Sociale netwerkstrategie, zelforganisatie burgers en Wmo GGD Flevoland 21mei 2015
Inhoud
Sociale netwerkversterking/strategie
Zelforganisatie van burgers
Combinatie met Wmo
Sociaal netwerk en – strategie (MEE Sociale netwerkversterking) Sociaal netwerk Iedereen die op de één of andere manier is verbonden met de klant: familie, vrienden, kennissen, buren, collega’s, enzovoort. Betrokken professionals reken we niet tot het sociaal netwerk. Sociale netwerkversterking 1. Ontmoeten 2. Netwerkatlas 3. Meedenkbijeenkomst 4. Basisteam
Toepassingen van sociale netwerkstrategieën
Cliëntbegeleiding in sociale wijkteams
Eigen Kracht Conferenties in Jeugd- en opvoedhulp
Gezinsmanagers bij Jeugdbescherming Amsterdam e.o.
JEB – ‘Je Eigen Begeleider’ van Bureau Jeugdzorg Utrecht
Herstelbenadering GGz (‘Over de brug’)
Etc.
Inhoud
Sociale netwerkversterking/strategie
Zelforganisatie van burgers
Combinatie met Wmo
Welke vormen van burgerbetrokkenheid bij zorg en ondersteuning in Nederland? A. Zelforganisaties van burgers: Burenhulp en –netwerken: puur informeel, soms ‘lichte’ organisatie Zorgcoöperaties van burgers: onafhankelijk t.o.v. gemeente Vrijwilligersorganisaties: gericht op vrije tijdsbesteding B. Coproductie burgers-professionals: Gekantelde instellingen: grote rol vrijwilligers binnen organisaties Sociale ondernemingen: sociale doelen, wel bedrijfsvoering Zorgcoöperatie burgers-professionals (community servicing): burgers en professionals in 1 plan/werkproces
C. Sociaal eigenaarschap in relatie met gemeente: Burgermachtgesprekken: ideeënprojecten voor buurt/wijk Maatschappelijk aanbesteden: burgers sturen mee bij inkoop Wmo Buurtbudgetten met bewonersinvloed: burgers bepalen bestedingen.
Zorgcoöperaties van burgers in NL Definitie zorgcoöperatie (Movisie april 2015): Lokale netwerken van burgers die op een vrijwillige en professionele basis zorg en ondersteuning leveren aan elkaar. Te onderscheiden van (semi)commerciële zorgcoöperaties. Voorbeelden: Stadsdorp Amsterdam-Zuid (400 leden van 1600 bewoners 65+) Zorgcoöperatie Hoogeloon (230 van 2100 inwoners) Austerlitz Zorgt (ruim 400 van de 1500 inwoners). Kenmerken: Burgerinitiatief van trekkers (kerngroep + ondersteuners) Georganiseerd in een lokale context (dorp, wijk) Verenigingsstructuur met meestal lage drempel (b.v. € 10 per jaar) Primair vrijwillige inzet met (soms) professionele steun Leden zijn 5% tot 40% van relevante (oudere) bevolking wijk/dorp; van deze leden zijn 10% tot 30% actief vrijwilliger.
Zorgcoöperaties van burgers in de praktijk
Zorgcoöperaties zijn nog pril, er zijn weinig bestendige voorbeelden. Weinig succesvolle initiatieven in steden; meer in dorpskernen.
Verschillen in de activiteiten (zorgcoöperaties met enige stevigheid)
80% 80% 30% <5%
biedt biedt biedt biedt
participatieactiviteiten (eetclub etc) vrijwilligerscentrale (klussendienst en/of mantelzorg) bemiddeling of coördinatie (b.v. via eigen coördinator) inkoop van professionele zorg (i.s.m. zorgaanbieder)
Ontstaat als er sprake is van (1) ervaren nood, (2) gezamenlijke doelstelling en (3) geëngageerde initiatiefnemers en leden
Toch soms relatie met gemeente vanwege subsidie voor huisvesting of aansluiting op SWT (b.v. zorgcoördinator voor toegang Wmo).
Zorgcoöperatie burgers-aanbieders-gemeente (voorbeeld gemeente Peel en Maas)
Vanaf 2003 opbouw van netwerk van 9 dorpsdagvoorzieningen (DDV’s) en 10 zorgboerderijen in kernen over de hele gemeente (generiek en specifiek) Start bij levensverhalen van (zorg)vragende burgers, die basis werden voor omschrijving van activiteiten/voorzieningen Elke DDV drijft op samenwerking burgers-professionals, zowel in de planning als in de uitvoering van activiteiten Elke DDV wordt geëxploiteerd door een stichting met vrijwilligers. Uit het inkoopbudget gemeente/VGZ huren de stichtingen de locatie en de beroepskracht in die de vrijwilligers ondersteunt. Gemeente staat garant (aansprakelijkheid) en subsidieert infrastructuur (huisvesting en vervoer). Gemeente contracteert zorg en welzijn in dit kader (ook MEE, ouderenzorg etc.) Gezamenlijk inkoopkader Wmo-AWBZ-Zvw van gemeente Peel en Maas en zorgverzekeraar VGZ. Ombouw dagbesteding van individuele AWBZ-voorziening naar een algemene Wmo-voorziening.
Inhoud
Sociale netwerkversterking/strategie
Burgerinitiatieven
Combinatie met Wmo
Combinatie van drie domeinen Sociaal netwerk: familie, vrienden, buren die ondersteuning kunnen geven (en krijgen!) Zelforganisatie van burgers: groep mensen die samen activiteiten ondernemen en onderling diensten leveren/ontvangen met enige taakverdeling op basis van afspraken (en soms met een structuur en rechtspersoonlijkheid) Maatschappelijke ondersteuning (Wmo): ondersteuning, hulp en zorg voor burgers georganiseerd vanuit de gemeente door inschakeling van professionals.
Sleutelvraag: hoe combineer je leefwereld en systeemwereld?
Wanneer ontstaan burgerinitiatieven? Mogelijke bevorderende factoren in de wijk Bestaande betrokkenheid Bestaande netwerken in de wijk (aantal contacten) Veel vrijwilligers Bestaande mantelzorg
SES samenstelling is niet per se een beïnvloedingsfactor (Movisie 2015) Etnische homogeniteit kan een factor zijn maar hiervoor zijn geen concrete aanwijzingen
Stimulansen vanuit gemeente
‘Uitnodigende’ strategie werkt beter dan ‘terugtredende’ strategie overheid (SCP, 2012) ‘Nood’ laten ontstaan; niet gelijk oplossen Laagdrempelige ondersteuning van initiatieven in geld en kennis Laten zien van goede voorbeelden, zowel in de stad als in het stadhuis Ruimte bieden in regelgeving
Interessante initiatieven en vormen
Dorpsondersteuner in plattelandsgemeenten (Brabant, Austerlitz)
Sociaal makelaars in welzijn-nieuwe-stijl stad Utrecht
Project Even Buurten Rotterdam
Etc.
Ontwikkelingsmodel Good persons, good networks, good practices Voortbouwen op wat er al leeft in de wijk: Behoeften van (kwetsbare) burgers in beeld brengen Proces organiseren vanuit actieve burgers (bestaand en nieuw). Kleinschalige start: dialoogsturing vanuit casuïstiek/levensverhalen. Netwerkontwikkeling (vrijwilligers, professionals, mantelzorgers) rondom geclusterde individuele behoeften >> geeft (nieuw) aanbod aan (b.v. maatschappelijke steunsystemen). Gemeente legt geen vormen op maar creëert voorwaarden: Procesaanpak bottom-up, vanuit de burgers Subsidies op infrastructuur en ‘investeringshobbels’ Aanpassing inkoopvoorwaarden Wmo Lokale samenwerking met zorgverzekeraar Accepteren van uiteenlopende keuzes en vormen.
