Verantwoordelijkheid en veiligheid op de werkplek/ stageplaats 20 oktober 2015 Veerle De Saedeleer Juridisch adviseur
Het navb binnen Constructiv (1) Navb-cnac Constructiv, kortweg het navb, is het preventie-instituut van de bouw. Onder de noemer Constructiv werken we samen met: het fvb: vakopleiding het fbz: aanvullende sociale voordelen pensio b: pensioenen
p. 2
Opdracht Het navb wil het welzijn in de bouw bevorderen, met de nadruk op de preventie van arbeidsongevallen en beroepsziekten. Verder vervullen we ook een rol bij de begeleiding en re-integratie van slachtoffers.
p. 3
Actiegebieden Advies en begeleiding
Coördinatie van posttraumatische dienstverlening
Onderzoek en ontwikkeling
Campagnes
Examens en opleidingen
Informatieverspreiding
p. 4
Website campagne “veilig werken op hoogte”
p. 5
Verantwoordelijkheid Na een (arbeids)ongeval Juridisch verhaal: ■ Feiten? ■ Schade? ■ Zijn er getuigen? ■ Wie heeft een fout begaan? ■ Wie vergoedt wie …wie kan worden aangesproken en door wie? Gedeelde verantwoordelijkheid
p. 6
Verantwoordelijkheid Burgerlijke aansprakelijkheid (BA): ■ Vergoeden van schade ■ (Arbeids)ongeval ■ Contractueel (stageovereenkomst) ■ Buitencontractueel (aansteller, bewaarder van een zaak, leerkrachten) ■ Verzekeringen (bv. arbeidsongevallenverzekering) !!!
p. 7
Verantwoordelijkheid Strafrechtelijke verantwoordelijkheid: ■ Inbreuk welzijnsreglementering ■ Niet verzekerbaar + individuele verantwoordelijkheid ■ Bewijslast en vervolging: arbeidsauditoraat (Pv TWW- klacht) ■ Sancties: ● 1°zie sociaal strafwetboek (1 juli 2011) ▪ Fout: niet naleven van welzijnsregels ● 2°zie strafwetboek (onopzettelijke slagen en verwondingen) ▪ Fout: nalatigheid – onvoorzichtigheid –niet opzettelijk ■ Rechtspraak: WG en/of hiërarchische lijn (HL) p. 8
Casus 1: project werkplekleren: Atheneum Melsgaard School
Centrum Leren en Werken “Melsgaard”
Directeur
Meneer den directeur
Praktijkleraar
Meester Ferre
Graad / leerjaar / Module metselaar richting Partner
Bouwbedrijf: “ bvba Dirk” Chapewerken: “De Storme”
p. 9
Casus 1 Toine is een 17 jarige jongen die de opleiding metselaar volgt in CL&W Melsgaard. Hij doet stage bij “bvba Dirk”. Toine heeft veel goede inzet, is ijverig, maar heeft weinig ervaring. “bvba Dirk” is bezig op een werf waar een privéwoning wordt gezet. Omdat de eigenaar er wat vaart wil achter zetten, zijn verschillende aannemers tegelijkertijd bezig die dag. Toine, neemt samen met meestergast Flor wat metselwerk voor zijn rekening. Om de facadesteen op maat te snijden, maken ze gebruik van een cirkelzaag.
p. 10
Casus 1 Flor rijdt snel even naar het magazijn om hun gehoorbeschermers te halen. Toine, ijverig als hij is, begint alvast met het slijpen zonder de nodige omkadering of veiligheidsinstructies. Intussen is chapewerken “De Storme” binnen in de woning chape aan het leggen. De vrachtwagen mengt de materialen en pompt deze via een darm naar binnen. Hier zit behoorlijk wat kracht achter. De darm wordt op de grond gehouden door middel van enkele cementzakken. Toch wringt de darm zich los. Hevig schudt deze heen en weer en raakt hierbij de cirkelzaag waar op dat moment Toine aan het werken is. De zaag kantelt en verwondt Toine zeer ernstig aan zijn linkerhand. p. 11
p. 12
Casus 1: partijen Toine = stagiair, 17 jaar, onervaren School Bvba Dirk = aannemer Flor: ■ meestergast – hiërarchische lijn ■ ervaren werknemer bij de aannemer bvba Dirk
Meerdere aannemers op de werf waaronder “De Storme” = nevenaannemer Eigenaar woning = opdrachtgever p. 13
Casus 1 Eigenaar woning Bvba Dirk
School
Toine
De Storme
FLOR
p. 14
Casus 1: verantwoordelijkheid van de diverse partijen I. Relatie school - stagiair - aannemer : Stagiair = WERKNEMER (welzijnswet) Stagiair = elke leerling of student die in het kader van een leerprogramma georganiseerd door een onderwijsinstelling, daadwerkelijk arbeid verricht bij een werkgever, in gelijkaardige omstandigheden als de werknemers in dienst van de werkgever, en dit met het oog op het opdoen van beroepservaring (KB ter bescherming van stagiairs) WERKGEVER = werkgever die stagiair tewerkstelt (KB)
II. Relatie eigenaar woning (opdrachtgever) en diverse aannemers Meerdere aannemers op de werf: tijdelijke of mobiele bouwplaats (hoofdstuk V welzijnswet + KB TMB) p. 15
Casus 1: relatie school - stagiair aannemer : Bvba Dirk = Werkgever = eindverantwoordelijke : (kader/ opleiding/middelen) Verplichtingen (KB stagiairs) ■ Risicoanalyse (RA) uitvoeren: ● Vormt de basis van de werkpostfiche ■ Preventiemaatregelen voorstellen ■ Verbod tewerkstelling aan bepaalde activiteiten ■ Informatie-uitwisseling (resultaten RA en welk GT) met de school ■ Organisatie van het gezondheidstoezicht ■ Onthaal en begeleiding p. 16
Casus 1:relatie school - stagiair aannemer : Verbod tewerkstelling aan bepaalde activiteiten ■ Cirkelzaag (arbeid met gevaarlijke machine) ■ Tenzij: ● Arbeid is onontbeerlijk voor beroepsopleiding ● Arbeid in het bijzijn van een ervaren werknemer ● Werkgever gaat na of preventiemaatregelen effectief zijn en gecontroleerd worden door lid HL ▪ PBM: gehoorbescherming ? ▪ Andere maatregelen: slijpen – zie campagne kwartsstof ▪ Instructies werken met cirkelzaag = ontbreekt p. 17
Casus 1: relatie school - stagiair aannemer : Bvba Dirk: Arbeidsongeval (AO) ■ Ernstig AO: onderzoek + omstandig verslag aan TWW ■ Bijzonder ernstig AO: onmiddellijk melden aan TWW ■ Neemt bewarende maatregelen om herhaling te voorkomen ■ Opname in statistieken ■ Geen wettelijke verplichting om samen te werken met school rond ernstig arbeidsongeval (school geen WG van Toine) ● Samenwerken: algemene zorgvuldigheidsplicht ● Moet samenwerken met aannemer “De storme”
p. 18
Casus 1:relatie school - stagiair aannemer : Flor = HL ■ Beslissingen nemen/instructies geven ■ Ongevallen en incidenten onderzoeken en maatregelen voorstellen ter voorkoming ■ Effectieve Controle op arbeidsmiddelen, collectieve en persoonlijke beschermingsmiddelen, gebruikte stoffen en preparaten + maatregelen nemen om einde te stellen aan onregelmatigheden ■ Waken over naleving van instructies (als die er zijn !!)
Flor = ervaren werknemer ■ “In het bijzijn van ervaren werknemer” = verantwoordelijkheid van de werkgever om hier op toe te zien ■ Werknemer = verantwoordelijkheid beperkt
p. 19
Casus 1: relatie school - stagiair aannemer : School: Geen werkgever tov stagiair Coördinerende rol en ondersteunende rol (stage voorbereiden, opvolgen, evaluatie) School geeft arbeidsongeval aan bij de verzekeraar Verantwoordelijkheid school?: zie oa. stageovereenkomst
p. 20
Casus 1:relatie school - stagiair aannemer : Toine? 17 jaar – minderjarig WN ■ Naar best vermogen (ifv opleiding/instructies) zorg dragen voor eigen veiligheid en veiligheid andere betrokkenen ● Juiste wijze gebruik maken van PBM (gehoorbescherming...) ● Juiste wijze gebruik maken van machines ● .. Opleiding en instructies ! Toine begaat een fout (?) - gedeelde verantwoordelijkheid p. 21
Casus 1:relatie bouwheer en diverse aannemers Eigenaar = opdrachtgever (bouwheer) ■ Veiligheidscoördinator aangeduid (zelf of via zijn architect) ■ Er op toezien dat de veiligheidscoördinator zijn rol vervult (controleplicht) Bvba dirk = 1 van de aannemers op een TMB ■ Samenwerken en risico’s uitwisselen met andere aannemers ■ Ernstig AO: samenwerken met aannemer “De Storme” Rol aannemer “De Storme” : fout ? – gedeelde verantwoordelijkheid Toine = werknemer op een TMB ! p. 22
Casus 2: project werkplekleren: “De Bouwdoos” School
Vr o l i j k e M i d d e l b a r e S c h o o l “ D e Bouwdoos”
Directeur
Anita De Meester
Praktijkleraar
Luc De Metselaar
Graad / leerjaar / 3e graad / 5e leerjaar / Ruwbouw richting Partner
Bouwbedrijf “The Constructor”
p. 23
Casus 2 Jordy is een 15 jarige jongen. Hij is leerling in het 3e jaar ruwbouw in “ De Bouwdoos”. Momenteel vinden werken plaats aan de school zelf. Om aan het capaciteitsprobleem tegemoet te komen, worden er extra lokalen gebouwd. De werken worden uitgevoerd door bouwbedrijf “the Constructor”. Omdat dit de uitgelezen kans is om de jongeren praktijkervaring te laten opdoen, komen de school en de aannemer overeen om de leerlingen te laten deelnemen aan dit proces.
p. 24
Casus 2 Alles verloopt goed, de voorbereidende werken vorderen goed en de metselwerken zijn ondertussen gestart. Jordy blijkt een goede kracht te zijn. Maar hij is soms wat verstrooid. Op een dag loopt hij naast de stelling waarop Marc, één van de medewerkers van “The constructor”, aan het metselen is. Verstrooide Jordy had zijn veiligheidshelm even afgezet en net op dat moment slaat het noodlot toe. Een van de snelbouwstenen glipt uit de hand van Marc en raakt Jordy vol in het aangezicht, met een lelijk letsel tot gevolg.
p. 25
Casus 2: partijen Jordy: 15 jaar – leerling Aannemer “the constructor” Marc: werknemer van de aannemer School: opdrachtgever van de werken
p. 26
Casus 2 School + personeel + leerlingen Jordy
Marc
The constructor
p. 27
Casus 2: verantwoordelijkheid van de diverse partijen I. Relatie school – aannemer: werken met derden (hoofdstuk IV welzijnswet) II. Relatie school –aannemer- Jordy
p. 28
Casus 2: relatie school - aannemer School = opdrachtgever: verplichtingen ■ Informatie bezorgen aan de aannemer ● Preventiemaatregelen - EHBO - brandbestrijding – evacuatie
■ Nagaan of werknemers van de aannemer de passende instructies en opleiding hebben ■ Onthaal ■ Coördinatie van de samenwerking ■ Ervoor zorgen dat aannemers de welzijnsverplichtingen eigen aan de school naleven ■ Overeenkomst sluiten p. 29
Casus 2: relatie school -aannemer Verplichtingen aannemer: ■ Welzijnsverplichtingen naleven ■ Informatie van de school overmaken aan de werknemers (Jordy) ■ Risico’s eigen aan de werken uitwisselen met de school ■ Meewerken aan de coördinatie en samenwerking
p. 30
Casus 2: relatie school - aannemer Overeenkomst school en aannemer: ■ Ernstig arbeidsongeval werknemers ■ School en aannemer = werkgevers dienen samen te werken ● Praktische afspraken inzake samenwerking ● Welke preventiedienst doet onderzoek ● Regeling rond de kosten ■ Ongeval Jordy: school is geen werkgever tov Jordy – geen wettelijke verplichte samenwerking
p. 31
Casus 2: relatie school – aannemer Jordy KB stagiairs van toepassing? ● Zie definitie: leerprogramma KB jongeren op het werk? ● Leerling = leerling die studierichting volgt waarvan het opleidingsprogramma voorziet in een vorm van arbeid die in de onderwijsinstelling wordt verricht ● Minderjarige werknemer (geen voltijdse leerplicht) Jordy = stagiair/jongere/ onder gezag van = WERKNEMER (welzijnswet) Aannemer = WERKGEVER – stelt Jordy te werk
p. 32
Casus 2: relatie school – aannemer Jordy Marc (werknemer) laat steen vallen Jordy: zet helm af Werkgever (aannemer): ■ Eindverantwoordelijke ■ Onderzoek en opmaak omstandig verslag Heeft Jordy een fout gemaakt (?)– gedeelde verantwoordelijkheid School verantwoordelijk ?: zie oa. stageovereenkomst
p. 33
Verantwoordelijkheid en veiligheid op de werkplek/stageplaats Positief benaderen Tijdig over nadenken en voorbereiden : ■ Wie is voor wat verantwoordelijk (zie rol WG welzijnsregl.) Communicatie Handvatten in de (welzijns)reglementering ■ Welzijnswet ■ KB stagiairs ■ KB tijdelijke of mobiele bouwplaatsen ■ … Verzekeringspakket up to date ? p. 34
