28/03/08
15:36
Page 352
SO FR
EC
OM
352>358•LHOAS & LHOAS---BELGIQUE 7-5986:LHOAS & LHOAS---BELGIQUE 7-5986
Bureaux Lhoas & Lhoas Atelier d'architecture - Bruxelles
Kantoren Lhoas & Lhoas Architectenbureau - Brussel
Réaliser son bureau, c’est évidemment, se représenter. Cela s’inscrit ici dans un projet plus large de transformation d’une ancienne usine à chapeaux pour un collectif que nous avons mis sur pieds. Cet espace, qui fait face à un étonnant jardin niché au cœur de la ville, doit être aménagé pour un budget très compté. Cela sera fait par la recherche de systèmes techniques de type industriels qui sont assumés sans fard. L’ensemble acquiert un caractère singulier par le fait d’une grande continuité de couleur, de matière... est réhaussé par la présence forte d’éléments de mobilier (les tables en particulier) que nous avons dessinés. Ces derniers témoignent bien de notre manière : détournement et revisite d’archétypes typologiques, géométrie fonctionnaliste/organique, déracinement de matériaux....
Het tot stand brengen van een kantoor betekent uiteraard zich vertonen. Dit is het geval bij dit grote verbouwingsproject van een oude hoedenfabriek naar een collectief dat we op touwen hebben gezet. Deze ruimte, met tegenover een verbazingwekkende tuin genesteld in het centrum van de stad, dient te worden ingericht met een zeer strak budget. Dit zal gebeuren door onderzoek naar technische systemen van industriële aard die openlijk worden aanvaard. Het geheel, dat een buitengewoon karakter vereist door de aanwezigheid van een grote kleuren- en materialencontinuïteit, komt nog sterker uit door de meubelelementen (voornamelijk de tafels) die we ontworpen hebben. Deze laatste geven een duidelijk beeld van onze aanpak : herbewerking van typologische archetypes, functionalistische / organische meetkunde, rooien van materialen.
Maître d’ouvrage / Bouwheer : LHOAS & LHOAS ARCHITECTES. Maître d’œuvre / Bouwdirectie : LHOAS & LHOAS ARCHITECTES. Coordination sécurité / Veiligheidscoordinaties : SIXCO. Stabilité / Stabiliteit : JZH & PARTNERS.
Montant des travaux / Kostprijs van de werken : 30 000 € H.T. Durée des travaux / Termijn van de werken : 3 mois / 3 maanden. Surface / Oppervlakte : 180 m2.
352
L’ARCHITECTURE DE VOTRE REGION EST UNE EDITION SOFRE & COM
352>358•LHOAS & LHOAS---BELGIQUE 7-5986:LHOAS & LHOAS---BELGIQUE 7-5986
1/04/08
11:39
Page 353
Galerie d’art Erna Hecey - Bruxelles Transformer un rez-de-chaussée industriel en une galerie d’art contemporain avec des moyens limités. Le projet s’incarne ici dans l’insertion, délicate et brute à la fois, d’objets autonomes dans un espace de type industriel “réduit” à ses fondamentaux structurels, fonctionnels et techniques. Ces objets, ces volumes, sont destinés à traiter le syndrome du White Cube : jus-
qu’où la neutralité architecturale (qui n’existe pas) ne fait-elle pas ombre à la faculté des œuvres d’art à exister dans un lieu ? Cet aspect est à la fois renforcé et effacé par la continuité mur/mur, mur/plafond, de même que par la taille du volume principal. Trop grand, son autonomie en tant qu’objet est contrainte par son échelle. En outre, les volumes tiennent compte
de la spécificité du lieu et sont composés, articulés pour offrir de multiples niveaux de lecture de l’espace, de la lumière, des textures, du bâtiment existant, du rapport intérieur/extérieur, de l’exposition d’œuvres d’art... dans un rapport ambigu qui détourne les 2 modèles “convenus” de ce type de projet : le loft industriel peint en blanc et le cube d’exposition “idéal”.
Kunstgalerij Erna Hecey - Brussel
Montant des travaux / Kostprijs van de werken : 40 000 € H.T. Surface / Oppervlakte : 400 m2.
Photographe / Fotograaf : MARIE-FRANÇOISE PLISSART©
SO FR Maître d’ouvrage / Bouwheer : FREDERIC NICOLAY & GALERIE ERNA HECEY. Maître d’œuvre / Bouwdirectie : LHOAS & LHOAS ARCHITECTES.
ruimte die werd teruggebracht tot de structurele, functionele en technische fundamenten. Deze voorwerpen, deze volumes, zijn bestemd om het syndroom van White Cube te behandelen : Tot waar is de architecturale neutraliteit (die niet bestaat) geen schaduw van de mogelijkheid voor het bestaan van kunstwerken in een ruimte ? Dit aspect wordt tegelijkertijd versterkt en uitgewist door de continuïteit van de muur en het plafond. Hetzelfde geldt voor de grootte van het voornaamste volume. Te groot past haar autonomie als voorwerp niet bij haar schaalverdeling. Bovendien houden de volumes rekening met de specificiteit van de ruimte en worden gevormd en gearticuleerd zodanig te kunnen zorgen voor veelvuldige leesniveaus van de ruimte, van het licht, de texturen, het bestaande gebouw, de verhouding binnenkant / buitenkant, voor de expositie van kunstwerken,… in een dubbelslachtige verhouding die deze 2 “gepaste” modellen voor dit type van project verdraait : de industriële loft in het wit geschilderd en de “ideale” tentoonstellingkubus.
OM
Het project incarneert zich hier in de opname, delicaat en ruw tegelijkertijd, van autonome voorwerpen in een industriële
EC
Verbouwing van een industriële gelijkvloers naar een moderne kunstgalerij met beperkte middelen.
Durée des travaux / Termijn van de werken : 3 mois / 3 maanden.
Immeubles de logement aménagement + construction Van Haerents Le bâtiment prolonge les gabarits de la rue de la Senne et laisse l’angle ouvert en plaçant le retour en retrait de la rue Anneessens. Ce retrait permet, via la cour, l’accès du public au musée. Cette implantation tient aussi compte de l’élargissement de la rue de la Senne à cet endroit et de la différence de ga-
Maître d’ouvrage / Bouwheer : VANHAERENTS S.A. Maître d’œuvre / Bouwdirectie : LHOAS & LHOAS ARCHITECTES. BET HVAC / Studiebureau HVAC : S&A. Stabilité / Stabiliteit : VK ENGINEERING. (voir page 15). Montant des travaux / Kostprijs van de werken : 4 000 000 € H.T. Durée des travaux / Termijn van de werken : 2 ans / 2 jaar. Surface / Oppervlakte : 180 m2. Entreprises / Ondernemingen : - Escalier béton / Beton trap : TDI (voir page 45). - Jardin de toiture / Tuin van dak : IBIC BVBA (voir pages 99 et 106).
barit de la rue et des constructions entre la rue de la Senne et la rue Anneessens. Le bas de la façade est réalisé en béton architectonique anthracite poli, les étages en métal anthracite mat. Les balcons et les tentes solaires apportent des touches de couleurs (orange, mauve, vert, ...).
Woninggebouwen inrichting + constructie Van Haerents Het gebouw volgt de afmetingen van de Zennestraat en laat de hoek open door de uitsprong achter de rooilijn van de Anneessensstraat te plaatsen. Door deze terugwijking heeft het publiek via de koer toegang tot het museum. Deze vestiging houdt tevens rekening met de verbreding van de Zennestraat op deze plaats en met het verschil
L’ARCHITECTURE DE VOTRE REGION EST UNE EDITION SOFRE & COM
353
van afmetingen van de straat en de gebouwen tussen de Zennestraat en de Anneessensstraat. De onderkant van het gebouw werd uitgevoerd in antraciet gepolijst architectonisch beton, de verdiepingen in mat antraciet metaal. De balkons en de schooltenten zorgen voor extra kleurentoetsen (oranje, paars, groen,…).
352>358•LHOAS & LHOAS---BELGIQUE 7-5986:LHOAS & LHOAS---BELGIQUE 7-5986
28/03/08
15:36
Page 354
Transformation d’une maison - Bruxelles
Verbouwing van een woning - Brussel
OM
Moderniser une maison bruxelloise typique. C’est avant tout un jeu de puzzle où faire coïncider les fonctions nécessaires pour l’habitation d’un jeune couple moderne et la structure (travée large de vie; 3 pièces en enfilade / travée étroite de service). Ce projet tend à décoincer cette structure dans la partie arrière qui fait face au jardin. Il le fait en offrant un espace de hauteur inusitée (double) qui se déploie sur toute la largeur de la parcelle. Il est d’autant plus exceptionnel que sa façade est composée d’un assemblage de coupoles transparentes dont la volumétrie, l’échelle, la matière rafraîchissent singulièrement.
EC
Moderniseren van een typische Brusselse woning. Dit is vooraleerst een puzzelspel waarbij de nodige functies van een woning voor een jong en modern koppel moeten overeenkomen met de structuur (brede levenstravee ; 3 aaneengeschakelde kamers / smalle diensttravee). Het project tracht om deze structuur los te maken in het achterste deel dat gelegen is tegenover de tuin. Dit wordt verwezenlijkt door een ongebruikelijke hoogteruimte te creëren die zich ontvouwt over de hele breedte van het perceel. Het is al even uitzonderlijk dat de gevel bestaat uit een assemblage van doorzichtige koepels waarbij de volumetri, de schaalverdeling en de materialen opvallend verfrissend zijn.
Montant des travaux / Kostprijs van de werken : 220 000 € H.T. Durée des travaux / Termijn van de werken : 6 mois / 6 maanden. Surface / Oppervlakte : 210 m2.
SO FR
Maître d’ouvrage / Bouwheer : Privé / Privaat. Maître d’œuvre / Bouwdirectie : LHOAS & LHOAS ARCHITECTES.
Agence de publicité Leo Burnett - Bruxelles
Repenser le plateau de bureaux en privilégiant la transparence et l’horizontalité. Les séparations entre les cellules de travail se matérialisent et se dématérialisent par des parois vitrées d’opacité variable. Le projet est généreux en espaces et en vues; une majorité des employés ont accès à une vue sur le paysage exceptionnel des étangs d’Ixelles. La très grande transparence de cette architecture rejette les sous-divisions habituelles des bureaux et offre une
Photographe / Fotograaf : MARIE-FRANÇOISE PLISSART©
sensation d’espace et de fluidité, de communication entre les cellules et leurs usagers. Un mobilier haut en couleurs ajoute une touche de contraste à la sobriété d’un intérieur en noir et blanc.
Reclamebureau Leo Burnett - Brussel
Herdenken van de kantoorverdieping door de transparantie en horizontale te privilegiëren. De afscheidingen tussen de verschillende werkplaatsen materialiseren en dematerialiseren zich door glazen scheidingswanden met variabele ondoorzichtbaarheid. Het project is gul wat betreft ruimten en zichten; een meerderheid van de werknemers hebben uitzicht op het uitzonderlijke landschap van de vijvers van Elsene. De zeer grote transparantie van deze architectuur verwerpt de gebruikelijke onderafdelingen van een kantoor en biedt een gevoel van ruimte en vlotheid, van communicatie tussen de verschillende cellen en hun gebruikers. Een sterk gekleurd meubilair geeft extra contrast aan de soberheid van een binneninrichting in zwart / wit.
Maître d’ouvrage / Bouwheer : LEO BURNETT BELGIUM. Maître d’œuvre / Bouwdirectie : LHOAS & LHOAS ARCHITECTES. Montant des travaux / Kostprijs van de werken : 290 000 € H.T. Durée des travaux / Termijn van de werken : 7 semaines / 7 weken. Surface / Oppervlakte : 670 m2.
Entreprises / Ondernemingen : - Cloisons, faux plafonds / Scheidingswanden, valse plafonds : EUROPLAFOND. (voir page 373).
354
L’ARCHITECTURE DE VOTRE REGION EST UNE EDITION SOFRE & COM
352>358•LHOAS & LHOAS---BELGIQUE 7-5986:LHOAS & LHOAS---BELGIQUE 7-5986
28/03/08
15:36
Page 355
Lhoas & Lhoas Agrandissement d’une maison - Bruxelles
OM
Ajouter un étage de chambres à une maison moderniste. Pas de mimétisme stérile mais tenter - au terme d’une disposition compacte de continuer la logique intéressante de la maison existante. Très larges ouvertures vers l’arrière, et un jeu de coupoles transparentes et noires en façade à rue, sorte d’yeux exorbités, étranges, qui diffusent une lumière apaisante et qui marquent discrètement mais franchement la présence de cette intervention contemporaine dont la position, la taille sert à souligner la composition initiale de la maison.
Uitbreiding van een woning - Brussel
EC
Toevoeging van een kamerverdieping aan een moderne woning. Geen steriele imitatie maar trachten – met een compacte indeling – voort te gaan in de interessante logica van de bestaande woning. Zeer brede openingen naar de achterkant en een spel van doorzichtige en zwarte koepels op de gevel aan de straatkant, een soort van uitpuilende, vreemde ogen, die een kalmerend licht verspreiden en die discreet maar zeker de aanwezigheid beklemtonen van deze hedendaagse interventie waarbij de positie en de grootte dient om de initiële compositie van deze woning te benadrukken.
Montant des travaux / Kostprijs van de werken : 90 000 € H.T. Durée des travaux / Termijn van de werken : 4 mois / 4 maanden. Surface / Oppervlakte : 45 m2.
SO FR
Maître d’ouvrage / Bouwheer : Privé / Privaat. Maître d’œuvre / Bouwdirectie : LHOAS & LHOAS ARCHITECTES.
Adapter une enfilade de petites boutiques à un nouveau programme tout en respectant l’architecture de Victor Horta. Du point de vue spatial, le projet conserve apparente la très belle structure d’Horta, des traces des divisions entre magasins sont conservées et utilisées pour séparer les différentes parties de ce magasin culturel.
Maître d’ouvrage / Bouwheer : BOZARSHOP. Maître d’œuvre / Bouwdirectie : LHOAS & LHOAS ARCHITECTES. Montant des travaux / Kostprijs van de werken : 220 000 € H.T. Durée des travaux / Termijn van de werken : 2 mois / 2 maanden. Surface / Oppervlakte : 370 m2. Entreprises / Ondernemingen : - HVAC / HVAC : AXIMA (voir page 243).
L’ARCHITECTURE DE VOTRE REGION EST UNE EDITION SOFRE & COM
Bookshop du Palais des Beaux-Arts (Bozar) Bruxelles Le mobilier est conçu comme un mélange entre des éléments préfabriqués personnalisés par la couleur, des éléments assez bruts tant du point de vue constructif que des matériaux et des éléments beaucoup plus soignés, plus dessinés qui rappellent l’approche artisanale de l’époque d’Horta. De l’utilisation de bois différents mélangés sans ordre apparent se dégage à la fois une assez forte unité et un désordre des couleurs et textures.
Bookshop van het Paleis voor Schone Kunsten (Bozar) - Brussel Aanpassing van een aaneenschakeling van kleine winkeltjes in een nieuw programma waarbij de architectuur van Victor Horta dient gerespecteerd te worden. Op het vlak van ruimtelijk zicht behoudt het project de mooie Horta structuur en de sporen van afscheidingen tussen de verschillende winkels. Deze worden gebruikt om de verschillende afdelingen van deze culturele winkel van elkaar te onderscheiden. Het meubilair werd ontworpen als een mengeling van geprefabriceerde elementen, gepersonaliseerd door de kleur, relatief ruwe elementen, zowel uit het constructieve oogpunt als bij de materialen, en van elementen die veel meer verzorgd en verfraaid zijn. Deze laatste elementen herinneren ons aan de artisanale benaderingswijze van de periode van Horta. Door het gebruik van verschillende houtsoorten in willekeurige volgorde wordt er tegelijkertijd een vrij sterke eenheid vrijgemaakt en tevens een ongeordendheid van kleuren en texturen.
355
352>358•LHOAS & LHOAS---BELGIQUE 7-5986:LHOAS & LHOAS---BELGIQUE 7-5986
28/03/08
15:36
Page 356
SO FR
EC
Moderniser/fractionner un plateau de bureau lambda pour un budget compté et dans un cadre programmatique très simple et monotone : une succession d’unités de bureaux et de salles de réunion fermées, un plafond et des éclairages conservés... et un espace de rencontre. Le projet tente de transcender cette demande par “abstraction” : en accentuant le caractère répétitif de ces couloirs obligés, en neutralisant les portes, en rendant cette paroi brillante, réfléchissante, blanche, et plus encore en courbant cet espace aux extrémités qui en trouble très fortement la perception. Ce trouble est renforcé par le contraste que constitue un tapis plain à dominante rouge, tapis dont le dessin original est un clin d’œil au tapis à motif corporate classiques. Ici pas de motif reconnaissable décliné ad libitum, mais au contraire un motif (floral) exagérément agrandi qui devient abstrait. Le dessin des parois de l’espace de rencontre est un jeu de parois libres, aux courbes expressives qui se joue de la structure poutres/colonnes orthogonales du bâtiment existant.
OM
Bureaux Gachard 88 - Bruxelles
Kantoren Gachard 88 - Brussel
Moderniseren / opsplitsen van een doorsnee kantoorverdieping met een beperkt budget in een zeer simpel en monotoon programmatisch kader : een opeenvolging van kantooreenheden en gesloten vergaderzalen, een behouden plafond en verlichting… en een ontmoetingsruimte. Het project tracht deze vraag te transcenderen door “abstractie”: door het accentueren van het repetitieve karakter van de gangen, het neutraliseren van de deuren, door het glinsterend, reflecterend en wit te maken van de wand, en nog meer door deze ruimte aan de uiteinden te buigen wat de perceptie sterk verstoort. Deze vertroebeling wordt nog versterkt door het contrast dat wordt gevormd door het vaste tapijt dat gedomineerd wordt door een rode kleur, een tapijt waarvan het originele motief een knipoog maakt aan tapijt met een klassiek corporate motief. Hier geen herkenbaar omgebogen ad libitum motief maar wel een overdreven uitvergroot (bloemen) motief dat abstract wordt. Het wandenmotief van de ontmoetingsruimte is een spel van vrije wanden, met expressieve bogen dat speelt met de orthogonale balken / kolonnen structuur van het bestaande gebouw.
Maître d’ouvrage / Bouwheer : CARAÏBES, IN CASU, CFG. Maître d’œuvre / Bouwdirectie : LHOAS & LHOAS ARCHITECTES. Montant des travaux / Kostprijs van de werken : 150 000 € H.T. (mobilier compris / omvat meubilair). Durée des travaux / Termijn van de werken : 3 mois / 3 maanden. Surface / Oppervlakte : 750 m2.
356
L’ARCHITECTURE DE VOTRE REGION EST UNE EDITION SOFRE & COM
352>358•LHOAS & LHOAS---BELGIQUE 7-5986:LHOAS & LHOAS---BELGIQUE 7-5986
28/03/08
15:36
Page 357
SO FR
EC
OM
Lhoas & Lhoas
Extension d’une maison - Boitsfort Agrandir et réorganiser une très petite maison ouvrière qui bénéficie d’une implantation à la géométrie biscornue et de vues exceptionnelles. Le projet est économe par le fait de conserver la typologie de la maison existante et de greffer une extension qui accompagne l’irrégularité géométrique de la maison existante, de la parcelle. Ces nouvelles parties sont autant de mises en scène du paysage et de larges cadres modernes déhanchés.
Uitbreiding van een woning Bosvoorde Vergroten en herorganiseren van een zeer kleine arbeiderswoning met een ongewone vorm al vanwaar men geniet van uitzonderlijke uitzichten. Het project is spaarzaam door het behoud van de typologie van de bestaande woning en het toevoegen van een uitbreiding die de geometrische onregelmatigheid van de bestaande woning en het perceel behoud. Deze nieuwe delen zijn tegelijkertijd een mise-en-scène van het landschap en brede moderne kaders. Maître d’ouvrage / Bouwheer : Privé / Privaat. Maître d’œuvre / Bouwdirectie : LHOAS & LHOAS ARCHITECTES. Stabilité / Stabiliteit : JZH & PARTNERS. Montant des travaux / Kostprijs van de werken : 200 000 € H.T. Durée des travaux / Termijn van de werken : 8 mois / 8 maanden. Surface / Oppervlakte : 220 m2. Entreprises / Ondernemingen : - Entreprise générale / Algemeen bouwbedrijf : BENOÎT MEEUS. (voir page 446).
L’ARCHITECTURE DE VOTRE REGION EST UNE EDITION SOFRE & COM
357
352>358•LHOAS & LHOAS---BELGIQUE 7-5986:LHOAS & LHOAS---BELGIQUE 7-5986
28/03/08
15:36
Page 358
EC
OM
Lhoas & Lhoas
SO FR
Transformation École d’Architecture “La Cambre” - Ixelles
Donner à l’école d’architecture de La Cambre un auditoire capable de recevoir le nombre sans cesse croissant d’étudiants. Le projet s’appuie sur la structure en béton existante, orthogonale, régulière. Les formes qui y sont insérées relèvent d’un fonctionnalisme libre et ouvert. La toiture est une partie très importante du projet. Elle se trouve au cœur de l’école, c’est une surface visibles de très nombreux endroits, une cinquième façade réellement vue par tous. Elle est constituée de triangles en métal de toutes les couleurs, la forme de la toiture permet d’apporter de la lumière tant dans l’auditoire que dans des circulations périphériques, elle prolonge le registre formel des murs de l’auditoire.
Verbouwing Architectuurschool “Ter Kameren” - Elsene
Het voorzien aan de architectuurschool van Ter Kameren van een auditorium dat in staat is om het steeds stijgend aantal leerlingen te kunnen ontvangen. Het project drukt zich op de bestaande houtstructuur, orthogonaal, gelijkmatig. De vormen die er in werden opgenomen getuigen van een vrije en open functionaliteit De dakbedekking is een zeer belangrijk onderdeel van het project. Ze bevindt zich in de kern van de school, het is een oppervlakte dat zichtbaar is vanaf verscheidene plaatsen, als het ware een vijfde gevel die gezien wordt door iedereen. Ze wordt gevormd door metalen driehoekjes in alle mogelijke kleuren. De vorm van het dak laat zowel lichtinval toe voor het auditorium als voor de omliggende circulaties en verlengt het formele register van de muren van het auditorium.
Maître d’ouvrage / Bouwheer : COMMUNE D’IXELLES & ECOLE D’ARCHITECTURE LA CAMBRE / GEMEENTE VAN ELSENE & ARCHITECTUURSCHOOL TER KAMEREN. Maître d’œuvre / Bouwdirectie : LHOAS & LHOAS ARCHITECTES. Coordination sécurité / Veiligheidscoordinaties : SERGE GOSSET. BET HVAC / Studiebureau HVAC : DTS. Stabilité / Stabiliteit : JZH & PARTNERS Montant des travaux / Kostprijs van de werken : 1 100 000 € H.T. Durée des travaux / Termijn van de werken : travaux en cours / lopende werkzaamheden. Surface / Oppervlakte : 1 500 m2.
358
L’ARCHITECTURE DE VOTRE REGION EST UNE EDITION SOFRE & COM