Stationskwartier te Breda

Stationskwartier te Breda

Betreft

Bemalingsadvies Blok A en B1

Opdrachtnummer

02P003403

Documentnummer

02P003403-adv-04

Opdrachtgever

Dura Vermeer Bouw Rosmalen B.V. Postbus 3 5241GN ROSMALEN

Constructeur

Sterk adviesbureau voor bouwconstructies b.v. Kerkhofweg 5 4835 GA BREDA

Opgesteld door Gezien Status Codering

: : : :

Ir. A.F.M. Slot Ir. N.T Debets Definitief RG,TN,BM

Datum rapport

:

4 november 2013

INPIJN-BLOKPOEL Ingenieursbureau Postbus 94 5690 AB SON EN BREUGEL

Paraaf : Paraaf :

T 0499-471792 F 0499-477202 E [email protected]

Opdracht Document Project

: 02P003403 : 02P003403-adv-04 : Stationskwartier te Breda

INHOUDSOPGAVE 1.

INLEIDING ........................................................................................................................................ 1

2.

PROJECTGEGEVENS ..................................................................................................................... 2

2.1 PROJECTLOCATIE ............................................................................................................................ 2 2.2 BOUWPLAN ...................................................................................................................................... 2 2.3 UITVOERING BOUWPUT ..................................................................................................................... 3 2.4 PLANNING EN FASERING ................................................................................................................... 3 2.5 HISTORIE PROJECTLOCATIE .............................................................................................................. 4 2.6 OMGEVING ...................................................................................................................................... 4 2.6.1 Inleiding .................................................................................................................................. 4 2.6.2 Kabels en leidingenstrook ten zuiden .................................................................................... 4 2.6.3 Bomenrij ten noorden van Blok A en B1 ................................................................................ 4 2.6.4 Bebouwing wijk Belcrum ........................................................................................................ 5 2.6.5 Bouwverkeer .......................................................................................................................... 5 2.6.6 Openbaar vervoer terminal .................................................................................................... 5 2.6.7 Spoor ...................................................................................................................................... 6 2.6.8 Grondwaterwinningen en KWO-installaties............................................................................ 6 2.6.9 Verontreinigingen ................................................................................................................... 6 2.7 TOT SLOT ........................................................................................................................................ 7 3. 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6 3.7 4.

ONDERZOEK ................................................................................................................................... 8 INLEIDING ........................................................................................................................................ 8 SONDERINGEN ................................................................................................................................. 8 BORINGEN ....................................................................................................................................... 8 UITZETTEN EN WATERPASSEN .......................................................................................................... 8 GEOTECHNISCH LABORATORIUMONDERZOEK..................................................................................... 8 TNO GRONDWATERGEGEVENS ......................................................................................................... 9 OVERIG ........................................................................................................................................... 9 BODEM EN GRONDWATER ......................................................................................................... 10

4.1 HOOGTELIGGING MAAIVELD ............................................................................................................ 10 4.2 BESCHRIJVING BODEMOPBOUW ...................................................................................................... 10 4.2.1 Geologie ............................................................................................................................... 10 4.2.2 Beschrijving bodemopbouw projectlocatie ........................................................................... 10 4.2.3 Geohydrologische eigenschappen ....................................................................................... 10 4.3 GRONDWATERREGIME.................................................................................................................... 11 4.3.1 Freatische grondwaterstand ................................................................................................. 11 4.3.2 Stromingsrichting .................................................................................................................. 11 4.3.3 Verificatie .............................................................................................................................. 11 4.4 GRONDWATERKWALITEIT/ZOET-ZOUTGRENSVLAK ............................................................................ 11 4.5 OPEN WATER ................................................................................................................................. 11


T 0499-471792 1 F 0499-477202 E [email protected]


5.


BEMALING ..................................................................................................................................... 12

5.1 INLEIDING ...................................................................................................................................... 12 5.2 BEMALINGSMETHODIEK .................................................................................................................. 12 5.2.1 Algemeen ............................................................................................................................. 12 5.2.2 Verticale bemaling ................................................................................................................ 12 5.2.3 Horizontale bemaling............................................................................................................ 12 5.3 UITGANGSPUNTEN BEREKENING ..................................................................................................... 13 5.3.1 Rekenmethodiek .................................................................................................................. 13 5.3.2 Bouwputbegrenzing.............................................................................................................. 13 5.3.3 Grondwaterstand en verlagingsniveaus ............................................................................... 13 5.3.4 Schematisering bodemopbouw en bodemeigenschappen .................................................. 14 5.3.5 Randvoorwaarden ................................................................................................................ 14 5.3.6 Bouwplanning ....................................................................................................................... 14 5.4 RESULTAAT BEMALINGSBEREKENING .............................................................................................. 14 5.4.1 Indicatie bemalingscapaciteit in m³/uur ................................................................................ 14 5.4.2 Indicatie totaal waterbezwaar ............................................................................................... 15 5.4.3 Afvoer hemelwater ............................................................................................................... 15 5.4.4 Verlaging grondwaterstand omgeving .................................................................................. 16 5.4.5 Beïnvloeding stromingspatroon in de omgeving .................................................................. 16 5.4.6 Verschil theorie praktijk ........................................................................................................ 16 5.5 TOETSING AAN REGELGEVING ......................................................................................................... 16 5.5.1 Inleiding ................................................................................................................................ 16 5.5.2 Bevoegd gezag .................................................................................................................... 16 5.5.3 Onttrekking grondwater ........................................................................................................ 16 5.5.4 Lozing bronneringswater ...................................................................................................... 17 5.6 RICHTLIJNEN EN KWALITEITSZORG BEMALING .................................................................................. 17 6. 6.1 6.2 6.3 6.4 6.5 6.6 6.7

INVLOED BEMALING OP OMGEVING ......................................................................................... 18 INLEIDING ...................................................................................................................................... 18 MAAIVELDZAKKING IN DE OMGEVING................................................................................................ 18 BEBOUWING, MAAIVELDDALING EN ZETTINGEN ................................................................................. 18 NATUUR, GROEN EN AGRARISCHE WAARDEN ................................................................................... 18 BODEM- EN GRONDWATERVERONTREINIGINGEN .............................................................................. 19 BESTAANDE GRONDWATERONTTREKKINGEN .................................................................................... 19 ARCHEOLOGISCHE EN CULTUURHISTORISCHE WAARDEN .................................................................. 19

BIJLAGEN: A) Resultaten modelberekeningen B) Algemene richtlijnen uitvoering bemaling VERZENDLIJST Dura Vermeer Bouw Rosmalen B.V. - Dhr. Trommelen: ([email protected]) - Dhr. R.P.M. Heijmans ([email protected]) Sterk Adviesbureau voor Bouwconstructies - Dhr. Sterk ([email protected])



Blz. 1 Opdracht Document Project

1.


INLEIDING

Dura Vermeer Bouw Rosmalen ontwikkelt samen met DW Investments BV in Breda het nieuwe binnenstedelijk project “Stationskwartier”. De nieuwbouw betreft wooneenheden en commerciële ruimten verdeeld over vijf blokken waarbij onder de blokken enkele kelders zijn voorzien voor parkeren en berging. Ons bureau is opdracht verstrekt voor het verrichten van een geotechnisch onderzoek en voor het verzorgen van diverse advieswerkzaamheden. De bouw zal aanvangen met blok A+B1. In voorliggend rapport wordt ingegaan op de bemaling van dit blok. Voor de geotechnische onderzoeksresultaten die betrekking hebben op dit blok wordt verwezen naar rapport 02P003403-rg-01 van 26 juni 2013. De nieuwbouw zal op avegaarpalen worden gefundeerd. In rapport 02P003403 van 12 september 2013 is de fundering nader beschouwd. In rapport 02P003403 van 2 juli 2013 zijn door ons bureau de bevindingen weergegeven van een voorstudie naar ontwerpalternatieven. In vervolg op dit rapport heeft de opdrachtgever besloten om voor de bouwput van Blok A +B1 uit te gaan van een grond/waterkering rondom, in combinatie met een aan te brengen waterremmende laag in de ondergrond door middel van bodeminjectie. Doel van de waterremmende laag is om het waterbezwaar zo veel mogelijk te beperken zodat het effect naar de omgeving wordt geminimaliseerd. Binnen het kader van de opdracht is ons door de opdrachtgever een planning ter beschikking gesteld (zie paragraaf 2.3). Op grond van de planning kunnen twee bemalingsfasen worden onderscheiden. De eerste fase betreft de bemaling van de kelder onder Blok A + B1; de tweede fase de bemaling van Blok B2, B3 en C. Tussen beide fasen is een bemalingsvrije periode van bijna een half jaar. Gezien de duur van de bemalingsvrije periode en het feit dat Blok A + B1 wordt gerealiseerd binnen een bouwputomsluiting met toepassing van bodeminjectie worden de bemalingen van de verschillende fasen als onafhankelijk van elkaar beschouwd. In onderhavige rapportage wordt aldus de bemaling voor Blok A + B1 beschreven.




2. 2.1


PROJECTGEGEVENS Projectlocatie

De projectlocatie bevindt zich in het gebied tussen het spoor en de wijk Belcrum. De locatie is momenteel deels braakliggend en deels in gebruik als parkeerterrein. Het parkeerterrein heeft een asfaltverharding. Lokaal is nog een trafo-station aanwezig.

Blok B1 Blok B2 Blok B3

Blok A

Blok C

Afb. 1) Bovenaanzicht projectlocatie

2.2

Bouwplan

De nieuwbouw betreft wooneenheden en commerciële ruimten verdeeld over vijf blokken waarbij onder de blokken enkele kelders zijn voorzien voor parkeren en berging. Boven maaiveld wordt de nieuwbouw grotendeels opgetrokken in 4 tot 6 bouwlagen. Voor wat betreft het ontwerpproces zijn de vijf blokken op de navolgende wijze geclusterd tot drie bouwdelen. Blok A + B1 (beide met kelder) Blok B2 + B3 Blok C (met kelder)

De kenmerkende gegevens voor de verschillende blokken kunnen als volgt worden samengevat: Tabel 1: Projectgegevens Aspect Grondvlak nieuwbouw Grondvlak kelder Peil nieuwbouw Bovenkant keldervloer Aanlegniveau keldervloer Aanlegniveau poeren Aanlegniveau liftput Funderingswijze Paalbelasting Fs;paal;d

: : : : : : : : :

Blok A+B1

Blok B2

Blok B3

Blok C

ca. 5400 2,4 m + NAP 0,8 m - NAP 1,1 m - NAP 1,5 m - NAP Niet bekend Palen Niet bekend

ca. 1650 ca. 240 (12x20) 2,4 m + NAP 0,8 m - NAP 1,1 m - NAP 1,5 m - NAP Niet bekend Palen Niet bekend

ca. 1350 ca. 240 (12x20) 2,4 m + NAP 0,8 m - NAP 1,1 m - NAP 1,5 m - NAP Niet bekend Palen Niet bekend

ca. 3450 ca. 500 diep ca. 2950 half 2,4 m + NAP 0,8 m - NAP 0,7 m + NAP 1,1 m - NAP 0,4 m + NAP 1,5 m - NAP 0,1 m + NAP Niet bekend Niet bekend Palen Palen Niet bekend Niet bekend

Bron: schets en tekeningen opdrachtgever





De planvorming voor met name blok C is in dit stadium nog niet definitief. Mogelijk komt onder meer het diepe kelderdeel hier te vervallen. 2.3

Uitvoering bouwput

In rapport 02P003403 van 2 juli 2013 zijn door ons bureau de bevindingen weergegeven van een voorstudie naar ontwerpalternatieven. In vervolg op dit rapport heeft de opdrachtgever besloten om voor de bouwput van Blok A +B1 uit te gaan van een grond/waterkering rondom, in combinatie met een aan te brengen waterremmende laag in de ondergrond door middel van bodeminjectie. Doel van de waterremmende laag is om het waterbezwaar zo veel mogelijk te beperken zodat het effect naar de omgeving wordt geminimaliseerd. Afhankelijk van de exacte nog nader in overleg vast te stellen ontwerpuitgangspunten zal de onderzijde van de injectielaag komen te liggen op een niveau tussen ca. 4,5 en 6,5 m – NAP. 2.4

Planning en fasering

Binnen het kader van de opdracht is ons door de opdrachtgever een planning ter beschikking gesteld met kenmerk E10051 bp-kelder 01 (bouwplanning) van 13-09-2013. Op basis van de planning kunnen twee bouwperioden worden onderscheiden waarbij ondersteuning van de werkzaamheden door een bemaling nodig is: -

Fase 1: bemaling van Blok A en Blok B1; globaal van 23 juni 2014 tot 23 januari 2015. Fase 2: bemaling van Blok B2, B3 en Blok C; globaal van 14 juli 2015 tot 4 december 2015.

De periode tussen fase 1 en 2 waarin geen bemaling nodig is bedraagt met 172 dagen bijna een half jaar. Gezien de duur van de tussenliggende bemalingsvrije periode worden de bemalingen van de verschillende fasen als onafhankelijk van elkaar beschouwd. In onderhavige rapportage wordt de bemaling voor Blok A + B1 beschreven. In navolgende tabellen is per onderdeel de (voorlopige) bouwplanning van de relevante werkzaamheden en het bijbehorende ontgravingsniveau aangegeven. Tabel 2: Bouwplanning Fase 1: Blok A en Blok B1

ontgraven / palen inkorten, doormeten vakantieperiode profileren grondwerk liftput poeren en fundering (deel keldervloer) keldervloer (deel wanden) kelderwanden (deel bg vloer) bg vloer vakantieperiode begane grondvloer

Startdatum

Einddatum

Duur dagen

Aanlegniveau m t.o.v. NAP

23-06-2014 19-07-2014 18-08-2014 01-09-2014 06-09-2014 18-10-2014 21-11-2014 05-12-2014 20-12-2014 05-01-2015

18-07-2014 17-08-2014 31-08-2014 05-09-2014 17-10-2014 20-11-2014 04-12-2014 19-12-2014 04-01-2015 23-01-2015

26 30 14 5 42 34 14 15 16 19

-1,10 -1,50 -3,00 -1,50 -1,10 -

Startdatum

Einddatum

Duur dagen


14-07-2015 18-07-2015 17-08-2015 26-08-2015 02-09-2015

17-07-2015 16-08-2015 25-08-2015 01-09-2015 11-09-2015

4 30 9 7 10

-1,35 -1,10 -

Tabel 3: Bouwplanning Fase 2: Blok B2 en B3

ontgraven (3.800 - peil) / palen inkorten vakantieperiode grondwerk, poeren, fundering, keldervloer kelderwanden begane grondvloer





Tabel 4: Bouwplanning Fase 2: Bouwblok C Startdatum

Einddatum

Duur dagen


VELD B ontgraven veld B / palen inkorten grondwerk veld B liftput poeren en fundering keldervloer veld B kelderwanden veld B begane grondvloer veld B

17-08-2015 25-08-2015 26-08-2015 31-08-2015 10-09-2015 30-09-2015 14-10-2015

25-08-2015 31-08-2015 28-08-2015 17-09-2015 27-09-2015 13-10-2015 28-10-2015

9 7 3 18 18 14 15

-1,10 -1,10 -3,00 -1,50 -1,10 -

VELD A ontgraven veld A / palen inkorten grondwerk veld A poeren en fundering keldervloer veld A1 keldervloer veld A2 kelderwanden veld A1 kelderwanden veld A2 begane grondvloer vloer veld A1 begane grondvloer vloer veld A2

31-08-2015 11-09-2015 17-09-2015 28-09-2015 28-10-2015 29-10-2015 27-11-2015 12-11-2015 08-12-2015

10-09-2015 17-09-2015 02-10-2015 26-10-2015 20-11-2015 10-11-2015 07-12-2015 01-12-2015 15-12-2015

11 7 16 29 24 13 11 20 8

0,40 0,10 0,10 0,40 0,40 -

2.5

Historie projectlocatie

Op de locatie heeft in het verleden bebouwing gestaan met diverse functies. Met het oog op de geplande werkzaamheden is het zinvol de vroegere inrichting in kaart te brengen. Met name is van belang om te inventariseren of als gevolg van de aanwezigheid of sloop van de bebouwing obstakels, verstoringen, of verontreinigingen te verwachten zijn. 2.6

Omgeving

2.6.1

Inleiding

In de omgeving van de nieuwbouw is sprake van diverse bebouwing en infrastructuur. Op basis van de ons beschikbare informatie is de lokale situatie beschreven in ons rapport 02P003403-adv02. De gegevens worden hieronder samengevat. 2.6.2

Kabels en leidingenstrook ten zuiden

Door de gemeente wordt een kabelstrook aangelegd direct ten zuiden van de blokken A t/m C. Omtrent de aard van de leidingen, de diepteligging en de exacte afstand tot de bouw zijn ons geen gegevens bekend. Met het oog op de geplande bouw wordt geadviseerd om deze gegevens te achterhalen. Daarbij is het tevens van belang om na te gaan in hoeverre de leidingen een eventuele zakking mogen ondergaan en of er leidingen zijn met een hoog schaderisico (risico = kans op schade x gevolg bij schade). Bij een verhoogd schaderisico kan daar dan in het geotechnisch ontwerp van de benodigde grondkering rekening mee worden gehouden. 2.6.3

Bomenrij ten noorden van Blok A en B1

Aan de noordzijde, op korte afstand van Blok A en B1 bevindt zich een bomenrij die gehandhaafd dient te blijven.




2.6.4


Bebouwing wijk Belcrum

De projectlocatie grenst aan de wijk Belcrum. De bebouwing in deze wijk is hoofdzakelijk op staal gefundeerd. Latere uitbreidingen van de woningen kunnen zijn gefundeerd op palen. Her en der wordt in de gevels van woningen scheurvorming waargenomen die naar onze inschatting verband houdt met ongelijkmatige zettingen van de fundering. Zettingen die naar verwachting met name samenhangen met het lokaal voorkomen van laagjes veen in de ondergrond. 2.6.5

Bouwverkeer

Tijdens de bouw kan langs de zuidzijde sprake zijn van opslag en bouwverkeer. 2.6.6

Openbaar vervoer terminal

Op korte afstand aan de oostzijde is de Openbaar Vervoer Terminal in aanbouw (hierna OVterminal. Zoals nader beschreven in rapport 02P003403-adv-01 wordt voor de realisatie van de nieuwbouw uitgebreid bemaald De bemalingsactiviteiten voor de nieuwbouw aan de noordzijde van het spoor zijn in week 29 (2013) afgerond. De bemaling voor de werkzaamheden aan de zuidzijde zijn gepland voor de periode februari t/m juli 2014 en vallen zodoende deels samen met de werkzaamheden voor Blok A en B1 (zie paragraaf 2.5). Het grondwater dat werd onttrokken aan de noordzijde is geretourneerd in de bodem middels een retourveld in de Speelhuislaan en in de strook grond direct langs Blok A en B1 Het plan is om het grondwater dat wordt onttrokken voor de werkzaamheden aan de zuidzijde te retourneren in het retourveld langs blok A+B1

Spooronderdoorgang Terheijdenseweg

Afb. 2) Locatie retourbemaling langs Blok A+B1 en Speelhuislaan (

= retourbemaling)

Gezien de duur van de bemalingsactiviteiten (langer dan 6 maanden) en het waterbezwaar (meer dan 50.000 m³/maand) is op grond van de Waterwet een vergunning aangevraagd. In verband met de verontreinigingen in het plangebied is de bemaling zodanig ingericht dat de grondwaterspiegel werd verlaagd terwijl tegelijkertijd de verontreiniging werd beheerst. Het maximaal waterbezwaar is op basis van berekeningen geraamd op 230 m³/uur gedurende de aanleg van het plein. Tijdens de uitvoering bleek een aanzienlijk hogere bemalingscapaciteit benodigd. Volgens het hoofd werkvoorbereiding van de bouwcombinatie (Dhr. Groenhof) bedroeg het waterbezwaar op enig moment ca. 400 m³/uur. Als gevolg van de bemalingsactiviteiten voor de OV-terminal is de grondwaterstand in de omgeving verlaagd. Aangegeven is dat de signaleringswaarde voor grondwaterstandsverlagingen in de wijk, 2 m – NAP bedroeg. Deze waarde is beduidend lager dan de GLG, die ca. 0,1 m – NAP bedraagt.





Deze lagere signaleringswaarde is gebaseerd op de verwachting van de aanvrager van de vergunning dat door de in 1959 uitgevoerde bemaling ten behoeve van de aanleg van de spooronderdoorgang Terheijdenseweg, de grondwaterstand gedurende langere tijd reeds verlaagd is geweest tot beneden de van nature optredende laagste stand (zie rapport 02P003403-adv-01). Met het oog op de bemaling voor de blokken A t/m C verdient het aanbeveling om bij de gemeente na te gaan of de effectberekening van genoemde onderdoorgang beschikbaar is, en of deze berekening wellicht ook kan worden gehanteerd voor het vaststellen van signaalwaarden voor de bemalingen van de blokken A t/m C. De nieuwbouw aan de noordzijde van de OV-terminal is op palen gefundeerd. Voor de palen het dichtst bij het spoor is uitgegaan van prefab palen in verband met zwerfstromen. Voor het overige zijn avegaarpalen toegepast. Langs het spoor en voor de aanleg van enkele kelders zijn damwanden aangebracht. De exacte locatie van de verschillende damwandschermen is ons niet bekend. De nieuwbouw wordt in ieder geval niet binnen een volledige damwandomsluiting aangebracht. 2.6.7

Spoor

Ten zuiden van de projectlocatie, op een afstand variërend van ca. 100 tot 150 m, bevindt zich het spoor. 2.6.8

Grondwaterwinningen en KWO-installaties

In Breda zijn verschillende KWO-systemen en grondwaterwinningen aanwezig. Voor een overzicht wordt verwezen naar bijlage G van de omgevingsinventarisatie (02P003403-adv-01). Het meest nabij gesitueerd systeem betreft de KWO-installatie van het centraal station. Mogelijk is dit systeem in werking ten tijde van de bouw. De overige KWO-systemen en grondwaterwinningen bevinden zich op ruime afstand. 2.6.9

Verontreinigingen

In de omgeving van de projectlocatie zijn verschillende bodemverontreinigingen aanwezig. Het onderbouwend rapport voor de aanvraag van een watervergunning voor de bemalingswerkzaamheden van de OV-terminal, bevat twee overzichtstekeningen met daarop de locatie van de verontreinigingen. De tekeningen zijn toegevoegd aan rapport 02P003403-adv-01 onder bijlage H. Een verontreiniging van betrekkelijk grote omvang betreft de VOCl-verontreiniging geval 8 (B34). Voor de bemaling van de OV-terminal werd controle en beheersing van de verontreiniging vereist. Hiertoe was een uitgebreide modellering en een intensief beheersysteem nodig. Tegen de achtergrond van de ruimtelijke ontwikkelingen die in de komende tijd zijn gepland (met verschillende tijdelijke bemalingen), is door Oranjewoud een herzien plan van aanpak opgesteld 1 voor de sanering van de VOCl-verontreiniging . Het plan van aanpak voorziet erin dat verplaatsing van de verontreiniging binnen een zeker gebied toelaatbaar is. Hiermee wordt beoogd dat controle en beheerssystemen voor toekomstige bemalingen eenvoudiger van opzet kunnen zijn en de kans op stagnatie van bouwwerkzaamheden zoveel mogelijk wordt voorkomen. Het beheergebied betreft het gebied binnen de roze stippellijn in de navolgende figuur. Het plan van aanpak is 2 inmiddels door de gemeente goedgekeurd .

1 2

Oranjewoud, herzien plan van aanpak geval 8 (B34) fase 2 grondwater emplacement Breda; projectnummer 9047169787, revisie 03 d.d. 15-4-2013 Gemeente Breda, Instemming herzien plan van aanpak geval 8 NS-stationsemplacement. d.d. 19-4-2013





Afb. 3) Beheergebied VOCl-verontreiniging Geval 8 (B34) (bron: herzien plan van aanpak)

2.7

Tot slot

Geadviseerd wordt om de hiervoor genoemde gegevens alsmede de elders in dit rapport gehanteerde aannamen en uitgangspunten te verifiëren voordat met de resultaten uit dit rapport wordt verder gewerkt. Met name indien (al dan niet lokaal) sprake is van bijvoorbeeld diepere aanlegniveaus kan dit van invloed zijn op de inhoud van dit rapport.




3.

ONDERZOEK

3.1

Inleiding


In de periode van mei tot juni 2013 is door ons bureau op de projectlocatie een geotechnisch onderzoek verricht. Het onderzoek in situ bestond uit sonderingen en enkele diepe boringen. In het laboratorium zijn een aantal geroerde en ongeroerde bodemmonsters onderzocht. Om inzicht te krijgen in de historische grondwaterstandsfluctuaties zijn voorts de gegevens opgevraagd van door TNO beheerde peilbuizen in de wijde omgeving. De actuele grondwaterstand wordt op dit moment middels dataloggers gemonitord. Het onderzoek wordt hierna nader omschreven. De onderzoeksresultaten zijn verzameld in rapport 02P003403-rg-01. 3.2

Sonderingen

Verdeeld over het grondvlak van de nieuwbouw zijn met een elektrische conus 60 sonderingen gemaakt. Bij alle sonderingen is naast de conusweerstand tevens de plaatselijke wrijving gemeten en geregistreerd. De relatie tussen conusweerstand en plaatselijke wrijving, het wrijvingsgetal, geeft beneden het grondwaterniveau een indicatie van de verschillende grondsoorten. De sonderingen zijn uitgevoerd door een sondeertruck. De sondeerdiepte reikte tot een diepte van 25 meter. Voor de sondeergrafieken wordt verwezen naar rapport 02P003403-rg-01, bijlage C. 3.3

Boringen

Ter aanvulling op de sonderingen zijn machinaal twee boringen uitgevoerd over een diepte van 22 à 23 meter. In beide boorgaten is op drie niveaus een peilbuisfilter aangebracht. Ieder filter is omstort met filtergrind; het boorgat rondom elke stijgbuis is afgestopt met zwelklei. Gedurende het boorwerk zijn zowel monsterbussen gestoken als geroerde monsters genomen voor nader onderzoek in het laboratorium. Voor de boorprofielen wordt verwezen naar rapport 02P003403-rg01, bijlage D. 3.4

Uitzetten en waterpassen

Met behulp van een GNSS meetsysteem zijn de locaties van de onderzoekspunten uitgezet in RDcoördinaten en is de hoogte van het maaiveld ter plaatse van ieder onderzoekspunt bepaald ten opzichte van NAP. Tevens is de hoogte ingemeten van een dorpel en van zeven putdeksels. De gemeten hoogte is gecontroleerd aan de hand van een NAP-referentieniveau in de omgeving van het werk. Voor de resultaten van de inmeting en waterpassing wordt verwezen naar de inmeet- en waterpasstaat, rapport 02P003403-rg-01, bijlage B. Omdat er ter controle in de omgeving van het bouwproject geen andere NAP-hoogte beschikbaar was, is het nodig na te gaan of het resultaat van onze waterpassing overeenstemt met andere gegevens ten aanzien van de hoogteligging van het terrein. 3.5

Geotechnisch laboratoriumonderzoek

Van zes geroerde zandmonsters verkregen uit de boringen is door middel van zeving het korrelverdelingsdiagram vastgesteld. Van 11 steekbusmonsters is het nat en droog volumegewicht, het poriëngehalte en de verzadigingsgraad bepaald. De resultaten van het laboratoriumonderzoek zijn verzameld in rapport 02P003403-rg-01onder bijlage F.




3.6


TNO grondwatergegevens

Ter aanvulling op de ten tijde van het onderzoek geregistreerde grondwaterstanden zijn bij NITGTNO langjarige grondwaterstandgegevens opgevraagd van verschillende peilbuizen in de omgeving. De locatie van de peilbuizen is aangegeven op de luchtfoto SIT-02 bijlage A. Voor de grondwaterstandgegevens wordt verwezen naar bijlage G. 3.7

Overig

Naast het hiervoor beschreven onderzoek is in dit rapport gebruik gemaakt van gegevens uit het Regionaal Geohydrologisch Informatiesysteem (Regis), dat wordt onderhouden door NITG-TNO, en van de Grondwaterkaart van Nederland.





4.

BODEM EN GRONDWATER

4.1

Hoogteligging maaiveld

De hoogte van het maaiveld ter plaatse van de onderzoekspunten varieerde ten tijde van het onderzoek van ca. 1,7 tot 2,3 m + NAP. Voor meer informatie over de hoogteligging wordt verwezen naar de waterpasstaat bijlage B van rapport 02P003403-rg-01. 4.2

Beschrijving bodemopbouw

4.2.1

Geologie

Geologisch ligt de projectlocatie in een gebied dat wordt gekenmerkt door de aanwezigheid van dekzandruggen, doorsneden door beekdalen. De bovenste 2 tot 5 meter, matig tot goed doorlatende zanden, worden gerekend tot de, overwegend eolische, afzettingen van de Formatie van Boxtel. Hieronder bevinden zich tot circa 12 m – NAP fluviatiele afzettingen, die gerekend worden tot de Formatie van Stramproy. Het betreft overwegend matig fijn tot matig grof zand, afgezet in het vroeg Pleistoceen onder sterk variërende omstandigheden. Lokaal kunnen binnen dit pakket kleien leemlagen voorkomen. Vanaf circa 12 m – NAP tot een diepte van circa 50 m – NAP worden vervolgens fluviatiele afzettingen van de Formatie van Waalre aangetroffen; afwisselend goed doorlatende, matig fijn tot uiterst grof, grindig zand en kleilagen. Hieronder bevinden zich de maritieme afzettingen van Maassluis. 4.2.2

Beschrijving bodemopbouw projectlocatie

Vanaf het maaiveld tot de maximaal verkende diepte worden hoofzakelijk zandafzettingen waargenomen. Tussen ca. 1,5 m – en 0,5 m + NAP komen lokaal teruggangen in sondeerweerstand voor met een wrijvingsgetal van 6 of hoger. Dit duidt op de aanwezigheid van veen. Ook in de diepere ondergrond worden lokaal en op wisselende diepte teruggangen in sondeerweerstand gemeten. Over het algemeen worden deze teruggangen (waarin sprake is van een lager wrijvingsgetal) veroorzaakt door de aanwezigheid van in meer of mindere mate leem/kleihoudend zand, zandhoudende leem/klei en zand met een lossere pakking of een grovere gradatie. Er zijn geen waterremmende lagen aangetroffen die aaneengesloten over het gehele grondvlak van de nieuwbouw voorkomen. Wel blijkt er over een groot deel van blok C sprake te zijn van een leemlaag tussen ca. 9 en 10 m – NAP; zie ook rapport 02P003403-adv-02. 4.2.3

Geohydrologische eigenschappen

In de ondergrond komen hoofdzakelijk zandafzettingen voor, maar lokaal en op wisselende diepte ook leem- of kleilagen. Horizontale beweging van grondwater vindt met name plaats in de zandlagen. De klei/leemlagen zijn verhoudingsgewijs beperkt waterdoorlatend in vergelijking tot de zandlagen. Van de zandlagen is uit de korrelverdelingen een indicatie van de waterdoorlatendheid verkregen. De inschatting is dat deze varieert tussen 15 en 30 m/dag. Op basis van de lokale en regionale gegevens worden de kleiafzettingen van de Formatie van Waalre op een niveau van 35 à 40 m – NAP als basis van het ondiepe geohydrologische systeem beschouwd.





4.3

Grondwaterregime

4.3.1

Freatische grondwaterstand

In de peilbuisfilters werd tijdens het onderzoek de freatische (vrije) grondwaterstand gepeild op 1,34 m + NAP in het filter van boring B-01 en op 0,7 m + NAP in het filter van boring B-02. Er wordt op gewezen dat dit momentopnamen betreft. De verwachting is dat de stand tevens is beïnvloed door de lopende bemaling en retourbemaling voor de bouw van de OV-terminal. Op grond van de TNO-peilbuisgegevens wordt voorzichtig afgeleid dat de grondwaterstand van nature zal variëren tussen ca. 0,0 en 0,7 m + NAP met een gemiddeld van 0,4 m + NAP. 4.3.2

Stromingsrichting

Uit het isohypsenpatroon van de TNO Grondwaterkaart kan worden afgeleid dat de grondwaterstroming globaal noordwestelijk gericht is. 4.3.3

Verificatie

Meer inzicht in de fluctuaties zal worden verkregen uit de resultaten van de dataloggers die in enkele peilbuisfilters zijn aangebracht. 4.4

Grondwaterkwaliteit/zoet-zoutgrensvlak

De grens tussen zoet en brak en tussen brak en zout grondwater bevindt zich op grote tot zeer grote diepte. Volgend de Grondwaterkaart van Nederland kan de overgang van zoet naar brak en zout grondwater worden verwacht op een diepte van 180 à 200 m – NAP. De kwaliteit van het ondiepe grondwater wordt in belangrijke mate bepaald door de aanwezigheid van bodem- en grondwaterverontreinigingen. Hiervoor wordt verwezen naar paragraaf 2.6.9. 4.5

Open water

Het niveau van het open water is op basis van gegevens van het AHN geschat op 0,10 m + NAP.




5.

BEMALING

5.1

Inleiding


De ontgraving van de kelders vereist de inzet van een bemaling om te komen tot een droog en begaanbaar ontgravingsvlak. De realisatie van de kelders van Blok A en B1, wordt uitgevoerd binnen damwanden met een onderafdichting door middel van bodeminjectie. In dit hoofdstuk wordt beschreven op welke wijze de bemaling kan worden uitgevoerd. Op basis van modelberekeningen is vervolgens zowel een inschatting gemaakt van de hoeveelheid grondwater die naar verwachting wordt onttrokken, als van de beïnvloeding van de stand en het stromingspatroon van het grondwater in de omgeving. Het waterbezwaar is vervolgens getoetst aan de geldende beleidslijnen. Bevoegd gezag in deze is het Waterschap Brabantse Delta. Uitgaande van de berekende verlagingen is in hoofdstuk 6 ingegaan op de invloed hiervan naar de omgeving (invloed op bebouwing bodem- en grondwaterverontreinigingen, KWO-systemen, natuurwaarden e.d.). 5.2

Bemalingsmethodiek

5.2.1

Algemeen

De verlaging van de freatische grondwaterstand kan worden gerealiseerd middels een bemaling bestaande uit verticale filters rond de bouwput, in combinatie met horizontale drains. Opgemerkt wordt dat het uiteindelijk te onttrekken waterbezwaar in de onderhavige situatie sterk afhankelijk is van de waterremmendheid van de bodeminjectielaag en de doorlatendheid van de grondwaterkering. Waar een damwand wordt toegepast wordt geadviseerd om zo nodig de sloten te voorzien van een dichtingsmiddel. Een bemaling boven een injectielaag vereist bovendien de nodige expertise om te voorkomen dat de capaciteit van filters en drains naar verloop van tijd reduceert. Om deze reden wordt geadviseerd om in zee te gaan met een leverancier met aantoonbare ervaring voor wat betreft vergelijkbare projecten in overeenkomstige grondcondities. 5.2.2

Verticale bemaling

De verticale filters dienen te worden geplaatst in de afzettingen boven het niveau van de bodeminjectie; zie paragraaf 2.3. De filters kunnen worden aangesloten op een gemeenschappelijke verzamelleiding. De uiteindelijke hart op hart afstand tussen de filters, de diameter van de filters en de lengte waarover de filters zijn gesleufd moet worden afgestemd op het te verwachten debiet. Bij een damwand kunnen de filters binnen de put in de kassen van de damwand worden aangebracht. Bij een CSMwand moet een zekere ruimte voor de filters worden gereserveerd. Eén en ander in overleg met de leverancier van de wand. 5.2.3

Horizontale bemaling

De horizontale bemaling kan worden aangebracht middels een draineermachine. Geadviseerd wordt de drains aan te brengen in een sleuf die tot aan de putbodem is gevuld met schoon matig grof goed waterdoorlatend zand. Het toestromend grondwater kan worden afgevoerd met behulp van zuigpompen die direct via een ongeperforeerde (blinde) buis op de drains worden aangesloten. Nagegaan dient te worden bovendien of het palenplan zich leent voor het aanbrengen van een horizontale bemaling.





5.3

Uitgangspunten berekening

5.3.1

Rekenmethodiek

De berekening is uitgevoerd met het eindige elementen programma MicroFem. Het model is opgezet volgens het superpositie beginsel waarbij de verlagingen berekend worden ten opzichte van een op nul gedefinieerde referentiegrondwaterstand, waarbij de bodemopbouw relatief sterk is geschematiseerd. Aspecten zoals een regionale of seizoensafhankelijke variatie in grondwateraanvulling en grondwaterstand zijn niet in het model verdisconteerd. De resultaten gelden derhalve als indicatie. In het model is wel rekening gehouden met een zekere invloed door de aanwezigheid van open water. 5.3.2

Bouwputbegrenzing

Rond de bouwput van Blok A en B1 wordt een grond- en waterkering aangebracht ten minste tot het niveau van de onderzijde van de bodeminjectielaag. Oftewel ten minste tot 4,5 à 6,5 m – NAP zoals beschreven in paragraaf 2.3. Voor de bodeminjectielaag is een weerstand aangenomen van 50 dagen voor de grond/waterkering van 100 dagen. 5.3.3

Grondwaterstand en verlagingsniveaus

De benodigde verlaging hangt af van de uitvoeringsfase en de op dat moment heersende grondwaterstand. Gezien de geplande uitvoeringsperiode wordt in dit rapport de situatie beschouwd van bemaling gedurende een relatief lage en de gemiddelde grondwaterstand, respectievelijk GLG en GG. Voor de fase tot en met aanleg van de liftputten, poeren, funderingsbalken en keldervloer is uitgegaan van een verlaging tot 0,3 m – aanlegniveau. Voor de fase vanaf realisatie van de keldervloer tot eind bemaling een verlaging tot 0,1 m – bovenzijde keldervloer. Voor de verschillende vakantieperiodes kan worden volstaan met een verlaging tot 0,10 m beneden het dan aanwezige ontgravingsniveau. De uitgangspunten voor wat betreft de benodigde verlagingen zijn in de navolgende tabellen samengevat. Tabel 5: Benodigde verlagingen Fase 1: Blok A en B1 Werkzaamheden Aanlegniveau [m t.o.v. NAP] Ontgraven, palen inkorten Vakantieperiode Profileren grondwerk Poeren en fundering Keldervloer Kelderwanden Begane grondvloer

-1,10 -1,50 -1,50 -1,10 n.v.t. n.v.t.

Afmaling [m t.o.v. NAP]

Verlaging t.o.v. GLG [m]

Verlaging t.o.v. GG [m]

-1,40 -1,20 -1,80 -1,80 -1,40 -0,90 -0,80

1,40 1,20 1,80 1,80 1,40 0,90 0,80

1,80 1,60 2,20 2,20 1,80 1,30 1,20

Vooralsnog is geen rekening gehouden met lokaal diepere kortdurende bemaling ten behoeve van de installatie van de liftputten.




5.3.4


Schematisering bodemopbouw en bodemeigenschappen

Overeenkomstig de geologische schematisatie en bodemopbouw beschreven in paragraaf 4.2 is voor het model de volgende laagindeling aangehouden. Tabel 6: Modelschematisatie Modellaag Omschrijving

1. 2. 3. 4.

WVP SDL WVP SDL WVP SDL WVP

5.3.5

Afzettingen van Boxtel Stramproy Lokale kleien leemlagen Fluviatiele zanden; Fm van Waalre Lokale kleien leemlagen Fluviatiele zanden; Fm van Waalre Fluviatiele kleien; Fm van Waalre Fluviatiele zanden; Fm van Waalre

Dikte [m]

Doorlaatvermogen kD [m²/dag]

11,0 0,5 2,5 0,5 1,5 4,5 17,0

330,0

Hydraulische weerstand [dagen]

0,1 37,5 0,1 22,5 750 255

Randvoorwaarden

De randen van het model zijn zodanig gekozen dat de invloed van de gekozen randvoorwaarden op de geohydrologische situatie ter plaatse van het plangebied verwaarloosd mag worden. Als randvoorwaarden zijn in het model aan alle zijden vaste stijghoogten opgegeven. Het open water is in het model opgenomen met een vast peil en een intredeweerstand. 5.3.6

Bouwplanning

Voor de duur van de werkzaamheden die ondersteuning van een bemaling behoeven wordt verwezen naar de planning zoals samengevat in paragraaf 2.4. 5.4

Resultaat bemalingsberekening

5.4.1

Indicatie bemalingscapaciteit in m³/uur

Met het geohydrologisch model zijn tijdsafhankelijke berekeningen uitgevoerd, waarin rekening is gehouden met de benodigde ontwatering ten tijde van de onderscheiden werkzaamheden. Gezien de periode van de werkzaamheden dient voor de bemaling van Blok A en B1 rekening gehouden te worden met een grondwaterstand tussen de GG en GLG. Ten behoeve van de bemalingsberekeningen is uitgegaan van een gemiddelde grondwaterstand van 0,40 m + NAP. Het verloop van het berekende onttrekkingsdebiet is weergegeven in afbeelding 4; de (gemid3 delde) onttrekkingshoeveelheden per fase, afgerond op veelvouden van 5 m /uur zijn samengevat in de volgende tabel. Tabel 7: Benodigde onttrekkingsdebiet Fase 1: Blok A en B1 Werkzaamheden Aanlegniveau Verlaging t.o.v. [m t.o.v. NAP] GG [m] Ontgraven, palen inkorten Vakantieperiode Profileren grondwerk Poeren en fundering Keldervloer Kelderwanden Begane grondvloer

-1,10 -1,50 -1,50 -1,10 n.v.t. n.v.t.


1,80 1,60 2,20 2,20 1,80 1,30 1,20

Debiet [m3/uur]

Duur [dagen]

20 20 25 25 20 10 15

26 30 14 47 34 14 50




Afb. 4) Berekend onttrekkingsdebiet en cumulatief waterbezwaar

Aan het begin van de bemalingsperiode en na de vakantieperiode zal tijdelijk meer bemaald moeten worden om de vereiste verlaging te bereiken. Het initiële waterbezwaar is bepaald op circa 3 115 m /uur gedurende de eerste dag van de bemalingswerkzaamheden. 5.4.2

Indicatie totaal waterbezwaar

Op basis van de aangeleverde planning is een inschatting gemaakt van het totale waterbezwaar, uitgaande van de conservatieve aanname dat gedurende de gehele bouw sprake is van de gemiddelde grondwaterstand. 3

Onder deze aannamen bedraagt het totale waterbezwaar 84.500 m . De maximaal per maand 3 3 onttrokken hoeveelheid bedraagt 16.500 m , terwijl per kwartaal maximaal circa 43.000 m wordt onttrokken. 5.4.3

Afvoer hemelwater

Tijdens de bouwperiode zal hemelwater dat ter plaatse van de bouwput valt door de (freatische) bemaling afgevoerd moeten worden. De hoeveelheid is gelijk aan de dagneerslag vermenigvuldigd met de oppervlakte van de bouwput. Bij een gemiddelde neerslag ter grootte van 2 mm/d bedraagt de totaal af te voeren hoeveelheid 3 3 neerslag circa 110 m /d, ongeveer 4,5 m /uur. Over de gehele bemalingsperiode bedraagt deze 3 hoeveelheid circa 20.000 m . Gezien de duur van de werken is voor de bepaling van de extreme neerslaghoeveelheid uitgegaan van een situatie die eens per tien jaar verwacht mag worden. Bij een jaargemiddelde neerslag tussen 750 mm en 900 mm bedraagt de dagneerslag die met een frequentie van 1/10 jaar voorkomt 53 mm. Het waterbezwaar als gevolg van deze extreme neerslag bedraagt voor de 3 3 bouwput bijna 3.000 m /dag, circa 120 m /uur. Bij het bepalen van de pompcapaciteit van de bemaling dient hiermee rekening gehouden te worden.




5.4.4


Verlaging grondwaterstand omgeving

Onder invloed van de bemaling wordt de grondwaterstand in de omgeving verlaagd. Uitgaande van de verstrekte bouwplanning zijn de grondwaterstandsverlagingen berekend uitgaande van een gemiddelde grondwaterstand. De berekende grondwaterstandsverlagingen zijn, voor enkele tijdstippen gedurende de bemalingsperiode, middels contourlijnen op tekening aangegeven. De betreffende tekeningen zijn opgenomen onder bijlage A. Het beïnvloedingsgebied van de bemaling, gedefinieerd als het gebied waarbinnen grondwaterstandsveranderingen van 5 cm of meer worden verwacht, is het grootst aan het eind van de volledige bemalingsperiode en bedraagt dan maximaal 185 m. Direct buiten de bouwkuipomsluiting bedraagt de maximaal berekende grondwaterstandsverlaging slechts 15 à 20 cm. 5.4.5

Beïnvloeding stromingspatroon in de omgeving

Gezien de marginale invloed van de bemaling op de grondwaterstanden in de directe omgeving (ruimschoots binnen de van nature aanwezige grondwaterstandsfluctuaties), wordt de invloed op het stromingspatroon minimaal geacht. 5.4.6

Verschil theorie praktijk

Bemalingsberekeningen gaan uit van een modellering waarbij de bodemopbouw relatief sterk wordt geschematiseerd. Hoewel de schematisatie op basis van de onderzoeksresultaten zo goed mogelijk is doorgevoerd kan de situatie in de praktijk afwijken van hetgeen op basis van het model is berekend. Bovendien is het waterbezwaar verhoudingsgewijs sterk afhankelijk van de kwailiteit van de bodeminjectielaag en de waterdoorlatendheid van de damwandsloten. Voor een nadere inschatting van het onttrekkingsdebiet alsmede om de invloed van de bemaling naar de omgeving te verifiëren kan een pompproef of proefbemaling worden uitgevoerd. Tevens wordt gewezen op de mogelijkheid om het berekende waterbezwaar te toetsen aan de ervaringen die zijn opgedaan bij bemalingen in de omgeving van de projectlocatie. 5.5

Toetsing aan regelgeving

5.5.1

Inleiding

Voor algemene informatie aangaande wet- en regelgeving die van belang is bij bemalingen wordt verwezen naar de “algemene richtlijnen bemaling” die onder bijlage I aan dit rapport zijn toegevoegd. In het navolgende wordt het berekende waterbezwaar getoetst aan de voor de projectlocatie geldende criteria. 5.5.2

Bevoegd gezag

Bevoegd gezag voor wat betreft het onttrekken van grondwater en het lozen op oppervlaktewater is Waterschap Brabantse Delta. Voor lozing op het riool is in de meeste gevallen de gemeente het bevoegd gezag. 5.5.3

Onttrekking grondwater

Voor de locatie geldt conform de Keur een vergunningsplicht voor het onttrekken van grondwater bij overschrijding van één of meerdere van de volgende grenzen: 3

3

Het waterbezwaar bedraagt meer dan 50.000 m /maand (gemiddeld ca. 70 m /uur), De duur van de bemaling is langer dan 6 maanden. 3

Hoewel het berekende waterbezwaar van 16.500 m de genoemde grens niet overschrijdt zal als gevolg van de geplande bemalingsduur van 215 dagen rekening gehouden dienen te worden met de aanvraag van een vergunning in het kader van de Waterwet.




5.5.4


Lozing bronneringswater

In het algemeen geldt dat bronneringswater kan worden geloosd op oppervlaktewater of op het riool. Beide zijn in de nabije omgeving van de projectlocatie aanwezig. Om belasting van de gemeentelijke riolering en de rioolwaterzuivering te beperken verdient in het algemeen lozing van bronneringswater op oppervlaktewater de voorkeur boven lozing op het riool. Of lozing op oppervlaktewater wordt toegestaan is afhankelijk van de kwaliteit en de hoeveelheid te lozen bronneringswater. Of lozing op het riool wordt toegestaan zal afhangen van de kwaliteit van het grondwater alsmede van de rioolcapaciteit. 5.6

Richtlijnen en kwaliteitszorg bemaling

Onder bijlage B zijn richtlijnen gegeven die betrekking hebben op de bemaling. Onder meer wordt ingegaan op het belang van de controle van uitgangspunten en aannamen, op de relatie tussen de bemaling en de omgeving, op de wet- en regelgeving, op aspecten die van toepassing zijn op de bouwput, het werkterrein en de inrichting en uitvoering van de bemaling. Geadviseerd wordt hiervan kennis te nemen. Tot slot wijzen we erop dat een bemaling boven een injectielaag de nodige expertise vereist om te voorkomen dat de capaciteit van filters en drains naar verloop van tijd reduceert. Om deze reden wordt geadviseerd om in zee te gaan met een leverancier met aantoonbare ervaring voor wat betreft vergelijkbare projecten in overeenkomstige grondcondities.





6.

INVLOED BEMALING OP OMGEVING

6.1

Inleiding

Een bemaling beïnvloedt de stand en het stromingspatroon van het grondwater in de omgeving. Van belang is dat als gevolg hiervan geen belangen van derden worden geschaad. In het navolgende wordt op de diverse belangen nader ingegaan 6.2

Maaiveldzakking in de omgeving

Indien de grondwaterstand wordt verlaagd tot beneden de niveaus die in het verleden reeds zijn opgetreden, en indien beneden deze niveaus sprake is van zettingsgevoelige bodemlagen dan bestaat de kans dat afhankelijk van de bodemopbouw een zekere extra zakking optreedt. Het gebied waarbinnen de grondwaterstand tot beneden de GLG wordt verlaagd is het grootst op het moment dat de bemaling plaats vindt in een periode met een lage grondwaterstand. Uitgaande van de bij een gemiddelde grondwaterstand berekende verlagingen zal aan het eind van de gehele bemalingsperiode bemalen dit gebied zich tot een afstand van maximaal circa 150 m vanaf de bouwkuip uit kunnen strekken. In de directe omgeving van de bouwput wordt de grondwaterstand tot minder dan 15 à 20 cm verlaagd beneden de gemiddeld laagste grondwaterstand. Als gevolg van de bemaling voor de nabijgelegen OV-terminal zullen de grondwaterstanden hier reeds tot een lager niveau zijn verlaagd, waardoor reeds een zekere zetting heeft plaatsgevonden. Een extra zetting door de hier besproken bemalingsactiviteiten wordt niet verwacht. 6.3

Bebouwing, maaivelddaling en zettingen

De projectlocatie grenst aan de wijk Belcrum. De bebouwing in deze wijk is hoofdzakelijk op staal gefundeerd. Latere uitbreidingen van de woningen kunnen zijn gefundeerd op palen. Her en der wordt in de gevels van woningen scheurvorming waargenomen die naar onze inschatting verband houdt met ongelijkmatige zettingen van de fundering. Zettingen die naar verwachting met name samenhangen met het lokaal voorkomen van laagjes veen in de ondergrond. Bij de verwachte grondwaterstandsverlaging is het (additioneel) schaderisico voor deugdelijk op palen en staal gefundeerde bebouwing naar verwachting minimaal. Geadviseerd wordt desalniettemin de duur van de bemaling zoveel mogelijk te beperken en de grondwaterstand per fase niet dieper dan strikt nodig te verlagen. Teneinde adequaat te kunnen reageren op eventuele schadeclaims wordt geadviseerd om vooropnamen te maken van zettingsgevoelige bebouwing in de directe omgeving en deze bebouwing te voorzien van deformatiebouten die vooraf, gedurende en na de bemaling worden ingemeten. Geadviseerd wordt bovendien om middels de aanwezige en enkele extra te plaatsen peilbuizen de grondwaterstandsverlaging gedurende de bemaling met een zekere regelmaat te registreren, zodanig dat een te grote verlaging wordt voorkomen. Door zowel hoogtemetingen als grondwaterstandsmetingen te verrichten kan zo nodig een relatie worden gelegd tussen een eventuele deformatie van de bebouwing en de gerealiseerde grondwaterstandsverlagingen. 6.4

Natuur, groen en agrarische waarden

Aan de noordzijde, op korte afstand van de bouwput voor Blok A en B1, bevindt zich een bomenrij die gehandhaafd dient te blijven. De grondwaterstandsverlagingen bedragen hier maximaal 15 à 20 cm. Gezien de geplande uitvoeringsperiode, juni 2014 tot januari 2015, bestaat vooral gedurende de eerste maanden een kans dat er een vochttekort ontstaat. Geadviseerd wordt de vochthuishouding van de bomen te monitoren en deze in geval van droogtestress te begieten.





De meest nabij gesitueerde monumentale bomen bevinden zich op grote afstand en worden niet beïnvloed door de bemaling. De Singel en de Mark zijn als natuurbeheergebied aangemerkt (zie rapport 02P003403-adv-01), doch liggen buiten het beïnvloedingsgebied van de bemaling. Binnen het invloedsgebied van de bemaling komen geen landbouwgebieden voor. 6.5

Bodem- en grondwaterverontreinigingen

Zoals aangegeven in rapport 02P003403-adv-01 en paragraaf 2.6.9, zijn in de omgeving van de projectlocatie verschillende bodem- en grondwaterverontreinigingen bekend. Geen van deze verontreinigingslocaties valt binnen het invloedsgebied van de bemaling. Een verontreiniging van betrekkelijk grote omvang betreft de VOCl-verontreiniging ter hoogte van de OV-terminal. Voor de bemaling van de OV-terminal werd controle en beheersing van de verontreiniging vereist en is een intensief beheersysteem opgezet. Tegen de achtergrond van de ruimtelijke ontwikkelingen in het gebied, is door Oranjewoud een herzien plan van aanpak opgesteld voor de sanering van de betreffende VOCl-verontreiniging. Dit plan van aanpak voorziet erin, dat verplaatsing van de verontreiniging binnen een zeker gebied toelaatbaar is. De grenzen van het beheergebied zijn weergegeven op afbeelding 3 ( paragraaf 2.6.9). De projectlocatie ligt volledig binnen dit beheergebied. Eventuele verplaatsing van grondwaterverontreinigingen als gevolg van de bemaling vormen derhalve geen belemmering. 6.6

Bestaande grondwateronttrekkingen

In Breda zijn verschillende KWO-systemen en grondwaterwinningen aanwezig. Voor een overzicht wordt verwezen naar bijlage G van de omgevingsinventarisatie ( paragraaf 2.6). Het meest nabij gesitueerd systeem betreft de KWO-installatie van het centraal station. Dit systeem ligt buiten het invloedsgebied van de bemaling en wordt derhalve niet beïnvloed door de bemaling. 6.7

Archeologische en cultuurhistorische waarden

De woonwijk Belcrum vormt een gebied waaraan een hoge cultuurhistorische, stedenbouwkundige waarde wordt toegekend. Het gebeid wordt slecht in beperkte mate door de bemaling beïnvloed (zie ook paragraaf 6.3). Voor het overige worden er binnen het invloedsgebied geen gebieden aangetroffen van cultuurhistorische of archeologische waarde (zie rapport 02P003403-adv-01).





Bijlage A



Opdrachtomschrijving / locatie:


Opdrachtnummer:

02P003403 Bewerkt:

Omschrijving tekening:

Berekende grondwaterstandverlaging blok A-B1 INPIJN-BLOKPOEL Na 56 dagen bemalen Ingenieursbureau

TST Coördinaten projectlocatie:

112546; 400994

Bijlage:

BEM-01 Datum:

4-11-2013 Bron:

-



Opdrachtnummer:

02P003403 Bewerkt:


Berekende grondwaterstandverlaging blok A-B1 INPIJN-BLOKPOEL Na 151 dagen bemalen Ingenieursbureau


112546; 400994

Bijlage:

BEM-02 Datum:

4-11-2013 Bron:

-



Opdrachtnummer:

02P003403 Bewerkt:


Berekende grondwaterstandverlaging blok A-B1 INPIJN-BLOKPOEL Einde bemalingsperiode na 215 dagen Ingenieursbureau


112546; 400994

Bijlage:

BEM-03 Datum:

4-11-2013 Bron:

-



Bijlage B



Blad 1 van 5

ALGEMENE RICHTLIJNEN BEMALING

A) Controle uitgangspunten en aannamen • Voorafgaand aan de uitvoering van de bemaling dienen ten minste de navolgende zaken te worden geverifieerd: o uitgangspunten van het bemalingsadvies en de uiteindelijke condities (ontgravingsniveaus, aanlegniveaus, grondvlak verlaging, grondwaterstand, planning en duur bemaling etc.); o voorgestelde werkwijze in relatie tot de geplande uitvoeringswijze; o of aan procedurele vereisten voor wat betreft onttrekken en afvoer van grondwater is voldaan. • Bij afwijkingen dient te worden nagegaan wat de consequenties hiervan kunnen zijn. • Geadviseerd wordt de controle tijdig uit te voeren zodat eventuele negatieve consequenties niet te laat worden onderkend, op de afwijkingen nog kan worden geanticipeerd en eventueel mitigerende maatregelen kunnen worden genomen. • Nagegaan dient te worden of er voldoende ruimte beschikbaar is voor het aanbrengen van het bemalingsysteem, de aanleg van afvoerleidingen en (indien van toepassing) voor het aanbrengen van een infiltratiesysteem. • Voor zover gebruik wordt gemaakt van de openbare ruimte of grond van derden dient hiervoor toestemming te zijn verleend. • Bemalingsfilters en drains dienen zodanig te worden gepositioneerd en aangebracht, dat het draagvermogen van bestaande en eventueel nieuw aan te brengen funderingselementen (palen, stroken, poeren) hierdoor niet wordt beïnvloed. • In een bemalingsadvies wordt op basis van de beschikbare gegevens een zo goed mogelijke inschatting gemaakt van het traject waarover de grondwaterstand van nature fluctueert en van de geohydrologische eigenschappen van de ondergrond waaronder de waterdoorlatendheid. Genoemde aspecten zijn sterk bepalend voor de prognose van het waterbezwaar en voor de invloed van de bemaling op de omgeving. • Hoewel ten behoeve van de in de rapportage verrichte berekeningen de bodemschematisatie op basis van de beschikbare resultaten zo goed mogelijk is doorgevoerd mag, onder meer door de soms zeer variabele ondergrond, niet worden uitgesloten dat de situatie in de praktijk significant kan afwijken van hetgeen op basis van het model wordt berekend. • Voor meer inzicht in de grondwaterstandfluctuaties wordt geadviseerd om tot de start van de bemaling een aanwezige of aan te brengen peilbuis te monitoren en de resultaten na verloop van tijd te vergelijken met de (geactualiseerde) gegevens van TNO-peilbuizen over dezelfde periode. • Meer zekerheid omtrent de geohydrologische eigenschappen van de ondergrond kan worden verkregen door aanvullend grondonderzoek, een pompproef of een proefbemaling. • Ook gegevens van reeds uitgevoerde bemalingen in de omgeving kunnen bij de controle worden betrokken. B) Omgeving • Voor een bemaling geldt, evenals voor andere bouwwerkzaamheden, dat er in principe een aanvaardbaar minimaal risico dient te zijn ten aanzien van negatieve consequenties voor de omgeving. • Bij negatieve effecten kan worden gedacht aan onder meer zettingen met risico voor schade aan bebouwing, verplaatsing van grondwaterverontreinigingen, schade aan landbouw, flora en fauna en negatieve beïnvloeding van onttrekkingen van derden, waaronder KWO-systemen. • Voor zover in het advies niet aan de orde gesteld, dient de invloed op de omgeving te worden nagegaan. • Bij negatieve effecten kan het nodig zijn om maatregelen te nemen ter beperking van de invloed. • Met name als effecten te laat worden onderkend kan dit van invloed zijn op de kosten, de aanvang, de planning en in sommige gevallen zelfs de haalbaarheid van een project. • Ons bureau kan in de vorm van een quickscan een omgevingsinventarisatie uitvoeren om na te gaan of potentiële knelpunten dan wel negatieve effecten te verwachten zijn.

INPIJN-BLOKPOEL ingenieursbureau

Blad 2 van 5


C) Wet en regelgeving Bevoegd gezag Het onttrekken van grondwater, het lozen op oppervlaktewater en het infiltreren in de bodem zijn “activiteiten in het watersysteem” die vallen onder de Waterwet (2009). Voor het regionale watersysteem is het waterschap het bevoegd gezag; voor het hoofdwatersysteem Rijkswaterstaat. Lozingen op een openbaar rioolstelsel zijn met de inwerkingtreding van de waterwet geregeld binnen de Wet Milieubeheer. Bevoegd gezag in deze is in de meeste gevallen de gemeente. Geadviseerd wordt om tijdig contact op te nemen met het bevoegd gezag (waterschap, Rijkswaterstaat, gemeente), of een vooroverleg aan te vragen om na te gaan welke regelgeving precies van toepassing is, welke procedures moeten worden gevolgd, welke tijd hiermee gemoeid is en met welke heffingen en leges rekening moet worden gehouden. Onttrekkingen, lozingen op oppervlaktewater en bodeminfiltraties In het merendeel van de gevallen zullen deze activiteiten plaats vinden in het regionale watersysteem en is het waterschap het bevoegd gezag. Per waterschap zijn de regels waaraan moeten worden voldaan, vastgelegd in verordeningen. Afhankelijk van bepaalde criteria zoals bijvoorbeeld in welke gebied de activiteit plaats vindt, hoe lang de activiteit duurt, met welk waterbezwaar de activiteit gepaard gaat en wat de kwaliteit is van het grondwater, kan het zijn dat voor de activiteit: 1) een ontheffing geldt en dus geen melding en geen watervergunning nodig is, 2) algemene regels van toepassing zijn waardoor geen watervergunning hoeft te worden aangevraagd maar kan worden volstaan met een melding, 3) een watervergunning moet worden aangevraagd, 4) een algemeen verbod geldt. Een melding dient doorgaans te geschieden een aantal weken voor aanvang van de activiteit middels de daarvoor bestemde formulieren. De aanvraag van een vergunning geschiedt met het formulier “Aanvraag Watervergunning” en vereist een begeleidende rapportage waarin de effecten op de omgeving in kaart worden gebracht. Hierbij moet worden gedacht aan zettinggevoelige bebouwing, verontreinigingen, drinkwaterwinningen, natuurgebieden, bestaande energieopslagsystemen en dergelijke. Afhankelijk van de aard van het project zal door het waterschap worden bepaald welke Awb-procedure (Algemene wet bestuursrecht) dient te worden gevolgd: De reguliere voorbereidingsprocedure gaat uit van een beslistermijn van 8 weken na binnenkomst van de aanvraag. Belanghebbenden worden door het waterschap aangeschreven en in de mogelijkheid gesteld binnen deze periode bezwaar aan te tekenen. De openbare voorbereidingsprocedure gaat uit van een beslistermijn van 6 maanden na binnenkomst aanvraag. Tijdens de procedure komt een ontwerp- en een definitieve beschikking uit, die beide gedurende 6 weken ter visie liggen. In deze periode kunnen belanghebbenden zienswijzen of bezwaren indienen tegen de beschikking. Lozing op riolering Lozing van schoon grondwater op de riolering is in principe niet gewenst. Het is nadelig voor de goede werking van de rioolwaterzuiveringsinstallatie en het bevordert het overstorten van vervuild water vanuit de riolering op oppervlaktewater. Als het redelijkerwijs niet mogelijk is het grondwater te lozen op oppervlaktewater kan worden gekozen voor lozing op het riool. Lozingen op een openbaar rioolstelsel worden met de inwerkingtreding van de Waterwet geregeld binnen de Wet Milieubeheer en vallen daarmee in de meeste gevallen onder de bevoegdheid van de gemeente. Het is verstandig om tijdig contact op te nemen met de gemeente om na te gaan welke regelgeving precies van toepassing is, welke procedure moet worden gevolgd en welke tijd hiermee gemoeid gaat. Of lozing op het riool wordt toegestaan zal mede afhangen van de hoeveelheid in relatie tot de rioolcapaciteit en de kwaliteit van het water.


Blad 3 van 5


Aanleg afvoerleidingen Nagegaan dient te worden of het praktisch gezien mogelijk is om een afvoerleiding aan te leggen tussen de onttrekking en de geplande locatie van de lozing dan wel de infiltratie. Kwaliteit grondwater Aan de kwaliteit van het te lozen of te infiltreren bemalingswater kunnen door bevoegd gezag aanvullende eisen worden gesteld. Hiervoor kan het nodig zijn de kwaliteit van het water op bepaalde parameters te bepalen. Bij een onvoldoende kwaliteit kunnen maatregelen nodig zijn zoals bijvoorbeeld beluchting (bij een te laag zuurstofgehalte), ontijzering (bij een te hoog ijzergehalte) of zuivering (bij verontreinigingen). Heffingen en Leges Met de aanvraag van de benodigde vergunningen zijn over het algemeen legeskosten gemoeid. Bovendien dient rekening te worden gehouden met heffingen per m³ te onttrekken of te lozen grondwater door het Rijk, de Provincie het Waterschap en de gemeente. Of en zo ja welke leges-kosten en heffingen precies van toepassing zijn kan per geval verschillen. D) Werkterrein en bouwput • Het werkterrein dient zodanig droog en stabiel te zijn dat verantwoord kan worden gewerkt. • De ligging van kabels en leidingen dient in beeld te zijn gebracht. • De ondergrond dient vrij te zijn van obstakels en verstoringen die van invloed kunnen zijn op het aanbrengen van de bemalingsinrichting. • Taluds dienen voldoende flauw te worden ontgraven. Taludinstabiliteit kan namelijk aanleiding geven tot filterbreuk en daarmee tot het uitvallen van de bemaling. In perioden met veel neerslag dienen taluds frequent te worden gecontroleerd en zo nodig te worden hersteld. • Graafwerkzaamheden die volgen op de installatie en in bedrijfname van de bemaling dienen voldoende achter te blijven ten opzichte van de bereikte verlaging. • Nagegaan moet worden in hoeverre graafwerk zonder risico voor nabijgelegen bebouwing en infrastructuur kan worden uitgevoerd. • Voor verdere aanwijzingen met betrekking tot de graafwerkzaamheden wordt verwezen naar publicatieblad P25 van de Arbeidsinspectie. E) Inrichting en uitvoering bemaling Kwaliteitsborging • Een bemaling dient over het algemeen ononderbroken plaats te vinden. Afgestemd op de omvang van de bemaling en de risico’s die ontstaan bij het uitvallen of onvoldoende functioneren van de installatie moet aandacht worden besteed aan de inrichting van de bemaling en de bewaking van de continuïteit van de bemaling. • Geadviseerd wordt om de installatie te voorzien van een alarmeringssysteem dat de werking ervan op essentiële zaken bewaakt (te hoge of lage grondwaterstanden, droogdraaien, wegvallen vacuüm of uitvallen pompen, te hoge persdruk c.q. verstopping bij infiltratie etc.). • Afspraken dienen te worden gemaakt over hoe te handelen bij een alarmering. • Afspraken dienen te worden gemaakt over toezicht op de juiste uitvoering, de werking en het onderhoud van de installatie. • Zorg moet worden gedragen voor de beschikbaarheid van een reserve-energievoorziening en reservepompvermogen. • Voorgaande zaken dienen te zijn afgestemd op de omvang van de bemaling en de risico’s die kunnen ontstaan bij uitvallen van de bemaling. • Aanbevolen wordt alvorens te ontgraven de doelmatigheid van de bemaling te toetsen zodat indien nodig nog tijdig aanpassingen kunnen worden doorgevoerd.


Blad 4 van 5


• Voor zover in het rapport niet specifiek aan de orde gekomen, wordt erop gewezen dat zo nodig maatregelen moeten worden getroffen om taludstabiliteit te verzekeren (drainage, volledig gesleufde filters met geringe filterafstand, voldoende flauwe taluds e.d.). • Onttrekkings- en retourfilters mogen na afronding van de bemaling niet zonder meer worden getrokken. Indien de bemalingsfilters belangrijke waterremmende bodemlagen perforeren dient ter hoogte van deze lagen een afdichting met klei of bentoniet te worden aangebracht. • Geadviseerd wordt om de bemalingswerkzaamheden te laten uitvoeren door een aannemer met voldoende aantoonbare ervaring in vergelijkbare grondslag. Monitoring bereikte verlaging en waterbezwaar • De mate van onttrekking dient te worden afgestemd op de bereikte verlaging. Voorkomen moet worden dat de grondwaterstand in de bodemlagen waaruit wordt onttrokken, dieper dan strikt noodzakelijk wordt verlaagd en voor een langere duur dan strikt noodzakelijk. Hiermee wordt het waterbezwaar en de invloed naar de omgeving zoveel mogelijk beperkt. • De hoeveelheden onttrokken, geloosd en geretourneerd water dienen gaande het werk door debietmeters op deugdelijke wijze te worden gemeten en gerapporteerd. • De meetgegevens dienen gaande het werk op overzichtelijke wijze inzicht te geven in het waterbezwaar per uur, per dag, per maand en in totaal. • Voor zover een bemaling bestaat uit meerdere onderdelen (strengbemaling, deepwells, horizontale drainbemaling) dient het systeem van debietmeters inzicht te geven in de verdeling van het waterbezwaar over de diverse onderdelen. F) Monitoring omgeving Monitoringplan • Geadviseerd wordt om volgens een vooropgezet plan de omgeving op relevante aspecten te monitoren. Monitoring biedt onder meer de mogelijkheid om: o het functioneren van de bemaling te kunnen beoordelen, o de omgevingsbeïnvloeding te toetsen aan de inschatting vooraf, o na te kunnen gaan of een beïnvloeding daadwerkelijk tijdens de bemaling is opgetreden, o na te kunnen gaan of een beïnvloeding daadwerkelijk als gevolg van de bemalingswerkzaamheden is opgetreden of dat mogelijk andere oorzaken hieraan debet zijn, o bij een negatieve beïnvloeding zo mogelijk nog beheersmaatregelen te kunnen treffen. • Bij monitoring is het van belang dat vooraf de nulsituatie wordt vastgelegd. • Binnen een monitoringsplan dient bovendien aandacht te worden besteed aan de wijze, de frequentie en de nauwkeurigheid van meten en de verslaglegging en interpretatie van de meetresultaten gaande het werk. • De monitoring moet na afloop van de bemaling worden doorgezet tot een eventuele invloed niet meer te meten is. • Het bevoegd gezag kan eisen stellen aan de monitoring. • Desgewenst kan door ons bureau een monitoringsplan met daaraan gekoppeld een actieplan worden opgesteld. Grondwaterstand / stijghoogte • Een bemaling en ook een retourbemaling beïnvloedt in principe de stand en de stromingsrichting van het grondwater in de omgeving. • De beïnvloeding kan worden gemonitoord door middel van peilbuizen. • Het aantal, de locatie van de peilbuizen, de diepte van de filters, de meetwijze (handmatig of met drukopnemers) en de meetfrequentie dient per project in relatie tot de omgeving te worden bepaald. • De koppen van de peilbuizen dienen te worden ingemeten ten opzichte van NAP, de locatie van iedere peilbuis dient bij voorkeur te worden vastgelegd in RD-coordinaten, de aangetroffen grondslag dient te worden beschreven in een boorprofiel.


Blad 5 van 5


Bebouwing / infrastructuur • Bij een verlaging van de grondwaterstand/stijghoogte tot beneden de in het verleden regelmatig opgetreden lage grondwaterstanden bestaat, afhankelijk van de opbouw van de bodem, de kans dat enige maaiveldzakking optreedt. • Maaiveldzakking kan consequenties hebben voor bebouwing en infrastructuur in de omgeving. • Geadviseerd wordt om zo nodig fotografische vooropnamen te maken van objecten waarbij zichtbare schades worden vastgelegd. • Het uiteindelijke effect van zettingen en zettingsverschillen op bebouwing is sterk afhankelijk van de aard van de bebouwing, de funderingswijze en de bouwkundige conditie. Afhankelijk van de situatie kan het raadzaam zijn hiernaar nader onderzoek te laten doen. • Door meetpunten aan te brengen op objecten in de omgeving (hoogteboutjes, asfaltspijkers e.d.), kan de hoogteligging worden gemonitoord; met scheurmeters de scheurwijdte. • De hoogte van de meetpunten dient voorafgaand aan het werk door minimaal twee nulmetingen te worden vastgelegd. • Bij voorkeur dienen vooraf meerdere metingen te worden verricht om inzicht te krijgen in het effect van weers- en seizoensinvloeden en de meetwijze op het resultaat van de meting. • Belangrijk is dat wordt uitgegaan van een referentiepunt dat zelf niet aan zetting onderhevig is. Grondwaterverontreinigingen / grondwaterkwaliteit • Afhankelijk van de situatie kan het nodig zijn om het te lozen of te infiltreren water te bemonsteren en te onderzoeken op parameters als ijzer, zuurstof of specifieke verontreinigingen. • Bij aanwezigheid van eventuele grondwaterverontreinigingen in de omgeving kan het nodig zijn deze te monitoren. G) Vastlegging uitvoeringsgegevens • Datum en nummer relevante documenten zoals: bemalingsplan, bemalingsadvies, grondonderzoeksrapporten, vooropnamerapporten, monitoringsplan, werktekeningen en dergelijke. • Ingezet materieel. • Ontgravingsniveaus ten opzichte van NAP. • Gegevens monitoring bemaling en omgeving. • Bijzonderheden tijdens uitvoering (aantrekken van lucht, afwijkende bodemopbouw, te grote of te geringe verlagingen etc.). H) Milieu Er wordt op gewezen dat milieu-aspecten met betrekking tot eventuele aan- en afvoer van grond en lozing van grondwater in principe niet binnen het kader van deze opdracht vallen. I) Tot slot Voor meer algemene richtlijnen wordt verwezen naar 1. SBR-rapport Bemaling van bouwputten, 2. NEN 6740:2006, 3. CUR 2004-1 “beoordelingssysteem voor de begaanbaarheid van bouwterreinen”, 4. CUR-richtlijn 223 “meten en monitoren bij bouwputten”, 5. publicatieblad P25, 6. Beoordelingsrichtlijn BRL SIKB 2100 “mechanisch boren” 17 juni 2010

April 2012


Stationskwartier te Breda

Recommend Documents