STERFTECIJFERS 2012 Cijfers Zorg en Gezondheid 13 november 2014

Dia 1

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

STERFTECIJFERS 2012 Cijfers Zorg en Gezondheid 13 november 2014

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Het Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid verwerkt zelf de sterftecertificaten van het Vlaams Gewest. Sinds 2005 (registratiejaar 2003) wordt de nieuwe statistiek van de doodsoorzaken jaarlijks op de website van het agentschap gepubliceerd samen met een eerste algemene analyse. url: http://www.zorg-en-gezondheid.be/cijfers/ De sterftecijfers voor het jaar 2012 worden vandaag gepubliceerd.

Dia 2

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

OVERZICHT > > > >

60.335 overlijdens: het hoogste aantal in 15 jaar Hoog aantal door koude wintermaanden Gevolg: lagere levensverwachting Belangrijkste doodsoorzaken sterfte voor 75 jaar: suïcide, longkanker en borstkanker > Belangrijkste plaats van overlijden blijft ziekenhuis

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

> Overzicht

Dia 3

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

ALGEMENE STERFTECIJFERS

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Met volgende onderwerpen: > Sterfte per seizoen > Sterfte per leeftijd > Levensverwachting > Evolutie totale sterfte > Belangrijkste doodsoorzaken > Verloren jaren en vermijdbare sterfte > Plaats van overlijden

Dia 4

EVOLUTIE AANTAL OVERLIJDENS //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

29289 29234

27636

27965

40000

28754

50000

30081

Vrouwen Mannen

60000

10000

30251

20000

28086

30000

0 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

2012 was een jaar met een hoog absoluut aantal overlijdens. > We telden in 2012 het hoogste aantal overlijdens in 15 jaar: zowel bij mannen als bij vrouwen waren er meer dan 30.000 overlijdens • 30.251 mannen overleden • 30.081 vrouwen overleden > Ook in 2003 overleden er veel mensen, wat het jaar erna werd gecompenseerd. > Het laagste aantal overlijdens voor de periode 1998-2012 zien we in 2006.

Dia 5

STERFTE PER SEIZOEN //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

10,5%

2000-2003

2004-2007

2008-2011

2012

10,0% 9,5% 9,0% 8,5% 8,0% 7,5% 7,0% 6,5% 6,0%

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

13.11.14

Agentschap Zorg en Gezondheid

5

We vergelijken hier het procentuele aandeel per maand in het totaal aantal overlijdens. Het aantal sterfgevallen in de winter is altijd hoger dan in de zomer. > Voor andere jaren zien we dat • Januari gemiddeld het hoogste aantal overlijdens (10%) kent. • September gemiddeld het laagste aantal overlijdens (7%) kent. > De sterfte in februari en maart 2012 was veel hoger dan in andere jaren. • In februari telden we 10,2% van alle 60.335 overlijdens; • In maart telden we 9,7% van alle overlijdens. > Waarom zo hoog in 2012? • De winter was zeer koud van eind januari tot begin maart. • En de koudegolf werd gevolgd door een milde griepepidemie. • Deze koudegolf trof vooral ouderen (vanaf 75 jaar, maar vooral ouderen van 85 jaar en meer).

Dia 6

AANTAL OVERLIJDENS VS AANTAL INWONERS //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

55

50

100 95 90 85 80 75 70 65 60 55 50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0

45

40

35

30

25

Populatie Mannen Populatie Vrouwen Overlijdens Mannen Overlijdens Vrouwen

20

15

Aantal overlijdens 10 5 0 5 10 15

20

25

Honderdtallen

30

35

40

45

50

35

40

45

50

88 j

86 j

Mannen

Vrouwen

55

50

45

40

35

30

25

20

15

10

5

0

5

10

Aantal inwoners

15

20

25

30

Duizendtallen

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

De bevolkingspiramide geeft de samenstelling van de bevolking weer volgens leeftijdsjaar. We zien dat: > Mannen bij hun geboorte met meer zijn. > Ze dit overwicht definitief verliezen vanaf de leeftijd van 64 jaar. • Boven de 63 jaar zijn er meer vrouwen dan mannen. Die omslag komt er omdat de sterfterisico's jaar na jaar lager liggen voor vrouwen dan voor mannen.

• In 2000 lag de leeftijd waarop de vrouwen in aantal het overwicht kregen op de mannen nog op 58 jaar: de sterfterisico's van mannen daalden de afgelopen jaren sneller dan die van vrouwen waardoor deze "grens" naar boven opschoof. > Vanaf 86 jaar bij mannen en 88 jaar bij vrouwen jaarlijks 10% of meer van deze bevolkingsgroep sterft. > Pasgeborenen (0 jaar) ook een hoger risico op overlijden hebben.

Dia 7

LEEFTIJDSSPECIFIEKE STERFTERISICO’S 100000

Mannen Vrouwen 10000

Log-schaal

1000

100

90-94…

95 jaar+

85-89…

80-84…

75-79…

70-74…

65-69…

60-64…

55-59…

50-54…

45-49…

40-44…

35-39…

30-34…

25-29…

20-24…

15-19…

5-9 jaar

<1 jaar

1

10-14…

10

1-4 jaar

Aantal overlijdens per 100.000 inwoners -

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

13.11.14


7

Opgelet: deze grafiek heeft een logaritmische schaal.

Het leeftijdsspecifieke sterfterisico is de kans dat iemand sterft op een bepaalde leeftijd. We drukken die hier uit door voor verschillende leeftijdsgroepen te berekenen hoeveel personen er per 100.000 van die groep overlijden. Dit sterfterisico stijgt exponentieel met de leeftijd. > Vanaf 65-69 jaar sterft meer dan 1% van de mannen, bij vrouwen sterft meer dan 1% vanaf 70-74 jaar. > Vanaf 85-89 jaar sterft meer dan 10% per jaar. De sterfterisico's liggen voor elke leeftijdsgroep lager voor vrouwen dan voor mannen: dit vertaalt zich in verschillen in levensverwachting, gestandaardiseerde sterfte en verloren potentiële jaren.

Dia 8

LEVENSVERWACHTING //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

85

83,61

84

verwachte leeftijd bij overlijden

83

81,87

82

Vrouwen

81 80 79 78

78,89 Mannen

77

76

76,54

75

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

13.11.14


8

Zoals in vorige jaren is de levensverwachting bij geboorte voor vrouwen hoger dan voor mannen. > Maar in tegenstelling tot vorige jaren zien we geen stijging bij mannen en zelfs een lichte daling bij vrouwen. Dit is het effect van de hoge sterfte in februari en maart. Overzicht levensverwachting voor enkele leeftijden (cijfers 2012): > bij geboorte: M - 78,9 V - 83,6 > 1 jaar: M - 78,7 V - 83,4 > 20 jaar: M - 60,0 V - 64,6 > 45 jaar: M - 36,0 V - 40,1 > 65 jaar: M - 18,5 V - 21,9 > 75 jaar: M - 11,3 V - 13,7

Dia 9

EVOLUTIE GESTANDAARDISEERDE STERFTE //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

13,5

Mannen gestandaardiseerd cijfer

9,5

BG Vrouwen

Vrouwen gestandaardiseerd cijfer

12,0

9,0

OG Vrouwen

11,5

8,5 y = -0,2617x + 13,28 R² = 0,9804

11,0

8,0

10,5

7,5

10,0

7,0 y = -0,1253x + 7,9032 R² = 0,9625

9,5

6,5

9,0

6,0

8,5

5,5

Vrouwen

Mannen

10,0

OG Mannen

12,5

aantal overlijdens per 1.000 inw.

aantal overlijdens per 1.000 inw.

10,5

BG Mannen

13,0

2…

2…

2…

2…

2…

2…

2…

2…

2…

2…

2…

2…

2…

1…

1…

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

13.11.14


9

Opgelet: andere schaal voor mannen (links, blauw) dan voor vrouwen (rechts, rood)

Door de toenemende vergrijzing verwachten we met de jaren steeds meer overlijdens. Door voor leeftijd te standaardiseren, houden we rekening met de veroudering van de bevolking. Die is bij vrouwen meer uitgesproken dan bij mannen. We merken: > een geleidelijke daling van de gestandaardiseerde sterftecijfers over de laatste 15 jaar (mannen en vrouwen). • Uitzondering is de discrete stijging bij de vrouwen in 2002 en 2003 (die werd gecompenseerd in 2004). > in 2012 iets hogere sterftecijfers dan in 2011, wel nog duidelijk lager dan in 2010. • Mannen: 9,6 / 1.000 inw. • Vrouwen: 6,1 / 1.000 inw. • bij mannen daalde de gestandaardiseerde sterfte in 1998-2012 per jaar gemiddeld met 26 per 100.000 inwoners; • bij vrouwen daalde de gestandaardiseerde sterfte in 1998-2012 per jaar gemiddeld met 13 per 100.000 inwoners.

Dia 10


ASR (1/100.000 inw.)

1200

1000

90 67

181

Mannen 89 70

93 69

158

157

800 600 400 200 0

410

92 66

87 66

91 67

93 70

99

108

139

142

132

125

119

67 112

69 111

92 69

391

370

344

333

322

321

303

277

266

58

53

53

61

19

59

68

67

15

18

66

64

77

17

16

18

17

17

17

19

334

335

328

318

318

311

304

301

294

347 26

2003

24

2004

24

19

18

18

2005

2006

2007

2008

19

2009

19

19

21

2010

2011

2012

Algemene infectieziekten

Kankers en andere nieuwvormingen

Endocriene, voedings- en stofwisselingsziekten

Psychische en neurologische aandoeningen

Ziekten van het hart- en vaatstelsel

Ziekten van het ademhalingsstelsel

Uitwendige doodsoorzaken

Andere doodsoorzaken

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

13.11.14


10

De totale gestandaardiseerde sterfte bij mannen > daalde in de periode 2003-2012 met 20% van 12 overlijdens naar 9,6 per 1.000 inwoners (ASR). > deze globale daling is te danken aan de daling van de sterfte door • hart- en vaataandoeningen (-35%); • ziekten van het ademhalingsstelsel (- 39%); • kanker en andere nieuwvormingen (- 15%). > en werd deels te niet gedaan door de stijging van de sterfte door • psychische en neurologische aandoeningen (o.a. dementie) (+ 33%) • uitwendige oorzaken (+ 3%); • andere oorzaken (+ 20%).

Dia 11


800

Vrouwen

ASR (1/100.000 inw.)

74

600

400

200

0

31 79

280

70

71

30 69

31 74

71

70

71

31 67

70

31 64

32 62

75

33 59

32 55

75

80

33 52

32 56

265

251

232

225

218

210

206

186

182

54

47

51

53

54

60

59

58

57

66

20

18

17

17

17

16

17

16

14

16

183

176

181

178

179

177

177

176

173

169

21

19

2003

2004

18

15

13

14

2005

2006

2007

2008

15

2009

16

14

14

2010

2011

2012


Kankers en andere nieuwvormingen

Endocriene, voedings- en stofwisselingsziekten

Psychische en neurologische aandoeningen

Ziekten van het hart- en vaatstelsel

Ziekten van het ademhalingsstelsel

Uitwendige doodsoorzaken

Andere doodsoorzaken

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

13.11.14


11

De totale gestandaardiseerde sterfte bij vrouwen > daalde in de periode 2003-2012 met 17% van 7 overlijdens naar 6 per 1.000 inwoners (ASR). > deze globale daling is te danken aan de daling van de sterfte door • hart- en vaataandoeningen (-35%); • ziekten van het ademhalingsstelsel (-30%); • kanker en andere nieuwvormingen (-8%). > en werd deels te niet gedaan door de stijging van de sterfte door • psychische en neurologische aandoeningen (o.a. dementie) (+23%); • uitwendige oorzaken (+3%); • andere oorzaken (+8%).

Dia 12

BELANGRIJKSTE DOODSOORZAKEN PER LEEFTIJDSCATEGORIE //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Leeftijdsgroep

Mannen

Vrouwen

0 jaar

Aangeboren afwijkingen (44 / 28%)


1-4 jaar

Aangeboren afwijkingen / Nietvervoersongevallen (4 /17 %)

Niet-vervoersongevallen (5 / 23%)

5-9 jaar

Aangeboren afwijkingen / Vervoersongevallen (2 / 12%)

Verschillende doodsoorzaken (1 / 10%)

10-14 jaar


Suïcide (2 / 17%)

15-19 jaar

Vervoersongevallen (23 / 33%)

Suïcide (11 / 33%)

20-24 jaar 25-29 jaar

Suïcide (40 / 35%)

Suïcide (10 / 28%)

Suïcide (59 / 47%)

Suïcide (13 / 33%)

30-34 jaar

Suïcide (55 / 31%)

Suïcide (16 / 24%)

35-39 jaar

Suïcide (60 / 33%)

Suïcide (16 / 16%)

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

13.11.14


12

NB: vervoersongevallen zijn hier beperkt tot vervoersongevallen op land (V01-V89)

De doodsoorzaken verschillen per leeftijd: > Tot de leeftijd van 39 jaar sterven mannen en vrouwen in grote lijnen door gelijkaardige oorzaken: • aangeboren afwijkingen, • ongevallen en • suïcide. > Dodelijke vervoersongevallen komen bij jonge mannen meer voor dan bij jonge vrouwen.

Dia 13

BELANGRIJKSTE DOODSOORZAKEN PER LEEFTIJDSCATEGORIE //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Leeftijdsgroep

Mannen

Vrouwen

40-44 jaar

Suïcide (81 / 27%)

Borstkanker (32 / 17%)

45-49 jaar

Suïcide (93 / 17%)


50-54 jaar

Suïcide (100 / 11%)


55-59 jaar

Longkanker (224 / 17%)


60-64 jaar



65-69 jaar



70-74 jaar

75-79 jaar 80-84 jaar

85+ jaar

Longkanker (436 / 14%) Longkanker (468 / 10%) Ischemische hartziekten (539 / 9%) Hartdecompensatie, complicaties en ...* (933 / 11%)

Cerebrovasculaire aandoeningen (158 / 8%) Cerebrovasculaire aandoeningen (261 / 8%) Cerebrovasculaire aandoeningen (539 / 10%) Hartdecompensatie, complicaties en ...* (2.006 / 14%)

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

13.11.14


13

* Hartdecompensatie, complicaties en … : Hartdecompensatie, complicaties en onduidelijk omschreven hartaandoeningen (I46; I50-I51)

De doodsoorzaken verschillen per leeftijd en per geslacht. > Vrouwen: • tussen 40 en 54 jaar sterven in de eerste plaats aan borstkanker, • tussen 55 en 64 jaar in de eerste plaats door longkanker, • tussen 65 en 69 jaar sterven opnieuw in de eerste plaats door borstkanker, • vanaf 70 jaar sterven in de eerste plaats door cerebrovasculaire aandoeningen. > Mannen: • tussen 40 en 54 jaar sterven in de eerste plaats door suïcide, • tussen 55 en 79 jaar door longkanker, • en vanaf 80 jaar door ischemische hartziekten. > Bij mensen van 85 jaar en meer zijn hartdecompensatie en onduidelijke hartproblemen de meest voorkomende doodsoorzaak.

> Ischemische hartziekten: Hartziekten veroorzaakt door een verminderde bloedtoevoer naar de hartspier zelf. De verminderde bloedtoevoer is meestal een gevolg van een vernauwing van de slagaders. De meest typische aandoening van deze groep is het hartinfarct.

Dia 14

VERLOREN LEVENSJAREN //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

VPJ (in 1.000 persoonsjaren)

35

Mannen

Vrouwen

30 25 20 15 10 5 0 Kanker en andere nieuwvormingen Uitwendige doodsoorzaken Hart- en vaatziekten Alle andere doodsoorzaken

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

13.11.14


14

Op basis van de levensverwachting berekenen we ook het aantal verloren potentiële levensjaren (VPJ) bij mensen die vroegtijdig sterven, nl. voor de leeftijd van 75 jaar. > Het totale aantal VPJ is bij mannen 1,5 maal groter dan bij vrouwen nl. 85 versus 58 per 1.000 persoonsjaren. > Kankers en andere nieuwvormingen veroorzaken bij mannen en vrouwen ongeveer evenveel verloren jaren, zij het iets meer voor mannen. > Het grote verschil in levensverwachting tussen mannen en vrouwen is vooral toe te schrijven aan uitwendige oorzaken* en hart- en vaatziekten. Dit vraagt om meer details. * Onder “uitwendige doodsoorzaken” verstaan we de overlijdens veroorzaakt door vervoersongevallen, andere ongevallen, suïcide, doodslag en moord. Alle andere doodsoorzaken worden samen de “natuurlijke doodsoorzaken” (oorzaken door ziekten of aandoeningen) genoemd.

Dia 15

EVOLUTIE VERLOREN LEVENSJAREN - MANNEN 90 Andere doodsoorzaken ////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// Slecht gedefinieerde oorzaken en symptomen

VPJ (1/1000 persoonsjaren)

> 80Details + evolutie mannen

Andere uitwendige doodsoorzaken

70

Suïcide Vervoersongevallen te land

60

Ziekten Spijsverteringsstelsel

50

Alle longziekten Andere hart- en vaatziekten

40

Cerebrovasculaire aandoeningen

30

Ischemische hartziekten Psychische / neurologische aandoeningen

20

Endocriene, voedings en stofwisselingsstoornissen Andere nieuwvormingen

10

Longkanker

0

2008

2009

2010

2011

2012


//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

13.11.14


15

3 doodsoorzaken veroorzaken bij mannen 29% van de verloren potentiële jaren: > longkanker, > suïcide, > ischemische hartziekten (IHZ). De daling van 89 VPJ (per 1.000 persoonsjaren) in 2008 naar 85 VPJ is te danken aan de daling van de verloren potentiële jaren door > vervoersongevallen te land, > ischemische hartziekten, > long- en andere kankers en > cerebrovasculaire aandoeningen.

Dia 16

EVOLUTIE VERLOREN LEVENSJAREN - VROUWEN Andere doodsoorzaken

VPJ (1/1000 persoonsjaren)

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// 60 Slecht gedefinieerde oorzaken en symptomen

55

Andere uitwendige doodsoorzaken

50

Suïcide

45

Vervoersongevallen te land Ziekten Spijsverteringsstelsel

40

Alle longziekten

35

Andere hart- en vaatziekten

30 Cerebrovasculaire aandoeningen

25

Ischemische hartziekten

20

Psychische / neurologische aandoeningen

15

Endocriene, voedings en stofwisselingsstoornissen Andere nieuwvormingen

10

Borstkanker

5

Longkanker

0

2008

2009

2010

2011

2012


//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

13.11.14


16

3 doodsoorzaken veroorzaken bij vrouwen 26% van de verloren potentiële jaren: > borstkanker (11% van het totaal), > longkanker, > suïcide. De daling van 60 VPJ (per 1.000 persoonsjaren) in 2008 naar 58 VPJ is te danken aan de daling van de verloren potentiële jaren door: > borstkanker, > ischemische hartziekten, en > Vervoersongevallen. Maar deze daling wordt deels teniet gedaan door een stijging van de verloren potentiële jaren door: > longkanker.

Dia 17

DETAILS VERLOREN JAREN PER LEEFTIJD //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

> Mannen

> Vrouwen

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

13.11.14


17

Opgelet: De 2 grafieken hebben een verschillende schaal!

> Sommige doodsoorzaken hebben impact op het VPJ-cijfer door sterfte op jonge leeftijd, waarbij er bij elk overlijden vele jaren verloren gaan. > Andere doodsoorzaken hebben veel impact wegens het grote aantal overlijdens (op latere leeftijd). De verschillen tussen mannen en vrouwen zijn hier vooral duidelijk bij adolescenten en jonge volwassenen. Maar ook op middelbare leeftijd is de vroegtijdige sterfte, gemeten als verloren potentiële jaren, bij vrouwen veel lager dan bij mannen. > Suïcide (donkerblauw) en vervoersongevallen (lichtblauw) spelen een belangrijke rol door de sterfte op relatief jonge leeftijd. > Kankers (zwart/roze/groen) en hart- en vaatziekten (rood/oranje/geelgroen) zijn belangrijk omwille van het grote aantal overlijdens dat zij veroorzaken op latere leeftijd. > In verhouding spelen VPJ door cerebrovasculaire aandoeningen (oranje) en door colorectale kanker (groen) een belangrijkere rol bij vrouwen dan bij mannen.

Dia 18

EVOLUTIE VERMIJDBARE STERFTE //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Absoluut aantal overlijdens

6000

Mannen

5000 4000 3000 2000 1000

0 2003

2004

2005

2006

Primair vermijdbaar

2007

2008

2009

2010

2011

2012

Medisch vermijdbaar

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

12.11.14


18

Primair vermijdbare sterfte = vermijdbaar door preventie en gezond gedrag In de periode 2003-2012 kunnen we bij mannen een duidelijke dalende trend vaststellen in de evolutie van sterfte vermijdbaar door primaire preventie. > Het absolute aantal overlijdens daalde bij mannen met gemiddeld 75 per jaar. > Het procentuele aandeel in de totale sterfte daalde bij mannen. > De daling tussen 2011 en 2012 is mogelijks (gedeeltelijk) het gevolg van wijziging in codeermethode. Medisch vermijdbare sterfte = vermijdbaar door betere gezondheidszorg > Bij mannen daalde het absolute aantal sterfgevallen voor 3 belangrijke doodsoorzaken vermijdbaar door medische interventies (ischemische hartziekten, cerebrovasculaire aandoeningen, pneumonie). > Ook de relatieve sterfte vertoont een dalende trend: sinds 2003 met bijna 0,4 procentpunten per jaar.

Dia 19

EVOLUTIE VERMIJDBARE STERFTE //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Abstoluut aantal overlijdens

3500

Vrouwen

3000 2500 2000

1500 1000 500

0 2003

2004

2005

2006

Primair vermijdbaar

2007

2008

2009

2010

2011

2012

Medisch vermijdbaar

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

12.11.14


19

Primair vermijdbare sterfte = vermijdbaar door preventie en gezond gedrag In de periode 2003-2012 kunnen we bij vrouwen geen duidelijke dalende trend vaststellen in de evolutie van sterfte vermijdbaar door primaire preventie. > Het absolute aantal overlijdens bij vrouwen bleef schommelen rond 891. > Het procentuele aandeel in de totale sterfte steeg bij vrouwen. > De daling tussen 2011 en 2012 is mogelijks (gedeeltelijk) het gevolg van wijziging in codeermethode. Medisch vermijdbare sterfte = vermijdbaar door betere gezondheidszorg > Bij vrouwen daalde het absolute aantal sterfgevallen voor 3 belangrijke doodsoorzaken vermijdbaar door medische interventies (borstkanker, ischemische hartziekten, cerebrovasculaire aandoeningen). > De relatieve sterfte vertoont een dalende trend: sinds 2003 met 0,6 procentpunten per jaar

Dia 20

PLAATS VAN OVERLIJDEN //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Mannen Aantal

Vrouwen Aantal

%

Totaal

%

Aantal

%

8.200

27,2%

5.665

18,9%

13.865 23,1%

15.482

51,4%

13.245

44,2%

28.727 47,8%

Woonzorgcentrum

5.194

17,3%

10.396

34,7%

15.590 26,0%

Andere plaats

1.216

4,0%

651

2,2%

30.092

100%

29.957

100%

Thuis Ziekenhuis

Totaal

1.870

3,1%

60.052 100%

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

13.11.14


20

Andere plaats: o.a. ook palliatieve eenheid, openbare weg (ongevallen en suïcides)

> Zowel mannen als vrouwen overlijden vaak in het ziekenhuis. In 2012 vonden respectievelijk 51% en 44% van alle overlijdens plaats in het ziekenhuis. > Omdat mannen vaker op jongere leeftijd overlijden, sterven zij vaker thuis dan vrouwen (27% van alle overlijdens bij mannen tegenover 19% bij vrouwen). > Vrouwen sterven vaker in een woonzorgcentrum dan mannen (35% bij vrouwen tegenover 17% bij mannen). Plaats van overlijden hangt samen met leeftijd en doodsoorzaak. > Voor de meeste leeftijdscategorieën is het ziekenhuis de meest voorkomende plaats van overlijden. • Uitzondering hierop zijn mannen tussen 25 en 44 jaar. • En vrouwen van 75 jaar of ouder: zij overlijden bijna even vaak in het woonzorgcentrum als in het ziekenhuis. > Op de tweede plaats staat het eigen huis. > In het woonzorgcentrum gaat het bij 2 op de 3 overlijdens om vrouwen van 75 jaar of ouder. > In tegenstelling tot overlijden door natuurlijke oorzaken, vindt een groot deel van de overlijdens door uitwendige oorzaken plaats op een andere plaats. Hieronder vallen o.a. openbare weg, openluchtwater, spoorwegen, werkplaats …

Dia 21

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

ONGEVALLEN 2012 Gezondheidsdoelstelling

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

13.11.14


21

De gezondheidsdoelstelling ‘ongevallen in de privé-sfeer’ bepaalt dat de sterfte door ongevallen bij mannen en vrouwen in vergelijking met 1998 moet verminderd zijn met 20%.

Dia 22

ONGELUKKIGE VAL 1998-2012 //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Mannen

startcijfer 1998 huidig cijfer 2012 streefcijfer -20%

Vrouwen

aantal overlijdens

gestandaardiseerd aantal overlijdens (/100.000 inw.)

aantal overlijdens

gestandaardiseerd aantal overlijdens (/100.000 inw.)

229

10,27

275

7,66

+8% 11,05 +13% 311

-19% 6,21

-47% 337

183

8,21

220

6,13

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

13.11.14


22

Deze doelstelling is gehaald voor alle ongevallen samen, vooral dankzij de daling van de dodelijke vervoersongevallen. Deze doelstelling is ook gehaald voor vrouwen voor ongelukkig vallen . Bij mannen steeg het sterfterisico door een val sinds 1998. > In absolute cijfers is de doelstelling (-20%) moeilijk te halen doordat de gevolgen van privé-ongevallen vooral dodelijk zijn voor ouderen en deze bevolkingsgroep enorm toeneemt. • In vergelijking met 1998 was het aantal dodelijke valpartijen in 2012 gestegen met 47% bij mannen en met 13% bij vrouwen. > Rekening houdend met de veranderende leeftijdsverdeling, waren er in 2012 wel minder overlijdens dan in 1998 bij vrouwen (gestandaardiseerd aantal o.b.v. Vlaamse standaardbevolking) • Voor mannen stellen we een stijging van 8% vast tussen het gestandaardiseerde aantal overlijdens in 1998 en dat in 2012. Dat is geen statistisch significant verschil. • Voor vrouwen daalde het gestandaardiseerde aantal overlijdens in 2012 met 19% ten opzichte van 1998. Ook bij vrouwen is het verschil niet significant. > Het aantal andere dodelijke ongevallen nam nog meer toe dan het aantal dodelijke valpartijen (o.a. accidentele vergiftigingen, verslikkingen, inhalatie maaginhoud).

Dia 23

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

ZELFDODING 2012 Gezondheidsdoelstelling 2020

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

13.11.14


23

De gezondheidsdoelstelling zelfdoding bepaalt dat de sterfte door zelfdoding bij mannen en vrouwen tegen 2020 moet verminderd zijn met 20% ten opzichte van 2000.

Dia 24

ZELFDODING 2000-2012 //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Mannen

Vrouwen

aantal overlijdens

Europees gestandaardiseerd aantal overlijdens (/100.000 inw.)

startcijfer 2000

843

26,8

331

10,0

2011

820

23,6

332

9,5

-3% 814

-12% 23,5

-10% 298

674

21,5

265

huidig cijfer 2012 streefcijfer 20%(2020)

Europees aantal gestandaardiseerd overlijdens aantal overlijdens (/100.000 inw.)

-17%

8,3 8,0

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

13.11.14


24

Deze doelstelling is nog niet gehaald, noch bij mannen noch bij vrouwen. In 2012 overleden er iets minder mensen door suïcide dan in 2011, maar nog steeds meer dan in 2010. > In absolute cijfers is de doelstelling (-20%) nog niet gehaald. • In vergelijking met 2000 was het aantal suïcides in 2012 gedaald met 3% bij mannen en met 10% bij vrouwen. > Rekening houdend met de veranderende leeftijdsverdeling, waren er in 2012 wel duidelijk minder overlijdens dan in 2000 (gestandaardiseerd aantal o.b.v. Europese standaardbevolking) • Voor mannen stellen we een daling van 12% vast tussen het gestandaardiseerde aantal overlijdens in 2000 en dat in 2012. Dat is een statistisch significant verschil. • Voor vrouwen daalde het gestandaardiseerde aantal overlijdens in 2012 met 17% ten opzichte van 2000. Ook bij vrouwen is het verschil significant.

Dia 25

EVOLUTIE CIJFERS ZELFDODING //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Mannen

Vrouwen

30 Streefcijfer Mannen 2020 21,48

25 20

25 20

15

Streefcijfer Vrouwen 2020 8,02

10

15 10

2020

2019

2018

2017

2016

2015

2014

2013

2012

2011

2010

2009

2008

2007

2006

2005

2004

0 2003

0

2002

5

2001

5

2000

Gestandaardiseerd aantal suïcides

30

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

13.11.14


25

Hier zie je de evolutie per jaar in vergelijking met de doelstelling -20% tegen 2020. Deze cijfers zijn Europees gestandaardiseerd. Tijdens de hele periode zijn de suïcidecijfers voor vrouwen beduidend lager dan die voor mannen. > Bij mannen daalden de suïcidecijfers tussen 2000 en 2007. Uitzondering hierop was 2005. Na 2007 stegen ze terug. > Bij vrouwen is er weinig evolutie te bespeuren.

Dia 26

EVOLUTIE ZELFDODING & ONBEPAALDE INTENTIES

ASR (1/100.000 inw.)

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

30

30

25

25

20

15

Mannen BG

Vrouwen BG

Mannen suïcide

Vrouwen suïcide

Mannen OG

Vrouwen OG

Mannen suïcide & onbep. intenties

Vrouwen suïcide & onbep. intenties

10

20

15

10

5

5 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

13.11.14


26

Het aantal suïcides is wellicht onderschat. Bij een verdacht overlijden is het niet altijd duidelijk of het om een ongeval, een suïcide of een doding gaat. • Bv. iemand sterft na een val, maar het is niet duidelijk of de overledene per ongeluk viel, zelf sprong, of door iemand geduwd werd. Dit wordt dan door het parket uitgezocht. Die onduidelijke overlijdens zijn samengeteld onder de noemer "sterfte waarvan de intentie niet kan bepaald worden". Hier worden de sterftecijfers door onbepaalde intenties opgeteld bij die van suïcides (niet ingekleurde symbolen). > Tussen 2003-2012 steeg het aantal overlijdens door ‘gebeurtenissen met onbepaalde intentie’ bij mannen en vrouwen gemiddeld met respectievelijk 2,1 en 1,3 per 1.000.000 inwoners per jaar. > Bij mannen daalden de suïcidecijfers tussen 2000 en 2007 (met +/- 1 per 100.000/ jaar). Deze daling wordt getemperd als we rekening houden met overlijdens met onbepaalde intentie. • Sindsdien stijgt het aantal suïcides bij mannen opnieuw gemiddeld met 6 per 1.000.000 per jaar, al blijven de cijfers sinds 2009 schommelen rond 25,6 per 100.000. Deze stijging is sterker (9 per 1.000.000 per jaar) wanneer we de overlijdens met onbepaalde intentie meetellen. > Voor vrouwen stellen we een lichte stijging (+/- 1 per 1.000.000/jaar) vast in de sterfte door suïcide en onbepaalde intentie in de periode 2003-2012, maar niet in de sterfte door suïcide alleen.

Dia 27

ZELFDODING PER PROVINCIE //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

> hoog  laag = west oost > 50% meer risico voor Oost-Vlaamse dan voor Limburgse mannen > 44% meer risico voor West-Vlaamse dan voor Antwerpse vrouwen

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

13.11.14


27

> Zowel in Oost- als in West-Vlaanderen zijn de suïcidecijfers voor mannen meer dan 10% hoger dan het Vlaamse cijfer. In Limburg is het cijfer een kwart lager dan het Vlaamse cijfer. > In West-Vlaanderen is het suïciderisico voor vrouwen het hoogst (+24% t.o.v. Vlaanderen). In Antwerpen is het risico het laagst (-14% t.o.v. Vlaanderen) • De verhouding man/vrouw is het kleinst in Limburg (2/1) en het grootst in Antwerpen (3/1).

*Bij 2 overlijdens in Antwerpen werd het geslacht niet goed genoteerd .

Dia 28

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

VORIGE CIJFERS WORDEN GEARCHIVEERD OP > http://www.zorg-en-gezondheid.be/

Cijfers/Vorige-cijfers/

STATISTIEK VAN DE DOODSOORZAKEN OP > http://www.zorg-en-gezondheid.be/

Cijfers/Cijfers/Sterftecijfers/ Statistiek-van-de-doodsoorzaken/ //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

> http://www.zorg-en-gezondheid.be/Cijfers/Sterftecijfers/Statistiek-van-dedoodsoorzaken/  Gedetailleerde sterftecijfers 2000-2012 in rekenbladformaat (XLS) > http://www.zorg-en-gezondheid.be/Cijfers/Vorige-cijfers/  Archief van cijfers en publicaties van vorige jaren (PDF)

STERFTECIJFERS 2012 Cijfers Zorg en Gezondheid 13 november 2014

Recommend Documents