SOCIAL MEDIA 4.0
DE AANRADERS EN DE BLUNDERS
Eddy Zoëy wakkerde tv-rebellie aan ‘Ik stond bekend als slagboomstagiair’ Ron Verstegen in de kroeg
Magazine voor IEMES-alumni // winter 2013
IEMES //NEWS Colofon Scratch is een kwartaaluitgave voor afgestudeerden van Fontys Academy for Creative Industries. Scratch wordt gemaakt door IEMES-studenten. In dit tijdschrift kunt u sporadisch spel- en/of interpunctiefouten tegenkomen. Aangezien Scratch een leerplaats is, vragen wij hiervoor uw begrip. Hoofdredactie Anne Bareman Conny Gruter Chef redactie Rozemarijn Vossen Eindredactie Anne Bareman Redactie Lisa-Marie Kramer Daniëlle van Nispen Nienke Smeets Vormgeving Manon van de Garde Nina Hawinkels Beeldredactie Rozemarijn Vossen PR Conny Gruter
Op 4 december wonnen CE IEMES-student Eva Wildschut en CO IEMES-student Rick van Kesteren de SXSW Contest en daarmee een tiendaagse studiereis naar Austin in Texas. De SXSW Contest is door IEMES zelf opgezet. Blijkt het een succes, dan houdt IEMES voortaan jaarlijks een wedstrijd om een aansprekende studiereis naar een wereldvermaard evenement. De Nederlands-Vlaamse Accreditatieorganisatie heeft de opleiding CO IEMES positief beoordeeld. Accreditaties zijn de zesjaarlijkse kwaliteitscontroles op hoger onderwijs. Op de drie criteria beoogd eindniveau, onderwijsomgeving en toetsing scoorde CO IEMES respectievelijk voldoende, goed en voldoende. De opleiding kreeg complimenten voor internationalisering en voor het niveau van de stages. In 2013 investeert IEMES 40.000 euro in een Transmedia Storytelling Lab, een fysieke ruimte waar studenten onderzoek doen en met digitale technieken verhaallijnen creëren. IEMES introduceert twee nieuwe Advanced Courses voor vierdejaarsstudenten, Theme Park Concepting en Storytelling. IEMES-studenten gaan de studentjury vormen van de Gouden Giraffe, de Live Communication Award voor beurzen, congressen en evenementen. In het voorjaar van 2013 is het eerste officiële optreden van de IEMES-studentjury. Fontys en de Gouden Giraffe gaven een gezamenlijk persbericht uit over de samenwerking.
Ook werkten mee Marjolein de Haan, Lara Hirschmann, Sander van Hirtum, Lars Janssen, Wieteke Konings, Fleur Leloup, Tom van Popering, Iris Post, Lucinda Pronk, Felicia Rodrigues Dos Santos, Marloes van Zeeland.
Howest, de Hogeschool West-Vlaanderen in Brugge, is de zevende internationale partner van Fontys ACI. Al meteen in februari van dit jaar arriveert de eerste Belgische uitwisselingstudent. IEMES ontvangt dit voorjaar 21 exchange-studenten.
Begeleidend docent Ben Schoonebeek
Docenten marketing Lotte Bouhuijzen en Laura van Hinthum verzorgden een week lang gastcolleges bij OAMK University of Applied Sciences in Oulu in Finland.
Uitgever Nick Welman Contact redactie / adreswijzigingen
[email protected]
In samenwerking met #CLUBIEMES waren zeventig studenten in Berlijn voor een event-, music- en entertainmentexcursie. De eerste uitzending van het eigen Fontys ACI-televisieprogramma Cup of T ging - veertien dagen eerder dan gepland – op donderdag 25 oktober – de lucht in bij Lokale Omroep Tilburg. Alle tweewekelijkse afleveringen kun je terugzien op www.iemes.tv.
2 / iemes news
scratch // winter 2013
SCRATCH //INHOUD 04
02 //IEMES NEWS 04 //BOEGBEELD Marc Viehoff 06 //SOCIAL MEDIA 4.0 De aanraders en de blunders 09 //EDDY ZOËY De blonde coupe met rode lokken
06
12 //CAMERADAG Joost Hendrikx 14 //KLAAR VOOR DE START: (BEK-)AF! Een burn-out ligt op de loer 16 //STELLING ‘De overheid doet er goed aan door de omroepen groots te korten’
09
18 //KROEG Ron Verstegen 20 //JEUK 22 //STUDENT EN ONDERNEMEN Rick van Kesteren gaat naar SXSW13 23 //SCRATCHPROOF 24 //HERTENTAMEN
18
scratch // winter 2013
3 / inhoud
Ze zijn de drijvende krachten achter de opleiding: docenten die te boek staan als ‘markant’. In elke editie van Scratch laten we er één aan het woord. Deze keer in Boegbeeld: Marc Viehoff, docent bedrijfseconomie. SANDER VAN HIRTUM DANIËLLE VAN NISPEN 4 / boegbeeld
scratch // winter 2013
//BOEGBEELD Na het vwo werd Marc Viehoff tweemaal uitgeloot voor de studie Diergeneeskunde, waarna hij terechtkwam op het Hoger Economisch en Administratief Onderwijs (HEAO); daar volgde hij commerciële economie. Zijn passie voor zijn huidige vak kwam pas later: ‘Ik had een broertje dood aan cijfers. Toen ik op het HEAO zat, vond ik marketing, psychologie, sociologie en consumentengedrag veel leuker. Die bedrijfseconomische vakken vond ik niet geweldig. Later kreeg ik een docent die mij precies kon uitleggen waar het vak nou precies over ging en toen viel het kwartje. Toen besloot ik om bedrijfseconomie te gaan studeren aan de Universiteit van Amsterdam.’ Viehoff was geen stereotype student. ‘Twintig uur per week was ik aan het werk, ’s nachts studeerde ik meestal en af en toe volgde ik overdag een college.’ Net als toen is Marc nog steeds erg op zijn vrijheid gesteld. ‘Die vind ik hier op Fontys. Ik mag veel zelf invullen en dat is prettig. Als mijn kinderen volwassen zijn, wil ik dat gevoel van vrijheid nog meer ervaren. Dan verkoop ik mijn huis en koop ik een woonboot. En ik wil een camper, zodat ik een beetje Europa en de wereld rond kan reizen.’
In de jaren dat hij als docent op Fontys werkzaam is, heeft hij al aardig wat mooie herinneringen opgedaan. ‘Regelmatig gaan we met een aantal collega’s uit in Tilburg. Dit zijn vaak memorabele avonden. Een paar jaar geleden gingen we trouwens ook skiën in Frankrijk met collega’s en studenten. Leuke periode, want je bent lekker buiten en je leert die mensen ook eens op een andere manier kennen in een ontspannen sfeer. Eigenlijk is iedere dag leuk, ik heb het prima naar mijn zin hier.’
Naast lesgeven heeft Viehoff een enorme passie voor watersport. ‘Ik heb twee boten, ik duik graag en vis één keer per jaar met vrienden in Florida. Het evolutieverhaal vertelt dat we allemaal uit de zee komen, toch denk ik dat ik een beetje ben blijven hangen.’ Het blijft niet bij watersport: ‘Ik ben ook gek op motorrijden, maar ik heb nu geen motor meer. Ooit komt die Harley er nog een keer, hoor. Daarnaast heb ik twee zoontjes – van 8 en 14 – en die voetballen allebei. Op zaterdag sta ik dus vaak langs de lijn. Ook ga ik geregeld met hen naar Feyenoord. Dat geeft soms wat strijd, want ik ben Ajax-fan.’
‘Ik had een broertje dood aan cijfers’ scratch // winter 2013
boegbeeld / 5
Klaar voor de start… (BEK-)AF!
Je bent midden twintig, net afgestudeerd en klaar om je droom te verwezenlijken. Je agenda is bomvol en je maakt overuren. Alles om succesvol te worden. Maar dan gebeurt het: ineens wil helemaal niets meer lukken – je bent jong en je hebt een burn-out. Met de groei van de entertainmentindustrie komen burn-outs steeds vaker voor, vooral bij starters. Wanneer is het tijd om te stoppen? LISA-MARIE KRAMER FELICIA RODRIGUES DOS SANTOS MARLOES VAN ZEELAND Je fulltimebaan, een paar losse klussen ernaast, misschien wat vrijwilligerswerk en een sociaal leven dat er regelmatig bij inschiet: anno 2013 zijn dit de zaken waar met name jonge mensen tussen de 15 en 28 jaar zich mee bezighouden. Er wordt meer van hen verwacht omdat er zo veel meer mogelijk is dan vroeger. Dat vooral starters hier soms te ver in doorslaan, is te merken aan het toenemende aantal burn-outs. Eén op de tien starters heeft te kampen met
6 / feature
een burn-out, paniekaanvallen en te veel stress. Slechts weinigen weten hoe ze rust moeten nemen, terwijl dat heel belangrijk is. Rust wordt vaak als negatief gezien, want als je rust neemt, zet je geen stappen vooruit. Willen, kunnen, moeten ‘Dat overkomt mij toch niet,’ zeg je quasiovertuigd. Alleen al nadenken over een mogelijke burn-out is een teken van zwakte,
scratch // herfst 2013
iets wat je juist níét wilt uitstralen in deze maatschappij. Je gaat vanzelf mee in de drukte. En voordat je het weet, heb je een paniekaanval door de ophopende stress. Je wilt bewijzen dat je iets kunt, dat je het verder kunt schoppen dan je ouders en je naasten. Je uitblinkmodus staat aan, maar wordt niet afgestemd op wat je lichaam aankan. Er is zo veel te doen, social media roepen en een sociaal leven zou ook leuk zijn. De druk neemt alsmaar toe.
Neem Joris van den Berg. Tegenwoordig is hij het creatieve brein achter De meisjes van Thijs en regisseur van onder andere Achter gesloten deuren. Als afgestudeerde van de Filmacademie in Amsterdam heeft hij heel wat bereikt. Maar om zijn dromen te kunnen verwezenlijken heeft Joris in een achtbaan met veel pieken en dalen gezeten. Op zijn drieëntwintigste raakte hij overspannen. Hij was bezig met het maken van twee eindexamenfilms en was onder meer
scratch // herfst 2013
hoofdredacteur van het magazine Expreszo. Op een ochtend werd het hem te veel. ‘Ik had de behoefte om niets meer te moeten, niemand meer te zien,’ vertelt Joris. Rust was de enige uitkomst voor deze duizendpoot. Uiteindelijk was de overspannenheid het beste wat hem kon overkomen. Daardoor realiseerde hij zich namelijk dat hij moest doen wat hij zelf belangrijk vond. Laat je accu niet leeglopen Er zijn talloze verhalen van jonge mensen die tegen een burn-out zijn aangelopen. Velen van hen vinden dat ze niets waard zijn als ze niets doen. De druk om te presteren en de angst om te falen zijn enorm groot. Maar als je jezelf blijft pushen, komt het onvermijdelijke moment dat de accu leeg raakt. En hoe hoger de verwachtingen, hoe dieper de dalen. Kom je eenmaal in zo’n dal terecht, dan is het heel lastig om weer op te staan.
feature/ 7
De vraag is natuurlijk hoe je het best kunt differentiëren. Oftewel: hoe voorkom je nou een burn-out? De eerste stap naar verbetering is toegeven. Burn-outs zijn geen uitzonderingen meer, maar kunnen werkelijk iedereen overkomen. De tweede stap is verandering. Stress en spanning horen bij het leven. Helemaal stressvrij zullen we nooit zijn, maar het gaat om de manier waarop je ermee omgaat. Ontdek wat je stress oplevert en wat je energie geeft. Blijf in balans als het gaat om ‘moeten’ en ‘mogen’. Ook leuke dingen kunnen veel stress en energie kosten. Maar die vrijdagmiddagborrel gaat zonder jou ook door en je vrienden hebben er heus wel begrip voor als je een keer op vrijdagavond lekker op de bank wil blijven zitten. Leer ‘nee’ te zeggen. Voordelen van een burn-out Gert Otter, ervaringsdeskundige en eigenaar van www.burnin.nl, is positief over zijn burn-
8 / feature
out. ‘Ik heb er veel van geleerd en heb een veel positievere instelling en kijk op het leven gekregen. Mijn leven heeft meer zin gekregen. Ik ben weer ontspannen, kan lachen en genieten van kleine dingen.’
In deze tijd, die vooral gericht is op prestatie en status, is het belangrijk om dicht bij jezelf te blijven. Weet waar je goed in bent en waarin je zou kunnen uitblinken. Je hoeft niet overal goed in te zijn en overal bij te zijn. Leer de kleine signalen herkennen zodat je zelf weet wanneer het tijd is om een stapje terug te doen. Kort samengevat: de belangrijkste tip is keuzes maken. Stel duidelijke grenzen voor jezelf, verander je strategie en maak goede planningen. Voorkomen is tenslotte beter dan genezen.
scratch // winter 2013
Social Media 4.0: de aanraders én de blunders Social media inzetten als marketingtool is tegenwoordig een must. Je kunt je kont niet keren of er komt een link van Twitter of Facebook voorbij, een hashtag of een ‘vind ons leuk!’. Dat kan goed uitpakken, maar het kan ook een totaal ander effect hebben dan gewild. Wat moet je als bedrijf nou met social media doen? LARA HIRSCHMAN ROZEMARIJN VOSSEN
We kunnen niet meer om social media heen. Alles wat we doen, denken en vinden, is terug te vinden op internet. En dat geldt ook voor bedrijven. Met name grote bedrijven en ‘marktleiders’ hebben sterk het gevoel dat ze iets met social media moeten doen, maar hoe en wat is vaak nog een grote vraag. Remco van Buren, CEO en Social Media Consultant bij Kittyhawk, houdt de ontwikkelingen goed in de gaten. ‘Zo’n 90 procent van de bedrijven maakt een Twitter-account en een Facebook-pagina aan, maar komt niet verder dan het verspreiden van commerciële boodschappen via de onlinekanalen. Als marketingtool staat het nog echt in de kinderschoenen. Ik merk dat veel bedrijven nog op zoek zijn naar de juiste manier om social
scratch //winter 2013
media te gebruiken.’ De toegevoegde waarde van het gebruik ervan ligt volgens Remco vooral in de standaardinformatie, zoals webcare, speciale acties en het persoonlijk benaderen van volgers en fans.
In de entertainmentindustrie zijn bedrijven nog niet echt te vinden op de sociale kanalen, maar individuen en groepen wel. ‘BN’ers zijn opeens heel dichtbij gekomen. Fans hebben continu een kijkje in hun leven en zo ontstaat er natuurlijk een sterkere band,’ legt Remco uit. ‘Er gebeuren veel leuke dingen. Doe Maar heeft bijvoorbeeld een nummer via Twitter gemaakt. Volgers konden regels insturen en zo is dus een nummer ontstaan vanuit cocreatie.’
coverstory / 9
Tv-programma’s zoals The Voice of Holland en So You Think You Can Dance zijn wél duidelijk aanwezig op het sociale front. Een avondje tvkijken met het gezin is hierdoor dan ook veranderd. ‘We halen de tv eigenlijk uit de woonkamer. Je deelt je mening over een programma nu met de hele wereld en niet meer alleen met de mensen naast je op de bank. Deelnemers aan deze programma’s worden dan ook gestimuleerd om actief te zijn op Twitter en zo een band op te bouwen met hun fans.’
Internet is een snelgroeiend medium. Social media zijn pas een paar jaar een fenomeen, maar zijn sindsdien al sterk veranderd. Waar ligt de toekomst? Hyves werd in één keer groot en is ook net zo snel weer verdwenen, mede
Oeps, daar gaat een follower Dat social media verkeerd ingezet kunnen worden, is de afgelopen jaren wel duidelijk geworden. Hier een paar ‘blunders’:
McDonald’s wilde graag laten zien dat het voedsel dat de fastfoodketen verkoopt van goede boeren komt en dat het ‘gezond’ en ‘verantwoord’ is. Door het inzetten van filmpjes, die verspreid werden via Twitter en Facebook met de hashtag #McDStories en #meetthefarmers. De gevolgen: reacties met klagende #McDStories van klanten. 
@helishingly McDonalds was a major factor in me becoming a vegetarion 32 years ago #McDStories
McDonald’s stopte al snel met het gebruik van de hashtag en erkende dat de actie had gefaald. Nu, een jaar later, doet McDonald’s weer een dappere poging met een nieuwe
10 / coverstory
door de grote concurrent Facebook. Volgens Remco is vernieuwing belangrijk. De komende vijf jaar zullen er nieuwe spelers verschijnen en een paar oude verdwijnen. Pinterest komt net op en daar wordt veel van verwacht. Volgend jaar kan er zo weer een nieuw platform zijn. ‘De toekomst voor de entertainmentindustrie ligt denk ik in het organiseren van events via social media. Volgers en fans kunnen bepalen welke artiesten er op een evenement komen. Ik zie het wel gebeuren dat bijvoorbeeld Lowlands over een paar jaar voor een groot deel door toekomstige bezoekers wordt georganiseerd. De BN’ers van dat moment zullen ook voornamelijk bekend worden via social media,’ voorspelt Remco.
campagne, #McDProBowl, in de hoop dat de klanten nu wel blijven.
Twee Twitter-accounts beheren vanaf je telefoon of laptop, dat is bijna vragen om problemen. Zo plaatste een onoplettende medewerker van Vodafone deze tweet - vul zelf maar in wat voor reacties deze opleverde. 
@VodafoneUK is fed up of dirty homo’s and is going after beaver
Een voorbeeld uit eigen land is natuurlijk de vete tussen Youp van ’t Hek en T-Mobile. Het gevolg: T-Mobile gaat nu beter om met social media en besteedt veel aandacht aan webcare. Is het ‘geklaag’ van Youp toch nog ergens goed voor geweest. @youpvanthek de terreur van t-mobile is grappig. Bij iedere fout melden ze sorry en verwijzen je naar de klanterservice. Wachttijd 4 uur....
scratch //winter 2013
Op social media wordt wel over bedrijven gesproken, maar zelf zitten ze qua gebruik nog in de experimentele fase. Bedrijven die al wel op social media opereren, missen soms de capaciteit en de kennis om ze op een goede manier in te zetten. Dat is natuurlijk ook een vak apart. Zoals iedereen weet kan het bereik van social media ontzettend groot zijn, maar hoe zorg je ervoor dat je dat bereik ook daadwerkelijk haalt zonder dat je het imago of
de reputatie van je organisatie schaadt? Je kunt je bedrijf door een goed gebruik van social media flink laten groeien. En gebruiken wij als individuen social media op een goede manier of is er voor ons ook nog meer uit te halen? Hoe kunnen we social media als marketingtool gebruiken? Een echte handleiding is er nog niet, maar vele do’s en don’ts verspreiden zich via internet.
Do’s
luistert. Beantwoord vragen en luister naar wat ze zeggen. Je blijft dan niet alleen op de hoogte van wat er speelt, maar weet ook hoe je volgers over je organisatie denken. Reageer niet alleen op positieve feedback, maar ook op negatieve respons.
* Zorg voor strategie en realiseerbare doelen Misschien is dat wel het belangrijkste aandachtspunt voor organisaties: zorg voor een strategie en ga niet zonder doel een account aanmaken en berichten verspreiden. Maak doelstellingen specifiek en realistisch. * Wees een sociale burger Social media zijn ‘sociale’ middelen. Wees dus zelf ook sociaal. Zend niet alleen berichten, maar beantwoord ook vragen en ga de discussie aan. Wanneer je als organisatie zorgt voor sociale en persoonlijke contacten, wordt dit door de doelgroep zeker gewaardeerd. * Zorg voor interessante content Publiceer prikkelende en interessante content voor je doelgroep. Luister, kijk wat er bij je doelgroep speelt en haak hierop in. Je zorgt daarmee niet alleen voor duidelijkheid, maar stimuleert ook het delen van jouw informatie. * Bied een luisterend oor en communiceer Laat aan je volgers weten dat je naar hen
scratch //winter 2013
Don’ts
* Opdringerig zijn en spammen Praat niet alleen over jezelf, in elk geval niet te vaak. Zorg voor een goede balans en deel ook berichten over bijvoorbeeld de actualiteit, de ontwikkelingen in de markt of anderen. * Het gaat niet alleen om jou, maar om een community waar iedereen deel van uitmaakt. * Volgers vergeten te bedanken Bedank volgers die jouw tweets of berichten retweeten of delen met hun vrienden. Laat zien dat je dat waardeert. Dat staat niet alleen netjes, maar het doet ook veel goeds.
coverstory / 11
//CAMERADAG Joost Hendrikx studeerde in 2008 af bij de eerste IEMES-lichting. Tijdens zijn stage op Curaçao krijgt hij het reisvirus te pakken en reist sindsdien de hele wereld rond. Nu knapt hij oude Volkswagenbusjes op met zijn bedrijf chillbusje.nl Deze zomerse plaatjes kunnen we wel gebruiken in onze barre winterse omstandigheden.
14.36 uur Hoop werk om een verhuurbaar busje halverwege.
9.03 uur. e handen, In overall. Ook dat hoort er bij: viez en andere en lassen, schuren, motorische ding erd. gele zelf l monteur dingen. Allemaa
Met Joost Hendrikx 12 / cameradag
15.40 uur De busjes wor de
n verhuurd vo
or onder ande
re gala’s.
scratch // winter 2013
veilig n busje van roestbak tot eveer ong e te maken. Hier is ie
18.34 uu r Dat vind ik
erg leuk
, trouwb
usjes.
n de bus op 16.10 uur to’s sturen va fo e lk zu je n se Leuk als men vakantie!
19.09 uur Nog even een vaka ntiefoto. Ik heb hekel aan de N een ederlandse win ter, dus ik zorg lekker in Zuid-A dat ik merika zit de he le winter.
scratch // winter 2013
cameradag / 13
De blonde coupe met rode lokken Eddy Zoëy, de man die de TV-rebellie aanwakkerde Eddy Zoëy, bekend van komische en rebelse programma’s, studioshows en een hit die her en der nog is blijven hangen. Met zijn diversiteit heeft hij een eigen kijk op de entertainmentbranche en het maken van programma’s. Vroeger als rebelse blonde coupe met rode lokken, tegenwoordig als kalende en sympathieke vader. MARJOLEIN DE HAAN ROZEMARIJN VOSSEN
Bekend worden, het helemaal maken in de tv-branche, eigen programma’s maken: het gaat maar weinig mensen goed af, want zo ver komen blijkt vooral een kwestie van toeval en geluk te zijn. Zo begint het ook voor Eddy Zoëy. Nadat hij het vwo in Almelo heeft afgerond, gaat hij naar de Hogeschool voor de Kunsten in Kampen, waar hij de richting grafische vormgeving volgt. ‘De korte versie is dat ik uiteindelijk na de kunstacademie een deal kreeg doordat ik bij platenfirma Polygram veel liedjes schreef en met bandjes bezig was.’ Zijn eerste clip ontstaat via een weddenschap met de platenmaatschappij. ‘De maatschappij beweerde dat videoclips maken duur is. Ik antwoordde dat het niets hoeft te kosten,’ legt de presentator uit. ‘Die clip hebben we uiteindelijk bij een tv-zender van geluid kunnen voorzien, maar vervolgens moet het toeval toeslaan – en dat gebeurde bij mij. Na een uurtje ouwehoeren met iemand, bleek hij programmamaker te zijn, en hij zag iets in mij. Ik moet er wel bij zeggen dat ik toen een enorme blonde coupe had met allemaal rode punten, ik was nogal rebels. Dat was net in een tijd dat televisie switchte van heel keurig naar wat jonger en rebelser. Ze waren denk ik gewoon heel erg op zoek naar een type dat die
14 / Interview
uitstraling vertegenwoordigde. Op die manier ben ik er eigenlijk gewoon ingerold.’ Dan is er natuurlijk de keus tussen de publieke en de commerciële omroep. Voor Eddy Zoëy maakt het niet zo veel uit, zolang de programma’s maar klopten. ‘Het voordeel van de publieke is dat je daar zelf grondlegger kunt zijn. Bij een commerciële zender krijg je de kans om dingen te doen die anders minder snel mogelijk zijn. Daar moet dan wel een idee voor zijn, en ruimte, tijd en geld. Meestal krijgen presentatoren die kans wel wat op jongere leeftijd, maar bij mij is het pad heel gek gelopen. Ik ben pas gestart toen ik een jaar of dertig was. Dan ben je tien jaar verder en heb je nog steeds geen studioprogramma gemaakt. Ik wilde dat heel graag een keer doen. Dat kon bij een commerciële omroep. Ik vond dat ik daar ook voor moest kiezen.’ Intussen heeft de presentator en muzikant zijn eigen productiebedrijf We are TV B.V. gestart. Een van de eerste opdrachten was de Media Markt-reclame. ‘De voornaamste reden om mee te doen met een Media Markt-campagne was geld. Hierdoor kon ik mijn droom realiseren, namelijk een productiebedrijf opzetten. Dan mag iedereen roepen dat ze het een schijtcampagne vinden, daar zit ik dan toevallig niet zo mee.’ Programma’s van zijn hand, zoals Take me out, lijken niet veel diepgang te hebben. ‘Ik ben niet zozeer op zoek naar diepgang in de programma’s die ik maak. Ik vind het jammer dat je als personality vaak eendimensionaal moet zijn. Eén bepaald genre dus. Volgens mij kan combineren juist heel goed. Het is voor mij niet belangrijk dat ik als een intellectueel overkom. Ik weet zelf dat ik veel in huis heb, maar dat hoef ik niet allemaal te laten zien,’ vertelt hij. ‘Niet iedereen
scratch // winter 2013
kan de nieuwe Matthijs van Nieuwkerk zijn. Ik vind entertainment heel tof, maar daarnaast is het ook een uitdaging om programma’s voor National Geographic te maken. Daar kan ik weer net wat meer van mezelf in kwijt. Met je mening kun je op tv geen kant op. Wat ik fijn vind, is dat ik met mijn interessegebied veel meer kan; ik moet gewoon de juiste balans vinden in de dingen die ik leuk vind en de dingen die ik doe.’ Toch komt niet alles het bedrijf aanwaaien. ‘Het is erg belangrijk om
scratch// winter 2013
initiatief te nemen. Wij zitten niet in de positie dat zenders ons bellen met de mededeling dat ze een programma nodig hebben. Nu bellen wij en zeggen we dat we een leuk format hebben en vragen we of ze daar even naar willen kijken. Als je dat goed doet, begin je een reputatie op te bouwen. Maar wij moeten initiatief nemen, anders gebeurt er gewoon niks,’ legt Eddy uit. Ook in het bedenken en maken van programma’s toont hij graag veel initiatief. ‘Natuurlijk wil je programma’s naar jouw hand zetten, het maakt me dan niet uit wie het presenteert. Maar als je een leuk idee hebt, wil je dat dat zo goed mogelijk uit de verf komt.’
Interview / 15
//STELLING
Mee eens. De omroepen moeten zeker blijven bestaan, maar anders indelen lijkt me noodzakelijk. Waarom maakt Eyeworks bijvoorbeeld programma’s voor de AVRO? Laat hen dan maar direct uitgezonden worden en haal het AVRO-logo weg. Jurjen Nieuwenhuizen, producer
Ik ben wel voor, zeer commerciële programma’s moeten niet door de overheid/burgers betaald worden! Tv is voor 90% commercie. Er zijn bedrijven die daarvoor investeren, waarom moet de overheid dit dan ook nog eens doen. Ik vind geld uitgeven aan tv pure onzin! Eén publieke zender is genoeg. Joren Bakx, Medewerker bij een Makelaar
Junior TV-
Oneens. De publieke omroep zendt in tegenstelling tot de commerciële omroep wel waardevolle fatsoenlijke televisie uit, en hierop bezuinigen helpt de verloedering van de televisie, en daarmee deel van de huidige moderne cultuur, alleen maar in de hand. Oneens, het is juist goed dat er culturele en educatieve programma’s gemaakt worden over toffe onderwerpen zonder dat er per se geld aan verdiend moet worden. Als ‘geld verdienen’ de motivatie wordt voor alle programma’s op tv, krijgen we alleen maar mee plankton-televisie als Oh Oh Cherso, Barbie dit en Passie In De Polder dat. Eeuwig zonde. Jesse Timmermans, Student
16/stelling
Robin Mooren, Student Bedrijfseconomie
De RTL’s enzo halen dan wel het geld binnen, maar de publieke omroepen hebben programma’s met een goede achterliggende gedachte, met een echt doel, veel diepgang. Ik denk dat er heel veel verloren gaat als dit wordt gekort. David Brand, Student SPW
scratch // winter 2013
Deels mee eens. Jammer als al het amusement wordt wegbezuinigd. Veel TROS-programma’s kunnen rechtstreeks naar SBS. Bovendien: weinig geld geeft juist meer creativiteit! Maurits Student
Spijkerman,
Nee! De publieke omroep zendt tenminste nog programma’s uit van enige waarde en met wat diepgang. (Oké, niet alle.) Maar de commerciële omroepen bieden helaas veel zeer slechte en schaamteloze programma’s.
Als de publieke omroepen gekort worden, kan ik geen Serious Request meer zien op tv en kan ik geen geld meer overmaken naar ze (met het rode knopje van UPC). Dan is het verkeerd bezuinigen, toch? Sander van Dalen, Eigenwijs ondernemer
‘De overheid doet er goed aan door de publieke omroepen groots in te korten’
Merel Oostendorp, Coupeuse
Voor, al zij het met een traantje. De publieke omroep is een geweldige bron van innovatieve televisie maar de realist in me roept dan om het bestel terug te dringen naar een basisfunctie en de vrijgekomen centen als stimulans voor de economie in te zetten of om de dan werkloos geraakte medewerkers terug op weg te helpen. Stein van den Corput, Festivalorganisator
scratch // winter 2013
Overal wordt bezuinigd, dus waarom niet ook bij de publieke omroep? Echter door zoveel te bezuinigen zodat gezonde ondernemingen kapot gaan en er veel ontslagen zullen vallen, ben ik tegen. De publieke omroep is naar mijn mening een orgaan waar veel creativiteit tot bloei kan komen, het gaat verder dan alleen kijkcijfers. Mike Kersten, Afgestudeerd Cameraman en theatertechnicus
stellling / 17
//KROEG ‘Ik stond bekend als de slagboomstagiair’ Een echte kroegtijger was hij niet. Maar slap op de bank hangen was ook niet aan hem besteed. Hij spendeerde liever zijn tijd op het circuit. Ron Verstegen, afgestudeerd in de tweede lichting van de ACI, toen CO nog niet bestond. Hij komt net uit Portugal. ‘Naar huis, tas gedropt en weer in de auto gesprongen,’ zegt hij bij aankomst. We spreken hem in Studio op de Heuvel, de tweede woonkamer van IEMES-studenten in Tilburg. TOM VAN POPERING LUCINDA PRONK
‘Ik was geen student die iedere donderdagavond diehard aan het feesten was.’ Een saaie student die alleen maar in de boeken zat was hij daarentegen ook niet. Ron heeft een passie voor auto’s en autosport, al sinds zijn achtste, en is een actief kartcoureur. En dat was hij ook tijdens zijn studie. ‘Terwijl anderen aan het feesten waren, vloog ik op donderdag naar Italië voor een wedstrijd, en maandag zat ik weer in de schoolbanken.’ Behalve coureur is hij ook eigenaar van www.RacingInside.com, een website voor liefhebbers van autosport, met interviews, blogs en columns.
vierentwintigste nog thuis woont. Maar hij is langzaam aan het ‘minderen’. ‘Ik race zelf niet meer, maar ik ben er nog wel mee bezig. Het is een groot deel van mijn leven.’
Ron belandde voor zijn stage bij RTL. Op de Portal (voorheen Paperclip) stond een oproep dat RTL nog drie stagiairs zocht. ‘Ik moest me aanmelden bij een voor mij bekende leraar. Een week eerder zat ik nog bij hem in het college. Ik heb me meteen aangemeld en kreeg binnen twee minuten een bericht terug. Wat bleek? De leraar had zelf aan mij willen vragen of het iets voor mij was. Het intakegesprek bij RTL ging Ron had geluk in de autosport: ‘Heel cliché, vervolgens vlekkeloos.’ maar het is een gevalletje van in the right place at the right time.’ Hij won bijvoorbeeld een Een klein incidentje kostte hem bijna zijn belangrijke wedstrijd waar toevallig iemand stage. Zonder het door te hebben kreeg hij van een Italiaans merk aanwezig was, waardoor de toegangsboom van het mediapark op zijn hij een deal aangeboden kreeg. ‘Het is een dure autodak. ‘Pas toen ik stilstond, had ik door wat hobby,’ legt hij uit. ‘Ik heb er in de vijftien jaar er was gebeurd. Ineens werd ik bekend als de dat ik kart, wel een paar huizen doorheen “slagboomstagiair”. Er was veel poeha over en ik gejaagd.’ Dat is ook de reden waarom hij op zijn werd op non-actief gesteld.’ Anderhalve maand
18 / kroeg
scratch // winter 2013
later werd hij gebeld met de vraag of hij terug wilde komen. Ron kwam terug bij RTL op de afdeling Concepting, waar veel bekende en onbekende programma’s door zijn handen zijn gegaan. Hij vertelt over het ontstaan van Echte Meisjes In De Jungle. ‘Tijdens die vergaderingen ging het zo: we wilden twee meisjes uit De Gouden Kooi, twee uit Dames in de Dop, twee supermodellen… Zo’n tien meisjes. En wat doen we daar dan mee? In een huis stoppen? Nee, dat is niet leuk, dat is meer een Big Brother-idee. Wacht, meisjes zijn bang om vies te worden. En toen kwam iemand met het plan om hen de rimboe in te sturen. Zo ga je verder.’ Ook weet Ron dat er talloze programma’s zijn die wij als televisiekijkers nooit zullen zien. ‘Er liggen bijvoorbeeld nog formats met John Williams (Help mijn man is…) op de plank.’ Ron vindt het erg leuk om te zien dat programma’s die tijdens zijn stage in de kinderschoenen stonden, nu op tv te zien zijn. Tijdens zijn stage leerde Ron ook veel over ‘productplacement’. Vrienden met wie hij tvkijkt worden daar wel eens gek van. ‘Dan zie ik in een programma een rolletje keelsnoepjes voorbijkomen en dan denk ik: daar gaat weer 20.000 euro.’ Hij was graag bij RTL blijven werken, maar dat zat er helaas niet in. ‘Ik houd wel de contacten warm, want wie weet.’ Ondanks het feit dat de alumnus niet bij RTL terecht kon, had Ron al voordat hij afstudeerde een baan. ‘Ik was al actief aan het solliciteren
scratch // winter 2013
in de afrondende fase van mijn studie. Ik ben toen terechtgekomen bij een selectieen wervingsorganisatie, waarbij ik vooral commercieel gerichte mensen werf. En nee, het is geen uitzendbureau.’ Bij dit bedrijf werkt Ron nog steeds. Als het aan hem ligt, gaat hij in de toekomst echter in de entertainmentbranche werken. ‘Als creatief consultant of iets binnen de entertainmentindustrie. Ook marketing lijkt me leuk.’ Tussen neus en lippen door zegt hij dat hij bezig is met het opzetten van zijn eigen bedrijf. Wat voor bedrijf dat precies gaat worden, houdt hij nog even geheim. ‘Laten we zeggen dat ik op de helft ben met mijn ondernemingsplan.’
kroeg / 19
Renaldo Dollard, alias Kleine Viezerik heeft na een turbulente tijd als rapper besloten om het roer drastisch om te gooien. De rapper, bekend van de hit ‘Tattooboyz’, gaat zijn innerlijke Beethoven aan de wereld tonen. Sinds bekend is dat Dollard deelneemt aan het nieuwe programma Maestro kan hij zijn ware aard niet meer verhullen. Het programma waarin bekende Nederlanders zich ontwikkelen tot dirigent van een bekend symfonie orkest, heeft de ware kleine viezerik in hem naar boven gehaald. ‘Vanaf jongs af aan heb ik gerapt, omdat mijn vrienden dat ook deden. Maar stiekem luisterde ik op mijn slaapkamer de Matthäus-Passion van Bach’. Dollard vond het moeilijk om uit te komen voor zijn ware ik. Nu hij de kans krijgt om een eigen symfonie orkest op te zetten is hij niet bang meer voor de reacties van zijn vrienden en collega’s: ‘dit is mijn droom en ik ga ervoor. In mijn hoofd heb ik al verschillende symfonieën gecomponeerd. Nu wordt mijn droom werkelijkheid en kan ik eindelijk in één zin genoemd worden met Bach en Beethoven’. Met opgeheven hoofd vol tatoeages zet hij zijn gouden tanden in het project, om niet meer los te laten. (MVZ)
//JEUK!
Kleine viezerik start eigen Symfonieorkest
Hans Klok terug in de kast Hans Klok, Nederlands succesvolle illusionist, stapt terug in de kast. Dat werd bevestigd door zijn beste vriend Arend. ‘Hans is zo kapot van zijn relatiebreuk, dat hij overstapt op de vrouwenliefde.’ Twee jaar geleden is Klok’s relatie met timmerman Tony Vergeer beëindigd en sindsdien is hij helemaal van zijn doen. ‘Ik eet niet, slaap niet en er komt weinig magie uit mijn handen. Ik emigreer naar de Verenigde
20 / JEUK
Staten, omdat ik daar voorlopig nog wel over straat kan.’ Klok is voornemens om carrière te maken in Las Vegas en naar eigen zeggen is alles in voorbereiding om te kunnen vertrekken. ‘Ik kijk er erg naar uit. Eindelijk weer een lichtpuntje in mijn leven. Toen ik daar toerde met Pam, merkte ik dat ik absoluut in de markt lig bij de vrouwen. Daarom wil ik daar opnieuw beginnen,’ aldus de met liefdesverdriet overgoten magiër. (AB)
scratch //winter 2013
//COLUMN Albert Verlinde zoekt missende ‘V’ Na het opstappen van ex-directeur Roel Vente bij V&V Entertainment is de organisatie op zoek naar de nieuwe V in de organisatie. ‘Niet alleen Albert, maar ook onze medewerkers missen nu iets in de organisatie. We zijn dus op zoek gegaan naar een nieuwe partner. Potentiële kandidaten zijn Rudolph van Veen, Monique van de Ven en Johan Vlemminx,’ licht een woordvoerder toe. ‘Wie de geschikte kandidaat is om deze plaats in te nemen? De gesprekken zijn nu in volle gang. Albert is in ieder geval erg tevreden met de kandidaten tot nu. We kunnen alvast verklappen dat Jan Vayne het niet is geworden. We zoeken iemand die affiniteit heeft met theater, maar ook niet wordt ondergesneeuwd in de flamboyante verschijning van Albert.’ Eind februari zal het nieuwe directielid bekend gemaakt worden in het Nieuwe De La Mar-theater. (LH)
Online datingprofiel Rutte ontdekt Een journalist van het AD is onlangs op het online datingprofiel van Mark Rutte gestuit. De Hagenees, geboren op de romantische dag 14 februari, blijkt ook een echte romanticus. ‘Op zoek naar een serieuze relatie waarmee ik lange wandelingen in de natuur kan maken en bij de open haard kan zitten met een goed glas rosé.’ De AD-journalist belandde per toeval op het datingprofiel van onze ministerpresident: ‘na een tip van een secretaresse van de VVD, ben ik direct gaan spitten. Zodoende.’ Een betrouwbare bron heeft kunnen bevestigen dat het inderdaad om het profiel van de VVD’er gaat. Verder vermeldt het profiel dat Rutte groene vingers heeft, graag gebruik maakt van zijn pottenbakset in de schuur en dat hij drie keer per week bij zijn moeder eet. Koken is namelijk niet zijn ding. Wel fantaseert hij op het profiel over privéconcerten die hij zal geven aan zijn aanstaande, op zijn zwarte vleugel. (AB)
scratch //winter 2013
Hoera! We’re alive Allereerst nog een welgemeend gelukkig en gezond 2013 toegewenst. Ik heb nooit zo veel met de jaarwisseling, maar dat terzijde, want wát een opluchting! We lopen nog steeds rond en zijn niet foetsie. Blijkbaar hadden de Maya’s geen rekenmachine bij de hand. Niet dat ik er ooit over twijfelde hoor, over het einde van de wereld, maar ik moet toegeven dat ik de eenentwintigste met samengeknepen billetjes op de bank heb gezeten. Wachtend op een oerknal, lichtflits, luchtalarm of verdwaalde tsunami. Maar ja, niets. Hartstikke fijn, kunnen we weer even vooruit. Zoals meneer Gangnam zegt: hop hop hop hop hop. Er zijn echter mensen die zich niets van dit heuglijke feit aantrekken en in een najaarsdipje zitten. Of liever: in een dikke, vette winterdip. Maar volgens mij heeft iedereen hier last van, en niet alleen nu. We vinden namelijk dat alles beter, groter, meer, anders moet. En na een tijdje mondt dat uit in triestheid, in welke vorm dan ook. Maar een nieuwe Mayakalender betekent tijd voor verandering. Nou, laten we dan eens langzaam gaan afbouwen – terug naar het echte, het pure, het eerlijke.
Tip voor de dip: luister naar fijne muziek, dat doet wonderen. En dan niet naar van die nummers die je depressie meteen omzetten in zelfmoordneigingen. Als je toch de drang voelt om dat te doen, is het beter om een feel good-filmklassieker uit de kast te trekken, of een ‘het kan altijd erger’-exemplaar. Een avondje denken dat het allemaal reuze meevalt, anderhalf uur geloof in het leven, hatseflats. De mondhoeken gaan omhoog, lach op het gezicht en hop hop hop hop hop, op naar de lente.
Grietje JEUK / 21
Rick gaat naar SXSW13 ‘Ik heb gewonnen, bitches!’
Na weken van pitchen, filmpjes in elkaar flansen, een creatieve performance weggeven en zich staande houden tegenover een professionele jury is het hem gelukt. Rick van Kesteren mag zich de felbegeerde winnaar noemen van IEMES’ SXSW-contest en gaat hij met select gezelschap naar Austin, Texas voor een van ’s werelds grootste muziekfestivals. ANNE BAREMAN
Samen met CE IEMES-collega Eva Wildschut gaat Rick, tweedejaars CO’er, in maart 2013 naar South by South West (SXSW) festival waar alle muziek- en filmprofessionals samen komen. Het festival begon in 1987 als muziekfestival waar bands van over de hele wereld uitgenodigd worden, maar nu is er ook een film- en interactief programma toegevoegd aan het festival. De ruim 15.000 bezoekers kunnen lezingen, presentaties en innovatieve key notes verwachten van professionals uit het vak. Het idee van het festival is om nieuw muzikaal- en regietalent te ontdekken. Nederland wordt dit jaar gerepresenteerd door onder andere Go Back To The Zoo, I Am Oak en Nothing Beats The Drum. Hoe de zeven dagen er precies uit gaan zien, weet Rick nog niet. ‘In ieder geval weet ik dat ik mijn netwerk wil verbreden op het festival. Ik hou me altijd al
22 / studeren en ondernemen
bezig met nieuwe muziek ontdekken, dus kan ik mijn hobby erop los laten gaan. Misschien neem ik wel visitekaartjes mee, om contacten te leggen en mijn naam achter te laten bij professionals. Misschien kan ik er wel een stage uithalen.’ Rick heeft heel wat moeten doen om überhaupt mee te mogen. IEMES heeft dit jaar voor het eerst de SXSW-contest georganiseerd. Alle studenten die mee wilden dingen in de wedstrijd, moesten een compleet programma van een aantal weken doorstaan. In de finale moesten de deelnemers zich verdedigen tegenover een professionele jury bestaande uit Jens Timmermans (Radio 538), Jasper van den Dobbelsteen (Poppodium 013) en Gert Gering (Muzieklab). ‘Eerst een pitch, toen een filmpje maken. Ineens stond ik in de finale.’ Rick heeft een film gemaakt waarin hij laat zien wie hij is en wat hij over een aantal jaren doet. In de Zweedse bossen op een innovatieve manier bezig zijn met muziek, iets waarover zijn vrienden hem altijd horen praten, een grote droom. Hij heeft de jury in de finale kunnen overtuigen met zijn opvallende rap-performance en zijn naar eigen zeggen andere aanpak. ‘Ik bedacht een klein conceptje en heb het helemaal doorgetrokken naar de finale.’ Rick zijn vreugde kon niet op toen hij hoorde dat hij de winnaar was. ‘Yeah! Ik heb gewonnen, bitches,’ riep hij door de studio. Ik was heel erg zenuwachtig. Maar achteraf kwam Jasper Dobbelsteen nog naar me toe om te zeggen dat hij me erg open vond en ik een verdiende winnaar ben.’
Kijk hier de finale van de contest terug
scratch // winter 2013
//PROOF Celebs stalken hoeft niet meer anoniem
Da Vinci uithangen op het net: Behance
Wereldberoemde artiest in één handomdraai
In navolging van de bekende sociale netwerken Facebook, Twitter en LinkedIn maakt ook Pheed zijn opwachting. Dit netwerk richt zich voornamelijk op artiesten; onder anderen Paris Hilton en Miley Cyrus maken al actief gebruik van Pheed. Opmerkelijk is dat je foto’s, video’s en zelfs je eigen livestream indien gewenst enkel tegen betaling zichtbaar kunt maken om de exclusiviteit ervan te waarborgen. Een nieuwe manier voor artiesten om geld te verdienen? YouTube zorgt er immers voor dat ze een hoop geld mislopen, aangezien video’s daar gratis te bekijken zijn. Eén ding is zeker: Pheed biedt een hoop mogelijkheden die niet op de al langer bestaande netwerken te vinden zijn. Uiterlijk heeft het veel overeenkomsten met Twitter; zo worden gebruikersnamen achter een apenstaart geplaatst en wordt er veel gebruikgemaakt van hashtags. Al met al een leuke manier om je favoriete artiesten op de voet te volgen of om je eigen artistieke uitingen te publiceren. (SVH)
Inspiratieloos? Dan is Behance daar om de helpende hand te bieden en je een flinke portie voor te schotelen. Dit online platform is namelijk opgericht met de missie om creatievelingen de mogelijkheid te geven hun ideeën waar te maken en deze te delen met de rest van de wereld. Het gaat om het tentoonstellen en ontdekken van talent. ‘Sculpting’, jewelry design, branding en culinary arts. Dit is een kleine greep uit de vele categorieën waaruit je kan kiezen, ook wel ‘creatieve fields’ genoemd. Wanneer je op zoek bent naar iets specifieks kun je je eigen tags invoeren en voilà: een beeldscherm vol ‘eyecandy’. Heb je een kunstenaar gevonden die je wel in de gaten wil houden? Dan kan je hem of haar net zo makkelijk als op het welbekende Twitter en Facebook volgen. Als je zelf de Da Vinci bent, kan je na het aanmaken van een profiel, beginnen met het samenstellen van je portfolio. Handig: je kan zien hoeveel en welke mensen jouw werk hebben bewonderd. Als kers op de taart is deelnemen gratis en limietloos. Je kan dus zoveel plaatsen én bekijken als je wil! Waarschuwing: enigszins verslavend. (NS)
Bekend: platenmaatschappijen en wurgcontracten zijn niet meer nodig. Ook Songflow bewijst dit heuglijke feit. Songflow is een platform waarop zelfstandige muzikanten hun muziek kunnen plaatsen voor luisteraars en liefhebbers. De songs die door de artiest online worden gezet, worden door Songflow wereldwijd gedistribueerd naar alle grote muziekdiensten. De artiest krijgt 100 procent van de opbrengsten; er zit dus geen bemiddelaar tussen die ook wat wil vangen. Verder wordt de content ook kenbaar gemaakt via sociale netwerken. De artiest kan zelf nauwkeurig in de gaten houden hoe de zaken ervoor staan met een online analyse van de resultaten. Songflow vraagt slechts 5 euro per song en regelt alles. Het was nog nooit zo makkelijk voor (opkomende) artiesten. (NS)
www.pheed.com
www.songflow.com
www.behance..net
scratch // winter 2013
scratchproof / 23
//24HERTENTAMEN HERTENTAMEN Trillende benen, zweethandjes en je afgekloven potlood mee na nachtenlange doorhaalpraktijken: de herkansing. Eerste kans verprutst, tweede kans bij je Hertentamen. 1. Met een stipulatieve definitie wordt aangegeven: A: Wat ‘in dit onderzoek’ onder een bepaald begrip wordt verstaan B: Wat het geheel is waar uitspraken over worden gedaan C: Wat de verwachtingen zijn over een bepaald veld D: Wat de toetsbare uitspraak is over de populatie 2. In de communicatiewereld heb je te maken met AIDA, waar staat dit voor? A: De musical van Joop van den Ende, natuurlijk! B: Attention, Interest, Desire, Action C: Analyse, Inspiratie, Design, Afwerking D: Aftasten, Intrigeren, Dramatiseren, Aanschouwen 3. Wat is het verschil tussen een trend, een hype en een rage? 4. Een belangrijk kenmerk van een monolitische identiteit is: A: Dat alle dochterbedrijven één herkenbare visuele identiteit hanteren B: Dat het moederbedrijf niet of nauwelijks herkenbaar is C: De organisatie voert één merknaam en één visuele stijl voor de gehele organisatie D: Het moederbedrijf blijft in alle communicatie- uitingen op de achtergrond herkenbaar 5. Welke drie niveaus van beleving worden onderscheiden in het belevingsmodel van Van Gool en Van Wijngaarden? A: Memorabele beleving, extase beleving, basale beleving B: Basale beleving, transformerende beleving, extase beleving C: Transformerende beleving, memorabele beleving, basale beleving D: Extase beleving, memorabele beleving, transformerende beleving
Check de code voor de antwoorden