April 2011 ugu
Toeristisch bezoek aan Leiden in 2010 Al zeven jaar doet Leiden mee aan Toeristisch bezoek aan steden, onderdeel van het Continu Vakantie Onderzoek (CVO). Het CVO is een panelonderzoek waarbij Nederlanders wordt gevraagd aan welke steden in Nederland ze een toeristisch of recreatief bezoek hebben gebracht. Hieronder wordt verstaan: alle bezoeken die voor plezier of ontspanning worden gemaakt. Zakelijk bezoek en bezoek aan familie of vrienden vallen buiten de tellingen. In 2010 deden 31 steden mee aan het onderzoek. NBTC-NIPO Research, een samenwerking tussen het Nederlands Bureau voor Toerisme en Congressen en TNS-NIPO, voert het onderzoek uit. Dit feitenblad geeft de belangrijkste kenmerken weer van het bezoek en de bezoekers aan Leiden. Bovendien worden de uitkomsten aangevuld met andere bronnen, zoals bezoekerscijfers. N.B. De uitkomsten van het CVO zijn berekend op basis van steekproefonderzoek en de lezer moet dus rekening houden met marges rond de uitkomsten.
Samenvatting: meer bezoekers aan Leiden, tegen de landelijke trend in
Over alle steden gemeten is het aantal bezoeken aan steden in 2010 met 3,8% gedaald ten opzichte van 2009. Leiden is hierop een uitzondering: binnenlandse bezoekers brachten 2.383.000 bezoeken, een stijging met 9,6% ten opzichte van 2009. Ruim 1 miljoen (unieke) bezoekers trokken naar Leiden en zij deden dat gemiddeld 2,2 keer per jaar. Eénderde van de bezoeken heeft een cultureel motief. 23% van alle bezoekers aan Leiden bezoekt een museum. In alle deelnemende steden is dit gemiddeld 9%. Leiden staat hiermee bovenaan en mag zich dus met recht ‘museumstad’ noemen. Het totaal aantal bezoekers van de Leidse musea is in 2010 iets gedaald ten opzichte van 2009, maar nog steeds vrij hoog gemeten over een langere periode. Opvallend is dat ‘winkelen voor plezier’ in Leiden in 2010 minder vaak is ondernomen: 37% van de bezoekers ondernam deze activiteit, tegen 54% in 2009. Als gevolg hiervan zijn volgens het onderzoek ook de bestedingen in winkels afgenomen. De bezoekers aan Leiden komen relatief vaak per trein en minder vaak met de auto dan gemiddeld in de andere steden. Ze besteden gemiddeld € 35 per bezoek. Voor alle steden is dit gemiddeld € 44. Tweederde van de bezoeken aan Leiden duurt tussen de 2 en 6 uur. Dit is gelijk aan het gemiddelde over alle steden. De werkgelegenheid in de toeristische sector ligt al jaren rond de achtduizend arbeidsplaatsen, ongeveer 14% van het totale aantal in Leiden. De laatste jaren wordt de Leidse bezoeker gemiddeld genomen steeds jonger.
BOA Feitenblad: Toeristisch bezoek aan Leiden in 2010
Aantal bezoekers en bezoeken aan Leiden Leiden trekt per jaar ruim twee miljoen toeristische bezoeken. Dit is vergelijkbaar met steden als Haarlem, Amersfoort, Delft en Leeuwarden. In Leiden is het aantal bezoeken tussen 2009 en 2010 gestegen met 9,6%. Dit is opvallend omdat het aantal bezoeken aan alle deelnemende steden is gedaald met 3,8%. In onderstaande grafiek is duidelijk te zien dat bij veel steden (bijvoorbeeld de vier grote steden, Alkmaar, Delft en Hoorn) het aantal bezoeken in de afgelopen drie jaar is afgenomen. Ontwikkeling aantal bezoeken per stad (x 1.000) A msterdam Rotterdam Den Haag Utrecht Eindhoven Groningen Breda Den Bosch A rnhem Maastricht Zw olle A lkmaar Haarlem A mersf oort Leiden Dordrecht Enschede Delf t Leeuw arden Deventer Hoorn Tilburg Zutphen
2010
Gouda
2009
A lmelo
2008
A lmere
0
2.000
4.000
6.000
8.000
10.000
12.000
Bron: CVO
De bezoekers bezoeken Leiden gemiddeld 2,2 keer per jaar. Dit is de laatste vier jaar constant. Aantal bezoeken en bezoekers in Leiden 2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
Aantal bezoekers (* 1.000)
853
821
914
955
1.022
996
1.063
Aantal bezoeken (* 1.000)
2.371
1.867
2.188
2.100
2.222
2.174
2.383
2,8
2,3
2,4
2,2
2,2
2,2
2,2
Gem. aantal bezoeken Bron: CVO
BOA Feitenblad: Toeristisch bezoek aan Leiden in 2010
2 van 6
Ondernomen activiteiten en hoofdreden van bezoek Per bezoek onderneemt men gemiddeld 1,6 activiteit. Dit is iets minder dan in andere jaren. De meest voorkomende activiteit is winkelen voor het plezier (37%). Dit is wel flink gedaald als we het vergelijken met 2009. In absolute aantallen gaat het om 880.000 binnenlandse bezoekers (nietLeidenaren) die in Leiden hebben gewinkeld. In Leiden komt museumbezoek relatief vaak voor: een kwart van de bezoekers gaat naar een museum. Amsterdam neemt hierin de tweede plaats in met 19% van de bezoeken. Ook het maken van een stadswandeling scoort hoog in Leiden (17%), maar hierin is Leiden niet uniek. Op een terrasje zitten, bezoek aan een evenement, theater/concert, bioscoop en nachtleven/uitgaan zijn activiteiten die in Leiden ten opzichte van andere steden weinig worden ondernomen. Bezoekers van Leiden hebben in 2010 vaker geluncht of gedineerd dan in 2009. Meest voorkomende ondernomen activiteiten Aantal
%
Leiden
Alle steden
2009
2010
2009
2010
2009
2010
1.181.000
880.000
54%
37%
61%
58%
Lunchen/dineren in restaurant
545.000
728.000
25%
31%
31%
31%
Bezoek museum Maken van een stadswandeling
525.000 431.000
553.000 396.000
24% 16%
23% 17%
10% 11%
9% 12%
Op terrasje zitten
340.000
380.000
20%
16%
23%
23%
99.000
102.000
5%
4%
7%
7%
103.000
81.000
5%
3%
7%
7%
Winkelen voor plezier
Bezoek evenement Bezoek bioscoop Bezoek aan nachtleven/ uitgaan
89.000
63.000
4%
3%
5%
6%
Bezoek wellness-centrum
31.000
51.000
1%
2%
1%
1%
Bezoek theater/ concert
19.000
31.000
1%
1%
6%
5%
Bron: CVO 2010
Het aantal museumbezoekers in Leiden is in 2010 ten opzichte van 2009 met 3% afgenomen van 766.000 naar 743.000. Vooral Stedelijk Museum de Lakenhal trok in 2010 minder bezoekers. Museum Volkenkunde had in 2010 voor het eerst meer dan 100.000 bezoekers. Ook de Hortus wist in 2010 weer boven dit magische aantal te komen. Museumbezoek Leidse musea
Naturalis
2005
2006
2007
2008
2009
2010
246.450
248.720
243.924
245.302
266.885
262.864
Rijksmuseum van Oudheden
77.750
94.001
122.671
119.957
134.408
131.383
Hortus Botanicus Leiden
83.786
84.250
80.598
91.236
100.417
107.553
Museum Volkenkunde
86.029
88.759
78.094
76.315
94.387
103.696
Stedelijk Museum De Lakenhal
31.383
126.016
43.933
64.635
70.560
40.076
Museum Boerhaave
34.096
34.859
32.008
43.575
42.553
47.455
Stedelijk Molenmuseum De Valk
22.643
23.997
24.954
20.042
21.859
21.511
SieboldHuis
11.658
15.635
15.929
20.616
28.965
23.888
6.560
6.260
9.151
6.200
4.905
4.363
310
518
480
522
640
469
600.665
723.015
651.742
688.400
765.579
743.258
Regionaal Archief Leiden The Pilgrim Archives Totaal
Bron: Museumgroep Leiden en Gemeente Leiden
BOA Feitenblad: Toeristisch bezoek aan Leiden in 2010
3 van 6
Wat was nu de aanleiding of hoofdreden van het bezoek? In (bijna) alle steden is ‘winkelen voor het plezier’ verreweg de meest voorkomende aanleiding voor het bezoek geweest: gemiddeld bij 42% van alle bezoeken. In Leiden is dit ook het geval, maar veel minder sterk: 23%. In 2010 is gevraagd naar wat voor soort winkels de bezoekers gaan. Leiden valt op als het om boekwinkels gaat. 27% van de mensen die winkelen bezoekt (ook) een boekwinkel. Leiden staat hiermee na Deventer op de tweede plaats. In 20% van alle bezoeken aan Leiden is museumbezoek de hoofdreden, gemiddeld is dit 6%. Eénderde van alle bezoeken aan Leiden heeft een cultureel motief (naast musembezoek zijn dat een bezoek aan een evenement, theater/concert, bioscoop en het maken van een stadswandeling). Dat is op Amsterdam na het hoogst van alle steden.
Hoofdreden van het bezoek per stad A msterdam Leiden
33%
23%
44%
Utrecht Deventer Den Haag Tilburg Delf t Zutphen Dordrecht Gouda Rotterdam Haarlem Eindhoven Maastricht Den Bosch A lkmaar Enschede Leeuw arden A lmere Groningen Breda A rnhem Zw olle A mersf oort Hoorn A lmelo
0%
20% cultureel bezoek
40% winkelen
60%
80%
100%
overig
Bron: CVO 2010
BOA Feitenblad: Toeristisch bezoek aan Leiden in 2010
4 van 6
Bestedingen Bezoekers aan Leiden zijn geen big spenders. Gemiddeld geeft men in alle steden € 44 uit per bezoek. In Leiden is dit € 35. In Hoorn geeft men gemiddeld het meeste uit, namelijk € 54; hier besteedt 25% van de mensen tijdens hun bezoek meer dan € 100. In Leiden geeft slechts 4% van de bezoekers meer dan € 100 uit; 14% geeft niets uit. Gemiddeld over alle steden wordt 46% van alle bestedingen in winkels gedaan; in Leiden is dit 29%. We zagen al bij de ondernomen activiteiten dat er relatief weinig mensen hebben gewinkeld. In 50% van alle bezoeken aan Leiden werd er helemaal geen geld uitgegeven in winkels. In Leiden gaat een groter percentage naar de horeca. 18% van de bezoekers gaf geen geld uit in de Leidse horeca. Verdeling van de uitgaven, Leiden en alle steden gemiddeld 100%
100% 19%
80%
60%
15%
80% > 50 euro 49%
10-50 euro 49%
40%
20%
22%
31%
40% 60%
overig 50%
winkels
40%
0 euro 17% 14% Leiden
46%
20%
13% 0%
horeca
0-10 euro
29%
8%
0%
Totaal
Leiden
Totaal
Bron: CVO 2010
De bijdrage aan de lokale economie van de binnenlandse bezoekers is dus in Leiden wat minder dan gemiddeld. Het aantal werknemers in de toeristische branche ligt rond de achtduizend. Totaal aantal werknemers per branche 2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
Detailhandel en reparatie
4.733
4.758
4.729
4.569
4.836
4.924
4.875
Horeca Vervoer over water
1.874 13
1.860 10
1.896 14
2.084 14
2.153 14
2.187 13
2.190 13
Cultuur, sport en recreatie
1.016
1.142
1.104
1.196
1.182
926
1.007
Totaal
7.636
7.770
7.743
7.863
8.185
8.050
8.085
Bron: Bedrijvenregister Zuid-Holland, stand per 1 januari
Het aantal overnachtingen in hotels en andere logiesaccommodaties (camping, B&B e.d.) in 2009 is ongeveer gelijk aan dat in 2008. 2006 was een topjaar als gevolg van de viering van het Rembrandtjaar. Aantal overnachtingen in logiesaccommodaties in Leiden
Totaal
2004
2005
2006
2007
2008
2009
186.122
177.058
203.005
186.769
187.981
190.173
Bron: Gemeente Leiden, team Belastingen
BOA Feitenblad: Toeristisch bezoek aan Leiden in 2010
5 van 6
100%
Vervoermiddel
12%
Leiden valt op wat betreft het vervoermiddel waarmee men naar de stad komt: Leiden kent relatief veel bezoekers die met de trein komen (38% tegen gemiddeld 27%). Alleen naar Utrecht en Amsterdam gaan relatief meer bezoekers met de trein. In Leiden komt 50% van de bezoekers met de auto. Dit kan oplopen tot 90% (Almelo). De afgelopen jaren is er in Leiden geen duidelijke trend te zien in het vervoermiddel dat bezoekers kiezen. De verhouding treinauto is vrij stabiel. In 2010 zijn geen extra vragen gesteld over bereikbaarheid, zoals in 2009.
> 8 uur; 6%
0-2 uur; 13%
6-8 uur; 15%
2-4 uur; 31% 4-6 uur; 35%
14%
80% 38%
27%
60%
overig trein auto
40% 60% 50% 20%
0% Leiden
Totaal
Bron: CVO 2010
Verblijfsduur In 2010 is bij het onderzoek gevraagd hoe lang het bezoek aan de steden heeft geduurd. Veruit de meeste bezoeken waren eendaagse bezoeken. In alle steden was 4% van de bezoeken meerdaags, in Leiden 3%. (In de grafiek zijn deze onderdeel van de categorie ‘> 8 uur’.) In Leiden duurde 13% van alle bezoeken minder dan 2 uur. In andere steden varieert dat van 3% (Amsterdam) tot 37% (Schiedam). Over het geheel verschilt de verblijfsduur in Leiden niet veel van het gemiddelde van alle steden.
Bron: CVO 2010
Profiel bezoekers De leeftijd van de mensen die Leiden bezoeken wijkt iets af van de gemiddelde stedenbezoeker. Van de bezoekers die naar Leiden komen is 36% 50 jaar of ouder (andere steden tussen 31% en 52%) en 38% tussen de 25 en 49 jaar (andere steden tussen de 24% en 40%). Er is de afgelopen jaren een verschuiving te zien van senioren naar jongere mensen. Leiden is geen stad meer die vooral oudere bezoekers trekt. 48% komt uit de eigen provincie. Dit percentage verschilt per stad van 7% (Almere) tot 76% (Schiedam). Leiden trekt relatief veel mensen uit de hogere sociale klasse (klasse A: 24% tegen 17% gemiddeld) en weinig uit de lagere klassen (C en D: 25% tegen 34% gemiddeld).
COLOFON BOA BeleidsOnderzoek en Analyse Afdeling Strategie en Onderzoek Gemeente Leiden
[email protected] of 071 - 516 5123 Direct zelf informatie opzoeken? Veel cijfers en onderzoeksgegevens over Leiden zijn te vinden via www.leiden.nl/statistiek. Serie statistiek 2011 / 1d
BOA Feitenblad: Toeristisch bezoek aan Leiden in 2010
6 van 6
