Informatie over het verwijderen van de prostaat vanwege kanker
INFORMATIE OVER HET VERWIJDEREN VAN DE PROSTAAT VANWEGE KANKER De folder geeft u informatie over de volledige verwijdering van de prostaat vanwege prostaatkanker (radicale prostatectomie). U leest hierin over de voorbereiding, de operatie, de mogelijke risico’s, complicaties en de nazorg. De prostaat De prostaat is een klein orgaan rond de plasbuis, vlak onder de urineblaas. Het is een klier die vocht produceert en uitscheidt. Het vocht dat door de prostaat wordt aangemaakt helpt de zaadcellen in leven te houden en komt bij de zaadlozing met de zaadcellen naar buiten. Sperma bestaat dus uit prostaatvloeistof waarin zaadcellen zitten. De prostaat is daarom van belang voor de vruchtbaarheid.
1. anus 4. plasbuis
2. prostaat 5. darmen
3. blaas
Prostaatkanker Bij het ouder worden, ontstaan er veranderingen in het weefsel van de prostaat. De prostaat kan in grootte toenemen maar er kan ook kwaadaardigheid (kanker) in de prostaat ontstaan. De kans op kwaadaardigheid neemt toe met de leeftijd. Als de kanker beperkt is tot de prostaat is er de mogelijkheid te opereren en de prostaat te verwijderen.
1
Voorbereiding U wordt één dag voor de operatie opgenomen op de gecombineerde afdeling gynaecologie en urologie. U heeft die dag een gesprek met de verpleegkundige en de zaalarts. Ook komen de uroloog en de anesthesioloog bij u langs. Omdat de darmen vlak achter de blaas en prostaat liggen, is het nodig dat de darmen zo leeg mogelijk zijn. Hiervoor krijgt u de avond voor de operatie een klysma. Om de vorming van trombose (bloedstolsels) tegen te gaan, krijgt u iedere dag een prikje (Fraxiparine). Voor de operatie wordt het operatiegebied geschoren. Voor de operatie mag u vanaf een bepaald tijdstip niet meer eten of drinken. De operatie Op de operatiekamer krijgt u eerst een epiduraal katheter, een dun slangetje dat door de anesthesioloog wordt ingebracht tussen de wervels in de rug. Hierop kan een pijnpompje worden aangesloten om de pijn gedurende de eerste dagen na uw operatie te verminderen. Bij de operatie maakt de uroloog een snee van navel tot aan het schaambeen en worden prostaat en zaadblaasjes verwijderd. Een radicale prostatectomie wordt alleen verricht bij prostaatkanker die zich niet heeft uitgezaaid. Omdat nooit volkomen zeker is of er geen uitzaaiingen aanwezig zijn, zal de uroloog eerst de lymfeklieren links en rechts van de prostaat verwijderen. De lymfeklieren worden direct onderzocht door de patholoog. Treft de patholoog daarin uitzaaiingen aan, dan wordt de operatie afgebroken. Andere behandelmogelijkheden zal de uroloog na de operatie met u bespreken. De uroloog zal proberen de zenuwen, aan de achterzijde van de prostaat, zoveel mogelijk te sparen. Deze zijn belangrijk voor de erectie. Tijdens de operatie wordt opnieuw een aansluiting gemaakt tussen de blaas en het overgebleven gedeelte van de plasbuis. U krijgt een blaaskatheter om het operatiegebeid rust te geven en om urine te laten afvloeien. Om het wondvocht af te kunnen voeren uit het wondgebied, worden er drains achtergelaten. Door de narcose liggen uw darmen een tijd stil tijdens de operatie. Zij hebben ook na de operatie tijd nodig om weer op gang te komen. Hierdoor kan de maag geen maagsappen afvoeren. Daarom krijgt u tijdelijk een slangetje in de maag (maaghevel). 2
Na de operatie Na de operatie gaat u naar de uitslaapkamer om verder wakker te worden. Indien de controles stabiel zijn en u goed aanspreekbaar bent, gaat u terug naar de afdeling. Afhankelijk van uw herstel verwijderen wij de maaghevel en drains. Bij blaaskrampen kunnen in overleg met de arts medijnen worden voorgeschreven. Op dag twee na de operatie mag u weer uit bed. In overleg met de arts wordt het drinken van water op de operatiedag langzaam opgevoerd naar vrij drinken, vloeibaar tot vast voedsel, alles afhankelijk van uw situatie. De hechtingen worden 8 tot 10 dagen na de operatie verwijderd. Nazorg U gaat met een katheter naar huis. Deze is noodzakelijk voor het goed laten aflopen van urine uit de blaas en om de nieuwe verbinding tussen de blaas en plasbuis te laten genezen. Deze blijft drie weken zitten. Van de verpleegkundige krijgt u uitleg over de verzorging van de katheter. U krijgt materiaal mee bij ontslag. Indien de katheter er onverwachts uitvalt, moet u direct contact op te nemen met uw uroloog. Bij het douchen kunt u de katheter gewoon mee wassen. Belangrijk is ook om veel te blijven drinken, circa 2 tot 2,5 liter per dag. Leefregels • voldoende drinken; • voldoende vezels voor een regelmatige stoelgang; zonodig met medicatie (lactulose); • niet eerder dan na 6 weken beginnen met bekkenbodemoefeningen; • geen zware arbeid gedurende 6 weken na de operatie • tot 6 weken na de operatie niet fietsen; • auto rijden mag maar u kunt minder geconcentreerd zijn; • een juiste toilethouding. Risico’s en complicaties Een probleem waar u na de operatie mee te maken krijgt is urineverlies. Dit heeft te maken met een meestal tijdelijke beschadiging van de spieren, waarmee u de urine ophoudt. Het verwijderen van de katheter wordt op de polikliniek gedaan. ’s Middags komt u nog een keer terug op de polikliniek om de rest urine te bepalen in de blaas. Wanneer de katheter is verwijderd, hebben veel mannen moeite met het ophouden van de urine. Dat betekent dat u kleine beetjes urine kunt verliezen bij bijvoorbeeld niezen, hoesten, tillen enz. Meestal is deze
3
incontinentie van korte duur en door regelmatig oefenen van de bekkenbodem en de juiste toepassing van leefregels kunt u al binnen enkele weken verbetering opmerken. Na verloop van één jaar kunnen de meeste patiënten hun plas weer ophouden. Bij 10% van de mannen kunnen blijvende vormen van incontinentie ontstaan. Complicaties op langere termijn Zenuwen en bloedvaten die zorgen voor de erectie lopen aan de achterzijde vlak tegen de prostaat en zijn vaak zeer moeilijk te zien. De uroloog zal bij de operatie zoveel mogelijk deze zenuwen intact laten. Afhankelijk van de uitgebreidheid van de prostaatkanker moeten soms zenuwbundels mee worden verwijderd. Als de zenuwbundels niet gespaard kunnen worden, is een erectie niet meer mogelijk. Het kan soms lang duren voordat echt duidelijk is dat de erectiestoornis definitief is. De prostaat produceert het zaadvocht bij de zaadlozing. Door verwijdering van de prostaat met de zaadblaasjes, is het niet meer mogelijk om een zaadlozing te krijgen. U kunt nog wel het gevoel van klaarkomen behouden, het orgasme. Weer thuis Na uw ontslag uit het ziekenhuis blijft u ongeveer 10 jaar onder controle bij de uroloog. Heeft u nog vragen, dan kunt u die stellen aan de arts of de verpleegkundig consulent oncologie gynaecologie/ urologie, telefoon polikliniek urologie (023) 545 3160. Telefonisch spreekuur consulenten Maandag tot en met donderdag van 8.30 tot 17.00 uur via nummer 06-1103 8957 of 06-1103 8958. Indien u geen contact krijgt, kunt u de voice-mail inspreken; u wordt dan zo spoedig mogelijk teruggebeld.
4
www.kg.nl
Locatie noord Vondelweg 999 Haarlem Locatie zuid Boerhaavelaan 22 Haarlem Postadres Postbus 417 2000 AK Haarlem Telefoon: (023) 545 35 45 e-mail:
[email protected]
1092257-08-2010
