Stedelijk Team Jongerenwerk Rotterdam Zuid

Stedelijk Team Jongerenwerk Rotterdam Zuid

Adviseurs van de straat

Rotterdam, 2012

Adviseurs van de straat. Werkbeschrijving Stedelijk Team Jongerenwerk Rotterdam-zuid

2

Inhoudsopgave Inleiding: Vertellen en vastleggen

4

1

De kunst van het werken op straat

5

2

Doelstellingen

7

3

Visie op het werk

8

3.1

De betekenis van jongerenwerk in een buurt

8

3.2

Activering van jongeren

3.3

Toeleiding naar een jongerenvoorziening

9

3.4

Coalitie in de groepsaanpak

9

3.5

Verzoeken van ketenpartners

10

3.6

Coalities vormen met ouders

10

4

Doelgroep

12

5

Kerntaken en werkwijzen

13

5.1

Talenten ontdekken en ontwikkelen

13

5.2

Informatie verzamelen, analyseren en aanpak ontwikkelen

13

5.3

Contact maken en individuele begeleiding

15

5.4

Netwerken en informatie uitwisselen

17

5.5

Registratie in de Rotterdamse Jongerenwerk Applicatie

18

6

Het profiel van de ambulant jongerenwerker

19

6.1

Een zelfstandige functie

19

6.2

Een voorbeeldfunctie

19

6.3

Verbinding met collega ambulant werkers

20

6.4

Verbinding met inpandig jongerenwerk

20

7

Resultaten

21


3

Inleiding: Vertellen en vastleggen Met dit document kan het stedelijk team jongerenwerkers (STJ) aan ketenpartners, jongeren, ouders en buurtbewoners vertellen wat ze van hen kunnen verwachten. Ook is het bestemd om de regisseur van de groepsaanpak, de stadsmarinier, de politie, de wijkschool, DOSA en andere samenwerkingspartners te informeren over de inzet van STJ. Naast het eerste doel ‘verstellen en vastleggen’ hebben we nog een tweede doelstelling met de beschrijving van de werkwijze. De methodiekbeschrijving is in eerste opzet sterk gericht op de interne bedrijfsvoering van het STJ. Het ambulant jongerenwerk is een werkmethode waarvoor de belangstelling groeit. Het is een outreachende werkwijze op straat en in de leefomgeving van jongeren. We zoeken jongeren op; ook en juist die jongeren die met hun gedrag eigenlijk uitdrukken ‘zoek ons niet op, wij willen met niemand iets te maken hebben’. Niet voor niets heet de werkwijze die we beschrijven ‘Adviseurs van de straat’. We zoeken jongeren op straat op en zijn in staat te adviseren op basis van de contacten die wij met hen hebben.


4

1. De kunst van het werken op straat Jongerenwerkers zijn pedagogen in de vrije tijd. Zij hebben een opvoedende rol en werken samen met ouders, onderwijsinstellingen, politie, buurtbewoners en andere netwerkpartners. Het is een dynamisch vak, dat veel inventiviteit, oplettendheid en doorzettingsvermogen van de professionals vraagt. Jongerenwerkers moeten aansluiten bij het leefritme en het leefdomein van jongeren. Het doel van het jongerenwerk ligt in het ondersteunen van jongeren bij het volwaardig participeren in de samenleving waarbij het accent ligt op het bereiken van een duurzame gedragsverandering op het gebied van school, werk, vrije tijd, gezonde- en sociale leefstijl. Ook het bevorderen van rust en veiligheid in de wijk en de wijk leefbaar maken door een bijdrage te leveren aan het voorkomen en verminderen van overlast. Professionals weten dat jongeren voortdurend bezig zijn grenzen te verleggen en te verkennen. Professionals confronteren jongeren met die grenzen en met de consequenties van dit gedrag. Deze grenzen hoeven niet de persoonlijke grenzen te zijn van de jongerenwerker. Het gaat er vooral om duidelijkheid te verschaffen in de algemeen aanvaarde waarden en normen in de maatschappij. Het team STJ levert een bijdrage aan de morele ontwikkeling en binding van jongeren aan de samenleving. Ze werken normerend maar dat betekent niet dat ze voortdurend lopen te gebieden en te verbieden. Hierin moet een goede balans worden gevonden. Het aanbod van het STJ kent een gebiedsgerichte werkwijze. Dit betekent dat het STJ inspeelt op de plaatselijke vraag en problematiek, rekening houdend met de omgeving en de dagelijkse werkelijkheid. Vertrekpunt van het STJ is het derde socialisatiemilieu, namelijk de vrije tijd (de straat en de buurt). De eerste twee socialisatiemilieus zijn het gezin en de school. Er wordt verbinding gezocht en samengewerkt met de andere twee socialisatiemilieus. Het STJ brengt groepen jongeren in kaart en daar waar nodig zal het richting de jongeren curatief optreden in samenwerking met partners zoals politie en in andere gevallen zal het STJ de rol hebben om jongeren te ondersteunen bij hulpvragen om te werken naar een toekomst perspectief. Het is de uitdaging van de ambulant jongerenwerker om door het gedrag van jongeren heen te prikken en hun kwaliteiten en talenten te zien. Onderzoek heeft uitgewezen dat wanneer jongeren zich kunnen richten op iets wat ze leuk vinden en graag willen leren, dit energie geeft om ook aan eventuele problemen te werken1. De ambulant jongerenwerker kijkt samen met de jongere of hij of zij zijn/haar talent kan inzetten in een baan of een opleiding. De ambulant jongerenwerker helpt de jongere bij het oplossen van problemen die de ontwikkeling van zijn/haar talent in de weg staan. Dit kunnen problemen zijn op verschillende leefgebieden. Ambulant jongerenwerkers beperken zich niet tot 1

Kooijmans, M. (2009). Battle zonder knokken: Talentcoaching van risicojongeren. Amsterdam: Uitgeverij SWP.


5

toeleiding naar werk en scholing, ook bij schuldenproblematiek, huisvestingsproblematiek, sociaal-economische en/of cognitieve problemen bieden zij ondersteuning. De ambulant jongerenwerker heeft goede kennis van de sociale kaart, hij of zij weet welke voorzieningen er zijn in de wijk en kan jongeren hierover adviseren en ze naar de geschikte instantie doorverwijzen. De ambulant jongerenwerker richt zich op het analyseren en aanpakken van overlastsituaties, en maakt samen met alle betrokkenen een Plan van Aanpak. De ambulant werker signaleert problemen bij jongeren en verwijst jongeren met hulpvragen door naar de juiste organisaties en personen. Hij/zij vervult een brugfunctie tussen jongeren op straat en de verschillende organisaties/instanties die van betekenis voor hen zijn. Een ambulant jongerenwerker is de adviseur van de straat. Dat betekent dat hij/zij: - contact maakt met (groepen) jongeren op straat - weet wat er speelt op straat en in de wijken - adviseert over jongerenvraagstukken - op zoek gaat naar hulpvragen en die vertaalt in actie - veranderingsprocessen met jongeren in gang zet - weet waar de kansen en mogelijkheden van jongeren liggen - kennis heeft van de sociale kaart. - Stapt af op bewoners die jeugdoverlast ervaren. Ambulant jongerenwerkers kunnen en durven contact te maken met jongeren op straat, ze halen de relaties met partners aan, ze zijn herkenbaar en zichtbaar voor de jeugd en ze weten wat er speelt in de buurt voor bewoners, ondernemers en jongeren. Met hun kennis van de straat hebben ambulant jongerenwerkers een adviesrol voor: - ouders - collega’s - zorg-, dienst- en hulpverlenende organisaties - (deel)gemeente - Politie - jongeren - ketenpartners - buurtbewoners.


6

1. Doelstellingen De twee doelstellingen voor het Stedelijk Team Jongerenwerk zijn: 1. Het bevorderen van de rust en veiligheid in de wijk en de wijk leefbaar maken door een bijdrage te leveren aan het voorkomen en verminderen van overlast. 2. Jongeren ondersteunen bij het volwaardig participeren in de samenleving; Jongerenwerkers ondersteunen jongeren bij het opgroeien tot volwassenen die: zelfredzaam zijn; hun talenten en mogelijkheden gebruiken en ontwikkelen; kansen op maatschappelijke participatie krijgen en benutten; onderdeel uitmaken van en een bijdrage leveren aan de samenleving; met anderen in de samenleving om kunnen gaan (religieus of niet religieus; man of vrouw; zwart, wit of geel; homo of hetero; politiek links of politiek rechts, enzovoort); eigen verantwoordelijkheden dragen; weten dat er grenzen zijn aan eigen wensen. Jongerenwerkers ondersteunen jongeren hierin door, samen met ketenpartners, de kansen van jongeren te vergroten, ze te wijzen op de kansen die er wél zijn en door ze te stimuleren om de kansen die ze krijgen te pakken. De ambulant jongerenwerker richt zich niet alleen op problemen, maar juist ook op de positieve kanten van jongeren. De jongerenwerker gaat op zoek naar hun kwaliteiten en talenten. Hij of zij kijkt samen met de jongere op welke manier zijn/haar kwaliteiten kunnen worden ingezet en ontwikkeld om kansen te vergroten. Jongerenwerkers kijken naar wat jongeren wél kunnen in plaats van dat er uitsluitend gekeken wordt naar wat ze niet kunnen. De jongerenwerker zorgt er vervolgens voor dat zorgsignalen bij de juiste organisatie of bij het juiste overleg terechtkomen. Hij/zij onderzoekt of een jongere kan worden toegeleid naar de hulpverlening, de arbeidsmarkt of het onderwijs. Jongerenwerkers leveren daarnaast een bijdrage aan de ‘sociale opvoeding’ van jongeren. Het gaat daarbij om (het leren van) solidariteit, gelijkwaardigheid, tolerantie, vrijheid, verantwoordelijkheid en respect voor verschil. Wanneer jongeren overlast veroorzaken in de buitenruimte zoekt de ambulant jongerenwerker samen met jongeren én buurtbewoners naar oplossingen. Het kan zijn dat de jongeren worden toegeleid naar een jongerenvoorziening, maar ook andere oplossingen zijn mogelijk. Door het contact tussen jongeren en volwassenen in de wijk te bevorderen doen ambulant jongerenwerkers een beroep op de eigen verantwoordelijkheid van beide groepen voor het oplossen van hun onderlinge problemen. Daarnaast beschikken jongerenwerkers over veel informatie over de jongeren. Die informatie deelt het jongerenwerk waar nodig met ketenpartners. Hierdoor wordt een kwalitatief betere analyse van groepen door de projectleider groepsaanpak mogelijk gemaakt en kunnen groeps-, domein- of individuele aanpakken succesvol worden ingezet.


7

3 Visie op het werk Ambulant jongerenwerkers werken vanuit de volgende visie: - Als jongeren iets willen bereiken, dan moeten ze er zélf iets voor doen. - Jongerenwerkers zijn professionals, die vriendschappelijk omgaan met jongeren, maar niet hun vrienden zijn en stellen grenzen daar waar nodig en treden corrigerend op daar waar gewenst. - Jongerenwerkers betrekken ouders of een voogd bij het jongerenwerk. - Jongerenwerkers betrekken buurtbewoners bij het jongerenwerk. - Jongerenwerkers betrekken ketenpartners bij het jongerenwerk.

3.1 De betekenis van jongerenwerk in een buurt Ambulant jongerenwerkers leveren een bijdrage aan het bevorderen van de leefbaarheid en veiligheid in de wijk. Jongeren wonen in de wijk, ze maken er deel van uit. Veel volwassenen zijn - soms terecht, soms onterecht - bang voor (groepen) jongeren. Ze ervaren overlast of durven niet alleen langs een grote groep jongeren te lopen. Als je niet op je woorden let, kan dat vervelende gevolgen hebben. Ambulant jongerenwerkers spelen een rol in het verbeteren van het contact tussen jongeren en volwassenen in de wijk. Bij de ervaring van overlast zijn altijd twee partijen betrokken. Aan de ene kant zijn er de jongeren die elkaar ontmoeten op straat. Aan de andere kant heb je volwassen buurtbewoners. Mensen die hard werken en ’s avonds als ze thuis komen van hun welverdiende rust willen genieten. Of bijvoorbeeld mensen met kinderen die hun slaap nodig hebben. Je ervaart dan al snel overlast van een groep van vijftien jongeren (meestal jongens) die ’s avonds bij elkaar komt. Omdat er twee partijen betrokken zijn bij overlast, moeten beide partijen betrokken worden bij de oplossing. De ambulant jongerenwerker zoekt in de aanpak van overlast samen met partners naar een situatie waarin de jongeren en de omgeving zélf op een voor beide partijen acceptabele wijze verder kunnen. De jongerenwerker zoekt als ‘bruggenbouwer’ tussen beide partijen en in samenwerking met hen naar wat acceptabel gedrag is. Daarbij laat de jongerenwerker aan buurtbewoners zien welke vorm van hangen wél kan, hij of zij organiseert samen met jongeren en buurtbewoners creatieve ontmoetingen tussen jong en oud en laat daarmee aan de buurtbewoners zien dat jongeren ook goede kanten hebben. Tegelijkertijd is de jongerenwerker tegen de jongeren heel duidelijk, open en eerlijk wanneer hun gedrag niet door de beugel kan. De jongerenwerker wijst jongeren en omwonenden op de grenzen; de politie is ervoor om deze grenzen te bewaken. Het jongerenwerk levert vanuit zijn pedagogische taak in de wijk een belangrijke bijdrage aan het dichten van de kloof tussen jong en oud, maar dat kunnen de partners alleen met z’n állen doen.


8

3.2 Toeleiding naar een jongerenvoorziening Toeleiding van jongeren naar een jongerencentrum lijkt een voor de hand liggende oplossing bij overlast. Soms werkt dat goed, jongeren kunnen hun kwaliteiten en talenten zo inzetten voor concrete activiteiten. Toeleiding naar een jongerencentrum is echter niet altijd de oplossing. Sommige (groepen) jongeren willen zich niet voegen naar de regels die gelden in een voorziening (niet blowen, niet drinken, actief bezig zijn). We hebben het over jongeren die in groepsverband niet te motiveren zijn tot activiteiten, die niets anders willen dan op een negatieve manier aanwezig zijn in de buitenruimte. De ambulant jongerenwerker geeft zelf het goede voorbeeld, stelt grenzen en corrigeert deze jongeren. Tegelijkertijd wordt er nauw afgestemd met de politie en zal er gezamenlijk worden gekeken naar een passende aanpak. 3.3 Coalitie in de groepsaanpak Ambulant jongerenwerkers van het STJ zijn ketenpartner in de groepsaanpak vanuit de deelgemeente. Met de groepsaanpak is het mogelijk een inschatting te maken van de jongerengroepen die overlast veroorzaken in de buitenruimte. De groepsaanpak wordt geregisseerd door de deelgemeente. Deze zorgt ervoor dat er een overlegvorm georganiseerd wordt waarin politie, justitie én alle hulpverlenende organisaties die in een deelgemeente actief zijn, informatie met elkaar kunnen uitwisselen. Zij nemen deel aan het zogenoemde Jeugdoverleg, waarin informatie over individuele risicojongeren en groepen jongeren gedeeld wordt. In dit overleg wordt gezamenlijk een beeld gevormd van de individuele groepsleden, eventueel risicogedrag en de rol van een individu binnen de groep. Tevens werken de ambulant jongerenwerkers samen met de buurtagenten. Bij continuerende overlastsituaties vullen politie en jongerenwerk gezamenlijk vragenlijsten in om het soort en het aantal jeugdgroepen per wijk in kaart te brengen. Conform de Beke-methodiek zijn er drie soorten jeugdgroepen: hinderlijke, overlastgevende en criminele groepen. De aanpak van de groepen gebeurt met een speciaal voor elke groep gemaakt Plan van Aanpak. Het betreft een aanpak op de groep (bijvoorbeeld activiteiten ter kennismaking met de groep), een aanpak op het domein/de locatie (bijvoorbeeld het aanpassen van de omgeving, denk aan veiligheidsmaatregelen, het bevorderen van het gebruik van hangplekken of juist maatregelen die het hangen ontmoedigen) en een persoonsgerichte aanpak waarbij voor iedere jongere die risicogedrag vertoont een individuele aanpak op maat wordt opgezet. In het plan staan ook de taken van de partners beschreven die een rol in de aanpak hebben.


9

3.4 Verzoeken van ketenpartners Wanneer ketenpartners bij het jongerenwerk komen met een verzoek of het jongerenwerk een bijdrage kan leveren aan de realisatie van een activiteit of project, reageert de ambulant jongerenwerker positief. Ideeën en plannen zijn altijd welkom, vanuit de adviesrol van de jongerenwerker sparren de ketenpartner(s) en het jongerenwerk met elkaar op welke wijze een plan of een project succesvol gerealiseerd kan worden, welke voorbereidingen daarvoor getroffen moeten worden en aan welke voorwaarden moet worden voldaan.

Ambulant jongerenwerkers hebben onder andere contact met: -

Ouders buurtbewoners woningbouwcorporaties opbouwwerk sportvereniging evenementenorganisaties deelgemeente DOSA/groepsaanpak Wijkagent Stadsmarinier TOS Scholen (P.O. en V.O.) Maatschappelijk werk Nieuwe Perspectieven Bureau Frontline Jeugdzorg UWV Mentoraat S&R ID-plein Jongerenloket GGD Stichting MEE Enz.

3.5 Coalities vormen met ouders Ouders kunnen een enorme impact hebben op de ontwikkeling van hun kind. Vaak krijgt het jongerenwerk pas contact met de ouders van een jongere na negatieve gebeurtenissen. Het gaat slecht op school of de jongere is opgepakt door de politie. Natuurlijk is het belangrijk om dan contact te hebben met de ouders. Het is daarnaast echter belangrijk om ook contact met ze te zoeken als het goed gaat met een jongere. Motivatie voor gedragsverandering ontstaat vooral vanuit positieve


10

aandacht, het benadrukken van dingen die een jongere goed doet of goed kan.2 Als jongerenwerker kun je ook een ingang zijn voor hulpverlening aan de ouders. Contact hebben met ouders is belangrijk. Ouders zijn de eerst verantwoordelijke opvoeders van hun kinderen. Het contact met ouders is ingegeven vanuit deze visie en benadering. Jongerenwerkers profileren zich in de wijk, ze zorgen ervoor dat ouders weten hoe ze hen kunnen bereiken. Contact maken vanuit een positieve invalshoek, voordat er sprake is van problemen met of van een jongere maakt het ook voor jongeren makkelijker te accepteren dat hun ouders contact hebben met het jongerenwerk3. Aan de andere kant spreken we ouders ook aan op ongewenst gedrag van hun kinderen. Vaak zijn ouders onvoldoende op de hoogte van het gedrag van hun kinderen buiten op straat, ze weten soms bijvoorbeeld niet met welke vrienden hun kinderen omgaan. Ouders hier tijdig over informeren kan al van positieve invloed zijn op het gedrag van hun kinderen.

2

Kooijmans, M. (2009). Battle zonder Knokken Deelgemeente IJsselmonde en RadarAdvies (2009). We doen het zélf: Talenthouse. Methodiekbeschrijving van het jongerenwerk in IJsselmonde.

3


11

4 Doelgroep Op straat werken ambulant jongerenwerkers met alle jongeren die deel uitmaken van een groep. Juist de oudere jongeren (of jongvolwassenen!) hebben vaak (negatieve) invloed op de jongere jongeren.(tieners) Ambulant jongerenwerkers maken contact met jongeren of jongvolwassenen die ouder zijn dan 23 jaar en verwijzen ze zo veel mogelijk door naar andere instanties en organisaties. In het jongerenwerk maken we onderscheid in drie typen jongeren: i. De Hinderlijk welwillende jongeren ii. De Overlastgevend twijfelaars iii. De Crimineel niet- willers Willers De ambulant jongerenwerker ondersteunt jongeren om meer te doen met hun kwaliteiten en talenten. De jongerenwerker gaat samen met de jongere op zoek naar wat hij of zij wil doen. Deze kwaliteiten en talenten kunnen mogelijk ook worden ingezet in een opleiding of een baan. Of gewoon als een leuke vrijetijdsbesteding. Actief bezig zijn met het ontwikkelen van je talenten werkt ook motiverend voor het oplossen van eventuele problemen. Dit is de groep jongeren de ook wel word getypeerd als hinderlijk. Twijfelaars De groep twijfelaars kan twee kanten op: ze gaan mee in de ‘energiestand’ van de willers of ze laten zich beïnvloeden door de niet-willers. Het jongerenwerk probeert deze groep twijfelende jongeren in de energiestand te krijgen, zodat het willers worden. Energie ontstaat wanneer jongeren door de jongerenwerker worden geprikkeld om aan de slag te gaan met hun toekomst. Het jongerenwerk gaat actief op zoek naar jongeren (‘willers’) die vanuit een positieve houding een functie als rolmodel of ambassadeur kunnen vervullen. Dit is de groep jongeren die ook wel wordt getypeerd als overlastgevend Niet-willers Tot slot is er ook een aantal ‘niet-willers’ voor wie het overschrijden van grenzen een geliefd tijdverdrijf is. Het ambulant jongerenwerk levert samen met ketenpartners, zoals het Openbaar Ministerie, de politie, casemanagement, reclassering, werktrajecten, de wijkschool of gezinsbegeleiding, een bijdrage aan de aanpak van de niet-willers. Het gaat met name om het leggen van contact met deze jongeren en het toeleiden naar een individueel gerichte interventie.. Deze groep wordt ook wel getypeerd als crimineel.


12

5 Kerntaken en werkwijzen Ambulant jongerenwerkers zijn de adviseurs van de straat. Ze weten wat er op straat en in de wijken speelt. Vanuit hun kennis van de straat hebben ze een adviesrol voor: collega’s zorg- hulp- en dienstverlenende organisaties deelgemeente jongeren en hun ouders partners buurtbewoners. Ambulant jongerenwerkers vormen coalities met alle relevante partijen in het leven van een jongere. De ambulant jongerenwerker streeft ernaar jongeren te ondersteunen bij het volwaardig participeren in de samenleving. Een jongerenwerker kan jongeren hier alleen in ondersteunen door samen te werken met andere personen en organisaties die van betekenis zijn in het leven van een jongere. Naast de algemene kerntaken voor het jongerenwerk zijn specifieke kerntaken voor het ambulant jongerenwerk: jongeren ondersteunen bij het ontdekken en ontwikkelen van kwaliteiten en talenten informatie verzamelen, analyseren en een aanpak ontwikkelen contact maken en individuele begeleiding netwerken en informatie uitwisselen.

5.1 Talenten ontdekken en ontwikkelen Een ambulant jongerenwerker is een professional die in de wijk op zoek gaat naar de kwaliteiten en talenten van jongeren. De ambulant jongerenwerker kijkt met de jongeren en hun ouders of jongeren iets met hun talenten kunnen doen in een opleiding of een baan. De ambulant jongerenwerker helpt jongeren ook bij het oplossen van problemen die de ontwikkeling van talenten in de weg staan. Het gaat daarbij bijvoorbeeld om het wegwerken van schulden, het vinden van goed onderdak of het omgaan met alcohol.

5.2 Informatie verzamelen, analyseren en aanpak ontwikkelen Ambulant jongerenwerkers brengen groepen jongeren die zich in de buitenruimte begeven in kaart, analyseren de situatie en maken samen met de betrokken partners een aanpak op maat. Het in kaart brengen van een groep in het kader van de groepsaanpak is een proces dat bestaat uit de volgende zeven stappen4: 4

Het stappenplan is gebaseerd op de ‘regulatieve cyclus’, een veelgebruikte praktijkgericht onderzoeksmethodiek.


13

A. Vooronderzoek (maximaal 1 week) De ambulant jongerenwerker verzamelt systeeminformatie en contactinformatie over de groep en de locatie waar de groep zich ophoudt. Systeeminformatie is informatie die geregistreerd staat in de systemen van bijvoorbeeld de politie en de groepsaanpak. Contactinformatie is informatie die is verzameld in gesprekken met personen. B. Veldonderzoek De ambulant jongerenwerker bezoekt de locatie, observeert de omgeving en de groep. Wat doen de jongeren? Hoe groot is de groep? Gaat het om jongens of zijn er ook meiden bij? Hoe oud zijn de jongeren? In dit stadium wordt nog geen contact gemaakt met de groep. Naast de eigen observatie voert de jongerenwerker ook gesprekken met personen uit de omgeving, bijvoorbeeld winkeliers en Thuis Op Straat (TOS). C. Contact maken Op het moment dat de jongerenwerker voldoende informatie heeft, probeert hij of zij contact te maken met de groep. De benaderbaarheid van een groep verschilt. Als jongerenwerker moet je kunnen aanvoelen wanneer je een groep kunt benaderen. Het gaat om een bepaalde sfeer, een ‘vibe’ die voelbaar is. Je merkt het wanneer jongeren nog niet openstaan voor contact. Je krijgt bijvoorbeeld geen oogcontact of ze hebben een defensieve lichaamshouding. Wanneer een groep nog niet openstaat voor contact, loop je er een aantal keer langs. Je laat zien dat je er bent. Het kan zijn dat je op een later moment ergens anders een individu uit de groep tegenkomt en dat je met die ene persoon wél contact kunt maken. Het kan ook zijn dat er een jongere in de groep is die je al kent. Door het ‘splitsen’ van de groep kun je een ingang vinden naar de rest van de groep. Vanuit het contact met jongeren krijgen ambulant werkers zicht op de kwaliteiten van jongeren: jongeren die veel met muziek bezig zijn of jongeren die over goede leidinggevende kwaliteiten beschikken. Deze talenten kan de jongerenwerker inzetten om eventueel negatief gedrag of problemen met buurtbewoners op te lossen. Contact ontstaat door echt tijd in jongeren te investeren, door ze ruimte te geven om na te denken, door ze te laten worstelen zonder dat ze afgaan. De uitdaging aan het jongerenwerk op straat is om in een positie te komen waarin je jongeren vragen mag stellen die anderen niet durven te stellen. Vragen die jongeren prikkelen, die hen aan het denken zetten, die moeilijk en confronterend zijn, maar ook heel eerlijk. D. Analyseren van de gegevens De informatie die is verkregen via systeeminformatie, contactinformatie en observaties wordt aan elkaar gekoppeld. Informatie wordt genuanceerd en op juistheid gecontroleerd. Soms is informatie verouderd en op dat moment niet meer relevant. De historie van een groep is wel belangrijk om te weten, maar moet je op waarde kunnen schatten. In de analyse wordt onderscheid gemaakt tussen feiten en waarnemingen. Afhankelijk van de opdracht door de opdrachtgever wordt de groep

P. J. van Strien, Praktijk als wetenschap. Methodologie van het sociaal-wetenschappelijk handelen, Assen: Van Gorcum 1986.


14

ook ‘gepeld’. Dat betekent dat er zowel een beeld is van de groep in zijn geheel als van de individuen binnen de groep. F. Diagnose en Plan van Aanpak Op basis van de analyse wordt een Plan van Aanpak opgesteld. Wat is er nu echt aan de hand en wat willen we bereiken met de groep? Afhankelijk van de opdracht wordt, bij voorkeur met de partners, zowel een plan opgesteld voor de groep in zijn geheel als voor individuen uit de groep. Jongeren die hun gevoel van respect en eigenwaarde hebben ontleend aan negatief gedrag zullen dit gedrag niet zomaar opgeven en het zeker niet laten afpakken. Het oude gedrag moet langzaamaan worden vervangen door iets nieuws – iets wat in de beleving van jongeren ook, of zelfs meer, de moeite waard is. Meestal betekent dit dat het alternatieve gedrag op het gebied van de interesses of talenten van de jongere(n) dient te liggen. Jongeren worden waar mogelijk betrokken bij het opstellen van het Plan van Aanpak. De ambulant jongerenwerker geeft jongeren de ruimte om zelf na te denken over wat ze willen. Dit vergroot de motivatie van jongeren om mee te werken aan de uitvoering van het Plan van Aanpak. Soms is de doelstelling van het Plan van Aanpak contact maken met een groep en de groep te betrekken bij het bedenken van een oplossing. De doelstellingen in het Plan van Aanpak worden altijd gedeeld met jongeren. De ambulant jongerenwerker probeert jongeren bewust te maken van hun situatie. Jongeren merken vaak niet dat de oude buurvrouw last heeft van hun muziek. G. Uitvoeren en bijstellen De jongerenwerker gaat samen met alle betrokkenen aan de slag om het Plan van Aanpak uit te voeren. Het Plan van Aanpak wordt continu bijgesteld naarmate de situatie vordert en/of verandert. H. Evalueren Nadat de doelstellingen uit het Plan van Aanpak zijn behaald wordt het hele proces geëvalueerd, liefst met de jongeren. De jongerenwerker kan het evaluatiemoment gebruiken om door te pakken naar een nieuw project met de jongeren.

5.3 Contact maken en individuele begeleiding De ambulant jongerenwerker gaat op zoek naar hulpvragen van jongeren. Met de kennis van de sociale kaart en een groot netwerk kan de jongerenwerker een jongere toeleiden naar zorg-, dienst- en/of hulpverlening. Organisaties die het moeilijk vinden om jongeren te motiveren voor een traject kunnen hierin een coalitie vormen met de ambulant jongerenwerker die gespecialiseerd is in het maken van contact en het motiveren van jongeren. Het proces van contact maken en individuele begeleiding volgt de volgende stappen: Intakegesprek De ambulant jongerenwerker maakt een afspraak met de jongere. In het gesprek worden de algemene gegevens van de jongere – denk aan naam, adres, leeftijd, etcetera – verzameld en gaat de ambulant jongerenwerker sámen met de jongere op


15

zoek naar zijn of haar hulpvraag. In het intakegesprek wordt nog niet gezocht naar oplossingen. Het kan zijn dat je iets over het hoofd ziet wanneer je meteen op zoek gaat naar oplossingen. Daarnaast voelt een jongere zich gehoord als je de tijd neemt om naar zijn/haar verhaal te luisteren. Vervolggesprek De jongerenwerker maakt een nieuwe afspraak met de jongere. Dit doet de jongerenwerker bewust om zichzelf en de jongere tijd te gunnen om na te denken over wat in het intakegesprek aan bod kwam. De jongerenwerker maakt duidelijk dat hij of zij de jongere ondersteunt bij zijn of haar hulpvraag, maar dat hij of zij niets oplost vóór de jongere. Jongeren hebben soms de verwachting dat de jongerenwerker hun problemen oplost. Ze willen bijvoorbeeld een baantje en gaan ervan uit dat de jongerenwerker dat voor ze kan regelen. De jongerenwerker en de jongere kijken sámen hoe de jongere zijn of haar hulpvraag kan beantwoorden. Bij het onderzoeken van de hulpvraag onderscheiden we drie typen hulpvragen: 1. Concrete vragen en dienstverlening Dit zijn hulpvragen waar je als jongerenwerker direct op kunt inspelen. Het gaat bijvoorbeeld om het vinden van een bijbaantje, een formulier invullen, iets regelen met school of het vinden van een vrijetijdsbesteding. 2. Concrete hulpvragen voor doorverwijzen Wanneer de jongerenwerker problemen signaleert bij een jongere, moet hij of zij daar iets mee doen. De jongerenwerker is geen hulpverlener, hij of zij verwijst een jongere door naar de juiste organisatie. Om problematiek te kunnen herkennen en te kunnen signaleren heeft de ambulant jongerenwerker basale kennis van ontwikkelingspsychologie en van psychopathologie. Hij/zij beschikt over een breed netwerk aan zorg-, dienst- en hulpverleningsorganisaties die een jongere verder kunnen begeleiden. De ambulant jongerenwerker weet welke organisatie wat kan betekenen voor een jongere. 3. Niet-concrete hulpvragen In veel gevallen is de hulpvraag waar de jongere mee komt niet de échte hulpvraag, er zit dan nog een vraag achter. Door de jongere zijn of haar verhaal te laten vertellen en door goed door te vragen en de leefsituatie in kaart te brengen zoekt de ambulant jongerenwerker de vraag achter de vraag. Wanneer de vraag helder is kan de jongerenwerker ofwel zelf iets betekenen voor de jongere (concrete acties en dienstverlening) of de jongerenwerker begeleidt de jongere naar een andere organisatie (doorverwijzing). Actie Een jongerenwerker is zelf geen hulpverlener, maar kan vanuit zijn of haar kennis van de sociale kaart en grote netwerk jongeren begeleiden naar de juiste organisatie. De jongerenwerker bereidt het gesprek samen met de jongere voor, belt de jongere een dag van tevoren om hem of haar te herinneren aan de afspraak en spreekt ergens af om samen naar de afspraak te gaan. De jongere voert zélf het gesprek. Vaak vormt de jongerenwerker een coalitie met de andere organisatie, hij/zij kan


16

bijvoorbeeld vooraf contact opnemen met de organisatie om de situatie en de aanpak voor te bespreken. Warme overdracht De jongerenwerker draagt de jongere persoonlijk over aan de andere organisatie. De jongerenwerker is ervan verzekerd dat de jongere begeleid wordt als hij of zij is overgedragen. Hier maakt de jongerenwerker afspraken over met de ‘ontvangende’ organisatie. Opvolgen Terugkoppeling over hoe het met een jongere gaat is essentieel. De ambulant jongerenwerker heeft veel energie gestopt in het in beweging krijgen van een jongere. Als de hulpverlening vervolgens vastloopt raakt de vaak moeizaam opgebouwde motivatie verloren. De jongerenwerker neemt contact op met de organisatie om te horen hoe het met de jongere gaat. Hij/zij spreekt andere professionals aan op hun verantwoordelijkheden. Wanneer de doorverwijzing naar een organisatie niet goed is verlopen (een jongere wordt drie weken later bijvoorbeeld nog niet geholpen) dan worden signalen hierover verzameld door de jongerenwerker, zodat organisaties kunnen worden aangesproken op het niet nakomen van de afspraken. De acties die de jongerenwerker verricht bij het overdragen van een jongere naar een organisatie worden bijgehouden en teruggekoppeld naar DOSA. Nazorg De jongerenwerker neemt gedurende zes maanden nog minimaal drie keer contact op met de jongere en de instantie waar hij/zij naar is toegeleid om te monitoren hoe het gaat met de jongere en of de zorg- of dienstverlening die is ingezet afdoende is.

5.4 Netwerken en informatie uitwisselen Gegevens van jongeren verzamelen, registreren en delen met ketenpartners is onderdeel van de taakopvatting van de ambulant jongerenwerker. Jongeren hebben alle potentie om het te maken in het leven. Soms hebben jongeren ondersteuning nodig om hun potenties waar te maken, soms hebben ze iemand nodig die ze tegen zichzelf beschermt. Informatie delen doet de ambulant jongerenwerker vanuit de pedagogische taakopvatting, omdat het nodig is om jongeren te ondersteunen bij het opgroeien tot volwassenheid. Informatie uitwisselen is daardoor niet ééndimensionaal, de ambulant jongerenwerker deelt informatie omdat hij/zij een jongere daarmee verder helpt in het leven. De jongerenwerker vervult de middenfunctie tussen verschillende belangen. Hij/zij ondersteunt niet alleen jongeren, maar ook buurtbewoners, ouders, ketenpartners en de deelgemeente. Soms moeten ambulant jongerenwerkers jongeren tegen zichzelf beschermen en tegen hun wil informatie delen met partners. De privacy van jongeren moet gewaarborgd worden. Het waarborgen van privacy doe je niet door informatie niet te delen (het is immers belangrijk voor de ontwikkeling van een jongere dat informatieuitwisseling plaatsvindt), maar door de voorwaarden daarvoor goed te organiseren. Heldere afspraken over hoe om te gaan


17

met gevoelige informatie en een streng beleid op het handhaven van de afspraken zijn essentieel.

5.5 Registratie in de Rotterdamse Jongerenwerk Applicatie Het Stedelijk team Jongerenwerk werkt met de Rotterdamse Jongerenwerk Applicatie. Het registratiesysteem is een middel om informatie op te slaan in dossiervorm. Ook biedt het jongerenwerkers de mogelijkheid om snel en op overzichtelijke wijze informatie met elkaar te delen. Het bijzondere van het systeem is dat het bij een specifieke jongere de relaties zichtbaar maakt tussen de informatie over zijn of haar gezin, de jeugdgroepen waarin hij/zij zit, de locaties waar hij/zij veel is (hangplekken) en de netwerken waarin hij/zij besproken wordt. In de Jongerenwerk Applicatie kan een Plan van Aanpak worden aangemaakt, waarin ambulant jongerenwerkers noteren welke acties wanneer worden uitgevoerd en met wie.


18

6

Het profiel van de ambulant jongerenwerker

De ambulant jongerenwerker: heeft het talent om mensen aan te spreken op straat, om contact te maken met mensen; kan jongeren ondersteunen bij het vertalen van hun vraag of hun verhaal naar personen en organisaties die vanuit een ander perspectief denken en handelen; is zichtbaar voor jongeren en zoekt naar de verbinding tussen de (straat)cultuur van jongeren en de cultuur van de wijk/buurt; is diplomatiek, heeft inzicht in de belangen van verschillende partijen en kan daartussen manoeuvreren; heeft basale kennis van ontwikkelingspsychologie en psychopathologie; is zich bewust van zijn of haar houding, van het eigen gedrag en het effect dat het eigen gedrag heeft op anderen; weet hoe hij/zij reageert in situaties; denkt aan zijn/haar eigen veiligheid; maakt gebruik van de kennis en expertise van de andere ambulant jongerenwerkers; is professioneel en representatief voor de eigen organisatie; straalt plezier en enthousiasme uit in zijn/haar werk. Heeft een minimaal een afgeronde mbo 4 voorkeur gaat uit naar een afgeronde hbo opleiding -

6.1 Een zelfstandige functie De functie van ambulant jongerenwerker is een solitaire functie. Vaak is de ambulant werker alleen op straat. Hij of zij heeft veel vrijheid in de uitoefening van zijn/haar vak. Dit vraagt van de jongerenwerker dat hij/zij discipline en verantwoordelijkheidsgevoel heeft, dat hij/zij doelgericht en resultaatgericht werkt en dat hij/zij verkregen informatie vastlegt en daar waar nodig uitwisselt met andere personen en organisaties. Hoewel de ambulant jongerenwerker solitair werkt, is hij/zij wel in staat om een teamgevoel te creëren met de collega ambulant jongerenwerkers en met de inpandig jongerenwerkers.

6.2 Een voorbeeldfunctie Een ambulant jongerenwerker is in staat contact te maken met jongeren. De jongerenwerker doet dat echter niet door zelf deel uit te maken van de groep jongeren op straat. Hij/zij vervult een middenpositie tussen jongeren, buurtbewoners, winkeliers, de politie, de deelgemeente en andere personen en organisaties. De jongerenwerker onderscheidt zich in kleding, gedrag en taalgebruik van jongeren.


19

6.3 Verbinding met collega ambulant werkers Uitwisselen van kennis en ervaringen gebeurt in supervisie, intervisie en werkbegeleiding voor ambulant jongerenwerkers. Met name in bedreigende situaties moet je weten hoe je reageert en wat het effect van jouw reactie is op de situatie. Nadenken over en reflecteren op situaties die hij of zij meemaakt helpen de ambulant werker zich bewust te worden van de eigen kwaliteiten en valkuilen.

6.4 Verbinding met regulier jongerenwerk De verbinding tussen het ambulant jongerenwerk en het regulier jongerenwerk is cruciaal. Jongeren die het inpandig jongerenwerk bezoeken komt de ambulant jongerenwerker tegen op straat en andersom. Jongeren toeleiden naar een voorziening werkt niet altijd.


20

7 Resultaten Het werken met jongeren vertaalt zich soms wel en soms niet goed naar meetbare resultaten. Het jongerenwerk werkt met korte- en lange-termijndoelstellingen en de effecten van de inzet zijn soms direct en soms vaak pas jaren later zichtbaar. Desondanks is het belangrijk om te werken met concrete prestatie afspraken. Duidelijke, meetbare resultaten houden je scherp in je beroepsuitoefening en maken inzichtelijk wat de deelgemeente en ketenpartners van de ambulant jongerenwerker kunnen verwachten. Met alle deelgemeentes word er aan elke start van een opdracht een plan van aanpak opgesteld. Met daarin SMART geformuleerde doelen en de daarbij behorende verwachte resultaten.


21

Stedelijk Team Jongerenwerk Rotterdam Zuid

Recommend Documents