RAPPORTAGE / 27 februari 2012
Sportparken Schiedam “Visie op moderne sportparken”
Opdrachtgever:
Samenstelling: Ton Markink, ICSadviseurs Mark van Rotterdam, ICSadviseurs Referentienummer: 960313/20120227EO01
ICSadviseurs Burg. Drijbersingel 25 | 8021 DA Zwolle Postbus 652 | 8000 AR Zwolle T +31 (0)88 235 04 27 | F +31 (0)38 423 77 16 www.icsadviseurs.nl
Inhoud
0
Managementsamenvatting
3
1
Inleiding
5
1.1 1.2 1.3 1.4
Aanleiding Vraagstelling Proces Leeswijzer
5 5 6 6
2
Sport- en beweegomgeving
7
2.1 2.2 2.3
Definitie Georganiseerd sporten en bewegen Ongeorganiseerd sporten en bewegen
7 7 12
3
Multifunctionaliteit en medegebruik
17
3.1 3.2
Definitie Gebied, gebouw en gebruiker
17 17
4
Samenwerking en organisatie
26
4.1 4.2 4.3
Definitie Knelpunten Kansen
26 28 29
5
Eigendom, beheer en exploitatie
32
5.1 5.2 5.3 5.4
Definitie Eigendom Beheer Exploitatie
32 32 33 36
BIJLAGE 1
VERSLAGLEGGING WORKSHOP
38
BIJLAGE 2
LIJST MET COMBINATIEMOGELIJKHEDEN
40
De inhoud van deze uitgave is eigendom van ICS Adviseurs B.V. te Zwolle. Enkel de opdrachtgever waarmee ICS Adviseurs B.V. een overeenkomst is aangegaan, heeft een gebruiksrecht voor deze uitgave. De inhoud en omvang van dat gebruiksrecht zijn vastgelegd in de algemene voorwaarden van ICS Adviseurs B.V., d.d. december 2008, dan wel in de overeenkomst zoals hiervoor bedoeld. Elk ander gebruik van deze uitgave, door opdrachtgever en of derden is uitgesloten, inhoudende dat niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, via internet, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van ICS Adviseurs B.V.
2/41
27 februari 2012
960313/20120227EO01
0
Managementsamenvatting Doel: De gemeente Schiedam is voornemens de (buiten)sport te concentreren en te komen tot een drietal sportparken. Met deze herontwikkeling van de sportparken streeft de gemeente naar toekomstbestendige, multifunctionele voorzieningen waar Schiedammers kunnen recreëren, bewegen en sporten op alle niveaus en in alle vormen. De sportverenigingen die gebruik maken van de sportparken zijn vitaal, hetgeen betekent dat de vereniging anticipeert op maatschappelijke veranderingen, samenwerkt en (financieel) gezond is. Breed aanbod: Essentieel is dat sport op de sportparken de kans krijgt om haar brede sociaalmaatschappelijke functie te vervullen. Daarbij is verbinding met maatschappelijke partijen (onderwijs, welzijn en zorg) belangrijk. Daarnaast kunnen commerciële functies, naast het versterken van de exploitatie, zorgen voor toeloop en leven op het sportpark en inhoudelijke versterking van het sportaanbod. Concrete commerciële partijen die in aanmerking komen voor participatie op het sportpark zijn kinderopvangorganisaties, horeca, fitness, eerstelijnszorg, kleine supermarkt en concept-stores. Sport- en beweegomgeving: Het faciliteren van georganiseerd en ongeorganiseerd sporten en bewegen is uitgangspunt voor de omgeving. • Georganiseerd: de sportverenigingen en andere organisaties zorgen voor een breed en vraaggericht sportaanbod. • Ongeorganiseerd: de inrichting van het sportpark is ook gericht op ongeorganiseerde sporters door het aanpassen van de fysieke inrichting, aanbieden van toegankelijke voorzieningen en aanvullende (elektronische)faciliteiten. Multifunctionaliteit en medegebruik: • Gebied: in het rapport is een verdeling gemaakt in basis- en plusfuncties op een sportpark. De basisfuncties op het sportpark zijn gericht op ongeorganiseerde en georganiseerde sport en welzijn. Afhankelijk van de bestaande kwaliteit van de omliggende omgeving kunnen extra functies aan het sportpark worden toegevoegd, zoals zorg, onderwijs en bedrijfsleven. Alle sportparken zijn openbaar toegankelijk en veilig bereikbaar voor de bewoners van Schiedam. • Gebouw: de accommodaties op het sportpark zijn multifunctioneel en worden overdag en ’s avonds optimaal bezet door een diversiteit aan activiteiten en partijen. Aspecten als wet- en regelgeving, identiteit en technische toepassingen zijn hierbij van belang. • Gebruiker: de gebruiker van de sportparken is multidisciplinair, wat betekent dat meer dan enkel sport gebruik maakt van de sportparken. Alle bewoners van Schiedam zijn welkom op het sportpark.
3/41
27 februari 2012
960313/20120227EO01
Samenwerking en organisatie: Diverse maatschappelijke ontwikkelingen, als het teruglopen van het aantal vrijwilligers, andere levenstijl en terugtrekkende overheid, zijn de oorzaak van de knelpunten die verenigingen ervaren. Wel zijn er ook kansen aanwezig die helpen de knelpunten het hoofd te bieden, zoals de inzet van langdurig werklozen, herintreders en gehandicapten bij het uitvoeren beheer. Er zijn met zorginstellingen en het UWV goede afspraken te maken die het vrijwilligersprobleem van verenigingen kunnen oplossen en daarnaast nog sociaalmaatschappelijke meerwaarde heeft. Een sportparkmanager kan een belangrijke impuls zijn voor samenwerking tussen verenigingen en andere organisaties die zichzelf op termijn terugverdient. Eigendom, beheer en exploitatie: • Eigendom: de gemeente Schiedam hanteert het uitgangspunt dat de gemeente eigenaar is van de sportvelden, kleedgebouwen en binnensportaccommodaties. Er zijn in overleg uitzonderingen mogelijk, indien er een duidelijke win te behalen is. Bij multifunctionele gebouwen is het wenselijk voor één eigenaar te opteren. • Beheer: per sportpark wordt een overkoepelend beheerorgaan geformeerd die verantwoordelijk is voor het beheer en exploitatie van het sportpark. De parkmanager heeft een verbindende rol tussen de sportverenigingen en eventuele overige organisaties en gebruikers van het sportpark. • Exploitatie: het exploiteren van het sportpark is de verantwoordelijkheid van het overkoepelend beheerorgaan. Er zijn diverse mogelijkheden uitgewerkt voor het versterken van de exploitatie van de nieuwe sportaccommodaties, zoals het verbeteren van de bezetting, het verzakelijken van de verhuur, toevoegen van commerciële functies en het inzetten van de ‘nieuwe vrijwilliger’. Sportparken Schiedam: De visie in dit rapport wordt vertaald naar de nieuwe situatie in Schiedam. Er vinden een aantal verschuivingen plaats van sporten. Er wordt verder gekeken naar welke functies aan welke sportparken worden toegevoegd om de sociaalmaatschappelijke functie te versterken, optimaal gebruik te maken van sportparken ten behoeve van brede maatschappelijke doelen en om de exploitatie te versterken. Dit is mede afhankelijk van de bestaande kwaliteit van de omgeving van de sportparken, het profiel van de wijk en de schaalgrootte van het sportpark.
4/41
27 februari 2012
960313/20120227EO01
1
Inleiding 1.1
Aanleiding
De gemeenteraad van Schiedam heeft bij de besluitvorming ‘Nadere uitwerking “Alles onder één dak” in juni 2011 gevraagd om een (kader)nota Sportparken. Deze nota beschrijft de status en inrichting van een sportpark in de toekomst. De (kader)nota Sportparken maakt onderdeel uit van de in juni 2012 op te leveren visie op het Park A4 en de Ontwikkellocaties. Onder de Ontwikkellocaties worden de huidige locaties van sportpark Harga, Thurlede, Kethel en Bijdorp bedoeld. Onderdeel van de (kader)nota is een concrete visie op de moderne sportparken. In april 2010 heeft ICSadviseurs in opdracht van Sport en Recreatie een visie geschreven op de toekomst van de Schiedamse sportparken. Dit inspiratiedocument met de titel ‘Van Sportpark naar Stadspark’ heeft richting gegeven aan het denken over de toekomst van de sportparken in Schiedam. De gemeente Schiedam is voornemens de (buiten)sport te concentreren en te komen tot een drietal sportparken. Nieuw en behoorlijk revolutionair is de ambitie één van de parken te creëren op het dak van de A4 die in de toekomst door Schiedam zal lopen. Met deze herontwikkeling van de sportparken streeft de gemeente naar toekomstbestendige, multifunctionele voorzieningen waar Schiedammers kunnen recreëren, bewegen en sporten op alle niveaus en in alle vormen. Zowel georganiseerd en ongeorganiseerd. Essentieel is dat de sportparken een multifunctioneel karakter krijgen en ingezet worden voor allerlei soorten van sociaal-maatschappelijke activiteiten om de sociaalmaatschappelijke functie van sport optimaal te faciliteren, optimaal gebruik te maken van de sportparken en de exploitatie te verbeteren. Voorbeelden van deze functie zijn het tegengaan van obesitas bij kinderen, fysiek en mentaal fitte ouderen, integratie, wijkontwikkeling en participatie van zwakke doelgroepen aan de samenleving. Zo zijn er nog veel meer belangrijke effecten van sport te benoemen. De missie van Schiedam is, door een intensieve samenwerking met alle partijen, voor elke Schiedammer een passend sport- en beweegaanbod te creëren, zodat iedereen een leven lang kan sporten en bewegen!”
1.2
Vraagstelling
De opdrachtformulering van de gemeente is als volgt: “Ontwikkel een toekomstbestendige visie op sportparken van Schiedam. Omschrijf relevante aspecten als ligging en omgeving, diversiteit, multifunctionaliteit, financiën en beheer en maakt met voorbeelden inzichtelijk hoe deze vertaald kunnen worden naar schaalniveaus”.
5/41
27 februari 2012
960313/20120227EO01
De visie is zo concreet mogelijk geformuleerd op de volgende onderwerpen: • • • • •
Vormen van sportaanbod. Ruimte en omgeving. Multifunctionaliteit en medegebruik. Samenwerking en organisatie. Eigendom, beheer en exploitatie.
Het benoemen van goede voorbeelden maakt de visie concreet en biedt handvatten voor de uitvoering van de visie in Schiedam.
1.3
Proces
Het proces ter totstandkoming van deze conceptvisie kenmerkt zich door een kort en efficiënt tijdpad. De belangrijkste stap in dit proces was de werksessie op 17 januari 2012. Tijdens deze werksessie was een vertegenwoordiging van de gemeente en een drietal landelijke partijen aanwezig. Gezamenlijk werd er gebrainstormd over de visie op sport en bewegen en de realisatie van moderne sportparken. Door middel van veel landelijk geslaagde voorbeelden is er gekeken naar de goede aspecten die voor Schiedam realiseerbaar zijn. De uitkomsten van deze sessie liggen onder andere ten grondslag aan deze rapportage. Verder heeft ICSadviseurs vanuit haar kennis en ervaring een aantal richtinggevende adviezen opgenomen die op de Schiedamse situatie van toepassing zijn. In bijlage 1 is een deelnemerslijst en een uitgebreide verslaglegging opgenomen.
1.4
Leeswijzer
In het rapport zijn de volgende hoofdstukken opgenomen: • • • • • •
Hoofdstuk 2: Sport- en beweegomgeving. Hoofdstuk 3: Multifunctionaliteit en medegebruik. Hoofdstuk 4: Samenwerking en organisatie. Hoofdstuk 5: Eigendom, beheer en exploitatie. Bijlage 1: Verslaglegging van workshop. Bijlage 2: Lijst met combinatiemogelijkheden.
Elk hoofdstuk is opgebouwd uit een aantal paragrafen. De eerste paragraaf bestaat uit een definitieomschrijving, zodat de lezer een beeld heeft van hetgeen bedoeld wordt en begripsverwarring wordt voorkomen. De overige paragrafen bestaan uit een visiebeschrijving die steeds concreet wordt gemaakt. Hierdoor blijft het niet hangen in visie, maar wordt er ook ‘handen en voeten’ gegeven aan de ideeën en oplossingsrichtingen. De gemeente sluit met haar visie aan op de landelijke ontwikkelingen. Er zijn al veel goede voorbeelden te noemen in Nederland en daar buiten. Deze voorbeelden zijn opgenomen in de rapportage in blauwe kaders. Ook deze voorbeelden helpen de visie van de gemeente concreet te maken voor de lezer.
6/41
27 februari 2012
960313/20120227EO01
2
Sport- en beweegomgeving 2.1
Definitie
Er zijn vele manieren van sporten en bewegen. Of het nu hardlopen door de bossen betreft, of het voetballen op zondagochtend bij een vereniging. Grofweg zijn deze te definiëren in twee categorieën: georganiseerd of ongeorganiseerd.
Georganiseerd In de georganiseerde sport kunnen we een onderscheid maken tussen de binnen de NOC*NSF georganiseerde sport en de anders georganiseerde sport. In tegenstelling tot fitness gaat het hierbij over het algemeen om niet op commerciële basis geschoeide activiteiten, waarvoor een uitgebreid stelsel van overheidssubsidiëring is ontstaan. Deze anders georganiseerde sport is in ieder geval uit gezondheidsperspectief belangrijk voor de rijksoverheid. Daarnaast is het discutabel waartoe de fitnessachtige activiteiten behoren. In deze rapportage wordt fitness geschaard onder georganiseerde sport. Het is zeer goed mogelijk c.q. wenselijk dat fitness op het sportpark plaats vindt. Hoewel de gemeente geen rol heeft bij het subsidiëren van dergelijke commerciële activiteiten heeft het wel een belangrijk functie vanuit het gezondheidperspectief van haar bewoners.
Ongeorganiseerd Het sporten en bewegen op eigen gelegenheid, buiten een formeel verband, zoals een vereniging of welzijnsinstelling. Voorbeelden hiervan zijn het voetballen in het park met bekenden, het schaatsen op natuurijs, het wielrennen op eigen gelegenheid of hardlopen.
2.2
Georganiseerd sporten en bewegen
Vereniging Het georganiseerd sporten is een bekende vorm van sporten en bewegen. De voetbalvereniging organiseert trainingen en wedstrijden voor haar leden en de korfbalvereniging doet precies hetzelfde voor haar verenigingen. Voor veel Schiedammers past dit perfect bij hun behoefte en zij beleven veel plezier aan het sporten binnen een vereniging. Er is echter een aantal trends in de samenleving te onderscheiden die gevolgen hebben voor de toekomst van de traditionele verenigingen. Voorbeelden daarvan zijn: 1. Nederland wordt drukker: Hiermee wordt het voor mensen steeds lastiger op specifieke tijden gebruik te maken van het georganiseerde sportaanbod. Gevolg is een toename van deelname aan individuele sportactiviteiten en de roep om andere gebruikstijden.
7/41
27 februari 2012
960313/20120227EO01
2. Nederland vergrijst: De leeftijdsopbouw van de bevolking verandert snel. In 2010 is 15% van de inwoners ouder dan 65 jaar, in 2020 20% en in 2030 al 24%. Verschillende leeftijden hebben een verschillende vraag. Derhalve dienen verenigingen goed te anticiperen op deze verandering. 3. Nederland individualiseert: Een landelijke ontwikkeling is de terugloop van de hoeveelheid tijd die vrijwilligers willen inzetten voor hun club. Daarmee wordt het instandhouden van de traditionele, monofunctionele vereniging steeds lastiger. De sporter manifesteert zich steeds meer als sportconsument, wat organisatorische gevolgen heeft voor verenigingen om hun aanbod aantrekkelijk te laten blijven. De gemeente Schiedam vindt het belangrijk dat de sportverenigingen een sterke ruggengraat van de sport in Schiedam blijft vormen. Het streven is dat verenigingen zich ontwikkelen tot vitale verenigingen, zodat de vereniging anticipeert op maatschappelijke veranderingen, zoals bijvoorbeeld de behoefte aan een meer vraaggericht sportaanbod. De vitale vereniging is een vereniging die de continuïteit van de vereniging voor zowel de korte als de lange termijn waarborgt door organisatorische en financiële gezondheid. Daardoor zijn zij in staat een bijdrage te leveren aan de sport- en beweegdoelstellingen en bredere maatschappelijke thema’s in de stad. Verbinding met andere organisaties is randvoorwaardelijk bij het realiseren van de transitie naar vitale verenigingen. In de visie van de gemeente organiseren onderwijs-, welzijn-, en zorgpartijen ook hun activiteiten op het sportpark. Dergelijke professionele partijen zorgen voor versterking van het verenigingsleven en van het activiteitenaanbod. Het inzetten van leerlingen in de horeca of langdurig werklozen in het beheer biedt kansen om het vrijwilligersprobleem te verkleinen. De werkloze als ‘vrijwilliger van de toekomst’ is inmiddels een vaak genoemd begrip. De discussie in de politiek om ‘een tegenprestatie’ te leveren voor een uitkering is actueel. Een multifunctionele en flexibele sportomgeving biedt de kans om het activiteitenaanbod van de vereniging aan te passen op de vraag vanuit de inwoners van Schiedam en zo meer mensen dan enkel de leden van de verenigingen aan het sporten en bewegen te krijgen. In concreto Om te kunnen anticiperen op de veranderende vraag en de maatschappelijke ontwikkelingen die van invloed zijn op het functioneren van de verenigingen, dienen sportverenigingen een transitie te maken. De georganiseerde sport wordt aangeboden door sportverenigingen, welzijnsorganisaties of onderwijs. In gezamenlijkheid dienen zij een maatschappelijk doel. De sportvereniging is één van de belangrijkste spelers ten aanzien van alle aanvullende activiteiten op het sportpark, zoals kinderopvang, welzijnsprojecten, onderwijs, et cetera. Uiteraard zijn goede afspraken over veld, trainer, opvang, materialen, et cetera noodzakelijk voor een prettige samenwerking.
8/41
27 februari 2012
960313/20120227EO01
Het beheer van de vereniging, haar eigendommen en andere accommodatieonderdelen waarvoor men een beheertaak heeft, worden op dit moment over het algemeen gedaan door de inzet van leden. Zij doen dat in het kader van vrijwilligerswerk, vaak gecoördineerd door commissies ook weer bestaande uit vrijwilligers. De continuïteit van deze beheerstructuur staat onder druk door de maatschappelijke veranderingen. Door samenwerking met het UWV, het onderwijs of instellingen voor verstandelijk gehandicapten kan een vereniging langdurig werklozen, studenten of verstandelijk gehandicapten inzetten voor deze beheertaken. Voetbalvereniging Rigtersbleek in Enschede is heel ver in deze ontwikkeling. Met al deze organisaties zijn afspraken te maken over de begeleiding van deze mensen en de bijbehorende financiële consequenties. Een professionele (betaalde) parkmanager onder aansturing van een overkoepelend bestuur, heeft een rol in de aansturing van deze partijen. In het hoofdstuk eigendom, beheer en exploitatie wordt nader teruggekomen op dit onderwerp. Daarmee kan één van de belangrijkste peilers in de exploitatie van een vereniging, zijnde de barinkomsten, gewaarborgd worden. Deze nieuwe vrijwilliger oftewel ‘vrijwilliger van de toekomst’ maakt royale openingstijden mogelijk, beheert het park en kan zorgen voor andere uitvoerende taken. De rol van de parkmanager is hierbij van belang. Het verbreden van de verenigingsactiviteiten zorgt voor meer leden. Door bijvoorbeeld een fitnesstak toe te voegen aan de vereniging, is het voor ouders interessant om lid te worden van de vereniging. Als de kinderen aan het trainen zijn hoeft de ouder niet langs de lijn te wachten of op en neer te rijden, maar kan de fitnessruimte gebruiken voor zijn of haar eigen lichamelijke activiteit. Voorbeeld: Sport- en Leisurepark, Landgraaf Sport & Leisurepark Landgraaf is één van de 15 landelijke proeftuinen van het NOC*NSF. Sport & Leisurepark Landgraaf voorziet in nieuwe en trendy sport- en beweegmogelijkheden voor de inwoners van Parkstad, Zuid-Limburg en Euregio. Dit alles met het uiteindelijke doel om de inwoners te stimuleren meer te gaan bewegen en daarvoor mogelijkheden te bieden, die aansluiten bij de wensen van de diverse doelgroepen (zoals jongeren, mensen met een beperking, senioren, jonge talenten, allochtonen, et cetera). Verenigingen zijn daarbij belangrijke partijen. Er wordt met verschillende partners (o.a. in de sectoren onderwijs, kinderopvang, commercie, sportbonden) samengewerkt om een divers en vernieuwend sportaanbod te realiseren. Van belang daarbij is dat de verenigingen ondersteund worden bij het professionaliseren (inzet verenigingsmanager (zie hoofdstuk 4 voor verdere uitwerking van eventuele parkmanagers in Schiedam).
9/41
27 februari 2012
960313/20120227EO01
Voorbeelden van activiteiten die in samenwerking met de verenigingen kunnen worden opgepakt zijn: Naschoolse opvang, leer-/werkplekken, flexibele lidmaatschapsvormen, organisatie van evenementen, combinaties van sporttakken met recreatieactiviteiten en sportaanbod gericht op trends, fun en fitheid.
Maatschappelijke partijen Onderwijs-, zorg- en welzijnpartijen kunnen goed met sport gecombineerd worden. Met sport- en beweeginterventies bereiken welzijnsorganisaties een groot deel van hun doelgroep. Jongeren vinden het over het algemeen leuk om actief bezig te zijn. Met goede voorzieningen worden ze makkelijk uitgedaagd. Sport zorgt aantoonbaar voor betere leerprestaties en minder schooluitval bij jongeren en zorgt voor een betere voorbereiding en participatie op de arbeidsmarkt. De gemeente wil deze partijen stimuleren haar activiteiten te organiseren vanaf de nieuwe sportparken. Bij voorkeur worden dergelijke (onderwijs)partijen gevestigd op of grenzend aan het sportpark. In ieder geval maken zij gebruik van de sportparken. Door partijen met elkaar te verbinden speelt de gemeente een belangrijke rol. Reeds op meerdere plekken in Nederland zijn er initiatieven om op sportparken leslocaties te maken voor het onderwijs. De intrinsieke motivatie om te leren in een sportomgeving neemt sterk toe. Succesvolle voorbeelden zijn er onder andere te zien bij projecten van ROC Zadkine in Rotterdam, Landstede in Zwolle en Het Noorderpoort in Groningen. Een demografische ontwikkeling in Nederland en ook in Schiedam is de vergrijzing. Veel senioren weten hun weg wel te vinden bij het sporten en bewegen. Bijvoorbeeld bij tennisverenigingen zijn veel senioren lid. Toch is er een andere doelgroep onder de senioren die steeds minder buiten komt en in beweging is. Een kantine van een sportvereniging is uitstekend geschikt als ontmoetingsplaats voor senioren. Hier kan bijvoorbeeld gekaart of gekoersbald worden. De Nederlandse Denksportbond zoekt bijvoorbeeld locaties van waaruit men haar activiteiten kan ontplooien. Verder kunnen de bridgeclubs gebruikmaken van de kantines in Schiedam. Goede en dagelijks toegankelijke sportparken met royale openingstijden zijn daarvoor uitermate geschikt. In concreto De concrete mogelijkheden van de inzet door maatschappelijke partijen in het beheer en exploitatie van verenigingen is eerder aangehaald. Daarnaast zijn er nog veel meer combinatiemogelijkheden in ruimtegebruik en het organiseren van gezamenlijke activiteiten.
10/41
27 februari 2012
960313/20120227EO01
Fit for life* 'Succesvol ouder worden'. Dit thema wordt maatschappelijk steeds belangrijker omdat het aantal senioren de komende decennia sterk blijft toenemen. Vanaf 2010 zelfs in versnelde mate. Het aantal 65-plussers zal toenemen van 2,4 miljoen in 2009 tot bijna 4,5 miljoen in 2040. In 2040 is naar schatting 25,6% van de bevolking 65-plusser ten opzichte van 15% in 2009. Bewegen is één van vele factoren die succesvol ouder worden mogelijk maken. Als kennisinstituut werkt NISB aan beweegstimulering voor senioren om een gezonde leefstijl, zelfredzaamheid en maatschappelijke participatie te bevorderen. Bewegen is een manier om andere mensen te ontmoeten, het maakt fitter en gezonder en voorkomt een hoop chronische aandoeningen. * ICSadviseurs is partner van het netwerk ‘Fit for Life Nederland’
Commerciële partijen Ook commerciële functies kunnen belangrijke waarden toevoegen aan een sportpark. Deze commerciële partijen zorgen voor 24/7 leven op het sportpark. Te denken valt aan kinderopvang, een sportwinkel, supermarkt, horeca, fitness activiteiten en organisaties, et cetera. Het sporten en bewegen kan hierdoor gemakkelijk gecombineerd worden met noodzakelijkheden als bijvoorbeeld boodschappen doen en het avondeten. Het toevoegen van commerciële partijen is geen doel op zich, maar kan belangrijk zijn om het concept van multifunctionaliteit mogelijk te maken. Het realiseren van een nieuw sportpark met bijbehorende gebouwen vergt een ingrijpende investering. Commerciële partijen kunnen helpen om de financiering mogelijk te maken. Door de exploitatie te verbeteren met deze partijen kunnen maatschappelijke doelen behaald worden. Daarnaast kunnen commerciële partijen (bijvoorbeeld fitness en kinderopvang) een inhoudelijke meerwaarde voor het aanbod zijn. In concreto De ouders zien elkaar na het werk bij de buitenschoolse opvang op het sportpark. Ze lopen samen met hun kinderen naar de sportkantine om daar met z’n allen rustig te eten. De professionele uitbater van de kantine heeft met behulp van een aantal mensen van de sociale werkplaats een heerlijke, gezonde gezinsmaaltijd voorbereid. Na het eten gaan de kinderen trainen. De dochter gaat naar de hockey en de zoon gaat voetballen. Vader gaat de wekelijkse boodschappen doen bij de ‘AH to go’ op het sportpark. Moeder duikt de fitnessschool in van de sportvereniging. Na een uur verzamelen ze weer en gaan ze samen naar huis. Op dit moment verloopt een doordeweekse avond van veel gezinnen heel anders. Ouders vliegen van het werk naar de kinderopvang door naar de verenigingen om kinderen te laten sporten. Een gezonde maaltijd of zelf sporten is door tijdgebrek niet mogelijk. Door het clusteren van relevante, binnen de context passende, commerciële voorzieningen op een sportpark wordt het mogelijk dat mensen meer kunnen sporten en bewegen. Daarnaast zorgt het voor een optimaler gebruik en verbeterde exploitatie van de parken, waar sportverenigingen voordeel van ondervinden.
11/41
27 februari 2012
960313/20120227EO01
Voorbeeld: Rigtersbleek Enschede Voetbalvereniging Rigtersbleek in Enschede heeft een rijke geschiedenis. In een ver verleden speelde men zelfs landelijke eredivisie. Deze in een echte volkswijk gelegen club heeft de laatste jaren een complete transitie ondergaan. Door samenwerking met het onderwijs, de lokale welzijnsorganisatie en het UWV is het sportpark dagelijks toegankelijk van 8.30 – 24.00 uur. Door vanuit eigen middelen te investeren in een fulltime verenigingsmanager en een technisch verantwoordelijke voor de onderbouw en bovenbouw jeugd, heeft het aanbod zich geweldig verbeterd en zijn tal van niet voetbal gerelateerde activiteiten toegevoegd. Het park ademt sport en vooral betrokkenheid. Aankomend op het park wordt men vriendelijk ontvangen door een aantal verstandelijk gehandicapten en zijn langdurig werklozen bloemen aan het snoeien. Zowel binnen als buiten ligt het sportpark er verzorgt bij. Keurige bloemperkjes, een mini arena voor de pupillen en een speeltuin voor de allerkleinsten zorgen voor een geweldig aanbod. Daardoor hebben ouders geen haast meer om naar huis te gaan na de wedstrijd en drinken ouders door de week ’s morgens koffie, terwijl de kinderen spelen of voetballen. Voor de komende jaren heeft men plannen om de accommodatie uit te breiden met een sporthal en multifunctioneel centrum waar diverse maatschappelijke partijen onderdak kunnen vinden. De ambitie is dit in eigen beheer te realiseren. Dit lijkt erg voortvarend, maar door met een zakelijke gedachte naar de vereniging te kijken heeft men zich ook de afgelopen jaren ontwikkeld. De modernisering heeft wel geleid tot een contributie verhoging in 3 jaar tijd van 80 euro. Gevolg is een positief ledensaldo van 300. Kwaliteit betaalt zich dus uit.
2.3
Ongeorganiseerd sporten en bewegen
Het ongeorganiseerd sporten en bewegen kan in iedere omgeving. Echter, een omgeving kan sporten en bewegen stimuleren. Zo is een parkachtige omgeving met goede voetpaden een meer uitnodigende plek om te hardlopen dan op de stoep langs een drukke weg.
12/41
27 februari 2012
960313/20120227EO01
Onderzoek ‘De gezonde wijk’ De mate waarin openbare groene ruimte wordt benut om te recreëren wordt niet zozeer bepaald door de hoeveelheid groen, maar de wijze waarop het is georganiseerd. Een centraal gelegen park (afgebakend van de bebouwde ruimte) lijkt meer uit te nodigen dan versnipperd groen in combinatie met een groter park/recreatiegebied (groen doorsneden door drukke verkeerswegen). Een dergelijke hoogwaardige groenvoorziening genereert frequent actief transport: Bewoners gaan regelmatig lopend en fietsend naar het park (en bewegen zich ook daar). Een goed functionerend park heeft voor de lichamelijke activiteit van veel bewoners een positievere invloed dan een privétuin of kijkgroen. Daarmee is er voor het centraal gelegen park op de A4, naast het sportpark, een belangrijke rol in het bewegen van haar bewoners. Het stimuleren van sporten en bewegen in de openbare ruimte kan door middel van hele simpele ingrepen. Zo is het openstellen van een schoolplein (en eventueel omvormen tot sport- en beweegplein) voor kinderen uit de buurt een goede manier om het bewegen door kinderen te stimuleren. Er zijn goede afspraken tussen het schoolbestuur en de gemeente noodzakelijk ten aanzien van aansprakelijkheid, maar het heeft aantoonbare effecten bij het tegengaan van obesitas bij kinderen. Het schoolplein heeft namelijk interessante inrichtingselementen voor kinderen, zoals klimrekken en tafeltennistafels. Kinderen kunnen zo makkelijk spelen nabij de woonomgeving. De faciliteit is namelijk al in de woonomgeving aanwezig, echter er hoeft enkel meer toegankelijkheid gecreëerd te worden. Voorbeeld: Sport- en speelstraat Ottersum Het idee van de Sport- en Speelstraat De Brink is opgepakt door de bewoners en de lokale partners. Het is de ideale locatie voor de school (brede school gedachte) en de sportverenigingen om de jeugd te bereiken. Beleven en uitgedaagd worden is waar het om draait. De Speelstraat beslaat 4 zones: Een schoolplein met speelvoorzieningen voor de jongste jeugd, een kunstgrasveld voor spelsporten, met podium voor culturele activiteiten, een zone voor de grondvormen van bewegen: klimmen, klauteren, balanceren en een zone voor avontuurlijk spelen. Op 30 september 2009 opende Erica Terpstra de eerste Sport- en Speelstraat van Nederland. De voorzitter van NOC*NSF toog hoogstpersoonlijk naar Ottersum om de opening te verrichten van dit unieke concept. “Het is fantastisch wanneer midden in een dorp dit project, door iedereen gedragen, gerealiseerd wordt. Dit project kan, wanneer we praten over vitale wijken, als voorbeeld dienen voor héél Nederland. Optimale leefbaarheid voor jeugd, senioren en mensen met een beperking", aldus Terpstra. De Brink is inmiddels uitgegroeid tot dé ontmoetingsplaats van Ottersum.
13/41
27 februari 2012
960313/20120227EO01
Een modern sportpark is ingericht op de gebruikers van tegenwoordig. Steeds vaker sport men individueel en niet binnen verenigingsverband. Dit is een landelijke ontwikkeling, welke naar verwachting zich steeds meer gaat doorzetten door het gebrek aan tijd bij de beroepsbevolking en de steeds variabeler wordende werktijden. Met het inrichten van een sportpark wordt inmiddels vaak ingespeeld op de wensen van deze moderne gebruiker. Het uitdagen tot sporten en faciliteren van ongeorganiseerde sportbeoefening is met een aantal simpele ingrepen te realiseren. Bijvoorbeeld: •
•
•
Fysieke inrichting: Zoals door een digitale lus ten behoeve van tijdmeting op het voetpad te installeren, maakt het voor hardlopers leuk om hun tijd te gaan meten. Een openbaar toegankelijke zwemvijver doet inwoners bij warm weer een verfrissende duik nemen met daaropvolgend een gezellige barbecue in het park. Verder is het toepassen van asfalt in plaats van tegels als trottoir of voetpad, al beter voor mensen om te skeeleren of skaten. Voorzieningen: Het toegankelijk maken van kleedkamers op het sportpark voor de ongeorganiseerde sporter. Door middel van bijvoorbeeld een chipknip opent de deur en kan er tegen een geringe vergoeding omgekleed en gedoucht worden op het park. Aanvullende faciliteiten: Zoals een website c.q. planbord om een tennisof squashmaatje te zoeken. Of een website met diverse hardloop- en fietsroutes.
In concreto De gemeente Schiedam vindt het belangrijk dat haar burgers gestimuleerd worden om te bewegen. Door de sportparken zo in te richten dat ongeorganiseerd sporten en bewegen makkelijk tot stand komt, voorziet de gemeente in deze behoefte.
14/41
27 februari 2012
960313/20120227EO01
Voorbeeld: Maastricht-West De gemeente Maastricht heeft voor een nieuwe koers gekozen als het gaat om haar beleid buitensportaccommodaties. De gemeente richt sportaccommodaties niet meer primair in voor sportverenigingen, maar voor de sportende Maastrichtenaar. De accommodaties zijn toegankelijk voor alle sporters, moeten goed bereikbaar en de hele dag open zijn. Maastricht krijgt vijf zogeheten kwaliteitssportparken op stadsdeelniveau, twee basissportparken en een aantal voorzieningen (stervoorziening) op buurtniveau. Sportpark West is het eerste kwaliteitssportpark dat is opgeleverd. Doelstelling van dit beleid is: Kwalitatief betere en doelmatigere te exploiteren accommodaties, vitale verenigingen, professioneel beheer en toezicht en meer sport- en beweegfaciliteiten. Sportpark West beschikt over het grootste multifunctionele kunstgrasveld van de Benelux (circa 160 x 85 meter), een kunstgrasvoetbalveld, vier natuurgras voetbalvelden, twaalf jeu de boules banen, een beweegplein met de mogelijkheid voor onder meer basketbal, minivoetbal en handbal, een honk- en softbalveld en een verharde rondbaan van 600 meter, die is voorzien van elektronische tijdsregistratie. Het beweegplein kan in de winter bij vorst worden gebruikt als schaatsbaan. Het multifunctionele kunstgrasveld beschikt over zeven soorten belijningen, waardoor op het veld zeven sporten in wedstrijdverband kunnen worden beoefend. De sport- en beweegfaciliteiten op Sportpark West zijn van de gemeente Maastricht. Iedere inwoner van Maastricht kan van de accommodatie en de faciliteiten gebruik maken. Dat kan individueel, in teamverband, met vriendengroepen of in verenigingsverband. De huurprijs is laag, om sporten en bewegen ook vanuit financieel oogpunt voor iedereen toegankelijk te maken. Sportbenodigdheden en -materialen kunnen op locatie worden gehuurd. Alle gebruikers van het sportpark, ook individuele (ongeorganiseerde) sporters, kunnen gebruik maken van de omkleed- en douchefaciliteiten en de kantine.
15/41
27 februari 2012
960313/20120227EO01
Voorbeeld: Phoenix park, Dublin Een internationaal voorbeeld van een stadspark waarin veel ongeorganiseerde sport plaats vindt, is het Phoenix park in Dublin. De sportfaciliteiten in dit park zijn volledig openbaar toegankelijk in een parkachtige omgeving. Het betreft het grootste openbare park van Europa, inclusief dierentuin en monumenten, maar ook rugbyvelden, hardloopparcours, voetbalvelden, et cetera.
16/41
27 februari 2012
960313/20120227EO01
3
Multifunctionaliteit en medegebruik 3.1
Definitie
Wij maken onderscheid tussen multifunctionaliteit en medegebruik. De definitie van beide begrippen is in het onderstaande weergegeven.
Multifunctionaliteit Multifunctionaliteit houdt in dat de sportaccommodatie door meer verschillende functies gebruikt gaan worden dan nu. Functies die kunnen worden toegevoegd dienen de beleidsdoelen uit de driehoek onderwijs-sport-welzijn te ondersteunen. Daarmee wil de gemeente een impuls geven aan het versterken van de integrale aanpak tussen deze beleidsterreinen en de exploitatie van de accommodaties verbeteren. Multifunctionaliteit is geen doel, maar middel om daar waar inhoudelijke en financiële kansen liggen, accommodaties een rol te laten vervullen. Eerder is al geschreven dat de sociaal maatschappelijke functie van sport optimaal tot zijn recht komt als meerdere (maatschappelijke) partijen zich met elkaar verbinden en samenwerken. Denk daarbij aan het opleiden van kansarme jongeren tot straatcoaches of het verbinden van het middelbaar beroepsonderwijs aan de horecafaciliteit op het sportpark. Commerciële functies ondersteunen op inhoudelijk en financieel niveau de multifunctionaliteit van de sportparken (paragraag 2.2.).
Medegebruik Medegebruik betekent dat er naast de bestaande gebruikers ook andere gebruikers van dezelfde soort gebruik maken van de sportaccommodatie. Een optimaal medegebruik van de sportaccommodaties is het uitgangspunt om daarmee de exploitatie van de accommodaties te verbeteren. Het optimaal medegebruik is één van de belangrijkste aspecten uit de rapportage ‘Prognose behoefte sportaccommodaties’ van de gemeente Schiedam en uitgangspunt van de te realiseren voorzieningen (zoals aantal velden).
3.2
Gebied, gebouw en gebruiker
De visie op multifunctionaliteit en medegebruik is in deze paragraaf uiteengezet. De visie is gestructureerd naar het 3-G model, waar vanuit het oogpunt van het gebied, het gebouw en de gebruiker de visie nader is uitgewerkt.
17/41
27 februari 2012
960313/20120227EO01
Gebied Gebouw Gebruiker
Gebied Het ‘gebied’ staat voor de omgeving rondom de sportparken. De gemeente Schiedam gaat een andere invulling geven aan de sportparken in Schiedam. Door een aantal verschuivingen ontstaat er vrijvallende ontwikkelruimte op de locaties van de sportparken. De nieuwe invulling en verschuivingen maken het ook mogelijk om de sportparken modern en toekomstbestendig te realiseren met vitale sportverenigingen. Op de onderstaande afbeelding staan de drie bestaande sportparken weergegeven (Harga, Kethel en Thurlede) en het toekomstige sportpark op de A4.
Dit betekent onder andere dat er sport- en beweegaanbod is nabij werk en woning, waardoor alle bewoners er gebruik van kunnen maken, georganiseerd en ongeorganiseerd. Kernwoorden bij dergelijk gebruik zijn toegankelijk, goed bereikbaar en laagdrempelig. In deze paragraaf is de basisfunctie van een sportpark voor haar omgeving beschreven. Afhankelijk van de verschillende factoren die de mogelijkheden bepalen kunnen extra functies aan het sportpark worden toegevoegd, zoals zorg, onderwijs en bedrijfsleven. Basisfunctie Door de positionering van de parken liggen ze alle drie te midden van de bebouwde omgeving, zijn goed toegankelijk en veilig te bereiken. De basisfunctie van een sportpark in Schiedam is gericht op ongeorganiseerde en georganiseerde sport en welzijn. De welzijnfunctie bestaat bijvoorbeeld uit buurtcoaches die vanaf de sportparken opereren of een dagopvang voor senioren in de sportaccommodatie.
18/41
27 februari 2012
960313/20120227EO01
In concreto: • De bewoners vanuit de wijken hebben in hun woonomgeving een modern sportpark waar zij in verenigingsverband, maar ook ongeorganiseerd kunnen sporten. • Het sportpark ligt midden in de wijk en is goed zichtbaar en bereikbaar voor de bewoners van de wijk. Dit betekent geen hekwerk, maar open en toegankelijk. Door niet te veel bossage aan de rand van het sportpark te situeren, ontstaat overzicht en is kans op vandalisme lager. Daarnaast zijn er niet alleen ’s avonds en in het weekend mensen op het sportpark, maar ook overdag. • Het park is groen. Veel bomen en planten zorgen voor een parkachtige uitstraling waar het prettig is te verblijven, recreëren, sporten en bewegen. Het recreatiepark dat gerealiseerd gaat worden op de A4 kan hier qua beleving goed op aansluiten, maar ook de andere parken hebben een groen karakter. • Daarnaast zijn de sportparken prachtige plekken voor welzijnsorganisaties om hier activiteiten te organiseren. Zoals sportactiviteiten voor moeilijk opvoedbare jongeren en een seniorenhuiskamer om de eenzaamheid tegen te gaan. Club2Move Club2Move is een sportbuurtclub waarin SportService Zwolle, welzijnsorganisatie Travers, GGD en jongeren nauw samenwerken. Deze sportbuurtclub biedt jongeren de gelegenheid om minimaal twee keer per week te sporten. Club2Move heeft in samenwerking met sportverenigingen, andere sportaanbieders én de jongeren een sportaanbod ontwikkeld voor 10 tot 18 jarigen. Kernwoorden zijn solidariteit, samenwerking, sport, Fair Play en gezondheid. Club2Move is speciaal omdat het een alternatieve sportvereniging is waar jongerenparticipatie een belangrijk begrip is. Jongeren waarvoor de drempel te hoog is om lid te worden van een reguliere sportvereniging, worden wel bereikt via Club2Move. Plusfuncties Afhankelijk van de omgeving waar het sportpark is gesitueerd, de functies die daar gehuisvest zijn en het profiel van de wijk, worden er aan het basissportpark mogelijk functies toegevoegd. Het is belangrijk om bij het toevoegen van functies rekening te houden met de schaalgrootte van het sportpark en het aantal bezoekers die er op het park komen. Deze schaalgrootte en het profiel van het park kan andere functies aantrekken. Voorbeelden hiervan zijn, zorggerelateerde organisaties, onderwijsinstellingen en commerciële partijen. In concreto: • Het bedrijfsleven kan worden betrokken. Afhankelijk van de schaalgrootte kan er buitenschoolse opvang, winkels of uitgebreide horeca worden gehuisvest op het sportpark. • Onderwijsinstellingen gebruiken het sportpark in de wijk voor hun bewegingsonderwijs in de lente. Daarnaast kan de kantine gebruikt worden als klaslokaal of als horeca lesruimte.
19/41
27 februari 2012
960313/20120227EO01
•
•
•
Een breed aanbod zorgt ervoor dat er altijd mensen aanwezig zijn op het sportpark. Door het brede aanbod van voorzieningen op het park is men er niet enkel om georganiseerd te sporten, zoals gebruikelijk op een traditioneel sportpark. En ook niet om er enkel te wandelen, zoals gebruikelijk is in een regulier stadspark. Nee, hier komt men voor allebei en nog veel meer. Men kan er bijvoorbeeld lunchen, dineren of eten afhalen, boodschappen doen en sportgerelateerde producten kopen. Het is tevens een belangrijk punt voor de eerstelijns zorg. Het bedrijfsleven kan betrokken worden bij de totstandkoming en exploitatie van de sportparken. Naast kinderopvang, winkels en horeca zijn er meer mogelijkheden om het bedrijfsleven te betrekken bij een dergelijk park. Zo zijn er zorgverzekeraars die mogelijk willen participeren. Een zorgverzekeraar die een dominant klantenbestand heeft in de regio Schiedam, heeft mogelijk vanuit commerciële en marketingoverwegingen belang bij investering in een dergelijk sportpark. Verder kan een goed sportaanbod een lagere uitkering van de zorgverzekeraar in deze regio leiden. Voorbeeld van een dergelijke zorgverzekeraar is Agis die voor de regio Amsterdam en Almere Embedded Fitness heeft omarmd. Embedded Fitness (E-fit) is een interactief bewegingscentrum, waar gamen en sporten gecombineerd worden. Voorbeelden zijn de schaats- of fietssimulator, waarbij een fitnessapparaat samen met een videoscherm zorgt dat samen met bekende sporters gesport kan worden. Agis ziet toekomst in interactief gaming, met name waar het gaat om de preventieve werking ten aanzien van obesitas bij jongeren. Embedded Fitness is tevens een methode om ouderen laagdrempelig en veilig aan het bewegen te krijgen en te laten revalideren van motorische en psychomotorische klachten. Andere marktpartijen die geïnteresseerd zijn in participatie op een sportpark zijn fysiotherapie en andere eerstelijnszorg partijen. De gemeente heeft gezien haar ligging ten opzichte van Rotterdam geen nadrukkelijk topsportparagraaf in haar sportbeleid opgenomen. Wel organiseert zij jaarlijks verschillende activiteiten waar de topsporters uit de gemeente worden ingezet voor sportstimulering. Een sportpark is uitermate geschikt voor een dergelijke dag.
Voorbeeld: Sportpark Marco van Basten, Utrecht De is een mooi voorbeeld van een wijkgericht sportpark. Op het Sportpark Marco van Basten zijn sinds januari 2005 zes sportverenigingen gehuisvest, te weten: PVC-voetbal, PVC-tennis, UFO (frisbee), en SKV (korfbal), SDV (darts) en SJV (Jeu de Boules). Zij moesten in het jaar 2004 hun oude sportpark verlaten i.v.m. het grootschalige woonproject Leidsche Rijn. Er is gekozen voor een ruime opzet van het park om de verwachte ledengroei op te kunnen vangen. Naast de reguliere sportvelden is voor de plaatselijke jeugd een basketbalveld aanwezig. Midden op het sportpark staat het clubhuis met daarin onder andere de kleedkamers, bestuurskamers, het paviljoen en zes dartwanden. Tevens bevindt
20/41
27 februari 2012
960313/20120227EO01
zich in het gebouw kinderdagopvang en naschoolse opvang Orka, voor kinderen in de leeftijden van 0-4 en 4-12. Het sportpark wordt aangestuurd door Stichting de Noordpunt. In het stichtingbestuur hebben alle voorzitters van de zes betrokken verenigingen zitting. Sinds 1 januari 2006 is er een verenigingsmanager op het sportpark aan het werk gegaan om het stichtingbestuur te ondersteunen en om de contacten met de kinderopvang, de buurt en het onderwijs te onderhouden.
Voorbeeld: Zwaluwen, Utrecht In het centrum van Utrecht ligt een geheel vernieuwd sportcomplex. Dit is de plaats waar Omnisportvereniging Zwaluwen Utrecht 1911 bezig is een droom te verwezenlijken. Door de combinatie te maken tussen school en sport naderen zij het Amerikaanse sportmodel, dat wordt versterkt door het (Nederlandse) verenigingsmodel. Zwaluwen Utrecht 1911 profileert zich als vereniging waarbij de maatschappelijke functie op het gebied van sport en recreatie centraal staat. De Omnivereniging Zwaluwen Utrecht 1911 is in 2005 ontstaan uit een fusie van de voetbalvereniging V.V. Utrecht en de Omnivereniging Zwaluwen Vooruit Welgelegen. De Omnivereniging bestaat uit een zestal afdelingen, te weten voetbal, futsal, tennis, biljarten, kaartspelen en jeu de boules. Door de samenwerking aan te gaan met verschillende partners (gemeente Utrecht, Globe College, stichting Sporthal Welgelegen, Leo stichting, Vereniging Sport Utrecht), moet dit zorgen voor de realisatie van de doelstelling ‘7 dagen per week, 16 uur per dag bezetting van het sportpark’. Zwaluwen is onlangs een leerbedrijf geworden van ROC Asa. Onderwijs en sport slaan de handen ineen om trainers, begeleiders en scheidsrechters op te leiden vanuit het competentiegericht leren. Het vrijwillige bestuur biedt werkgeverschap aan meerdere professionele krachten, waaronder de verenigingsmanager. Rhijnaarde, een sociale werkplaats, regelt de schoonmakers van het complex.
21/41
27 februari 2012
960313/20120227EO01
Gebouw Met ‘gebouw’ wordt de sportaccommodatie bedoeld, voor zowel binnen- als buitensport. De visie is ernaar te streven dat de sportvoorzieningen elke dag zowel ’s morgens, ’s middags als ’s avonds worden benut. Multifunctionaliteit, optimaal gebruik en flexibiliteit van de accommodaties zijn daarbij kernbegrippen. Multifunctionaliteit en een grotere bezetting dragen bij aan een betere exploitatie en het optimaal vervullen van de maatschappelijke functie van sport. De sportaccommodaties zijn inzetbaar voor meerdere functies dan enkel het gebruik door één vereniging of functie. Daarbij zijn er een aantal belangrijke aspecten die aandacht behoeven om multifunctionaliteit te faciliteren. Verruimen kaders De gemeente Schiedam is bereid kaders te verruimen om andere functies dan enkel sport gebruik te laten maken van de binnen- en buitensportaccommodaties. Een voorbeeld hiervan is het bestemmingsplan. De huidige bestemming beperkt de verenigingen om in een breder aanbod dan alleen sport te voorzien. Daarnaast kan er ook gekeken worden naar bijvoorbeeld de horecavergunning. In hoeverre is een functiegebonden horecavergunning voldoende in relatie tot de exploitatie. Gebruik door kinderopvang Diverse kinderopvanginstellingen willen graag hun activiteiten in een sportaccommodatie uitvoeren. Daarbij kunt u denken aan peutergymnastiek, dans/drama, expressie en beweging op muziek, klimmen en klauteren en vele andere activiteiten. Daarnaast zien zij mogelijkheden om ook de huisvesting van de kinderopvang te verplaatsen naar bijvoorbeeld een sportpark. Sportverenigingen zien over het algemeen ook voordelen van kinderopvanginstellingen in sportaccommodaties, aangezien het zorgt voor aanwas van jonge leden en exploitatie inkomsten. Echter, het gebruik wordt vaak beperkt door wettelijke beperkingen. Identiteit De identiteit van de sportverenigingen wordt over het algemeen als een belangrijk item erkend. De identiteit hoeft echter niet gerelateerd te zijn aan een veld of gebouw, maar is gerelateerd aan de activiteit en de mensen. De identiteit kan verbreed worden door samenwerking tot stand te brengen met aanbieders van gerelateerde activiteiten. Daardoor ontstaat vermenging van (sub)culturen en versterkt het multifunctionele en medegebruik van een sportaccommodatie. Daarnaast zal er in de toekomst een gezamenlijke identiteit per sportpark ontstaan. Een sterk voorbeeld daarvan is de gezamenlijke identiteit die op Sportpark Welgelegen in Utrecht is ontstaan. Er is tussen de verenigingen een gezamenlijke identiteit ontstaan door het gezamenlijke, moderne verenigingsgebouw (paragraaf 3.2 voor beschrijving van het voorbeeld). Technische mogelijkheden van multifunctionaliteit De multifunctionaliteit van een sportaccommodatie heeft ook technische consequenties. Voor binnensport geldt dat de afmeting van de hal afgestemd
22/41
27 februari 2012
960313/20120227EO01
moet zijn op de desbetreffende sport. Met belijning is er vervolgens veel mogelijk. Er zijn diverse innovatieve ontwikkelingen om binnensportvelden overzichtelijker te maken, zoals ledverlichting en geprojecteerde belijning. Sportbonden zijn echter nog niet zover dat zij deze technische oplossingen goedkeuren. Qua buitensport zijn er ook mogelijkheden om sporten op één veld te combineren. Diverse sportbonden staan open voor dubbelgebruik van velden, echter, het is wel belangrijk om de sportbond in een vroeg stadium te betrekken. Onderstaand een opsomming van combinatiemogelijkheden: •
• •
• •
Een voetbalveld kan gecombineerd worden met rugby, korfbal, honkbal en cricket. Aandachtspunt is dat de putten voor bijvoorbeeld de cricket pitch buiten het veld gelegd wordt. Deze sporten hebben allen een zachte ondergrond nodig. Voetbal en honkbal overlappen elkaar niet tot nauwelijks qua wedstrijdseizoen en is daarmee een reële optie. Hockey en korfbal kan ook op één veld, echter, indien competitie op een hoog niveau gespeeld wordt, is het niet mogelijk. Handbal en korfbal kan ook op één veld, echter, dit is voor het korfballen niet optimaal. Handbal moet namelijk op een harde ondergrond en buitenkorfbal wordt bij voorkeur gespeeld op een zachte ondergrond. Tennis en hockey kan ook goed op één veld, aangezien beide een harde ondergrond nodig hebben. Het combineren van een atletiekbaan met een ijsbaan is in theorie mogelijk, echter, dit betekent dat de atletiek gebruik moet maken van een betonbaan. Dit wordt door atletiekverenigingen en hardlopers als onwenselijk gezien. De combinatie van een skeelerbaan met een ijsbaan kan uiteraard wel. Daarnaast zijn er op handbal- en korfbalvelden ook ijsbanen te creëren door er een betonnen constructie omheen te maken. Hoewel het dan geen 400-meterbaan betreft, kan er in de winter wel geschaatst worden in het park. Handbal en korfbal vindt in de wintermaanden toch plaats in de binnensportaccommodatie.
De opsomming is niet uitputtend. Er zijn nog veel meer combinatiemogelijkheden te benoemen. In bijlage 2 zijn nog meer opties genoemd. Echter, ook deze lijst is niet uitputtend, aangezien er vele mogelijkheden combinatiemogelijkheden zijn en deze lijst alleen maar langer wordt door technische innovaties die elkaar snel opvolgen. Wij adviseren per sportpark goed te kijken naar de gebruiksintensiteit en roostering en op basis daarvan de combinatiemogelijkheden te onderzoeken. De gemeente Schiedam heeft de toekomstige behoefte aan sportaccommodaties inzichtelijk gemaakt (“Prognose behoefte sportaccommodaties” d.d. 25 november 2011). Indien gekozen wordt voor een multifunctionele opzet van velden, hetgeen bij een aantal sporten voor de hand ligt, is het goed te kijken naar overeenkomstige piekmomenten. Zo ligt de combinatie van een trainingsveld van de voetbal met een korfbalveld voor de hand. De korfballers spelen namelijk in de winter binnen
23/41
27 februari 2012
960313/20120227EO01
en op dat moment kan de voetbal goed gebruik maken van het veld. De ijsbaan en het handbalveld zijn ook een dergelijk voorbeeld. Andere belemmerende factor bij natuurgras is de slijtage. Het maximale gebruik van een natuurgras voetbalveld is gemiddeld 250 uur per jaar. Het maximale gebruik van een kunstgrasveld is natuurlijk veel hoger met 1.500 uren per jaar. Goede roostering is van belang bij het bepalen van de multifunctionaliteit van velden. Voorbeelden: New York, Almere Haven en Haaksbergen In één van de bekendste stadsparken van de wereld, Central Park New York, wordt er in de winterperiode altijd geschaatst. Een idyllisch plaatje waar jong en oud aan het genieten is van het winterse weer. Door het laten onderlopen van bijvoorbeeld een handbalveld kan dit multifunctioneel gecreëerd worden. In onder andere Almere Haven laat de Almeerse Schaatsvereniging het veld van handbalvereniging Najaden bij vrieskou onder water lopen. In Haaksbergen laat men de skeelerbaan onder water lopen. Resultaat is een topsportevenement en regelmatig de eerste schaatsmarathon van het jaar op natuurijs.
Geldende normen Bij het bepalen van de afmeting van de velden en accommodaties gelden de normen van het NOC*NSF. Het is belangrijk bij het hanteren van de normen dat de optimale afmetingen gehanteerd worden, zodat multifunctionaliteit daadwerkelijk mogelijk is. Duurzaamheid In de Stadsvisie Schiedam 2030 heeft de gemeente een aantal aspecten opgenomen met betrekking tot duurzaamheid. Van belang voor de visie sportparken is het reduceren van energiegebruik en opwekken en inzetten van hernieuwbare energie. Naast goede bereikbaarheid voor fietsers en daarmee reductie van het autogebruik, is het daarmee van belang oog te hebben voor technische toepassingen van duurzaamheid. De ontwikkeling van technische toepassingen voor het opwekken van duurzame energie gaat steeds sneller. Het is goed om in het ontwerp- en realisatietraject de laatste toepassingen van deze technische ontwikkelingen mee te nemen. Een laagdrempelig voorbeeld van het reduceren van energieverbruik is de toepassing van ledverlichting bij het verlichten van de sportvelden. Een voorbeeld van het inzetten van hernieuwbare energie is het toepassen van zonnepanelen.
24/41
27 februari 2012
960313/20120227EO01
Een ander aspect van duurzaamheid is het zo efficiënt mogelijk gebruiken van de beschikbare ruimte. Het multifunctioneel gebruiken van het veld en het gebouw past daarmee uitstekend binnen de ambities van de gemeente op het vlak van duurzaamheid.
Gebruiker Onder de ‘gebruiker’ worden de (potentiële) gebruikers van de parken en de sportaccommodaties verstaan. Multidisciplinair De gebruikers van een sportpark zijn in de gemeente Schiedam niet alleen sportverenigingen. Naast sportverenigingen maken bijvoorbeeld onderwijsinstellingen, zorg- en welzijnorganisaties, bedrijven en kinderopvanginstellingen gebruik van sportaccommodaties. Er liggen fantastische mogelijkheden om met elkaar samen te werken en van elkaar te leren. De kans op succes wordt er sterk door vergroot. Het vraagt veelal een cultuuromslag om organisaties daartoe te verleiden “Als je kinderen kennis wilt laten maken met een relatief onbekende sport als judo, dan heb je één kans en die moet je pakken. Dat betekent judo op een echte judomat, in een echt judopak door een echte judo leraar.” (oud-olympiër en nu sportmarketeer Ruben Haukes) Bovenstaande uitspraak van voormalig judoka Houkes zegt veel. Zijn visie heeft geleid tot een succesvol judoproject dat door veel gemeenten in Nederland, waaronder Schiedam, is gekocht. Momenteel vindt de internationale uitrol plaats op initiatief van de Internationale Judo Federatie (IJF), die het succes in Nederland heeft gezien. In de gemeente Raalte hebben het voorgezet en middelbaar beroepsonderwijs de handen ineengeslagen en zijn de samenwerking met de sportverenigingen aangegaan. Doel is kennisuitwisseling tussen sport en onderwijs om te komen tot inhoudelijk betere programma’s voor beide partijen. Dus pedagogisch didactisch betere trainers voor de sportverenigingen door nascholing van het onderwijs en betere docenten door technische nascholing door vaktrainers. Doel is de jeugd beter voor te bereiden op een succesvolle participatie op de arbeidsmarkt. Voor alle bewoners van Schiedam De sportparken en sportaccommodaties van de gemeente Schiedam staan open voor gebruik door alle bewoners van Schiedam, georganiseerd en ongeorganiseerd. Jong en oud vindt het prettig om op het park te ontspannen, te recreëren en te sporten en bewegen. Sport is een middel om maatschappelijke doelen te verwezenlijken, zoals het tegengaan van obesitas en bevorderen van integratie. In paragraaf 4.2 wordt hierop teruggekomen.
25/41
27 februari 2012
960313/20120227EO01
4
Samenwerking en organisatie 4.1
Definitie
Samenwerking en organisatie zijn hele belangrijke factoren waar het gaat om het succes van een multifunctionele sportaccommodatie. Het vertrouwen in elkaar, kansen zien in samenwerken en gezamenlijke huisvesting en niet de bedreigingen. Leiderschap, bestuurskracht, gezamenlijke innovatieve ideeën, maatschappelijke betrokkenheid. Het zijn allemaal begrippen die belangrijk zijn bij het creëren van een succesvol, modern sportpark, maar ook direct verbonden zijn aan de mensen die het doen.
Vrijwilligerswerk Bijna alle verenigingen en stichtingen in Nederland ervaren problemen met het vinden van geschikte kandidaten voor bestuurs- en kaderfuncties. Regelmatig hebben besturen leden die redelijk op leeftijd zijn. Men voorziet problemen in het vinden van mensen die capabel zijn voor een bestuursfunctie, met name doordat dit een structurele tijdsinvestering vraagt. Het is in eerste instantie al lastig om mensen te vinden die structureel tijd beschikbaar willen stellen voor de vereniging. Daarnaast is het lastig om geschikte personen te vinden voor deze functies. Naar de toekomst toe zal dit probleem zich naar verwachting ook voordoen voor het meer incidentele vrijwilligerswerk. “Vooral actieve ouders worden gestimuleerd om een bestuursfunctie te vervullen. Dit geldt ook voor de kaderfuncties, waarbij specifiek een beroep op de kwaliteiten van de desbetreffende ouders wordt gedaan. Veel activiteiten worden begeleid en georganiseerd door enthousiaste ouders die zich in hun vrije tijd inzetten voor de vereniging. Het aantal activiteiten staat of valt dan ook met de inzet en kwaliteit van de ouders.” Daarnaast zijn er andere maatschappelijke ontwikkelingen die wijzen op een noodzakelijke versterking van de organisatiestructuur, zoals: •
De ontwikkeling van de sportverenigingen in de afgelopen 30 jaar:
Jaren ’80 vorige eeuw • Aantal inwoners Nederland: 14.500.000. • Van louter accommodatiebeleid naar toenemende overheidsbemoeienis. • Sporten gebeurt voornamelijk in verenigingsverband. • Eerste betaalde functies, STK. • 35.000 verenigingen. • 3.700.000 aangesloten leden. Anno 2012 • Aantal inwoners Nederland: 16.500.000. • Overheid zet in op sport als ‘middel’.
26/41
27 februari 2012
960313/20120227EO01
•
• • •
Concurrentie verenigingen door commerciële aanbieders en ongebonden sporten. Uitbreiding betaalde functies. 27.000 verenigingen. 4.800.000 aangesloten leden.
•
De nieuwe sportconsument die veel waarde hecht aan de kwaliteit van het aanbod, de kwaliteit van de begeleiding en de kwaliteit van de faciliteiten.
•
Algemene ontwikkelingen, zoals: • Verandering van levensstijl. • Gezonder leven. • ‘Anders’ leven (supplementen, doping). • Zapgedrag.
Hoewel er steeds meer mensen in Nederland wonen en het aantal aangesloten leden is gestegen, is het aantal verenigingen fors gedaald. Er is in de afgelopen decennia concurrentie ontstaan voor de verenigingen door commerciële aanbieders (fitness, sportscholen, et cetera). Om kwaliteit te kunnen blijven bieden is samenwerking onontbeerlijk om vitaal te blijven als vereniging. De algemene ontwikkelingen zijn van invloed op welke manier de sportconsument van heden ten dage sport afneemt. Voorbeelden van het inspelen op dergelijke ontwikkelingen door verenigingen zijn: • Een lidmaatschap van het sportpark in plaats van een vereniging, waardoor leden makkelijk kunnen switchen van activiteit. Het ene jaar voetballen, het volgende jaar tennissen. In Alkmaar hebben ze het project ‘Duursportief’. Een sporter kan hier zelf kiezen door een flexibel abonnement, waarbij op meerdere momenten verschillende vormen van duursport gelijktijdig te volgen zijn. • Het creëren van een fitnessruimte op het sportpark, waar leden van de vereniging gebruik van kunnen maken. Hierdoor hoeven ze niet te kiezen tussen sporten (voorbeeld is SV Twello).
27/41
27 februari 2012
960313/20120227EO01
4.2
Knelpunten
De organisatie van de verschillende sportverenigingen en sportaccommodaties in Schiedam zijn ondergebracht bij verschillende verenigingen en stichtingen. Daar zien wij een aantal gevaren en knelpunten: •
De Schiedammer verenigingen zijn over het algemeen traditioneel georganiseerd. Een transitie naar de vitale sportvereniging wordt een traject dat goed begeleid dient te worden om tot een succesvol resultaat te komen.
•
Bijna alle verenigingen ervaren een toenemend probleem om een vrijwilligerskader te krijgen, om alle taken binnen de vereniging uit te kunnen voeren. Door de toenemende druk vanuit de overheid om sport in te zetten als middel om diverse maatschappelijke doelen te realiseren, ziet men dat verenigingen nog meer op hun bordje krijgen. Daarmee ontstaat er steeds meer druk op een beperkte groep, waardoor de kwetsbaarheid voor de organisatie toeneemt. Onderstaande kengetallen van het Sociaal Cultureel Planbureau geven aan welke ontwikkelingen van invloed kunnen zijn op de organisatiestructuur van sportverenigingen: ⇒ De netto arbeidsparticipatie is tussen 2001 en 2010 gestegen van 65% naar 67,1%. Met name bij de vrouwen is daar een stijging te zien van ruim 7% ⇒ De bevolking vergrijst. In 2010 is 15% van de bevolking ouder dan 65 jaar. Dit percentage loopt op tot 20% in 2020 en 24% in 2030. ⇒ Het vrijwilligerswerk binnen sport, cultuur of andere hobby’s is tussen 1985 en 2005 terug gelopen van 25% naar 15%.
•
De kwetsbaarheid van de inzet van vakbekwame vrijwilligers vraagt aandacht. Zeker nu de overheid zich meer en meer terugtrekt is het een vereiste dat verenigingen en stichtingen over vakbekwame bestuurders beschikken die zicht hebben op hetgeen benodigd is om de verenigingen in de vaart der volkeren te laten meegaan. De bezuinigingsdoelstellingen van het kabinet voor de komende 4 jaar bedragen in totaal 18 miljard euro. De gemeente Schiedam heeft ook te maken met een bezuinigingstaakstelling. De beperktere inzet van middelen die hierdoor mogelijk is, vraagt om een goede en efficiënte organisatiestructuur. De ambitie bij de vereniging is een absolute voorwaarde om verder te komen. Zo leren de ervaringen uit de proeftuinen ‘nieuwe sportmogelijkheden’ van NOC*NSF. Een heldere visie op samenwerking met andere beleidsterreinen is randvoorwaardelijk om een gedragen succes te behalen. Communicatie met de doelgroep; in moderne termen Co-creatie geheten. Weet wat je doelgroep wil. Wat wil de ‘klant’. De klant kan in deze zowel het individu als de organisatie betreffen.
•
•
• •
28/41
27 februari 2012
960313/20120227EO01
4.3
Kansen
Versterken samenwerking De gemeente Schiedam is voornemens de sportparken te herlokaliseren en anders vorm te geven. Belangrijke uitgangspunten daarbij zijn: Openbaar, groen, diversiteit aan functies, levendig. Dit gaat de sportparken in Schiedam in vele opzichten modern/toekomstbestendig maken. Iedere vereniging heeft zijn eigen kwaliteiten. De ene vereniging richt zich op het aanbieden van activiteiten voor verschillende doelgroepen. De andere vereniging exploiteert haar accommodatie tamelijk professioneel en heeft een eigen visie op het betrekken van haar leden bij de bedrijfsvoering. Het anticiperen op de veranderende rol van de sportvereniging en visie op de toekomst van de vereniging is van belang. Zo zijn er meer zaken die verenigingen in de nabije toekomst zullen nopen tot een modernisering/professionalisering van hun vereniging. Dit geldt voor alle sportverenigingen in Schiedam. Samenwerken op sterke punten. Versterken van de samenwerking en collectiviteit tussen (sport)verenigingen is in de veranderende wereld onontbeerlijk. Een goede samenwerking begint bij het creëren van een gezamenlijk belang. Een gemeenschappelijk belang van de verenigingen kan zijn: •
•
•
Het in begeleiding ontwikkelen van een toekomstvisie op de vereniging van de toekomst. Het streven dient te zijn te komen tot verenigingen die verantwoordelijkheid nemen in het maatschappelijk krachtenveld van welzijn, gezondheid, duurzaamheid en economie. Het vraagt tijd en inzet verenigingen inzichtelijk te maken hoe ontzettend veel kansen er voor hen liggen. Het gaat gebeuren, maar een zorgvuldige begeleiding is van belang om een toekomstbestendige situatie te creëren. Redeneer vanuit de kernkracht van de vereniging. Het levert een betere sfeer, meer kennis en kunde en een betere financiële positie op. De sportparkmanager kan een rol vervullen in het vertalen van de visie naar daden. Vaak wordt dit deels gefinancierd vanuit de combinatiefunctie regeling. Uitwisselen van expertise, bijvoorbeeld op het gebied van sponsoring en financiën. De kansen zijn veelal te simpel voor woorden en liggen letterlijk voor het oprapen. Enige sturing om tot samenwerking te komen vinden verenigingen meestal prettig.
Emoties spelen vaak nog een rol (‘het ons-en-zij-gevoel’, minder gericht op samenwerking, andere mentaliteit en type mensen tussen verenigingen). Dit kan nieuw leven ingeblazen worden, waarbij de gemeente als onafhankelijk initiatiefnemer/voorzitter optreedt om een toekomstperspectief op het sportpark te ontwikkelen in samenspraak met de gebruikers. In Nederland is inmiddels een behoorlijk aantal Good Practices rijker, onder andere door de door NOC*NSF geïnitieerde Proeftuinen.
29/41
27 februari 2012
960313/20120227EO01
Bij deze Proeftuinen is flink ingezet op samenwerken en het ontwikkelen van een vernieuwend sportaanbod dat aansluit op de vraag van de consument en stuurt op het professionaliseren van de verenigingen. Wanneer er een meer gezamenlijke aanpak gerealiseerd kan worden, zal men ook komen tot een betere koppeling naar andere takken van sport. Het creëren van synergie is in ieders belang waar het gaat om het werven en behouden van leden en voor het behouden van een haalbare exploitatie op de langere termijn. Proeftuinen De kritische sportconsument van vandaag vraagt steeds luider om flexibiliteit in sportmogelijkheden. Hij wil aan de bak op het moment dat de kinderen naar school zijn of direct nadat het werk er op zit. De ene week één keer, een week later misschien wel drie of vier keer. Conditie, fitheid, gezondheid, competitie, gezelligheid; de beweegredenen om te gaan sporten zijn divers. Om meer Nederlanders blijvend in beweging te brengen zal de georganiseerde sport meer inzetten op een klantgericht, nieuw en verfrissend aanbod. Vanuit deze gedachte is het programma Proeftuinen Nieuwe Sportmogelijkheden 4 jaar geleden opgezet. Dit om uit te proberen wat de mogelijkheden zijn op het gebied van sportinnovaties. En met als doel meer sportverenigingen met een aantrekkelijk en klantgericht sportaanbod. In totaal zijn er 22 proeftuinen gestart die hebben uitgetest welk vernieuwend sportaanbod perspectief biedt. Het aanbieden van nieuwe sportmogelijkheden biedt ook voor sportverenigingen nieuwe kansen. Vernieuwend sportaanbod kan nieuwe doelgroepen aanspreken en activeren, wat de sportvereniging nieuwe leden kan opleveren. Daarnaast veranderen de wensen en behoeften van de leden. Het is goed om als vereniging hier tijdig op in te spelen. Uitwisselen en delen van aanwezige kennis en expertise bij verenigingen, bijvoorbeeld bij bestuursleden en commissies, ten aanzien van sponsoring, activiteiten, vrijwilligersbeleid, et cetera. In bijlage 2 is een lijst opgenomen met de proeftuinen en bijbehorende websites. Zoals reeds eerder benoemd is de intrinsieke motivatie van de verenigingen een randvoorwaarde gebleken om verder te komen.
Mensfactor In veel goede voorbeelden is een bestuurder vanuit een vereniging de voortrekker geweest. Een man of vrouw met visie op de vitaliteit en toekomst van de vereniging. Deze persoon speelt in op de genoemde ontwikkelingen in de samenleving en neemt de vereniging daarin mee. Hij of zij zoekt de juiste mensen om zich heen, heeft een breed netwerk en weet de goede snaar te raken bij de leden. De Klankbordgroep Sportvoorzitters die in de gemeente Schiedam is samengesteld heeft een belangrijke voortrekkersrol hierin.
Organisatiestructuur Het versterken van de organisatiestructuur is bijna een must om toekomstbestendige verenigingen en sportparken te krijgen. Om de risico’s van afname van het aantal vrijwilligers en de kwetsbaarheid van afzonderlijke verenigingen voor te zijn, adviseren wij het volgende:
30/41
27 februari 2012
960313/20120227EO01
Externe Expertise Het aanzoeken van onafhankelijke en deskundige mensen die op basis van inhoudelijke kennis en/of bestuurlijke ervaring met gezag kunnen adviseren ten aanzien van dit proces, kan helpen bij het creëren van een breed maatschappelijk draagvlak. Deze deskundigen kunnen afkomstig zijn van de grote sportbonden, deskundigen op het gebied van ruimtelijke ontwikkeling of vooraanstaande lokale bestuurders. Zij hebben met name een adviserende rol richting de sportvoorzitters, het college en de raad. Stimuleren samenwerking sportverenigingen Ten aanzien van samenwerking, kan de gemeente het voortouw nemen in het faciliteren van interactie tussen de verenigingen. Hiervoor kan bij voorkeur een overkoepelend orgaan per Schiedammer sportpark in het leven worden geroepen. Per nieuw sportpark kan in samenspraak met alle betrokkenen en gebruikers van het park een toekomstvisie worden opgesteld. Aanstellen parkmanagers Daarnaast adviseren wij per sportpark een parkmanager op HBO niveau aan te stellen, die na de initiatieffase ondersteunend wordt aan de verenigingen in het kader van beleid en strategie. Daarmee kunnen de verenigingen naar een hoger niveau worden getild en wordt de toekomst van de verenigingen en het sportpark naar de toekomst toe gewaarborgd. De verenigingen leveren bij voorkeur een financiële bijdrage, aangezien zij de belangrijkste belanghebbenden zijn en profiteren van de resultaten. Daarnaast garandeert deze bijdrage betrokkenheid en medewerking van de verenigingen bij de werkzaamheden van de parkmanager. Deze parkmanager verdient zichzelf op termijn terug door de extra leden en sponsors die worden geworven en de extra organisaties die gebruik gaan maken van het sportpark (en daarvoor bijdragen in de exploitatie). Verder zijn er schaalvoordelen door bijvoorbeeld goedkopere inkoop te behalen.
31/41
27 februari 2012
960313/20120227EO01
5
Eigendom, beheer en exploitatie 5.1
Definitie
Eigendom, beheer en exploitatie worden vaak in één adem genoemd. In feite zijn het echter drie verschillende grootheden in het hebben en gebruiken van een sportpark en -accommodatie, die wel zeer nauw met elkaar verbonden zijn. Aan eigendom zijn rechten en plichten verbonden voor de eigenaar. Zo vertegenwoordigt de nieuw te realiseren accommodatie een waarde die de eigenaar toekomt. Anderzijds kent eigendom risico’s en (wettelijke) plichten. De eigenaar is verplicht belastingen en heffingen te voldoen en is verantwoordelijk voor een aantal huisvestingsgerelateerde beheertaken. Deze zijn met name gericht op het instandhouden van het gebouw en het beheersen van de (exploitatie)risico’s verbonden aan het bezit. Beheer omvat alles wat nodig is om het gebouw en de bijbehorende buitenruimten op korte en lange termijn in stand te houden en te kunnen gebruiken voor het doel waarvoor het is bestemd. Dit gaat vooral om gebruiksgerelateerde taken en verantwoordelijkheden. De exploitatie van de accommodatie betreft het samenspel van eigendom en gebruik van het gebouw. De exploitatie is in feite de financiële vertaling van de uitgangspunten, die zijn gehanteerd voor het eigendom en de financiering daarvan en de afspraken die zijn gemaakt omtrent beheer.
5.2
Eigendom
De gemeente Schiedam hanteert het uitgangspunt dat de gemeente eigenaar is van de sportvelden, kleedgebouwen en binnensportaccommodaties. Er zijn in goed overleg uitzonderingen mogelijk, indien er een duidelijk win te behalen is. De kantine is op dit moment vaak in eigendom van de verenigingen. In een solitaire situatie is het voor de handliggend om een dergelijke situatie te continueren. Echter de gemeente ambieert multifunctionele accommodaties die toekomstbestendig te exploiteren zijn en partijen huisvesten die elkaar inhoudelijk versterken. Bij multifunctionele accommodaties zijn er op hoofdlijnen twee mogelijkheden: het oprichten van een vereniging van eigenaren of het eigendom in één hand leggen. Beide opties komen voor en werken in praktijk goed.
Indien gekozen wordt voor het eigendom bij één partij, is het voor een multifunctionele, maatschappelijke accommodatie logisch dat een woningcorporatie, gemeente of sportbedrijf het eigendom heeft. Indien geen van
32/41
27 februari 2012
960313/20120227EO01
deze partijen het eigendom wenst (bijvoorbeeld vanuit het accommodatiebeleid) is een vereniging van eigenaren, bestaande uit verenigingen en organisaties, gebruikelijk. Een dergelijke constructie is minder flexibel en stelt hogere eisen aan afstemming en samenwerking. De keuze voor het eigendomsmodel staat los van de keuze voor een beheermodel. Het beheermodel komt in de volgende paragraaf aan de orde. Met de ambitie van de gemeente zien wij de gemeente als eigenaar van de multifunctionele accommodaties, als meest logische. De gemeente erkent de brede maatschappelijke functie van sport en behoudt door eigendom regie op de maatschappelijke doelen die zij op de sportparken wil realiseren. Daarnaast zijn meerdere eigenaren in één gebouw complex en komt het de multifunctionaliteit en flexibiliteit niet ten goede. Bij het kiezen van een eigendomstructuur, met name bij nieuwbouw, is het belangrijk de BTW-regeling ‘Het geven van gelegenheid tot sportbeoefening’ in ogenschouw te nemen. Hoewel dit niet het leidende motief moet zijn voor het kiezen van een eigendom- of beheermodel, kan hier financieel voordeel behaald worden, zowel aan de investerings- als exploitatie zijde. Een deel van de BTW kan bij een eigendom- en beheermodel, dat voldoet aan de eisen, in deze regeling worden teruggevorderd. Bij een investering in het sportpark van meerdere miljoenen kan dit zeer interessant zijn. Voor zover de puur commerciële functies als sportwinkels en restaurants gehuisvest gaan worden op de parken, is het uiteraard logisch dat de gemeente geen risicodragend eigenaar van het vastgoed wordt.
5.3
Beheer
Bij de instandhouding en openstelling van de accommodaties komen verschillende beheeraspecten aan de orde. Deze zijn onder te verdelen in huisvesting, diensten en middelen: •
•
•
Huisvesting: Staat voor het gebouw met de gebouwgebonden installaties en het (groot) onderhoud van het gebouw en het terrein. Onder huisvesting vallen verder zaken die samenhangen met het ter beschikking hebben van het gebouw, zoals financiering, belastingen, heffingen en verzekeringen. Diensten: Hieronder vallen voorzieningen die verbonden zijn met het gebruik van de huisvesting, het (klein) onderhoud van de huisvesting en samenhangende ondersteuning van de werkzaamheden. Dit zijn onder meer gas, water, elektra, schoonmaak en beveiliging. Middelen: Dit zijn de voorzieningen die nodig zijn voor de directe uitvoering van de werkzaamheden in de organisatie, zoals inventaris, ICT en inkoop.
De verantwoordelijkheid voor de huisvestingsaspecten ligt bij de eigena(a)r(en); de gebruikers zijn verantwoordelijk voor de beheeraspecten die onder diensten
33/41
27 februari 2012
960313/20120227EO01
en middelen vallen. Bij de uitvoering van het beheer worden drie typen beheer onderscheiden: Wij onderscheiden drie vormen van beheer: • Technisch beheer: Omvat taken die toekomen aan de eigenaar. Hierbij kan gedacht worden aan groot onderhoud, verzekeringen en het voldoen aan de veiligheidsvoorschriften. • Facilitair beheer: Omvat taken die voortvloeien uit het gebruik van ruimten. Gedacht kan worden aan schoonmaak, klein onderhoud en het ontvangen van bezoekers. • Programmabeheer: Dit is de inhoudelijke component van het beheer. U kunt hierbij denken aan het samenstellen van een programma voor het sportpark en dit ieder jaar innoveren met nieuwe activiteiten. Of het opstellen van een gezamenlijk jaarrooster en samenwerkingsvisie. Normaliter liggen de verantwoordelijkheden van het technisch beheer bij de eigenaar. Het facilitair en programmabeheer zijn in dat geval de verantwoordelijkheid voor de gebruikers.
Beheerorganisatie In de onderstaande afbeelding hebben wij de wenselijke situatie weergegeven voor de opzet van een beheerorganisatie van moderne sportparken.
Overkoepelend orgaan sportpark Vereniging
Vitalisering
Overkoepelend orgaan sportpark
Vereniging
Programmering
Vereniging
Beheer
Vereniging
Exploitatie
Externe expertise Gezien de ambities ten aanzien van de sportparken in Schiedam, met een volledig nieuwe opzet van de sportparken, is het wenselijk externe expertise in te zetten. Deze externe geeft onafhankelijk advies aan de verschillende sportpark overlegorganen. Het is zeer belangrijk in deze groep inspirerende personen te vragen met een heldere visie op samenwerken, de samenleving, maar ook op bedrijfsvoering. Hun visie onderschrijft de visie van de gemeente Schiedam en zij nemen de besturen van verenigingen en organisaties mee in deze gedachte. Het creëren van een breed maatschappelijk draagvlak is belangrijk voor het welslagen van het proces te komen tot moderne sportparken.
34/41
27 februari 2012
960313/20120227EO01
Externe expertise
Overkoepelend orgaan sportparken Per sportpark wordt er een overkoepelend overlegorgaan geformeerd. Dit overlegorgaan beheert en exploiteert het sportpark. In dit orgaan neemt een afvaardiging van het bestuur van de verenigingen en organisaties die gehuisvest worden op het sportpark plaats. Eventueel aangevuld met externe gebruikers van het park. Een vereniging overstijgend bestuur, bijvoorbeeld in de vorm van een stichting, zien wij als een vereiste om een gezamenlijk gedefinieerd doel verder te brengen. Het sportpark Marco van Basten of de Sportboulevard Enschede zijn daarvan mooie voorbeelden. Een overkoepelend orgaan heeft meerdere voordelen: • Het gezamenlijk beheren en exploiteren van een sportpark is kostenefficiënt. • Niet iedere instelling/vereniging hoeft alles voor zichzelf te regelen. • Er is één aanspreekpunt. • Uniform en transparant beleid. • Verenigingen worden verplicht om met elkaar te spreken over het beheer van het sportpark. Hierdoor komen zij ook in gesprek over het bundelen van krachten en het profiteren van elkaars achterban en kennis. Het is gebruikelijk om een stichting te formeren als rechtsvorm van een dergelijk orgaan. Een stichting past over het algemeen goed bij het maatschappelijk karakter van een sportpark. Met deze rechtsvorm kunnen contracten worden aangegaan, zodat schaalvoordelen behaald worden. Werkgroepen Onder het overkoepelend orgaan vallen meerdere werkgroepen. Wij hebben er vier opgenomen in het schema, echter, dit is afhankelijk van de lokale situatie. De werkgroepen vitalisering en programmering zijn belangrijk, waar het gaat om de visie op moderne sportparken in Schiedam. Om te komen tot nieuwe initiatieven, een vernieuwend programma en een levendig sportpark is een vooruitstrevende werkgroep met creatieve ideeën cruciaal. De parkmanager kan de verbindende factor zijn tussen het overkoepelend orgaan, de verenigingen en de verschillende werkgroepen. Parkmanager Ten aanzien van samenwerking, kan de gemeente het voortouw nemen in het faciliteren van interactie tussen verenigingen. Het aanstellen van een parkmanager op HBO niveau die na de initiatieffase ondersteunend wordt aan de verenigingen in het kader van beleid en strategie. Daarmee kunnen verenigingen naar een hoger niveau worden getild en wordt de toekomst van de verenigingen en het sportpark naar de toekomst toe gewaarborgd. Middels subsidie kan de gemeente meer sturen op samenwerking tussen sportverenigingen. Het profiel van een dergelijke parkmanager is erg belangrijk. Het moet een ondernemend persoon zijn die een voortrekkersrol kan vervullen, past bij de lokale cultuur en partijen kan werven. Na een subsidie van enkele jaren moet hij zichzelf terug kunnen verdienen, door de vele extra activiteiten die plaatsvinden op het sportpark. Een financiële bijdrage vanuit de verenigingen
35/41
27 februari 2012
960313/20120227EO01
achten wij van groot belang. Committent vanuit de verenigingen is een kritische succesfactor voor het slagen van de parkmanager. Voorbeeld: Sportvereniging Twello is een omni-vereniging, ontstaan uit de fusie van V&K en Avanti. Met meer dan 1.500 leden is SV Twello een grote plattelandsvereniging. Er wordt voetbal, basketbal, volleybal, dynamic tennis, en zaalvoetbal gespeeld met daarnaast vele vormen van turnen en gymnastiek. SV Twello heeft een aantal jaren geleden een verenigingsmanager aangesteld, deels gefinancierd uit eigen middelen met daarnaast activiteitenbudgetten vanuit de gemeente. Dit vanwege haar omvang. Daarop en op een groot leger van vrijwilligers, drijft de vereniging. De vereniging is enorm gegroeid en heeft langzamerhand veel activiteiten aan haar programma toegevoegd, zoals fitness en slow-traffic events. Er wordt samengewerkt met de gemeente, een zorginstelling, de KNVB en de voetbalschool van FC Twente/Go Ahead Eagles. Inmiddels is er een halve fte toegevoegd aan de organisatie om alle werkzaamheden duurzaam goed te kunnen uitvoeren.
5.4
Exploitatie
Bij de herstructurering en reorganisatie van de sportparken in Schiedam zijn er volop kansen om het anders aan te gaan pakken. Concreet zijn er de volgende aanbevelingen die de exploitatie verbeteren.
Verbeteren bezetting accommodaties De bezetting van de sportaccommodaties kan worden geoptimaliseerd. Dit geldt zowel voor het sportgedeelte (sportvloer en kleedkamers) als voor de kantines, die prima dienst kunnen doen als ontmoetingsruimte. Een betere bezetting levert een betere exploitatie op.
Verbeteren bezetting velden Het gebruik van de sportvelden kan tevens worden geoptimaliseerd. Bij de vernieuwing van de velden wordt reeds rekening gehouden met de velden die intensiever en gedurende het hele jaar gebruikt kunnen worden (kunstgras, smash court).
Verzakelijking verhuur De verhuur van de sportaccommodaties kan zakelijker worden geregeld. Dit kan betekenen dat scholen en verenigingen ook tijdens de minder courante tijden worden ingeroosterd, als dit betekent dat hierdoor bijvoorbeeld een andere accommodatie kan worden vrijgespeeld ten behoeve van commerciële verhuur of grote evenementen.
Centraliseren verhuur sportaccommodaties Om optimaal grip te krijgen op de exploitatie is het van belang de verhuur van alle sportaccommodaties op een sportpark onder één dak te brengen. Dit geldt zowel voor de binnen- als buitensportaccommodaties. Dat betekent dat er op een
36/41
27 februari 2012
960313/20120227EO01
sportpark geen concurrentieverhoudingen ontstaan, waarmee verenigingen tegen elkaar worden uitgespeeld.
Toevoegen commerciële functies Door het toevoegen van commerciële functies ontstaat er financiële ruimte om het concept te versterken zowel inhoudelijk als financieel. Buitenschoolse opvang, eerstelijns zorg of Midden- en Kleinbedrijf zorgen voor hogere huurinkomsten dan de sport kan betalen en derhalve voor financiële armslag terwijl ze bovendien extra functionaliteit voor de sport creëren.
Regionale samenwerking Om de exploitatie van de accommodaties verder te verbeteren is samenwerking met de omliggende gemeenten zoals Vlaardingen en Rotterdam interessant. Deze initiatieven zijn reeds gestart om te kijken waar eventueel mogelijkheden liggen. Sportaccommodaties kunnen een regionale functie hebben, bijvoorbeeld een zwembad, topsporthal of een atletiekbaan.
Aanpassen wet-, en regelgeving Het aanpassen van wet- en regelgeving ten aanzien van het gebruik van de sportaccommodaties kan de exploitatie verbeteren. De overheid stimuleert sportverenigingen zich breed maatschappelijk open te stellen, maar in veel gevallen belemmert de wet de ambitie. Het aanpassen van het bestemmingsplan kan de mogelijkheden vaak verruimen. Evenals het aanpassen van de regelgeving. Bijvoorbeeld waar het gaat om het verkrijgen voor vergunningen voor evenementen. Procedures gaan nu vaak traag.
Inzetten van de ‘nieuwe vrijwilliger’ Een landelijke ontwikkeling is dat het aantal vrijwilligers terugloopt. Het grote schrikbeeld van verenigingen is dat zij nu fors moeten gaan betalen voor het schoonmaken van hun ruimten door een commerciële partij. Diverse verenigingen in het land pakken dit probleem heel anders op, zoals SV Twello (paragraaf 5.3) en voetbalvereniging Rigtersbleek (einde paragraaf 2.2). Zij hebben samenwerking gezocht met welzijnspartijen en het UWV. Langdurige werklozen en geestelijk gehandicapten worden onder begeleiding ingezet in het beheer. Bij een groep mensen van deze organisaties wordt een begeleider geleverd. De parkmanager heeft een rol in de aansturing van deze organisaties. De verenigingen hoeven door deze constructie geen professionele schoonmaakpartij in te huren, waardoor de exploitatie niet stijgt. Naast dit financiële voordeel, zijn er nog meer voordelen. De accommodaties in respectievelijk Twello en Enschede zijn nog nooit zo schoon geweest en de buitenruimte ligt er prachtig gesnoeid bij. Verder zijn de nieuwe vrijwilligers echt onderdeel van de clubs geworden, zorgen zij voor toezicht en verwelkomen alle gasten/leden. Het is een verrijking gebleken voor de clubs en het verrijkt het leven van de nieuwe vrijwilliger.
37/41
27 februari 2012
960313/20120227EO01
BIJLAGE 1
VERSLAGLEGGING WORKSHOP
Bij de workshop op 17 januari 2012 waren de onderstaande personen aanwezig. • • • • • • • •
Hanne Daanen – Projectleider proeftuinen NOC*NSF Marcel Mathijssen – Teamleider public affairs, MO-groep Marielle Dijkers – Projectleider beweegvriendelijke omgeving Nederlands Instituut Sport en Bewegen René Korstanje - Projectleider Park A4 en Ontwikkellocaties Roeland Schmidt - Procesmanager project A4 Irene van der Schaar - Directeur Sport en Recreatie Erik Trommel - Beleidsmedewerker Sport en Recreatie Ton Markink en Mark van Rotterdam – Projectteam ICSadviseurs
De bijeenkomst bestond uit twee workshopronden. Ronde 1 bestond uit een brainstormsessie aan de hand van de vijf zintuigen. De opdracht was: Wat gaan de Schiedamse sportparken betekenen voor de Schiedamse inwoners? Resultaat waren veel activiteiten en functies die op een sportpark kunnen plaats vinden. Ronde twee bestond uit waarderen van de ideeën door middel van het plakken van stickers. Onderstaand staat een weergave van de uitkomsten van de workshop. Een blauwe stip stond voor ideeën die makkelijk te realiseren zijn, er relatief weinig risico bestaat, worden geaccepteerd, zijn vroegere voorbeelden van beschikbaar. De ‘NOW-ideeën’. Een rode stip stond voor ideeën die innovatief zijn, een doorbraak bereiken, energie geven en realiseerbaar zijn. De ‘WOW’-ideeën. De groene stip stond voor ideeën die in de toekomst mogelijk wel te realiseren zijn, intrigerend en uitdagend zijn. Eigenlijk de rode ideeën van morgen. Het aantal stippen staat achter het idee gegeven.
38/41
27 februari 2012
960313/20120227EO01
Verslaglegging van workshopronde 2: verdelingen van stippen Blauwe stip Rode stip Groene stip Geen stip - Terras - Muziek/dans/ - BSO combinatie met - Gezamenlijk - Virtuele aspecten sport (6x) cultuur (4x) materiaalgebruik (4x) - Jong en oud - Ontmoeting tussen - Veel groen, natuur en - Horeca (6x) - Plezier - Positiviteit, ambitie, mensen (2x) dieren op het park (1x) bestuurskracht (2x) - Aantrekkelijk groen - Anders dan anderen - Ontmoeting tussen - Succes ervaren park (1x) - Ruimtelijk (2x) mensen (2x) - Leuk en relevant - Tegen gaan van - Fit voelen, fysieke - Kennisoverdracht - Vuurkorven obesitas (2x) (coach, leraar, trainer) inspanning (1x) - Bloemperken - Inzetten van - Uitdaging aangaan (2x) - Certificering werklozen (3x) (2x) - Passieve beleving van - Reïntegratie - Verantwoor- Innovatie (1x) sport (toeschouwer) trajecten - Stroom opwekken delijkheid (1x) (2x) - Gezond/biologische (1x) - Trots (1x) - Reduceren van winkels - Zwembad (1x) - Veiligheid (1x) overlast (1x) - Urban dance - Winkels op het park - Gezond sportpark - Positiviteit, ambitie, - Elkaar aanmoedigen (4x) (1x) bestuurskracht (1x) - Scoreborden, velden - Zwemvijver (2x) - Sauna (1x) - Genieten van de zon - EHBO - IJsbaan (2x) - Moestuin (1x) (zonnebaden in het - Kansen ruiken voor - Toeristisch park) knooppunt (1x) samenwerking (2x) - Kennismaking met - Klaslokalen (3x) - Diverse routes (1x) elkaar (2x) - Techniek/ - Fitness (1x) - Spierpijn (1x) duurzaamheid (3x) - Winkel + - Zelfvertrouwen (1x) - Multiculturele leerbedrijven (2x) - Betrokkenheid (1x) sport/vrouwen- VMBO/stages (1x) - Fysiotherapie (1x) vereniging (1x) - Multiculturele - Terraslounge (1x) - Natuurcentrum (1x) sport/vrouwen- Skatebaan (1x) - Doelen (ook voor vereniging (1x) - Spelletjesbos (1x) nieuwe vormen) (1x) - Shop in club (1x) - Fietsroutes (2x) - Sportproeverij (1x) - Geen auto’s (1x) - Veel bewegende - Kennis uitwisseling - Parcours (1x) mensen (1x) - AH to go (1x) (1x) - Veel gezinnen (1x) - Zorgorganisaties - E-sport (2x) - Parkmanager (2x) (1x) - Gezamenlijk nieuw - Betrokkenheid (1x) aanbod (2x) - Gezamenlijk vervoer - Parkmanager (3x) (1x) - Straatartiesten (1x) - Bewegend straat- Trots (1x) meubilair (1x) - Samen (na)gegieten - Belijning (1x) (1x) - Zachte vloer (1x) - Talentontwikkeling (2x) - Geen hekken (1x) - Rondetijden (1x)
39/41
27 februari 2012
960313/20120227EO01
BIJLAGE 2
LIJST MET COMBINATIEMOGELIJKHEDEN
Onderstaande lijst geeft inzicht in de vele mogelijkheden van het combineren van meerdere sporten op één veld. De mogelijkheden zijn legio en door innovatie zijn er steeds meer mogelijkheden. De lijst is niet uitputtend, echter, het geeft wel een goed inzicht in de mogelijkheden. •
•
•
•
•
40/41
Alle beachsporten op één veld: In Zwolle op sportpark de Pelikaan (één van de proeftuinen van NOC*NSF) is een beachveld gerealiseerd van 40 bij 50 meter. Deze afmeting betekent dat alle beachsporten op hetzelfde veld kunnen plaatsvinden. Denk daarbij aan: Beachvolleybal, beachsoccer, beachhandbal, beachhockey, beachkorfbal, beachrugby, beachtennis, beachfootvolley en frisbee. Hockeyveld en tennis: Door op één veld dubbele belijning te plaatsen en te werken met een verrijdbaar net, is zowel hockey als tennis op één veld mogelijk. IJsbaan met veel verschillende soorten ondergronden: Een ijsbaan in de buitenlucht is zeer weersafhankelijk en daardoor kan het voorkomen dat monofunctionele ijsbanen een heel jaar ongebruikt blijven. Multifunctioneel gebruik is daardoor een vereiste. Afhankelijk van welk type ijsbaan (wedstrijd of puur recreatief) gecreëerd moet worden zijn er combinaties mogelijk: o Wedstrijden: Combinatie met een atletiekbaan (niet van kunststof) of skeelerbaan. o Recreatief: Combinatie kan met veel verschillende soorten velden, zoals een handbal-, korfbal- of voetbalveld. Verder kunnen bijvoorbeeld parkeerplaatsen bij een sportpark ook zo gemaakt worden dat er op geschaatst kan worden. Squashbanen in openbare ruimte: Squash is vaak in de exploitatie een moeilijke sport, aangezien het commercieel moeilijk uit te baten is. Het is duur om te realiseren en er is vaak geen subsidie mee gemoeid. Door deze squashbanen in de buitenruimte tegen een muur van een sporthal of geluidswal aan te realiseren, biedt het een betaalbaar alternatief. Op de foto een Amerikaans voorbeeld. Gelijktijdigheid: Er zijn diverse sporten die gelijktijdig het buitenseizoen hebben, zoals voetbal en hockey. Het ligt niet voor de hand om deze sporten op één veld te combineren. Er dient juist gezocht te worden naar sporten die met het seizoen op elkaar aansluiten. Denk daarbij aan hockey en korfbal of voetbal en honkbal. Met dubbele belijning is dan veel mogelijk. Voor honkbal en cricket kan de pitchheuvel naast het voetbalveld gelegd worden, zodat de uitloop van beide sporten op het veld kan plaats vinden.
27 februari 2012
960313/20120227EO01
•
Zeven sporten op één kunstgrasveld: Zoals gezegd, de keuzes zijn legio. In Maastricht ligt een veld waar zeven sporten op kunnen plaats vinden. Het veld is 160 bij 85 meter, waardoor het groot genoeg is voor voetbal, korfbal, rugby, volleybal, american football, lacrosse en gaelic football. Door het gebruik van verschillende kleuren, ontstaat er eenzelfde effect als in een sporthal. De sporters ondervinden geen hinder door de verschillende lijntypen, zoals iedereen wel weet die ooit in een sporthal gesport heeft. Het veld is nog niet goedgekeurd door de KNVB, waardoor er nog geen voetbalwedstrijden opgespeeld kunnen worden.
Proeftuinen NOC*NSF In deze rapportage is meerdere keren de proeftuinen van NOC*NSF benoemd. Een proeftuin bestaat uit een sportvereniging of een cluster van sportverenigingen die zich richten op verschillende vormen van sportvernieuwing. Zo kan een bestaande sport worden aangeboden aan een nieuwe doelgroep of zijn er proeftuinen die experimenteren met nieuwe varianten van bestaande sporten of nieuwe sportactiviteiten. Maar ook het verbeteren van de toegankelijkheid van de sportmogelijkheden krijgt veel aandacht. Dit kan bijvoorbeeld door de inzet van flexibele lidmaatschappen of sportverenigingen op andere locaties bieden (bedrijven, BSO, scholen, et cetera). Het programma Proeftuinen Nieuwe Sportmogelijkheden wordt gefinancierd met subsidie van het Ministerie van VWS en uitgevoerd door NOC*NSF in samenwerking met sportverenigingen, -bonden, Olympische Netwerken, gemeenten en sportraden. Hieronder een korte opsomming van alle proeftuinen, met daarbij de site voor geïnteresseerden: • Enschede, Sportboulevard: www.sportboulevardenschede.nl. • Zwolle, De Pelikaan: www.pelikaan-zwolle.nl. • Alkmaar, Duursportief: www.duursportief.nl. • Rotterdam, Schoolsportvereniging: www.schoolsportvereniging.nl. • Groningen, Zwolle, Den Haag, Eindhoven en Dordrecht, Vereniging als Winkel en Leerbedrijf: www.winkelenleerbedrijf.nl. • Den Bosch, Grenzeloos in beweging: www.flik-flak.nl. • Landgraaf, Sport- & Leisurepark: www.sportenleisurepark.nl. • Eindhoven, Tilburg, Den Bosch en Helmond, Lisso: www.lisso.nl. • Utrecht, Sportconnextion: www.sportconnextion.nl. • Zeist, Sportvarianten voetbal: www.saestum.nl. • Den Haag, De Sportbank: www.desportbank.nl. • Opende, Stedum, Blijham, Eenrum/Wehe-den Hoorn, Sportdorp: www.sportdorpen.nl. • Leeuwarden, Lisse en Middelburg, 45+ voetbal: www.knvb.nl/45plus. • Nijmegen, SportZ: www.sportz.nl. • Amsterdam, ClubFIT, www.clubfitamsterdam.nl.
41/41
27 februari 2012
960313/20120227EO01
