Solvency voor pensioenfondsen Actuariaatcongres 2011 VSAE Agnes Joseph
Agenda • Pensioenfondsen • Huidig toezicht op Nederlandse pensioenfondsen • Europees toezicht financiële instellingen • Solvency II voor pensioenfondsen Tot slot: • Aangekondigde veranderingen pensioenstelsel in Nederland
Solvency voor pensioenfondsen
20-9-2011
Pagina 2
Pensioenfondsen Pensioen steunt op 3 pijlers AOW Pensioen via werkgever Persoonlijke aanvulling
Solvency voor pensioenfondsen
20-9-2011
Pagina 3
Pensioenfondsen Als je werkt bouw je pensioen op premie
uitkering 2% van je salaris per jaar (incl. AOW)
….. 20
….. 64
65
66
67
….. 130 131
100
leeftijd •
Verwachte uitkering door † ….. 20 Solvency voor pensioenfondsen
leeftijd •
….. 64
65
20-9-2011
66
67
….. 100
130 131 Pagina 4
Pensioenfondsen Vermogen Premies beleggingsrendementen
1
Solvency voor pensioenfondsen
Verplichtingen
6
11
16
21
26
31
36
20-9-2011
41
46
51
56
61
66
71
76
81
86
91
96 101
Pagina 5
Pensioenfondsen Belangrijke verschillen met een verzekeraar: •
Pensioenfonds heeft geen winstoogmerk
•
‘Aandeelhouders’ zijn de deelnemers
•
Pensioenfonds heeft meer sturingsinstrumenten in slechte tijden Voorbeelden: - Bijstortingsregeling vanuit werkgever - Premieverhoging - Korting van de rechten
Solvency voor pensioenfondsen
20-9-2011
Pagina 6
Agenda • Pensioenfondsen • Huidig toezicht op Nederlandse pensioenfondsen • Europees toezicht financiële instellingen • Solvency II voor pensioenfondsen MAAR: • Aangekondigde veranderingen in Nederland Noodzaak en consequenties
Solvency voor pensioenfondsen
20-9-2011
Pagina 7
Toezicht op Nederlandse pensioenfondsen Sinds 2007 Financieel Toetsingskader (FTK) Oorspronkelijk FTK was ook bedoeld als solvabiliteitskader voor Nederlandse verzekeraars Veel uitgangspunten in overeenstemming met Solvency II
Solvency voor pensioenfondsen
20-9-2011
Pagina 8
Toezicht op Nederlandse pensioenfondsen Kenmerken FTK: • Marktconforme waardering Nominale pensioenrechten contant gemaakt tegen risicovrije rente • Risicogebaseerde buffervereisten - Minimaal vereist eigen vermogen - Vereist eigen vermogen Value at Risk benadering met 97,5% betrouwbaarheid Lagere buffervereisten doet impliciet recht aan sturingsknoppen Solvency voor pensioenfondsen
20-9-2011
Pagina 9
Toezicht op Nederlandse pensioenfondsen Hoe ziet dat er uit?
Solvency voor pensioenfondsen
20-9-2011
Bron plaatje: Pensioenthermometer.nl Pagina 10 AON Hewitt
Toezicht op Nederlandse pensioenfondsen
Solvency voor pensioenfondsen
20-9-2011
Bron plaatje: Pensioenthermometer.nl Pagina 11 AON Hewitt
Agenda • Pensioenfondsen • Toezicht op Nederlandse pensioenfondsen • Europees toezicht financiële instellingen • Solvency II voor pensioenfondsen MAAR: • Aangekondigde veranderingen in Nederland Noodzaak en consequenties
Solvency voor pensioenfondsen
20-9-2011
Pagina 12
Europees toezicht financiële instellingen 1992
Bazel I Bazel II & Solvency II vs
2002
Solvency I
2003
IORP I
IORP (Institutions for Occupational Retirement Provision) • Meer nationaal karakter
2007 2007
FTK (NL) Bazel II
• Minder uniform • Marktwaardering niet verplicht
2014
Solvency II
2019
Bazel III
Solvency voor pensioenfondsen
• Risicogebaseerde buffers niet verplicht • Ook verschillende hersteltermijnen (1 tot 15 jaar) • Geen 3 pilaren structuur 20-9-2011
Pagina 13
Europees toezicht pensioenfondsen 2003
IORP I Grensoverschrijdend pensioen makkelijker maken
2008
European Federation for Retirement Provision Position paper: Solvency II niet geschikt voor pensioenfondsen
2008
Europese Commissie Solvency II (voorlopig) niet voor pensioen
juli 2010
maart 2011
Groenboek Hoe Solvency II kader opzetten voor pensioenen? Call for advice IORP II Pilaren volgens Solvency II voor pensioenen
eind 2011 Witboek & Call for advice gesloten Solvency voor pensioenfondsen 20-9-2011
Pagina 14
Solvency II pensioenfondsen
Call for advice IORP II Solvency voor pensioenfondsen
Bron plaatje: Kortleve stigter 2008 20-9-2011
Pagina 15
Solvency II pensioenfondsen
Eerste verkenning pensioenfederatie: Nederlandse pensioenfondsen voldoen al aan pilaar 2 en 3 Markt twijfelt: Vreest hogere uitvoeringskosten Onbetaalbaar voor kleinere fondsen
Call for advice IORP II Solvency voor pensioenfondsen
Bron plaatje: Kortleve stigter 2008 20-9-2011
Pagina 16
Pilaar 1 Belangrijke verschillen tov FTK Solvency Capital Requirement • VaR 99.5% • Ook standaard methode voor operational risk • on going concern bases Minimum Capital Requirement • 25-45% of SCR Recovery period • should be consistent between state members Bron plaatje: de actuaris Kortleve stigter 2008 Bron tekst: Call for advice IORP II Solvency voor pensioenfondsen
20-9-2011
Pagina 17
Argumenten voor en tegen Argumenten voor • Toezichtskader zorgt voor transparantie • Zekerheid voor deelnemers moet hetzelfde zijn voor pensioen bij een pensioenfonds of verzekeraar • Lagere eisen voor pensioenfondsen niet eerlijk voor verzekeraars Argumenten tegen • Zwaardere eisen verzekeraars nodig voor bescherming van de markt tegen winstoogmerk • Andere dynamiek pensioenfondsen kunnen polissen wijzigen • Risicoprofiel pensioenfondsen eenvoudiger
Solvency voor pensioenfondsen
20-9-2011
Pagina 18
Reacties uit Europa Engeland: aanvullende eisen leiden tot verdere afbreuk huidige pensioenen Duitsland: strengere eisen leiden tot zo’n plat risicoprofiel dat werknemers nauwelijks meer zullen ontvangen dan ingelegde premies Belgie: resulteert in lagere rendementen, dan komen we pas echt in de problemen Frankrijk: voor Solvency kader voor pensioenfondsen Denemarken: heeft al Solvency II ingevoerd voor pensioenfondsen Zweden: buffers moeten 35% omhoog, aandelen zullen geruild worden voor fixed income. Kleine fondsen krijgen hoge administratieve lasten Solvency voor pensioenfondsen
20-9-2011
Pagina 19 Bron plaatje: wikipedia Landen: NPN 28 2 2011
Reacties uit Europa Nederland: Met FTK heeft Nederland op zich een voorsprong op andere landen Toch zijn er zorgen, onverkort toepassen kan leiden tot: •Hogere buffers (99.5% & extra elementen moeten meewaarderen) ‘Buffers zullen 40% stijgen’ ‘Premies moeten 20% tot 30% omhoog’ ‘Wordt gecompenseerd door lager ambitieniveau’ • Dit kan de deelname aan pensioenfondsen ondermijnen • Te korte hersteltermijnen • Hogere uitvoeringskosten (governance en risicobeheer) •…
Solvency voor pensioenfondsen
20-9-2011
Pagina 20 Bron plaatje: wikipedia Landen: NPN 28 2 2011
Maar Nederlandse pensioenfondsen zijn helemaal niet bezig met Solvency II !!
Hoe komt dat?! Financiële crisis Langer leven
Vergrijzing
Korten Pensioenuitkeringen
Premie zitten aan plafond
Solvency voor pensioenfondsen
20-9-2011
Pagina 22
Hoe komt dat?! Commissie Goudswaard 2010 ‘Ambitieniveau pensioenstelsel bijstellen’ Commissie Frijns 2010 ‘Governance en risicobeheer moet beter’ Commissie Don 2010 ‘Prudentere rekenregels’ 2011 Hogere pensioenleeftijd 2011 Pensioenakkoord Solvency voor pensioenfondsen
20-9-2011
Pagina 23
Kritiek op FTK (impliciet ook op Solvency II) • • • • •
Dekkingsgraad is geen goede maat Verplicht buffers op te bouwen in slechte tijden FTK gaat ten koste van koopkracht Eigenlijk liever reëel sturen dan nominaal …. 2011
2030
2050
Hoe staat een pensioenfonds er nu voor? Onder • Huidig FTK • Solvency II regime
Solvency voor pensioenfondsen
20-9-2011
Pagina 25
Hoe staat een pensioenfonds er nu voor?
Solvency voor pensioenfondsen
20-9-2011
Pagina 26
Hoe staat een pensioenfonds er nu voor?
Solvency voor pensioenfondsen
20-9-2011
Pagina 27
Voorstellen in het pensioenakkoord •
Vast rendement als rekenrente
•
Buffers opbouwen in goede tijden
•
Langlevenrisico voor risico van de deelnemer
•
Zachte rechten
Verder bij Solvency II vandaan dan huidig kader Grote consequenties, bijvoorbeeld voor beleggingen
Solvency voor pensioenfondsen
20-9-2011
Pagina 28
Impact voorstellen pensioenakkoord
•
Effecten van reëel kader
Solvency voor pensioenfondsen
20-9-2011
Pagina 29
Impact voorstellen pensioenakkoord
Solvency voor pensioenfondsen
20-9-2011
Pagina 30
Conclusie •
Nederlandse pensioenfondsen hebben momenteel veel aan hun hoofd
•
Nederlandse stelsel lijkt steeds verder af te dwalen van Solvency II
•
Op Europees niveau wordt Solvency II voor pensioenfondsen wel voorbereid
•
De Pensioenfederatie, Het Actuarieel Genootschap en grote spelers als PGGM denken wel mee op Europees niveau
Solvency voor pensioenfondsen
20-9-2011
Pagina 31
Bijlage Afkortingen FTK: financieel toetsingskader EFRP: european federation for retirement provision IORP: pensioenfonds in EU terminology EIOPA: european insurance and occupational pensions authority NAPF: grootste britse pensioenfederatie EC: Europese commissie CEA: europese verzekeringsfederatie
Solvency voor pensioenfondsen
20-9-2011
Pagina 33
