Stichting BASF Pensioenfonds

Stichting BASF Pensioenfonds

Stichting BASF Pensioenfonds Groningensingel 1, 6835 EA Arnhem Postbus 1019, 6801 MC Arnhem Telefoon:

026 - 3717 159

Telefax:

026 - 3717 246

Internetsite: www.basfpensioenfonds.nl Ingeschreven in het Handelsregister van de Kamer van Koophandel en Fabrieken onder nummer 0910.3467.0000

Verslag over het boekjaar 1-1-2008 t/m 31-12-2008

2

Inhoud

Meerjarenoverzicht

Pagina 5

Karakteristieken van het pensioenfonds Algemeen

7

Bestuur en organisatie van het fonds

7

Verslag van het Verantwoordingsorgaan

10

Reactie van het bestuur op het oordeel van het Verantwoordingsorgaan

10

Bestuursverslag Algemene ontwikkelingen

11

Goed pensioenfondsbestuur

12

Pensioenparagraaf

14

Beleggingenparagraaf

18

Risicoparagraaf

21

Continuïteitsanalyse

25

Jaarrekening Balans per 31 december

28

Staat van baten en lasten

30

Kasstroomoverzicht

32

Grondslagen voor waardering en resultaatbepaling

33

Financiële risico’s

34

Toelichting op de balans per 31 december

36

Toelichting op de staat van baten en lasten

41

Overige gegevens Gebeurtenissen na balansdatum

47

Financiering

47

Resultaatbestemming

47

Actuariële verklaring

48

Accountantsverklaring

49

Bijlagen Begrippenlijst

Stichting BASF Pensioenfonds Jaarverslag 2008

51

3

4

Meerjarenoverzicht

2008

2007

2006

2005

2004

Aantallen

Actieve deelnemers

174

202

240

266

307

Gewezen deelnemers

402

410

398

393

396

Pensioengerechtigden

486

465

439

419

391

Totaal

1.062

1.077

1.077

1.078

1.094

Financiële gegevens

(in duizenden euro)

Technische voorzieningen

Pensioenverplichtingen eigen rekening

144.512

125.457

129.529

131.301

123.338

Pensioenverplichtingen herverzekering

11.374

10.338

10.686

10.994

10.636

Actuariële risico’s

0

0

1.619

1.313

925

155.886

135.795

141.834

143.608

134.899

Reserves

Algemene reserve

3.404

24.300

13.526

5.879

10.511

Beleggingsreserves

0

9.593

16.614

19.284

8.078

3.404

33.893

30.140

25.163

18.589

Dekkingsgraad

o.b.v. 4% / marktrente

–

–

123,0%

119,0%

115,0%

o.b.v. FTK (exclusief herverzekeringsdeel)

102,4%

127,0%

122,7%

114,7%

–

o.b.v. FTK (inclusief herverzekeringsdeel)

102,2%

125,0%

120,6%

113,6%

–

Vereist o.b.v. FTK

111,5%

113,7%

115,5%

–

–

Bijdragen

2.612

2.726

2.621

2.936

3.113

Pensioenuitkeringen

8.355

7.726

7.344

6.661

6.175

Beleggingen

Belegd vermogen

153.409

166.108

169.346

168.450

154.540

Opbrengst uit beleggingen

-4.625

3.050

8.137

17.878

7.510


5

6

Karakteristieken van het pensioenfonds

Algemeen

ABTN Het pensioenfonds heeft een actuariële en bedrijfstech-

Inleiding

nische nota (ABTN) opgesteld waarin gemotiveerd is

Het pensioenfonds is een ondernemingspensioenfonds

omschreven welk beleid wordt gevoerd om de doelstelling

verbonden aan de onderneming BASF Nederland B.V. en

van het pensioenfonds te kunnen nakomen. In de ABTN

de aan haar gelieerde onderneming BASF Color Solutions

(ook wel bedrijfsplan genoemd) wordt nader ingegaan op

Netherlands B.V. Het pensioenfonds is een stichting die

de organisatie van het pensioenfonds, de inhoud van de

statutair gevestigd is in Arnhem.

pensioenregeling (pensioenovereenkomst), de financiële opzet (grondslagen en het beleidskader en sturingsmid-

Overeenkomstig artikel 10 van de statuten wordt hierbij

delen), hoofdlijnen van het interne beheersingssysteem

verslag uitgebracht over boekjaar 2008. De in het verslag

en de opzet van de administratieve organisatie en interne

vermelde bedragen zijn op basis van duizenden euro opge-

controle alsmede de hoofdlijnen van de uitvoerings-

nomen, tenzij anders is aangegeven.

overeenkomst. Een herziene versie van de ABTN is op 4 december 2008 door het bestuur vastgesteld.

Doelstelling Stichting BASF Pensioenfonds stelt zich tot doel het treffen

Statuten

van voorzieningen ter zake van ouderdom, invaliditeit en

In 2008 heeft het bestuur de statuten gewijzigd. Bij nota-

overlijden van de deelnemers en gewezen deelnemers,

riële akte d.d. 21 januari 2009 zijn de gewijzigde statuten

overeenkomstig de bepalingen van het pensioenregle-

formeel vastgesteld. De wijziging van de statuten hield ver-

ment alsmede na goedkeuring van de werkgever het

band met de inwerkingtreding van de Pensioenwet (inclu-

verzekeren van andere overeenkomstige voorzieningen in

sief de Principes voor Goed Pensioenfondsbestuur).

verband met de arbeidsovereenkomst. Om dit doel te bereiken brengt Stichting BASF Pensioenfonds de daartoe benodigde middelen bijeen

Bestuur en organisatie van het fonds

en is tevens verantwoordelijk voor het beheer van deze middelen.

Bestuur Het bestuur van Stichting BASF Pensioenfonds bestaat

Financiering

uit drie leden die zijn benoemd door de werkgever en

De financiering van de pensioenvoorziening vindt plaats

drie leden die zijn benoemd door de deelnemersleden van

door bijdragen van werkgever en werknemers. De afspra-

de Raad van Deelnemers. De bestuursleden worden als

ken met betrekking tot de financiering en de uitvoering

zodanig niet bezoldigd. Tijdens het verslagjaar is de samen-

van de pensioenregeling zijn vastgelegd in een uitvoe-

stelling van het bestuur gewijzigd. De heer H.J. de Groot

ringsovereenkomst tussen het pensioenfonds en de

trad eind 2007 af als werknemersbestuurslid. Hij werd per

onderneming.

1 januari 2008 opgevolgd door de heer A. de Bever. Eind 2008 trad de heer W.H.H. Thomassen af als werknemersbestuurslid. De heer R. van Dijk is hem per 1 januari 2009 opgevolgd. In het kader van (her)benoemingen vindt volgens de geldende weten regelgeving een


7

betrouwbaarheids- en deskundigheidstoetsing van DNB

Compliance Officer

plaats.

De compliance officer bewaakt dat het pensioenfonds vol-

DNB heeft te kennen gegeven geen bezwaar tegen de

doet aan de voor het pensioenfonds van toepassing zijnde

benoeming van de heren A. de Bever en R. van Dijk te

actuele weten regelgeving op het gebied van compli-

hebben. Per 1 januari 2009 is mevrouw I.E. van der Werk-Kil

ance. Een en ander is vastgelegd in de functieomschrijving

herbenoemd als werkgeversbestuurslid.

Compliance Officer.

Het bestuur is als volgt samengesteld: De heer C.M. Becx, tevens Head Legal & Tax BASF Nederland Namens werkgever: Dhr. G.A.D. van der Lubbe (voorzitter)

Mevr. I.E. van der Werk-Kil (secretaris)

Dhr. C.M. Becx

B.V., is als compliance officer aangesteld. Deelnemersraad Het pensioenfonds heeft een deelnemersraad ingesteld.

Namens deelnemers: Dhr. A.W.M. de Bever

De deelnemersraad is als volgt samengesteld. Achter de

Dhr. W.H.H. Thomassen (tot eind 2008)

namen staat namens welke geleding men is afgevaardigd:

Dhr. R.L.J. van Dijk

(vanaf 1 januari 2009)

M.A. van Bakkum (gepensioneerden)

Dhr. G.J.M. Bouwhuis

J. de Beer (deelnemers) M.L. Bosmans (gepensioneerden)

Verantwoordingsorgaan

H. van Druten (gepensioneerden)

Het bestuur heeft in 2008 een Verantwoordingsorgaan

E. Kwak (deelnemers)

ingesteld, bestaande uit twee afgevaardigden namens de

H. Leenen (deelnemers; afgetreden per 1-1-2009)

werkgever, twee afgevaardigden namens de deelnemers

W.Westerhof (deelnemers)

en twee afgevaardigde namens de gepensioneerden.

C.J. Wijnhoud (gepensioneerden)

De belangrijkste taken zijn het toetsen van het door het

P. Breedveld (gepensioneerden)

bestuur gevoerde beleid en het geven van gevraagde

W. Dijkstra (gepensioneerden; afgetreden per 1-1-2009)

en ongevraagde adviezen. Een en ander is uitgewerkt

M. Visseren (gepensioneerden)

in het Reglement Verantwoordingsorgaan. De leden

H. Breggeman (deelnemers)

van het Verantwoordingsorgaan worden als zodanig

G.J.J. Smit (gepensioneerden; aangetreden per 5-6-2009)

niet bezoldigd. Tot het benoemen van de leden van het

J.G. Mustert (gepensioneerden; aangetreden per 5-6-2009)

Verantwoordingsorgaan is het bestuur in 2009 overgegaan. Beleggingscommissie Intern toezicht

Er is een beleggingscommissie met als mandaat het opstel-

In 2008 heeft het bestuur besloten een intern toezichtsor-

len van een strategisch beleggingsplan en het monitoren

gaan in te stellen. Het intern toezichtsorgaan zal bestaan

van de uitvoering van dit strategisch beleggingsplan door

uit tenminste drie onafhankelijke externe leden die allen

de vermogensbeheerders. De beleggingscommissie is

deskundig zijn en die verder geen banden met het bestuur

samengesteld uit twee leden van het bestuur en één advi-

van het BASF pensioenfonds hebben. Een en ander is uit-

seur. De beleggingscommissie is als volgt samengesteld:

gewerkt in het Reglement Intern Toezichtsorgaan. Tot het benoemen van de leden van het intern toezichtsorgaan zal

Dhr. G.A.D. van der Lubbe

het bestuur gedurende 2009 overgaan.

Dhr. A.W.M. de Bever Dhr. R. Nunheim

8

Uitvoeringsorganisaties

Herverzekering

Het bestuur van het pensioenfonds heeft de dagelijkse

Het pensioenfonds heeft het overlijdensrisico en het

uitvoering van de werkzaamheden uitbesteed aan diverse

arbeidsongeschiktheidsrisico herverzekerd bij Zwitserleven.

uitvoeringsorganisaties. Deze werkzaamheden betreffen

Zowel voor het overlijdensrisico als het arbeidsonge-

vermogensbeheer, financiële administratie, pensioenad-

schiktheidsrisico is er geen eigen risico. Het pensioenfonds

ministratie en bestuursondersteuning. Uitgangspunt is dat

deelt voor maximaal 70% mee in de positieve technische

het bestuur, conform de eisen van de Pensioenwet, verant-

resultaten.

woordelijk blijft voor de juiste uitvoering van de uitbestede

Een deel van de pensioenverplichtingen voortvloeiend uit

taken. Monitoring van de uitbestede taken geschiedt op

de periode vóór de ingang van de nieuwe pensioenrege-

basis van de afgesloten SLA’s.

ling is eveneens herverzekerd. Dit betreft een volledige herverzekering op basis van een garantiecontract. Het

De financiële administratie, pensioenadministratie, jaar-

pensioenfonds ontvangt van de betrokken verzeke-

verslaglegging en de bestuursondersteuning worden

raar een aandeel in de overrente over de voorziening

uitgevoerd door AZL N.V. te Heerlen. AZL N.V. verstrekt

pensioenverplichtingen.

jaarlijks een SAS 70-rapportage. Het betreft een rapportage over de resultaten van een SAS 70-audit die bij AZL N.V. heeft plaatsgevonden en die gericht is op de opzet en het bestaan van de beheersen controlemaatregelen, processen en procedures van AZL N.V. Daarnaast wordt het bestuur van het pensioenfonds geadviseerd door Towers Perrin te Rotterdam. De vermogenbeheerders zijn Barclays Global Investors te Amsterdam (vastrentende waarden), BlackRock Investment Managers (zakelijke waarden) en Robeco Pension Providers (Beschikbare premieregeling). De vermogensbeheerders beschikken ook alle over SAS 70-rapportages. Administrateur en bestuursondersteuning AZL N.V., Heerlen. Actuaris (adviserend en certificerend) Towers Perrin Netherlands B.V., Rotterdam. Accountant KPMG Accountants N.V., Utrecht. Vermogensbeheerders Barclays Global Investors (vastrentende waarden) BlackRock Investment Managers (zakelijke waarden) Robeco Pension Providers (DC-regeling). Custodian KasBank.


9

Verslag van het Verantwoordingsorgaan In het kader van de principes goed pensioenfonds-

Reactie van het bestuur op het oordeel van het Verantwoordingsorgaan

bestuur heeft Stichting BASF Pensioenfonds een

Het bestuur waardeert de betrokkenheid van de leden

Verantwoordingsorgaan ingesteld. In april 2009 is het

van het Verantwoordingsorgaan om zitting te nemen in

bestuur erin geslaagd de laatste twee beschikbare zetels

dit orgaan zeer. Voorts is het bestuur zich bewust van het

in het verantwoordingsorgaan ingevuld te krijgen.

feit dat het Verantwoordingsorgaan, gelet op de zeer korte periode van instelling, niet in de gelegenheid is om een

In het kader van genoemde principes is het

gedegen oordeel te geven omtrent het door het bestuur

Verantwoordingsorgaan gevraagd een oordeel te geven

gevoerde beleid in 2008.

over het door het bestuur gevoerde beleid over 2008 Het bestuur zal in overleg met de leden van het Oordeel

Verantwoordingsorgaan een opleidingstraject vaststellen.

Het Verantwoordingsorgaan is van mening dat zij, gelet

Het bestuur verheugt zich op een goede samenwerking

op de korte periode van aanstelling, niet in staat is een

met het Verantwoordingsorgaan in 2009, waarbij onder

gedegen oordeelsvorming te geven omtrent het door het

andere overleg zal plaatsvinden over het communicatiebe-

bestuur gevoerde beleid in 2008.

leid alsmede de inrichting en samenstelling van het intern

Het Verantwoordingsorgaan beschouwt het boekjaar 2008

toezicht.

dan ook als een oriëntatiejaar, waarbij zij voor het eerst kennis heeft genomen van het jaarverslag, de jaarrekening, het premiebeleid, het toeslagbeleid, het beleggingsbeleid

Arnhem, 25 juni 2009

en de fondsdocumenten zoals statuten, pensioenreglementen en de actuariële en bedrijfstechnische nota. Het Verantwoordingsorgaan onthoudt zich daarmee van enig oordeel. In dit eerste jaar van functioneren heeft het Verantwoordingsorgaan geen overleg gevoerd met de accountant en/of andere externe deskundigen.


Het Verantwoordingsorgaan van Stichting BASF Pensioenfonds

10

Het bestuur van Stichting BASF Pensioenfonds

Bestuursverslag

Algemene ontwikkelingen

Kredietcrisis zet pensioensector op zijn kop In schril contrast met de hiervoor genoemde pensioen

Een jaar met twee gezichten

technische vervolmaking van het wettelijke kader werd

Het verslagjaar is een jaar met twee gezichten, een jaar van

in de tweede helft van het verslagjaar, maar met name

grote tegenstellingen.

in het laatste kwartaal, de gehele financiële wereld

De eerste helft stond grotendeels in het teken van de

geconfronteerd met een ongekende kredietcrisis die,

nieuwe Pensioenwet (PW) en de vertaling van deze wet

begonnen in de Verenigde Staten, zich als een inktvlek

en uitvoeringsbesluiten in de diverse basisdocumenten

wereldwijd uitbreidde. Diverse Amerikaanse hypotheek-

van het pensioenfonds. Bij vele pensioenfondsen kon

banken, zakenbanken en verzekeraars stortten als een

het eigen implementatieproces, met instemming van De

kaartenhuis in en sleurden in hun val hun aandeelhouders

Nederlandsche Bank (DNB), pas in het eerste kwartaal van

mee. Eens te meer bleek de grote continentenover

het onderhavige verslagjaar worden afgerond, met als sluit-

schrijdende verwevenheid van deze wereld.

stuk de aanpassing van de actuariële en bedrijfstechnische

De turbulentie op de financiële markten heeft ook de

nota. Het BASF pensioenfonds heeft evenzo in 2008 haar

positie van de pensioenfondsen geraakt. De kredietcrisis

actuariële en bedrijfstechnische nota aangepast.

heeft de dekkingsgraden onder grote druk gezet.

Het grootschalige wetgevingsproces kreeg daarna te

Tegelijk met de kredietcrisis speelde de neerwaartse

maken met een nasleep van enkele resterende onder

ontwikkeling van de marktrente.Door een sterke daling van

werpen die nog om nadere regelgeving vroegen. Zo bleek

deze rente moest de voorziening pensioenverplichtingen

het nodig dat een groot aantal technische onvolkomen

hoger worden gewaardeerd, hetgeen vervolgens leidde tot

heden in de PW moest worden gerepareerd. Dit werd

een verdere daling van de dekkingsgraden. In het hoofd-

gerealiseerd bij de zogenaamde Veegwet Pensioenwet.

stuk ‘Beleggingen, algemene ontwikkelingen’ wordt op het

Daarnaast kwam de regelgeving met betrekking tot het

voorgaande nader ingegaan.

toeslagenlabel en de consistentie-eis ten aanzien van de voorwaardelijkheid van de toeslagverlening tot een vol-

Het nieuwe Financieel Toetsingskader uit de PW is in het

tooiing.

verslagjaar direct zwaar op de proef gesteld. In eerste

In het verslagjaar werden verder aanpassingen van de UPO-

instantie klonk er nog een gematigde reactie van DNB dat

modellen tot stand gebracht. Stichting BASF pensioenfonds

de wetgeving voldoende ruimte bood om adequaat te

heeft begin 2009 het toeslagenlabel vastgesteld op basis

reageren op de onzekere tijden. De toezichthouder gaf in

van de door Towers Perrin opgestelde continuïteitsanalyse.

een circulaire van 13 oktober 2008 aan dat het verstandig

Ten slotte werd de Stichting Pensioenregister opgericht en

was in geval van een daadwerkelijk reserve- of dekkings-

de pensioenen verzekeringssector geïnformeerd over de

tekort en dus vanwege de noodzaak van het opstellen van

doelstellingen van het register, met inbegrip van een eerste

een lange- of kortetermijnherstelplan geen overhaaste

heffing ter financiering van dit nieuwe instituut.

beslissingen te nemen. Uitdrukkelijk wees DNB erop dat pensioenfondsen wettelijk niet verplicht waren hun beleggingsbeleid aan te passen. De toezichthouder achtte het voorts te vroeg om algemeen geldende uitspraken te doen over de invloed van de kredietcrisis op de indexatie en premiestelling door pensioenfondsen. Daarvoor was de marktsituatie te onzeker.


11

Ruim een maand later moest DNB, als gevolg van een

programma e-line. Illustratief voor de onrust aan het einde

snel verdergaande verslechtering van de dekkingsgraden

van het verslagjaar was een snel opkomende discussie over

van pensioenfondsen, in een brief van 18 november 2008

de werkbaarheid van de rentetermijnstructuur voor de

besluiten om meer tijd te geven voor het opstellen van

bepaling van de voorziening pensioenverplichtingen, die

herstelplannen. De indieningtermijn werd uitgesteld tot

door DNB weer de kop ingedrukt werd.

1 april 2009. De toezichthouder was van oordeel dat de volatiliteit op de financiële markten en de gebrekkige

Verderop in het jaarverslag zal nader worden ingegaan

liquiditeit in meerdere relevante deelmarkten een goede

op de specifieke financiële situatie van Stichting BASF

inschatting van te nemen maatregelen moeilijk maakten.

Pensioenfonds en de maatregelen die het bestuur van het

Wel moesten de pensioenfondsen doorgaan met de voor-

BASF pensioenfonds in het kader van het herstel denkt te

bereiding van noodzakelijke maatregelen, waarbij men

nemen c.q. reeds heeft genomen.

moest uitgaan van realistische aannames. Ook het BASF pensioenfonds verkeerde eind 2008 in een situatie van onderdekking. De dekkingsgraad van het pensioenfonds

Goed pensioenfondsbestuur

bedroeg door de gevolgen van de kredietcrisis ultimo 2008 102,2%. Aangezien de aanwezige dekkingsgraad ultimo

Naleving Principes Goed Pensioenfondsbestuur

verslagjaar lager is dan de benodigde dekkingsgraad, en

Stichting BASF pensioenfonds dient maatregelen te treffen

tevens lager is dan de minimaal vereiste dekkingsgraad

ter waarborging van goed pensioenfondsbestuur. Dit volgt

van 105%, is er sprake van een reserve- en dekkingstekort.

uit de principes voor pension fund governance (PFG) van

Deze tekorten zijn door het pensioenfonds onverwijld

de Stichting van de Arbeid, die per 1 januari 2007 zijn ver-

gemeld aan DNB. Het pensioenfonds heeft begin 2009 een

ankerd in de Pensioenwet. Deze principes betreffen onder

kortetermijnherstelplan (conform artikel 140 Pensioenwet)

meer zorgvuldig bestuur, transparantie en open communi-

opgesteld op basis van de door Towers Perrin opgestelde

catie, deskundigheid en functioneren van het bestuur, ver-

continuïteitsanalyse. Het pensioenfonds dient een dergelijk

antwoording en intern toezicht. Het bestuur van het BASF

kortetermijnherstelplan op te stellen om aan te geven hoe

pensioenfonds streeft ernaar om deze principes na te leven.

binnen een periode van 3 jaren weer een dekkingsgraad van minimaal 105% wordt bereikt. Door de Minister van

Het beleid van het pensioenfonds is gericht op een

Sociale Zaken en Werkgelegenheid is, gelet op de uitzon-

integere bedrijfsvoering. Deze verantwoordelijkheid is vast-

derlijke economische situatie, eind februari 2009 echter

gelegd in artikel 143 van de Pensioenwet. Dit houdt onder

aangekondigd dat deze termijn van 3 jaren is verlengd naar

meer in het beheersen van bedrijfsprocessen en -risico’s,

5 jaren. Het BASF pensioenfonds heeft dit kortetermijnher-

integriteit, soliditeit van het fonds en het beheersen van de

stelplan op 31 maart 2009 bij DNB ingediend.

financiële positie over de langere termijn door periodieke opmaak van een continuïteitsanalyse (eenmaal per drie

De Autoriteit Financiële Markten volgde op zijn toezicht-

jaar).

terrein DNB door aan te kondigen dat de gedragstoezichthouder niet vóór 1 april 2009 zal controleren of het

Intern toezicht en Verantwoordingsorgaan

toeslagenlabel in alle communicatie-uitingen van het pen-

Het bestuur van het pensioenfonds besteedt conform

sioenfonds is opgenomen.

de Pensioenwet en de daarin opgenomen eisen voor goed

Tenslotte kwam DNB in een brief van 18 december 2008

pensioenfondsbestuur veel aandacht aan de opzet en

met nadere instructies over de wijze waarop de herstel

inrichting van de organisatie, inclusief de interne beheer-

plannen moeten worden aangeleverd. De besturen

sing. Reglementair is bepaald hoe het bestuur omgaat met

moeten de financiële positie van hun fondsen actief

de rol als bestuur en op welke wijze men invulling geeft

monitoren en deze binnen enkele werkdagen na afloop

aan begrippen als goed bestuur, verantwoording en

van iedere maand melden aan DNB. Het BASF pensioen

intern toezicht.

fonds rapporteert de maandelijkse stand van de dekkingsgraad aan DNB door middel van het electronische

12

Naar aanleiding van de principes voor goed pensioen-

leden van het Verantwoordingsorgaan en leden van de

fonds bestuur heeft het bestuur met ingang van 2008 het

Deelnemersraad. Gedurende 2009 zal voor wat betreft de

Verantwoordingsorgaan (VO) ingesteld. De leden van het

deskundigheidsbevordering eerst middels een test het

Verantwoordingsorgaan worden als zodanig

individuele actuele niveau worden bepaald en vervolgens

niet bezoldigd.

door het bestuur de aandacht gevestigd worden op het bereiken van het vereiste van deskundigheidsniveau 2 bij

Het bestuur zal jaarlijks verantwoording afleggen aan

diverse bestuursleden.

het Verantwoordingsorgaan. In dit verslagjaar wordt separaat verslag gedaan van de bevindingen van het

Naleving weten regelgeving

Verantwoordingsorgaan ten aanzien van het door het

Overtredingen van weten regelgeving zijn het bestuur

bestuur in 2008 gevoerde beleid. Zie pagina 10.

niet bekend. Het afgelopen jaar zijn aan het pensioenfonds geen dwangsommen of boetes opgelegd. Er zijn door

In het kader van goed pensioenfondsbestuur zal het

DNB geen aanwijzingen aan het pensioenfonds gegeven,

bestuur voorts zorgdragen voor intern toezicht. Het

noch is een bewindvoerder aangesteld of is bevoegdheids

bestuur heeft besloten het interne toezicht in te vullen

uitoefening van organen van het pensioenfonds gebonden

door middel van een Intern Toezichtsorgaan, dat minimaal

aan toestemming van de toezichthouder.

eens per drie jaar de beleids- en bestuursprocedures en -processen, de checks and balances, de wijze waarop de

Gedragscode

uitvoering van de regeling wordt bestuurd en aangestuurd

Jaarlijks wordt door de bestuursleden bevestigd dat zij

en de wijze waarop wordt omgegaan met de risico’s op de

de gedragscode nageleefd hebben. Ook dit jaar heeft dit

langere termijn voor (de dekkingsgraad van) het pensioen-

plaatsgevonden.

fonds beoordeelt. Communicatie Compliance Officer

In het boekjaar is veel aandacht besteed aan communicatie.

In het verslagjaar zijn evenals voorgaande jaren door de

Het bestuur heeft in het verslagjaar een gedetailleerd com-

compliance officer geen bijzonderheden geconstateerd en

municatieplan opgesteld. Het pensioenfonds heeft hierin

dus gemeld.

uitvoerig beschreven hoe het pensioenfonds invulling geeft aan de informatieverplichting van het pensioenfonds

Zelfevaluatie bestuur

conform de eisen van de Pensioenwet. Het bestuur van

Overeenkomstig de principes voor goed pensioenfonds-

het pensioenfonds heeft verder gewerkt aan een herziene

bestuur heeft het bestuur een procedure vastgesteld

versie van de website van het pensioenfonds. De herziene

teneinde zijn eigen functioneren, zowel van het bestuur

versie is in 2008 live gegaan.

als geheel als van de individuele bestuursleden, periodiek te evalueren. Deze zelfevaluatie van het bestuur zal voor

Bestuursvergaderingen

het eerst in het jaar 2009 plaatsvinden waarna hierover (in

Het bestuur van het BASF pensioenfonds heeft het

algemene termen) verantwoording zal worden afgelegd.

afgelopen jaar zes maal vergaderd, waarvan eenmaal met de Raad van Deelnemers. Daarnaast hebben besprekingen

Deskundigheidsbevordering

plaatsgevonden over specifieke onderwerpen. De belang-

Het bestuur heeft in 2008 actief aandacht besteed aan de

rijkste onderwerpen waren de jaarstukken 2007, de

deskundigheidsbevordering van bestuursleden,de leden

financiële positie van het pensioenfonds, de continuïteits-

van het Verantwoordingsorgaan en de Deelnemersraad.

analyse, het beleggingsbeleid, de inwerkingtreding van de

Het bestuur heeft, uitgaande van de eisen die zijn vastge-

nieuwe Pensioenwet alsmede de hieruit voortvloeiende

legd in het plan van aanpak Deskundigheidsbevordering

aanpassing en/of opstelling van de diverse fondsdocu-

van VB, OPF en UvB d.d. december 2007, in het verslagjaar

menten zoals de statuten, ABTN, Pensioenreglementen,

een deskundigheidsplan opgesteld, waarin eveneens

Reglement Verantwoordingsorgaan, Reglement Intern

een opleidingsplan is opgenomen voor bestuursleden,

Toezicht, Klachtenprocedure en gedragscode en de


13

invoering van een nieuwe DC-regeling per 1 juli 2008 (zie

Het ouderdomspensioen gaat in beginsel in op 62 jaar.

voor nadere bijzonderheden de pensioenparagraaf hierna).

Tussen 62 en 65 jaar wordt een tijdelijk ouderdoms

Met ingang van het vierde kwartaal 2008 is het effect van

pensioen toegekend ter vervanging van de AOW, verhoogd

de beurscrisis op de beleggingen en de dekkingsgraad

met een tijdelijke compensatie voor afwijkende premies

verder regelmatig gemonitord.

sociale verzekeringen en ziektekostenverzekering. De pensioenregeling biedt de mogelijkheid om onder bepaalde voorwaarden eerder, later of parttime met

Pensioenparagraaf

pensioen te gaan.

Nieuwe DC-regeling

Het partnerpensioen voor gehuwden, geregistreerde

Stichting BASF pensioenfonds neemt nieuwe werknemers

partners en ongehuwd samenwonenden bedraagt 70%

van BASF Color Solutions Netherlands B.V. en locatie

van het maximaal te bereiken ouderdomspensioen. Op

Arnhem van BASF Nederland B.V. vanaf 1 juli 2008 en locatie

pensioendatum heeft de deelnemer de keuze om het

Oosterhout vanaf 1 januari 2009 op in een zogenaamde

partnerpensioen om te zetten in een hoger ouderdoms-

DC-regeling. Het bestuur is gedurende het verslagjaar

pensioen of tijdelijk ouderdomspensioen.

doende geweest een concept-reglement en uitvoeringsovereenkomst op te stellen. Het definitieve reglement

Het wezenpensioen bedraagt normaliter 20% van het

moet in 2009 worden goedgekeurd. Verder is het bestuur

partnerpensioen.

doende geweest hiertoe een vermogensbeheerder aan te stellen. Begin 2009 is de keuze voor deze vermogens

Per 1 januari 2008 zijn de opgebouwde pensioenaan

beheerder gevallen op Robeco Pension Providers.

spraken in de middelloonregeling verhoogd met 2,6% en de premievrije pensioenaanspraken en ingegane pensioe-

De gesloten middelloonregeling

nen met 1,1%.

Per 1 januari 2006 geldt een nieuw pensioenreglement voor deelnemers vanaf 2006 en bestaande deelnemers

Per 1 januari 2009 zijn de opgebouwde pensioenaan

eind 2005 die zijn geboren vanaf 1 januari 1950.

spraken in de middelloonregeling niet verhoogd evenals de premievrije pensioenaanspraken en ingegane

Vanaf 1 januari 2006 wordt voor deelnemers aan de

pensioenen, hetgeen reeds in december 2008 aan alle

geldende overgangsregelingen inzake prepensioen

deelnemers werd gecommuniceerd met een toelichting

die geboren zijn vanaf 1950 geen prepensioen meer

op de financiële situatie van het pensioenfonds en de

opgebouwd. Het reeds opgebouwde prepensioen blijft

noodzaak van een herstelplan.

gehandhaafd en jaarlijks aangepast conform het opgebouwde levenslange ouderdomspensioen van actieve

Voor partners van een deelnemer die na diens overlijden

deelnemers.

geen recht hebben op een Anw-uitkering, kent de

De pensioenregeling is een zogenaamde geïndexeerde

pensioenregeling een Anw-hiaatpensioen. Dit Anw-

middelloonregeling.

hiaatpensioen is afgeleid van de Anw-uitkering voor

De pensioengrondslag is gelijk aan het bruto jaar salaris ver-

nabestaanden zonder kinderen.

minderd met een franchise van € 10.881,- per 1 januari 2008

Arbeidsongeschikte deelnemers met een salaris boven

en € 11.207,- per 1 januari 2009.

de maximale uitkeringsgrens van de WAO ter hoogte van

Het ouderdomspensioen bedraagt 1,75% van de voor het

€ 46.205,- voor het jaar 2008 en € 47.802,- voor het jaar 2009

desbetreffende deelnemersjaar geldende pensioengrond-

komen in aanmerking voor een arbeidsongeschiktheid

slag. De opgebouwde pensioenaanspraken worden jaarlijks

pensioen ter hoogte van 70% van het meerdere.

verhoogd met een index die is afgeleid van de algemene loonontwikkeling bij de werkgever, mits de behaalde

De jaarlijkse deelnemersbijdrage bedraagt 4% van de

rendementen toereikend zijn en de financiële positie van

pensioengrondslag en 6% voor deelnemers aan de

het fonds dit toelaat.

overgangsregeling. Daarnaast kunnen binnen de fis-

14

cale normen vrijwillig extra bijdragen in de pensioen

verlengd naar 5 jaren. Het pensioenfonds heeft dit korte

regeling worden gestort voor inkoop van ouderdoms- en

termijnherstelplan op 31 maart 2009 bij DNB ingediend.

partnerpensioen. Toeslagbeleid Voorts zijn bij de invoering van de nieuwe pensioen

Het pensioenfonds kent een voorwaardelijk toeslagbeleid

regeling per 1 januari 1998 diverse overgangsmaatregelen

waarbij, afhankelijk van de financiële positie, jaarlijks

getroffen.

per 1 januari toeslagen kunnen worden verleend. Bij de

Zo blijft de pensioenregeling tot 1 januari 1998 in beginsel

toeslagverlening wordt onderscheid gemaakt tussen de

van toepassing voor deelnemers die op dat moment niet

actieve deelnemers en de inactieve deelnemers (gewezen

meer actief waren, zoals vervroegd uitgetredenen, wacht-

deelnemers en gepensioneerden).

gelders en arbeidsongeschikten. Uitgangspunt voor de toeslagverlening aan de actieve Kostendekkende, gedempte en ontvangen premie 2008

deelnemers per 1 januari 2008 is de algemene loon

Artikel 129 van de PW schrijft voor dat de ontvangen

ontwikkeling van de salarissen van de werknemers van

premie ten minste gelijk dient te zijn aan de conform de

BASF Nederland B.V. in het voorafgaande kalenderjaar. Het

ABTN vastgestelde kostendekkende premie. Een premie-

bestuur heeft vorig verslagjaar besloten om de rechten van

korting is alleen toegestaan als aangetoond kan worden

de actieve deelnemers per 1 januari 2008 te verhogen met

dat naast de onvoorwaardelijke verplichting en het vereist

2,6%.

eigen vermogen ook voldoende vermogen aanwezig is om de voorwaardelijke toeslagen te kunnen nakomen.

Uitgangspunt voor de toeslagverlening per 1 januari 2008 aan de inactieve deelnemers was de ontwikkeling van

De feitelijke premie over boekjaar 2008 bedraagt € 2,54 mil-

de afgeleide consumentenprijsindex reeks voor alle

joen (2007: € 2,56 miljoen) de kostendekkende premie

huishoudens zoals deze zich heeft voorgedaan in de

€ 2,41 miljoen (2007: € 2,96 miljoen) en de gedempte

12 maanden voor de maand oktober van het tijdstip

premie over boekjaar 2008 bedraagt € 2,32 miljoen (2007:

van toeslagverlening. Het bestuur heeft besloten, met

niet van toepassing). De feitelijk premie is hoger dan zowel

inachtneming van de financiële positie en het in de ABTN

de kostendekkende premie als de gedempte premie.

opgenomen beleidskader van het fonds, om de ingegane pensioenen en de slapersrechten alsmede de rechten van

Dekkingsgraad

de arbeidsongeschikte deelnemers met premievrije door-

De dekkingsgraad van het pensioenfonds is door de

bouw met ingang van 1 januari 2008 met 1,1% te verhogen.

gevolgen van de kredietcrisis ultimo 2008 onder de 105% gekomen, te weten 102,2% ultimo december 2008.

Voor 2009 heeft het bestuur, de adviserend actuaris

Aangezien de aanwezige dekkingsgraad ultimo verslagjaar

gehoord hebbende, besloten om gezien de financiële

lager is dan de benodigde dekkingsgraad, en tevens lager

positie van het pensioenfonds met ingang van

is dan de minimaal vereiste dekkingsgraad van 105%, is er

1 januari 2009 geen toeslagen te verlenen aan zowel de

sprake van een reserve- en dekkingstekort. Deze tekorten

actieve als inactieve deelnemers.

zijn door het pensioenfonds onverwijld gemeld aan DNB. Het pensioenfonds heeft een kortetermijnherstelplan

Herstelplan

(conform artikel 140 Pensioenwet) opgesteld op basis van

De dekkingsgraad van het BASF Pensioenfonds bedraagt

de door Towers Perrin opgestelde continuïteitsanalyse. Het

ultimo december 2008 102,2%. De technische voor

pensioenfonds dient in het kortetermijnherstelplan aan

zieningen bedragen € 145.601.000,- terwijl de middelen

te geven hoe binnen een periode van 3 jaren weer een

van het pensioenfonds € 149.005.000,- ultimo december

dekkingsgraad van minimaal 105% wordt bereikt. Door de

2008 bedragen. Rekeninghoudend met de herverzekerde

Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid is, gelet

pensioenverplichtingen bedragen de technische voor

op de uitzonderlijke economische situatie, eind februari

zieningen € 155.886.000,- terwijl de middelen van het

2009 echter aangekondigd dat deze termijn van 3 jaren is

pensioenfonds € 159.290.000,- ultimo december 2008 bedragen


15

Begin 2009 heeft Stichting BASF Pensioenfonds dan ook

Beleggingsbeleid

een herstelplan opgesteld op basis van een door Towers

Het vermogen van het pensioenfonds zal worden belegd

Perrin opgestelde continuïteitsanalyse. Dit herstelplan is

teneinde een zo hoog mogelijk rendement te behalen

tezamen met de continuïteitsanalyse op 31 maart 2009 aan

dat consistent is met de gewenste financiële positie. De

DNB verzonden.

benodigde netto-premiebijdrage van de werkgever en werknemers en de mogelijkheid de uitkeringen aan deel-

Het beleid tijdens de periode van herstel is volledig geba-

nemers conform het pensioenreglement te garanderen

seerd op het beleid zoals vastgelegd in de ABTN van het

en aan te passen wanneer de ontwikkeling van het

pensioenfonds.

prijspeil daartoe aanleiding geeft. Het bestuur handhaaft gedurende de herstelperiode de huidige asset allocatie

Premiebeleid De premie is gelijk aan de (gedempte) kostendekkende premie die is gebaseerd op en verwacht beleggings rendement van 5%. De feitelijke premie bedroeg in 2008 22,7% van de salarissom van de deelnemers (28,3% van de pensioengrondslag). Door de sterke daling van de marktrente komen de gedempte kostendekkende premie 2009 en 2010 lager uit dan de volgens DNB actuarieel benodigde premie vermeerderd met 5% minimum opslag. In verband hiermee wordt, met uitzondering van de reeds vastgestelde premie over 2009 (zijnde 20,3%), gedurende het dekkingstekort de premie verhoogd. Toeslagbeleid Het toeslagbeleid van het pensioenfonds is er op gericht om op de lange termijn zo dicht mogelijk aan te sluiten bij een volledige compensatie van de stijging van de prijs index respectievelijk de loonontwikkeling door middel van het toekennen van toeslagen. Voor de toekenning van toeslagen wordt aansluiting gezocht bij verschillende niveaus van de dekkingsgraad conform het in de ABTN van het pensioenfonds geformuleerde toeslagbeleid. Uit de ontwikkeling van de dekkingsgraad blijkt dat, bij voortzetting van het toeslagenbeleid, gedurende de eerste drie jaren van herstel naar verwachting geen toeslagen verleend worden zowel aan actieven als inactieven. Vanaf het vierde jaar zal waarschijnlijk weer een gedeeltelijke toeslag kunnen worden verleend.

16

binnen de beleggingsportefeuille.

Verzekerdenbestand

Stand per 31 december 2007

Deel-

Gewezen

Pensioen-

nemers deelnemers gerechtigden 202

410

Totaal

465

1.077

3

Mutaties door:

Nieuwe toetredingen

3

–

Ontslag met premievrije aanspraak

-15

15

0

Waarde-overdracht

–

-6

-6

Ingang pensioen

-16

-12

38

10

Overlijden

-1

-1

-14

-16

Afkoop

–

-1

-2

-3

Andere oorzaken

1

-3

-1

-3

Mutaties per saldo

-28

-8

21

-15

Stand per 31 december 2008

402

486

1.062

Specificatie pensioengerechtigden

2008

2007

Ouderdomspensioen/tijdelijk ouderdomspensioen

340

324

Partnerpensioen

144

137

Wezenpensioen

2

4

Totaal

486

465

174 *)

*) Waarvan 15 deelnemers met (gedeeltelijke) vrijstelling van premiebetaling.


17

Beleggingenparagraaf

moment ook overgestapt op vergelijking met een hedged benchmark.

Strategische en Tactische Asset-allocatie

Het aandelen-mandaat betreft wereldwijde aandelen,

Sedert eind 2003 wordt onveranderd als strategische asset-

met als benchmark de hedged MSCI World Net in de ver-

allocatie aangehouden:

gelijking tot de rendementen inclusief de effecten van de valuta-overlay.

min

strategisch

De LDI-beleggingen betreffen swapfondsen, deels met max

een zgn. leverage waar tegenover als buffer een voldoende hoog saldo aan cashfondsen wordt aangehouden.

Zakelijke waarden

30%

35%

40%

Vanwege de enorme volatiliteit op de beleggingsmarkten

Vastrentend

60%

65%

70%

na het uitbreken van de financiële crisis heeft tot eind 2008

0%

0%

5%

geen herallocatie plaatsgevonden naar de strategische mix,

Kas

waardoor eind 2008 23% in zakelijke waarden en 77% in de De tactische asset-allocatie (tussen zakelijke waarden en

LDI-fondsen was belegd.

vastrentend) heeft als uitgangspunt een mechanistische herallocatie, doch uitdrukkelijk onder de voorwaarde dat dit

Het fonds behaalde over het jaar 2008 een totaal rende-

gezien de marktomstandigheden verstandig wordt geacht.

ment voor de beleggingsportefeuille van -2,2%, bij een

Dit wil zeggen dat herallocatie na overschrijding van een

benchmark van -5,2%, hetgeen dus resulteerde in een out-

tactische bandbreedte slechts geschiedt op advies van de

performance van 3,0%.

beleggingscommissie en na goedkeuring door het bestuur

Deze outperformance kwam voor 0,5% uit de fondsen

van het pensioenfonds.

selectie en voor 2,5% uit de asset-allocatie.

Valuta- en Duration-beleid

Zakelijke waarden

Sedert eind februari 2006 bestaat op het in vreemde valuta luidende gedeelte van de aandelenportefeuille een

Algemeen

zogenaamde currency overlay teneinde het aan de wereld-

Het jaar begon in mineur met zorgen over de gezondheid

wijde portefeuille zakelijke waarden inherente valuta-risico

van het wereldwijde financiële systeem en de Amerikaanse

te minimaliseren. Hierdoor kunnen sindsdien de op basis

economie. Deze zorgen werden bewaarheid toen op

van de nieuwe pensioenwet noodzakelijke risico-opslagen

17 maart de Amerikaanse zakenbank Bear Stearns omviel

ten aanzien van dit valuta-aspect worden beperkt.

en overgenomen werd door JP Morgan, met behulp van de Federal Reserve (de Amerikaanse Centrale Bank).

Teneinde het in de marktwaarde van de pensioenverplichtingen schuilende rente-risico voor een aanzienlijk deel

De volatiliteit van de aandelenbeurzen bereikte een piek,

te kunnen compenseren, is in de loop van 2007 in twee

die nog niet eerder was gezien sinds het uitbreken van

tranches overgegaan tot duration-verlenging middels

de kredietcrisis in de zomer van 2007. Daarbij waren de

belegging in zogenaamde LDI-fondsen. Deze transacties

economische data mager, met dalende huizenprijzen, een

leiden daarmee tot een beperking van de op basis van de

stijgende inflatie, dalend vertrouwen van bedrijven en

nieuwe pensioenwet noodzakelijke risico-opslagen ten

consumenten, en een afnemende productie. En waar de

aanzien van het rente-aspect.

Federal Reserve de rente verlaagde als een reactie hierop, gebeurde dit niet in Europa. De Europese Centrale Bank

Gevoerd Allocatiebeleid en Beleggingsresultaat

(ECB) uitte haar bezorgdheid over de sterke Euro en hoge

De beleggingen geschieden sinds Februari 2005 volledig

inflatie en riep overheden op tot fiscale discipline.

via pooled funds en worden beheerd door Blackrock (voorheen Merrill Lynch) Investment Managers voor de aandelen

De maanden april en mei verliepen relatief rustig. Maar in

en Barclays Global Investors voor de LDI-fondsen. Blackrock

juni namen de zorgen over de problemen in de financiële

verzorgt tevens de overlay. Om die reden is vanaf dat

sector en de inflatie weer toe. De economie bleef zwak en

18

het vertrouwen van consumenten daalde tot een diepte-

In Nederland kwamen Fortis Nederland en ABN AMRO

punt. Toch bleef een recessie vooralsnog uit. De Federal

volledig in overheidshanden en moest ING overheidssteun

Reserve had in april de rente verder verlaagd, terwijl de ECB

aanvragen.

juist zinspeelde op een renteverhoging. De prijs van olie steeg sterk in het tweede kwartaal als een gevolg van lage

De crisis maakte extreme maatregelen noodzakelijk om

voorraden en een grote vraag. De politieke instabiliteit in

het vertrouwen in markten te herstellen en de besmetting

het Midden-Oosten vergrootte de zorgen.

naar de reële economie te beperken. In de VS werd het Troubled Asset Relief Programme (TARP) aangenomen, een

Het derde kwartaal van 2008 zal herinnerd worden

reddingsplan van USD 700 miljard waardoor de overheid

als één van de meest tumultueuze periodes in de

slecht renderende beleggingen van financiële instellingen

financiële historie. De ontwikkelingen in de financiële

kon overnemen. Gedurende de totstandkoming van het

sector overschaduwden de zorgen over de afnemende

plan en de politieke discussies eromheen, beleefde de

economische groei en geopolitieke spanningen in de

Amerikaanse aandelenmarkt haar meest volatiele week

voormalige Sovjet Unie en het Midden-Oosten. Het

sinds 2002.

faillissement van banken, reddingsplannen en overheidsingrijpen domineerden het nieuws wereldwijd. De situatie

De geldmarkten stonden reeds sinds de zomer van 2007

werd omschreven als de grootste financiële crisis sinds

onder grote spanning. De angst nam sterk toe en het

de Grote Depressie in de jaren ’30 van de vorige eeuw. De

tegenpartijrisico werd hoger dan ooit tevoren ingeschat.

instabiliteit leidde tot een hoge volatiliteit in de financiële

Gevolg was dat er een groot gebrek aan liquiditeit ont-

markten ongeacht de asset categorie of regio.

stond. Centrale banken wereldwijd probeerden het tij te keren door enorme bedragen in de geldmarkt te pompen.

Hetgeen eerst werd beschouwd als een schulden- en

Tegen het einde van september werden beleggers steeds

liquiditeitscrisis was in feite een solvabiliteitscrisis. Op

meer bezorgd over de bedreiging voor bedrijven buiten

15 september werd zakenbank Lehman Brothers insolvabel

de financiële sector en vastgoedsector, aangezien de korte

en gedwongen om faillissement aan te vragen, omdat

termijn leenfaciliteiten opdroogden. Als gevolg daarvan

ze niet in staat waren om te herstellen van de enorme

liep de rente-opslag van bedrijfsobligaties ten opzichte

afschrijvingen op vastgoedgerelateerde beleggingen.

van staatsobligaties hoog op en waren aandelen enorm

Lehman vond geen koper en de Federal Reserve was niet

volatiel.

bereid de helpende hand toe te steken. Gedurende deze periode won de Amerikaanse dollar aan Het faillissement van Lehman was voorafgegaan door

kracht. Beleggers werden meer risico-avers en realiseerden

het redden van de reeds door de overheid gesteunde

zich dat de economische neergang, die begon in de VS, de

hypotheekverstrekkers Fannie Mae en Freddie Mac. Het

rest van de wereld harder zou raken dan verwacht.

Lehman debacle werd gevolgd door reddingsoperaties en overnames van internationale en financiële zwaarge-

Grondstofprijzen daalden dramatisch na juist sterk

wichten zoals verzekeraar AIG en Merrill Lynch. AIG kreeg

gestegen te zijn in het eerste half jaar. De afnemende

een USD 85 miljard lening van de overheid en Merrill Lynch

economische groei zou leiden tot minder vraag.

werd overgenomen door Bank of America. Toezichthouders beperkten short selling om instellingen Ook in het Verenigd Koninkrijk greep de overheid

die in moeilijkheden waren en de aandeelhouderswaarde

in en werd de hypotheekbank Bradford en Bingley

te beschermen. Dit bemoeilijkte de omstandigheden voor

genationaliseerd. HBOS en Lloyds TSB werden gefuseerd

hedge funds die toch al een lastig jaar hadden.

en het depositiegarantiestelsel werd uitgebreid. In IJsland, Ierland en continentaal Europa reageerden overheden

In het vierde kwartaal werd massaal verkocht in alle asset

door hogere depositogaranties en grote kapitaalinjecties

categorieën, met uitzondering van staatsobligaties. Het

in financiële instellingen die in moeilijkheden verkeerden.

faillissement van Lehman vormde de aanleiding; de


19

volatiliteit nam extreme vormen aan. In de automobiel-

In de strategie voor aandelenselectie droegen de signalen

sector namen de verkopen sterk af en dit was een bewijs

price momentum, waardering, earnings sustainability,

dat de crisis zich niet beperkte tot de financiële sector. In

external financing signalen en short interest positief bij aan

reactie hierop werd door overheden hevig geïntervenieerd

het rendement. Een negatieve bijdrage werd geleverd door

in de markt, zowel op fiscaal als monetair gebied. De rente

Japan, earnings surprise en estimate revisions, en andere

in het Verenigd Koninkrijk werd verlaagd naar 2%, in de

Japan posities. Risico-controle posities droegen positief bij.

Eurozone naar 2,5% en in de VS naar een bandbreedte tussen 0 en 0,25%.

In de strategie voor aandelensubstitutie werd een positieve bijdrage geleverd door index-rebalancing en transacties

Terwijl centrale banken wereldwijd snel handelden om

in relatieve waarde. Een negatieve bijdrage werd geleverd

liquiditeit te verschaffen, waren ze niet in staat om de

door fusie en overnames. Belangrijke transacties voor het

zorgen over solvabiliteit en de mogelijkheden van banken

jaar waren gerelateerd aan de MSCI herbalancering en een

om geld uit te lenen te verbeteren. De werkloosheid liep

positie in US Steel, die profiteerde van de consolidatie in de

op, officiële cijfers lieten zien dat een groot deel van de

staalindustrie. Verder arbitreerde de portefeuille in overna-

ontwikkelde wereld in een recessie was beland en het

mes zoals Anheuser Busch/InBev, Energy East/Iberdola, en

sentiment verslechterde steeds meer. Sommige bedrijven

Continental AG/Schaeffler. In 2008 droegen 255 van de 531

rapporteerden omstandigheden die ze nog nooit eerder

event-driven transacties positief bij aan het rendement. Wat

hadden meegemaakt. De vraag stortte volledig in.

betreft fusies en overname arbitreerde de portefeuille in 112 transacties.

Over geheel 2008 zijn de aandelenprijzen zeer sterk gedaald. De omvang hiervan was vergelijkbaar met de

Portefeuillestrategie

enorme dalingen in de jaren ’30 van de vorige eeuw, alleen

Met een hoge volatiliteit in de aandelenmarkten en

ging het deze keer drie keer zo snel en ging het gepaard

de risico-aversie van de beleggers houden we een

met een extreme volatiliteit. Staatsobligaties werden als

gediversifieerde en gebalanceerde signaalexposure aan

een veilige haven gezien. De rente-opslag van bedrijfs

in de portefeuille voor 2009.

obligaties liep zodaning op dat de kans op faillissement hoger werd ingeschat dan in de afgelopen 80 jaar het geval

Vastrentende waarden

was geweest. De olieprijs stortte volledig in. Alternatieve beleggingen werden geraakt en hedge funds in het

Algemeen

bijzonder. De sector kreeg ook nog te maken met het

In 2008 bestond de beleggingsportefeuille uit BGI Euro

Madoff schandaal in december, waarbij USD 50 miljard

Liability Solution Funds (LDI-fondsen) en een kortlopend

verloren is gegaan en de sector onder verzwaard toezicht

cash fonds (BGI Euro Liquidity First Fund).

zal komen te staan.

Liability Solution Funds hebben als doel om de exposure naar rentetarieven te kunnen managen en worden vaak

BlackRock Global Enhanced Index Series

ingezet om de beleggingen (beter) aan te sluiten op de

IIn 2008 behaalde de portefeuille een beter resultaat dan

verplichtingen. De specifieke Liability Solution Funds waar

haar benchmark, de MSCI Wereld Index. In 2008 behaalde

BASF in is belegd zijn er op gericht om vaste kasstromen

de portefeuille een rendement van -38,2% versus een

te genereren welke gebaseerd zijn op het verschil in rente

rendement van -39,3% voor de MSCI Wereld Index. In deze

tussen de datum van de beleggingen en van verplichting-

cijfers is rekening gehouden met de afdekking van het

betalingen. Op deze manier is de waarde van deze fondsen

valutarisico via een separate overlay.

gevoelig voor veranderingen in de nominale rente.

De portefeuille maakt gebruik van 2 strategieën:

Volgend op de sub-prime kredietcrisis en de effecten van

aandelenselectie en aandelensubstitutie. De bijdrage van

de daaruit voortgekomen wereldwijde kredietcrisis en

de aandelenselectiestrategie was positief, maar van de

economische vertraging werd de Eurozone swap markt in

aandelensubstitutiestrategie negatief.

2008 gekenmerkt door hoge volatiliteit, lagere liquiditeit

20

en afgenomen risk appetite in de financiële markten in

Risicoparagraaf

het algemeen. Deze kenmerken hebben direct geleid tot een sterke toename in de kosten van trading alsmede een

Matchingsrisico

verdere vergroting van de credit spreads. Net als de periode

Het matchingsrisico is het risico dat de looptijd en rente

juni 2007 tot december 2007 heeft deze toename van de

gevoeligheid tussen de beleggingen en de pensioen

credit spread in 2008 geleid tot een mark-to-market onder-

verplichtingen niet op elkaar zijn afgestemd.

performance van ongeveer 0.5% voor het cash collateral

Wanneer een pensioenfonds aan zijn verplichtingen moet

fonds. Aangezien elk van de Liability Solutions Funds indi-

voldoen (pensioenen uitbetalen), dienen daarvoor op tijd

rect gebruik maakt van dit cash collateral fonds heeft dit

de beschikbare middelen vrij te komen. Het pensioen-

geleid tot een onderperformance van de Liability Solutions

fonds heeft op basis van waarschijnlijkheidsberekeningen

Funds ten opzichte van hun benchmark. Deze onder

ervoor gekozen om het renterisico strategisch voor 70%

performance is een puur mark-to-market effect en niet

af te dekken. Verder wordt het vermogen gespreid over

een gerealiseerde positie. Als en wanneer kredietmarkten

diverse beleggingssectoren welke zo veel als mogelijk

terugkeren naar pre-crisis niveau, en in de gecontinueerde

onafhankelijk van elkaar op variërende economische en

afwezigheid van verslechtering, zullen de collateral fondsen

marktomstandigheden reageren. Binnen de afzonderlijke

de onderperformance terugwinnen.

beleggingssectoren vindt er een zorgvuldige beheersing van het risiconiveau plaats door het vermijden van over-

De rentetermijnstructuur daalde in 2008 tussen 1% en

concentratie en door geen extreme posities ten opzichte

2% afhankelijk van de looptijd. Een daling in de rente

van marktgemiddelden in te nemen. Daarnaast laat het

termijnstructuur leidt tot een stijging van de marktwaarde

bestuur periodiek een Asset LiabilityManagement (ALM)

van de pensioenverplichtingen. De rentedaling heeft

studie uitvoeren. Dit instrument kan vervolgens door het

naar schatting geleid tot een waardetoename van de

bestuur gebruikt worden om de optimale soort en/of mate

pensioenverplichtingen voor BASF van 14% (circa €17m).

van matching te bepalen.

De rentedaling heeft echter tevens gezorgd voor een sterke waardestijging in de Liability Solutions Funds.

Verzekeringstechnisch risico

De portefeuille van BASF laat daardoor een geschatte

Naast de financiële risico’s staat het pensioenfonds bloot

waardetoename zien van 16% (€16,6m). De waardestij-

aan verzekeringstechnische risico’s. De vereiste solvabiliteit

ging van de pensioenverplichtingen werd dus nagenoeg

voor verzekeringstechnische risico’s vloeit voort uit onvoor-

volledig gematched door een vergelijkbare waardestijging

ziene sterfterisico’s als gevolg van procesrisico. Daarnaast

in de bezittingen.

zijn er onvermijdbare sterfterisico’s zoals de onzekerheid rondom de sterftetrens en de negatieve stochastische

Beleggingsresultaat 2008

afwijkingen. Het pensioenfonds hanteert de generatie-

De totale portefeuille van BASF heeft in 2008 een beleg-

tafel GBM 2000-2050 met een leeftijdsterugstelling van

gingsresultaat behaald van 16,0% ten opzichte van 16,1%

twee jaar, prognoseperiode 2004-2009.

voor de benchmark. De passieve aard van de beleggingsfondsen komt duidelijk naar voren in dit nagenoeg gelijke

Concentratierisico

rendement tussen portefeuille en benchmark. De kleine

Pensioenfondsen lopen concentratierisico als een adequate

relatieve under-performance is voornamelijk gedreven

spreiding van activa en passiva ontbreekt. Ten behoeve van

door de performance van de cash collateral fondsen.

hun risicomanagement dienen pensioenfondsen rekening

Door de kredietcrisis is 2008 een heel moeilijk jaar geweest

te houden met concentratierisico, wat kan resulteren in

voor cash fondsen.

het aanhouden van een reserve in het eigen vermogen. Dit geldt niet voor Stichting Pensioenfonds BASF omdat alle beleggingen van het pensioenfonds plaatsvinden in beleggingsfondsen waarin de mix van beleggingen zeer divers is.


21

Renterisico

Evenmin staat het beleggingsbeleid het schrijven van

Renterisico is het risico dat het saldo van de marktwaarde

opties toe, tenzij het call opties betreft en deze gedekt

van de portefeuille vastrentende waarden en de nominale

worden door onderliggende activa.

pensioenverplichtingen op marktwaarde verandert door veranderingen in de marktrente. Het pensioenfonds is

Kredietrisico

gevoelig voor wijzigingen in de marktrente omdat de

Het kredietrisico wordt ook wel aangeduid als debiteuren

duration van de beleggingen en de verplichtingen niet

risico. De waarde van de beleggingen in vastrentende

gelijk zijn. Bij de bepaling van het beleggingsbeleid weegt

waarden wordt ondermeer beïnvloed door de ontwikke-

het bestuur van het pensioenfonds zorgvuldig de voor-

ling van de kredietwaardigheid van de effectenuitgevende

delen (meer zekerheid) en nadelen (minder rendement)

instellingen. Met name door beleggers gemaakte inschat-

van meer of minder duration matching af ten opzichte van

ting van de waarschijnlijkheid van het tijdig voldoen van

alternatieve strategieën. Ultimo 2008 kunnen de gegevens

rente- en aflossingsverplichtingen door de debiteur is

inzake duration als volgt worden weergegeven:

hierbij bepalend. Ter beperking van het kredietrisico gelden binnen het BASF pensioenfonds restricties voor de samen-

Beleggingen Duration LDI-portefeuille

stelling van de vastrentende portefeuilles met beperking 9,9

tot geografische spreiding, verdeling over verschillende debiteurencategorieën, de minimale kwaliteit van de debi-

Verplichtingen Duration verplichtingen

teur (‘rating’) en voor de omvang van de beleggingen per 12,2

Liquiditeitsrisico

Mate van afdekking Afdekking renterisico

debiteur.

70%

Liquiditeitsrisico is het risico dat het BASF pensioenfonds onvoldoende liquide middelen heeft om betalingen,

De portefeuille vastrentende waarden bestaat volledig

waaronder de pensioenuitkeringen, te verrichten. Bij het

uit Liability Driven Investments (LDI). Deze LDI bestaat uit

pensioenfonds is door de keuze van de soort LDI-fondsen

(Euro) swapfondsen zonder leverage, swapfondsen met

met jaarlijkse cashflow sprake van een jaarlijkse grote netto-

leverage en uit een geldmarktfonds. De belegging in het

instroom. De waarschijnlijkheid van het liquiditeitsrisico en

geldmarktfonds dient ter compensatie van de leverage

de impact daarvan is derhalve klein. Het liquiditeitsrisico

in enkele swapfondsen. Daarnaast wordt belegd in swap

wordt ook beperkt door de invulling van het cashmanage-

fondsen met verschillende looptijden om het renterisico

ment. De administrateur ziet toe op een juiste afstemming

van de verplichtingen zo exact mogelijk te benaderen.

van de inkomende en uitgaande cashstromen van het fonds.

Koersrisico Het koersrisico is het risico van waardewijzigingen van

Valutarisico

de beleggingen door de -koerswijzingen van de effecten

Het valutarisico is het risico dat de waarde van de beleg-

waarin wordt belegd. Dit risico neemt toe bij een beperking

gingen verandert door veranderingen in valutakoersen.

van de spreiding van effecten in de beleggingsportefeuille.

Ter beperking van het valutarisico mogen enkel vastren-

De risico’s kunnen verder toenemen wanneer gebruik

tende waarden in de portefeuille worden opgenomen die

wordt gemaakt van geschreven optieposities, indien

luiden in euro’s. Het relatieve aandeel van de beleggingen

belegd wordt met geleend geld of indien waardepapieren

in zakelijke waarden buiten de landen van de euro wordt

worden verkocht die het pensioenfonds niet bezit (short

met name bepaald met de MSCI World Index benchmark

selling). Het beleggingsbeleid van het pensioenfonds sluit

als richtlijn. Vanaf 1 maart 2006 heeft het bestuur via een

het beleggen met geleend geld uit evenals het verkopen

zogenaamde overlay-constructie het gehele valutarisico in

van waardepapieren die het pensioenfonds niet bezit.

de zakelijke waarden via BlackRock Investment Managers afgedekt.

22

Beleggingsrisico’s alternatieve beleggingen

Het bestuur erkent voorts dat aan de uitbesteding het risico

Alternatieve beleggingen zijn net als beleggingen in de

is verbonden van discontinuïteit van de dienstverlening

traditionele categorieën (waaronder aandelen) onderhevig

door AZL N.V.

aan risico’s. Risico’s worden veroorzaakt doordat beleggers

Bij alle uitbestedingsactiviteiten conformeert het

zekere bedragen (hun initiële investeringen) opgeven in

pensioenfonds zich volledig aan de regelgeving van

ruil voor onzekere inkomsten in de toekomst. Voorbeelden

DNB op het gebied van uitbesteding. Het pensioenfonds

van algemene risico’s zijn ondermeer debiteurenrisico

beschikt voor iedere extern uit te voeren activiteit over

(tegenpartij kan failliet gaan) en inflatierisico (geldontwaar-

een uitbestedingsovereenkomst die voldoet aan het bij of

ding). Alternatieve beleggingen zijn daarnaast onder te

krachtens artikel 34 van de PW bepaalde. In voorkomende

verdelen in diverse categorieën, waarvan de risicoprofielen

gevallen worden met de -uitvoerende organisatie nadere

onderling aanzienlijk kunnen variëren en dus ook de

afspraken omtrent procedures, processen, informatie

beleggingsrisico’s.

verschaffing en te leveren diensten vastgelegd in een Service Level Agreement (SLA). In een SLA worden ten-

Operationele risico’s (waaronder interne beheersing, IT en

minste ook afspraken vastgelegd over de administratieve

integriteitsrisico)

organisatie, de autorisatie en procuratiesystemen en de

Het operationeel risico is het risico op verlies als resultaat

interne controle van de uitvoerende organisatie.

van inadequate of foutieve interne processen, mensen en systemen of als gevolg van externe gebeurtenissen.

Juridische risico’s

Operationele risico’s hebben een negatieve impact op

Een pensioenfonds loopt het risico in rechte aangesproken

een goede uitvoering van de pensioenregeling. Voor deze

te worden. Ten einde dit risico te beperken kan het pen

operationele risico’s geldt wel dat een verregaande reduc-

sioenfonds maatregelen treffen. Één risico is dat de

tie onevenredig veel inspanning en kosten met zich mee

fondsstukken niet voldoen aan de wettelijke bepalingen.

kan brengen. De operationele uitvoering geschiedt door

Een ander risico is dat men als pensioenfondsbestuurder

AZL N.V. Deze partij heeft een SAS 70-verklaring (type II).

in persoon kan worden aangesproken. Een derde risico

Door het overleggen van deze verklaring toont AZL N.V.

betreft het niet in voldoende mate vorm geven aan

aan het pensioenfonds én aan de accountant van het

consistent beleid, dit maakt het pensioenfonds kwetsbaar

pensioenfonds aan, dat de uitvoering ‘in control’ is. Het

indien het hierop wordt aangesproken. Een vierde risico

overleggen van de SAS 70-verklaring komt tevens tege-

betreft het niet of onduidelijk communiceren naar partijen.

moet aan de Beleidsregel ‘Uitbesteding Pensioenfondsen’

Een vijfde risico betreft aansprakelijkheid door het niet of

waarin DNB heeft vastgesteld dat een pensioenfonds dat

niet goed uitvoeren door partijen die het pensioenfonds

zijn administratie uitbesteedt aan een uitvoerder verant-

heeft ingehuurd. Voor bovengenoemde risico’s heeft het

woordelijk is en blijft voor een juiste administratie.

pensioenfonds de navolgende maatregelen genomen: 1. Het pensioenfonds heeft een uitvoeringsorganisatie

Uitbesteding en de risico’s die hiermee samenhangen

aangesteld. Deze toetst bij wetswijzigingen de fonds-

Het bestuur heeft onder behoud van zijn verantwoor-

stukken en stelt waarnodig wijzigingen voor aan het

delijkheden een aantal werkzaamheden structureel uitbesteed. De uitbesteding van werkzaamheden aan een derde partij heeft tot gevolg dat het bestuur geen directe gezagsverhouding heeft met de personen die bij

bestuur. 2. Het pensioenfonds heeft een bestuurdersaansprakelijkheidsverzekering afgesloten. 3. Het pensioenfonds ziet erop toe dat besluitvorming

de derde partij feitelijk en dagelijks zijn belast met de uit

consistent en goed gedocumenteerd plaatsvindt. Deze

voering van die werkzaamheden. Het bestuur heeft voorts

documentatie zorgt ervoor dat ook derden de inhoud

geen rechtstreeks zicht op en voert geen directe controle uit op administratieve processen, zoals uitbetaling van

en werking van dit beleid kunnen volgen. 4. Het pensioenfonds werkt volgens een gedetailleerd

pensioenen, pensioenberekeningen e.d . Daardoor ont-

communicatieplan. Dit communicatieplan bewaakt de

breekt eveneens zicht op de werkelijke uitvoeringskosten.

wettelijk verplichte communicatiemomenten. Naast deze vereisten beschikt het BASF pensioenfonds


23

over een website. Door middel van het planmatig

Om aan de behoefte van het bestuur aan zekerheid en

uitvoeren van deze communicatie wordt bewaakt dat

daarmee aan kwaliteitsgaranties tegemoet te komen, heeft

aan de eisen van de Pensioenwet en consistentie van

AZL N.V. ervoor gekozen om gecertificeerd te worden

de communicatieuitingen wordt voldaan.

volgens de richtlijnen van SAS70.

5. Met alle uitvoeringsorganisaties zijn contractuele afspraken gemaakt. Partijen dienen regelmatig te rap-

Voor wat betreft de financiële risico’s kan worden

porteren over het wel of niet voldoen aan de gemaakte

opgemerkt dat het bestuur per kwartaal wordt voorzien

afspraken. Daar waar mogelijk heeft het pensioenfonds

van managementinformatie m.b.t. de status van de

activiteiten gescheiden ondergebracht, waardoor er

beleggingen door de vermogensbeheerders. De beleg-

een mechanisme ontstaat van controle van de ene

gingscommissie ontvangt maandelijks beleggings

door de andere partij.

rapportages van de vermogensbeheerder, zodat er continue inzicht bestaat in de handelingen, risico’s

In het algemeen, draagt het bestuur er zorg voor dat zij

in bijvoorbeeld landen en valuta’s en status van de

voldoende kennis en kunde bezit om haar verantwoor-

beleggingen. De beleggingscommissie rapporteert

delijkheid te kunnen dragen. Het bestuur heeft hiertoe in

periodiek aan het bestuur.

2008 gewerkt aan een deskundigheidsplan. Verder heeft het bestuur overeenkomstig de principes voor goed

Ten minste één keer per jaar wordt de vermogens

pensioenfondsbestuur in zijn statuten een procedure

beheerders (BGI en BlackRock) gevraagd de op dat moment

opgenomen teneinde zijn eigen functioneren, zowel van

geldende beleggingsstrategie toe te lichten.

het bestuur als geheel als van de individuele bestuursleden periodiek te evalueren.

Het bestuur streeft naar een zodanige invulling van haar beleid dat jaarlijks wordt voldaan aan de eisen ten aanzien

De hierboven genoemde risico’s zijn niet limitatief maar

van de financiële positie en dat dit op de lange termijn leidt

de juiste afdekking van deze genoemde risico’s geven

tot een zo laag mogelijke en stabiele pensioenpremie.

wel een indicatie over de juridische weerbaarheid van het

Om dit te bewerkstelligen beschikt het bestuur over de

pensioenfonds.

volgende sturingsmiddelen: –– de hoogte van de toekomstige premiebaten;

Beheersing van de risico’s

–– de hoogte van de toekomstige toeslagverlening;

In het verslagjaar is aandacht gegeven aan de opzet en

–– het beleggingsbeleid.

inrichting van de organisatie, inclusief de interne beheersing van risico’s. Het bestuur heeft de risico’s van het BASF

De invloed van deze sturingsmiddelen op de financiële

pensioenfonds geanalyseerd en een beschrijving c.q. ana-

positie van het pensioenfonds wordt jaarlijks geëvalueerd.

lyse van deze risico’s opgenomen in de in het verslagjaar

Bij deze evaluatie speelt zowel de huidige financiële positie,

herziene ABTN van het pensioenfonds.

alsmede de financiële positie van het pensioenfonds in de toekomst, een rol.

Voor wat betreft de uitbestedingsrisico’s kan worden opgemerkt dat het bestuur overleg heeft gevoerd met

Voorts wordt het bestuur door middel van periodieke rap-

AZL N.V. over de dienstverlening inclusief de service level

portages van zowel de uitvoeringsorganisatie alsmede van

agreement.

externe adviseurs in staat gesteld de risico’s en fondssituatie goed te monitoren.

24

Continuïteitsanalyse Om te toetsen of het beleid op lange termijn tot de gewenste ontwikkeling leidt, voert het pensioenfonds ten minste eens in de drie jaar een continuïteitsanalyse uit. Het pensioenfonds heeft deze continuïteitsanalyse in het verslagjaar voor het eerst laten uitvoeren door Towers Perrin en vervolgens in mei 2009 nog laten actualiseren in het kader van de opstelling van het vereiste herstelplan.


Het Bestuur

G.A.D. van der Lubbe

I.E. van der Werk-Kil

voorzitter

secretaris

C.M. Becx

G.J.M. Bouwhuis

A.W.M. de Bever

R.L.J. van Dijk


25

26

Jaarrekening


27

Balans per 31 december na winstbestemming, in duizenden euro

Activa

2007

Beleggingen voor risico pensioenfonds [1]

2008

• Participaties – Participaties in beleggingsinstellingen t.b.v. SUT-regeling

5.106

7.563

• Financiële beleggingen

– Zakelijke waarden

31.666

54.830

– Vastrentende waarden/LDI-fondsen

114.375

103.715

– Derivaten

2.262

0

153.409

166.108

Herverzekering [2]

10.285

10.338

Vorderingen en overlopende activa [3]

1.259

1.126

Liquide middelen [4]

122

362

Totaal activa

165.075

177.934

[..] De tussen haken vermelde nummers verwijzen naar corresponderende nummers in de toelichting op de balans, die een integraal

28

onderdeel uitmaakt van de jaarrekening.

Passiva

2008

2007

Reserves

Algemene reserve [5]

3.404

24.300

Beleggingsreserve zakelijke waarden [6]

0

6.291

Beleggingsreserve vastrentende waarden [7]

0

3.302

Voorziening pensioenverplichtingen voor

risico pensioenfonds

3.404

Eigen rekening [8]

144.512

125.457

Herverzekering [9]

11.374

10.338

33.893

155.886

135.795

Voorziening SUT-regeling [10]

3.829

7.563

Voorziening af te dragen BTW [11]

107

0

Langlopende schulden [12]

75

0

Kortlopende schulden [13]

1.704

409

Overlopende passiva [14]

70

274

Totaal passiva

165.075

177.934

[..] De tussen haken vermelde nummers verwijzen naar corresponderende nummers in de toelichting op de balans, die een integraal

onderdeel uitmaakt van de jaarrekening.


29

Staat van baten en lasten in duizenden euro

2008

2007

Beleggingsopbrengsten voor risico pensioenfonds

Directe beleggingsopbrengsten [15]

1.858

351

Indirecte beleggingsopbrengsten [16]

-6.271

2.891

Kosten van vermogensbeheer [17]

-212

-192

-4.625

3.050

Bijdragen van werkgevers en werknemers [18]

2.612

2.726

Saldo van overdrachten van rechten [19]

35

85

Pensioenuitkeringen [20]

-8.355

-7.726

Mutatie voorziening pensioenverplichtingen voor

risico pensioenfonds [21]

Actuariële premies

-1.684

-2.318

Intresttoevoeging

-6.000

-5.634

Koopsom i.v.m. indexatie

-7

-1.724

Sterfte

-90

131

Uitkeringen eigen rekening

7.322

6.854

Invalidering

0

157

Vrijval kostenreserve

249

369

Overdrachten

-78

-109

Aanpassing rekenrente

-18.920

8.618

Overige verzekeringstechnische grondslagen

153

90

-19.055

6.434

1.089

0

Afwaardering herverzekeringsdeel

-20.144

SUT-regeling [22]

SUT-mutaties

-3.587

-2.709

Mutatie voorziening SUT-regeling

3.734

2.437

147

6.434

-272

[..] De tussen haken vermelde nummers verwijzen naar corresponderende nummers in de toelichting op de staat van baten en lasten, die een

30

integraal onderdeel uitmaakt van de jaarrekening.

2008

2007

-107

0

Mutatie voorziening af te dragen BTW [23]

Herverzekeringen [24]

Premies

-110

-19

Uitkeringen

694

677

Resultatendeling

21

47

605

705

Pensioenuitvoerings- en administratiekosten [25]

-682

-511

Overige baten en lasten [26]

25

5

Saldo van baten en lasten

-30.489

4.496

Bestemming van het saldo

Beleggingsreserve zakelijke waarden

0

Beleggingsreserve vastrentende waarden

0

-2.366

Algemene reserve

-30.489

11.517

-4.655

-30.489

4.496

[..] De tussen haken vermelde nummers verwijzen naar corresponderende nummers in de toelichting op de staat van baten en lasten, die een

integraal onderdeel uitmaakt van de jaarrekening.


31

Kasstroomoverzicht in duizenden euro

Pensioenactiviteiten

Ontvangsten

2008

Bijdragen

2.509

2.356

Herverzekerde uitkeringen

713

790

Overgenomen pensioenverplichtingen

435

105

Afname voorziening SUT-regeling

1.277

0

Overige

178

0

5.112

3.251

Uitgaven

Uitgekeerde pensioenen

-8.371

-7.726

Overgedragen pensioenverplichtingen

-400

-20

Premies herverzekering

-110

-19

Pensioenuitvoerings- en administratiekosten

-958

-408

Beleggingsactiviteiten

Ontvangsten

-9.839

Directe beleggingsopbrengsten

1.846

235

Verkopen en aflossingen beleggingen

12.669

113.048

2007

14.515

-8.173

113.283

Uitgaven

Aankopen beleggingen

-9.754

-109.619

Kosten van vermogensbeheer

-274

-131

-10.028

-109.750

Mutatie geldmiddelen

-240

-1.389

Saldo geldmiddelen 1 januari

362

1.751

Saldo geldmiddelen 31 december

122

362

32

Grondslagen voor waardering en resultaatbepaling

Herverzekering Dit betreft de gekapitaliseerde waarde van de herver zekeringspolissen, berekend volgens de grondslagen van

Algemeen

de voorziening pensioenverplichting.

Toepassing Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving


Stichting BASF Pensioenfonds heeft bij de samenstelling

De behaalde rendementen op zakelijke waarden werden

van dit jaarverslag de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving

toegevoegd of onttrokken aan de beleggingsreserve

toegepast, overeenkomstig Titel 9, Boek 2 BW.

zakelijke waarden voor zover deze rendementen het streefrendement overschreden resp. beneden het

Waardering

streefrendement bleven. Het streefrendement werd jaarlijks bepaald op het gemiddelde van de langstlopende staats-

Algemeen

leningen verhoogd met 2%. Bovendien werd de reserve

Activa en passiva worden gewaardeerd tegen de kostprijs,

gemaximeerd op 30% van de waarde van het in zakelijke

tenzij hierna een andere waarderingsgrondslag wordt

waarden belegde vermogen ultimo boekjaar.

vermeld.

In 2008 is de reserve vrijgevallen ten gunste van de algemene reserve.

Buitenlandse valuta Activa en passiva in buitenlandse valuta worden

Beleggingsreserve vastrentende waarden

omgerekend tegen de ultimo jaar geldende koersen.

De behaalde rendementen op vastrentende waarden

Transacties in vreemde valuta’s gedurende de verslag

werden toegevoegd of onttrokken aan de beleggings

periode worden in de jaarrekening verwerkt tegen de

reserve vastrentende waarden voor zover deze rende-

koers van afwikkeling. De uit de omrekening per balans-

menten het streefrendement overschreden respectievelijk

datum voortvloeiende koersverschillen worden, rekening

beneden het streefrendement bleven. Het streefrende-

houdend met eventuele dekkingstransacties, opgenomen

ment werd jaarlijks bepaald op het gemiddelde van de

in de staat van baten en lasten.

langstlopende staatsleningen. Bovendien werd de reserve gemaximeerd op 10% van de waarde van het in vast

Participaties in beleggingsinstellingen

rentende waarden belegd vermogen ultimo boekjaar.

De ter beurze genoteerde beleggingsinstellingen zijn

In 2008 is de reserve vrijgevallen ten gunste van de

gewaardeerd tegen de actuele waarde, zijnde de beurs-

algemene reserve.

waarde. Niet ter beurze genoteerde fondsen worden gewaardeerd tegen de actuele waarde, zijnde de intrinsieke

Voorziening pensioenverplichtingen

waarde.

Per 1 januari 2007 is de Pensioenwet in werking getreden. Onderdeel van de Pensioenwet is het Financieel

Zakelijke waarden

Toetsingskader (FTK). In het FTK is de manier waarop de

De zakelijke waarden, aandelen, converteerbare obligaties

Nederlandsche Bank (DNB) haar toezicht op pensioen

en opties, zijn gewaardeerd tegen de beurswaarde ultimo

fondsen uitoefent vastgelegd. Het FTK stelt daarbij de

boekjaar.

kaders waarbinnen een pensioenfonds moet opereren. Besloten is het FTK ook toe te passen voor de jaarverslag-

Vastrentende waarden

legging daar dit aansluit bij het door het bestuur gehan-

Alle vastrentende beleggingen, obligaties en leningen

teerde beleid.

op schuldbekentenis, worden gewaardeerd tegen actuele waarde. Voor de obligaties is dat de beurswaarde ultimo boekjaar en voor de leningen op schuldbekentenis is dat de berekende actuele waarde. Bij deze berekening worden alle toekomstige geldstromen contant gemaakt tegen de geldende marktpercentages.


33

De VPV is, evenals vorig jaar, gelijk aan de actuariële contante waarde van de opgebouwde, premievrije en ingegane pen

–– valutaverschillen met betrekking tot zakelijke waarden, vastrentende waarden, deposito’s, valutatermijntrans-

sioenen. Echter, bij de vaststelling van de VPV is uitgegaan van

acties en bankrekeningen in buitenlandse valuta;

marktwaardering. Dit houdt onder andere in dat gerekend is

–– niet-gerealiseerde koersen valutaverschillen inzake

met de termijnstructuur van de actuele nominale marktrente

aandelen, converteerbare obligaties, obligaties en

zoals gepubliceerd door DNB.

leningen op schuldbekentenis.

De pensioenverplichtingen worden berekend volgens overlevingskansen van een generatietafel 2005-2050

Financiële risico’s

inclusief toepassing sterftetrend. Voorheen werd gebruik

De activiteiten van Stichting BASF Pensioenfonds brengen

gemaakt van de overlevingstafel GBM/GBV 1995-2000

financiële risico’s van verscheidene aard met zich mee.

zonder toepassing sterftetrend.

Deze risico’s vertonen in het algemeen een samenhang met de post pensioenverplichtingen voor eigen rekening.

Voorziening SUT-regeling

De toereikendheid voor de dekking van de pensioen

Met ingang van 1-1-2003 nam het pensioenfonds de

verplichtingen is afhankelijk van de mate waarin de

SUT-regeling over van BASF Nederland B.V.

werkelijke ontwikkelingen van het verzekerdenbestand

Daartoe diende de voorziening van de werkgever per

aansluiten op de uitgangspunten die de basis vormen van

31-12-2002 overgedragen te worden aan het pensioen-

de actuariële bepaling van deze post. Deze afwijkingen

fonds. Deze voorziening is de berekende waarde van de

kunnen worden ingedeeld in de volgende drie categorieën:

verplichtingen op de toegekende SUT-uitkeringen.

–– technisch resultaat; –– kostenresultaat;

Resultaatbepaling

–– beleggingsresultaat.

Algemeen

Het technisch resultaat is het verschil in sterfte, leeftijds-

De baten en lasten worden toegerekend aan het jaar

verwachting, partnerkeuze, et cetera, ten opzichte van de

waarop ze betrekking hebben.

uitgangspunten. De bij de bepaling van de voorziening pensioenverplichtingen gekozen prudente uitgangs

Directe beleggingsopbrengsten

punten zijn weergegeven in de toelichting bij deze post.

Onder directe beleggingsopbrengsten wordt bij

De technische resultaten worden in de toelichting op de

vastrentende waarden verstaan de rente-opbrengst

balans en de winst- en verliesrekening verder uitgewerkt.

verminderd met de kosten; bij de zakelijke waarden wordt

De actuaris toetst op basis van statistische methoden op de

hieronder verstaan het bruto-dividend, voor aftrek van

uitgangspunten en de voorziening op toereikendheid. De

dividendbelasting, verminderd met de kosten. De intresten

verklaring van de actuaris is toegevoegd onder de overige

van overige activa en passiva worden opgenomen op basis

gegevens.

van nominale bedragen. Het kostenresultaat betreft het verschil tussen kosten Indirecte beleggingsopbrengsten

opslagen in de premie en de daadwerkelijke kosten van het

Onder deze post worden de volgende resultaten

pensioenfonds. Het kostenresultaat wordt in de toelichting

opgenomen:

uitgewerkt.

–– gerealiseerde koersverschillen bij verkopen van aandelen, converteerbare obligaties en obligaties;

Bewaking van risico’s

–– gerealiseerde koersverschillen bij (af )lossing van

Stichting BASF Pensioenfonds had tot februari 2005 het

leningen op schuldbekentenis en obligaties;

vermogensbeheer uitbesteed aan Lombard Odier Asset

–– boetes bij vervroegde aflossingen van leningen op schuldbekentenis;

Management en Robeco Institutional Asset Management. Daarna zijn twee nieuwe vermogensbeheerders aan gesteld, te weten BlackRock Investment Managers en

34

Barclays Global Investors Limited. Met deze partijen is

Kredietrisico

een vermogensbeheerovereenkomst gesloten, waarin de

Dit risico wordt ook wel aangeduid als debiteurenrisico.

beleggingsrestricties zijn uitgewerkt. Deze beleggings

De waarde van beleggingen in vastrentende waarden

restricties zijn een gedetailleerde en concrete uitwerking

wordt ondermeer beïnvloed door de ontwikkeling

van de verder in deze paragraaf genoemde restricties.

van de kredietwaardigheid van de effectenuitgevende

De vermogensbeheerder bewaakt middels haar risico

instellingen. Met name de door beleggers gemaakte

managementsysteem de beleggingsportefeuille zodat

inschatting van de waarschijnlijkheid van het tijdig voldoen

deze steeds voldoet aan bedoelde restricties.

van rente- en aflossingsverplichtingen door de debiteur is hierbij bepalend. Ter beperking van het kredietrisico gelden

Het bestuur van de stichting toetst op basis van de

binnen het fonds restricties voor de samenstelling van de

rapportages van de custodian en de vermogensbeheerder

vastrentende portefeuilles met beperking tot geografische

of voldaan wordt aan de overeengekomen beleggings

spreiding, verdeling over verschillende debiteuren

restricties. Het bestuur bewaakt tevens het voldoen aan

categorieën, de minimale kwaliteit van de debiteur (‘rating’)

wet en regelgeving.

en voor de omvang van de beleggingen per debiteur.

De beleggingsrisico’s bestaan voornamelijk uit koers risico, renterisico, kredietrisico en valutarisico. Het door het

Valutarisico

bestuur van de stichting gevoerde beleid ten aanzien van

De waarde van beleggingen in aandelen en vastrentende

deze risico’s wordt hierna verder uiteengezet.

waarden wordt beïnvloed door de ontwikkelingen van de valutakoersen waarin de betreffende beleggingen

Koersrisico

luiden. Ter beperking van het valutarisico mogen enkel

De waarde van de beleggingen fluctueert met de koers-

vastrentende waarden in de portefeuille worden opge-

wijzingen van de effecten waarin wordt belegd. Dit risico

nomen die luiden in euro’s. Het relatieve aandeel van de

neemt toe bij een beperking van de spreiding van effecten

beleggingen in zakelijke waarden buiten de landen van

in de portefeuille. De risico’s kunnen verder toenemen

de euro wordt met name bepaald met de MSCI World

wanneer gebruik gemaakt wordt van geschreven optie-

Index benchmark als richtlijn. Vanaf 1 maart 2006 heeft

posities, indien belegd wordt met geleend geld of indien

het bestuur via een zogenaamde overlay-constructie

waardepapieren worden verkocht die het fonds niet bezit

het valutarisico in de zakelijke waarden via BlackRock

(short selling).

Investment Managers afgedekt.

Het beleggingsbeleid van de stichting sluit het beleggen met geleend geld in principe uit evenals het verkopen van waardepapieren die de stichting niet bezit. Evenmin staat het beleggingsbeleid het schrijven van opties toe, tenzij het call opties betreft en deze gedekt worden door onder liggende activa. Renterisico De waarde van de beleggingen in vastrentende waarden kan fluctueren als gevolg van de verandering in markt rentes. In dit verband wordt de duration van de portefeuille gestuurd.


35

Toelichting op de balans per 31 december in duizenden euro Activa [1]

Beleggingen voor risico pensioenfonds

Niet

Stand

ultimo

verstrek-

Verkopen

koers-

koers-

ultimo

2007

kingen

aflossingen

verschillen

verschillen

2008

7.563

0

-2.400

0

-57

5.106

Categorie

Participaties

Participaties in beleggingsinstellingen

t.b.v. SUT-regeling

Aankopen/ Gerealiseerde gerealiseerde

Stand

Financiële beleggingen

Aandelen

54.830

3.382

-6.922

-1.929

-17.695

31.666

Vastrentende waarden/LDI-fondsen

103.715

6.371

-10.231

88

14.432

114.375

Derivaten/FX contracten

0

0

-49

49

2.262

2.262

Totaal financiële beleggingen

158.545

9.753

-17.202

-1.792

-1.001

148.303

Totaal belegd vermogen

166.108

9.753

-19.602

-1.792

-1.058

153.409

36

[2]

2008

Herverzekering

Stand per 1 januari

10.338

10.686

Mutatie

1.036

-348

Afwaardering i.v.m. kredietrisico

-1.089

0

2007

10.285

10.338

Contante waarde van door deelnemers gecedeerde premievrije aanspraken jegens de verzekeringsmaatschappijen Nationale Nederlanden, Delta Lloyd en AMEV.

[3]

Vorderingen en overlopende activa

Vorderingen

Herverzekeraar

25

Overige vorderingen

0

44

Onderneming

1.037

933

24

1.062

Overlopende activa

Lopende intrest - obligaties

114

122

Lopende intrest - banken

5

3

Dividend zakelijke waarden

78

0

1.001

Totaal vorderingen en overlopende activa

[4]

197

125

1.259

1.126

Liquide middelen

Depotbanken

5

27

ING Bank N.V.

145

335

Kruisposten

-28

0


122

362

37

Passiva

2008

Reserves

[5]

Algemene reserve

Stand per 1 januari

24.300

13.526

Mutatie 1 januari: cumulatief effect stelselwijziging

0

-743

Stand na stelselwijziging

24.300

12.783

Vrijval beleggingsreserve zakelijke waarden

6.291

0

Vrijval beleggingsreserve vastrentende waarden

3.302

0

Saldobestemming boekjaar

-30.489

11.517

[6]

Stand per 31 december

3.404

Stand per 1 januari

6.291

10.946

Gerealiseerde indirecte beleggingsopbrengsten

0

373

Niet-gerealiseerde indirecte beleggingsopbrengsten

0

-1.621

Streefrendement 5,9% van € 57.750.500

0

-3.407

Vrijval ten gunste van algemene reserve

-6.291

0

[7]

24.300


2007


0

6.291

Beleggingsreserve vastrentende waarden Stand per 1 januari

3.302

5.668

Gerealiseerde indirecte beleggingsopbrengsten

0

563

Niet-gerealiseerde indirecte beleggingsopbrengsten

0

179

Streefrendement 3,9% van € 79.727.000

0

-3.108

Vrijval ten gunste van algemene reserve

-3.302

0


0

3.302

Totaal eigen vermogen

3.404

33.893

Het minimaal vereist eigen vermogen bedraagt

7.780

Het vereist eigen vermogen bedraagt

17.895

De dekkingsgraad is De dekkingsgraad is vastgesteld als het totaal vermogen gedeeld door de voorziening pensioenverplichtingen voor risico pensioenfonds

De berekening is als volgt:

(155.886 + 3.404) / 155.886 x 100% = 102,2%

38

5,0%

6.282

5,0%

11,5%

17.213

13,7%

102,2%

125,0%

2008

2007

Technische voorzieningen

[8] Voorziening pensioenverplichtingen voor risico pensioenfonds

Stand per 1 januari

125.457

129.529

Cumulatief effect stelselwijziging

0

2.362

Stand na stelselwijziging

125.457

131.891

Actuariële premies

1.684

2.318

Intresttoevoeging

6.000

5.634


7

1.724

Het verloop van de voorziening is als volgt:

Sterfte

90

-131


-7.322

-6.854

Invalidering

0

-157


-249

-369

Overdrachten

78

109


18.920

-8.618


-153

-90


144.512

125.457

De voorziening pensioenverplichtingen voor risico pensioenfonds is als volgt opgebouwd:

Deelnemers

33.707

31.345

Gewezen deelnemers

23.915

17.090

Pensioengerechtigden

98.264

87.360

155.886

135.795

Af: herverzekering

-11.374

-10.338

Blijft: voorziening pensioenverplichtingen eigen rekening

144.512

125.457

[9]

Herverzekering

Stand per 1 januari

10.338

10.686

Mutatie

1.036

-348


11.374

10.338

155.886

135.795

Totaal voorziening pensioenverplichtingen voor risico pensioenfonds


39

[10]

2008

Voorziening SUT-regeling Stand per 1 januari

7.563

10.000

Rendement

-57

311

Af: uitkeringen en onttrekkingen

-2.400

-2.748

Af: correctie voorgaande jaren

-1.277

0

[11] [12] [13]


3.829

7.563

Voorziening af te dragen BTW

107

0

75

0

Langlopende schulden IGR-uitkering Kortlopende schulden

Te betalen loonheffing

217

226

Sociale lasten

41

35

Te betalen algemene kosten

111

87

Ondernemingen

1.277

13

Beleggingen

58

48

[14]

1.704

409

Overlopende passiva

Ramingen algemene kosten

70

85

Afrekening FVP bijdragen met ondernemingen

0

189

40

2007

70

274

Toelichting op de staat van baten en lasten (in duizenden euro) Bezoldiging bestuursleden De bestuursleden van Stichting BASF Pensioenfonds hebben in 2008 geen bezoldiging ontvangen. Personeel Gedurende het boekjaar 2008 had Stichting BASF Pensioenfonds geen personeel in dienst.

Baten en lasten [15]

2008

Beleggingsopbrengsten voor risico pensioenfonds Directe beleggingsopbrengsten Vastrentende waarden/LDI-fondsen

1.886

0

Liquide middelen

-28

315

Waardeoverdrachten

0

4

Overige intrest

0

32

[16]

Totaal directe beleggingsopbrengsten

1.858

351

Indirecte beleggingsopbrengsten • Gerealiseerde koersverschillen

– Zakelijke waarden

– Vastrentende waarden/LDI-fondsen

88

563

– Derivaten

49

3.374

– Valutaverschillen

-3.478

23

-1.929

2007

373

-5.270

4.333

• Niet-gerealiseerde koersverschillen

Zakelijke waarden

-17.695

-1.621

Vastrentende waarden/LDI-fondsen

14.432

179

Derivaten

2.262

0

-1.001

-1.442

-6.271

2.891

Totaal indirecte beleggingsopbrengsten


41

[17]

2008

2007

Kosten van vermogensbeheer

Bewaarloon effecten

-9

0

Beheerloon

-203

-192

Totaal kosten vermogensbeheer

-212

-192

Totaal beleggingsopbrengsten voor risico pensioenfonds

-4.625

3.050

[18]

Bijdragen van werkgevers en werknemers

Premies werkgevers

2.165

Premies werknemers

373

386

FVP-bijdragen

67

134

Bijdragen tijdens WAO

7

7

2.199

2.612

Kostendekkende premie

2.413

2.962

Gedempte kostendekkende premie

2.322

–

Feitelijke premie

2.538

2.585

Onvoorwaardelijke aanspraken

1.954

2.398

Solvabiliteitsopslag

291

372

Opslag voor uitvoeringskosten

168

192

2.413

2.962

Onvoorwaardelijke aanspraken

1.881

–

Solvabiliteitsopslag

282

–

Opslag voor uitvoeringskosten

159

–

2.322

–

42

De kostendekkende premie is als volgt samengesteld:

De gedempte premie is als volgt samengesteld:

2.726

[19]

2008

Saldo van overdrachten van rechten

Overgenomen pensioenverplichtingen

435

105

Overgedragen pensioenverplichtingen

-400

-20

[20]

35

Ouderdomspensioen

-6.082

-5.946

Weduwepensioen

-1.334

-1.287

Wezenpensioen

-14

-24

Prepensioen

-321

-346

Extra uitkering CIAGO-regeling

-278

0

Overige

-326

-123

-8.355

-7.726

Mutatie voorziening pensioenverplichtingen voor

risico pensioenfonds

Actuariële premies

-1.684

-2.318

Intresttoevoeging

-6.000

-5.634


-7

-1.724

Sterfte

-90

131


7.322

6.854

Invalidering

0

157


249

369

Overdrachten

-78

-109


-18.920

8.618


153

90

-19.055

6.434

-1.089

0

85

Pensioenuitkeringen

[21]

2007

Afwaardering herverzekeringsdeel

[22]

-20.144

6.434

SUT-regeling

SUT mutaties

SUT-uitkeringen

-3.530

-3.020

Rendement SUT gelden

-57

311

-3.587

-2.709

Dotatie voorziening

3.734

2.437

147

-272

Mutatie voorziening SUT-regeling


43

2008

2007

[23]

-107

0

-110

-19

[24]

Mutatie voorziening af te dragen BTW Herverzekeringen Premies Risico premie Uitkeringen uit herverzekering

Ouderdomspensioen

694

614

Weduwe- en weduwnaarspensioen

0

62

Wezenpensioen

0

1

694

677

Winstdeling

21

47

605

705

[25]

Resultatendeling

Pensioenuitvoerings- en administratiekosten

Administratie

-180

-165

Accountant

-28

-30

Pensioen- en actuarieel advies

-402

-254

Secretariaat

-52

-48

De Nederlandsche Bank

-3

-3

Overige kosten

-17

-11

[26]

-682

Overige baten en lasten

Uitkeringen

0

5

Overige

25

0

44

-511

Saldo van baten en lasten

25

5

-30.489

4.496

Actuariële analyse

Resultaat op:

2008

Intrest

-6.491

-5.634

Beleggingen

-4.625

3.050

Kosten pensioenuitvoering

-265

50

Sterfte

45

211

Invaliditeit

135

282

Herverzekeringsdeel technische voorzieningen

641

0

Uitkeringen

-288

-196

Financiering

416

-130

Indexatie pensioenen

-7

-1.724

Herverzekering

-90

28

Waardeoverdrachten

31

117


-20.140

8.618


83

90

Andere baten en lasten

66

-266

-30.489

2007

4.496


Het Bestuur

G.A.D. van der Lubbe

I.E. van der Werk-Kil

voorzitter

secretaris

C.M. Becx

G.J.M. Bouwhuis

A.W.M. de Bever

R.L.J. van Dijk


45

46

Overige gegevens

Gebeurtenissen na balansdatum

De niet gebruikte maar wel gealloceerde overrente wordt

Er hebben zich geen relevante gebeurtenissen voorgedaan

gedoteerd aan een voorziening aanpassing pensioenen.

na balansdatum.

De voorziening aanpassing pensioenen bedraagt maximaal 10% van de voorziening pensioenverplichtingen. Indien de voorziening aanpassing pensioenen dit niveau overschrijdt

Financiering

wordt het meerdere ten gunste van de algemene reserve

Stichting BASF Pensioenfonds ontvangt van de werkgever

geboekt.

een structurele bijdrage. Deze bijdrage wordt vastgesteld op een percentage van de salarissom. Het percentage wordt periodiek, doch minimaal éénmaal in de drie jaar

Resultaatbestemming

–na advies van de actuaris– vastgesteld met gebruikmaking van verwachtingen omtrent salaris-, indexatie-, en

Resultaatverdeling

bestandsontwikkelingen, huidig en verwacht rendement.

Het bestuur heeft besloten het resultaat over het boekjaar

Daarbij bestaat de mogelijkheid een onderscheid te maken

2008 als volgt te verdelen:

naar onderneming. Voor het boekjaar 2008 is voor de ondernemingen BASF Nederland B.V., BASF Color Solutions

Netherlands B.V. en BASF IT Services B.V. een premiebijdrage

vastgesteld van 19,4% en voor de onderneming Basell

2008 x € 1.000

Benelux B.V. een premiebijdrage van 29,0%. Voor 2009 bedraagt deze bijdrage voor BASF Nederland B.V. en BASF

Algemene reserve

-30.489

Color Solutions Netherlands B.V. 20,3%. Voor de nieuwe DC-regeling geldt een leeftijdsgerelateerde bijdrage. De structurele bijdrage omvat: –– een actuariële koopsom voor de inkoop van de pensioenopbouw in het boekjaar overeenkomstig de statuten en het pensioenreglement van het pensioenfonds; –– een jaarlijkse risicokoopsom ter dekking van het nog niet gefinancierde nabestaandenpensioen op het moment van vaststellen; –– een risicokoopsom ter dekking van het arbeidsongeschiktheidspensioen; –– een risicokoopsom ter dekking van het Anwhiaatpensioen. De financiering van de indexatielasten geschiedt uit de gealloceerde overrente uitgaande boven de rekenrente.


47

Actuariële verklaring

mee het pensioenfonds de tot balansdatum aangegane verplichtingen zal kunnen nakomen.

Opdracht

De beschreven werkzaamheden en de uitvoering daarvan

Door Stichting BASF Pensioenfonds te Arnhem is aan

zijn in overeenstemming met de binnen het Actuarieel

Towers Perrin Netherlands B.V. de opdracht verleend tot

Genootschap geldende normen en gebruiken en vormen

het afgeven van een actuariële verklaring als bedoeld in de

naar mijn mening een deugdelijke grondslag voor mijn

Pensioenwet over het boekjaar 2008.

oordeel.

Gegevens

Oordeel

De gegevens waarop mijn onderzoek is gebaseerd, zijn

Met inachtneming van het voorafgaande en het

verstrekt door en tot stand gekomen onder de verantwoor-

navolgende verklaar ik dat naar mijn overtuiging is voldaan

delijkheid van het bestuur van het pensioenfonds.

aan de artikelen 126 tot en met 140 van de Pensioenwet,

Voor de toetsing van de fondsmiddelen en voor de beoor-

met uitzondering tot artikelen 131 en 132. Het bestuur

deling van de vermogenspositie heb ik mij gebaseerd op

van het pensioenfonds BASF heeft eind maart 2009 een

de financiële gegevens die ten grondslag liggen aan de

korte- en langetermijnherstelplan ingediend bij DNB. Deze

jaarrekening.

plannen zijn tijdig ingediend.

In overeenstemming met de richtlijn “Samenwerking tussen accountant en actuaris ter zake van de controle van

De technische voorzieningen zijn, overeenkomstig de

verantwoordingen van verzekeringsinstellingen” heeft de

beschreven berekeningsregels en uitgangspunten,

accountant van het pensioenfonds mij geïnformeerd over

toereikend vastgesteld. Het eigen vermogen van het

zijn bevindingen ten aanzien van de betrouwbaarheid en

pensioenfonds is op de balansdatum onder het wettelijke

de volledigheid van de administratieve basisgegevens en

Minimaal Vereist Eigen Vermogen. Er is sprake van een

de overige uitgangspunten die voor mijn oordeelsvorming

dekkingstekort.

van belang zijn. Gemeten naar de wettelijke maatstaf is ten aanzien van de Werkzaamheden

verplichtingen, aangegaan tot balansdatum, sprake van

Ter uitvoering van de opdracht heb ik onderzocht of

een niet toereikende solvabiliteit.

is voldaan aan de artikelen 126 tot en met 140 van de Pensioenwet. De door het pensioenfonds verstrekte

De vermogenspositie van Stichting BASF Pensioenfonds

administratieve basisgegevens en de bevindingen van

is naar mijn mening onvoldoende. Daarbij is bepalend de

de accountant ten aanzien hiervan zijn zodanig dat ik die

mate van waarschijnlijkheid dat het pensioenfonds zal

gegevens als uitgangspunt voor mijn beoordelingswerk-

kunnen voldoen aan de verplichtingen, aangegaan tot

zaamheden heb aanvaard.

balansdatum, in aanmerking nemend het streven inzake toeslagen, zoals aan verzekerden meegedeeld en de in

Als onderdeel van de werkzaamheden voor de opdracht

weten regelgeving opgenomen criteria.

heb ik ondermeer onderzocht of de technische voor zieningen, het Minimaal Vereist Eigen Vermogen en het Vereist Eigen Vermogen toereikend zijn vastgesteld; en

Apeldoorn, 25 juni 2009

heb ik mij een oordeel gevormd over de vermogenspositie van het pensioenfonds. René de Vries AAG Mijn onderzoek heb ik zodanig uitgevoerd, dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de resultaten geen onjuistheden van materieel belang bevatten. Ik heb mij een oordeel gevormd over de waarschijnlijkheid waar-

48

Verbonden aan Towers Perrin Netherlands B.V.

Aan het bestuur van Stichting BASF Pensioenfonds

deling neemt de accountant in aanmerking het voor het opmaken van en getrouw weergeven in de jaarrekening van vermogen en resultaat relevante interne beheersings-

Accountantsverklaring

systeem, teneinde een verantwoorde keuze te kunnen maken van de controlewerkzaamheden die onder de

Verklaring betreffende de jaarrekening

gegeven omstandigheden adequaat zijn maar die niet tot

Wij hebben de in het jaarverslag opgenomen jaarrekening

doel hebben een oordeel te geven over de effectiviteit van

2008 van Stichting BASF Pensioenfonds te Arnhem

het interne beheersingssysteem van de Stichting. Tevens

bestaande uit de balans per 31 december 2008 en de

omvat een controle onder meer een evaluatie van de aan-

winst-en-verliesrekening over 2008 met de toelichting

vaardbaarheid van de toegepaste grondslagen voor finan-

gecontroleerd.

ciële verslaggeving en van de redelijkheid van schattingen die het bestuur van de Stichting heeft gemaakt, alsmede

Verantwoordelijkheid van het bestuur

een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening.

Het bestuur van de stichting is verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening die het vermogen en het

Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-in-

resultaat getrouw dient weer te geven, alsmede voor

formatie voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel.

het opstellen van het jaarverslag, beide in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW en de relevante bepalingen

Oordeel

van het Toetsingskader Algemeen Verbindend Verklaring

Naar ons oordeel geeft de jaarrekening een getrouw beeld

CAO-bepalingen. Deze verantwoordelijkheid omvat onder

van de grootte en de samenstelling van het vermogen

meer: het ontwerpen, invoeren en in stand houden van

van Stichting BASF Pensioenfonds per 2008 en van het

een intern beheersingssysteem relevant voor het opmaken

resultaat over 31 december 2008 in overeenstemming met

van en getrouw weergeven in de jaarrekening van vermo-

Titel 9 Boek 2 BW.

gen en resultaat, zodanig dat deze geen afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten bevat, het

Voorts zijn wij van oordeel dat de in de jaarrekening

kiezen en toepassen van aanvaardbare grondslagen voor

weergegeven uitsplitsing van de lasten naar bestedings-

financiële verslaggeving en het maken van schattingen die

doelen/activiteiten juist is en aansluit bij de statuten en/of

onder de gegeven omstandigheden redelijk zijn.

reglementen van het fonds, in overeenstemming met de relevante bepalingen van het Toetsingskader Algemeen

Verantwoordelijkheid van de accountant

Verbindend Verklaring CAO-bepalingen.

Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle. Wij

Verklaring betreffende andere w ettelijke

hebben onze controle verricht in overeenstemming met

v oorschriften en/of voorschriften van

Nederlands recht. Dienovereenkomstig zijn wij verplicht

r egelgevende instanties

te voldoen aan de voor ons geldende gedragsnormen en

Op grond van de wettelijke verplichting ingevolge artikel

zijn wij gehouden onze controle zodanig te plannen en uit

2:393 lid 5 onder f BW melden wij dat het jaarverslag, voor

te voeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt ver-

zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de

kregen dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel

jaarrekening zoals vereist in artikel 2:391 lid 4 BW.

belang bevat. Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter

Utrecht, 25 juni 2009

verkrijging van controle-informatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De keuze van de uit te voeren werkzaamheden is afhankelijk van de professionele

KPMG Accountants N.V.

oordeelsvorming van de accountant, waaronder begrepen zijn beoordeling van de risico’s van afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten. In die beoor-


H.P. van der Horst RA

49

50

Bijlagen

Begrippenlijst

Algemene nabestaandenwet De Anw vervangt met ingang van 1 juli 1996 de

ABTN

Algemene Weduwen- en Wezenwet. De volgende groepen

Afkorting voor actuariële en bedrijfstechnische nota. In

hebben recht op een Anw-uitkering bij overlijden van de

de ABTN wordt door het bestuur van een pensioenfonds

echtgeno(o)t(e) of partner:

uiteengezet welke actuariële en bedrijfstechnische opzet ten grondslag ligt aan een fonds. Ook wel bedrijfsplan

nabestaanden geboren vóór 1 januari 1950;

genoemd. Hierin komen drie hoofdonderwerpen aan de

nabestaanden die ongehuwde kinderen jonger dan 18 jaar

orde: de wijze van vaststelling van de verplichtingen jegens

verzorgen;

de deelnemers, de beleggingsportefeuille en het intern risicobeheersingssysteem.

nabestaanden die voor ten minste 45% arbeidsongeschikt zijn. De netto Anw-uitkering bedraagt maximaal 70% van het

Actuariële methoden

netto minimumloon en is afhankelijk van het inkomen.

Methoden om met behulp van actuariële grondslagen de

Een gedeelte van het inkomen uit arbeid wordt vrijgelaten.

contante waarde te berekenen van een reeks toekomstige

Ongehuwd samenwonenden worden gelijkgesteld met

uitkeringen of bijdragen.

gehuwden.

Actuariële grondslagen

Algemene Ouderdomswet

Wanneer een contante waarde van een reeks toekomstige

De Algemene Ouderdomswet (AOW) is in 1956 tot stand

uitkeringen moet worden bepaald maakt de actuaris

gekomen. Het is een volksverzekering en geldt dus voor

gebruik van actuariële grondslagen, zoals: de rekenrente;

alle ingezetenen van Nederland. De AOW voorziet in uitke-

de kansstelsels: sterftekansen, arbeidsongeschiktheids- en

ringen bij ouderdom. De uitkeringen gaan in op de eerste

revalideringskansen, frequenties van gehuwd zijn, soms

dag van de maand waarin de verzekerde 65 jaar wordt. De

ook toekomstige salarisontwikkeling of indexatiebeleid

hoogte van de uitkeringen is niet afhankelijk van het loon

enz.; kostenopslagen (bijvoorbeeld voor administratiekos-

dat gedurende een eventuele loopbaan is verdiend, maar

ten en/of uitbetalingskosten).

is afhankelijk van de burgerlijke staat en de gezinssituatie waarin de verzekerde verkeert.

Actuele waarde De actuele waarde is voor beleggingen waarvoor dagelijks

ALM

openbare prijzen worden vastgesteld, zoals aandelen en

Afkorting voor Asset Liability Management.

obligaties, de beurswaarde. Voor andere vastrentende waar-

Een ALM-studie betreft de analyse van het risicobeheer

den, zoals onderhandse leningen en hypotheken, wordt

van de balans tussen activa en de passiva van een

de actuele waarde benaderd als de contante waarde van

pensioenfonds. Deze studie dient te resulteren in de

de toekomstige nettokasstromen. Als actuele waarde van

formulering van een strategisch beleggingsbeleid.

de beleggingen in vastgoedfondsen wordt de intrinsieke waarde gehanteerd.


51

Backservice

Contante waarde

Pensioenaanspraken (of de waarde ervan) die betrekking

De contante waarde op een bepaald moment van

hebben op de achterliggende dienstjaren en die ontstaan

(een serie) betalingen in de toekomst, is het bedrag dat

door verandering in de pensioengrondslag.

op dat moment aanwezig zou moeten zijn om, rekening houdend met rente-aangroei (rekenrente) en eventuele

Benchmark

andere actuariële grondslagen, deze toekomstige betalin-

Vooraf vastgestelde, objectieve maatstaf voor de prestatie

gen te kunnen verrichten.

van (de beheerder van) een beleggingsportefeuille of pensioenfonds. Een beursindex bijvoorbeeld. In het stra-

Converteerbare obligatie

tegisch beleggingsbeleid wordt door het pensioenfonds

Een obligatie die gedurende de looptijd kan worden omge-

zelf vooraf een normportefeuille, al dan niet bestaande uit

wisseld (geconverteerd) in aandelen. Deze mogelijkheid

indices, bepaald. Aan de hand van de benchmark kunnen

is als een extraatje aan de obligatie meegegeven door de

normwegingen voor de verdeling van de beleggingen over

uitgever, teneinde de obligatie gemakkelijker te kunnen

(sub)categorieën, en normrendementen bij een gegeven

plaatsen.

risicoprofiel van het fonds worden benoemd. Coupon Bestuurstoets

Genummerd deel van de obligatie waarop de jaarlijkse

De bestuurderstoets wordt uitgevoerd door

rente wordt uitbetaald.

De Nederlandsche Bank (DNB, voorheen: Pensioen- en Verzekeringskamer). Door middel van deze toets –waartoe

Couponrendement

het bestuur de DNB van diverse documenten moet voor-

Verhoudingsgetal tussen het bedrag aan ontvangen

zien– kan de toezichthouder zich een beeld vormen van

couponrente en de beurswaarde van de obligatie in

de deskundigheid en integriteit van de bestuurders van het

kwestie op een bepaald moment, of van de beurswaarde

pensioenfonds. Indien de toets tot een negatief oordeel

bij aankoop van de obligatie.

leidt, kan de DNB een voorgenomen (her)benoeming van een kandidaat-bestuurslid tegenhouden.

De Nederlandsche Bank Bij wet ingesteld toezichthoudend orgaan dat onder

Beurskoers

andere de navolging van de Pensioenwet bewaakt.

Marktprijs van een aandeel, obligatie of andere waardepapieren.

Derivaten Financiële contracten waarvan de waarde afhankelijk is

Calloptie

van een of meer onderliggende activa, referentieprijzen

De koper van de calloptie krijgt het recht om de onder

of indices. Voorbeelden van derivaten zijn opties, termijn-

liggende waarde van de optie (aandelen bijvoorbeeld)

contracten en rente- en valutaswaps.

gedurende de looptijd van de optie voor een bepaald bedrag –de uitoefenprijs– te kopen. Voor dat recht betaalt

Directe beleggingspbrengsten

hij premie. De verkoper van een calloptie –de schrijver–

Onder de directe beleggingsopbrengsten worden verstaan:

moet eventueel de onderliggende waarde leveren aan

dividend- en rente opbrengsten van de beleggingen.

de koper van de optie tegen de uitoefenprijs. De optieschrijver ontvangt voor deze verplichting de optie premie.

52

Duration

Index

De gewogen gemiddelde looptijd van de kasstromen van

Cijfer dat een gewogen gemiddelde uitdrukt en waaraan

een obligatie, waarbij weging geschiedt op basis van de

men kan zien hoe een grootheid (bijvoorbeeld de beurs-

contante waarde van iedere kasstroom. Duration is een

koersen in Amsterdam) zich ontwikkeld heeft.

graadmeter voor de rentegevoeligheid van een obligatie. In de regel: hoe langer de looptijd van een obligatie,

Indexatie

hoe gevoeliger de koers van die obligatie voor rente

Hieronder wordt verstaan de aanpassing van de ingegane

veranderingen. Indien men een daling van de rente

pensioenen en/of premievrije aanspraken (voor pensioen-

verwacht is het profijtelijk een obligatie met een zo lang

ingang) op basis van de stijging of daling van een index

mogelijke duration te kopen, aangezien de koers daarvan

cijfer dan wel een vast percentage.

het meest zal oplopen. Indirecte beleggingsopbrengsten Effectief rendement

Onder de indirecte beleggingsopbrengsten vallen de

Het effectief rendement houdt naast het couponrende-

gerealiseerde verkoopresultaten inclusief valutaresultaten

ment nog rekening met winst of verlies bij aflossing van

en de niet-gerealiseerde herwaarderingsresultaten.

een obligatie. Intrinsieke waarde Eindloonregeling

De intrinsieke waarde per aandeel is de ‘werkelijke’ waarde

Een eindloonregeling is een pensioenregeling, waarin

van dat aandeel, afgeleid van de onderliggende beleggin-

de hoogte van het ouderdomspensioen afhangt van het

gen. De intrinsieke waarde wordt berekend door de waarde

salaris dat de deelnemer geniet op de pensioendatum.

van de activa (bezittingen) te verminderen met de passiva (schulden) en het saldo te delen door het aantal

Franchise

uitstaande aandelen.

In veel pensioenregelingen is een bepaald drempelbedrag opgenomen waarover geen pensioenopbouw plaatsvindt

Koopsom

omdat de AOW geacht wordt hierover pensioen te verle-

Een koopsom is een eenmalige betaling die aan de

nen. Dit bedrag is veelal afgeleid van de uitkeringen krach-

uitvoerder van de pensioenregeling is verschuldigd en

tens de AOW en wordt dan ‘franchise’ genoemd.

waarvoor een bepaalde pensioenaanspraak wordt ingekocht. In beginsel is een koopsom dus een eenmalige beta-

Gedragscode

ling en een premie een periodieke betaling. Zowel premies

De gedragscode bevat voorschriften voor bestuurders

als koopsommen dienen hetzelfde doel, namelijk de finan-

en eventuele medewerkers van het pensioenfonds ter

ciering van de pensioenen.

voorkoming van belangenconflicten en van misbruik en oneigenlijk gebruik van de bij het fonds aanwezige, ver-

LDI-fondsen

trouwelijke informatie. Deze informatie betreft voor een

Liability Driven Investment fondsen bieden beleggingen

belangrijk deel de beleggingstransacties namens het fonds.

aan met verschillende (meestal tranches van) looptijden die daardoor in termijn (nagenoeg) kunnen worden aan

Herverzekering

gesloten op de verplichtingen van het pensioenfonds,

Het door een pensioenfonds geheel of gedeeltelijk onder-

waardoor de rentegevoeligheid van het fonds als gevolg

brengen van een pensioenregeling in een levens-verze-

van waardering van beleggingen en verplichtingen op

keringsovereenkomst en/of het door een pensioenfonds

marktwaarde wordt gereduceerd.

onderbrengen van extra hoge risico’s bij een levensverzekeraar, zoals overlijdens- en invaliditeitsrisico’s van

Lijfrente

deelnemers.

Het begrip lijfrente wordt gebruikt in de individuele levensverzekeringsmarkt. Technisch gesproken is een lijfrente hetzelfde als een ouderdomspensioen. Het belangrijkste


53

verschil is dat een lijfrenteverzekering privé wordt gesloten,

Partnerregistratie

terwijl bij pensioen altijd sprake is van een werkgever/werk-

De Wet Partnerregistratie is per 1 januari 1998 in werking

nemer relatie.

getreden. Deze wet opent de mogelijkheid voor partners die niet willen of kunnen huwen hun relatie te laten

Middelloonregeling

registreren bij de burgerlijke stand van de gemeente.

Een pensioenregeling waarbij het aan het einde van de

Partnerregistratie is gelijkgesteld met het huwelijk en

deelneming toe te kennen pensioen gerelateerd is aan het

geldt ook voor partners met gelijke sekse. De groep bloed-

gemiddeld salaris over de gehele periode van deelneming

verwanten valt er buiten.

in de regeling. Premievrije aanspraken Nabestaandenpensioen

Indien het deelnemerschap aan een pensioenregeling

Verzamelnaam voor weduwe-, weduwnaars- en partner-

eindigt, anders dan door overlijden of het bereiken van

pensioen, soms ook voor wezenpensioen.

de pensioenleeftijd, verkrijgt de gewezen deelnemer een premievrije aanspraak op ouderdoms- en nabestaanden-

Nominale waarde

pensioen. Een andere vorm van premievrije aanspraak is

De op het stuk (aandeel of obligatie) aangegeven waarde.

het bijzonder partnerpensioen dat de gewezen partner

Bij een koers van 100 (= 100%) is de prijs van het waardepa-

ontvangt bij scheiding/einde partnerschap.

pier gelijk aan de nominale waarde. Putoptie Onderhandse lening

Een optie die de koper het recht maar niet de verplichting

Lening op schuldbekentenis tussen twee partijen die niet

geeft om het onderliggende contract te verkopen tegen

via de effectenbeurs wordt verhandeld.

een vooraf vastgestelde prijs. Voor dat recht moet premie worden betaald. Een putoptie maakt het mogelijk het risico

Optie

van dalende koersen af te dekken.

Zie ook calloptie en putoptie. Verhandelbaar recht om iets te kopen (calloptie) of te

Rating

verkopen (putoptie) tegen een van tevoren vastgestelde

Met een rating wordt de mening over de kredietwaardig-

prijs gedurende een van tevoren vastgestelde termijn.

heid van een instelling weergegeven. Ratingbureaus, zoals Moody’s en Standard & Poor’s, geven alle voor de belegger

Overreserve

relevante informatie in een zo beknopt mogelijke rating

Het deel van de reserves van een pensioenfonds waar geen

weer. Een voorbeeld van een rating voor (oplopende)

pensioenverplichtingen tegenover staan

kredietwaardigheid is de A-, AA-, AAA-rating voor debi-

(ook wel genoemd: extra of algemene reserve).

teuren waarin beleggingen van vastrentende waarden plaatsvinden.

Pari De koers van een aandeel of obligatie is gelijk aan de

Reële rente

nominale waarde. Ook wel “à pari”. Boven of onder pari

Het verschil tussen het fondsrendement en de (loon- of

betekent dus een hogere of lagere beurskoers dan de

prijs-)inflatie. Bij de premiestelling wordt verondersteld dat

nominale waarde.

het fondsrendement ten minste gelijk is aan de som van de rekenrente en de inflatie. In dat geval kan de last uit hoofde

Partnerpensioen

van indexering worden gefinancierd uit het verschil tussen

Benaming voor een vorm van nabestaandenpensioen

het fondsrendement en de rekenrente.

ten behoeve van de ongehuwde partner met wie een ongehuwde deelnemer aan de pensioenregeling een gezamenlijke huishouding voert.

54

Rekenrente

onderdelen daarvan worden gekenmerkt door solidariteit

De rekenrente is het fictieve percentage dat het belegde

en collectiviteit. Strikt individuele pensioenproducten,

pensioenvermogen wordt geacht op te brengen in de

zonder financiële betrokkenheid van de werkgever, zijn

toekomst en waarvan bij de berekening van de contante

voorbehouden aan verzekeringsmaatschappijen. De

waarden wordt uitgegaan.

taakafbakening is neergelegd in een ministeriële regeling van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid.

Rendement Het positieve of negatieve resultaat dat een verzeke-

Toeslag

ringsmaatschappij of een pensioenfonds behaalt met de

Een toeslag is een verhoging van een pensioen of een aan-

belegging van daartoe beschikbare middelen.

spraak op pensioen, welke is gebaseerd op een in het pensioenreglement omschreven regeling, dan wel op inci-

Rentetermijnstructuur

dentele basis wordt verleend.

De rentetermijnstructuur is een grafiek die het verband weergeeft tussen de looptijd van een vastrentende beleg-

Totaal rendement

ging enerzijds en de daarop te ontvangen marktrente

Het totaal rendement van een belegging is samengesteld

anderzijds.

uit de koerswinst of het koersverlies (indirecte beleggingsopbrengsten) over de beschouwde periode, terwijl

Solvabiliteit

de directe beleggingsopbrengsten (dividend, rente,

Het vermogen om (nu en op termijn) aan de financiële ver-

aflossingen, huur en dergelijke uitkeringen) meteen

plichtingen te kunnen voldoen.

worden herbelegd en tijdsgewogen in het totaal rendement worden meegenomen. Het totaal rendement wordt

STAR (Stichting van de Arbeid)

uitgedrukt in een percentage ten opzichte van het gemid-

Overlegorgaan van centrale organisaties van werkgevers en

deld belegd vermogen.

werknemer. Tevens adviesorgaan van het kabinet op sociaal en arbeidsvoorwaardelijk terrein.

Vastrentende waarden Hypotheken, leningen op schuldbekentenis en obligaties.

Overlevingstafels Geven aan wat de levens- en sterftekansen zijn van

Verwervingswaarde

mannen en vrouwen in Nederland, afhankelijk van de

Historische kostprijs, dat wil zeggen de verkrijgings- of

bereikte leeftijd. Ze worden gebruikt bij de berekening van

vervaardigingsprijs.

de voorziening pensioenverplichtingen door de actuaris. Verzekeringstechnische risico’s Stop-loss-verzekering

Bij het verzekeren van pensioenaanspraken loopt een fonds

Bij een stop-loss-verzekering wordt het te dekken risico

een langlevenrisico voor het ouderdomspensioen

door het pensioenfonds niet op individuele basis verzekerd,

als verzekerden langer leven dan volgens de gebruikte

maar voor de gehele portefeuille gemaximeerd met het

overlevingstafel wordt verwacht. Voor het nabestaan-

streven de jaarlast van het pensioenfonds te beperken.

denpensioen loopt het fonds een kortlevenrisico als de verzekerden korter leven dan volgens de overlevingstafel

Taakafbakening

wordt verwacht. Ook kan het invaliditeitsrisico worden

Met deze term wordt de verdeling van de markt voor

gerekend tot de verzekeringstechnische risico’s van

aanvullende pensioenproducten over pensioenfondsen

fondsen.

en verzekeraars aangegeven. Pensioenfondsen zijn aan strikte regels gebonden met betrekking tot hetgeen wordt

Volatiliteit

verzekerd ten behoeve van de deelnemers aan bedrijfs-

De beweeglijkheid van beurskoersen.

tak- dan wel ondernemingspensioenfondsregelingen. In het algemeen moeten deze regelingen c.q. afzonderlijke


55

Voorziening pensioenverplichtingen Dit is de, met inachtneming van de actuariële grondslagen (rekenrente, kansstelsels en kostenopslagen), vastgestelde balanspost die de gekapitaliseerde waarde (contante waarde) van de opgebouwde pensioenen aangeeft. Zakelijke waarden Aandelen, converteerbare obligaties en onroerend goed(fondsen).

56

Stichting BASF Pensioenfonds

Recommend Documents