STATUS CO CO-ASSISTENT & RECHT. Aanklaagcultuur in Nederland? Het recht van de co-assistent en Twee gloednieuwe columns en...meer

STATUS CO Periodiek voor co-assistenten Een uitgave i.s.m de KO-Raad

CO-ASSISTENT & RECHT • Aanklaagcultuur in Nederland? • Het recht van de co-assistent en • Twee gloednieuwe columns • en........meer.......

Jaargang 23 2005 nummer 2

TIJD OVER? Vast niet…. Maar de status co zoekt medewerkers. Dus wil je schrijven, plakken, regelen of bedenken… Mail dan naar: [email protected]

STATUS CO REDACTIONEEL STATUS CO PERIODIEK VOOR CO ASSISTENTEN Jaargang 23 nummer 2 Juni 2005 REDACTIEADRES Universitair medisch centrum St Radboud Geert Grote Plein 15, kamer 3.06 6525 EZ Nijmegen tel:024-3616901 HOOFDREDACTEUR Sami Simons LAYOUT EN EINDREDACTIE Floor Pieper, John Stevens, Sami Simons REDACTIE Evelien Kuip, Jolijn van Baar, Heleen Ribbers, Judith Sparidans, Moniek de Goeij, , Marieke de Jong, Erik Wierda PENNINGMEESTER Judith Sparidans SECRETARIS John Stevens Drukwerk Copycenter The Print, Nijmegen, oplage: 500

Plaatsing van artikelen, mededelingen of brieven houdt niet noodzakelijkerwijs in dat de redactie de boodschap, doelstellingen of meningen van de instelling of persoon in kwestie onderschrijft. De redactie behoudt zich het recht voor artikelen, brieven of mededelingen te wijzigen, in te korten of niet te plaatsen. Niets in dit tijdschrift mag openbaar worden gemaakt door middel van druk, microfilm of op welke wijze dan ook, zonder schriftelijke toestemming aan de redactie. Status co is een periodiek voor alle co-assistenten van de RU Nijmegen en verschijnt zo’n 4 keer per jaar. Status co wordt verzonden naar alle coassistenten, afdelingen van St. Radboud, geaffilieerde ziekenhuizen en verpleeghuizen waar co-assistenten van de RU Nijmegen aanwezig zijn.

VOORWOORD Laatst stuurde ik voor de eerste keer iemand naar huis zonder dat mijn huisarts haar had gezien. Toen ik haar verhaal in het dossier intoetste, schrok ik plotseling. Ik was vergeten naar haar longen te luisteren. Wat nu te doen? Gewoon “longen gda” intoetsen of niet. En wat als zij ernstig benauwd wordt, omdat ik iets heb gemist? Rechtszaken, waarschuwingen van het tuchtcollege, bergen met schadevergoedingen, ik zag ze allemaal boven mijn hoofd hangen. Maar kan dat allemaal wel? Zijn wij als coassistenten tuchtrechtelijk te vervolgen? En wat moet ik als co-assistent doen als ik een medische fout maak? Zware kost? Ja, maar op deze vragen wil de status co, die je nu in handen hebt, op heldere wijze antwoord geven. Daarnaast gaat de status co weer internationaal. We vervolgen het onderzoeksavontuur van onze Africo. Ook krijgen we weer te horen wat John en Evelien de laatste weken in Nicaragua en Ghana hebben uitgespookt. Veel leesplezier, Sami

1

De rechtspositie van de co-assistent Het is niet altijd makkelijk om een co-assistent te zijn. Wat mag je nu eigenlijk allemaal en wat moet je? Vele van jullie weten zeker wel dat alle regels ergens uitgebreid op papier staan, maar die informatie is meestal niet voorhanden als je het nodig hebt! Vandaar dat je hier een korte samenvatting vindt van de belangrijkste aandachtspunten van de rechtspositie van de co-assistent. Marieke de Jong De positie van de co-assistent is slechts ten dele in de wetgeving geregeld. In 2000 zijn de landelijke richtlijnen positie co-assistenten opgesteld door het Disciplineoverlegorgaan Medische Wetenschappen (DMW) en de Vereniging van Universiteiten (VSNU). Deze richtlijnen zijn enerzijds bedoeld ter bescherming van co-assistenten en anderzijds ter uniformering van regels die overal geldig zijn. Iedere faculteit moet een eigen regeling maken, waarbij de DMW-richtlijnen als uitgangspunt en hulpmiddel kunnen dienen. De exacte richtlijnen zijn na te lezen op www.umcn.nl/student.

"the word ´slave´ is degrading, why don´t we call you ´intern´?"

2

De wet- en regelgeving rondom coassistenten is een vrij taaie materie. Aan de hand van enkele praktische vragen worden meerdere van deze regels besproken. Zitten er grenzen aan m’n werktijden? De maximaal te eisen tijdsduur van actieve inzet van de co-assistent, inclusief zelfstudietijd, bedraagt gemiddeld 46 uur per week. Je kunt niet verplicht worden tot het vervullen van een aanwezigheidsdienst langer dan 24 uur. Na een dienst van 14 tot 24 uur heb je recht op een vrije periode van 24 uur. Ben ik verplicht om een infuus bij een HIV-besmette patiënt te inbrengen? Om een voorbehouden handeling (conform Wet BIG) uit te voeren moet een co-assistent opdracht krijgen van een arts en zijn/haar aanwijzingen opvolgen. Daarnaast moet je bij jezelf nagaan of je beschikt over de bekwaamheid om de opdracht naar behoren uit te voeren. De opdrachtgevende arts dient ook rekening te houden met de beperkingen in kennis en ervaring van de co-assistent. Het is dus een afweging die je moet maken over je eigen competentie en je bent zeker niet verplicht bij deze patiënt een infuus in te brengen. HIVbesmette patiënten vormen daarnaast een uitzondering, deze patiënten dienen te worden geprikt door ervaren personeel. Moet ik een vaginaal toucher onder narcose zonder toestemming van de patiënt wel of niet uitvoeren, omdat de opleider dit van mij vraagt? Een co-assistent kan niet worden verplicht om in het kader van de patiëntenzorg een handeling te verrichten dan wel daaraan medewerking te verlenen indien dat >

3

strijdig is met zijn geweten. Het is wel tijdig mede te delen aan de verantwoordelijke arts. Hoe zit het nu precies met onze geheimhoudingsplicht? Co-assistenten hebben (nog) geen eigen beroepsgeheim, zijn of haar zwijgplicht is afgeleid van het beroepsgeheim van de behandelend arts. Het beroepsgeheim is stevig in ons recht verankerd, namelijk in het Wetboek van Strafrecht, Wet BIG en Wet geneeskundige behandelingsovereenkomst (WGBO). De privacywetgeving is ontwikkeld voor terughoudende en zorgvuldige verzameling, bewaring en gebruik van persoonsgegevens; dit is o.a. bij wetenschappelijk onderzoek een belangrijk aspect. Het kopiëren van statussen is natuurlijk erg handig voor de CC-blokken, maar de patiëntgegevens mogen hierop niet meer herkenbaar zijn. Ook zouden we er beter op moeten letten wat we wel en niet aan elkaar kunnen vertellen in bijvoorbeeld de kantine of de trein. Moet ik een foutje in m’n handelen melden of liever stilzwijgen? Binnen gezondheidszorginstellingen gelden vaak regels voor het melden van incidenten die zich in de patiëntenzorg voordoen. De MIPregeling (Melding Incidenten Patiëntenzorg) is bedoeld om incidenten te onderzoeken en maatregelen te nemen om herhaling te voorkomen. Co-assistenten moeten ook aan dergelijke regeling voldoen. Hoe snel heb ik een klacht aan m’n broek hangen? Indien over het handelen of nalaten van een co-assistent door een patiënt een klacht wordt ingediend, wordt de coassistentenopleider daarvan op de hoogte gebracht. Deze draagt zorg voor de noodzakelijke begeleiding van de 4

co-assistent. De co-assistent is zelf niet aan het tuchtrecht onderworpen, maar wel de opdrachtgever of opleider. De co-assistent kan strafrechtelijk of civielrechtelijk aansprakelijk zijn. In de praktijk komen dergelijke gevallen zelden voor en vaak wordt dan de gezondheidszorginstelling aangesproken. Seksuele intimidatie, wat moet ik er mee? Grensoverschrijdend gedrag van patiënten richting co-assistenten komt regelmatig voor, zeker bij psychiatrische patiënten. Je kunt hierbij denken aan fysiek en verbaal geweld of seksueel getinte intimidatie. In deze gevallen is het van belang dat co-assistenten hun verhaal en ervaringen in een veilig omgeving kwijt kunnen. Seksuele intimidatie van begeleiders is een ander verhaal, hierbij speelt de ongelijke machtspositie een belangrijke rol. Jammer genoeg bestaat er nog geen duidelijke regelgeving voor dit probleem. Het weten waar je recht op hebt, is nog iets anders dan het in de praktijk toepassen van de regels. Vaak kom je in situaties waarbij het moeilijk kan zijn om een beroep te doen op je rechten. Probeer toch je eigen grenzen aan te geven met bovenstaande informatie in je achterhoofd. Literatuur Gunning-Schepers LJ. Grensoverschrijdend gedrag. Ned Tijdschr Geneeskd, 2005;149(14):735-736. Infectiepreventie in het medisch onderwijs. Onderwijs Management Team UMC St Radboud, 2004. Landelijke richtlijnen voor de regeling van de positie van de co-assistenten. DMW-VSNU, 2000. Wiersinga WJ, Schimmer B, Levi M (red.). Handboek voor de co-assistent. Bohn Stafleu Van Loghum, Houten, 2002. Wijmen GCB van. Positie co-assistenten geregeld. Med. Contact 2001;85-88. www.geneeskundestudent.nl

Amerikaanse toestanden In januari 1999 zat ik in een auto op weg naar Denver, Colorado toen deze vanachter werd aangereden op de snelweg. Erik Wierda Ik was in de Verenigde Staten vanwege een jaar uitwisseling en ging naar een High School in Albuquerque, New Mexico. Met vrienden van mijn gastouders ging ik skiën en de reis van Albuquerque naar Denver duurde ongeveer 8 uur. Het sneeuwde hevig die avond en het zicht was slecht. Op de linkerrijstrook was een ongeluk gebeurd en wij moesten hier sterk voor afremmen. De auto achter ons had helaas minder krachtige remmen en veroorzaakte een kopstaartbotsing. Door de grote kracht van de botsing en het gladde wegdek kwam onze auto 100 meter verder total loss tot stilstand tegen de vangrails. Geluk bij dit ongeluk was dat vanwege het andere eerder genoemde ongeval de ambulancebroeders snel ter plaatse waren. Mijn opmerking over een pijnlijke nek was de aanleiding voor het in werking treden van een “whiplash” protocol. Er werd een halsband omgelegd en de ambulance spoedde zich richting het Denver hospital. Twee uur en twee foto’s later werd ik met de uitslag “there’s nothing to see” en het advies rustig aan te doen weer naar huis gestuurd. Vooral vanwege de voor mij gunstige uitslag was ik verbaasd twee weken later een telefoontje te krijgen van de advocaat van de bestuurder van de auto die ons had aangereden. Ervan uitgaande dat ik hem (de bestuurder) toch wel zou gaan aanklagen vanwege de kans op

mogelijk nekletsel wilde hij graag een schikkingsvoorstel doen van 550 dollar. Bovengenoemd voorbeeld geeft mijn eigen ervaringen weer met de hier in Nederland vaak gebruikte term “Amerikaanse toestanden” van de gezondheidszorg. Maar wat wordt er eigenlijk bedoeld met deze term? Wij denken dan aan de Amerikaanse claimcultuur en aan rechtszaken die enorme schadevergoedingen toekennen aan patiënten die te maken hebben gehad met kleine medische fouten of misstanden. In de Arts&Auto van april dit jaar werden twee van dergelijke rechtszaken beschreven die erg tot de verbeelding spreken. De eerste ging over het Amerikaanse bedrijf Cheerios, producent van cornflakes en andere ontbijtproducten. Een slimme advocaat had via oproepen in kranten en op tv duizenden mensen verzameld die mogelijk negatieve gevolgen hadden ondervonden van een aan de cornflakes toegevoegd additief. Hoewel van dit additief nooit bewezen was dat dit schadelijk was, gaf Cheerios er de voorkeur aan een schadevergoeding te betalen om negatieve publiciteit rond het bedrijf te voorkomen. Het bedrag van de schadevergoeding: twee miljoen dollar. Deze twee miljoen dollar werd niet hoofdelijk verdeeld onder de claimanten maar ging rechtstreeks naar de bankrekening van de advocaat. De claimanten kregen overigens wel een coupon voor maar liefst één gratis pak cornflakes.

5

De tweede zaak betrof de 79-jarige mw. Liebeck. Toen zij ’s morgens bij de McDrive een kopje koffie had gehaald gooide zij deze per ongeluk tijdens het rijden over haar benen. Zij liep hierbij derdegraads brandwonden op over zes procent van haar lichaam. Tijdens de rechtszaak werd McDonalds aansprakelijk gesteld en gedwongen een schadevergoeding te betalen aan Mw. Liebeck van drie miljoen dollar. Reden waarom de eis gegrond werd geacht: de schade zou er niet zijn geweest als McDonalds de koffie niet met zo’n hoge temperatuur had geserveerd! De vraag die ons hier al een tijdje bezighoudt is of deze Amerikaanse toestanden nu ook overwaaien naar Nederland. En als dat het geval is, in hoeverre dat proces zich hier al aan het voltrekken is. Een proces als tegen Cheerios ziet men in Nederland gelukkig nauwelijks. Maar processen waarin de geleden schade na een autoongeluk in de vorm van whiplash wordt vergoed komt in Nederland en België wel steeds vaker voor. Als je in de zoekmachine Google de woorden whiplash en advocaat intypt krijg je na een zoekactie van slechts 0,2 seconde 1210 resultaten die pagina’s weergeven van letselschadeadvocaten die gespecialiseerd zijn in whiplash. Hoewel het aantal claims van schadevergoeding in Nederland en België dan lijkt te stijgen, van een echte explosie met als resultaat een claimcultuur zoals in de Verenigde Staten lijkt hier niet te ontstaan. Hier zijn een aantal redenen voor te noemen. Ten eerste heeft Nederland, zeker in vergelijking met de Verenigde Staten een goed sociaal zekerheidsstelsel en kan men een beroep doen op WAO of ziektekostenverzekering. Een Amerikaan die arbeidsongeschikt raakt 6

heeft soms geen andere mogelijkheid dan zijn weggevallen inkomen te compenseren met de inkomsten uit een schadeclaim. Een bijkomend verschil hierbij met Nederland is dat Amerikaanse advocaten vaak werken volgens het “no cure no pay” principe. De gedupeerde werknemer hoeft dan in geval van een verloren rechtszaak niets te betalen aan de advocaat. Een tweede oorzaak voor het uitblijven van een claimcultuur in Nederland is dat de negatieve gevolgen daarvan, ook in de Verenigde Staten steeds beter zichtbaar worden. Amerikaanse websites als sickoflawsuits.com en freedomworks.org stellen deze negatieve gevolgen aan de kaak en voeren hier actie tegen. Bekend werd dat 79% van de Amerikaanse artsen meer onderzoek laat verrichten dan volgens medische maatstaven noodzakelijk is uit angst voor aanklagers. Geschat wordt dat jaarlijks vijftig miljard dollar wordt uitgegeven aan testprocedures die alleen maar nodig zijn om artsen te verdedigen tegen mogelijke claims. Voorlopig lijkt het in Nederland wel mee te vallen met de claimcultuur. Hoewel men al jaren vreest voor de “Amerikaanse toestanden”, worden deze gelukkig nog niet in dezelfde mate hier waargenomen. Hierdoor blijven wij gevrijwaard van in elk geval één groot nadeel van de claimcultuur. Wij blijven de patiënt zien als iemand met een ziekte, en niet, zoals 72% van de Amerikaanse artsen volgens bovenstaande websites doen, als iemand die hem of haar mogelijk gaat aanklagen in de toekomst. Literatuur Arts&Auto, april 2005

7

Het ´allesrecht´ van de zorgverzekeraars Tijdens mijn co-schap huisartsgeneeskunde meldde één van de zorgverzekeraars per brief dat de staaroperaties alleen nog in een bepaald ziekenhuis in de regio zouden worden vergoed. Dit schepte enige verbazing. Het komt er dus op neer dat als een patiënt zijn hele leven bij een oogarts in een ander ziekenhuis onder behandeling is geweest, nu naar het ziekenhuis moet waar de zorgverzekeraar een gunstige deal mee afgesloten heeft. Dit riep bij mij toch de nodige vragen op: ‘Krijgen de zorgverzekeraars inderdaad veel meer te zeggen?’ ‘Hoe ziet het nieuwe zorgstelsel eruit?’ ‘En moet je hier als co-assistent iets over weten?’ Marieke de Jong Beginnend met de laatste vraag is mijn antwoord: JA! Het is inderdaad erg saaie, oninteressante en ingewikkelde stof, maar je krijgt er in de praktijk jammer genoeg wel mee te maken. De nieuwe Zorgverzekeringswet De heer Hoogervorst, minister van Volksgezondheid, zadelt iedere burger volgend jaar op met een nieuwe zorgpolis. Per 1 januari 2006 treedt de nieuwe Zorgverzekeringswet in werking en gaat er veel veranderen in het Nederlandse zorgstelsel. Er komt één zorgverzekering voor alle Nederlanders. Het onderscheid tussen particulier en ziekenfondsverzekering verdwijnt. Alle inwoners van Nederland zijn verplicht zich te verzekeren. Verzekeraars zijn op hun beurt verplicht om iedereen die zich voor de verzekering aanmeldt, te accepteren. De overheid stelt een wettelijk standaardpakket samen van noodzakelijke, op genezing gerichte zorg. Maar wat valt er straks allemaal 8

onder deze verzekering? Zal de toegankelijkheid van de zorg verminderen? Kan iedereen zich een aanvullende verzekering permitteren? Verschillende polissen De dekking van de nieuwe zorgverzekering komt grotendeels overeen met het huidige ziekenfondspakket. Daarnaast is het mogelijk een aanvullende verzekering af te sluiten voor de behandelingen die buiten de zorgverzekering vallen. De zorgverzekeraar kan verschillende polissen aanbieden: een polis met vooraf gecontracteerde zorg en een polis met kostenvergoeding. Dit zou de keuzevrijheid van zorgverzekeraars en verzekerden vergroten. De verzekerde kan kiezen voor zorg in natura bij aanbieders waar de zorgverzekeraar contracten mee heeft, of voor een kostenvergoeding bij zelf gekozen aanbieders. Verzekerden kunnen kiezen voor een eigen risico oplopend tot 500 euro. Financiële aspect Naast een inkomensafhankelijke bijdrage van verzekerden die door de Belastingsdienst wordt geïnd, betalen de verzekerden een nominale premie aan hun zorgverzekeraar. Per zorgverzekeraar kan de nominale premie van polissen verschillen, maar voor een zelfde polisvariant wordt dezelfde premie gevraagd. De Zorgverzekeringswet verplicht werkgevers bij te dragen aan de financiering van de verzekering. Regierol van de zorgverzekeraar De zorgverzekeraars krijgen de regie in de zorg. Een voorbeeld: verzekeraars hebben getracht de inkoop van apothekers te sturen naar bepaalde leveranciers en hen te dwingen

bepaalde merken te leveren. De apotheker wordt op deze manier niet meer serieus genomen in zijn professionele verantwoordelijkheid. De fysiotherapeuten hebben de marktwerking in de zorg ook aan de lijve ondervonden, toen vorig jaar de fysiotherapie uit het basispakket is geschrapt. Scherpe onderhandelingen met zorgaanbieders moeten leiden tot de goede ‘deals’, zodat de premies laag kunnen blijven. Zorgaanbieders zijn echter niet opgeleid tot goede onderhandelaars. Voor wie is deze taak dan wel weggelegd? In het nieuwe systeem mag de zorgverzekeraar ook winst maken. Dit is o.a. te merken aan hun dure reclamecampagnes die nu overal in het

land te zien zijn. Het komt toch vreemd over dat er begin dit jaar 40-45 miljoen euro is uitgegeven aan marketing om cliënten te winnen. Hadden ze met dit geld geen andere dingen kunnen doen? Het is natuurlijk begrijpelijk dat de grenzen van de betaalbaarheid van de zorg een keer bereikt worden. De vraag is of de toename van de regie in de zorg van de zorgverzekeraars de beste oplossing voor dit probleem is. Hoogervorst is echter verzekerd van zijn succes. ‘Als het fout gaat, is mijn ministerschap mislukt. Hier word ik op afgerekend. Maar het gaat niet verkeerd.’ Tja, ik zal maar zeggen dat ik benieuwd ben hoe het er volgend jaar om deze tijd allemaal uitziet.

Co-schap van het jaar verkiezing 24 juni ’05 In combinatie met de COSTA-borrel om 18:00 “Officiële” uitreiking in de Lammerszaal voor opleiders en co-assistenten

De genomineerden: Heelkunde Doetinchem Neurologie UMCN Ouderenzorg Rijnstate Gynaecologie Winterswijk Intro co-schap Heelkunde UMCN

& Borrel in café de aesculaaf Gratis fust!!

Komt allen!!

9

Een onderzoeker in Afrika (2) Zoals elke geneeskundestudent, heb ook ik een onderzoeksstage gedaan. Ik heb onderzoek gedaan naar malaria. De vorige status co ben ik begonnen met het vertellen van mijn verhaal. Dit is het vervolg. De AfriCo 2 september Het onderzoeksdorp Het onderzoeksdorp Kedougou ligt er werkelijk prachtig bij tussen de Baobabbomen. Er waait hier altijd een verkoelend briesje, heel anders dan de verstikkende hitte van Dakar. De eerste dag heb ik lekker gekletst met de onderzoeksgroep op het schoolpleintje van het dorp. Ik heb ze de foto’s van Nijmegen laten zien; er werd het hardst gelachen om de foto van de fietsenstalling, een garage voor fietsen!

Naast alle moderne techniek waarmee de onderzoeksgroep in dit dorp is neergestreken (een microscoop, een auto) ben ik volgens mij de hoofdattractie van het dorp. Als ik over straat loop hoor ik de voetstappen van de kinderen al achter mij aan komen. “Toubab!”<> Hoor ik ze roepen, zwaaiend met hun handen, lachend als ik eens een keer terugzwaai. Of ze komen beetje bij beetje naar me toe schuifelen als ik ergens zit. “Bonsjoerrr.” Fluisteren ze dan als ik ze aankijk, het enige woordje Frans dat ze kennen. Voor sommige kleintjes is het de eerste keer dat ze een 10

blanke zien. De kinderen van Kedougou hebben nog die kinderlijke nieuwsgierigheid. Dat is wat ik mis als ik in de ogen kijk van de kinderen van Dakar; te vroeg afgestompt door het leven op straat. 3 september Onderzoek in Afrika Als Senegalesen kletsen wordt er steevast Senegalese thee gezet. Dit gebeurt volgens een vast ritueel. Eerst wordt er een dikke prut van inktzwarte thee getrokken, waar ten minste 15 suikerklontjes in gaan. Ik begin te begrijpen waarom ik vaak tegen zwarte tanden aankijk als ze naar mij glimlachen. De thee wordt daarna overgegoten in een theeglaasje. Ik als Nederlander dacht toen te gaan drinken en ben er zelfs goed voor gaan zitten. Maar de thee wordt overgegoten in andere theeglaasjes, waar het een dikke schuimlaag geeft. Dit wordt eindeloos herhaald. Na een kwartier ben ik weer gaan liggen op een van de stretchers die klaar was gelegd (later ben ik erachter gekomen dat het de kunst is een zo groot mogelijke schuimkraag te maken). Voor het eerst sinds mijn aankomst in Senegal voelde ik me rustig. Malik (een van de onderzoekers) was continue thee aan het zetten, mijn glas telkens vol schenkend. Is dit de Afrikaanse manier van iemand dronken voeren? Onderzoek werd er natuurlijk ook gedaan. Dat is hier heel lastig. In het dorp waar we zitten blijkt namelijk heel weinig malaria voor te komen; het beetje regen dat er valt stroomt gelijk door de zanderige grond, zodat er geen plassen water (broedplaatsen voor de malariamug) kunnen ontstaan. En vaak is ook het benodigde materiaal niet aanwezig (zo was er geen goede medicatie meer te krijgen voor de >

11

behandeling van malaria) of werkt het niet meer (microscopen). Hierdoor gaat alles hier tergend langzaam. Nee, afrika laat zich niet inpassen in een onderzoeksprotocol van één A4-tje.

Ondertussen loop Bouffon iedereen hier te commanderen om het beetje onderzoek dat nog gedaan kan worden gedaan te krijgen. Zijn probleem is alleen dat hij wel zegt dat Afrikanen niets kunnen, maar dat hij tegelijkertijd hen ook niet de gelegenheid geeft het zelf te doen: alles moet op zijn manier, dus doet hij alles liever zelf. Zou hij de personificatie zijn van de manier waarop het Westen met Afrika omgaat? Eén ding is zeker, zodra Bouffon de deur van zijn auto dichttrekt, keert de rust terug in het dorp. Het gaat misschien wat langzamer, maar gezelliger is het wel. 4 september De markt Het leven hier op het platteland geeft me wel een bepaald gevoel van vrijheid; poepen in de buitenlucht en jezelf wassen door een emmer water over je heen te gooien. Maar na een week ben ik wel weer toe aan een douche, wat een held ben ik toch. Ik ben vanochtend teruggekomen in Dakar. Daar heb ik samen met de zoon van de huishoudster een marktje in de buurt bezocht. Zij was namelijk zo geschrokken van de prijzen die ik moest betalen. Dat is de reden dat ik vandaag met een vijftienjarige voetbalidolate hiphopper op stap ben gegaan. 12

De markt Castor is op een kruispuntje hier in de buurt. In een wirwar van kleine nauwe straatjes loop je opeens tegen deze markt aan. Wederom was ik de enige blanke daar. Als ik niet elke dag Bouffon zou zien, zou ik bijna geloven dat ik de enige op aarde was. Het marktje vond ik gezellig, geen opdringerige mannetjes te zien, dus ik en Jojo konden rustig rondslenteren, of kwam het door de goede bescherming die hij mij bood? Bij het afdingen had ik echter niets aan hem –hij was veel te schattig- dus op een gegeven moment heb ik het zelf maar geprobeerd. Het wérkte, ik had zowaar 25 CFA afgedongen, een wereldbedrag van 0,07 euro! Zo trots als een pauw heb ik de knoflook weggeborgen in mijn tas.

Daarna ben ik naar het strand gegaan in het noorden van Dakar. Senegalesen en strand zijn een vermakelijke combinatie en ik heb me die middag dan ook geen minuut hoeven vervelen. Senegalese mannen zijn heel erg ijdel. Je ziet ze dus continu over het strand paraderen, hun buik inhoudend en een biceps oppompend. Soms zelfs zover dat ze blauw aanlopen van zuurstoftekort. Of je ziet ze zich in het zweet werken, zich opdrukken, of rondrennen om daarna uit te puffen in de branding, heel stoer om heen kijkend. Senegalesen zwemmen ook niet, ze badderen. Ze staan met zijn allen op elkaar in de branding. Als je dus jezelf door deze mensenmassa hebt gewurmd heb je de hele zee voor

jezelf. De grote vraag is alleen, hoe kom je weer terug? Toen ik terugkwam van het strand begon de ellende. Was het een zonnesteek, of toch het avondeten? Hoe het ook zij, de volgende twee dagen heb ik op bed doorgebracht. Alles, maar dan ook echt alles wat er in mijn darmen zat is er wel een of meerdere keren uit geweest. Wat heb ik me ellendig gevoeld. Afrika is alleen leuk door de ogen van een gezonde maag. Het voelde dan voor mij ook als een godsgeschenk toen er drie dagen later weer een gewone drol uitrolde. 7 september De vooruitgang Zoals in zovele Afrikaanse landen neemt de president een speciale plaats in binnen de Senegalese samenleving. De president wordt in dit land op handen gedragen. Overal zie ik posters met zijn glimlach –ja, standbeelden zijn zo achterhaald- en het nieuws opent steevast met hetgeen de president die dag gedaan heeft. Als ik zijn naam noem beginnen de ogen van mijn Senegalese collega’s te glimmen. Deze president heeft net als zijn voorganger een lied gemaakt en dat lied was het eerste wat mijn collega’s

mij wilde leren: “Sénégal, oh Sénégal, le pays de la liberté. Oh Afrika, oh Afrika, on avance, on avance, on avance” <<Senegal, oh Senegal, het land van de vrijheid. Oh Afrika, oh Afrika, wij gaan vooruit, wij gaan vooruit, wij gaan vooruit.>>. Deze vooruitgang neemt in Senegal soms vreemde vormen aan. Vooruitgang betekent voor de president stoepen maken. Dus overal waar ik kijk verrijzen brede avenues. Hiervoor moeten zelfs wegen worden versmald. De enige uitvalsweg vanuit mijn wijk is nu zo smal dat er maar 1½ auto doorheen kan, zodat ’s ochtends uren files voor mijn deur staan. Een ander briljant plan is om iedere Senegalese scholier bekend te maken met een computer. Dit plan is bedacht in samenwerking met de grote filantroop Bill Gates. Zo krijgt nu elke school in elke uithoek van Senegal een computer. Dat zij daar geen stroom hebben doet er natuurlijk niet toe. En als ik uit mijn raam kijk over mijn wijk en zie dat het merendeel geen stromend water heeft of soms zelfs geen fatsoenlijk dak boven zijn hoofd kan ik alleen maar zuchten: “Rare jongens, die Senegalesen...”

Tussen Afrika en Midden-Amerika (2) Twee van onze redactieleden zaten voor drie maanden in het buitenland in verband met hun co-schap. Zij emailden elkaar over hun avonturen. John –Juan- Stevens & Evelien Kuip Hee Obruni! Leuk zeg, al je verhalen! Hier heeft het leven ook niet stil gestaan. Ik heb de afgelopen 3 weken de mannen-afdeling gerund. Loop hier zelf elke ochtend visite en alle problemen kon ik bespreken met een Ghanese arts. Toch

wel leuk hoor, dat je zelf eindelijk wat meer zelfstandigheid krijgt! Verbaas jij je af en toe ook zo over de manier waarop mensen hun klachten presenteren? Acute hysterie is hier gewoon een regelmatig terugkerende diagnose die je hier op de eerste hulp stelt. Hebben we in Nederland de moeheid, fibromyalgie en de whiplash. Hier zijn de veelgehoorde klachten 'bitterness of the mouth', 'itchyness over the whole body' en 'general body weakness'. Daarnaast kan je hier met

13

gemak een boekje samen met de titel '1001 manieren om een abortus te plegen'. Ze doen het met kruiden (oraal of vaginaal), gunpowder, rattengif, zeeeeer sterke koffie gemengd met cola, anti-malaria-medicatie, melk enz. Het 1 is natuurlijk meer geschikt dan het ander... O ja, en dat van de medicijnen voorschrijven al is het maar hoestsiroop dat doen we hier ook zo. Je bent geen echte dokter als je geen pillen voorschrijft. Dus mijn absolute favoriet is dan ook multivite 1 tablet per dag voor 1 week. Verder behandel je praktisch iedereen met koorts voor malaria, en iedereen die daar weer hoofdpijn bij heeft, geef je paracetamol. Dus een beetje patiënt mag toch al gauw 3 verschillende pillen slikken op een dag... Gisteren zag ik toevallig in mijn dienst 2 kindjes (2 en 4 jaar oud) en die vonden al die pillen ook wel leuk. Ze hadden thuis de pillentrommel gevonden en enthousiast alles uitgeprobeerd (rood met gele, oranje, witte grote, witte kleine pillen enz), dus die kwamen al heftig kotsend binnen. Die hebben we toen maar op ER gelaten, en ze waren toen ze eenmaal al eruit hadden gegooid, weer goed bij hun positieven. Ben trouwens nu begonnen op de kinderafdeling, om daar de laatste 3 weken visite te lopen en de afdeling een beetje onder de knie te krijgen... ben benieuwd. Veel succes en plezier daar met de laatste weken! Evelien

14

Hola amiga, De tijd staat niet stil merk ik, nog maar twee en een halve week en het coschap zit er al weer op. Ongelofelijk wat kan de tijd snel gaan! Ik werk nog steeds op het puesto de salud en doe steeds meer zelfstandig, veel patiënten die ik zie bespreek ik niet meer met de arts en handel ik zelf af. Nu zijn er nog geen echte hele spannende zaken voorbij gekomen hoor. Maar ja het zelfstandige gaat me wel steeds beter af. Ik merk wel dat de antibiotica echt de deur uit vliegt hier. We hadden laatst daarom maar weer een keertje les van de kinderarts die het ook een beetje te gortig vond worden. Zij legde nogmaals uit dat een kind met droge hoest, geen versnelde ademhaling en geen koorts echt geen antibiotica nodig heeft. Want dit is hoogstwaarschijnlijk een viraal infect. Dit was afgelopen vrijdag, ik ben benieuwd wat er maandag bij de artsen nog is blijven hangen. Mijn onderzoek gaat gestaag door, mijn begeleider hier is een echte epidemioloog en dat merk je. Als ik er even niet meer uitkom dan ga ik naar hem toe en dan verteld hij me weer hoe het allemaal zit met odds ratios en relatieve risico´s. Ja je leest het goed ik doe niet zo maar een status onderzoekje, maar ik werk met significante cijfers (mijn P waarden liggen ver onder de 0,05). En dat wil dus zeggen dat vrouwen die tussen de leeftijd 31-40 jaar, meer dan 6 kinderen hebben gebaard en hun eerste seksuele relatie voor de 16 jaar hebben

gehad een significant hoger risico hebben op het ontwikkelen van een voorstadium van baarmoederhals kanker. Het is maar dat je het weer even weet. Wat nog het meeste opvalt aan het onderzoek is dat ik nu significant zeker weet dat ik een medicus ben en geen epidemioloog. Oh ja deze artikelen over mijn gebeurtenissen hier zullen niet de primeur zijn, ik ga mijn wetenschappelijke stage lopen bij huisartsgeneeskunde en ben daarbij meteen gevraagd om een artikel voor hun blaadje te schrijven. Onder de

rubriek 'Een kijkje in de andere keuken' heb ik een artikel geschreven over mijn gebeurtenissen hier. Dus misschien hebben de status co lezers al 'een kijkje in mijn andere keuken' gekregen? Zo het is weer tijd om af te sluiten en mij weer te gaan richten op mijn werkzaam heden voor morgen. Zoals gezegd nog 2 en een halve week en dan kan voor mij de vakantie hier beginnen. Dan ga ik Nicaragua van een hele andere manier bekijken. Saludos, Juan

(advertentie)

Arts-assistenten voor de afdeling cardiologie Rijnstate Ziekenhuis Arnhem

Wij zijn regelmatig op zoek naar arts-assistenten die willen werken op de afdeling cardiologie van het Rijnstate Ziekenhuis in Arnhem Onze afdeling heeft een erkenning voor de B-opleiding cardiologie in samenwerking met de afdeling Cardiologie van het UMC Nijmegen De afdeling cardiologie bestaat uit een Eerste Hart Hulp/CCU van 20 bedden Daarnaast zijn er 48 vervolg bedden verdeeld over 3 afdelingen. Naast de basiscardiologie hebben wij een uitgebreide afdeling interventie cardiologie en elektrofysiologie. Mocht je belangstelling hebben en binnenkort je bul halen Bel dan met een van ons of stuur een mailtje Frank Willems & Hans Bosker 026-3787543 [email protected]

15

SAMI kijkt omhoog HET EINDE IN ZICHT

Sami Simons

Je herkent een co-groep aan het einde van hun co-schappen aan de dagelijkse bezigheden. Waar je aan het begin van je co-schappen vooral bezig was met het invullen van statussen en het ophalen van weggezakte kennis, zie je co-assistenten aan het einde van hun co-schappen zich vooral bezighouden met het opleuken van hun CV. Onderzoeken en case-reports schieten als paddestoelen uit de grond, commissies worden overladen met verzoekjes van co-assistenten om hun laatste maanden “zinnig te besteden” en co-schapdagen worden onderbroken voor sollicitaties van Groningen tot aan Maastricht. Je herkent een co-groep aan het einde van hun co-schappen aan de gespreksonderwerpen die worden aangesneden. Waar in het in het begin van de co-schappen ging over het eerste infuus dat was raak geprikt of het handige opzoekboekje dat je had aangeschaft, gaan de gesprekken bij laatstejaars co-assistenten vooral over toekomstige opleidingsplekken, AGIKO-constructies en sollicitatiemogelijkheden. Je herkent een co-groep aan het einde van hun co-schappen aan de vragen die ze elkaar stellen. Gingen de vragen in het begin over de normaalwaarde van natrium of de plek waar statussen gelegd moeten worden, aan het einde van de co-schappen gaan de vragen vooral over de toekomst: Wat ga jij doen? Gelijk in opleiding of eerst een paar jaar freewheelen? Chirurgie? Of toch huisartsgeneeskunde? Eén ding is echter niet veranderd na twee jaar co-schappen. Vraag iedere beginnend co-assistent of iedere afsluitend co: “Wat ga jij doen?” Het antwoord zal in beide gevallen vaak zijn: “Ik weet het nog niet.”

16

CO-lumn BLOND en CO

Moniek de Goeij

Ik hoor er helemaal bij na mijn co-schap interne. Op en top kern-co. Vergroeid met m’n palmtop. Dat ben ik. Een aantal maanden geleden riep ik nog dat de existentiële crisis die menig co kenmerkt voor mij nog een ver van m’n bed show was. Inmiddels heb ik er een stuk of 20 achter de rug. Na me gespiegeld te hebben aan diverse assistenten en specialisten, bij wie ik naast positieve eigenschappen af en toe ook wat botte en narcistische trekjes heb mogen signaleren moest ik af en toe even zoeken naar wie ik eigenlijk ben en wie ik wil worden. Godzijdank heeft CC01 mij de spiegel der al dan niet thematische zelfreflectie voorgehouden en heb ik mijn eigen identiteit op het nippertje hervonden: blond en co. Met beide eigenschappen zal ik voorlopig nog even vooruit moeten. Wordt blond en co vaak geassocieerd met onnozelheid, zo klinkt blond en dokter natuurlijk lang niet gek. Nog even door de zure appel heen bijten dus tijdens die co-schappen. Uiteindelijk zal het allemaal lonen. Zoals ik bij psychiatrie nog opkeek bij elk hoestje en pijntje, zo sloeg de gewenning al snel toe bij interne. Ik heb veel zieke mensen gezien de afgelopen maanden. Ziek, zieker, ziekst. Met vallen en opstaan is het uiteindelijk toch nog wat geworden met dat lichamelijk onderzoek van me. Eerst twijfelde ik aan mijn stethoscoop, (staat dat goedkope rotding eigenlijk wel op het membraan?) vervolgens twijfelde ik aan mijn gehoor, (staat m’n mp3-speler dan toch altijd wat te hard?) maar na het zelfstandig opsporen van mijn eerste souffle graad I/VI kon ik al deze twijfels glorieus aan de kant schuiven. Zelfs het ECG heeft al een stuk minder geheimen voor me dan voorheen. Dit geldt ook voor het slag volk dat cardioloog heet. Vooral als blonde vrouw moet je het ernstig ontgelden bij deze soort. Op een dag was ik in het gezelschap van een eveneens blonde arts-assistent. De cardioloog die passeerde kon het blijkbaar niet laten: “Hee, twee blondjes! Maar liefst twee hersencellen bij elkaar. Oh nee. Jij bent co. Eén hersencel dus.” Sinds deze dag scheer ik alle cardiologen over één kam. Als zij dat doen, doe ik dat namelijk ook. Nou moet ik eerlijk toegeven dat ik me af en toe ook best wel blond gedroeg. Eens op de poli bleef ik maar niets vermoedend om een zekere meneer Habraken roepen in de wachtkamer. Enige reactie bleef uit. Na mijn derde poging kwam een patiënt met de toch wel nuttige informatie dat hij zo niet heette maar dat hij er wel woonde, en wel op nummer 12. Dus. Om teveel haarkleur gerelateerde avonturen te voorkomen zet ik tegenwoordig elke dag als bliksemafleider mijn bril op mijn blonde hoofd vol hersencellen. Het dragen van een bril biedt een hoop voordelen. Een bril oogt intelligent, verhoogt het aanzien en als je eens niks te doen hebt heb je mooi iets om te poetsen. Mijn bril en ik komen die co-schappen wel door.

17

Notulen Ko-Raadvergaderingen Notulen dd 11-04-2005 Mededelingen Positieve reactie van dr. Schoonderwaldt per mail ontvangen. Voortaan wordt de werkgroep het neurologisch onderzoek uit CC-1 de laatste 3 kwartier begeleid. Post Brief naar dr Prick (CWZ, afd. neuro) met het verzoek co-assistenten niet als groep, maar individueel te beoordelen. De laatste co-assistenten hebben daar een individuele beoordeling gekregen.

Stap 2 bespreken met stage coördinator uit het Radboud ziekenhuis En ben je niet tevreden over je eindbeoordeling dan kun je in beroep gaan bij bij de examencommissie. • Meta Michiels volgt Barbara Schouten op en is de nieuwe aanwinst van het OMT- 2 team. •

Op OWL zullen de risicovolle handelingen worden beperkt om prikaccidenten te voorkomen. Vooralsnog is niet duidelijk hoe het juridisch geregeld is wanneer een coassistent op OWL bijvoorbeeld HIV oploopt.

•

Bij de visitatie van Rijnstate is er gesproken over: o Dat co-assistenten opleiders menen dat de co-assistenten meer geobserveerd zouden moeten worden, maar zij zien hier nog niet zo een oplossing voor komen vanwege tijdgebrek van artsen en assistenten. o Kennistoetsing van coassistenten aan het einde van ieder coschap o Gebrek aan studieruimte voor co-assistenten en een nieuwe leerhuis.

Verslagen LOCA Er is gesproken over het landelijke probleem van te grote co-groepen en daar is brief over opgesteld en gestuurd naar het ministerie van onderwijs (zie hun website) OMT-2

18

•

Evaluatie OWL: het opstellen van kwaliteitseisen (naar aanleiding van prikaccidenten) verloopt moeizaam.

•

Omgang klachten co-schappen: Stap 1 bespreken met opleider ter plaatse

19

•

Gebrek aan de beheersing van de Nederlandse taal bij buitenlandse artsen wordt vaak te laat onderkend, soms zelfs pas bij het co-schap geriatrie. (landelijk wordt hier ook al veel aandacht aan besteed)

•

Psychiatrie •

In Apeldoorn waren er 4 weken lang geen nieuwe patiënten op de poli voor de co’s.

•

In het Radboud is er voor de kern-co’s geen mogelijkheid om op de afdeling te werken aangezien daar de ico’s aanwezig zijn.

Klachten CC02 •

Er waren dit keer veel onderwijs momenten uitgevallen (o.a urologie, farmacologie etc), in totaal 6. Deze moesten worden ingehaald in de avonduren en op andere vrije momenten van de co-assistenten.

Interne Geneeskunde •

•

20

In het CWZ was er geen individuele beoordeling en de beoordeling was alleen gebaseerd op het praatje wat de co-assistenten hadden gegeven. De co-assistenten opleider aldaar is om persoonlijke redenen voor onbepaalde tijd niet beschikbaar. Verder hadden de co-assistenten rond Pasen weinig patiënten (6 in 4 wkn) kunnen zien op de poli. In Doetinchem was het onduidelijk met wie de coassistenten op de afdeling konden meelopen, de artsassistenten waren duidelijk niet gemotiveerd om de co’s te begeleiden. In het tussentijdse gesprek en het eindgesprek werd er nauwelijks feedback gegeven.

In Tilburg werd het eindgesprek opnieuw pas om 20:00 gehouden. (co-groep 56)

Sociale geneeskunde •

Bij de GGD in Tilburg mochten geen co’s bij het SOA spreekuur aanwezig zijn vanwege de privacy van de patiënten.

Chirurgie •

In Den Bosch zijn er diensten voor de co-assistenten en deze zijn een extra belasting op het toch al drukke programma. Op de overige stage locaties zijn er geen verplichte diensten voor co-assistenten.

Rondvraag en sluiting Opmerking: er waren weinig co’s op de laatste COSTA borrel, volgende keer zal er beter gepromoot worden. De sluiting van de vergadering was om 21:21