helaas geen tijdstip gevonden om zich, voorafgaand aan de vaststelling van dit jaarverslag, een oordeel te vormen over het door het Bestuur gevoerde beleid in 2009.

10

Bestuursverslag

Algemene ontwikkelingen

Evaluatie van de Principes voor goed p ensioenfondsbestuur en de medezeggenschap

Kredietcrisis

gepensioneerden

De bestrijding van de kredietcrisis stond in het verslag-

Na de totstandkoming van de Pensioenwet is er op het

jaar centraal. Deze bestrijding was op twee verschillende

terrein van de organisatie van de pensioenregelingen

niveaus zichtbaar: enerzijds op het niveau van elk afzon-

nauwelijks rust gekomen. In het verslagjaar kwamen

derlijk pensioenfonds in de vorm van het opstellen van

twee relevante evaluatierapporten uit en werd vanuit de

concrete herstelplannen en anderzijds op politiek- c.q.

Tweede Kamer het staatsrechtelijke initiatief genomen om

beleidsniveau door middel van de aankondiging van

de Pensioenwet ten gunste van de gepensioneerden te

diverse onderzoeken op deelterreinen.

wijzigen.

Stichting BASF Pensioenfonds verkeerde eind 2008 in

Onder verantwoordelijkheid van de Sociaal-Economische

een situatie van onderdekking. De dekkingsgraad van het

Raad (SER) is onderzoek gedaan naar het tweede, ver-

pensioenfonds bedroeg door de gevolgen van de krediet-

nieuwde convenant medezeggenschap gepensioneerden

crisis ultimo 2008 102,2%. Aangezien de aanwezige dek-

en naar de implementatie van de Principes voor goed

kingsgraad ultimo verslagjaar lager was dan de benodigde

pensioenfondsbestuur. Volgens het ministerie SZW heeft

dekkingsgraad, en tevens lager dan de minimaal vereiste

de kredietcrisis duidelijk gemaakt dat de risico’s voor deel-

dekkingsgraad van 105%, was er sprake van een reserve-

nemers en gepensioneerden aanzienlijk kunnen zijn. Dat

en dekkingstekort. Als gevolg hiervan heeft het bestuur

maakt de noodzaak van verscherpt onafhankelijk intern

besloten om, conform artikel 72 onder a Pensioenwet, tot

toezicht groter. Ook vindt de minister dat de vormgeving,

opschorting van alle inkomende en uitgaande waarde-

verantwoording en vertegenwoordiging in pensioen

overdrachten over te gaan. Daarnaast heeft het pensioen-

fondsen verbeterd moeten worden. De minister vindt

fonds een kortetermijnherstelplan (conform artikel 140

daarnaast dat gepensioneerden meer zeggenschap in het

Pensioenwet) opgesteld op basis van een door Towers

pensioenfonds moeten krijgen, zonder dat de besluitvor-

Watson uitgevoerde continuïteitsanalyse. Het pensioen-

ming te ingewikkeld wordt gemaakt door het toevoegen

fonds heeft dit kortetermijnherstelplan op 31 maart 2009

van een derde ‘deelbelang’ aan het bestuur. Om voorts vol-

bij De Nederlandsche Bank (DNB) ingediend. Stichting BASF

doende deskundige mensen voor een bestuursfunctie te

Pensioenfonds heeft naar aanleiding van een brief van DNB

vinden, wil de minister tenslotte meer ruimte maken voor

op 29 mei 2009 een gewijzigd herstelplan en bijbehorende

professionele bestuurders. Stichting BASF Pensioenfonds

continuïteitsanalyse ingediend. DNB was (in tegenstelling

heeft momenteel geen gepensioneerd lid in het bestuur.

tot het bestuur) van oordeel dat de door Stichting BASF

De enquête vorig jaar onder de deelnemers concludeerde

Pensioenfonds vastgestelde premie voor 2009 te laag was

ook niet tot een voorkeur voor directe bestuursvertegen

vastgesteld, hetgeen onvoldoende zou bijdragen aan

woordiging van gepensioneerden. Binnen het

het herstellend vermogen van het fonds. Verderop in het

Verantwoordingsorgaan zijn er wel twee gepensioneerde

jaarverslag zal nader worden ingegaan op de specifieke

leden.

financiële situatie van Stichting BASF Pensioenfonds en de maatregelen die het bestuur van het BASF Pensioenfonds

In een kamerbreed aanvaarde motie-Omtzigt is de regering

met het oog op het herstel heeft genomen.

verzocht om de medezeggenschap wettelijk definitief


11

te verankeren en om meerdere belangengroeperingen,

wetsvoorstel bij de Tweede Kamer ingediend. De samen-

waaronder bijvoorbeeld jongeren, bij de fondsbesturen te

werking ligt vooral op het terrein van de governance, onder

betrekken.

handhaving van de scheiding van de pensioenvermogens.

De sector van pensioenfondsen gaat een jaar tegemoet

Door deze samenwerking te beperken tot ondernemings-

waarin dus niet alleen grote aandacht zal worden gegeven

pensioenfondsen die reeds vijf jaar bestaan, wil de minister

aan de financiële aspecten en risicobeheersing, een en

voorkomen dat de delicate taakafbakeningafspraken tussen

ander om een grotere weerbaarheid tegen toekomstige

pensioenfondsen en verzekeraars worden opengebroken.

crises op te bouwen, maar tegelijk zal ook grote aandacht worden gegeven aan de organisatiestructuur.

Verhoging van de AOW-pensioenleeftijd Het kabinetsvoornemen om de pensioeningangsleeftijd

Meer uitvoeringsvormen van collectieve

in de AOW te verhogen van 65 naar 67 jaar heeft maat-

pensioenregelingen

schappelijk tot veel beroering geleid. Toch zag het er aan

In het verslagjaar is de minister van SZW met een voorstel

het einde van het verslagjaar naar uit dat het verzet tegen

gekomen om een algemene pensioeninstelling (API) op

de betreffende maatregel werd opgegeven en dat het

te kunnen richten. Dit als antwoord op de concurrentie

kabinet met sociale partners zich thans vooral kan rich-

van buitenlandse pensioenuitvoeringsorganisaties die de

ten op een zo goed mogelijke invoering, een en ander

bewindsman voorzag als gevolg van de totstandkoming,

met behulp van te ontwikkelen flankerend beleid (zware

enige jaren geleden, van een Europese interne markt van

beroepenproblematiek).

dergelijke organisaties, zonder binnengrenzen en barrières.

Hoewel er geen direct verband tussen de ingang van het

De voorlopige vormgeving van dit nieuwe type organisatie

AOW-pensioen en de ingangsdatum van de aanvullende

staat overigens toe dat de API ook enkel voor binnenlands

pensioenen behoeft te bestaan, is de pensioensector bij

gebruik kan worden ingezet.

het onderhavige politieke dossier nauw betrokken. Dit

Wat betreft deze API heeft de bewindsman het meeste

omdat synchronisatie van de verschillende pensioen-

urgente deel, de zogenaamde premiepensioeninstelling

ingangen voor de hand kan liggen, maar wellicht ook

(PPI), in het verslagjaar door middel van een concreet wets-

als blijkt dat de fiscale regels terzake –het zogenaamde

voorstel uitgewerkt en dit voorstel ligt nu ter behandeling

Witteveenkader– aan de AOW-plannen worden aangepast.

bij de Tweede Kamer. De Nederlandse PPI zal de (in het bui-

De pensioensector zal de voortgang van de kabinetsmaat-

tenland vaker voorkomende) beschikbare premiesystemen

regelen nauwlettend in de gaten (moeten) houden. De

moeten gaan uitvoeren. Een API die daarnaast buitenlandse

belangenbehartigingsorganisaties van pensioenfondsen

defined benefit regelingen zou moeten uitvoeren, ligt nog

en verzekeraars hebben het kabinet laten weten dat de

op de tekentafel. Dit heeft mede te maken gehad met de

pensioenuitvoerders gebaat zijn bij een zo eenvoudig

ontwikkeling van een andere, door de sector van onder

mogelijke overgang naar de nieuwe AOW-pensioenleeftijd.

nemingspensioenfondsen ontworpen uitvoeringsvorm. Overige ontwikkelingen De Stichting voor Ondernemingspensioenfondsen (Opf )

Er hebben zich in het verslagjaar nog andere gebeurtenis-

heeft in het verslagjaar een voorontwerp van wet tot wij-

sen voorgedaan die voor de sector van pensioenfondsen

ziging van de Pensioenwet gemaakt dat vooral kleinere

van belang zijn geweest en welhaast door de grote poli-

ondernemingspensioenfondsen in staat moet stellen om

tieke pensioendossiers raken ondergesneeuwd. Zo is thans

samen te werken. Deze samenwerking in een zogenoemde

wel duidelijk geworden dat met ingang van 2011 definitief

Multi-opf moet de nog steeds oplopende bestuurslast

het doek valt voor de FVP-regeling. De fondsbesturen c.q.

verlichten en de uitvoering efficiënter maken, zonder dat

sociale partners zullen in de naaste toekomst moeten

de betreffende fondsen worden genoodzaakt zich te liqui-

beslissen of zij de betreffende pensioenverzekering voor

deren en over te gaan op rechtstreekse contracten met

werkloze werknemers volledig voor eigen rekening willen

verzekeraars. Gesteund door een unaniem advies van de

nemen dan wel zullen afschaffen.

Stichting van de Arbeid (STAR) heeft de minister van SZW

Voorts heeft het kabinet in het verslagjaar de Wet ver-

de voorstellen van Opf grotendeels overgenomen en een

evening pensioenrechten bij scheiding geëvalueerd

12

en meerdere voorstellen tot wijziging aangekondigd.

Naar aanleiding van de principes voor goed pensioen-

Daarnaast is aan de pensioenuitvoeringsorganisaties

fondsbestuur heeft het bestuur met ingang van 2008

gevraagd om de bekendheid met de wet te vergroten door

het Verantwoordingsorgaan (VO) ingesteld. De leden

verbetering van de voorlichting.

van het Verantwoordingsorgaan worden als zodanig niet

Tenslotte kan niet onvermeld blijven de komende aanslui-

bezoldigd.

ting van de pensioenuitvoerders op het Pensioenregister. Het doel van het register is om het voor iedere burger

Het bestuur zal jaarlijks verantwoording afleggen aan

mogelijk te maken om via één digitale ingang een totaal-

het Verantwoordingsorgaan. In dit verslagjaar wordt

overzicht te krijgen van alle bij pensioenfondsen en verze-

separaat verslag gedaan van de bevindingen van het

keraars opgebouwde pensioenaanspraken en toekomstige

Verantwoordingsorgaan ten aanzien van het door het

rechten.

bestuur in 2009 gevoerde beleid. Zie pagina 10. In het kader van goed pensioenfondsbestuur zal het

Goed pensioenfondsbestuur

bestuur voorts zorgdragen voor intern toezicht. Het bestuur heeft besloten het interne toezicht in te vullen

Naleving Principes voor Goed

door middel van een Intern Toezichtsorgaan, dat minimaal

Pensioenfondsbestuur

eens per drie jaar de beleids- en bestuursprocedures en

Stichting BASF Pensioenfonds dient maatregelen te treffen

-processen, de checks and balances, de wijze waarop de

ter waarborging van goed pensioenfondsbestuur. Dit volgt

uitvoering van de regeling wordt bestuurd en aangestuurd

uit de principes voor pension fund governance (PFG) van

en de wijze waarop wordt omgegaan met de risico’s op de

de Stichting van de Arbeid, die per 1 januari 2007 zijn ver-

langere termijn voor (de dekkingsgraad van) het pensioen-

ankerd in de Pensioenwet. Deze principes betreffen onder

fonds beoordeelt.

meer zorgvuldig bestuur, transparantie en open communicatie, deskundigheid en functioneren van het bestuur, ver-

Compliance Officer

antwoording en intern toezicht. Het bestuur van Stichting

In het verslagjaar zijn evenals voorgaande jaren door de

BASF Pensioenfonds streeft ernaar om deze principes na te

compliance officer geen bijzonderheden geconstateerd en

leven.

dus gemeld.

Het beleid van het pensioenfonds is gericht op een inte-

Zelfevaluatie bestuur

gere bedrijfsvoering. Deze verantwoordelijkheid is vastge-

Overeenkomstig de principes voor goed pensioenfonds-

legd in artikel 143 van de Pensioenwet. Dit houdt onder

bestuur heeft het bestuur een procedure vastgesteld

meer in het beheersen van bedrijfsprocessen en -risico’s,

teneinde zijn eigen functioneren, zowel van het bestuur als

integriteit, soliditeit van het fonds en het beheersen van de

geheel als van de individuele bestuursleden, periodiek te

financiële positie over de langere termijn door periodieke

evalueren. Deze zelfevaluatie van het bestuur heeft in het

opmaak van een continuïteitsanalyse (eenmaal per drie

verslagjaar voor het eerst plaatsgevonden.

jaar). Deskundigheidsbevordering Intern toezicht en Verantwoordingsorgaan

Het bestuur heeft in 2009 actief aandacht besteed aan de

Het bestuur van het pensioenfonds besteedt conform de

deskundigheidsbevordering van bestuursleden, de leden

Pensioenwet en de daarin opgenomen eisen voor goed

van het Verantwoordingsorgaan en de Deelnemersraad.

pensioenfondsbestuur veel aandacht aan de opzet en

Het bestuur heeft, uitgaande van de eisen die zijn vastge-

inrichting van de organisatie, inclusief de interne beheer-

legd in het plan van aanpak Deskundigheidsbevordering

sing. Reglementair is bepaald hoe het bestuur omgaat met

van de gezamenlijke pensioenkoepels (VB, OPF en UvB) in

de rol als bestuur en op welke wijze men invulling geeft

december 2007, in het verslagjaar het deskundigheidsplan

aan begrippen als goed bestuur, verantwoording en intern

aangepast. Hierin is tevens een opleidingsplan opgenomen

toezicht.

voor bestuursleden, leden van het Verantwoordingsorgaan


13

en leden van de Deelnemersraad. Het bestuur heeft in

In overeenstemming met de door de koepels geïntro-

2009 als collectief de door Towers Watson aangeboden

duceerde doelstelling om eenvoudige, eenduidige en

deskundigheidstoets, de zogenaamde nulmeting, gedaan.

duidelijke pensioenoverzichten te verstrekken (uniform

Geconcludeerd kon worden dat het bestuur op bepaalde

pensioenoverzicht, UPO), hebben alle gepensioneerden

aandachtsgebieden nog onvoldoende deskundigheid

naast alle actieve deelnemers, in 2009 eveneens een uni-

bezit om als collectief aan deskundigheidsniveau 2 te vol-

form pensioenoverzicht ontvangen. In 2010 zullen alle

doen. Het bestuur zal gedurende 2010 zich inspannen voor

gewezen deelnemers voor het eerst eveneens een uniform

het bereiken van het vereiste deskundigheidsniveau 2 bij

pensioenoverzicht ontvangen. Verder hebben alle actieve

diverse bestuursleden en heeft daartoe reeds een studie

deelnemers, gewezen deelnemers en gepensioneerden in

bijeenkomst georganiseerd en nog een gepland in 2010.

2009 een brief ontvangen ten aanzien van de maatregelen zoals opgenomen in het herstelplan. Deze brief is aan alle

Naleving weten regelgeving

betrokkenen van het pensioenfonds verzonden in plaats

Overtredingen van weten regelgeving zijn het bestuur

van het toeslagenlabel welk pas vanaf 1 januari 2010 door

niet bekend.

de Autoriteit Financiële Markten (AFM) verplicht gesteld werd. In 2010 zal het pensioenfonds de uniforme pensioen

Het afgelopen jaar zijn aan het pensioenfonds geen

overzichten aanpassen door opname van het toeslagen-

dwangsommen of boetes opgelegd.

label. De AFM zal vanaf 1 april 2010 het gebruik van het toeslagenlabel bij pensioenfondsen controleren. Stichting

Er zijn door DNB aan Stichting BASF Pensioenfonds in het

BASF Pensioenfonds heeft begin 2010 het toeslagenlabel

verslagjaar aanwijzingen gegeven met betrekking tot het

voor zowel de actieve als inactieve deelnemers vastgesteld.

herstellend vermogen zoals opgenomen in het herstelplan en de continuïteitsanalyse, die werden ingediend bij DNB

Bestuursvergaderingen

op 31 maart 2009. Stichting BASF Pensioenfonds heeft

Het bestuur van Stichting BASF Pensioenfonds heeft het

naar aanleiding hiervan op 29 mei 2009 een gewijzigd her-

afgelopen jaar vijf maal vergaderd, waarvan eenmaal met

stelplan en bijbehorende continuïteitsanalyse ingediend.

de Raad van Deelnemers. Daarnaast hebben besprekingen

Verder zijn er geen aanwijzingen door DNB aan Stichting

plaatsgevonden over specifieke onderwerpen. De belang-

BASF Pensioenfonds gegeven, noch is een bewindvoerder

rijkste onderwerpen waren de jaarstukken 2008, de finan-

aangesteld of is bevoegdheidsuitoefening van organen van

ciële positie van het pensioenfonds, het herstelplan en de

het pensioenfonds gebonden aan toestemming van de

bijbehorende continuïteitsanalyse, het beleggingsbeleid,

toezichthouder.

de gewijzigde statuten, gewijzigde ABTN, het nieuwe pensioenreglement per 1 juli 2008 en de nieuwe uitvoe-

Gedragscode

ringsovereenkomst in verband met de invoering van een

Jaarlijks wordt door de bestuursleden bevestigd dat zij

nieuwe DC-regeling (beschikbare premieregeling) per

de gedragscode nageleefd hebben. Ook dit jaar heeft dit

1 juli 2008, de samenstelling Verantwoordingsorgaan en

plaatsgevonden. Dit is vastgelegd in de notulen van de

intern toezicht, en de deskundigheidsbevordering van het

bestuursvergadering op 10 december 2009.

bestuur. In 2009 zijn het effect van de beurscrisis op de beleggingen, de lage rentestand die hogere pensioenver-

Communicatie

plichtingen tot gevolg heeft en de dekkingsgraad verder

In het boekjaar is veel aandacht besteed aan communicatie.

regelmatig gemonitord.

Het bestuur heeft in 2008 een gedetailleerd communicatie plan opgesteld. Het pensioenfonds heeft hierin uitvoerig beschreven hoe het pensioenfonds invulling geeft aan de informatieverplichting van het pensioenfonds conform de eisen van de Pensioenwet. Het bestuur heeft in het verslagjaar het communicatieplan aangepast.

14

Pensioenparagraaf

met een tijdelijke compensatie voor afwijkende premies sociale verzekeringen en ziektekostenverzekering.

Nieuwe DC-regeling

De pensioenregeling biedt de mogelijkheid om onder

Stichting BASF Pensioenfonds neemt nieuwe werknemers

bepaalde voorwaarden eerder, later of parttime met pen

van BASF Color Solutions Netherlands B.V. en locatie

sioen te gaan.

Arnhem van BASF Nederland B.V. vanaf 1 juli 2008 en locatie Oosterhout vanaf 1 januari 2009 op in een zogenaamde

Het partnerpensioen voor gehuwden, geregistreerde

DC-regeling. Het bestuur is gedurende het verslagjaar

partners en ongehuwd samenwonenden met een samen-

doende geweest het nieuwe reglement en uitvoerings-

levingsovereenkomst, bedraagt 70% van het maximaal

overeenkomst voor deze DC-regeling op te stellen. Het

te bereiken ouderdomspensioen. Op pensioendatum

definitieve reglement en de uitvoeringsovereenkomst

heeft de deelnemer de keuze om het partnerpensioen

voor nieuwe medewerkers van BASF Color Solutions

om te zetten in een hoger ouderdomspensioen of tijdelijk

Netherlands B.V. en locatie Arnhem van BASF Nederland

ouderdomspensioen.

B.V. zijn op 7 september 2009 door het bestuur vastgesteld. Het reglement voor nieuwe medewerkers van BASF

Het wezenpensioen bedraagt normaliter 20% van het

Nederland B.V. locatie Oosterhout is op 10 december 2009

partnerpensioen.

door het bestuur vastgesteld. Per 1 januari 2009 zijn de opgebouwde pensioenaanspraDe gesloten middelloonregeling

ken in de middelloonregeling evenals de premievrije pen

Per 1 januari 2006 geldt een nieuw pensioenreglement

sioenaanspraken en ingegane pensioenen niet verhoogd.

voor deelnemers vanaf 2006 en bestaande deelnemers

Per 1 januari 2010 heeft het bestuur, de actuaris gehoord

eind 2005 die zijn geboren vanaf 1 januari 1950.

hebbende, besloten om gezien de financiële positie van het pensioenfonds ultimo 2009, zowel de opgebouwde

Vanaf 1 januari 2006 wordt, in verband met gewijzigde

pensioenaanspraken in de middelloonregeling als de

wettelijke bepalingen, voor deelnemers aan de geldende

premievrije pensioenaanspraken en ingegane pensioenen

overgangsregelingen inzake prepensioen die geboren zijn

wederom niet te verhogen.

vanaf 1950 geen prepensioen meer opgebouwd. Het reeds opgebouwde prepensioen blijft gehandhaafd en jaarlijks

Voor partners van een deelnemer die na diens overlijden

aangepast conform het opgebouwde levenslange ouder-

geen recht hebben op een Anw-uitkering, kent de

domspensioen van actieve deelnemers.

pensioenregeling een Anw-hiaatpensioen. Dit Anw-

De pensioenregeling is een zogenaamde geïndexeerde

hiaatpensioen is afgeleid van de Anw-uitkering voor

middelloonregeling.

nabestaanden zonder kinderen.

De pensioengrondslag is gelijk aan het bruto jaarsalaris ver-

Arbeidsongeschikte deelnemers met een salaris boven

minderd met een franchise van € 11.207,- per 1 januari 2009

de maximale uitkeringsgrens van de WAO ter hoogte van

en € 11.375,- per 1 januari 2010.

€ 47.802,- voor het jaar 2009 en € 48.715,- voor het jaar 2010 komen in aanmerking voor een arbeidsongeschiktheid

Het ouderdomspensioen bedraagt 1,75% van de voor het

pensioen ter hoogte van 70% van het meerdere.

desbetreffende deelnemersjaar geldende pensioengrondslag. De opgebouwde pensioenaanspraken worden jaarlijks

De jaarlijkse deelnemersbijdrage bedraagt 4% van de pen-

verhoogd met een index die is afgeleid van de algemene

sioengrondslag en 6% voor deelnemers aan de overgangs-

loonontwikkeling bij de werkgever, mits de behaalde ren-

regeling (zij die geboren zijn vóór 1 januari 1950). Daarnaast

dementen toereikend zijn en de financiële positie van het

kunnen binnen de fiscale normen vrijwillig extra bijdragen

fonds dit toelaat.

in de pensioenregeling worden gestort voor inkoop van

Het ouderdomspensioen gaat in beginsel in op 62 jaar.

ouderdoms- en partnerpensioen.

Tussen 62 en 65 jaar wordt een tijdelijk ouderdomspen sioen toegekend ter vervanging van de AOW, verhoogd


15

Voorts zijn bij de invoering van de pensioenregeling per

vastgesteld, hetgeen onvoldoende zou bijdragen aan het

1 januari 1998 diverse overgangsmaatregelen getroffen.

herstellend vermogen van het fonds.

Zo blijft de pensioenregeling tot 1 januari 1998 in beginsel van toepassing voor deelnemers die op dat moment niet

De dekkingsgraad van Stichting BASF Pensioenfonds

meer actief waren, zoals vervroegd uitgetredenen, wacht-

bedroeg ultimo december 2009 105,6%. Aangezien de

gelders en arbeidsongeschikten.

aanwezige dekkingsgraad ultimo verslagjaar lager is dan de benodigde dekkingsgraad van 111,3% verkeert het

Kostendekkende, gedempte en ontvangen

pensioenfonds ultimo 2009 nog steeds in een situatie

premie 2009

van reservetekort. Stichting BASF Pensioenfonds heeft

Artikel 129 van de PW schrijft voor dat de ontvangen

gedurende 2009 haar dekkingsgraad maandelijks gerap-

premie ten minste gelijk dient te zijn aan de conform de

porteerd aan DNB. Pensioenfondsen dienen verder

ABTN vastgestelde kostendekkende premie. Een premie-

jaarlijks de voortgang van het herstel te evalueren en te

korting is alleen toegestaan als aangetoond kan worden

rapporteren aan DNB. Begin 2010 heeft Stichting BASF

dat naast de onvoorwaardelijke verplichting en het vereist

Pensioenfonds het herstelplan geëvalueerd. Deze evaluatie

eigen vermogen ook voldoende vermogen aanwezig is om

is op 11 februari 2010 gerapporteerd aan DNB. In de para-

de voorwaardelijke toeslagen te kunnen nakomen.

graaf over het herstelplan wordt nader op deze evaluatie ingegaan.

De feitelijke premie over boekjaar 2009 bedraagt € 1,8 miljoen (2008: € 2,5 miljoen) de kostendekkende

Toeslagbeleid

premie € 2,1 miljoen (2008: € 2,4 miljoen) en de gedempte

Het pensioenfonds kent een voorwaardelijk toeslagbe-

premie over boekjaar 2009 bedraagt € 1,7 miljoen

leid waarbij, afhankelijk van de financiële positie, jaarlijks

(2008: € 2,3 miljoen). De feitelijke premie is lager dan de

per 1 januari toeslagen kunnen worden verleend. Bij de

kostendekkende premie maar is hoger dan de gedempte

toeslagverlening wordt onderscheid gemaakt tussen de

premie.

actieve deelnemers en de inactieve deelnemers (gewezen deelnemers en gepensioneerden).

Gezien het bovenstaande is de actuaris van mening dat de ontvangen premie toereikend is.

Uitgangspunt voor de toeslagverlening aan de actieve deelnemers per 1 januari 2009 is de algemene loonont-

Dekkingsgraad

wikkeling van de salarissen van de werknemers van BASF

De dekkingsgraad van het pensioenfonds is door de gevol-

Nederland B.V. in het voorafgaande kalenderjaar. Het

gen van de kredietcrisis ultimo 2008 onder de 105% geko-

bestuur heeft, met inachtneming van de financiële positie

men, te weten 102,2% ultimo december 2008. Aangezien

en het in de ABTN opgenomen beleidskader van het fonds,

de aanwezige dekkingsgraad ultimo vorig verslagjaar

in het verslagjaar besloten om de rechten van de actieve

lager was dan de benodigde dekkingsgraad, en tevens

deelnemers per 1 januari 2009 niet te verhogen.

lager dan de minimaal vereiste dekkingsgraad van 105%, was er sprake van een reserve- en dekkingstekort. Het

Uitgangspunt voor de toeslagverlening per 1 januari 2009

pensioenfonds heeft hiertoe een kortetermijnherstelplan

aan de inactieve deelnemers was de ontwikkeling van de

(conform artikel 140 Pensioenwet) opgesteld op basis van

afgeleide consumentenprijsindex reeks voor alle huishou-

de door Towers Watson opgestelde continuïteitsanalyse.

dens zoals deze zich heeft voorgedaan in de 12 maanden

Het pensioenfonds heeft dit kortetermijnherstelplan

voor de maand oktober van het tijdstip van toeslagverle-

op 31 maart 2009 bij DNB ingediend. Stichting BASF

ning. Het bestuur heeft besloten, met inachtneming van de

Pensioenfonds heeft naar aanleiding van een brief van DNB

financiële positie en het in de ABTN opgenomen beleids-

op 29 mei 2009 een gewijzigd herstelplan en bijbehorende

kader van het fonds, om de ingegane pensioenen en de

continuïteitsanalyse ingediend. DNB was (in tegenstelling

slapersrechten alsmede de rechten van de arbeidsonge-

tot het bestuur) van oordeel dat de door Stichting BASF

schikte deelnemers met premievrije doorbouw met ingang

Pensioenfonds vastgestelde premie voor 2009 te laag was

van 1 januari 2009 niet te verhogen.

16

Voor 2010 heeft het bestuur, de actuaris gehoord heb-

Toeslagbeleid

bende, besloten om gezien de financiële positie van het

Het toeslagbeleid van het pensioenfonds is er op gericht

pensioenfonds met ingang van 1 januari 2010 eveneens

om op de lange termijn zo dicht mogelijk aan te sluiten

geen toeslagen te verlenen aan zowel de actieve als

bij een volledige compensatie van de stijging van de prijs

inactieve deelnemers.

index respectievelijk de loonontwikkeling door middel van het toekennen van toeslagen. Voor de toekenning van toe-

Herstelplan en evaluatie

slagen wordt aansluiting gezocht bij verschillende niveaus

De dekkingsgraad van het BASF Pensioenfonds bedroeg

van de dekkingsgraad conform het in de ABTN van het

ultimo december 2008 102,2%. De technische voorzienin-

pensioenfonds geformuleerde toeslagbeleid. Uit de ont-

gen bedroegen € 144.512.000,-, terwijl de middelen van

wikkeling van de dekkingsgraad blijkt dat, bij voortzetting

het pensioenfonds € 147.916.000,- ultimo december 2008

van het toeslagbeleid, gedurende de eerste drie jaren van

bedroegen. Rekening houdend met de herverzekerde

herstel naar verwachting geen toeslagen verleend worden

pensioenverplichtingen bedroegen de technische voor-

zowel aan actieven als inactieven.

zieningen € 155.886.000,- terwijl de middelen van het pensioenfonds € 159.290.000,- ultimo december 2008

Beleggingsbeleid

bedroegen.

Het vermogen van het pensioenfonds zal worden belegd teneinde een zo hoog mogelijk rendement te behalen

Begin 2009 heeft Stichting BASF Pensioenfonds dan ook

dat consistent is met de gewenste financiële positie. Het

een herstelplan opgesteld op basis van een door Towers

bestuur handhaaft gedurende de herstelperiode de stra-

Watson opgestelde continuïteitsanalyse. Dit herstelplan

tegische asset allocatie binnen de beleggingsportefeuille.

is tezamen met de continuïteitsanalyse op 31 maart 2009

In september 2009 is middels herallocatie van middelen

aan DNB verzonden. Na opmerkingen van DNB inzake de

de verdeling over aandelen en vastrentende waarden

premiehoogte, heeft Stichting BASF Pensioenfonds op

weer juist binnen de toegestane bandbreedte gebracht.

29 mei 2009 een gewijzigd herstelplan en bijbehorende

Afhankelijk van verdere marktontwikkeling wordt het

continuïteitsanalyse ingediend.

tempo van herstel naar de strategische mix nader bepaald.

Het beleid tijdens de periode van herstel is volledig geba-

Evaluatie van het herstelplan

seerd op het beleid zoals vastgelegd in de ABTN van het

Het pensioenfonds heeft in 2009 een kortetermijn- en een

pensioenfonds.

langetermijnherstelplan opgesteld om binnen 5 jaar respectievelijk 15 jaar te voldoen aan de vereisten die conform

Premiebeleid

artikel 131 en 132 van de PW gesteld zijn aan het eigen

De premie is gelijk aan de (gedempte) kostendekkende

vermogen.

premie die is gebaseerd op een verwacht beleggingsrendement van 5%. De feitelijke premie bedroeg in 2008

Zo lang het pensioenfonds in herstel verkeert, dient jaar-

22,7% van de salarissom van de deelnemers (28,3% van de

lijks een evaluatie van het ingediende herstelplan plaats

pensioengrondslag). Door de sterke daling van de markt-

te vinden. Volgens dat ingediende herstelplan zou de

rente komt de gedempte kostendekkende premie voor

verwachte dekkingsgraad per 31 december 2009 103,8%

2009 en 2010 lager uit dan de actuarieel benodigde premie

zijn geweest. Aan DNB is, in het kader van de evaluatie

vermeerderd met 5% Minimum Vereist Eigen Vermogen.

van het herstelplan, medio februari 2010 een aanwezige

In verband hiermee wordt, met uitzondering van de reeds

dekkingsgraad per 31 december 2009 gerapporteerd van

vastgestelde gedempte premie over 2009 (zijnde 20,3%),

105,2%. Deze aanwezige dekkingsgraad is dus hoger dan

gedurende het dekkingstekort de premie verhoogd.

de in het herstelplan voor eind 2009 verwachte dekkings-

Daarnaast wordt de gedempte kostendekkende premie

graad. Bij de berekening van de feitelijke dekkingsgraad

met ingang van 2010 gebaseerd op een beleggingsrende-

per 31 december 2009 van 105,2% is overigens rekening

ment van 4,5%.

gehouden met een verhoging van de voorziening met 2,5% in verband met actuele ontwikkelingen op het gebied


17

van overlevingskansen. Dat de werkelijke dekkingsgraad

Bank verlangt dat pensioenfondsen, ondanks het feit dat

hoger is dan de in het herstelplan opgenomen verwachte

het Actuarieel Genootschap nog geen update van de

dekkingsgraad is met name te verklaren doordat de

Prognosetafels heeft gepubliceerd, daar in de vaststelling

werkelijke marktrente per einde 2009 en het werkelijke

van de voorziening pensioenverplichtingen rekening mee

beleggingsrendement over 2009 afwijken van de aan

houden. Het bestuur van Stichting BASF Pensioenfonds

names in het herstelplan.

heeft daartoe een opslag van 2,5%-punt bovenop de op

Voor de goede orde wordt op deze plek herhaald dat de

basis van de huidige grondslagen berekende pensioen-

dekkingsgraad zoals deze op basis van de definitieve cijfers

verplichtingen toegepast. Hierdoor is de dekkingsgraad in

uit de jaarrekening kan worden berekend ultimo 2009 op

negatieve zin aangetast. In de evaluatie van het herstelplan

105,6% is uitgekomen. De bij DNB ingediende evaluatie

is eveneens rekening gehouden met genoemde opslag

van het herstelplan was gebaseerd op nog niet volledig

bovenop de voorziening pensioenverplichtingen per

definitieve cijfers.

ultimo 2009. Als het Actuarieel Genootschap in de loop van 2010 nieuwe Prognosetafels publiceert, zal op basis

Het pensioenfonds verkeert per 31 december 2009 niet

daarvan een exactere calculatie van de gevolgen van de

meer in een situatie van dekkingstekort, er is echter wel

toegenomen levensverwachtingen plaatsvinden.

nog steeds sprake van een reservetekort aangezien de dekkingsgraad lager is dan de uit de solvabiliteitstoets

Het bestuur van Stichting BASF Pensioenfonds heeft

voortvloeiende vereiste dekkingsgraad.

met ingang van 1 januari 2010 BASF Polyurethanes Benelux B.V. (voorheen Elastogran B.V.) erkend als aange

Verwachte ontwikkelingen in het komende jaar Jaarlijks dienen pensioenfondsen de voortgang van het herstel conform het ingediende herstelplan te evalueren en te rapporteren aan DNB. Stichting BASF Pensioenfonds heeft op 11 februari 2010 hierover aan DNB gerapporteerd. Indien en voorzover nodig zal Stichting BASF Pensioenfonds in 2010 herziening van maatregelen uit het herstelplan in overweging nemen. Hierbij zullen in beschouwing worden genomen: premies, beleggings beleid, eventuele extra stortingen van de werkgever en eventuele korting van pensioenaanspraken. Vanaf 1 januari 2010 dienen alle pensioenfondsen de informatie over toeslagverlening, conform artikel 48 lid 2 van de Pensioenwet en artikel 59 lid 2 van de Wet verplichte beroepspensioenregeling, uit te drukken in een kwalitatieve en beeldende maatstaf. Deze beeldende maatstaf wordt het toeslagenlabel genoemd. Stichting BASF Pensioenfonds heeft op basis van een verrichte continuïteitsanalyse door Towers Watson voor zowel de actieve als inactieve deelnemers het toeslagenlabel voor 2010 vastgesteld. Dit toeslagenlabel zal vanaf 2010 onder andere op het uniform pensioenoverzicht vermeld worden. Eind 2009 is er binnen de pensioenwereld veel discussie ontstaan ten aanzien van door het Centraal Bureau voor de Statistiek gepubliceerd cijfermateriaal dat duidt op sterk toenemende levensverwachtingen. De Nederlandsche

18

sloten onderneming.

Verzekerdenbestand 1)

Stand per 31 december 2008

Deel-

Gewezen

Pensioen-

nemers deelnemers gerechtigden 174

402

486

Totaal 1.062

Mutaties door:

Nieuwe toetredingen

–

–

–

0

Ontslag met premievrije aanspraak

-2

2

–

0

Waarde-overdracht

–

-3

–

-3

Ingang pensioen

-19

-14

48

15

Overlijden

–

-2

-24

-26

Afkoop

–

-35

-1

-36

Andere oorzaken

4

-3

-1

0

Mutaties per saldo

-17

-55

22

-50

Stand per 31 december 2009

157 2)

347

508

1.012

Specificatie pensioengerechtigden

2009

2008

Ouderdomspensioen/tijdelijk ouderdomspensioen

355

340

Partnerpensioen

150

144

Wezenpensioen

3

2

Totaal

508

486

1)

Dit betreft alleen de DB-regeling.

2)

Waarvan 15 deelnemers met (gedeeltelijke) vrijstelling van premiebetaling.


19

Beleggingenparagraaf

Om die reden is vanaf dat moment ook overgestapt op vergelijking met een hedged benchmark.

Strategische en Tactische Asset-allocatie

Het aandelen-mandaat betreft wereldwijde aandelen,

Sedert eind 2003 wordt onveranderd als strategische asset-

met als benchmark de hedged MSCI World Net in de ver-

allocatie aangehouden:

gelijking tot de rendementen inclusief de effecten van de valuta-overlay.

min

strategisch

De LDI-beleggingen betreffen swapfondsen, deels met max

een zgn. leverage waar tegenover als buffer een voldoende hoog saldo aan cashfondsen wordt aangehouden.

Zakelijke waarden

30%

35%

40%

Vanwege de enorme volatiliteit op de beleggingsmark-

Vastrentend

60%

65%

70%

ten na het uitbreken van de financiële crisis heeft pas in

0%

0%

5%

oktober 2009 gedeeltelijke herallocatie plaatsgevonden

Kas

richting de strategische mix, waardoor eind 2009 31% in De tactische asset-allocatie (tussen zakelijke waarden en

zakelijke waarden en 69% in de LDI-fondsen was belegd.

vastrentend) heeft als uitgangspunt een mechanistische herallocatie, doch uitdrukkelijk onder de voorwaarde dat dit

Het fonds behaalde over het jaar 2009 een totaal rende-

gezien de marktomstandigheden verstandig wordt geacht.

ment voor de beleggingsportefeuille van 6,8%, bij een

Dit wil zeggen dat herallocatie na overschrijding van een

benchmark van 9,9%, hetgeen dus resulteerde in een

tactische bandbreedte slechts geschiedt op advies van de

underperformance van 3,1%.

beleggingscommissie en na goedkeuring door het bestuur

Deze underperformance kwam voor 0,3% uit de fondsen

van het pensioenfonds.

selectie en voor 2,8% uit de asset-allocatie.

Valuta- en Duration-beleid

Economie 2009

Sedert eind februari 2006 bestaat op het in vreemde

De forse teruggang van het bruto binnenlandse product

valuta luidende gedeelte van de aandelenportefeuille een

in de VS (-2,5%), de eurozone (-3,7%) en Japan (-5,2%) laat

zogenaamde currency overlay teneinde het aan de wereld-

duidelijk zien dat de kredietcrisis, die in het najaar van 2008

wijde portefeuille zakelijke waarden inherente valuta-risico

begon, ingrijpende gevolgen heeft gehad voor de volwas-

te minimaliseren. Hierdoor kunnen sindsdien de op basis

sen economieën. Opkomende landen, die nagenoeg geen

van de nieuwe pensioenwet noodzakelijke risico-opslagen

last hadden van de kredietcrisis, lieten in 2009 een groei

ten aanzien van dit valuta-aspect worden beperkt.

zien van 2%. Met een stijging van het bruto binnenlandse product van ruim 8% was China een van de landen die

Teneinde het in de marktwaarde van de pensioenverplich-

zich in de wereldwijde economie het meest positief onder-

tingen schuilende rente-risico voor een aanzienlijk deel

scheidde. Het land was een belangrijke stimulans voor het

(70%) te kunnen compenseren, is in de loop van 2007 in

aantrekken van de wereldwijde economie, mede door de

twee tranches overgegaan tot duration-verlenging middels

aanhoudend grote vraag naar grondstoffen die van China

belegging in zogenaamde LDI-fondsen. Deze transacties

en India uitging. Dat de wereldeconomie zo snel uit een

leiden daarmee tot een beperking van de op basis van de

zeer diep dal kon kuipen, is echter vooral te danken aan de

nieuwe pensioenwet noodzakelijke risico-opslagen ten

bijzonder doortastende aanpak van de centrale banken

aanzien van het rente-aspect.

en de overheden, wereldwijd. Centrale banken verlaagden de officiële rentes tot extreem lage niveaus en slaagden

Gevoerd Allocatiebeleid en Beleggingsresultaat

er via het nemen van crisismaatregelen in om de markten

De beleggingen geschieden sinds Februari 2005 volledig

weer op gang te brengen. Zo werd op grootschalige wijze

via pooled funds en worden beheerd door Blackrock (voor-

instrumenten ingezet om de markten massaal van liquidi-

heen Merrill Lynch) Investment Managers voor de aandelen

teit te voorzien. Overheden stimuleerden de economie via

en BlackRock (voorheen Barclays Global Investors) voor de

het creëren van forse overheidstekorten. Hierdoor werd

LDI-fondsen. Blackrock verzorgt tevens de currency overlay.

20

tegenwicht geboden aan de enorme vraaguitval in de par-

(+6,22%), telecommunicatie (+13,67%) en gezondheids-

ticuliere sector.

zorg (+18,89%) relatief het slechtst presteerden.

De aanpak van de beleidsmakers, waaronder ook interna-

BlackRock Global Enhanced Index Series

tionale organen als het IMF moeten worden genoemd,

Het Global Enhanced Index Fund behaalde een rendement

wierp sneller dan verwacht vruchten af. Allereerst in Azië

van 24,7% en underperformde daarmee de MSCI World

(China) kwam er een economisch herstel op gang. Dat her-

Index met 0,13% in 2009. Stock selection signalen waren

stel, mede ondersteund doordat bedrijven weer hun voor-

verantwoordelijk voor 59 basispunten van de underper-

raden gingen aanvullen, verspreidde zich opvallend snel

formance, de stock substitution strategie droeg dan weer

over de regio’s. Daarmee was een depressie, een langjarige

46 basispunten bij aan de return van het fonds over de loop

economische teruggang, voorkomen.

van het jaar.

Zakelijke waarden

Stock Selection De lage kwaliteit rally, die begon in maart 2009, en onge-

Algemeen

kend hoge correlatie tussen de individuele aandelen en

Na een zeer moeilijk 2008, gekenmerkt door de instorting

de aandelenselectie signalen maakten het voor zowel de

van de economische en financiële markten, zetten de

actieve als kwantitatieve managers moeilijk om de goede

markten tussen januari en begin maart 2009 hun scherpe

aandelen uit te kiezen in 2009. Toch hielpen signaaldiversifi-

dalingen in de VS voort. De tijdsgeest werd gekenmerkt

catie en strikte beheersing van de risico’s, integrale kenmer-

door angst dat het globale financiële systeem op de rand

ken van ons beleggingsproces, om de underperformance

van de afgrond was en dat de wereld een nieuwe Grote

te beperken in deze moeilijke markten.

Depressie tegemoet ging. Beleggers waren ook hoogst

Sinds het uitbreken van de financiële crisis in de tweede

onzeker over de intenties van regeringen en mondiale

helft van 2007 presteerden bedrijven met zicht op gunstige

beleidsmakers. Deze angsten begonnen weg te ebben en

ontwikkelingen op korte termijn beter in tijden van nega-

aandelen gingen fors omhoog toen beleggers inzagen

tief beurssentiment en vice versa. Omgekeerd, wanneer de

met welke schaal er monetaire en fiscale stimuli werden

economie of de marktvooruitzichten positiever werden,

ontplooid om de economische activiteit aan te wakkeren.

gingen goedkoop gewaardeerde bedrijven er proportio-

2009 was over het algemeen een jaar dat in alle ontwik-

neel meer op vooruit daar hun aantrekkelijke waardering

kelde markten gekenmerkt werd door een negatief reële

vaak een reflectie was van hun blootstelling aan probleem-

economische groei en een afname van bedrijfswinsten.

kredieten of van hun aangevochten economisch model.

Ondanks dit scenario slaagden risicovolle activa erin om

In 2009, was het value signaal de grootste bijdrager van

een beter rendement neer te leggen dan risicoloze activa,

performance aan de portfolio, terwijl de price-momentum

daar cash die lange tijd onbelegd was gebleven en bijna

signaal en earnings surprise / earnings estimate revisions

0% return genereerde, langzaamaan opnieuw in de mark-

signalen de grootste detractors vormden. De combinatie

ten werd geïnvesteerd. Het jaar werd afgesloten met een

van bovenstaande signalen zorgde voor een vrij stabiele

forse stijging van de markten ondanks dat deze nog steeds

performance ondanks de sterke veranderingen in

volatiel bleven. Het gevoel leefde dat het economisch her-

sentiment.

stel een meer blijvend karakter had, niettegenstaande de

Tijdens de marktrally van 2009, kozen beleggers voor

aanhoudende onzekerheid en een algemeen gevoel van

risicovolle namen gekarakteriseerd door hogere beta’s of

onbehagen bij de beleggers.

stock-specifieke risico’s, en waren ze minder gericht op

De wereldwijde markten, zoals vertegenwoordigd door

de fundamentals. Als gevolg hiervan, was ons earnings

de MSCI World Index, gingen er 29,99% op vooruit gedu-

sustainability signaal negatief, aangezien bedrijven met een

rende de 12 maanden met uitschieters zoals Noorwegen

concurrentievoordeel op lange termijn en een permanent

(+87,07%), Australië (+76,43%) en Singapore (+73,96%).

hoger return on assets vs hun peers, underperformden.

Sectoraal komen grondstoffen (+61,52%) en IT (+52,36%)

Ook bedrijven met solide inkomsten bleven achter op

naar voren als de best presterende, terwijl nutsbedrijven

minder kwaliteitsvolle ondernemingen in 2009.


21

Ons capital investment and financing signaal was vrijwel

toekomst toe doeltreffend zal zijn. De verdere verbetering

flat in 2009. Over langere periodes belonen beleggers die

van de financiële markten en de grote hoeveelheid liquide

bedrijven die erin slagen om hun investeringen intern te

middelen bij Amerikaanse bedrijven bieden waarschijnlijk

financieren of kapitaal terug te storten aan de aandeelhou-

meer arbitragemogelijkheden voor de toekomst.

ders. Tijdens de financiële crisis, zagen investeerders de versterking van balansen met uitgifte van kapitaal als een

Vastrentende waarden

zeer positieve stap. Ook in 2009 beloonden beleggers die

In 2008 kenden bijna alle beleggingscategorieën met uit-

bedrijven die erin slaagden nieuwe fondsen op de markt te

zondering van staatsobligaties (sterk) negatieve rendemen-

werven.

ten. De combinatie van de-leveraging, een economische

Onze rigoureuze beheersing van risico’s heeft ertoe bijge-

recessie en een financieel stelsel dat op instorten leek te

dragen dat de verliezen ingeperkt werden in 2009 daar wij

staan, zorgden voor extreem volatiele markten en risicomij-

enkele hogere beta- en stock-specifieke risico’s aandelen in

dende beleggers.

de portefeuille opnamen om het risicoprofiel van de index

Een gecoördineerd beleid van de centrale banken, waarin

te benaderen.

uitzonderlijke maatregelen werden genomen om het financiële stelsel te ondersteunen en de economie te stimuleren,

Stock Substitution

zorgden in 2009 voor een economisch herstel. Vanaf het

Arbitrage strategieën waren positief in 2009; merger arbi-

voorjaar begon de wereldwijde economie te herstellen, en

trage, event-driven en relative value strategieën waren allen

de tekenen daarvan werden in de tweede helft van het jaar

positief.

meer en meer zichtbaar.

2009 zag het laagste wereldwijde M&A-deal volume sinds

Deze ‘externe’ stimulus door de centrale banken leidde in

2004 met in het 4de kwartaal een bescheiden toename.

2009 wel tot nieuwe moeilijkheden voor geldmarktfondsen,

Echter, arbitrage spreads werden aangescherpt in de loop

zoals het LDI cashfonds. De feitelijk ongelimiteerde aanvoer

van het jaar en de risicoappetijt verbeterd, wat gunstig

van liquiditeiten aan de gewone banken zorgde ervoor dat

is geweest voor de winstgevendheid van de strategie.

geldmarktfondsen op hun leningen aan dezelfde banken

Verschillende mega-fusies in de gezondheidszorg (Wyeth

een lagere rente moesten accepteren.

/ Pfizer, Schering Plough / Merck, en Genentech / Roche) leverden de grootste bijdrage aan de performance.

Terwijl de financiele markten in 2008 werden gekenmerkt

Event-driven trades waren de grootste positieve bijdragers

door een afgenomen risk appetite en de Eurozone swap

aan arbitrage strategieën. Trades op basis van relocalisatie

markt in het bijzonder door hoge volatiliteit en lagere liqui-

van Amerikaanse bedrijven naar Zwitserland en Ierland en

diteit, werd de Eurozone swap market in 2009 gekenmerkt

de daarop volgende verwijdering uit de S & P en Russell

door herstel en toename in risk appetite en liquiditeit. De

indexen waren succesvol; in het bijzonder Tyco, Ingersoll-

volatiliteit bleef echter hoog.

Rand, en Covidien. De rebalancing van MSCI en Topix waren opnieuw de meest winstgevende trades binnen de index

Beleggingsresultaat 2009

rebalancing strategieën.

In 2009 bestond de beleggingsportefeuille uit BlackRock

In 2009 ontwikkelden we een aantal nieuwe arbitrage

Euro Liability Solution Funds (LDI-fondsen) en een kort

strategieën, bijvoorbeeld relative value pairs, dividend

lopend cash fonds (BlackRock Euro Liquidity First Fund).

capture, en spin-offs, om de alpha uit arbitrage te ver-

Liability Solution Funds hebben als doel om de exposure

hogen. De nieuwe strategieën leverden een positieve

naar rentetarieven te kunnen managen en worden door

bijdrage.

BASF zoals vaak ingezet om de beleggingen (beter) aan te sluiten op de verplichtingen. De specifieke Liability Solution

Portefeuillestrategie

Funds waar BASF in is belegd zijn er op gericht om vaste

Aangezien de markt in de 2de helft van 2009 stabiliseerde

kasstromen te genereren welke gebaseerd zijn op het ver-

en correlaties tussen signalen voor de selectie van aandelen

schil in rente tussen de datum van de beleggingen en van

terugkeerden naar historische normen, verwachten we

verplichtingbetalingen. Op deze manier is de waarde van

dat onze gediversifieerde aanpak bij stockselectie naar de

22

deze fondsen gevoelig voor veranderingen in de nominale

Beleid en risicobeheer

rente.

Het bestuur heeft zijn beleid verwoord in de ABTN.

De totale portefeuille van BASF heeft in 2009 een beleg-

Algemene leidraad voor het uitvoeren van zijn beheer

gingsresultaat behaald van 1,45%, hetgeen een underper-

taken is risicomijdend operationeel management. Het

formance van 0,2% t.o.v. de benchmark betekent.

bestuur beschikt over een aantal beleidsinstrumenten ten

De rentetermijnstructuur daalde in 2009 sterk voor de kor-

behoeve van het beheersen van deze risico’s. Deze beleids-

tere looptijden (tot vijf jaar), maar steeg met ongeveer 0,5%

instrumenten betreffen:

voor de lange looptijden (30+ jaar). Deze sterke wijziging in

–– ALM-beleid en duration matching;

de vorm van de rentetermijnstructuur is duidelijk gedreven

–– dekkingsgraad;

door het beleid van de centrale banken om de economie

–– beleggingsbeleid;

te stimuleren. Deze rentewijzigingen hebben geleid tot een

–– premiebeleid;

absolute positief rendement voor de LDI-fondsen met een

–– toeslagbeleid;

korte looptijd en een absoluut negatief rendement voor de

–– herverzekeringsbeleid;

LDI-fondsen met een lange looptijd.

–– beleid ten aanzien van uitbesteding.

De toename in de verplichtingen van BASF over 2009 door

De keuze en toepassing van beleidsinstrumenten vindt

rentewijzingen en tijdsverloop is ongeveer € 2 miljoen

plaats na uitvoerige analyses ten aanzien van te verwach-

(1,5%). De portefeuille van BASF heeft een geschatte waar-

ten ontwikkelingen van de verplichtingen en de financiële

detoename gezien van 1,5% (€ 1,5 miljoen). Het verschil

markten. Daarbij wordt onder meer gebruikgemaakt van

in waarde wijziging tussen de verplichtingen en de beleg

ALM-studies. Een ALM-studie is een analyse van de struc-

gingen werd veroorzaakt door de mindere performance

tuur van de pensioenverplichtingen en van verschillende

van het LDI geldmarktfonds in 2009 door een klein verschil

beleggingsstrategieën en de ontwikkeling daarvan in

in rentegevoeligheid tussen de verplichtingen en beleg

diverse economische scenario’s.

gingen en door het feit dat ongeveer 70% van de rente gevoeligheid van de verplichtingen wordt afgedekt.

De invloed van deze sturingsmiddelen op de financiële positie van het fonds wordt jaarlijks geëvalueerd. Bij deze evaluatie speelt zowel de huidige financiële positie, als-

Risicoparagraaf

mede de financiële positie van het fonds in de toekomst, een rol.

Inleiding Het fonds wordt bij het beheer van de pensioenverplichtin-

Om te toetsen of het beleid op lange termijn tot de

gen en de financiering daarvan geconfronteerd met risico’s.

gewenste ontwikkeling leidt, voert het pensioenfonds ten

De belangrijkste doelstelling van het fonds is het nakomen

minste eens in de drie jaar een continuïteitsanalyse uit.

van de pensioenverplichtingen en het beheersen van de

Het fonds heeft deze continuïteitsanalyse in het jaar 2008

daarmee verbonden risico’s. Voor het realiseren van deze

voor het eerst laten uitvoeren door Towers Watson. In het

doelstelling wordt gestreefd naar een toereikende solvabili-

kader van het opstellen van het herstelplan is deze conti

teit op basis van de marktwaarde van de pensioenverplich-

nuïteitsanalyse daarna nog geactualiseerd.

tingen. In deze paragraaf wordt ingegaan op het beleid van het pensioenfonds en de risico’s die het pensioenfonds bij

Het risicomodel van DNB kent voor een aantal risicocate

de uitvoering van zijn taken loopt. Voor de wijze waarop

gorieën vastgestelde scenario’s (‘schokken’). De hoofd

deze risico’s zijn afgedekt en een kwantificering van deze

letter ‘S’, aangevuld met een nummer achter een aantal

risico’s wordt verwezen naar de paragraaf “Financiële

risicocategorieën vertegenwoordigt de code die DNB in

risico’s” in de jaarrekening.

het risicomodel voor de desbetreffende risicocategorie hanteert. Bij de berekening van het vereist eigen vermogen (buffers) past het pensioenfonds de standaardmethode toe op basis van de zogenaamde wortelformule (S1 t/m S6).


23

Kwantitatieve en kwalitatieve toelichtingen van deze risico’s

Zakelijke waarden risico (S2)

zijn opgenomen in de “risicoparagraaf” in de jaarrekening.

De waarden van aandelen en onroerend goed zijn onder-

Het vereist vermogen wordt berekend op basis van zowel

hevig aan marktfluctuaties. Fondsen die een deel van hun

de feitelijke als de strategische beleggingsmix. Doorgaans

vermogen in dergelijke zakelijke waarden hebben belegd,

wordt de hoogste van beide gehanteerd als zijnde het ver-

lopen hierdoor risico.

eist eigen vermogen.

Ter beperking van dit risico streeft het fonds naar voldoende spreiding van effecten in de beleggingsporte-

Financiële risico’s

feuille. Het beleggingsbeleid van het pensioenfonds sluit het beleggen met geleend geld uit evenals het verkopen

Solvabiliteitsrisico

van waardepapieren die het pensioenfonds niet bezit.

Het belangrijkste risico voor het fonds betreft het

Evenmin staat het beleggingsbeleid het schrijven van

solvabiliteitsrisico, ofwel het risico dat het fonds niet

opties toe, tenzij het call opties betreft en deze gedekt

beschikt over voldoende vermogen ter dekking van de

worden door onderliggende activa.

pensioenverplichtingen. De solvabiliteit wordt gemeten zowel op basis van alge-

Valutarisico (S3)

meen geldende normen als ook naar de specifieke normen

Valutarisico betreft het risico dat de waarde van de beleg-

welke door de toezichthouder worden opgelegd. Indien de

gingen in vreemde valuta verslechtert als gevolg van

solvabiliteit van het fonds zich negatief ontwikkelt, bestaat

veranderingen van vreemde valutakoersen. De kans dat de

het risico dat er geen ruimte beschikbaar is voor eventuele

wisselkoers van vreemde valuta verslechtert ten opzichte

toeslagverlening over de opgebouwde aanspraken en

van de euro betekent een risico voor een pensioenfonds

ingegane pensioenen. In het uiterste geval kan het nood

omdat verplichtingen veelal in euro luiden en bezittingen

zakelijk zijn dat het fonds verworven pensioenaanspraken

(deels) in vreemde valuta. Dit risico is van belang voor

en pensioenrechten moet verminderen.

zowel directe posities in een valuta, als voor beleggingen

Het solvabiliteitsrisico bestaat uit de volgende

die gewaardeerd zijn in een andere valuta.

risicocategorieën: –– Renterisico (S1).

Het beleid van het pensioenfonds is om het valutarisico

–– Zakelijke waarden risico (S2).

schuilend in de beleggingen in zakelijke waarden in niet-

–– Valuta risico (S3).

Euro landen af te dekken. Middels een zogenaamde over-

–– Grondstoffenrisico (S4).

lay-constructie via BlackRock Investment Managers.

–– Kredietrisico (S5). –– Verzekeringstechnisch risico (S6).

Grondstoffenrisico (S4) Fondsen die beleggen in grondstoffen (commodities)

Renterisico (S1)

lopen het risico dat de waarde van deze beleggingen daalt.

Pensioenfondsen kennen doorgaans een langere loop-

Het pensioenfonds belegt niet in deze categorie.

tijd voor hun verplichtingen dan voor hun bezittingen. Vanwege deze mismatch ondervindt een fonds renterisico.

Kredietrisico (S5)

Immers bij een rentedaling zullen de verplichtingen sterker

Bij het kredietrisico dient het effect van de kredietwaar-

toenemen in waarde dan de bezittingen. Het standaard-

digheid van de tegenpartij tot uitdrukking te komen. Het

model van DNB bevat voorgeschreven rentescenario’s

kredietrisico komt tot uitdrukking in de zogenaamde

(verschuiving actuele rentetermijnstructuur via voorge-

creditspread. Deze spread is het verschil tussen de uitkering

schreven rentefactoren) om het vereist eigen vermogen

die afhangt van de kredietwaardigheid van de tegenpartij

voor dit risico te bepalen.

en een uitkering die met volledige zekerheid, risicovrij, tot

Om de aanwezige mismatch te beperken, dekt het fonds

uitkering zal komen.

middels (Euro) renteswaps met verschillende looptijden

Ter beperking van het kredietrisico gelden binnen het BASF

70% van het renterisico van de verplichtingen af.

Pensioenfonds restricties voor de samenstelling van de vastrentende portefeuilles met beperking tot geografische

24

spreiding, verdeling over verschillende debiteurencatego-

Concentratierisico’s kunnen optreden bij een concentra-

rieën, de minimale kwaliteit van de debiteur (‘rating’) en

tie van de portefeuille in regio’s, economische sectoren

voor de omvang van de beleggingen per debiteur.

of tegenpartijen. Een portefeuille van leningen die sterk sectorgebonden is, kan door deze sectorconcentratie

Verzekeringstechnisch risico (S6)

een verhoogd risico lopen. Indien aandelen in dezelfde

Naast de financiële risico’s staat het fonds bloot aan

sector worden aangehouden is sprake van een cumulatief

verzekeringstechnische risico’s. Binnen het verzekerings

concentratierisico.

technische risico worden in principe alleen risico’s mee-

Dit geldt niet voor Stichting Pensioenfonds BASF omdat alle

genomen die verband houden met sterfte. Het omvat

beleggingen van het pensioenfonds plaatsvinden in beleg-

de risico’s als gevolg van afwijkingen ten opzichte van de

gingsfondsen waarin de mix van beleggingen zeer divers is.

verwachte sterfte en afwijkingen van de verwachte sterftetrend (langlevenrisico).

Inflatierisico

De sterftetrend zelf dient te worden meegenomen bij

Het pensioenfonds kent een voorwaardelijk toeslagenbe-

de bepaling van de voorziening voor risico fonds. Het

leid en communiceert dit beleid, conform wettelijke voor-

pensioenfonds hanteert de generatietafel GBM 2000-2050

geschreven formuleringen, naar alle deelnemers, slapers en

met een leeftijdsterugstelling van twee jaar, prognose

gepensioneerden. Door die communicatie is de kans zeer

periode 2004-2009. Hierop is een verhoogde correctie van

gering dat bij de belanghebbenden verkeerde verwachtin-

2,5% toegepast in verband met de verwachte verdere toe-

gen worden gewekt en juridische claims moeten worden

name van levensverwachtingen.

gehonoreerd. Aangetoond is dat het toeslagenbeleid, ook in financieel mindere tijden, consequent wordt uitgevoerd.

Liquiditeitsrisico Liquiditeitsrisico is het risico dat beleggingen niet tijdig

Niet financiële risico’s

en/of niet tegen een aanvaardbare prijs kunnen worden omgezet in liquide middelen, waardoor het fonds op

Sponsorrisico

korte termijn niet aan zijn verplichtingen kan voldoen.

Het pensioenfonds heeft een directe economische en

Waar de overige risicocomponenten vooral de langere

contractuele band met de werkgever als sponsor van het

termijn betreffen (solvabiliteit), gaat het hierbij om de

pensioenfonds. Deze afhankelijkheid vertaalt zich in risico’s

kortere termijn. Dit risico kan worden beheerst door in het

voor het pensioenfonds, de zogenaamde sponsorrisico’s.

strategische en tactische beleggingsbeleid voldoende

Voorbeelden van sponsorrisico’s zijn ondermeer: faillisse-

ruimte aan te houden voor de liquiditeitsposities. Bij het

mentsrisico, betalingsonmacht van de sponsor veroorzaakt

pensioenfonds is door de keuze van de soort LDI-fondsen

door negatieve ontwikkelingen bij de sponsor, financie-

met jaarlijkse cashflow sprake van een jaarlijkse grote netto-

ringsrisico, beëindiging van de relatie met de sponsor en

instroom. De waarschijnlijkheid van het liquiditeitsrisico en

belangenverstrengeling tussen het pensioenfonds en de

de impact daarvan is derhalve klein. Het liquiditeitsrisico

sponsor.

wordt ook beperkt door de invulling van het cashmanage-

Momenteel is er geen enkele aanwijzing dat deze risico’s

ment. De administrateur ziet toe op een juiste afstemming

zich binnen afzienbare tijd zullen manifesteren.

van de inkomende en uitgaande cash stromen van het fonds.

Omgevingsrisico Hieronder worden risico’s verstaan als gevolg van externe

Concentratierisico

veranderingen. Gedacht kan worden aan veranderingen in

Grote posten zijn aan te duiden als een vorm van con-

de maatschappelijke wens om duurzaam te beleggen.

centratierisico. Om te bepalen welke posten hieronder

Het fonds houdt deze ontwikkelingen nauwlettend in de

vallen moeten per beleggingscategorie alle instrumen-

gaten.

ten met dezelfde debiteur worden gesommeerd. In het algemeen geldt dat concentratierisico kan optreden als

Voorts wordt het bestuur door middel van periodieke rap-

een adequate spreiding van activa en passiva ontbreekt.

portages van zowel de uitvoeringsorganisatie alsmede van


25

externe adviseurs in staat gesteld de risico’s en fondssituatie

Het bestuur erkent voorts dat aan de uitbesteding het risico

goed te monitoren.

is verbonden van discontinuïteit van de dienstverlening door haar administrateur, AZL N.V.

Integriteitsrisico

Bij alle uitbestedingsactiviteiten conformeert het pensioen

Stichting BASF Pensioenfonds heeft een gedragscode en

fonds zich volledig aan de regelgeving van DNB op het

een compliancebeleid. Beide zijn een wettelijke verplich-

gebied van uitbesteding. Het pensioenfonds beschikt voor

ting en DNB ziet actief toe op naleving. DNB toetst voorts

iedere extern uit te voeren activiteit over een uitbestedings-

nieuwe bestuursleden.

overeenkomst die voldoet aan het bij of krachtens artikel 34 van de PW bepaalde. In voorkomende gevallen worden

Operationele risico’s (waaronder interne beheersing, IT en

met de uitvoerende organisatie nadere afspraken omtrent

integriteitsrisico)

procedures, processen, informatieverschaffing en te leveren

Het operationeel risico is het risico op verlies als resultaat

diensten vastgelegd in een Service Level Agreement (SLA).

van inadequate of foutieve interne processen, mensen

In de SLA wordt de dienstverlening inzichtelijk gemaakt en

en systemen of als gevolg van externe gebeurtenissen.

wordt de kwaliteit van de dienstverlening vastgelegd.

Operationele risico’s hebben een negatieve invloed op een goede uitvoering van de pensioenregeling. Voor deze

Juridische risico’s

operationele risico’s geldt wel dat een verregaande reduc-

Een pensioenfonds loopt het risico in rechte aangespro-

tie onevenredig veel inspanning en kosten met zich mee

ken te worden. Ten einde dit risico te beperken kan het

kan brengen. De operationele uitvoering geschiedt door

pensioenfonds maatregelen treffen. Eén risico is dat de

AZL N.V. Deze partij heeft een SAS 70-verklaring (type II).

fondsstukken niet voldoen aan de wettelijke bepalingen.

Door het overleggen van deze verklaring toont AZL N.V.

Een ander risico is dat men als pensioenfondsbestuurder

aan het pensioenfonds én aan de accountant van het pen-

in persoon kan worden aangesproken. Een derde risico

sioenfonds aan, dat de uitvoering ‘in control’ is. Het overleg-

betreft het niet in voldoende mate vorm geven aan consis

gen van de SAS 70-verklaring komt tevens tegemoet aan

tent beleid, dit maakt het pensioenfonds kwetsbaar indien

de Beleidsregel ‘Uitbesteding Pensioenfondsen’ waarin DNB

het hierop wordt aangesproken. Een vierde risico betreft

heeft vastgesteld dat een pensioenfonds dat zijn admini-

het niet of onduidelijk communiceren naar partijen. Een

stratie uitbesteedt aan een uitvoerder verantwoordelijk is

vijfde risico betreft aansprakelijkheid door het niet of niet

en blijft voor een juiste administratie.

goed uitvoeren door partijen die het pensioenfonds heeft

In de SAS 70-verklaring worden tenminste de administra-

ingehuurd. Voor bovengenoemde risico’s heeft het pen

tieve organisatie, de autorisatie en procuratiesystemen

sioenfonds de navolgende maatregelen genomen:

en de interne controle van de uitvoerende organisatie

1. Het pensioenfonds heeft een uitvoeringsorganisatie

vastgelegd.

aangesteld. Deze toetst bij wetswijzigingen de fondsstukken en stelt waarnodig wijzigingen voor aan het

Uitbesteding en de risico’s die hiermee samenhangen Het bestuur heeft onder behoud van zijn verantwoordelijkheden een aantal werkzaamheden structureel uitbesteed. De uitbesteding van werkzaamheden aan een derde partij

bestuur. 2. Het pensioenfonds heeft een bestuurdersaansprakelijkheidsverzekering afgesloten. 3. Het pensioenfonds ziet erop toe dat besluitvorming

heeft tot gevolg dat het bestuur geen directe gezagsver-

consistent en goed gedocumenteerd plaatsvindt. Deze

houding heeft met de personen die bij de derde partij

documentatie zorgt ervoor dat ook derden de inhoud

feitelijk en dagelijks zijn belast met de uitvoering van die werkzaamheden. Het bestuur heeft voorts geen recht-

en werking van dit beleid kunnen volgen. 4. Het pensioenfonds werkt volgens een gedetailleerd

streeks zicht op en voert geen directe controle uit op admi-

communicatieplan. Dit communicatieplan bewaakt de

nistratieve processen, zoals uitbetaling van pensioenen,

wettelijk verplichte communicatiemomenten. Naast

pensioenberekeningen e.d . Daardoor ontbreekt eveneens

deze vereisten beschikt het BASF Pensioenfonds over

zicht op de werkelijke uitvoeringskosten.

een website. Door middel van het planmatig uitvoeren van deze communicatie wordt bewaakt dat aan de

26

eisen van de Pensioenwet en consistentie van de com-

Voor wat betreft de financiële risico’s kan worden opge-

municatieuitingen wordt voldaan.

merkt dat het bestuur per kwartaal wordt voorzien van

5. Met alle uitvoeringsorganisaties zijn contractuele

managementinformatie m.b.t. de status van de beleg-

afspraken gemaakt. Partijen dienen regelmatig te rap-

gingen door de vermogensbeheerders. De beleggings

porteren over het wel of niet voldoen aan de gemaakte

commissie ontvangt maandelijks beleggingsrapportages

afspraken. Daar waar mogelijk heeft het pensioenfonds

van de vermogensbeheerder, zodat er continue inzicht

activiteiten gescheiden ondergebracht, waardoor er

bestaat in de handelingen, risico’s in bijvoorbeeld landen

een mechanisme ontstaat van controle van de ene

en valuta’s en status van de beleggingen. De beleggings-

door de andere partij. Jaarlijks vinden er controles

commissie rapporteert periodiek aan het bestuur.

plaats door actuaris en accountant op de uitvoering door het pensioenfonds. Materiële onvolkomenheden

Ten minste één keer per jaar wordt de vermogens

worden door hen gerapporteerd.

beheerder (BlackRock) gevraagd de op dat moment geldende beleggingsstrategie toe te lichten.

In het algemeen, draagt het bestuur er zorg voor dat zij voldoende kennis en kunde bezit om haar verantwoordelijk-

Het bestuur streeft naar een zodanige invulling van haar

heid te kunnen dragen. Het bestuur heeft hiertoe in 2008

beleid dat jaarlijks wordt voldaan aan de eisen ten aanzien

gewerkt aan een deskundigheidsplan. Verder heeft het

van de financiële positie en dat dit op de lange termijn leidt

bestuur overeenkomstig de principes voor goed pensioen-

tot een zo laag mogelijke en stabiele pensioenpremie.

fondsbestuur in zijn statuten een procedure opgenomen

Om dit te bewerkstelligen beschikt het bestuur over de

teneinde zijn eigen functioneren, zowel van het bestuur als

volgende sturingsmiddelen:

geheel als van de individuele bestuursleden periodiek te

–– de hoogte van de toekomstige premiebaten;

evalueren.

–– de hoogte van de toekomstige toeslagverlening; –– het beleggingsbeleid.

De hierboven genoemde risico’s zijn niet limitatief maar de juiste afdekking van deze genoemde risico’s geven

De invloed van deze sturingsmiddelen op de financiële

wel een indicatie over de juridische weerbaarheid van het

positie van het pensioenfonds wordt jaarlijks geëvalueerd.

pensioenfonds.

Bij deze evaluatie speelt zowel de huidige financiële positie, alsmede de financiële positie van het pensioenfonds in de

Beheersing van de risico’s

toekomst, een rol.

In het verslagjaar is aandacht gegeven aan de opzet en inrichting van de organisatie, inclusief de interne beheer-

Voorts wordt het bestuur door middel van periodieke rap-

sing van risico’s. Het bestuur heeft de risico’s van het BASF

portages van zowel de uitvoeringsorganisatie alsmede van

Pensioenfonds geanalyseerd en een beschrijving c.q. ana-

externe adviseurs in staat gesteld de risico’s en fondssituatie

lyse van deze risico’s opgenomen in de in het verslagjaar

goed te monitoren.

herziene ABTN van het pensioenfonds. Continuïteitsanalyse Voor wat betreft de uitbestedingsrisico’s kan worden

Om te toetsen of het beleid op lange termijn tot de

opgemerkt dat het bestuur overleg heeft gevoerd met

gewenste ontwikkeling leidt, voert het pensioenfonds ten

AZL N.V. over de dienstverlening inclusief de service level

minste eens in de drie jaar een continuïteitsanalyse uit.

agreement.

Het pensioenfonds heeft deze continuïteitsanalyse in 2008 voor het eerst laten uitvoeren door Towers Watson en ver-

Om aan de behoefte van het bestuur aan zekerheid en

volgens in mei 2009 nog laten actualiseren in het kader van

daarmee aan kwaliteitsgaranties tegemoet te komen, heeft

de opstelling van het vereiste herstelplan.

AZL N.V. ervoor gekozen om gecertificeerd te worden volgens de richtlijnen van SAS70.


27

Arnhem, 24 juni 2010

Het Bestuur

G.A.D. van der Lubbe

I.E. van der Werk-Kil

voorzitter

secretaris

C.M. Becx

G.J.M. Bouwhuis

A.W.M. de Bever

R. van Dijk

28

Jaarrekening


29

Balans per 31 december na winstbestemming, in duizenden euro

Activa

• Participaties – Participaties in beleggingsinstellingen t.b.v. SUT-regeling

0

5.106

• Financiële beleggingen

– Zakelijke waarden

46.409

31.666

– Vastrentende waarden/LDI-fondsen

103.608

114.375

– Derivaten

0

2.262

2008

Beleggingen voor risico pensioenfonds [1]

2009

150.017

153.409

Beleggingen voor risico deelnemers [2]

Beschikbare premieregeling

37

0

Herverzekering [3]

10.243

10.285

Vorderingen en overlopende activa [4]

1.871

1.259

Liquide middelen [5]

5.291

122

Totaal activa

167.459

165.075

[..] De tussen haken vermelde nummers verwijzen naar corresponderende nummers in de toelichting op de balans, die een integraal

30

onderdeel uitmaakt van de jaarrekening.

Passiva

2009

2008

8.608

3.404

Reserves

Algemene reserve [6]

Voorziening pensioenverplichtingen voor

risico pensioenfonds

Eigen rekening [7]

142.358

144.512

Herverzekering [8]

10.873

11.374

153.231

155.886

Voorziening SUT-regeling [9]

550

3.829

Voorziening af te dragen BTW [10]

128

107

Voorziening voor risico deelnemers [11]


37

0

Langlopende schulden [12]

42

75

Kortlopende schulden [13]

4.798

1.704

Overlopende passiva [14]

65

70

Totaal passiva

167.459

165.075

[..] De tussen haken vermelde nummers verwijzen naar corresponderende nummers in de toelichting op de balans, die een integraal

onderdeel uitmaakt van de jaarrekening.


31

Staat van baten en lasten in duizenden euro

2009

2008

Beleggingsopbrengsten voor risico pensioenfonds

Directe beleggingsopbrengsten [15]

425

1.858

Indirecte beleggingsopbrengsten [16]

9.676

-6.271

Kosten van vermogensbeheer [17]

-179

-212

9.922

-4.625

Bijdragen van werkgevers en werknemers [18]

1.539

2.612

Saldo van overdrachten van rechten [19]

-69

35

Pensioenuitkeringen [20]

-8.691

-8.355

Mutatie voorziening pensioenverplichtingen voor

risico pensioenfonds [21]

Actuariële premies

-1.614

-1.684

Intresttoevoeging

-3.765

-6.000

Koopsom i.v.m. indexatie

-4

-7

Sterfte

987

-90

Uitkeringen eigen rekening

8.470

7.322

Vrijval kostenreserve

266

249

Overdrachten

81

-78

Aanpassing rekenrente

1.808

-18.920

Overige verzekeringstechnische grondslagen

-102

153

Opslag u.h.v. actuele sterfteontwikkelingen

-3.472

0

Overige mutaties

-501

0

2.154

-19.055

459

-1.089

Mutatie afwaardering herverzekeringsdeel

2.613

-20.144

[..] De tussen haken vermelde nummers verwijzen naar corresponderende nummers in de toelichting op de staat van baten en lasten, die een

32

integraal onderdeel uitmaakt van de jaarrekening.

2009

SUT-regeling [22]

SUT-mutaties

-3.279

-3.587

Mutatie voorziening SUT-regeling

3.279

3.734

2008

Mutatie voorziening af te dragen BTW [23]

0

147

-21

-107

Mutatie voorziening voor risico deelnemers [24]

Mutaties beleggingen beschikbare premieregeling

37

0

Mutaties voorziening beschikbare premieregeling

-37

0

0

0

Herverzekeringen [25]

Premies

-107

-110

Uitkeringen

672

694

Resultatendeling

0

21

565

605

Pensioenuitvoerings- en administratiekosten [26]

-651

-682

Overige baten en lasten [27]

-3

25

Saldo van baten en lasten

5.204

-30.489

5.204

-30.489

Bestemming van het saldo

Algemene Reserve

[..] De tussen haken vermelde nummers verwijzen naar corresponderende nummers in de toelichting op de staat van baten en lasten, die een

integraal onderdeel uitmaakt van de jaarrekening.


33

Kasstroomoverzicht in duizenden euro

Pensioenactiviteiten

Ontvangsten

2009

Bijdragen

1.972

2.509

Herverzekerde uitkeringen

697

713

Overgenomen pensioenverplichtingen

2

435

Afname voorziening SUT-regeling

1.723

1.277

Overige

133

178

Uitgekeerde pensioenen

-8.702

-8.371

Overgedragen pensioenverplichtingen

-71

-400

Premies herverzekering

-107

-110

Pensioenuitvoerings- en administratiekosten

-595

-958

-9.475

-9.839

Beleggingsactiviteiten Ontvangsten

Directe beleggingsopbrengsten

544

1.846

Verkopen en aflossingen beleggingen

31.103

12.669

5.112

Uitgaven

4.527

2008

31.647

14.515

Uitgaven

Aankopen beleggingen

-21.347

-9.754

Kosten van vermogensbeheer

-179

-274

Overige

-4

0

-21.530

-10.028

Mutatie geldmiddelen

5.169

-240

Saldo geldmiddelen 1 januari

122

362

Saldo geldmiddelen 31 december

5.291

122

34

Grondslagen voor waardering en resultaatbepaling

alle toekomstige geldstromen contant gemaakt tegen de

Algemeen

Herverzekering

geldende marktpercentages.

Dit betreft de gekapitaliseerde waarde van de herverzekeToepassing Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving

ringspolissen, berekend volgens de grondslagen van de

Stichting BASF Pensioenfonds heeft bij de samenstelling

voorziening pensioenverplichting.

van dit jaarverslag de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving toegepast, overeenkomstig Titel 9, Boek 2 BW.

Voorziening pensioenverplichtingen De VPV is, evenals vorig jaar, gelijk aan de actuariële

Waardering

contante waarde van de opgebouwde, premievrije en ingegane pensioenen. Bij de vaststelling van de VPV is

Algemeen

uitgegaan van marktwaardering. Dit houdt onder andere

Activa en passiva worden gewaardeerd tegen de kostprijs,

in dat gerekend is met de termijnstructuur van de actuele

tenzij hierna een andere waarderingsgrondslag wordt

nominale marktrente zoals gepubliceerd door DNB.

vermeld. De pensioenverplichtingen worden berekend volgens Buitenlandse valuta

overlevingskansen van een generatietafel 2000-2050

Activa en passiva in buitenlandse valuta worden omgere-

inclusief toepassing sterftetrend. Voorheen werd gebruik

kend tegen de ultimo jaar geldende koersen.

gemaakt van de overlevingstafel GBM/GBV 1995-2000 zonder toepassing sterftetrend.

Transacties in vreemde valuta’s gedurende de verslag periode worden in de jaarrekening verwerkt tegen de

Het bestuur van het pensioenfonds heeft in 2010 het

koers van afwikkeling. De uit de omrekening per balans-

besluit genomen om (vooruitlopend op de nieuw te publi-

datum voortvloeiende koersverschillen worden, rekening

ceren Prognosetafel van het Actuarieel Genootschap) bij

houdend met eventuele dekkingstransacties, opgenomen

de vaststelling van de voorziening pensioenverplichtingen

in de staat van baten en lasten.

per 31 december 2009 rekening te houden met een opslag voor actuele sterfteontwikkelingen van 2,5%.

Participaties in beleggingsinstellingen De ter beurze genoteerde beleggingsinstellingen zijn

Voorziening SUT-regeling

gewaardeerd tegen de actuele waarde, zijnde de beurs-

Met ingang van 1-1-2003 nam het pensioenfonds de

waarde. Niet ter beurze genoteerde fondsen worden

SUT-regeling over van BASF Nederland B.V.

gewaardeerd tegen de actuele waarde, zijnde de intrinsieke

Daartoe diende de voorziening van de werkgever per

waarde.

31-12-2002 overgedragen te worden aan het pensioenfonds. Deze voorziening is de berekende waarde van de

Zakelijke waarden

verplichtingen op de toegekende SUT-uitkeringen.

De zakelijke waarden, aandelen, converteerbare obligaties en opties, zijn gewaardeerd tegen de beurswaarde ultimo

Resultaatbepaling

boekjaar. Algemeen Vastrentende waarden

De baten en lasten worden toegerekend aan het jaar

Alle vastrentende beleggingen, obligaties en leningen op

waarop ze betrekking hebben.

schuldbekentenis, worden gewaardeerd tegen actuele waarde. Voor de obligaties is dat de beurswaarde ultimo

Directe beleggingsopbrengsten

boekjaar en voor de leningen op schuldbekentenis is dat

Onder directe beleggingsopbrengsten wordt bij vast

de berekende actuele waarde. Bij deze berekening worden

rentende waarden verstaan de rente-opbrengst


35

verminderd met de kosten; bij de zakelijke waarden wordt hieronder verstaan het bruto-dividend, voor aftrek van dividendbelasting, verminderd met de kosten. De intresten van overige activa en passiva worden opgenomen op basis van nominale bedragen. Indirecte beleggingsopbrengsten Onder deze post worden de volgende resultaten opgenomen: –– gerealiseerde koersverschillen bij verkopen van aandelen, converteerbare obligaties en obligaties; –– gerealiseerde koersverschillen bij (af )lossing van leningen op schuldbekentenis en obligaties; –– boetes bij vervroegde aflossingen van leningen op schuldbekentenis; –– valutaverschillen met betrekking tot zakelijke waarden, vastrentende waarden, deposito’s, valutatermijntransacties en bankrekeningen in buitenlandse valuta; –– niet-gerealiseerde koersen valutaverschillen inzake aandelen, converteerbare obligaties, obligaties en leningen op schuldbekentenis.

36

Toelichting op de balans per 31 december in duizenden euro Activa [1]

Beleggingen voor risico pensioenfonds

Niet

Stand

ultimo

verstrek-

Verkopen

koers-

koers-

ultimo

2008

kingen

aflossingen

verschillen

verschillen

2009

5.106

0

-5.106

0

0

0

Categorie

Participaties

Participaties in beleggingsinstellingen

t.b.v. SUT-regeling

Financiële beleggingen

Aankopen/ Gerealiseerde gerealiseerde

Stand

Aandelen

31.666

9.700

-3.862

222

8.683

46.409

Vastrentende waarden/LDI-fondsen

114.375

11.647

-23.644

45

1.185

103.608

Derivaten/valutatermijncontracten

2.262

0

-3.434

1.172

-1.247

-1.247

Totaal financiële beleggingen

148.303

21.347

-30.940

1.439

8.621

148.770

Totaal belegd vermogen

153.409

21.347

-36.046

1.439

8.621

148.770

Waarvan onder de passiva

gepresenteerd

Derivaten/valutatermijncontracten

0

1.247

Totaal beleggingen activa

153.409

150.017

[2]

Beleggingen voor risico deelnemers

Niet

Stand

ultimo

Aankopen/ Gerealiseerde gerealiseerde verstrek-

Verkopen

koers-

koers-

ultimo

Stand

Categorie

2008

kingen

aflossingen

verschillen

verschillen

2009


0

34

-3

0

6

37


37

[3]

2009

2008

Herverzekering

Stand per 1 januari

10.285

10.338

Mutatie

588

1.036

Afwaardering i.v.m. kredietrisico

-630

-1.089

10.243

10.285

Contante waarde van door deelnemers gecedeerde premievrije aanspraken jegens de verzekeringsmaatschappijen Nationale Nederlanden, Delta Lloyd en AMEV [4]

Vorderingen en overlopende activa Vorderingen Herverzekeraar

0

Beleggingen

1.247

0

Onderneming

604

1.037

25

1.851

Overlopende activa

Lopende intrest - obligaties

16

114

Lopende intrest - banken

4

5

Dividend zakelijke waarden

0

78

[5]

Totaal vorderingen en overlopende activa

20

197

1.871

1.259

Liquide middelen Depotbanken

27

5

ING Bank N.V.

4.714

145

ING Bank N.V. t.b.v. SUT-regeling

550

0

Kruisposten

0

-28

38

1.062

5.291

122

Passiva

2009

Reserves

[6]

Algemene reserve

Stand per 1 januari

3.404

24.300

Vrijval beleggingsreserve zakelijke waarden

0

6.291

Vrijval beleggingsreserve vastrentende waarden

0

3.302

Saldobestemming boekjaar

5.204

-30.489

2008

Totaal eigen vermogen

Het minimaal vereist eigen vermogen bedraagt

5.840

Het vereist eigen vermogen bedraagt

17.365

De dekkingsgraad is

8.608

3.404

3,8%

7.780

5,0%

11,3%

17.895

11,5%

105,6%

102,2%

De dekkingsgraad is vastgesteld als het totaal vermogen gedeeld door de voorziening pensioenverplichtingen voor risico pensioenfonds

De berekening is als volgt:

(153.231 + 8.608) /153.231 x 100% = 105,6%

Voorziening pensioenverplichtingen voor

risico pensioenfonds

[7]

Eigen rekening

144.512

125.457

Actuariële premies

1.614

1.684

Intresttoevoeging

3.765

6.000


4

7

Stand per 1 januari Het verloop van de voorziening is als volgt:

Sterfte

-987

90


-8.470

-7.322


-266

-249

Overdrachten

-81

78


-1.808

18.920


102

-153


3.472

0

Overige mutaties

501

0

Stand per 31 december


142.358

144.512

39

2009

2008

De voorziening pensioenverplichtingen voor risico pensioenfonds is als volgt opgebouwd

Deelnemers

27.457

33.707

Gewezen deelnemers

20.494

23.915

Pensioengerechtigden

101.808

98.264


3.472

0

153.231

155.886

Af: herverzekering

-10.873

-11.374

Blijft: voorziening pensioenverplichtingen eigen rekening

142.358

144.512

[8]

Herverzekering

Stand per 1 januari

11.374

10.338

Mutatie

-501

1.036

[9]


10.873

11.374

153.231

155.886

Totaal voorziening pensioenverplichtingen voor risico pensioenfonds Voorziening SUT-regeling Stand per 1 januari

3.829

7.563

Rendement

0

-57

Af: uitkeringen en onttrekkingen

-1.556

-2.400

Af: correctie voorgaande jaren

-1.723

-1.277

[10]


550

Voorziening af te dragen BTW

Stand per 1 januari

107

0

Mutatie

21

107

[11]


128

107

Voorziening voor risico deelnemers

Stand per 1 januari

0

Bij: stortingen

34

0

Af: opnames

-3

0

Rendement

6

0


40

3.829

0

37

0

[12] [13]

2009

2008

42

75

Langlopende schulden BIS-deelnemer IGR-uitkering Kortlopende schulden

Te betalen loonheffing

208

217

Sociale lasten

38

41

Uitkeringen

58

0

Te betalen algemene kosten

247

111

Ondernemingen

3.000

1.277

Valutatermijncontracten

1.247

0

Beleggingen diverse

0

58

[14]

4.798

1.704

65

70

Overlopende passiva Ramingen algemene kosten


41

Toelichting op de staat van baten en lasten (in duizenden euro) Bezoldiging bestuursleden De bestuursleden van Stichting BASF Pensioenfonds hebben in 2009 geen bezoldiging ontvangen Personeel Gedurende het boekjaar 2009 had Stichting BASF Pensioenfonds geen personeel in dienst.

Baten en lasten [15]

2009

Beleggingsopbrengsten voor risico pensioenfonds Directe beleggingsopbrengsten

Zakelijke waarden

9

0


358

1.886

Liquide middelen

60

-28

Waardeoverdrachten

-3

0

Overige intrest

1

0

[16]

Totaal directe beleggingsopbrengsten

425

1.858

Indirecte beleggingsopbrengsten Gerealiseerde koersverschillen

Zakelijke waarden

222

-1.929


45

88

Derivaten

1.172

49

Valutaverschillen

-384

-3.478

2008

1.055

-5.270

Niet-gerealiseerde koersverschillen

Zakelijke waarden

8.683

-17.695


1.185

14.432

Derivaten

-1.247

2.262

8.621

-1.001

9.676

-6.271

42

Totaal indirecte beleggingsopbrengsten

[17]

2009

2008

Kosten van vermogensbeheer

Bewaarloon effecten

-30

-9

Beheerloon

-149

-203

Totaal kosten vermogensbeheer

-179

-212

Totaal beleggingsopbrengsten voor risico pensioenfonds

9.922

-4.625

[18]

Bijdragen van werkgevers en werknemers

Premies werkgevers

1.498

2.165

Premies werknemers

313

373

Afrekening vorig boekjaar

-279

0

FVP-bijdragen

7

67

Bijdragen tijdens WAO

0

7

1.539

Kostendekkende premie

2.126

2.413

Gedempte kostendekkende premie

1.676

2.322

Feitelijke premie

1.811

2.538

Onvoorwaardelijke aanspraken

1.746

1.954

Solvabiliteitsopslag

219

291

Opslag voor uitvoeringskosten

161

168

2.126

2.413

De kostendekkende premie is als volgt samengesteld:

De gedempte premie is als volgt samengesteld:

Onvoorwaardelijke aanspraken

1.353

1.881

Solvabiliteitsopslag

199

282

Opslag voor uitvoeringskosten

124

159

1.676

2.322

[19]

2.612

Saldo van overdrachten van rechten

Overgenomen pensioenverplichtingen

2

435

Overgedragen pensioenverplichtingen

-71

-400


-69

35

43

[20]

2009

Pensioenuitkeringen

Ouderdomspensioen

-6.341

-6.082

Weduwepensioen

-1.392

-1.334

Wezenpensioen

-14

-14

Prepensioen

-381

-321

Extra uitkering CIAGO-regeling

-224

-278

Overige

-339

-326

[21]

-8.691

risico pensioenfonds -1.614

-1.684

Intresttoevoeging

-3.765

-6.000


-4

-7

Sterfte

987

-90


8.470

7.322


266

249

Overdrachten

81

-78


1.808

-18.920


-102

153


-3.472

0

Overige mutaties

-501

0

2.154

-19.055

459

-1.089

Mutatie afwaardering herverzekeringsdeel

[22]

-8.355

Mutatie voorziening pensioenverplichtingen voor Actuariële premies

2008

2.613

-20.144

SUT-regeling SUT mutaties

SUT-uitkeringen

-3.279

-3.530

Rendement SUT gelden

0

-57

-3.279

-3.587

Dotatie voorziening

3.279

3.734

0

147

-21

-107

[23]

44

Mutatie voorziening SUT-regeling

Mutatie voorziening af te dragen BTW

[24]

2009

2008

Mutatie voorziening voor risico deelnemers Beschikbare premieregeling

Stortingen en opnames

31

0

Rendement

6

0

37

0

-37

0

Dotatie voorziening

0

0

-107

-110

672

694

Winstdeling

0

21

565

605

[25]

Herverzekeringen

Premies

Risico premie Uitkeringen uit herverzekering

Ouderdomspensioen

Resultatendeling

[26]

Pensioenuitvoerings- en administratiekosten

Administratie

-296

-180

Accountant

-30

-28

Pensioen- en actuarieel advies

-259

-402

Secretariaat

-54

-52

De Nederlandsche Bank

-2

-3

Overige kosten

-10

-17

[27]

-651

Overige baten en lasten

Uitkeringen

0

0

Overige

-3

25

-682

Saldo van baten en lasten


-3

25

5.204

-30.489

45

Actuariële analyse

Resultaat op:

2009

Intrest

-3.765

-6.491

Beleggingen

9.922

-4.625

Kosten pensioenuitvoering

-224

-265

Sterfte

808

45

Invaliditeit

0

135

Herverzekeringsdeel technische voorzieningen

630

641

Uitkeringen

-221

-288

Financiering

0

416

Indexatie pensioenen

-4

-7

Herverzekering

0

-90

Waardeoverdrachten

19

31


1.808

-20.140


102

83


-3.472

0

Andere baten en lasten

-399

66

Arnhem, 24 juni 2010

Het Bestuur

G.A.D. van der Lubbe

I.E. van der Werk-Kil

voorzitter

secretaris

C.M. Becx

G.J.M. Bouwhuis

A.W.M. de Bever

R. van Dijk

46

5.204

2008

-30.489

Overige gegevens

Gebeurtenissen na balansdatum

wordt het meerdere ten gunste van de algemene reserve

Er hebben zich geen relevante gebeurtenissen voorgedaan

geboekt.

na balansdatum.

Resultaatbestemming Financiering Stichting BASF Pensioenfonds ontvangt van de werkgever

Resultaatverdeling

een structurele bijdrage. Deze bijdrage wordt vastgesteld

Het bestuur heeft besloten het resultaat over het boekjaar

op een percentage van de salarissom. Het percentage

2009 als volgt te verdelen:

wordt jaarlijks –na advies van de actuaris– vastgesteld met gebruikmaking van verwachtingen omtrent salaris-, indexa-

tie-, en bestandsontwikkelingen, huidig en verwacht ren-

dement. Daarbij bestaat de mogelijkheid een onderscheid

2009 x € 1.000

te maken naar onderneming. Voor het boekjaar 2009 is voor de ondernemingen BASF Nederland B.V. en BASF Color

Algemene reserve

5.204

Solutions Netherlands B.V. een premiebijdrage vastgesteld van 20,3%. De structurele bijdrage omvat: –– een actuariële koopsom voor de inkoop van de pen sioenopbouw in het boekjaar overeenkomstig de statuten en het pensioenreglement van het pensioenfonds; –– een jaarlijkse risicokoopsom ter dekking van het nog niet gefinancierde nabestaandenpensioen op het moment van vaststellen; –– een risicokoopsom ter dekking van het arbeidsongeschiktheidspensioen; –– een risicokoopsom ter dekking van het Anw-hiaat pensioen. De financiering van de indexatielasten geschiedt uit de gealloceerde overrente uitgaande boven de rekenrente. De niet gebruikte maar wel gealloceerde overrente wordt gedoteerd aan een voorziening aanpassing pensioenen. De voorziening aanpassing pensioenen bedraagt maximaal 10% van de voorziening pensioenverplichtingen. Indien de voorziening aanpassing pensioenen dit niveau overschrijdt


47

Actuariële verklaring

Mijn onderzoek heb ik zodanig uitgevoerd, dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de resultaten

Opdracht

geen onjuistheden van materieel belang bevatten. Ik

Door Stichting BASF Pensioenfonds te Arnhem is aan

heb mij een oordeel gevormd over de waarschijnlijkheid

Towers Watson de opdracht verleend tot het afgeven van

waarmee het pensioenfonds de tot balansdatum aange-

een actuariële verklaring als bedoeld in de Pensioenwet

gane verplichtingen kan nakomen, mede in aanmerking

over het boekjaar 2009.

nemend het financieel beleid van het pensioenfonds.

Gegevens

De beschreven werkzaamheden en de uitvoering daarvan

De gegevens waarop mijn onderzoek is gebaseerd, zijn

zijn in overeenstemming met de binnen het Actuarieel

verstrekt door en tot stand gekomen onder de verantwoor-

Genootschap geldende normen en gebruiken, en vormen

delijkheid van het bestuur van het pensioenfonds.

naar mijn mening een deugdelijke grondslag voor mijn oordeel.

Voor de toetsing van de fondsmiddelen en voor de beoordeling van de vermogenspositie heb ik mij gebaseerd op

Oordeel

de financiële gegevens die ten grondslag liggen aan de

De technische voorzieningen zijn, overeenkomstig de

jaarrekening.

beschreven berekeningregels en uitgangspunten, als geheel bezien, toereikend vastgesteld.

In overeenstemming met de richtlijn “Samenwerking tussen accountant en actuaris ter zake van de controle van

Het eigen vermogen van het pensioenfonds is op de

verantwoordingen van verzekeringsinstellingen” heeft de

balansdatum lager dan het wettelijk vereist eigen vermo-

accountant van het pensioenfonds mij geïnformeerd over

gen, maar niet lager dan het wettelijk minimaal vereist

zijn bevindingen ten aanzien van de betrouwbaarheid en

eigen vermogen

de volledigheid van de administratieve basisgegevens en de overige uitgangspunten die voor mijn oordeelsvorming

Gemeten naar de wettelijke maatstaf is ten aanzien van de

van belang zijn.

verplichtingen, aangegaan tot balansdatum, sprake van een reservetekort.

Werkzaamheden Ter uitvoering van de opdracht heb ik onderzocht of

Met inachtneming van het voorafgaande heb ik mij ervan

is voldaan aan de artikelen 126 tot en met 140 van de

overtuigd dat is voldaan aan de artikelen 126 tot en met

Pensioenwet.

140 van de Pensioenwet met uitzondering van artikel 132 PW vanwege het reservetekort.

De door het pensioenfonds verstrekte administratieve basisgegevens en de bevindingen van de accountant ten

De vermogenspositie van Stichting BASF Pensioenfonds

aanzien hiervan zijn zodanig, dat ik die gegevens als uit-

is naar mijn mening niet voldoende vanwege het

gangspunt voor mijn beoordelingswerkzaamheden heb

reservetekort.

aanvaard. Als onderdeel van de werkzaamheden voor de opdracht:

Apeldoorn, 24 juni 2010

–– heb ik ondermeer onderzocht of de technische voorzieningen, het minimaal vereist eigen vermogen en het vereist eigen vermogen toereikend zijn vastgesteld; en –– heb ik mij een oordeel gevormd over de vermogens positie van het pensioenfonds.

48

René de Vries AAG Verbonden aan Towers Watson

Aan het bestuur van Stichting BASF Pensioenfonds

opmaken van en getrouw weergeven in de jaarrekening van vermogen en resultaat relevante interne beheersingssysteem, teneinde een verantwoorde keuze te kunnen

Accountantsverklaring

maken van de controlewerkzaamheden die onder de gegeven omstandigheden adequaat zijn maar die niet tot

Verklaring betreffende de jaarrekening

doel hebben een oordeel te geven over de effectiviteit van

Wij hebben de in dit verslag opgenomen jaarrekening 2009

het interne beheersingssysteem van de stichting. Tevens

van Stichting BASF Pensioenfonds te Arnhem bestaande uit

omvat een controle onder meer een evaluatie van de aan-

de balans per 31 december 2009 en de staat van baten en

vaardbaarheid van de toegepaste grondslagen voor finan-

lasten over 2009 met de toelichting gecontroleerd.

ciële verslaggeving en van de redelijkheid van schattingen die het bestuur van de stichting heeft gemaakt, alsmede

Verantwoordelijkheid van het bestuur

een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening.

Het bestuur van de stichting is verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening die het vermogen en het

Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-

resultaat getrouw dient weer te geven, alsmede voor

informatie voldoende en geschikt is als basis voor ons

het opstellen van het jaarverslag, beide in overeenstem-

oordeel.

ming met Titel 9 Boek 2 BW. Deze verantwoordelijkheid omvat onder meer: het ontwerpen, invoeren en in stand

Oordeel

houden van een intern beheersingssysteem relevant voor

Naar ons oordeel geeft de jaarrekening een getrouw beeld

het opmaken van en getrouw weergeven in de jaarreke-

van de grootte en de samenstelling van het vermogen van

ning van vermogen en resultaat, zodanig dat deze geen

Stichting BASF Pensioenfonds per 31 december 2009 en

afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of

van het resultaat over 2009 in overeenstemming met Titel 9

fouten bevat, het kiezen en toepassen van aanvaardbare

Boek 2 BW.

grondslagen voor financiële verslaggeving en het maken van schattingen die onder de gegeven omstandigheden

Verklaring betreffende andere wettelijke

redelijk zijn.

voorschriften en/of voorschriften van regelgevende instanties

Verantwoordelijkheid van de accountant

Op grond van de wettelijke verplichting ingevolge

Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel

artikel 2:393 lid 5 onder f BW melden wij dat het jaarverslag,

over de jaarrekening op basis van onze controle. Wij

voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met

hebben onze controle verricht in overeenstemming met

de jaarrekening zoals vereist in artikel 2:391 lid 4 BW.

Nederlands recht. Dienovereenkomstig zijn wij verplicht te voldoen aan de voor ons geldende gedragsnormen en zijn wij gehouden onze controle zodanig te plannen en uit

Utrecht, 24 juni 2010

te voeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel

KPMG Accountants N.V.

belang bevat. Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter

H.P. van der Horst RA

verkrijging van controle-informatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De keuze van de uit te voeren werkzaamheden is afhankelijk van de professionele oordeelsvorming van de accountant, waaronder begrepen zijn beoordeling van de risico’s van afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten. In die beoordeling neemt de accountant in aanmerking het voor het


49

50

Bijlagen

Begrippenlijst

Algemene nabestaandenwet De Anw vervangt met ingang van 1 juli 1996 de

ABTN

Algemene Weduwen- en Wezenwet. De volgende groepen

Afkorting voor actuariële en bedrijfstechnische nota. In

hebben recht op een Anw-uitkering bij overlijden van de

de ABTN wordt door het bestuur van een pensioenfonds

echtgeno(o)t(e) of partner:

uiteengezet welke actuariële en bedrijfstechnische opzet

–– nabestaanden geboren vóór 1 januari 1950;

ten grondslag ligt aan een fonds. Ook wel bedrijfsplan

–– nabestaanden die ongehuwde kinderen jonger dan

genoemd. Hierin komen drie hoofdonderwerpen aan de orde: de wijze van vaststelling van de verplichtingen jegens de deelnemers, de beleggingsportefeuille en het intern risicobeheersingssysteem.

18 jaar verzorgen; –– nabestaanden die voor ten minste 45% arbeidsongeschikt zijn. De netto Anw-uitkering bedraagt maximaal 70% van het netto minimumloon en is afhankelijk van het inkomen.

Actuariële grondslagen

Een gedeelte van het inkomen uit arbeid wordt vrijgelaten.

Wanneer een contante waarde van een reeks toekomstige

Ongehuwd samenwonenden worden gelijkgesteld met

uitkeringen moet worden bepaald maakt de actuaris

gehuwden.

gebruik van actuariële grondslagen, zoals: de rekenrente; de kansstelsels: sterftekansen, arbeidsongeschiktheids- en

Algemene Ouderdomswet

revalideringskansen, frequenties van gehuwd zijn, soms

De Algemene Ouderdomswet (AOW) is in 1956 tot stand

ook toekomstige salarisontwikkeling of indexatiebeleid

gekomen. Het is een volksverzekering en geldt dus voor

enz.; kostenopslagen (bijvoorbeeld voor administratie

alle ingezetenen van Nederland. De AOW voorziet in uitke-

kosten en/of uitbetalingskosten).

ringen bij ouderdom. De uitkeringen gaan in op de eerste dag van de maand waarin de verzekerde 65 jaar wordt. De

Actuariële methoden

hoogte van de uitkeringen is niet afhankelijk van het loon

Methoden om met behulp van actuariële grondslagen de

dat gedurende een eventuele loopbaan is verdiend, maar

contante waarde te berekenen van een reeks toekomstige

is afhankelijk van de burgerlijke staat en de gezinssituatie

uitkeringen of bijdragen.

waarin de verzekerde verkeert.

Actuele waarde

ALM

De actuele waarde is voor beleggingen waarvoor dagelijks

Afkorting voor Asset Liability Management.

openbare prijzen worden vastgesteld, zoals aandelen en

Een ALM-studie betreft de analyse van het risicobeheer

obligaties, de beurswaarde. Voor andere vastrentende waar-

van de balans tussen activa en de passiva van een

den, zoals onderhandse leningen en hypotheken, wordt

pensioenfonds. Deze studie dient te resulteren in de

de actuele waarde benaderd als de contante waarde van

formulering van een strategisch beleggingsbeleid.

de toekomstige nettokasstromen. Als actuele waarde van de beleggingen in vastgoedfondsen wordt de intrinsieke

Backservice

waarde gehanteerd.

Pensioenaanspraken (of de waarde ervan) die betrekking hebben op de achterliggende dienstjaren en die ontstaan door verandering in de pensioengrondslag.


51

Benchmark

Converteerbare obligatie

Vooraf vastgestelde, objectieve maatstaf voor de prestatie

Een obligatie die gedurende de looptijd kan worden omge-

van (de beheerder van) een beleggingsportefeuille of

wisseld (geconverteerd) in aandelen. Deze mogelijkheid

pensioenfonds. Een beursindex bijvoorbeeld. In het stra-

is als een extraatje aan de obligatie meegegeven door de

tegisch beleggingsbeleid wordt door het pensioenfonds

uitgever, teneinde de obligatie gemakkelijker te kunnen

zelf vooraf een normportefeuille, al dan niet bestaande uit

plaatsen.

indices, bepaald. Aan de hand van de benchmark kunnen normwegingen voor de verdeling van de beleggingen over

Coupon

(sub)categorieën, en normrendementen bij een gegeven

Genummerd deel van de obligatie waarop de jaarlijkse

risicoprofiel van het fonds worden benoemd.

rente wordt uitbetaald.

Bestuurstoets

Couponrendement

De bestuurderstoets wordt uitgevoerd door

Verhoudingsgetal tussen het bedrag aan ontvangen

De Nederlandsche Bank (DNB, voorheen: Pensioen- en

couponrente en de beurswaarde van de obligatie in

Verzekeringskamer). Door middel van deze toets –waartoe

kwestie op een bepaald moment, of van de beurswaarde

het bestuur de DNB van diverse documenten moet voor-

bij aankoop van de obligatie.

zien– kan de toezichthouder zich een beeld vormen van de deskundigheid en integriteit van de bestuurders van het

De Nederlandsche Bank

pensioenfonds. Indien de toets tot een negatief oordeel

Bij wet ingesteld toezichthoudend orgaan dat onder

leidt, kan de DNB een voorgenomen (her)benoeming van

andere de navolging van de Pensioenwet bewaakt.

een kandidaat-bestuurslid tegenhouden. Derivaten Beurskoers

Financiële contracten waarvan de waarde afhankelijk is

Marktprijs van een aandeel, obligatie of andere

van een of meer onderliggende activa, referentieprijzen

waardepapieren.

of indices. Voorbeelden van derivaten zijn opties, termijncontracten en rente- en valutaswaps.

Calloptie De koper van de calloptie krijgt het recht om de onder

Directe beleggingspbrengsten

liggende waarde van de optie (aandelen bijvoorbeeld)

Onder de directe beleggingsopbrengsten worden verstaan:

gedurende de looptijd van de optie voor een bepaald

dividend- en rente opbrengsten van de beleggingen.

bedrag –de uitoefenprijs– te kopen. Voor dat recht betaalt hij premie. De verkoper van een calloptie –de schrijver–

Duration

moet eventueel de onderliggende waarde leveren aan

De gewogen gemiddelde looptijd van de kasstromen van

de koper van de optie tegen de uitoefenprijs. De optie-

een obligatie, waarbij weging geschiedt op basis van de

schrijver ontvangt voor deze verplichting de optie premie.

contante waarde van iedere kasstroom. Duration is een graadmeter voor de rentegevoeligheid van een obligatie. In

Contante waarde

de regel: hoe langer de looptijd van een obligatie,

De contante waarde op een bepaald moment van

hoe gevoeliger de koers van die obligatie voor rente

(een serie) betalingen in de toekomst, is het bedrag dat

veranderingen. Indien men een daling van de rente

op dat moment aanwezig zou moeten zijn om, rekening

verwacht is het profijtelijk een obligatie met een zo lang

houdend met rente-aangroei (rekenrente) en eventuele

mogelijke duration te kopen, aangezien de koers daarvan

andere actuariële grondslagen, deze toekomstige betalin-

het meest zal oplopen.

gen te kunnen verrichten.

52

Effectief rendement

Indirecte beleggingsopbrengsten

Het effectief rendement houdt naast het couponrende-

Onder de indirecte beleggingsopbrengsten vallen de

ment nog rekening met winst of verlies bij aflossing van

gerealiseerde verkoopresultaten inclusief valutaresultaten

een obligatie.

en de niet-gerealiseerde herwaarderingsresultaten.

Eindloonregeling

Intrinsieke waarde

Een eindloonregeling is een pensioenregeling, waarin

De intrinsieke waarde per aandeel is de ‘werkelijke’ waarde

de hoogte van het ouderdomspensioen afhangt van het

van dat aandeel, afgeleid van de onderliggende beleggin-

salaris dat de deelnemer geniet op de pensioendatum.

gen. De intrinsieke waarde wordt berekend door de waarde van de activa (bezittingen) te verminderen met de passiva

Franchise

(schulden) en het saldo te delen door het aantal uitstaande

In veel pensioenregelingen is een bepaald drempelbedrag

aandelen.

opgenomen waarover geen pensioenopbouw plaatsvindt omdat de AOW geacht wordt hierover pensioen te ver

Koopsom

lenen. Dit bedrag is veelal afgeleid van de uitkeringen

Een koopsom is een eenmalige betaling die aan de

krachtens de AOW en wordt dan ‘franchise’ genoemd.

uitvoerder van de pensioenregeling is verschuldigd en waarvoor een bepaalde pensioenaanspraak wordt inge-

Gedragscode

kocht. In beginsel is een koopsom dus een eenmalige beta-

De gedragscode bevat voorschriften voor bestuurders

ling en een premie een periodieke betaling. Zowel premies

en eventuele medewerkers van het pensioenfonds ter

als koopsommen dienen hetzelfde doel, namelijk de finan-

voorkoming van belangenconflicten en van misbruik en

ciering van de pensioenen.

oneigenlijk gebruik van de bij het fonds aanwezige, vertrouwelijke informatie. Deze informatie betreft voor een

LDI-fondsen

belangrijk deel de beleggingstransacties namens het fonds.

Liability Driven Investment fondsen bieden beleggingen aan met verschillende (meestal tranches van) looptijden

Herverzekering

die daardoor in termijn (nagenoeg) kunnen worden aan

Het door een pensioenfonds geheel of gedeeltelijk onder-

gesloten op de verplichtingen van het pensioenfonds,

brengen van een pensioenregeling in een levens-verze-

waardoor de rentegevoeligheid van het fonds als gevolg

keringsovereenkomst en/of het door een pensioenfonds

van waardering van beleggingen en verplichtingen op

onderbrengen van extra hoge risico’s bij een levens-

marktwaarde wordt gereduceerd.

verzekeraar, zoals overlijdens- en invaliditeitsrisico’s van deelnemers.

Lijfrente Het begrip lijfrente wordt gebruikt in de individuele levens-

Index

verzekeringsmarkt. Technisch gesproken is een lijfrente

Cijfer dat een gewogen gemiddelde uitdrukt en waaraan

hetzelfde als een ouderdomspensioen. Het belangrijkste

men kan zien hoe een grootheid (bijvoorbeeld de beurs-

verschil is dat een lijfrenteverzekering privé wordt gesloten,

koersen in Amsterdam) zich ontwikkeld heeft.

terwijl bij pensioen altijd sprake is van een werkgever/werknemer relatie.

Indexatie Hieronder wordt verstaan de aanpassing van de ingegane

Middelloonregeling

pensioenen en/of premievrije aanspraken (voor pensioen-

Een pensioenregeling waarbij het aan het einde van de

ingang) op basis van de stijging of daling van een index

deelneming toe te kennen pensioen gerelateerd is aan het

cijfer dan wel een vast percentage.

gemiddeld salaris over de gehele periode van deelneming in de regeling.


53

Nabestaandenpensioen

registreren bij de burgerlijke stand van de gemeente.

Verzamelnaam voor weduwe-, weduwnaars- en partner-

Partnerregistratie is gelijkgesteld met het huwelijk en

pensioen, soms ook voor wezenpensioen.

geldt ook voor partners met gelijke sekse. De groep bloedverwanten valt er buiten.

Nominale waarde De op het stuk (aandeel of obligatie) aangegeven waarde.

Premievrije aanspraken

Bij een koers van 100 (= 100%) is de prijs van het waarde

Indien het deelnemerschap aan een pensioenregeling

papier gelijk aan de nominale waarde.

eindigt, anders dan door overlijden of het bereiken van de pensioenleeftijd, verkrijgt de gewezen deelnemer een

Onderhandse lening

premievrije aanspraak op ouderdoms- en nabestaanden-

Lening op schuldbekentenis tussen twee partijen die niet

pensioen. Een andere vorm van premievrije aanspraak is

via de effectenbeurs wordt verhandeld.

het bijzonder partnerpensioen dat de gewezen partner ontvangt bij scheiding/einde partnerschap.

Optie Zie ook calloptie en putoptie.

Putoptie

Verhandelbaar recht om iets te kopen (calloptie) of te

Een optie die de koper het recht maar niet de verplichting

verkopen (putoptie) tegen een van tevoren vastgestelde

geeft om het onderliggende contract te verkopen tegen

prijs gedurende een van tevoren vastgestelde termijn.

een vooraf vastgestelde prijs. Voor dat recht moet premie worden betaald. Een putoptie maakt het mogelijk het risico

Overlevingstafels

van dalende koersen af te dekken.

Geven aan wat de levens- en sterftekansen zijn van mannen en vrouwen in Nederland, afhankelijk van de

Rating

bereikte leeftijd. Ze worden gebruikt bij de berekening van

Met een rating wordt de mening over de kredietwaardig-

de voorziening pensioenverplichtingen door de actuaris.

heid van een instelling weergegeven. Ratingbureaus, zoals Moody’s en Standard & Poor’s, geven alle voor de belegger

Overreserve

relevante informatie in een zo beknopt mogelijke rating

Het deel van de reserves van een pensioenfonds waar

weer. Een voorbeeld van een rating voor (oplopende)

geen pensioenverplichtingen tegenover staan (ook wel

kredietwaardigheid is de A-, AA-, AAA-rating voor debi-

genoemd: extra of algemene reserve).

teuren waarin beleggingen van vastrentende waarden plaatsvinden.

Pari De koers van een aandeel of obligatie is gelijk aan de

Reële rente

nominale waarde. Ook wel “à pari”. Boven of onder pari

Het verschil tussen het fondsrendement en de (loon- of

betekent dus een hogere of lagere beurskoers dan de

prijs-)inflatie. Bij de premiestelling wordt verondersteld dat

nominale waarde.

het fondsrendement ten minste gelijk is aan de som van de rekenrente en de inflatie. In dat geval kan de last uit hoofde

Partnerpensioen

van indexering worden gefinancierd uit het verschil tussen

Benaming voor een vorm van nabestaandenpensioen

het fondsrendement en de rekenrente.

ten behoeve van de ongehuwde partner met wie een ongehuwde deelnemer aan de pensioenregeling een

Rekenrente

gezamenlijke huishouding voert.

De rekenrente is het fictieve percentage dat het belegde pensioenvermogen wordt geacht op te brengen in de

Partnerregistratie

toekomst en waarvan bij de berekening van de contante

De Wet Partnerregistratie is per 1 januari 1998 in werking

waarden wordt uitgegaan.

getreden. Deze wet opent de mogelijkheid voor partners die niet willen of kunnen huwen hun relatie te laten

54

Rendement

Totaal rendement

Het positieve of negatieve resultaat dat een verzeke-

Het totaal rendement van een belegging is samengesteld

ringsmaatschappij of een pensioenfonds behaalt met de

uit de koerswinst of het koersverlies (indirecte beleg-

belegging van daartoe beschikbare middelen.

gingsopbrengsten) over de beschouwde periode, terwijl de directe beleggingsopbrengsten (dividend, rente,

Rentetermijnstructuur

aflossingen, huur en dergelijke uitkeringen) meteen

De rentetermijnstructuur is een grafiek die het verband

worden herbelegd en tijdsgewogen in het totaal rende-

weergeeft tussen de looptijd van een vastrentende beleg-

ment worden meegenomen. Het totaal rendement wordt

ging enerzijds en de daarop te ontvangen marktrente

uitgedrukt in een percentage ten opzichte van het gemid-

anderzijds.

deld belegd vermogen.

Solvabiliteit

Vastrentende waarden

Het vermogen om (nu en op termijn) aan de financiële ver-

Hypotheken, leningen op schuldbekentenis en obligaties.

plichtingen te kunnen voldoen. Verwervingswaarde STAR (Stichting van de Arbeid)

Historische kostprijs, dat wil zeggen de verkrijgings- of

Overlegorgaan van centrale organisaties van werkgevers en

vervaardigingsprijs.

werknemer. Tevens adviesorgaan van het kabinet op sociaal en arbeidsvoorwaardelijk terrein.

Verzekeringstechnische risico’s Bij het verzekeren van pensioenaanspraken loopt een fonds

Stop-loss-verzekering

een langlevenrisico voor het ouderdomspensioen

Bij een stop-loss-verzekering wordt het te dekken risico

als verzekerden langer leven dan volgens de gebruikte

door het pensioenfonds niet op individuele basis verzekerd,

overlevingstafel wordt verwacht. Voor het nabestaan-

maar voor de gehele portefeuille gemaximeerd met het

denpensioen loopt het fonds een kortlevenrisico als de

streven de jaarlast van het pensioenfonds te beperken.

verzekerden korter leven dan volgens de overlevingstafel wordt verwacht. Ook kan het invaliditeitsrisico worden

Taakafbakening

gerekend tot de verzekeringstechnische risico’s van

Met deze term wordt de verdeling van de markt voor

fondsen.

aanvullende pensioenproducten over pensioenfondsen en verzekeraars aangegeven. Pensioenfondsen zijn aan

Volatiliteit

strikte regels gebonden met betrekking tot hetgeen wordt

De beweeglijkheid van beurskoersen.

verzekerd ten behoeve van de deelnemers aan bedrijfstak- dan wel ondernemingspensioenfondsregelingen. In

Voorziening pensioenverplichtingen

het algemeen moeten deze regelingen c.q. afzonderlijke

Dit is de, met inachtneming van de actuariële grondslagen

onderdelen daarvan worden gekenmerkt door solidariteit

(rekenrente, kansstelsels en kostenopslagen), vastgestelde

en collectiviteit. Strikt individuele pensioenproducten,

balanspost die de gekapitaliseerde waarde (contante

zonder financiële betrokkenheid van de werkgever, zijn

waarde) van de opgebouwde pensioenen aangeeft.

voorbehouden aan verzekeringsmaatschappijen. De taakafbakening is neergelegd in een ministeriële regeling

Zakelijke waarden

van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid.

Aandelen, converteerbare obligaties en onroerend goed(fondsen).

Toeslag Een toeslag is een verhoging van een pensioen of een aanspraak op pensioen, welke is gebaseerd op een in het pensioenreglement omschreven regeling, dan wel op incidentele basis wordt verleend.


55

Stichting BASF Pensioenfonds

Recommend Documents