SPREEKBEURT & WERKSTUK PAKKET
Spreekbeurtenpakket HOYA Lens Nederland is een leverancier van brillenglazen en heeft voor jullie een informatiepakket samengesteld om je te helpen met het geven van een spreekbeurt of schrijven van een werkstuk. We geven je zoveel mogelijk informatie zodat je zelf kunt kiezen wat je wilt gebruiken. In het pakket vinden jullie de volgende informatie:
Uitgebreide uitleg over ogen, brillenglazen en wat er zoal verder bij komt kijken Diverse consumenten brochures Beeldmateriaal
Iedereen kent wel mensen met een bril, misschien heb je wel klasgenoten met een bril. Soms wordt die bril alleen voor bepaalde doeleinden gedragen, maar meestal gewoon de hele dag. Maar ja, wat is dat nou precies een bril? Waarom heeft de ene persoon een bril nodig en iemand anders niet? Hoe worden brillen en brillenglazen gemaakt? Hoe werkt het oog nu eigenlijk? Hoe zien brillenglazen eruit? Hoe worden brillenglazen gemaakt? Wat voor soorten brillenglazen zijn er? Voordat er een bril gemaakt kan worden is het nodig om de sterkte van de glazen te weten, hoe gaat dat? Allemaal vragen waarop we antwoord gaan geven. Mocht je vragen hebben die we hebben overgeslagen dan kun je ook op onze website www.hoya.nl kijken of vragen bij een brillenwinkel (met een duur woord opticien) bij jullie in de buurt. Op www.hoya.nl kun je opzoeken welke opticien er bij jou in de buurt zit. Andere leuke websites waar je informatie over ogen en brillen kunt vinden zijn www.optiek.nl, www.nlvision.nl, www.ogenenmeer.nl, www.kinderplein.nl (oog&ogen). Wil je eens een dagje naar wat anders op stap, in Amsterdam is ‘het brilmuseum’, www.brilmuseumamsterdam.nl.
Het oog Het oog is een bijzonder orgaan dat intensief wordt gebruikt. Niet alleen om mee te kijken, het oog wordt ook vaak bezongen of gebruikt in uitdrukkingen en gezegden. Zo kan je je ergens op blindstaren, door het oog van de naald gaan en je blik verruimen. Dit laatste willen we doen door je meer informatie te geven over ogen en zien. Er zijn veel onjuiste verhalen over ogen en zien. Zo zou televisie kijken niet goed voor de ogen zijn, net als het lezen bij weinig licht. We gaan deze verhalen met andere ogen bekijken. Het oog is als een fototoestel, het licht dat binnenvalt wordt via een lenzenstelsel geprojecteerd op het netvlies (= sensor van je fototoestel). Het netvlies zendt de signalen, via de oogzenuw (= verbindingskabel tussen je fototoestel en je computer) door naar de hersenen (= computer). De samenwerking tussen het oog en de hersenen zorgt ervoor dat we kunnen zien. Het oog heeft een gemiddelde lengte van 22 ‐ 23 mm (als een pingpongbal) en weegt ongeveer 7.5 gram. Het oog wordt beschermd door een harde buitenkant (de harde oogrok) die ook voor de stevigheid zorgt. De totale brekingssterkte (deze worden aangegeven in dioptrieën) van het oog ligt tussen 58 en 65 dioptrieën, verdeeld over de ooglens (±20 ‐ 22 dioptrieën) en het hoornvlies (±40 ‐ 45 dioptrieën). 1. Oogspier 2. Haarde oogrok 3. Vaatvlies 4. Netvlies = Retina 5. Oogzenuw 6. Blinde vlek 7. Gele vlek 8. Bloedvaten van het oog 9. Glasachtig lichaam 10. Ringspier 11. Achterste oogkamer 12. Voorste oogkamer 13. Pupil 14. Regenboogvlies = Iris 15. Hoornvlies = Cornea 16. Ooglens
Voorste oogsegment
Achterste oogsegment
Het oog is in twee delen te splitsen, het voorste en het achterste oogsegment. Het voorste oogsegment bestaat uit het hoornvlies, het regenboogvlies, de ooglens, een ringspier en het glasachtig lichaam. De ruimte tussen het hoornvlies en de ooglens is gevuld met kamerwater. De opening in de iris is de pupil, het zwarte 'gaatje' van je ogen. Aan de achterzijde van het oog bevindt zich het achterste oogsegment wat bestaat uit de harde oogrok, een vaatvlies, het netvlies en de oogzenuw. Het netvlies werkt als de sensor van een fototoestel. Hier wordt alle informatie opgeslagen om vervolgens verwerkt te worden door een computer, de hersenen. Het netvlies bevat ongeveer 127 miljoen staafjes en kegeltjes. Het merendeel van de kegeltjes bevindt zich in het centrum van het netvlies, de gele vlek. De kegeltjes zijn gevoelig voor licht‐ en kleuren zien, hier kijken we meestal mee. De staafjes (ongeveer 120 miljoen) zijn verantwoordelijk voor de waarneming in het donker en van opzij. De staafjes en kegeltjes worden gevoed door de bloedvaten in het vaatvlies.
Waarom heeft iemand een bril nodig? Het oog is een soort van bal, met daarin allemaal ‘lenzen’ (hoornvlies en ooglens) die met elkaar samenwerken. Als je het oog doorsnijdt heeft deze een bepaalde lengte en de lenzen hebben een bepaalde sterkte. Als deze twee goed op elkaar afgestemd zijn, heb je geen bril nodig en wordt het licht als een mooi puntje op het netvlies afgebeeld. Is dit niet het geval dan ontstaat er een wazige afbeelding op het netvlies en een brillenglas of een contactlens bieden uitkomst.
Normale afbeelding, het beeld wordt keurig op het netvlies afgebeeld.
Oogafwijkingen die door een brillenglas verholpen kunnen worden, worden ook wel brekingsafwijkingen genoemd. Een brekingsafwijking is een fout in het systeem van het oog (=optische systeem)en geen ziekte. Van alle oogafwijkingen komen brekingsafwijkingen het meest voor. Welke sterkte er nodig is om een scherpe afbeelding op het netvlies te krijgen wordt bepaald tijdens een oogmeting (met een duur woord refractie) en wordt gedaan met pasglaasjes en ‐bril of met een phoroptor. Een phoroptor is een hele grote bril waar alle glaasjes al in zitten.
Een pasbril
Een phoroptor
Helaas is het vaak zo dat de afstemming niet goed is en dat het lichtpuntje voor of achter het netvlies wordt afgebeeld. Om het licht toch weer op het netvlies te krijgen heb je een bril nodig. Aan de bouw van het oog is niets te veranderen. Het enige wat kan helpen is een beetje knijpen met de ogen, je pupil wordt dan kleiner en net als bij een fototoestel krijg je dan een scherper beeld. De sterkte van het glas geven we aan in dioptrieën. Dioptrieën zijn net als vb kilo’s de aanduiding van een eenheid, hoe meer dioptrieën des te sterker is het brillenglas. Hoe hoger de sterkte (en dus de breking), des te hoger is het aantal dioptrie. De sterkte verloopt in stappen van een kwart (0,25 dpt.). Kleinere verschillen zijn door het oog haast niet waar te nemen. De sterkte van een brillenglas zegt niets over hoe goed of slecht de ogen zijn, het zegt iets over de brekingsafwijking en de bouw van het oog. Afwijkingen die niet met een bril zijn te verhelpen zijn medische afwijkingen of ziekten, zoals een troebel hoornvlies, staar of beschadiging van de oogzenuw enz.. Het kan ook gebeuren dat het hoornvlies niet helemaal glad is, onregelmatig, bijvoorbeeld door littekenvorming dit is niet door een brillenglas te corrigeren is. Zoals gezegd, het licht kan voor of achter het netvlies worden geprojecteerd. Wordt het licht voor het netvlies geprojecteerd dan zeggen we dat je oog te lang is en ben je bijziend, met een moeilijk woord heet dit myopie. Een bril met een negatief (min‐) glas kan uitkomst bieden en ervoor zorgen dat er toch een scherp beeld op het netvlies komt.
Bijziend oog, het beeld wordt voor het netvlies afgebeeld.
Meestal ontstaat bijziendheid in de groeiperiode tussen het 10e en 25e levensjaar, de oorzaak is wetenschappelijk nooit vastgesteld. Wel kan het zijn dat bijziendheid in bepaalde families vaker voorkomt, er speelt dan mogelijk een erfelijke factor mee. Bij schoolgaande kinderen valt bijziendheid meestal snel op. Ze kunnen het schoolbord niet goed scherp zien en gaan thuis dicht op de tv zitten. De andere mogelijkheid is dat je oog te kort is, het beeld komt dan achter het netvlies te liggen en je bent verzien (= hypermetropie) en je hebt een bril met plus glazen nodig.
Verziend oog, het beeld wordt achter het netvlies afgebeeld.
Voor veraf is het beeld vaak wel scherp omdat het oog de verziendheid zelf kan 'corrigeren' door de ooglens boller te maken, vooral op jonge leeftijd gaat dit eenvoudig. Dit boller maken van de ooglens noemen we met een moeilijk woord accommoderen. Accommoderen gaat automatisch (je kunt er geen invloed op uitoefenen), het kan gepaard gaan met hoofdpijn en brandende ogen. Dit vermogen wordt met de jaren minder, als eerste wordt het lezen steeds minder makkelijk. Vanaf een jaar of 40 krijgt iedereen problemen met lezen, we noemen dit ouderdomsverziendheid (of met een moeilijk woord presbyopie). Een leesbril met een positief (plus) glas biedt uitkomst en zorgt ervoor dat er een scherp beeld op het netvlies komt en dat er weer een scherp beeld is tijdens het lezen. Is er naast een leesbril ook een bril voor veraf nodig dan worden beide sterktes in de glazen geslepen, dit noemen we bifo‐ of multifocale brillenglazen. In de uitleg over bij‐ en verziendheid hebben we het over plus en min glazen, hier zie je een tekening waarin het verschil duidelijk wordt.
Een plus‐glas
Een min‐glas
We gaan het nu nog wat ingewikkelder maken, als je bijziend of verziend bent is het oog te vergelijken met een tennisbal, we zeggen dan dat het oog sferisch (=rond) is. Op het netvlies wordt dan een ronde cirkel afgebeeld. Het kan ook gebeuren dat het oog de vorm van een rugbybal of ei heeft. De breking van het licht is dan in de ene richting anders dan in de andere richting en dit levert een beeld in de vorm van een ellips, we noemen dit een cilinder. De cilinder is terug te vinden in je brilvoorschrift, het is het verschil tussen de sterkte van het voorste en achterste brandpunt. Heb je een cilinder nodig in je bril dan heet dit met een duur woord dat je een astigmatisme hebt.
Astigmatisch oog, het beeld wordt als een ovaal (= cilindrisch) afgebeeld.
Een cilindersterkte gaat meestal samen met een plus‐ of min‐sterkte en is eenvoudig met een brillenglas te corrigeren, het is eigenlijk een onderdeel van de totale glassterkte. Vaak wordt er gezegd dat als je een bril nodig hebt je slechte ogen hebt. Zoals je hebt kunnen lezen heeft een bril niets met goede of slechte ogen te maken, je ogen zijn helemaal gezond allen zijn ze iets te lang of te kort iets wat met een bril te verhelpen is. Je hebt slechte ogen als een bril je niet kan helpen om goed te zien, dit wordt meestal veroorzaakt door een ziekte of is aangeboren. In dat geval is iemand blind of slechtziend. Nu je dit weet snap je ook dat het lezen in het donker niets te maken heeft met het krijgen van een bril, je ogen worden daar niet slecht van. Het enige is dat het lezen in het donker veel vermoeiender is dan bij goed licht. Dicht op de televisie gaan zitten zorgt er niet voor dat je daardoor een bril nodig hebt, het is andersom je gaat dichtbij de televisie zitten omdat je eigenlijk een bril nodig hebt, je bent dan bijziend.
De bril geschiedenis We weten nu waarom iemand een bril nodig heeft. Maar wat is een bril nu eigenlijk? Het woord bril komt van het mineraal Beril. Beril werd vroeger gebruikt om brillenglazen van te slijpen. Geschiedschrijvers melden dat keizer Nero door een smaragd (dit is een soort beril) naar de gladiatorengevechten keek. Men vermoedt dat hij dat deed omdat hij bijziend was. Dit is de oudste vermelding van wat een bril kan worden genoemd.
Kristallen leessteen uit de 13e eeuw
Vanaf 1280 wordt er in Italië melding gemaakt van lenzen die gebruikt worden om het gezichtsvermogen te verbeteren. In die tijd werd de bril alleen gebruikt door geleerden en monniken, zij waren in die tijd de enige die konden lezen. Het is mogelijk dat in die tijd ook al een soort brillen in gebruik waren in de Arabische landen en in China, maar de gegevens daarover zijn nogal vaag. Mogelijkerwijze is deze uitvinding in de 13e eeuw op een onbekende plaats gedaan en heeft is de bril over een groot gebied verspreid.
Monocle
Aanvankelijk bevond de lens zich in een standaard, die met de hand werd vast gehouden, een Lorgnet of de Monocle waarbij het glas in de oogkas wordt vastgeklemd. De op de neus geklemde bril (knijpbril of pince‐ nez) met twee glazen kwam wat later.
Beugelbril van leer
Schaarbril
Pince‐nez
De eerste brillen waren voor verziende mensen, vooral oudere monniken die moeite hadden met het lezen. De moderne bril, met veren (in de volksmond aangeduid als poten) die de bril achter de oren bevestigen, dateert pas uit de vroege 18e eeuw, en wordt het eerst in Engeland vermeld. Een bril werd steeds meer een ‘mode’ artikel en ook de ontwikkeling in de techniek maakte het mogelijk om de brillen steeds meer te versieren. Lorgnet
Een rijk versiert lorgnet welke tevens een horloge bevat.
In de loop van de tijd werden er ook brillen ontworpen voor speciale doeleinden zoals de make‐up bril, brillen waar dubbele glazen in konden.
Bril met dubbele glazen
Make‐up bril
In de jaren 60 werd de, overbekende, vlinderbril bedacht,
Vlinder bril in de jaren 60
De vlinderbril in 2010
Inmiddels heeft iedere mode ontwerper wel een eigen brillenlijn en zijn de bril en zonnebril echte modeaccessoires en eye‐catchers geworden. Vaak zijn het beroemdheden die beginnen met het dragen van een bepaald model waar na ze door velen gevolgd worden.
Bekende mensen vroeger en nu met hun vlinderbril
Een ander goed voorbeeld is de zogenaamde pilotenbril. Deze bril is, in de jaren ’30, speciaal ontworpen voor piloten en werd veel gebruikt tijdens de tweede wereldoorlog. Het ‘druppelmodel’ zorgt ervoor dat er zo min mogelijk licht in de ogen kon komen, de groene kleur van het glas heeft een contrastverhogende werking waardoor er een scherper beeld ontstaat. De laatste jaren maakt de pilotenbril een ware come‐ back door en wordt hij door veel mensen, bekende en onbekende, weer gedragen.
De piloten zonnebril van Ray Ban
Een model dat door Elvis Presley gedragen is
Brilmonturen worden gemaakt van twee basis materialen, kunststof of metaal, beide zijn in verschillende samenstellingen te krijgen. Welke samenstelling er gekozen wordt hangt af van het doel waarvoor de bril gebruikt gaat worden. Om in te spelen op de behoefte van de drager blijft de ontwikkeling van materialen doorgaan. Aan een kinderbril of een sportbril worden hele andere eisen gesteld dan een bril voor de hele dag of alleen voor het lezen wordt gebruikt. Soms worden er ook combinaties gebruikt van verschillende materialen vb. een kunststof bovenkant en metalen onderkant. Tegenwoordig worden er steeds aparter ontwerpen gemaakt en zijn er zelfs honden brillen te koop. Ook op het gebied van kinderbrillen is er veel veranderd, voor kinderen worden moderne kleurrijke monturen gemaakt die ook nog tegen een stootje kunnen. In elke kleur en maat is er wel een bril te vinden, zelfs hele kleine maatjes voor baby’s.
Brillenglazen Een brillenglas bestaat uit meerder onderdelen. Al deze onderdelen worden door HOYA zelf ontwikkeld en getest in het laboratorium in Japan. Doordat HOYA alles zelf ontwikkeld zijn de diverse onderdelen optimaal op elkaar afgestemd, dit zorgt voor een langere levensduur van de glazen. Zo zal een coating van HOYA veel minder snel loslaten bij hogere temperaturen. Brillenglazen bestaan uit meerdere onderdelen: 1. 2. 3. 4. 5.
Het ontwerp Het materiaal De bewerkingen Overige behandelingen De montage
Hierna gaan we de diverse onderdelen verder uitleggen. Jullie hebben nu al een boel achtergrond informatie over ogen en brillen, dan nu de brillenglazen. Hoe wordt een brillenglas gemaakt?
De productie Brillenglazen zijn te verdelen in twee materiaalsoorten; kunststof en minerale glazen. Met minerale glazen bedoelen we echt glas, het voordeel is dat ze dunner en harder, dus krasbestendiger zijn. Kunststof glazen, ook wel plastic of organische glazen genoemd, zijn lichter in gewicht en vrijwel onbreekbaar. Kunststof en mineraal zijn twee heel verschillende materialen en worden dan ook op een verschillende manier gemaakt en bewerkt. Minerale glazen worden gemaakt uit een mengsel van zand, soda, kalk en potas. Dit mengsel wordt gesmolten bij een temperatuur van 1500° graden Celsius waarna het geperst wordt tot blancs, het ruwe basisglas. Om de eigenschappen van het materiaal aan te passen worden er soms ook andere materialen aan het mengsel toegevoegd waardoor het glas vb. dunner wordt. Kunststofglazen zijn een chemisch mengsel, met een moeilijk woord monomeer. Dit mengsel wordt gesmolten, gefilterd en dan in een mal gegoten. Als het mengsel is afgekoeld hebben we een blanc voor een kunststofglas. Als je met een glas tikt kan je precies horen welk materiaal het is, kunststof klinkt hol en minerale glazen klinken hel net als bij een raam. De minerale blancs van HOYA worden gemaakt in Hongarije, de kunststof blancs komen uit in China, Vietnam en Thailand. Als de blancs klaar zijn komen ze per vliegtuig naar Nederland, de fabriek van HOYA staat in Uithoorn. Dit is dan ook de plaats waar de glazen verder worden verwerkt en voorzien worden van de gewenste verdere behandelingen. We hebben nu de basis en kunnen de glazen verder gaan bewerken. De materialen die hiervoor gebruikt worden verschillen voor kunststof en mineraal, de techniek is hetzelfde. De blanc is al half klaar, ook halffabricaat genoemd, deze heeft aan de voorkant de juiste kromming en ziet eruit als grote, dikke plastic‐ of glazenschijf. Om de gewenste sterkte te krijgen is het nodig om ook de achterzijde van het glas te slijpen. Hiervoor komt over de bolle kant eerst een beschermfolie, zodat het brillenglas niet beschadigt als eraan gewerkt wordt. Er wordt een mengsel van zeven metalen verwarmd, tot 50 graden. Van dit mengsel wordt een metalen hulpstuk gemaakt wat op het glas wordt gezet. Dat is handig omdat de glazen daarmee vastgezet kunnen worden in de slijpmachine.
Het metalen hulpstuk wordt op de glazen
Als het metaal is afgekoeld kunnen we door naar de volgende stap, het slijpen van de glazen. Met een scanner leest de slijpmachine de gegevens van het brilvoorschriften in en gaat aan het werk. Eerst wordt de blanc met een slijpkop dunner en kleiner gemaakt en krijgt het glas de juiste bolling.
De slijp‐ en polijstmachines
De blanc is nu een glas geworden, maar je ziet de slijpsporen nog wel zitten en het oppervlak is nog ruw. Het glas wordt daarom gepolijst met heel fijn schuurpapier.
Slijpkop
Polijstkop
Nu het glas de juiste kromming heeft, wordt het metalen opzetstuk en de beschermfolie eraf gehaald. De glazen worden nu gecontroleerd op krassen en of de sterkte van de glazen goed is. Hierna worden de glazen schoongemaakt in de wasstraat en kunnen ze voorzien worden van een tint of een coating.
Handmatige controle
Robot controle
Wasstraat
1. Het ontwerp Het ontwerp is in vier groepen te verdelen:
Enkelvoudige glazen Bifocale glazen Multifocale glazen Indoor glazen
Heb je alleen een bril voor veraf of voor het lezen nodig dan zitten er enkelvoudige glazen in je bril. Er zijn een aantal soorten enkelvoudige glazen;
Sferische glazen, deze zijn boller en daardoor dikker. Bij een hogere sterkte geven ze meer vergroting / verkleining van de ogen. Deze glazen worden standaard gebruikt en hebben overal dezelfde kromming. Als de sterkte van het glas niet zo hoog is is dit een uitstekende oplossing. Asferische, deze glazen zijn naar de rand toe wat platter waardoor de glazen vlakker en dunner worden. De vergroting / verkleining van de ogen is met deze glazen minder en het ziet er mooier uit. Ook geven deze glazen minder vertekening als er doorheen gekeken wordt, je hebt een groter gezichtsveld en dat geeft weer meer kijkplezier. Dubbel‐asferische glazen zijn nog vlakker, geven nog minder vertekening, hebben een nog groter gezichtsveld en geven nog minder vergroting / verkleining van de ogen. Dit is het mooiste glas bij hoge sterktes. De sterkte is ook optimaal berekend voor als je om een hoekje wilt kijken.
Zoals je eerder hebt kunnen lezen heeft iedereen boven ± 40 jaar een leesbril nodig. Mensen die al een bril voor veraf hebben zouden dan eigenlijk twee brillen met elkaar moeten gaan afwisselen, dat is natuurlijk vreselijk onhandig. Om niet steeds van bril te hoven wisselen zijn er bifocale en multifocale brillenglazen ontwikkeld. Eigenlijk zegt de naam het al, bifocaal of dubbelfocus bevat twee sterktes. Bovenin is de sterkte voor veraf geslepen, onderin zit een soort maantje waarin de leessterkte is geslepen. Het vertedeel geeft een scherp beeld voor alles achter 2 meter en het leesdeel geeft een scherp beeld op ongeveer 40 cm waar we ons leeswerk houden. Dit is heel zwart‐wit weergegeven, in de praktijk liggen de gebieden dichter bij elkaar. Een andere mogelijkheid zijn de zogenoemde multifocale glazen, het woord zegt het al, deze glazen bevatten meerdere (=multi) sterktes (=focale) welke vloeiend in elkaar overlopen en een scherp beeld geven op iedere afstand. Multifocale glazen zijn er in verschillende kwaliteiten, de kwaliteit wordt bepaald door de breedte van het lees‐ en tussengebied, het optreden van schommeleffecten bij het bewegen en natuurlijk het scherp zien in alle richtingen. De nieuwste generatie multifocale glazen houdt zelfs rekening met het eerder gebruikte type glas en de dagelijkse bezigheden van de drager. Hierdoor wordt het glas helemaal aangepast aan de behoefte van de brildrager, dit is een echt maatwerkglas. In de afbeelding hieronder zie je het verschil tussen een maatwerk glas en een glas van mindere kwaliteit. Het gebied binnen de witte randen geeft een wazig beeld en heeft een kleiner gezichtsveld op alle afstanden.
Maatwerk glas
Standaard glas
Als laatste kan er gekozen worden voor de zogenoemde indoor glazen, deze worden gebruik voor op het werk en achter de computer. Afhankelijk van de werkzaamheden van de drager wordt er een glastype gekozen Ieder indoor glas heeft een bepaald scherptebereik, zo kan het glas een scherp beeld geven tot ongeveer één, twee of vier meter. Net als bij de multifocale glazen wordt de kwaliteit onder meer bepaald door de breedte van het gezichtsveld en de schommeleffecten.
Scherp zien tot ± één meter
Scherp zien tot ± twee meter
Scherp zien tot ± vier meter
2. Het Materiaal Zoals je hierboven hebt kunnen lezen zijn de brillenglas materialen onder te verdelen in twee soorten; kunststof en mineraal. De verschillen tussen kunststof en minerale glazen zijn:
Gewicht Dikte Krasbestendigheid
Het materiaal wat gebruikt wordt om minerale glazen te maken is zwaarder dan voor kunststof glazen. Wel is het zo dat minerale glazen dunner en harder zijn dan kunststofglazen. Minerale glazen zullen daardoor minder snel krassen. Kunststof glazen worden tegenwoordig voorzien van een extra harde laag waarmee het krassen kan worden tegengegaan. In de praktijk is het bij beide materialen mogelijk dat er krassen ontstaan, zand kan soms zo scherp zijn dat het overal krassen op maakt. Door de voordelen van kunststof en het aanbrengen van een harde laag wordt kunststof tegenwoordig het meeste gebruikt. Door verschillende samenstellingen te gebruiken bij de productie krijgt het materiaal andere eigenschappen, zo kan het dunner, lichter, taaier ed. worden. Welke samenstelling er ook gebruikt wordt, van belang is het dat de optische kwaliteit optimaal is, het gaat hierbij om het comfort voor de brildrager. Iemand met een hoge sterkte geeft de voorkeur aan een dunner en lichter glas, terwijl het voor iemand met een lager sterkte weinig uitmaakt hoe dik het glas is maar die wil wel graag een taai glas vanwege het montuur (vb. een zogenoemde glasbril) wat is uitgekozen. Het dikteverschil Een belangrijk punt wat invloed heeft op de dikte van de glazen is de brekingsindex. Hoe hoger de brekingsindex, hoe kleiner het verschil hoeft te zijn tussen de voor‐ en de achterzijde van het glas om de gewenste sterkte te krijgen. Hoe kleiner het verschil tussen de voor‐ en achterzijde, hoe dunner het glas wordt. Voor mensen die een hele sterke bril nodig hebben is het nu niet meer nodig hele dikke glazen te dragen zoals vroeger gebruikelijk was. De materialen waar HOYA mee werkt zijn:
Mineraal
Kunststof
Naam:
Brekingsindex:
Voordelen:
Eyry 1.70
1.70
Dunste en lichtste materiaal in kunststof, beschermt 100% tegen UV‐stralen, hoge elasticiteit, ideaal bij hoge sterktes
Eynoa 1.67
1.67
Dunner en lichter materiaal in kunststof, beschermt 100% tegen UV‐ stralen, hoge elasticiteit, ideaal bij midden en hoge sterktes
Eyas 1.60
1.60
Dun en licht materiaal in kunststof, beschermt 100% tegen UV‐ stralen, hoge elasticiteit, ideaal voor midden en lagere sterktes
PNX 1.53
1.53
Dun en licht materiaal in kunststof, beschermt 100% tegen UV‐ stralen, zeer slagbestendig, ideaal voor kinderen en sport
CR 39 1.50 THI 1.90 THI‐2 1.81 LHI 1.70 LHI‐2 1.60 UV 1.52
1.50 1.90 1.81 1.70 1.60 1.52
Standaard oplossing, budget vriendelijk, ideaal bij lage sterktes Dunste materiaal in mineraal, ideaal bij hoge sterktes Dunner materiaal in mineraal, ideaal bij midden en hogere sterktes Dunner materiaal in mineraal, ideaal bij midden en hogere sterktes Dun materiaal in mineraal, ideaal bij midden sterktes Standaard oplossing, budget vriendelijk, ideaal bij lagere
3. De bewerkingen Brillenglazen kunnen worden voorzien van verschillende bewerkingen zoals een kleur, hardingslaag tegen krassen of een ontspiegeling die de hinderlijke schitteringen in de glazen weghaalt. Hoe gaat het proces in z’n werk? Als er glazen met een tint / kleur besteld worden dan is dit de volgende stap in het productieproces. Om een kleur op de glazen aan te brengen worden de glazen in verwarmde kleurbaden gedompeld. Het is ook mogelijk om een voorbeeld op te sturen en de kleur te laten namaken, het glas wordt dan met de hand gekleurd en met het blote oog wordt gekeken of de kleur exact gelijk is aan het voorbeeld. Er zijn heel veel kleuren mogelijk, zo kan er voor een gekozen worden voor Kleurbaden een donkere tint voor in een zonnebril of een heel licht tintje voor een bril die de hele dag gedragen wordt. Bij bepaalde oogziektes kan het helpen om een kleur te kiezen die een contrastrijker beeld geeft waardoor de drager net iets meer kan zien of je kiest gewoon een hippe kleur als paars of roze. Een andere mogelijkheid is om de tint te laten overlopen of zelfs om twee tinten naast elkaar te maken. Op minerale glazen kan ook een kleur worden aangebracht, het aantal tinten is beperkt als we het vergelijken met kunststof. Bij mineraal gaan de glazen niet in een kleurbad maar wordt de tint met een vacuümmethode opgedampt. Enkele kleur voorbeelden
De volgende stap, het aanbrengen van een hardingslaag dit gebeurt op een afdeling die ’de Dip’ heet. Als er niet voor een kleur gekozen wordt dan gaat het glas direct door naar ’de dip’ voor een hardingslaag. Nadat de glazen in een rek zijn gezet gaan ze een wasstraat in om grondig gereinigd te worden. Als ze schoon zijn worden ze in de dipvloeistof ondergedompeld, als laatste gaan de glazen een oven in om uit te harden, dit gebeurt bij een temperatuur van 120° C Het hele dipproces duurt ongeveer 4 uur.
Glazen in het rek
Wasstraat
Dompelbad
Hardingsoven
Voordat de glazen naar de volgende afdeling gaan wordt er gecontroleerd of de hardingslaag een optimale kwaliteit heeft. Een hardingslaag zorgt ervoor dat de glazen minder snel krassen, ook al zit er een hardingslaag op de glazen dan nog is het mogelijk dat er krassen ontstaan als er een scherp voorwerp (bijvoorbeeld een zandkorrel) op de glazen zit, daarom is het altijd verstandig om de glazen eerst onder de kraan af te spoelen voordat je ze gaat schoonmaken. Omdat minerale glazen veel harder zijn dan kunststof glazen is het niet nodig om minerale glazen te voorzien van een hardingslaag, ook minerale glazen kunnen krassen.
Nadat de hardingslaag is aangebracht gaan de glazen naar de volgende afdeling voor het aanbrengen van de coating, deze bestaat uit meerdere onderdelen zoals de ontspiegeling (=of anti‐reflectie), een antistatische laag en een water‐, vuil‐ en vetafstotende laag. Een ontspiegeling zorgt ervoor dat je beter door de glazen heen kunt kijken omdat je geen last meer hebt van reflecties (=schitteringen) in de glazen en dit is veel prettiger in het dragen. De glazen worden als eerste op een carrousel geplaatst waarna deze in de coatingmachine wordt geplaatst. De deur gaat dicht en de lucht wordt weggezogen, zodat er een vacuüm ontstaat. De metaaldeeltjes Ontspiegelcarrousel worden verhit en verdampen, deze damp vormt een heel dun laagje op het glas en zorgt ervoor dat het glas nu ontspiegeld is. Als de eerste ronde klaar is worden de glazen omgedraaid en begint het hele proces opnieuw om ook de andere kant van het glas van de coating te voorzien. In de samenstelling van de metaaldeeltjes bepaald uit welke onderdelen de coating bestaat. Alle lagen die tot nu toe op de glazen zijn aangebracht zijn helemaal op elkaar en op het basis materiaal afgestemd waardoor een optimale hechting tussen de diverse lagen ontstaat en de kans op loslaten van één van de lagen heel klein is. Het hele proces duur ongeveer één uur. Moderne coatingen bestaan uit meerdere lagen:
met
zonder
hardingslaag, tegen krassen
met
zonder
ontspiegelingslaag, om hinderlijke schitteringen weg te nemen
met
zonder
waterafstotende laag, waterdruppels blijven niet op de glazen zitten
met
zonder
vuil‐ en vetafstotende laag, de glazen blijven schoner
met zonder antistatisch, stof krijgt minder kans om zich te hechten Het is HOYA gelukt de hardste coating in de markt te maken. Bij minerale glazen wordt er ook een laag op de glazen gedampt, deze laat bevat alleen geen antistatisch, water‐, vuil‐ en vetafstotend laag.
De productie is nu klaar en de glazen gaan naar de eindcontrole voor een laatste uitgebreide controle zowel met een robot als met de hand. Bij de eindcontrole wordt er ook een stempel op de glazen gezet zodat de opticien precies weet waar de verschillende meetpunten zitten. Als alles is goedgekeurd worden de glazen verpakt en kunnen ze naar de opticien worden gestuurd.
Controle robot
Handmatige controle
Verpakkings robot
Verzendbakken
4. Overige behandelingen Naast de verschillende coatingen is het ook mogelijk om voor meekleurende glazen te kiezen. Deze glazen passen zich aan de hoeveelheid licht die er buiten is aan. Als je buiten in de zon loopt worden ze donker en wanneer er minder licht is of dat je naar binnen gaat dan worden ze weer lichter. Zo heb je altijd een goede zonnebril bij de hand. Een ander groot voordeel van deze glazen is dat ze je ogen tegen gevaarlijke UV‐ straling beschermen en zo de ogen gezonder houden. Binnen
Buiten
Glazen kunnen ook polariserend worden gemaakt, dit zorgt ervoor dat je minder schitteringen ziet, vb. op het water of in de sneeuw. Hierdoor krijg je een rustiger beeld en kan je alles beter zien. Zonder polariserend
Met polariserend
Je hebt nu alle mogelijkheden op een rijtje, een boel werk bij elkaar toch is het mogelijk om in drie dagen tijd van een plastic schijf een modern brillenglas te maken.
5. De montage De glazen zijn nu klaar om in het montuur gemaakt te worden. Om de glazen in de bril te kunnen monteren moeten ze de juiste vorm hebben, dit gebeurt met een slijpmachine. De opticien kan ervoor kiezen om de glazen zelf in het juiste model te slijpen of om HOYA het model erin te laten slijpen. In het laatste geval krijgt de opticien de glazen helemaal kant‐en‐klaar binnen en hoeven ze alleen nog in het montuur gemonteerd te worden. Tijdens het slijpen worden de glazen met een zuignap op hun plaats gehouden. Een machine "voelt" de vorm van het montuur. En slijpt de glazen in het juiste model zodat ze precies in het montuur passen. Afhankelijk van het type montuur ziet de rand er anders uit. Bij een bril met een metalen of kunststof rand worden de glazen in het montuur geklikt of geschroefd. Bij een zogenoemde glasbril worden er gaatjes in het glas geboord en voor een nylorbril wordt er een groefje in het glas gemaakt waarin een nylon draadje komt wat het glas vast houd.
Glas in slijpmachine plaatsen
Monteren glasbril
Hieronder zie je een overzicht met montuur types en de daarbij behorende manier waarop de rand van de glazen geslepen wordt. Randbril:
Glasbril
Nylor bril
Als de glazen in de bril zitten kan deze worden opgehaald bij de opticien, soms kan het dat de nieuwe glazen even wennen zijn. Als je de bril altijd draagt gaat het wennen heel snel. Bij het afhalen wordt de bril door de opticien goed passen gemaakt bij jou gezicht. Tijdens het dragen kan het altijd gebeuren dat je bril gaat knellen of zakken, je kunt dan altijd bij je opticien binnen lopen om je bril te laten bijstellen. Dit bijstellen kan je beter niet zelf doen, je opticien weet precies wat en hoe je bril weer passend gemaakt kan worden.
HOYA Lens Nederland wenst je heel veel succes met je spreekbeurt of werkstuk.
