SPEEDPRESENTATIES
Disclosure belangen spreker
(potentiële) belangenverstrengeling
Geen
Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven
Geen
• Sponsoring of onderzoeksgeld • Honorarium of andere (financiële) vergoeding • Aandeelhouder • Andere relatie, namelijk …
Geen
GERDIEN DE WEERT Kicks United
1
Kicks United Een pilot studie naar de effecten van positieve bekrachtiging en de inzet van rolmodellen bij jongeren met middelenproblematiek Jermaine Goveia Gisèle Hoevenaers Gerdien de Weert Victas, Utrecht
Achtergrond • Hoe eerder therapie wordt ingezet, hoe groter de kans op (blijvend) succes (Kelly JF, et al. Emerging adults’ treatment outcomes in relation to 12-step mutual-help attendance and active involvement. Drug and Alcohol Dependence 129 (2013) 151– 157)
• Vasthouden van motivatie voor behandeling en verandering is moeilijk voor jongeren` (Barnett E, et al (2012). Motivational interviewing for substance use: a review of the literature. Addictive Behaviors 37 (12): 1325-1334.)
• Dropout uit therapie is hoog . (Lee MT, et al (2012). Adolescent treatment initiation and engagement in an evidence-based practice initiative. Journal of Substance Abuse Treatment 42 (4): 346-355)
• Cliënten profiteren meer van een behandeling als ze deze ook afmaken (Chi FW, et al (2012). Twelve-steps attendance trajectories over 7 years among adolescents entering substance use treatment in an integrated health plan. Addiction 107 (5): 933-942.)
• Het inzetten van rolmodellen en beloningen in de behandeling heeft positief effect op therapietrouw (Yancey AK et al (2011). Role Modeling, Risk, and Resilience in California Adolescents. Journal of Adolescent Health 48 (2011) 36–43
2
Onderzoeksvragen Kicks United 1. Kan noncompliance bij jeugdigen met middelenproblematiek succesvol worden aangepakt met een interventie die een combinatie inhoudt van positieve bekrachtiging en de inzet van rolmodellen? 2. In welke mate worden psychische klachten, kwaliteit van leven en craving beinvloed door deze interventie?
Enrollment Assessed for eligibility (n=43) Declined to participate (n=1)
Randomized (n=42)
Allocated to standard care (n=21)
Allocated to intervention (n=21)
Not available for baseline registration (n=5)
Received standard care (n=16)
Received standard care (n=16)
Resultaten Table 2. Mean scores (SD) in intervention and control conditions at the beginning of treatment (T1) and after three months (t3). Paired t-test analyses. Experimental condition (n=15) T1 T3 T (p) Quality of Life areas Substance Use Household Education & occupation Financial Daily acitivities Social Friends Family Emotional Communication Health General DASS Depression Anxiety Stress Total MAP OCDS
T1
Control condition (n=14) T2 T (p)
5.3 (2.5) 5.7 (2.3) 5.6 (2.9)
7.2 (1.9) 7.2 (2.0) 6.9 (2.4)
-2.9 (0.01) -2.9 (0.01) -1.4 (0.19)
5.6 (2.5) 5.7 (2.0) 5.8 (2.3)
7.1 (2.3) 6.1 (1.7) 6.1 (2.1)
-2.5 (0.03) -1.5 (0.32) -0.7 (0.50)
4.9 (2.7) 6.1 (1.8) 6.3 (2.2) 6.8 (2.4) 7.4 (1.5) 5.7 (2.7) 6.1 (2.7) 6.5 (2.0) 6.3 (1.9)
6.9 (1.9) 7.5 (1.5) 7.3 (1.2) 8.1 (1.5) 7.9 (1.4) 7.0 (1.5) 7.5 (1.9) 7.3 (2.0) 7.5 (1.4)
-2.7 (0.02) -3.1 (0.007) -4.6 (0.00) -2.1 (0.05) -1.5 (0.15) -1.9 (0.08) -4.4 (0.001) -2.7 (0.02) -2.6 (0.02)
4.6 (2.2) 5.7 (2.1) 6.9 (2.1) 7.7 (1.9) 6.9 (1.5) 5.6 (2.1) 6.1 (1.7) 5.6 (1.5) 6.1 (1.4)
5.1 (1.9) 6.5 (1.8) 7.6 (1.5) 8.4 (1.3) 7.4 (1.1) 6.7 (1.9) 6.8 (1.1) 6.4 (2.2) 6.9 (1.1)
-0.8 (0.44) -1.9 (0.08) -1.4 (0.20) -1.8 (0.10) -1.7 (0.11) -2.9 (0.01) -1.6 (0.15) -2.0 (0.07) -2.6 (0.02)
14.1 (12.2) 8.8 (7.2) 14.5 (9.0) 37.5 (23.9) 10.3 (5.5) 8.0 (4.4)
9.5 (10.1) 5.2 (5.0) 8.9 (6.9) 23.6 (17.6) 7.5 (4.9) 4.2 (2.5)
1.5 (0.17) 1.8 (0.09) 2.4 (0.03) 2.1 (0.05) 2.0 (0.07) 4.3 (0.001)
14.9 (9.5) 9.7 (9.3) 17.0 (9.2) 41.6 (23.0) 12.6 (7.4) 7.3 (3.1)
10.7 (5.7) 7.4 (6.7) 15.6 (9.2) 33.7 (16.9) 11.4 (7.1) 6.2 (3.9)
1.9 (0.08) 1.1 (0.29) 0.6 (0.56) 1.5 (0.17) 1.9 (0.08) 1.2 (0.26)
3
Conclusies
• Treatment noncompliance ↓ Interventiegroep: Controlegroep:
3-mnd dropout 19%; 6-mnd dropout: 19% 3-mnd dropout: 19%; 6-mnd dropout 44%
Conclusies •
•
• •
Kwaliteit van leven: ↑ – Middelengebruik – Huishouding – Financieel – Dagelijkse bezigheden – Sociale omgeving – Vrienden – Communicatie – Gezondheid – Algemeen Psychische klachten ↓ – Stress – DASS totaal Craving ↓ Waardering: ↑
controle: ↑ = = = = = = = ↑ = = =
Besluit • Succesvolle interventie. • Samenwerking FC Utrecht niet voortgezet; • Inzetten van rolmodellen is kwetsbaar; • Inzetten van beloningen – mn bij jongeren wordt verder onderzocht +
4
Dank voor de aandacht!
GILBERT THOMAS & JUDITH PIETERSE Alcoholverstrekkingsprogramma
ALCOHOLVERSTREKKING ALCOHOL ALS BINDMIDDEL ? 09 OKTOBER 2014 J. PIETERSE, VERPLEEGKUNDIG SPECIALIST DRS. G.V.J. THOMAS, PSYCHIATER
5
De Kleine Haag
• Overlast van dak- en thuisloze harddrugsgebruikers en alcoholisten. • 2008 start opzetten zorgcentrum voor alcoholisten. • Begin 2009 werkbezoek Managed Alcohol Project in Ottawa, Canada. (Jeff Turnbull.
/ pagina 2
ALCOHOLVERSTREKKING • Patiënt wordt ingesteld door de verslavingsarts op max. 10 halve liters per dag • Tussen iedere verstrekking minimaal 1 uur • Verstrekking in een plastic mok. • Geen alcohol mee naar binnen of naar buiten • Medewerker bepaalt of patiënt verstrekt krijgt
/ pagina 3
DE 3 STAPPEN 1. Contact leggen en opbouwen werkrelatie 2. Prikkelen en motiveren richting “zelfstandigheid” 3. Uitstroom
/ pagina 4
6
STAP 1 Contact leggen en opbouwen werkrelatie
-Servicegericht werken: (aanvragen uitkering, zorgverzekering, schuldhulpverlening) -Medisch-psychiatrische zorg, verpleegkundige zorg. -Bed, Bad en Brood. -Structuur, veiligheid en bescherming
/ pagina 5
STAP 2 Prikkelen en motiveren Stretcher
eigen bed
Kluisje
eigen klerenkast
2 persoonskamer
eigen slaapkamer
/ pagina 6
SLAAPRUIMTE
/ pagina
7
7
SLAAPKAMER
/ pagina 8
STAP 3 Uitstroom
• Klinisch • Stabilisatie alcoholconsumptie of abstinentie • Behandeling, rehabilitatie
/ pagina 9
MEETINSTRUMENTEN
• Dagrapportage • MATE / MATE-outcome • Utrechtse somatische screening
/ pagina 10
8
RESULTATEN •
Gemiddelde verblijfsduur is 69 weken (sd 56,9)
•
51 Cliënten hebben inmiddels de Kleine Haag verlaten, waarvan 78% regulier en in overleg
•
Een (significante) vermindering van de dagelijkse hoeveelheid alcohol met gemiddeld 34%
•
Vermindering van depressieve gevoelens, en van angst en stress
•
Veel cliënten hebben een slechte of matige toestand van het gebit, hypertensie, pijnklachten, loopvoeten, en problemen met slapen en chronische vermoeidheid (USS). / pagina 11
CONCLUSIE: WINST •
Cliënten gebruiken een jaar na opname bij de Kleine Haag dagelijks minder alcohol,
•
en voelen zich minder depressief.
•
Winst is ook dat de algehele gezondheidstoestand van de cliënt beter in beeld is en dat deze gemonitord wordt.
•
Wat betreft gebruik van andere middelen zijn er positieve tendensen.
•
Daarnaast blijft de overlast voor de omwonenden beperkt.
/ pagina 12
27
9
MARIEKE COENEN Genen: het medicijn tegen verslaving
Genen: het medicijn tegen verslaving
Arnt Schellekens Marieke Coenen Radboud university medical center
10
Behandeling alcohol verslaving
Jonas et al. JAMA 2014;311:1889-900
c c
Heilig et al. Nat Rev Neurosci 2011;12:670-84
11
HARMEN BEURMANJER Kun je kwaliteit van leven betrouwbaar meten bij verslaafde patiënten?
Kun je kwaliteit van leven betrouwbaar meten Bij verslaafde patiënten? Aanleiding voor een onderzoeksopzet
Harmen Beurmanjer Onderzoeker
[email protected] www.nispa.nl
12
Wat is uw probleem?
EQ-5D Meten is weten… - 5 items - EQ-VAS
Onderzoeksvragen: • Kan de EQ-5D kwaliteit van leven meten bij verslaafde patiënten? • Zijn er verschillen tussen objectieve en subjectieve perceptie van KvL? • Hoe scoren verschillende patiëntengroepen op de EQ-5D?
13
Betrokken NISPA onderzoeken IMC-monitor
ADHD en Verslaving
Samen Beslissen
Edocra I
DD-monitor
Slaap en Verslaving
Edocra II
CRA+Vouchers
You’ve got family
GHB-monitor
PTSS en Verslaving
Ambulante detox
GHB 2.0
ROM-data
wordt hier aan toegevoegd.
Samenwerking tussen NISPA & UMC Groningen NISPA: • Prof. Dr. Cor de Jong • Dr. Boukje Dijkstra • Harmen Beurmanjer
UMC Groningen en EuroQol groep: • Dr. Paul Krabbe Verwachte start medio 2015
Bedankt voor uw aandacht!
Harmen Beurmanjer
[email protected]
14
MARIKE VAN DIJK Cognitieve beperkingen
TactIQ en het MoCA Onderzoek Cognitieve stoornissen en IQ in verslavingszorg
Marike van Dijk, MSc
Carolien Bruijnen, MSc
Beleidsmedewerker Tactus /
Psychologisch medewerker VvG/
onderzoekspsycholoog NISPA
onderzoekspsycholoog NISPA
[email protected]
[email protected]
www.nispa.nl
www.nispa.nl
15
Bij LVB…. • • • •
Is meer psychiatrische en somatische comorbiditeit Is er een hoger risico op verslaving Leidt gebruik ook tot hersenschade Is signaleren moeilijk, met name de matige cognitieve stoornissen/LVB • Zijn de gevolgen ernstiger: Sociaal maatschappelijk Lichamelijk Psychisch Behandeling: meer dropout en terugval
Pilot klinische populatie (N=167)
• Opnamekliniek • Forensische kliniek • Twee weken of langer opgenomen (en abstinent) • Opnamekliniek: ongeveer een derde IQ < 85 • Forensisch: bijna de helft IQ < 85
Vraagstelling • Wat is het IQ profiel en de omvang van (laag) IQ / cognitieve stoornissen in verslavingszorg? (IQ profiel en prevalentie) • Wat zijn effectieve screeningsmethodes voor laag IQ en cognitieve stoornissen • Wat is de invloed van intoxificatie– of detoxificatie op de uitkomsten van screeners?
16
TactIQ + MoCA onderzoek Alle cliënten van het aanmeldbureau Tactus Apeldoorn • MoCA 7.1 + MATE bij intake • Na 6-8 weken iedereen WAIS-IV + MoCA 7.2 + NLV • Na 6-8 weken CST + 15-woordentest + D-KEFS TMT + Stroop + CFT
Te verwachten publicaties • Validatie MoCA, incl. test-hertest en inter-beoordelaar betrouwbaarheid (Carolien) • IQ profielen in verslavingszorg (Marike) • Prevalentie cognitieve stoornissen in VZ (Carolien) • Prevalentie IQ < 85 in VZ + vergelijking met niet- verslaafde populatie (Marike) • Screeningsmethoden IQ < 85 (Marike) • Effecten van methadon op MoCA uitkomsten (Carolien) • Effecten van cannabis op MoCA uitkomsten (Marike) • Voorspellen van ernst cognitieve stoornissen bij alcohol (Carolien)
TactIQ
MoCA
Marike van Dijk, MSc
Carolien Bruijnen, MSc
[email protected]
[email protected]
17
MAUREEN VAN OORT Detoxprotocol revisited
Revisie richtlijn Detox Dr. Boukje Dijkstra, drs. Maureen van Oort en prof.dr. Cor de Jong
Maureen van Oort Wetenschappelijk medewerker
[email protected] www.nispa.nl
Potentiële BelangenVerstrengeling. Maureen van Oort heeft GEEN tegenstrijdige belangen te melden.
18
Inhoud van de presentatie • Aanleiding tot de herziening van de richtlijn • Onderzoeksmethodiek en resultaten • Inhoud van de richtlijn • Beschikbaarheid van de richtlijn
Aanleiding • In 2004 is in het kader van het programma Resultaten Scoren de ‘Richtlijn Detox: verantwoord ontgiften door ambulante of intramurale detoxificatie’ opgesteld .
• De richtlijn is na ruim 10 jaar toe aan herziening: op basis van de literatuur en actuele ervaringen en situaties uit de praktijk.
Methoden • • • • •
Enquête Literatuurstudie Focusgroepgesprekken Pilotstudie Adviezen van de expertgroep
19
Te behouden elementen uit richtlijn 2004 • • • • • • •
Beslisboom: ambulant versus klinisch Inzet van meetinstrumenten/scorelijsten Duidelijke indeling per middel Kort en bondig de informatie presenteren Beschrijving van taken arts en verpleegkundige Samenvattingen opnemen in tekst Vignetten
Meer aandacht voor psychosociale vlak is wenselijk
Aandacht voor….. • Detoxificatie als onderdeel van de gehele behandeling • Psychosociale ondersteuning en terugvalmanagement • Psycho-educatie • Een werkboek voor de patiënt • Betrekken patiënt bij de vormgeving van de behandeling • Doelgroepen en complexe problematiek
20
Verder toevoegen….. • • • •
Evidentie uit de literatuur volgens de EBRO-systematiek Specificatie ambulante detoxificatie Rol van meetinstrumenten Taakomschrijving verpleegkundige nadrukkelijker beschrijven • Nieuwe verslavende middelen (o.a. GHB) opnemen in de tekst • Nieuwe medicatie opnemen in de tekst • Richtlijn Detoxificatie afstemmen op relevante andere richtlijnen
Planning project • • • •
Concept-richtlijn Pilotstudie Aanpassen concept-richtlijn en werkboek Opleveren producten: richtlijn, uitkomsten literatuurstudie en werkboek patiënt
ROUHOLLAH QURISHI Seroquel een “wondermiddel”? Off-label gebruik van antipsychotica in de verslavingszorg
21
Seroquel een “wondermiddel”? Off-label gebruik van antipsychotica Drs. Rouhollah Qurishi (verslavingsarts KNMG Novadic-Kentron) www.nispa.nl
Vraag Is off-label gebruik van antipsychotica in de verslavingszorg zonder risico?
Enquête • 21 verslavingsartsen en 3 psychiaters (NK) • 95 % van verslavingsartsen en psychiaters antipsychotica voorschrijven. – Insomnia (slapeloosheid) – Agitatie – Detoxificatie van middelen – Voor de behandeling van angst.
22
De Casus en het probleem • •
Dhr A., 30 jaar. Vanwege het complexe toestandsbeeld werd cliënt aangemeld bij een Dubbele Diagnose programma. Er werd gestructureerde persoonlijkheidsdiagnostiek verricht: » paranoïde persoonlijkheidsstoornis (vijf criteria) » borderline persoonlijkheidsstoornis (acht criteria) » narcistische persoonlijkheidsstoornis (zes criteria) » obsessief compulsieve persoonlijkheidsstoornis (vier criteria)
Middelengebruik •
vanaf 14 jarige tot 26 jarige leeftijd was er sprake van dagelijks cocaïne- en cannabisgebruik.
Voorgeschiedenis •
• •
vanaf achtjarige leeftijd viermaal aangemeld bij Bureau Jeugdzorg, waar ADHD werd gediagnosticeerd. Van zijn 14e tot zijn 26e levensjaar was er geen contact met hulpverlening. op 26-jarige leeftijd meldde zich bij GGz aan.
23
Behandeling • Seroquel 200 mg voor het slapen gaan. • Voor de comorbide depressieve klachten. Venlafaxine. Dit had onvoldoende effect op zijn stemming. • De depressieve klachten klaarden pas op na instellen op Imipramine.
Vervolgbehandeling • Vanwege aanhoudende slaapklachten werd Seoroquel verhoogd naar 400 mg.
Is Seroquel een geschikt middel voor het slaapprobleem ??
24
Exploratie van het probleem bij dhr. A • Bij opname een gewicht van 96 kilo met een lengte van 187 cm (BMI +/- 26). • Verhoogd reeks cholesterolwaarden • de GGT- en ALAT- waarden licht verhoogd. • Advies: voeding, meer bewegen. • Na enkele maanden klinisch opname, werd behandeling verder poliklinisch gevolgd.
Exploratie van het probleem bij dhr. A
• Een cardiologisch consult : • cardioloog suggereerde uitlokking van extrasystoles door de psychiatrische medicatie – schreef vervolgens Propranolol voor
• Ondertussen is het gewicht van cliënt 110 kilo (BMI 30).
74
Boodschap • Uit de vermelde enquete en de beschreven casus worden antipsychotica veelvuldig voorgeschreven. • Er is onvoldoende wetenschappelijk bewijs voor de effectiviteit van Seroquel in een dosering tot 100 mg voor de behandeling van slaapstoornissen. • Daarnaast waarschuwen de auteurs dat er onzekerheid is over de veiligheid (Tak et al.,2013).
25
Boodschap • Vanwege onvoldoende evidentie voor het voorschrijven van het off-label Seroquel voor slaapstoornissen, is niet aan te raden. • Een nauwkeurige follow-up, met betrekking tot het beoogde effect en eventuele ongewenste bijwerkingen, lijkt noodzakelijk te zijn. • Tijdige screening en actieve monitoring kunnen het risico op metabool syndroom bij deze patiënten verlagen
Boodschap • Voor de start van de behandeling: • geschiedenis van vroegere CVZ, diabetes of verwante aandoeningen. • familiale geschiedenis van vroegere CVZ, diabetes • rookgewoonten • (BMI) • nuchtere lipiden • bloeddruk (gemiddelde van 2 metingen), pols, hart en longauscultatie, pulsaties aan de voet, etc. 77
De literatuur:
26
Super bedankt voor uw aandacht
LAURA DEFUENTESMERILLAS Gedragsverslavingen: Een synthese van de stand van zaken in de wetenschap en de behandelpraktijk
Gedragsverslavingen: De stand van zaken in wetenschap en praktijk
Laura DeFuentes Merillas, PhD Wetenschappelijk onderderzoeker
[email protected] www.novadic-kentron.nl www.nispa.nl
27
Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Geen / Zie hieronder Samenwerking:
Onderzoekers Dr. Antonius J. van Rooij (IVO) Dr. Laura DeFuentes-Merillas (N-K) Dr. Gert-Jan Meerkerk (IVO) Dr. Ilse M.T. Nijs (Erasmus Universiteit) Prof. Dr. Dike van de Mheen (IVO, Erasmus Universiteit, Univ. Maastricht) Dr. Tim M. Schoenmakers (IVO, projectleider & contactpersoon)
Sponsoring: subsidie In opdracht van:
http://www.resultatenscoren.nl/data/upload/Publication/files/gedragsverslavin genvan-rooij-et-al-2014-gedragsverslavingen-resultaten-scoren-ivo-nk-eur.pdf
Gedragsverslavingen
Gedragsverslavingen: de stand van zaken in wetenschap en praktijk Een inventarisatie naar de zes meest bekende gedragsverslavingen worden in beeld gebracht: (1) gokken (incl. online gokken, poker, belegging) (2) internetverslaving algemeen (3) video gameverslaving (4) social mediaverslaving (5) seksverslaving inclusief online pornografie (6) eetverslaving (?) andere ? (zoals sportverslaving, koopverslaving of werkverslaving)
28
Gedragsverslavingen: de stand van zaken in wetenschap en praktijk
De meest recente theoretische inzichten en bestaande preventie- en behandelprogramma’s werden geïnventariseerd
Deze dienen als leidraad voor de Nederlandse verslavingszorg
Gedragsverslavingen: de stand van zaken in wetenschap en praktijk
http://www.resultatenscoren.nl/data/upload/Publication/files/gedragsverslavinge nvan-rooij-et-al-2014-gedragsverslavingen-resultaten-scoren-ivo-nk-eur.pdf
Aanbevelingen •
Een registratiemethode wordt aanbevolen om de ontwikkeling van gedragsverslavingen binnen de verslavingszorg te monitoren.
•
Afstemming tussen de preventieprogramma’s en onderzoek gericht op specifieke veel belovende, theoretische programma’s kan een belangrijke stap vooruit zijn in de kwaliteit van preventie.
•
Gezien de relatief hoge prevalentie in de algemene bevolking van problemen die samenhangen met de onderzochte gedragingen is het verstandig dat de verslavingszorg een behandelaanbod ontwikkelt.
•
Train hulpverleners in de behandeling van de specifieke problematiek van gedragsverslavingen: de belevingswereld van de cliënten, de specificiteit van het klinische beeld en de unieke karakteristieken van de verschillende gedragingen.
29
Aanbevelingen •
Voor de behandeling wordt aanbevolen om cognitieve- en gedragstherapie als basis te nemen, eventueel met medicatie.
•
Minder ernstige vormen van gedragsverslavingen binnen de basis GGZ te behandelen zijn.
•
Gedragsverslavingen zouden in principe een vergelijkbare indicatiestelling en aanpak kunnen krijgen als gokverslavingen of middelgebonden verslavingen, rekening houdend met de unieke karakteristieken van de gedragsverslaving.
Gedragsverslavingen: de stand van zaken in wetenschap en praktijk
Dank u wel voor uw aandacht
Vragen?
[email protected] www.novadic-kentron.nl
30
