Collectieve Pensioenen: Aan de grenzen van Solidariteit?
drs. Frank Cordewener AAG en dr. Siert Vos Actuariaatcongres VSAE 27 februari 2013
Collec@eve Pensioenen: Aan de grenzen van Solidariteit?
Agenda 1. Verplichtstelling 2. Doorsneepremie 3. Solidariteit: risicodeling vs. herverdeling
2
1. Verplichtstelling
3
1. Verplichtstelling
1. Verplichtstelling
Meningen over verplichtstelling
Bron: Fieke van der Lecq en Onno Steenbeek (Erasmus Universiteit Rotterdam)
4
1. Verplichtstelling
De Grote…
5
1. Verplichtstelling
En de Kleine…
6
1. Verplichtstelling
De witte vlekken…
7
1. Verplichtstelling
8
Schaalvoordelen kosten
1. Verplichtstelling
Schaalvoordelen: verzekeraars tot 6x duurder
Bron: Fieke van der Lecq en Onno Steenbeek (Erasmus Universiteit Rotterdam)
9
1. Verplichtstelling
10
Onderzoek PWC in opdracht van verzekeraars (2009) Opmerking: • De 21 grootste pensioenfondsen (waar 2/3 van alle Nederlanders verzekerd is) zijn buiten onderzoek gelaten. • Het onderzoek vergelijkt de grote verzekeraars met de “kleine” pensioenfondsen.
1. Verplichtstelling
11
Schaalvoordelen beleggingen
1. Verplichtstelling
Geen concurrentie op arbeidsvoorwaarde pensioen
12
1. Verplichtstelling
Solidariteit
13
1. Verplichtstelling
“Lasten” verplichtstelling Verplichtstelling
• Beperking vrijheid • Geen aanslui@ng met persoonlijke financiële situa@e Doorsneepremie
• Omslagelement substan@eel • Verstoring arbeidsmarkt
14
2. Doorsneepremie
15
2. Doorsneepremie
2. Doorsneepremie
16
Effecten doorsneepremie Percentage van jaarsalaris dat in doorsneesysteem vooruitbetaald wordt 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 -‐10%
Lee2ijd Doorsneepremie 22-‐62
2. Doorsneepremie
17
Effecten doorsneepremie (vergrijzing) Percentage van jaarsalaris dat in doorsneesysteem vooruitbetaald wordt 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 -‐10%
Lee2ijd Doorsneepremie 22-‐62
Vergrijzing 25-‐65
18
2. Doorsneepremie
Effecten doorsneepremie Percentage van jaarsalaris dat in doorsneesysteem vooruitbetaald wordt 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% -‐10%
21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 Lee2ijd Doorsneepremie 22-‐62
Vergrijzing 25-‐65
Lagere inkomens 22-‐62 in vergrijsd bestand
3. Solidariteit in pensioencontracten
3. Solidariteit in pensioencontracten
19
3. Solidariteit in pensioencontracten
Solidariteit • Solidariteit in pensioenen: collec@ef pensioen, inleg en uitbetaling niet per sé gekoppeld. • Individueel pensioen: inleg en rendement daarop bepalen uitbetaling. • Waarom überhaupt solidariteit? Verzekeringswaarde van het collec@ef: risicodeling
20
3. Solidariteit in pensioencontracten
Grenzen aan solidariteit? • Vertrouwen in het systeem: zit er genoeg geld in de pot zodat ik later ook nog wat krijg?
• Zijn toekoms@ge genera@es ook nog bereid voor mij te betalen als het in de toekomst mis gaat?
21
3. Solidariteit in pensioencontracten
Grenzen aan solidariteit? • Zijn pensioenfondsen ‘Ponzi Schemes’?
22
3. Solidariteit in pensioencontracten
Risicodeling vs. herverdeling (1) • Risicodeling: ex ante concept, afspraak vooraf om schokken gezamenlijk op te vangen • Herverdeling: ex post, overheveling van de ene deelnemer naar de andere.
• Welk perspec@ef is het juiste voor pensioenen?
23
3. Solidariteit in pensioencontracten
Risicodeling vs. herverdeling (2) • Risicodeling heec ex ante toegevoegde waarde voor álle deelnemers (‘Rawlsian veil of ignorance’) • Ná een schok: risicodeling verandert in herverdeling.
• Ex post zijn er winnaars en verliezers van risicodeling
24
3. Solidariteit in pensioencontracten
Grenzen aan solidariteit • Vrijwillig deelnemen in collec@ef fonds? • Het is denkbaar dat een vrijwillig fonds leegloopt, terwijl doorgaan ex ante voor alle genera@es welvaartswinst oplevert. • Verplichtstelling goed idee?
25
3. Solidariteit in pensioencontracten
Ex-post perspectief
26
3. Solidariteit in pensioencontracten
Ex-Ante perspectief
27
28
3. Solidariteit in pensioencontracten
Verzekeringswinst (2) Welvaartsverschil collec=ef -‐ individueel 0,08 0,06 0,04 0,02 0 10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
-‐0,02 -‐0,04
Premie
-‐0,06
Ex Post
Ex Ante
20
21
22
23
24
25
29
Vragen?
Collec@eve Pensioenen: Aan de grenzen van Solidariteit?
Nieuwe pensioencontracten • Momenteel: nominaal ‘incompleet’ contract • Discussie over een andere discontovoet: verwacht rendement?
30
Collec@eve Pensioenen: Aan de grenzen van Solidariteit?
Huidig contract (1)
31
Collec@eve Pensioenen: Aan de grenzen van Solidariteit?
Huidig contract (2)
32
Collec@eve Pensioenen: Aan de grenzen van Solidariteit?
Discontovoet verwacht rendement (1)
33
Collec@eve Pensioenen: Aan de grenzen van Solidariteit?
Discontovoet verwacht rendement (2)
34
