Standpunt en vragen vanwege ACOD-TBM over het ontwerp van Beheersovereenkomst 2011-2015. Een nieuwe beheersovereenkomst voor de komende jaren is altijd iets om naar uit te kijken. Vooral omdat het de komende 5 jaar zowel de job als de toekomst van al het personeel bij De Lijn erg zal beïnvloeden. En juist over dat toekomstperspectief blijven we met deze Beheersovereenkomst sterk op onze honger zitten. Volgens ons zijn de nu geformuleerde ambities veel te vaag. Bij de opmaak van de vorige Beheersovereenkomst lagen de ambities nog op een verdubbeling van het aantal reizigers. Het was voor iedereen duidelijk dat dit een groeiscenario was voor een verdere uitbouw van het openbaar vervoeraanbod en van het personeelsbestand. Nu wil men voor de komende jaren een verhoging van de reizigersaantallen met XX procent….. Tenzij dit hogere wiskunde is met een hoge X-factor die wij niet begrijpen is dit geen vooruitzicht om echt warm van te worden. ACOD wil zeker een van de beleidsdoestellingen van De Lijn “Samen Vooruit” onderschrijven. Maar wij vragen dan wel een duidelijker engagement van alle betrokken partijen om een duidelijk uitgesproken gemeenschappelijke doelstelling tot GROEI aan te gaan. Uitgerekend deze week publiceert Knack een mobiliteitsenquête waaruit blijkt dat reeds meer dan 45% van de Vlamingen in MEER openbaar vervoer dé oplossing ziet om het fileprobleem opgelost te krijgen. En wat beslissen de Vlaamse regering en De Lijn samen: MINDER openbaar vervoer. Anderzijds lezen we dat het de ambitie van De Lijn is om (en ik citeer) “bij te dragen tot een Vlaanderen waar het aangenaam om leven is”. Hoe de directie van De Lijn van alle Vlamingen tevreden mensen wil maken zal wel altijd een geheim blijven; we zouden liever zien dat De Lijn al zou willen proberen om minstens alle personeelsleden tevreden te houden. Met de acties van de laatste maanden in het achterhoofd lijkt ons dit al een immense opdracht waar men zijn handen mee vol zal hebben ! Helaas kunnen wij niet anders dan vaststellen dat wij (reiziger en personeel) er vandaag NIET op vooruit gaan, integendeel zelfs. Besparingen en afbouw van het aanbod vallen ons ten deel. In 2011 zal dit niet anders zijn, erger nog in 2011 zal zich dit pas ten volle manifesteren. De uitspraak van minster Crevits “snoeien om te groeien” nemen wij dan ook zeer letterlijk en wij willen dat op zijn minst deze beheersovereenkomst duidelijk stelt dat 2011 een overgangsjaar vormt, met garanties op groei vanaf 2012 en dit gedurende de hele looptijd van de overeenkomst. Indien hierover geen duidelijk akkoord met de Vlaamse Regering wordt omschreven, vrezen wij dat in de gegeven omstandigheden ( besparingen 2010-2011) de nieuwe beheersovereenkomst enkel een liefdesverklaring zal worden met positieve boodschappen van en naar beide partijen, maar dat de naakte werkelijkheid helemaal anders zal lopen.
Wij willen voor het personeel een toekomst omschreven zien die er niet enkel op gericht is om “het hoofd net boven water te kunnen houden”
Zal de Vlaamse regering en minister Crevits de belofte “dat er na 2012 geen verdere besparingen voor De Lijn meer nodig zijn” wel hard kunnen als we nu al lezen dat “de overheid“ voor een besparingsoperatie van minstens 25 miljard euro staat en dat men bij de onderhandelingen voor een nieuwe federale regering een grotere ‘financiële verantwoordelijkheid’ en ‘extra bevoegdheden’ van de gewesten verwacht. Komt De Lijn dan niet opnieuw op een zwart besparingslijstje te staan ? Hierbij nog 3 bedenkingen waarop we graag een antwoord hadden: 1. Op pagina 15 lezen we droogjes dat “op vraag van één van de ondertekenende partijen” deze Beheersovereenkomst “opnieuw onderhandeld en aangepast” kan worden. Tekenen we dan geen blanco cheque die elk jaar kan verscheurd worden ? Het lijkt ons in alle geval geen teken van een ernstige overeenkomst. 2. Over de hoogte van de dotaties voor De Lijn de komende 5 jaren staat er nergens iets in de tekst. Ook zelfs geen vergelijking met het verleden waar men zou kunnen op terugvallen. Hoe kan men nu een ernstig contract aangaan als men niet weet over welke budgetten De Lijn zal kunnen beschikken om die groei (met factor XX) ook echt mogelijk maken. Is daar nu al iets over geweten ? 3. Is het plan 2020 (dat nog altijd vele sneltrams overal te lande voorziet, terwijl er nu zels geen geld is om her en der nog simpele bussen te laten rijden) in deze context nog realistisch ? Vanaf 2012 heeft men dan nog net 8 jaar om de wereld te veranderen. Doelstellingen naar de klant: - De Lijn engageert zich in deze Beheersovereenkomst om de aangeboden dienstregelingen voor de klanten te respecteren. Op dit ogenblik wordt in de dienstregelingen zwaar gesnoeid. Wat heeft een reiziger aan een strikte dienstregeling die gerespecteerd wordt door De Lijn, weliswaar met een frequentie van één voertuig per uur, terwijl dit voorheen misschien één per half uur was. Men draait er blijkbaar zijn hand niet meer voor om, om zelfs op een van de paradepaardjes van De Lijn, de kustlijn, de frequentie terug te schroeven. Vroeger was een overstap voor de klant zowat een vloek, nu een normale service. Bovendien worden heden te pas en te onpas diensten afgeschaft wegens personeelstekort, (soms meerdere diensten per dag vanuit één stelplaats) waarover de reiziger helemaal niet ingelicht wordt. Kortom , om aan dit engagement echt te kunnen voldoen zullen bijkomende aanwervingen noodzakelijk zijn. Daarover lezen we weinig of niets in deze Beheersovereenkomst ! - Tegen medio 2013 krijgt de klant een elektronisch vervoersbewijs ….
ACOD stelt nogmaals dat het nieuwe reizigersregistratiesysteem meer dan 125 miljoen euro ( 5 miljard BF) zal kosten. Dit bedrag is buiten alle proporties en zal voor de klant • geen enkele extra gereden kilometer betekenen, • niet ten goede komen aan het comfort, het bereik, de frequentie of de veiligheid • Bovendien zullen de diverse groepen rezigers enkel en alleen het risico lopen beboet te worden als zwartrijder op het ogenblik dat zij zich niet op de juiste wijze “contactloos” hebben geregistreerd. De klant zal ondanks deze enorme investering weinig of geen voordeel hebben bij dit “aanbod” waar de beheersovereenkomst bol van staat , maar de reiziger zal wel de onvermijdelijke hinder ondervinden ten gevolge van de besparingen 2010-2011. Het is voor ons duidelijk dat de politieke voetafdruk van liberale zijde (om Annick De Ridder en anderen niet bij naam te noemen ….) in deze Beheersovereenkomst is geslopen. Zij willen een mega-investering van 125 miljoen euro om De Lijn te leren tellen en wij begrijpen echt niet waarom de directie van De Lijn zich zonder veel verweer op termijn zo de nek gaat laten omwringen. Men wil blijkbaar naadloos overstappen van de doelstelling om via de basismobiliteit het openbaar vervoer te garanderen naar een “vraaggestuurd” openbaar vervoer. De bedoeling is wel duidelijk: De Lijn leren ‘tellen’ om te weten wat men gaat afschaffen. Wij zouden graag duidelijkheid hebben of men nu de doelstelling van ‘basismobiliteit’ wil verlaten (veel vinden we daar niet meer van terug in deze Beheersovereenkomst), en zo neen hoe men dan water en vuur wil verzoenen. De terechte vraag van reizigers die nu door de besparingen hun bus of tram zien verdwijnen behoort nu al blijkbaar niet meer tot de categorie “vraaggestuurd openbaar vervoer”. ACOD blijft bij haar standpunt dat er heel andere prioriteiten zijn die met het bedrag van 125 miljoen euro kunnen gerealiseerd worden. Een registratiesysteem dat niet waterdicht is, tenzij er boven op de 125 miljoen NOG extra wordt bij geïnvesteerd, en dat erop gericht is de latere dotaties aan De Lijn aan te passen aan het aantal geregistreerde reizigers is voor ons onaanvaardbaar. Elke reiziger die op één of andere manier ongeregistreerd gebruik zal maken van het openbaar vervoer zal verloren gaan voor het bepalen van het exploitatiebudget. De beheersovereenkomst zet de krijtlijnen voor de toekomst uit, en ACOD verwittigt vandaag voor de gevolgen van deze onverantwoorde investering, waar uiteindelijk enkel het personeel voor dreigt op te draaien. Zijn er dan echt geen andere goedkopere opties om compatibel te zijn met het MOBIB systeem van de MIVB ? Welke investeringen gaat bvb de TEC doen om het vervoersbewijs te uniformiseren ? Kunnen wij hieruit geen lessen trekken, want voor zo ver wij weten gaat de TEC in geen geval gelijkaardige zeer zware investeringen doen op dit vlak.
Doelstellingen naar het personeel toe: ACOD kan met een gerust geweten stellen dat De Lijn op dit ogenblik de bal volledig mis slaat voor wat haar hoofddoelstelling betreft : “De Lijn wil een bedrijf waar de medewerkers gemotiveerd zijn en zich gewaardeerd voelen”. Sinds de oprichting van De Lijn is er nog nooit zoveel van het personeel geëist dan vandaag. Bovendien beogen de besparingsmaatregelen, in het stadium waarin ze zich nu bevinden, veelal de afschaffing van buffertijden en het niet respecteren van rij- en rusttijden. Dit is voor ons onaanvaardbaar en de onvrede daarover is dan ook de laatste maanden uitgebarsten. Bovendien is het sinds de implementatie van Nieuwe Wegen voor Exploitatie nog nooit zo slecht gegaan voor het personeel in de stelplaatsen dan nu. Nieuwe software voor nieuwe diensten, in handen van sommige totaal onervaren nieuwe regiomanagers, leiden tot absurde situaties waarvan enkel en alleen de chauffeurs het grote slachtoffer zijn. De ervaren specialisten op dit gebied zijn, ondanks ons uitdrukkelijk verzet, aan de kant geschoven. Nochtans waren zij de enigen (buiten onze eigen militanten) die vandaag hun volle waarde en expertise hadden kunnen benutten voor een verantwoorde efficiëntieverbetering bij De Lijn. ACOD heeft al 2 jaar geleden gewezen op het gevaar om zowat de ganse top van exploitatie te vervangen. Het officieel standpunt van De Lijn, met name van Mevrouw Lieten en De Heer Raa was : “KENNIS IS NIET BELANGRIJK voor deze aanwervingen, het zullen en moeten allemaal ‘people managers’ zijn, en enkel daar zullen ze duchtig op getest worden. Vaardigheden kunnen ze dan later wel aanleren.” Wel die nieuwe ‘people managers’ hebben het gedaan gekregen dat er voortdurend stakingen zijn geweest. Die zogezegde ‘people managers’ zijn over de ganse lijn dik gebuisd in het omgaan met personeel ! We hebben nu in de praktijk gezien waartoe NWVE geleid heeft, wij hebben er genoeg van. De Lijn heeft met NWVE bovendien dik boven hun stand geleefd, want de Vlaams Regering heeft daar nooit geld voor gegeven. Daar dragen we nu vandaag in dit besparingsjaar nog volop de gevolgen van. De personeelsvermindering had niet zo drastisch hoeven te zijn als er niet zoveel bijkomende aanwervingen van dergelijke topfuncties waren geweest. En last but not least. ACOD verwittigt de directie nu reeds dat, na alles wat een chauffeur nu al te verteren heeft gekregen met de besparingen, wij niet zullen tolereren om de eventuele nieuwe topfuncties van volgend jaar opnieuw te gaan betalen op onze rug. Wij kondigen nu al aan dat indien ons een nieuwe reeks dure ‘people managers’ zullen opgedrongen worden (hetzij teamchefs of andere), nadat er eerst 440 arbeidsplaatsen zijn verloren gegaan bij exploitatie, we daartegen harde acties niet uit de weg zullen gaan! Na de zure appel van 2010 en 2011 opteren wij prioritair voor het herstel van alle besparingsmaatregelen, en een snel herstel van de oorspronkelijke personeelsbezetting (chauffeurs, technische diensten, bedienden ).
We lezen in de tekst: “De Lijn creëert een stimulerende en respectvolle werkomgeving zodat onze vriendelijke en competente medewerkers onze ambassadeurs zijn.” Einde citaat. Indien men dit echt wil realiseren op de werkvloer moet er zeer dringend gewerkt worden aan de luisterbereidheid naar het personeel, en aan het respect voor de sociale dialoog en moet er dringend gewerkt worden aan het herstellen van de rust en de continuïteit binnen exploitatie.
Over de engagementen van de Vlaamse Regering en de financiële bepalingen: ACOD is vragende partij om expliciet te vermelden dat de Vlaams Regering de nodige middelen op tafel zal te leggen voor “elke bijkomende en niet voorziene opdracht die aan De Lijn wordt opgelegd”. De ervaring met de vorige beheersovereenkomst leert ons dat dit NIET is gebeurd in het verleden. Bovendien staan wij erop dat de mogelijkheid geformuleerd wordt voor de overheveling van projectgebonden exploitatiekosten naar investeringskosten. Zoals De Lijn wel bekend, is de zeer grote personeelsinzet, gedurende een lange periode voor het Retibo-project, hier een sprekend voorbeeld van. Ook de bevestiging dat in de toekomst de te affecteren inkomsten ten goede zullen komen aan het exploitatiebudget ontbreekt in de overeenkomst. ACOD verzoekt De Lijn in de tekst van deze beheersovereenkomst “het nodige voorbehoud” te maken over het in de toekomst verder werken in PPS, en in zoverre dit mogelijk is, de voorkeur te geven aan investeringen via kapitaalsubsidies. De ervaring tijdens de duurtijd van de vorige beheersovereenkomst leert ons dat de PPS constructies : • de kostprijs van een investeringsproject enkel buitensporig de hoogte injagen, • dat de beoogde snelle progressie in het hele traject, vanaf voorontwerp tot en met uitvoering van een investeringsproject, helemaal niet behaald werd • dat de risico’s die de privé sector moet nemen uiteindelijk gedragen worden door de overheid, lees: belastingbetaler, en dat hierdoor het hele principe en bestaansreden van publiek private samenwerking op de helling komt te staan. We lezen in de tekst dat men voor de verhouding pachters/regie de 50/50 als “streefdoel” omschrijft. Wil dit zeggen dat men de mogelijkheid open laat om dit te verhogen of te verlagen ? Voor ACOD is alleszins een verdere afbouw van het aandeel in eigen regie absoluut onaanvaardbaar. Wij willen als ACOD ook nog over een aantal andere thema’s die in de Beheersovereenkomst worden aangeraakt ons advies geven of verduidelijkingen vragen: - In naam van de reiziger en het personeel wensen wij ons sterk te keren tegen het voornemen van de Vlaamse Regering voor de invoering van een kilometerheffing voor personenwagens, • zolang dat door diezelfde regering gesnoeid wordt in het openbaar vervoeraanbod • en men het openbaar vervoer meer en meer vraaggericht wil inzetten.
Met andere woorden : in de vervoergebieden waar er heden frequentieverminderingen worden doorgevoerd of waar de bezettingsgraad op de Lijnvoertuigen aanleiding geeft tot afschaffing van het aanbod wordt de burger die aangewezen is op eigen vervoer financieel bestraft door een kilometerheffing. Dit is tegelijkertijd warm en koud blazen en een ernstig toekomstig vervoerbeleid onwaardig. - Overigens, wat bedoelt De Lijn met ‘van deur tot deur’ als competitieve verplaatsing ? Zijn er plannen voor Lijntaxi’s ? Voor ACOD is taxivervoer helemaal geen taak voor een openbaar vervoerbedrijf. - Hoe gaan die Lijnmanagers het personeel stimuleren om de eigen taken in vraag te stellen, wat gaat De Lijn doen met al deze verbetervoorstellen. Zullen die voorstellen top down gaan, of juist andersom ? Wat bedoelt De Lijn in deze context met “een passende verloning”? Wat bedoelt De Lijn juist met het in vraag stellen van de eigen werking. Wat stelt De Lijn vandaag zelf in vraag; waren we dan toch niet helemaal goed bezig zoals ons jarenlang werd voorgehouden. Een nieuwe kritische wind door De Lijn laten waaien, daar zijn we beslist niet tegen. We stellen daarom aan de directie voor om alle verslagen van de Ondernemingsraden en andere overlegorganen eens goed uit te pluizen naar alle meldingen van de vakbonden over zaken die al lang eens in vraag hadden moeten gesteld worden ? U zal daar beslist een ware schatkamer aan verbetervoorstellen terugvinden. - Interne en externe doorstroming : wat hebben de maatregelen uit de vorige Beheersovereenkomst al effectief opgebracht? Nochtans is dit een middel waar zeer belangrijke efficiëntiewinsten te realiseren zijn. Onze algemene indruk is dat hier nog zeer veel werk aan de winkel is. (Is hier een overzicht of evaluatie van mogelijk ) - Overal zijn er tegenwoordig zeer veel omleidingen die onder andere extra kilometers tot gevolg hebben, hinder voor reizigers en problemen met de rij- en rusttijden voor de chauffeurs. Moet daar door de Vlaamse Overheid in de beheersovereenkomst geen compensatie, extra middelen voor voorzien worden. - Compensaties voor uitzonderlijke kosten en minderopbrengsten: Wat is hierbij bedoeld ? - Wat bedoelt De Lijn met “dode uren” ? Zijn onze rusttijden voor De Lijn misschien ook dode uren ? - Over de ‘overbezettingnorm’ die men wil invoeren: Wat is die ‘norm’ ? Wat bij overschrijding ? Komen er dan automatisch extra bussen ? Of is dit ook iets voor ‘na 2012’ … - Veilig op Weg: Zijn er objectieve criteria om te bepalen of het aantal agressiegevallen stijgt of daalt en moeten er geen maatregelen komen om het voorkomingbeleid daar dan op af te
stemmen (verhoging technische middelen (bvb camerabewaking) of aanpassing van het personeelseffectief). - Hoe zal de kostendekkingsgraad verhoogd worden als de tarieven enkel aan de index mogen aangepast worden. De index is trouwens eigenlijk een nuloperatie, en efficiëntiewinsten zijn ook een eindig verhaal. - De Lijn wil veel ‘weten’ (cfr reizigerstevredenheid). Gaat De Lijn ook een ‘personeelsmonitor’ invoeren, om de graad van tevredenheid bij het personeel te bekijken ? Dat zou in alle geval wel helpen om te ‘weten’ of de grote doelstelling van gemotiveerd personeel dat zich gewaardeerd voelt wel klopt en om de realiteit af te toetsen met ambities. - De Lijn wil “maturiteitsniveau 3” nastreven. Wij zijn uiteraard erg benieuwd naar het maturiteitsniveau van De Lijn en waar we dan nog wel ‘prematuur’ zouden zijn ….. Graag wat meer verduidelijking. - We hadden graag ook al de resoluties en andere verwijzingen, die overal opduiken in de tekst, als toevoeging bij het verslag gekregen. - Als uitsmijter en om te eindigen nog dit. Ik herneem nog even dit citaat uit de Beheersovereenkomst opdat we het niet zouden vergeten: “De Lijn creëert een stimulerende en respectvolle werkomgeving zodat onze vriendelijke en competente medewerkers onze ambassadeurs zijn.” We vernamen dat de technische diensten (in opdracht van de centrale diensten) bezig zijn om zowel de airco’s als de verwarming op de bussen op een “spaarstand” te zetten. Als De Lijn in haar blinde besparingswoede ook nog de chauffeur-ambassadeur in de kou wil zetten (letterlijk dan deze keer), dan mag U zich wel verwachten aan een vriendelijke “dikke truien-dag” van Uw competente medewerkers. Maar dan wel thuis, achter de Leuvense stoof ! Zo ziet men maar dat er dikwijls een hemelsbreed verschil ligt tussen mooie intenties in teksten en de dagdagelijkse realiteit op de werkvloer. Misschien erg veel vragen en veel kritische opmerkingen. Maar het gaat dan ook over de toekomst van ons bedrijf waar wij als vakbond om bezorgd zijn maar waar wij als vakbond ook ‘Samen mee Vooruit’ willen gaan. Voor ACOD-TBM Lafosse Francis woordvoerder Algemene Ondernemingsraad 10/09/2010.
