Stadsenquête Leiden 2010
Hoofdstuk 42. Vrijwilligerswerk
Samenvatting Bijna vier op de tien Leidenaren verricht op dit moment vrijwilligerswerk. Sinds 2001 is het percentage vrijwilligers dat in de Stadsenquête gemeten wordt ieder jaar licht gestegen. Ook dit jaar is weer een lichte stijging te zien. De meeste vrijwilligers zijn werkzaam binnen de gemeente Leiden en besteden enkele uren per week aan het vrijwilligerswerk. Vrijwilligers zijn relatief vaak werkzaam bij een sportvereniging, actiegroep/ belangenorganisatie, kerkelijke of levensbeschouwelijke organisaties, de zorg- en dienstverlening, onderwijs, kunst & cultuur of een bewonerscommissie/buurtvereniging. Het vrijwilligerswerk in Leiden wordt gecoördineerd door iDOE. Vroeger heette dit Steunpunt Vrijwilligerswerk/WAVeS. Van alle Leidenaren is bijna een kwart bekend met dit contactpunt, waarvan 13% ook bekend is met de nieuwe naam iDOE. Van alle Leidenaren heeft 3% er wel eens gebruik van gemaakt.
Vragenlijst De volgende vragen gaan over vrijwilligerswerk. 1. Vrijwilligerswerk gaat niet alleen om zorg of dienstverlening, maar ook om bijvoorbeeld bardiensten bij een vereniging, schrijven voor een clubkrantje, lid zijn van een bestuur, hulp op school of activiteiten voor een kerk. Doet u aan vrijwilligerswerk? 1 ja Bij wat voor type organisatie(s)? (zie lijst) nr: ____ nr: ____ nr: ____ nee vraag 5 1. 2. 3. 4. 5. 6.
Ouderenorganisatie Jongerenorganisatie Migrantenorganisatie Vrouwenorganisatie Sportvereniging Organisatie voor zorg en dienstverlening 7. Mantelzorg 8. Zelfhulporganisatie 9. Kerkelijke of levenbeschouwelijke organisatie
10. Culturele organisatie (incl. Muziekverenigingen, koren e.d.) 11. Politieke en/of campagneorganisatie 12. Vakvereniging 13. Bewonerscommissie/ buurtvereniging 14. Club- en buurthuiswerk 15. Kinderopvang/ peuterwerk 16. School/ onderwijs 17. Actiegroep/ belangenorganisatie 18. Hobbyclub 20. Anders
2.
Bent u in deze organisatie(s) meer bestuurlijk, coördinerend of uitvoerend bezig? (meer antw. mogelijk) bestuurlijke taken coördinerende/ leidinggevende taken uitvoerende taken
3.
Hoeveel uur per week besteedt u hier in totaal gemiddeld aan? minder dan 2 uur 2-5 uur
1
Telefonisch is dit open gevraagd (zonder helpen), via internet is dit voorgecodeerd voorgelegd. Bij beide zijn maximaal 3 antwoorden mogelijk.
1
Stadsenquête Leiden 2010
6- 10 uur 10– 20 uur 21 uur en meer
4.
Verricht u het vrijwilligerswerk in of buiten de gemeente Leiden? in de gemeente buiten de gemeente in en buiten de gemeente
5.
Kent u het contactpunt voor vrijwillige inzet iDOE? Vroeger heette dit Steunpunt Vrijwilligerswerk/WAVeS. Zo ja: heeft u wel eens gebruik gemaakt van haar diensten?2 Gebruik? ja nee
Bekend Ja, iDOE bekend } alleen bekend onder oude naam} nee, geen van beide bekend
Uitkomsten In dit hoofdstuk wordt gekeken of en in welke mate Leidenaren aan vrijwilligerswerk doen. Vrijwilligerswerk gaat hierbij niet alleen om zorg of dienstverlening, maar ook om bijvoorbeeld bardiensten bij een vereniging, schrijven voor een clubkrantje, lid zijn van een bestuur, hulp op school of activiteiten voor een kerk.
42.1 Definiëring Het aantal vrijwilligers is sterk afhankelijk van de gekozen definitie en hoe de vraag aan de burgers wordt gesteld. Verschillen in definitie kunnen te maken hebben met het feit of vrijwilligerswerk wel of niet in georganiseerd verband plaatsvindt, in hoeverre en in welke mate mantelzorg wordt meegerekend en of mensen die minder frequent iets doen dit toch als vrijwilligerswerk herkennen en zo benoemen. In een landelijk onderzoek van het SCP3 ligt het percentage vrijwilligers in 2005 rond de 4 32%. Het CBS komt in 2008 op in totaal 57%, bestaande uit georganiseerd vrijwilligerswerk (42%) en informele hulp (30%).
42.2 Aantal vrijwilligers In de Stadsenquête Leiden is tot en met 2008 het vrijwilligerswerk steeds telefonisch bevraagd met een uitleg van het vrijwilligerswerk zoals in de voetnoot te zien5. Op deze manier toegelicht bleek het percentage vrijwilligers de afgelopen jaren toe te nemen tot bijna drie op de tien Leidenaren. Dit jaar dient er rekening te worden gehouden met een de gewijzigde onderzoeksmethodiek. Van de respondenten die telefonisch hebben meegedaan, geeft drie op de tien aan vrijwilligerswerk te verrichten. Van de mensen die via internet de vragen hebben beantwoord, geeft bijna de helft aan vrijwilligerswerk te doen. Mogelijk wordt dit deels veroorzaakt omdat internetrespondenten vaker betrokken burgers zijn, deels omdat men op het scherm de verschillende mogelijkheden voor zich ziet
2
Spreek uit op z’n engels: I DO, oftewel AI-DOE
3
SCP 2005, Tijdsbestedingsonderzoek: bevolking 12 jaar en ouder, vrijwilligerswerk bij organisatie CBS 2008: Bevolking 18 jaar en ouder, vrijwilligerswerk bij organisatie plus informele hulp Vrijwilligerswerk gaat niet alleen om zorg of dienstverlening, maar ook om bijvoorbeeld bardiensten bij een vereniging, schrijven voor een clubkrantje, lid zijn van een bestuur, hulp op school of activiteiten voor een kerk. 4 5
2
Stadsenquête Leiden 2010
en men zich zo realiseert wat er (ook) onder vrijwilligerswerk valt. Te zien is dat via internet mensen die beperkt (minder dan twee uur per week) vrijwilligerswerk vaker zichtbaar worden. Grafiek 42.2a: Omvang vrijwilligerswerk door Leidenaren 60%
50%
40% 21% 16%
30% 10% 9%
11%
10%
12%
10%
8%
7%
7%
8%
2004
2005
2006
2008
6% 20%
7%
8%
15% 12%
10%
10%
10%
10%
5%
5%
2002
2003
13%
10%
8%
14%
9%
minder dan 2 uur per week 2-5 uur per week 6 uur of meer per week
0% 2010 2010 2010 telef internet totaal
Omvang vrijwilligerswerk Onderstaande tabel geeft de omvang van het vrijwilligerswerk nogmaals, met iets meer detail. Leidenaren die de enquête via internet hebben ingevuld, noemen vaker vrijwilligerswerkzaamheden voor minder dan twee uur in de week. Mogelijk zijn dit werkzaamheden waar mensen bij telefonische enquêtes niet op komen. Tabel 42.2b: Aantal uur per week besteed aan vrijwilligerswerk (in % alle Leidenaren)
21 uur of meer per week 11-20 uur per week 6-10 uur per week 2-5 uur per week Minder dan 2 uur per week Geen vrijwilligerswerk
02/03
04/05
06/08
2010 tel
0% 2% 3% 10% 6% 78% 100%
1% 2% 5% 10% 8% 74% 100%
1% 1% 6% 11% 9% 72% 100%
1% 3% 4% 13% 11% 69% 100%
2010 interne t 1% 3% 6% 15% 21% 54% 100%
2010 totaal 1% 3% 5% 14% 16% 61% 100%
Soort organisatie De meeste vrijwilligers zijn actief bij een sportvereniging. Overige organisaties waarin men veelal actief is, zijn belangenorganisaties, de kerk, zorg- en dienstverlening, het onderwijs en culturele organisaties. Vergeleken met eerdere jaren valt op dat dit jaar vooral het actief zijn bij een sportvereniging en een belangenorganisatie (vaker door mensen die minder dan twee uur in de week vrijwilligerswerk doen) 6 vaker worden genoemd .
6
Vrijwilligers bij de telefonische methode noemen gemiddeld 1,1 sectoren en bij internet worden 1,4 sectoren aangeklikt.
3
Stadsenquête Leiden 2010
Mannen zijn vaker actief bij een sportvereniging, vrouwen bij een belangenorganisatie en binnen het onderwijs, 55-plussers verrichten vaker vrijwilligerswerk bij ouderenorganisaties, organisaties voor zorg en dienstverlening, bewonerscommissies en via mantelzorg. Tabel 42.3d: Meest genoemde sectoren huidig vrijwilligerswerk door vrijwilligers (in % alle Leidenaren, meerdere mogelijk)
Sportvereniging Actiegroep/belangenorganisatie Kerkelijke, levenbeschouwelijke organisatie Zorg en dienstverlening School, onderwijs Kunst en cultuur Bewonerscommissie, buurtvereniging Hobby/club Jongerenorganisatie Mantelzorg Ouderenorganisatie Politieke en/of campagneorganisatie Kinderopvang peuterwerk Club- en buurthuiswerk Anders Geen vrijwilligerswerk # niet gemeten
02/03
04/05
06/07
6% 1%
8% 1%
8% 2%
2010 tel 9% 3%
3% 3% 3% 3% 2% 0,5% 1% 1% 2% 1% # 1% # 78%
4% 4% 4% 2% 2% 1% 2% 1% 1% 1% 1% 1% 1% 74%
4% 3% 4% 3% 2% 2% 2% 1% 2% 1% 1% 1% 3% 72%
3% 3% 4% 2% 2% 1% 1% 1% 3% 1% 1% 2% 1% 69%
2010 2010 internet totaal 16% 12% 10% 7% 7% 4% 3% 5% 5% 3% 3% 4% 1% 3% 1% 1% 3% 54%
5% 4% 4% 4% 4% 2% 2% 2% 2% 2% 1% 1% 2% 61%
Vrijwilligers naar doelgroep Gemiddeld geeft bijna vier op de tien Leidenaren aan vrijwilligerswerk te doen. Vrijwilligerswerk wordt wat vaker gedaan door Leidenaren van middelbare leeftijd, hoger opgeleiden en vrouwen. Tabel 42.2c: Verrichten van vrijwilligerswerk naar doelgroepen
Totaal Sekse Man Vrouw
39% District Midden Noord 37% Zuid 40% West
37% 40% 38% 40%
Leeftijd 18-34 35-54 55+
Opleiding 33% Lager 41% Middelbaar 40% Hoger
30% 38% 43%
42.3 Plaats en soort vrijwilligerswerk Net zoals vorige jaren zijn de meeste vrijwilligers werkzaam binnen de gemeentegrenzen van Leiden. Ruim een derde van de vrijwilligers verricht (ook) vrijwilligerswerk buiten Leiden. Leidenaren die telefonisch hebben meegedaan aan de Stadsenquête geven iets vaker aan alleen binnen de gemeentegrenzen vrijwilligerswerk te doen.
4
Stadsenquête Leiden 2010
Tabel 42.3a: Plaats vrijwilligerswerk (in % vrijwilligers)
2002
Binnen gemeente Leiden Buiten de gemeente Leiden Beide
2003
2004
2005
2006
2008
2010 2010 tel interne t 75% 72% 69% 67% 67% 68% 70% 62% 17% 18% 19% 20% 20% 20% 19% 22% 9% 10% 12% 13% 13% 13% 12% 17% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100%
2010 totaal 65% 20% 15% 100%
Driekwart van de vrijwilligers verricht uitvoerende taken, ruim een kwart doet bestuurlijke werkzaamheden en 17% houdt zich bezig met coördinerende of leidinggevende activiteiten. Mannen en hoger opgeleiden nemen vaker plaats in het bestuur. Tabel 42.3b: Soort taken vrijwilligerswerk (meerdere taken mogelijk, in % vrijwilligers)
Bestuurlijk Coördinerend / leidinggevend Uitvoerend
2002 2003 2004 2005 2006 2008 2010 2010 2010 tel internet totaal 28% 33% 26% 35% 30% 31% 28% 26% 27% 20% 19% 20% 23% 21% 22% 21% 15% 17% 83% 73% 78% 83% 76% 84% 73% 78% 76%
42.4 Bekendheid en gebruik iDOE Het vrijwilligerswerk in Leiden wordt gecoördineerd door het contactpunt voor vrijwillige inzet iDOE. Vroeger heette dit Steunpunt Vrijwilligerswerk/WAVeS. Van alle Leidenaren is bijna een kwart bekend met dit contactpunt, waarvan 13% ook bekend is met de nieuwe naam iDOE en 10% het alleen kent onder de oude naam. Van alle Leidenaren heeft 3% wel eens gebruik gemaakt van de diensten van iDOE of haar voorganger. Tabel 42.4: Bekendheid iDOE en Steunpunt vrijwilligerswerk
iDOE bekend Alleen bekend onder oude naam: Steunpunt Beide onbekend
13% 10% 77% 100%
5
