08/10 Pieterskerk Leiden
vriendenbericht
jaargang 17/2 - augustus 2010 ISSN 1387-9952
2 vriendenbericht > mariavespers
Mariavespers: uniek muzikaal feest Vlaams ensemble Currende o.l.v. Erik van Nevel m.m.v. solisten: Claire Lefilliâtre - sopraan Emily van Evera - sopraan Julian Podger - tenor Charles Daniels - tenor Leo van Doeselaar - Van Hagerbeer-orgel (1643) Datum: 12 september. Aanvang: 14.30 u. Voor meer informatie: www.mariavespers.nl
Voor een musicus is elk concert, hoe kleinschalig ook, een heuse performance. Of het nu een bescheiden huisconcert betreft voor enkele genodigden of een prestigieus festivalconcert voor duizend luisteraars, de inzet van de doorwinterde muzikant is steeds honderd procent. Een concert waarbij je na afloop met het gevoel overblijft dat je je niet volledig hebt ingezet, je niet volledig hebt ‘gegeven’, schenkt geen beklijvende voldoening. Zelfs wanneer het publiek verpletterd is van vervoering terwijl de artistieke inzet wat gereserveerd was, dan mag de muzikant bijzonder dankbaar zijn voor het warme onthaal, maar het artistieke geweten voelt onvoldaan. Toch zijn er omstandigheden, zijn er locaties en is er een publiek dat elke muzikant onmiskenbaar prikkels geeft en frisse inspiratie die spontaan aanzetten tot extra concentratie en inzet. De septemberuitvoering van Monteverdi’s Mariavespers in de Pieterskerk van Leiden is een van die bijzondere gelegenheden die de muzikale adrenaline naar uitzonderlijke pieken jaagt. Dit evenement, want zo mag dit uitzonderlijk concert wel genoemd worden, behoort tot de muzikale hoogdagen van Currende. Zelfs wanneer dit voor het ensemble de vijfde maal is dat er met dit prachtige repertoirestuk wordt aangetreden, de traditie leidt niet tot verkilde routine. Ongetwijfeld is het net zo voor de luisteraar die al veel langer trouw op post is op de tweede zondag van september. De Leidse Vespers blijven iets om met meer dan gewone belangstelling naar uit te kijken, als performer én als luisteraar. Het is een uniek muzikaal feest dat hopelijk nog een lang leven beschoren is, een prachtige traditie waar Leiden trots op kan zijn. De uitvoering van Il Vespro della Beata Vergine van Claudio Monteverdi in de Pieterskerk vindt plaats op zondag 12 september 2010, een bijzondere uitHagerbeer-orgel foto: Marc de Haan
voering omdat het dit jaar 400 jaar geleden is dat Monteverdi zijn Mariavespers componeerde.
inter view Frieke Hurkmans < vriendenbericht 3
Frieke Hurkmans:
“Ook toekomstige generaties moeten van de kerk kunnen genieten” “Waarvoor verrichten we allerlei activiteiten binnen de Pieterskerk?” Directeur Frieke Hurkmans van de Pieterskerk geeft direct antwoord op de door haarzelf opgeroepen vraag: “In feite maar voor één ding: Om ervoor te zorgen dat ook toekomstige generaties kunnen genieten van de kerk en de historie waarmee zij verbonden is. Het liefst geldt dat voor een zo groot mogelijke groep. Dat doel wil ik voor ogen houden”. Daarmee is de missie geformuleerd. Maar hoe moet die vorm krijgen? “Door de Pieterskerk als een sterk merk neer te zetten. En dat kan door vier pijlers waarop mijn inziens
Frieke Hurkmans
de kerk stoelt, op een goede manier met elkaar te verbinden. De vier pijlers zijn: 1. gebouwhistorie
De verhuur van de locatie, de business to business,
2. educatie
zorgt ervoor dat er een financiële basis gegaran-
3. cultuur
deerd is voor het in stand houden van het gebouw.
4. business to business
Door het verbinden van de verschillende pijlers ver-
De eerste pijler heb ik net al benoemd. Onder edu-
sterken zij elkaar en kan er een sterk merk ontwik-
catie versta ik alle activiteiten die er voor zorgen
keld worden, dat zowel nationaal als internationaal
Vijftig jaar geleden geboren in Eindhoven.
dat de historie van het gebouw bij een groot pu-
bekendheid geniet. Voor de business tot business
Bracht haar vroege jeugd in West-Afrika door.
bliek bekend wordt. Dat behelst openstelling van
van cruciaal belang”.
Woont sinds haar studententijd in Utrecht.
Wie is Frieke Hurkmans?
Organiseerde tijdens haar studietijd een
de kerk, projecten voor het lager onderwijs, maar ook rondleidingen voor het grote publiek. Die rond-
Welke veranderingen brengt dat met zich mee?
omvangrijk internationaal cultureel festival.
leidingen worden verzorgd door o.a. de vrijwilligers.
“Om de vier pijlers beter tot uitdrukking te bren-
Daarmee is zij naar eigen zeggen “de cul-
Verder kan de Pieterskerk fungeren als stageplaats,
gen zijn we bezig met het maken van een nieuwe
turele sector ingerold”. Vervolgens gaan
dus ik zie het aspect educatie breed.
website. En om aan te geven dat de Pieterskerk
werken bij de Utrechtse Stadsschouwburg.
opnieuw in transitie is, laten we een nieuwe huis-
Werkte de afgelopen vier jaar in Utrecht bij
De concerten die in de Pieterskerk worden gege-
stijl ontwerpen. Dat past ook in het verder door-
Vredenburg, en de zes jaren daarvoor bij de
ven dragen bij aan het culturele imago van de kerk.
ontwikkelen van de bedrijfsvoering. Dat beschouw
Leidse Schouwburg.
Maar ik wil de cultuur in de Pieterskerk breed zien
ik voorlopig als mijn eerste taak. In de organisatie
Volgde recent bij Tias-Nimbas een master-
en zoek samenwerking met verschillende culturele
van de Pieterskerk zijn de afgelopen periode grote
opleiding in Management and Organization.
(stads)partners. Een begin daarvan is de samen-
veranderingen geweest, er is behoefte aan sturing
Nu directeur van de Pieterskerk in Leiden.
werking met het Leids Film Festival tijdens de sum-
en een heldere koers. De komende maanden zal ik,
mer special in augustus.
samen met het bestuur, die koers bepalen.
4 vriendenbericht > ver volg inter view Frieke Hurkmans
Daarnaast blijft het gebouw aandacht vragen. De recente restauratie is op een geweldige manier uitgevoerd. Er is enorm veel achterstallig onderhoud gepleegd en er is met heel veel visie geprobeerd om het gebouw klaar te maken voor verhuur. Dat is op een fantastische manier gelukt. De Pieterskerk Leiden is zonder twijfel het best geoutilleerde middeleeuwse gebouw in Nederland en mogelijk zelfs in Europa. Een groot misverstand is echter dat, nu deze restauratie voorbij is, er minder geld nodig is. In feite is er net zoveel geld nodig als er in de afgelopen periode is besteed. Het onderhouden en op peil houden van de Pieterskerk blijft een continue proces. Zoals bij de educatieve pijler al aangegeven zijn vrijwilligers, zoals voor iedere culturele instelling, ook voor de Pieterskerk van belang. Dat is bij de Pieterskerk goed geregeld. En vrijwilligers kun je breed zien, ook alle bestuurders zijn vrijwilligers. Op het uitvoerend niveau worden de Pieterskerkvrijwilligers gecoördineerd door Jos Hooghuis. Hij is voor mij het eerste aanspreekpunt. Vrijwilligers zijn voor de Pieterskerk geen bijzaak, ze zijn noodzakelijk en belangrijk. Zo zijn openstellingen in het weekeinde en rondleidingen met betaalde krachten niet te realiseren voor de Pieterskerk”. En wat is de rol van de Vrienden van de Pieterskerk? “Van even groot belang als de vrijwilligers zijn de Vrienden van de Pieterskerk. Om de Pieterskerk ook voor de komende decennia te kunnen onderhouden, blijft financiële steun voor de Pieterskerk van enorm belang. Het Rijk heeft belangrijke bijdragen gedaan, de Gemeente Leiden, de Provincie, en een groot aantal fondsen, maar essentieel is dat de Pieterskerk gedragen wordt door mensen die zich committeren. Door middel van o.a. giften en legaten dragen de Vrienden er zorg voor dat de Pieterskerk en de daaraan verbonden historie, in stand gehouden kan worden. Het bedrag dat de Vrienden jaarlijks opbrengen, vormt de basis waarop het mogelijk is om het veelvoudige van dat bedrag bij de instanties te verkrijgen. Daarom is iedere 20 euro belangrijk. Want als wij aankloppen bij overheden en fondsen, dan is het essentieel dat wij kunnen aantonen dat de Pieterskerk gesteund wordt door een groot aantal particulieren, die ook bereid zijn de Pieterskerk financieel te steunen. De Pieterskerk was, is en blijft in transitie. Ik hoop dat de Vrienden dat blijven steunen”.
leids film festival en koormuziek in de pieterskerk < vriendenbericht 5
Koormuziek in de Pieterskerk
Pieterskerkplein Italiaanse piazza
De sfeervolle ambiance van de Pieterskerk leent zich bij uitstek voor het uitvoeren van klassieke koorwerken. De komende weken staan er enkele op het programma. 18 september 2010
Onder een wolkeloze sterrenhemel werd het Pie-
Op het menu stonden drie films, geschikt voor
Antonin Dvorak - Stabat Mater
terskerkplein begin augustus omgetoverd tot een
een typisch Italiaanse sfeer in de buitenlucht. In
Toonkunstkoor Leiden, onder leiding van diri-
echte piazza, waar honderden filmliefhebbers met
het jaar dat Federico Fellini negentig jaar zou wor-
gent Hans van der Toorn
een dekentje en een glaasje vino samenkwamen
den, draaide het LFF natuurlijk ook een film van
Orkestbegeleiding: RBO Sinfonia.
voor filmvertoningen in de openlucht. Op 5, 6 en 7
zijn hand: Otto e Mezzo uit 1963. Dit meesterwerk
augustus bracht het Leids Film Festival Italiaanse
van “Il Maestro” wordt beschouwd als één van zijn
Solisten:
cinema naar Leiden, in het kader van de LFF Sum-
beste films en geldt nog steeds als inspiratiebron
Marjorie Ginezinger - Sopraan
mer Special. Deze openluchtbioscoop trok in 2009
voor moderne regisseurs. De andere twee films die
Margot Kalse - Alt
bijna duizend mensen naar het Pieterskerkplein,
werden vertoond, zijn meer recentere producties:
Ludwig van Gijsegem - Tenor
waar toen Franse films draaiden. Dit jaar stond
de boekverfilming Caos Calmo (2008) en Pranzo di
Pieter Hendriks - Bas
een groter scherm op het plein en werden rond
Ferragosto (2008) die draait om de feestdag Maria
22.00 u gratis films vertoond uit de laars van Eu-
Hemelvaart.
Het Stabat Mater van Antonin Dvorák is een
ropa. Het bezoekersaantal ging ditmaal ruim over
Met het vertonen van deze films verzorgde het
groot koorwerk, dat relatief weinig ten geho-
de duizend heen, waarmee de maximale capaciteit
Leids Film Festival een sfeervol zomerevenement,
re wordt gebracht. Het wordt als één van de
werd bereikt.
bestemd voor de levensgenieter, het gezelligheids-
mooiste Stabat Maters beschouwd.
dier en de Italiaanse cinefiel.
Het Stabat Mater is een van oorsprong liturgisch gedicht. Het ontstond in de middel-
Het pieterskerkplein waar op donderdag 5
eeuwen in de marge van de officiële kerke-
augustus ‘Otto e Mezzo’ werd vertoond.
lijke liturgische gezangen. De tekst van de hymne beschrijft het leed van Maria bij de kruisdood van Jezus. Kaartverkoop voor dit concert onder meer via www.toonkunstkoorleiden.nl 27 oktober 2010 Max Bruch, Oratorium “Moses” onder leiding van dirigent Bernhard Touwen en uitgevoerd door Christelijke Oratorium Vereniging Con Amore. Orkest: RBO Sinfonia Solisten: Diana Verdoodt - Sopraan Marten Smeding - Tenor Martijn Sanders - Bas Inhoudelijk is het verhaal een vervolg op “Israël in Egypte” van Händel. Voor meer informatie en kaartverkoop kunt u terecht op www.con-amore.nl
6 vriendenbericht > het whiskeyfestival en ramen met namen
Kennis maken met de “Godendrank” Op 12, 13 en 14 november 2010 vormt de Leidse Pieterskerk opnieuw het sfeervolle decor van het “International Whisky Festival”.
Op de festivaldag van uw keuze kunt u 4 uur lang whisky proeven, over whisky praten en meer over whisky leren. Bij binnenkomst ontvangt u een tas-
Het International Whisky Festival is in 2000 in het leven geroepen
tingglas waarmee u langs de stands loopt en daar
om mensen kennis te laten maken met de “Godendrank” whisky.
vele gratis slokjes (in het Schots heten deze drams) whisky kunt proeven. Toegangsprijs 45 euro. Er zijn “gidsen” beschikbaar die u op verzoek in de Pieterskerk rondleiden langs de diverse stands. Deze gidsen genaamd “De Bruichladdies” zijn aanwezig om u gratis van dienst te zijn. Het festivalprogramma bestaat uit de volgende elementen: l
Nosing & Tasting van vele “gratis” whisky’s op
de stands. Voor de wat exclusievere whisky’s wordt een kleine extra vergoeding gevraagd. l
Masterclasses Voor degenen die nog meer wil-
len weten geven experts extra informatie in aparte ruimtes. U kunt zich hier van te voren voor opgeven via de website, hoofdstukje masterclasses. l
Whiskyboeken
l
Whiskies of the World bar o.a. whisky uit Japan,
India, Zweden, Friesland enz. l
Whiskycocktail bar
l
Gratis rondleiding door whiskygidsen, de Brui-
chladdies l
Toeristische informatie over Schotland en Ierland
l
Muzikaal entertainment
l
Diverse Lifestyle stands
Entreekaarten zijn te bestellen via www.whiskyfestival.nl
Ramen met Namen op YouTube Sinds kort is informatie over het project Ramen
Stef Hagemeier. Verder verklaren enkele parti-
met Namen in de vorm van een kort filmpje op
culieren waarom zij deelnemen aan het project.
de internetsite van YouTube te vinden: Beel-
Ook wordt aangegeven op welke wijze men
den van de grote restauratie, beelden die de
zich als deelnemer kan aanmelden.
geschiedenis van de kerk illustreren, en beel-
Aan het slot van het filmpje komt Elco Brink-
den die duidelijk maken dat in de vloer en op
man, bestuurslid van de Stichting Pieterskerk,
een groot aantal borden namen van bekende
aan het woord. Hij roept kijkers op om aan het
en minder bekende Leidenaren altijd al in de
project deel te nemen en op die manier de
Pieterskerk aanwezig zijn geweest. Het project
Pieterskerk te steunen.
“Ramen met namen” past in die traditie. Aan het woord komen Frank Blokland, die de
Ramen met Namen-film: http://www.youtube.
speciale letters heeft ontworpen, en glazenier
com/watch?v=pJhEri0GHhQ
column en colofon < vriendenbericht 7
column
Ademloos Zo’n tien jaar geleden schreef de Leidse architect Boudewijn Veldman een paar herinneringen en ervaringen op. Deze teksten werden indertijd afgebeeld op grote banieren die een tijdlang de kerk hebben opgeluisterd. De banieren zijn verdwenen, de teksten zijn het nog steeds waard om hier te worden gepubliceerd.
colofon
Op een mooie nazomerochtend in 1977 rijd ik – een
Elke architectonische nis wordt benut, er lopen ac-
jong aankomend architect van buiten de stad – in
teurs over de hanenbalken, de hoogte, de breedte,
Het Vriendenbericht is een uitgave van de
mijn bestel R4-tje naar Leiden. Aan het begin van
de maten, de overgangen van alle ruimten, kortom:
Stichting Vrienden van de Pieterskerk en
het Rapenburg vraag ik de weg naar het Pieters-
de architectuur wordt uitgelegd door beweging van
verschijnt tweemaal per jaar.
kerkhof. Mijn informant wijst de route via de Heren-
mens, licht en geluid. Ik ben (weer) ademloos.
steeg, naar later blijkt de mooiste manier om de
Redactie:
Pieterskerk te benaderen.
Ruim twintig jaar later. In 1998 wordt voor het eerst
Joop Maat (hoofdred.), Monique Roscher en
Ik rijd over de kinderkopjes en zie het Zuidportaal
een uitvoering gegeven die later een traditie zal
Wilma Steverink.
van de Pieterskerk voor me opdoemen. Mijn weg
worden, de uitvoering van de Mariavespers van
gaat rechts om de kerk heen, langs de aange-
Monteverdi. Het is weer een mooie nazomerdag in
Bijdragen van:
bouwde kerkhuizen, langs het “Huys in de Hoec,
augustus.
Ton Boon, Frieke Hurkmans, Kiki Rörsch en
langs het Noordportaal, langs de Muskadelsteeg,
De eeuwenoude muziek wordt ongelooflijk mooi
Boudewijn Veldman
naar het adres van een collega.
vertolkt. Het publiek is doodstil. Door de hoge ra-
Ik sta daar met het volle zicht op het Westfront van
men van het schip speelt het licht van de middag-
Foto’s/illustraties:
de kerk en ben totaal ademloos van wat ik de laat-
zon, soms even afwezig door een voorbijkomen-
Claudia Claas, Mark de Haan, Joop Maat
ste drie minuten heb ervaren.
de wolk. In de loop van het concert komt de zon
Vormgeving en Druk
Ik werk al een jaar in Leiden, bij een architectenbu-
dert het van kleur. Was het eerst nog geelwit, later
Valetti, Claudia Claas
reau aan het Pieterskerkhof. De kerk staat er slecht
in de middag wordt het geler en nog later rood. Het
Drukkerij van der Linden.
bij, er wordt hard gewerkt aan de voorbereiding van
is de mooiste uitvoering van de Mariavespers die ik
de restauratie. De kerk is al een halve bouwplaats.
ooit heb gehoord.
steeds lager en het licht steeds hoger. Ook veran-
Redactieadres
De aannemer heeft keten geplaatst en materialen
Stichting Vrienden van de Pieterskerk
aangevoerd.
Dwalend door de verschillende ruimtes van de kerk
Antwoordnummer 12052 VC Leiden
Op een avond is er een uitvoering van het Bewe-
zie je steeds andere beelden en andere perspectie-
Bureau: Kloksteeg 16, 2311 SL Leiden
gingstheater, een experimentele theatergroep. Ik
ven. Je loopt op eeuwenoude grafzerken waar be-
T 071 512 43 19
[email protected]
koop een kaartje en raak in volledige vervoering
kende en onbekende Leidenaren onder begraven
www.pieterskerk.com
van de vertoonde voorstelling. Als toeschouwer
lagen. Je ziet het licht, je ziet de ruimte, je voelt de
Rekeningnummer: 88 15 28 307
wordt je eerst door donkere zeildoeken gesluisd en
kracht van de historie. Dit moet eeuwig blijven!
volledig gedesoriënteerd door de kerk gevoerd. De © Niets uit deze uitgave mag zonder voorafgaande
theatergroep speelt met licht, met geluid, met zich-
Boudewijn Veldman
toestemming van de uitgever worden openbaar
zelf, maar vooral met het theater dat architectuur
Architect
gemaakt of verveelvoudigd.
heet, de binnenruimte van de Pieterskerk.
Wilt u een rondleiding op een niet gepubliceerde datum of met een groep? Onze vrijwilligers zijn graag bereid u rond te leiden in de Pieterskerk. Voor meer informatie en reserveringen kunt u contact opnemen met het bureau van de Pieterskerk via (071) 512 43 19 of een e-mail sturen naar
[email protected] Parkeren: Parkeeradvies: parkeerterrein Haagweg € 6,- per auto per dag inclusief vervoer naar en van de binnenstad. Bij evenementen: halte Pieterskerk op 1 minuut loopafstand. Voor informatie kunt u bellen met (071) 512 43 19
concerten Ingang concerten e.d.: Pieterskerkhof 1A September 2010 zo 12 Mariavespers Aanvang 14.30 uur Concert: Claudio Monteverdi Il Vespro delle Beata Vergine Informatie: www.mariavespers.nl za 18 Concert Toonkunstkoor Leiden Aanvang 19.30 uur Informatie: www.toonkunstkoorleiden.nl Oktober wo 27
2010 Concert C.O.V. Con Amore Aanvang: 20.00 uur Informatie: www.con-amore.nl
December 2010 za 18 Weihnachtsoratorium, Bachkoor Holland Aanvang: 19.15 uur J.S. Bach ‘Weihnachtsoratorium’ Informatie: www.bachkoorholland.nl (071) 51 44 769 wo 29 Kerstconcert Leo van Doeselaar Aanvang 20.00 uur Informatie: www.pkconcerten.nl do 30 Kerstconcert Leo van Doeselaar Aanvang 20.00 uur Informatie: www.pkconcerten.nl
overige evenementen September 2010 za 11 Open Monumentendag 10.00 uur tot 17.00 uur, toegang gratis Informatie: www.pieterskerk.com vr 24 Oktober ma 04
Haring en Corenwijn gala Informatie: www.departij.com 2010 3-Octoberdankdienst Aanvang: 10.00 uur Informatie: www.3october.nl
do 07
Symposium Veerstichting Informatie: www.veerstichting.nl
do 08
Symposium Veerstichting Informatie: www.veerstichting.nl
za 23
Studiefestival Universiteit Leiden 9.30 tot 16.30 uur Informatie: www.studereninleiden.nl
do 28
Leids Film Festival Informatie: www.pieterskerk.com
vr 29
Leids Film Festival Informatie: www.pieterskerk.com
zo 31
Cantatedienst (onder voorbehoud) aanvang 19.00 uur Informatie: www.stichtingcantate.nl
November 2010 za 06 Boekbindersbeurs 10.00 tot 17.00 uur Informatie: 010-462 57 01 www.stichting-handboekbinden.nl zo 07
Boekbindersbeurs 10.00 tot 17.00 uur Informatie: 010-462 57 01 www.stichting-handboekbinden.nl
vr 12
Whisky festival Informatie en kaartverkoop: 0297 524 834 www.whiskyfestival.nl
za 13
Whisky festival Informatie en kaartverkoop: 0297 524 834 www.whiskyfestival.nl
zo 14
Whisky festival Informatie en kaartverkoop: 0297 524 834 www.whiskyfestival.nl
do 25
Thanksgiving Service 11.00 uur tot 12.30 uur
December 2010 vr 10 Huizinga-lezing Aanvang: 20.00 uur Informatie: www.huizingalezing.leidenuniv.nl vr 24
Kerstnachtdiensten Informatie: www.kerstnachtdienst-pieterskerk.nl
zo 28
Cantatedienst aanvang 19.00 uur Informatie: www.stichtingcantate.nl
Openstelling van 13.30 tot 16.00 uur van maandag t/m vrijdag als de kerk niet verhuurd is en op zondag is er een rondleiding om 14.00 uur. september: zo 19/9, zo 26/9 oktober: za 9/10, zo 10/10, zo 17/10 november: zo 21/11, zo 28/11 december: za 4/12, zo 5/12, zo 12/12, za 25 dec, zo 26 dec (voorlezen kerstverhalen onder voorbehoud)
Rondleidingen om 14.00 uur onder voorbehoud van wijzigingen september: 19/9, 26/9 oktober: 10/10, 17/10 november: 21/11, 28/11 december: 5/12, 12/12, 26/12
Stichting Pieterskerk Leiden | Kloksteeg 16 | 2311 SL Leiden | Inlichtingen: 071 512 4319 | www.pietserkerk.com
agenda pieterskerk
Openstelling en rondleiding: Vanwege de verhuring voor evenementen is de openstelling van de Pieterskerk beperkt. Raadpleeg www.pieterskerk.com voor actuele openstellingen en rondleidingen
